Endüstriyel Kirlilik Kontrolu- Kavramsal Çerçeve

Endüstriyel Kirlilik Kontrolu/Önleme
Kavramsal Çerçeve
Prof.Dr. Gülen Güllü
Hacettepe Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Beytepe Ankara
REC Bölgesel Çevre Merkezi
Çevre Alanında Kapasite Geliştirme Projesi
Endüstriyel Kirlilik Kontrolü Eğitimi
Kavramsal Çerçeve
• Kirlilik kontrolü/atık azaltımı
– kirleticilerin ortaya çıktıktan sonra arıtılarak bertaraf edilmesi- boru
sonu yaklaşım
– Yüksek maliyetli
• Temiz Üretim/kirlilik önleme
– Üretim ve hizmet sektörlerinde verimliliğin arttırılması,
– üretim için kullanılan hammaddelerin çevreye daha az zararlı olanlar
ile değiştirilmesi,
– üretim ve kullanım sürecinde gerekli olan su ve enerji ihtiyaçlarının
düşürülmesi gibi yaklaşımlar
• Endüstriyel Simbiyoz
– Bağımsız endüstriyel işletmelerin hammade, enerji, su ve atık ve yan
ürünlerin paylaşımı yoluyla çevresel ve sosyal problemlerin azaltılması
Kirlilik Kontrolü
• Kirlilik oluştuktan sonra gidermeye yönelik
yaklaşımlar
• Yasa ve yöntmeliklerdeki sınır değerleri
sağlama hedefi taşırlar
• Çevresel performans gelişimi yönetmelik
değişiklikleri ile sınırlıdır
• Kirlilik kontrolü yaklaşımı kurum dışı
uzmanlarca önerilen tedbirlerden oluşturulur
Kirlilik kontrolü (boru-sonu yaklaşım)
Arıtım Teknolojileri
• Hava kirliliği kontrol prosesleri
• Su kirliliği kontrol prosesleri
• Atık arıtımı prosesleri
• ...
“Kirletici kontrol ekipman üretimi
yapan tesisimize bizim de hava
kirliliği kontrolu için filtre takmamız
gerekli...”
Temiz (sürdürülebilir) üretim
• “bütünsel ve önleyici
bir çevre stratejisinin
ürün ve süreçlere
sürekli olarak
uygulanması ile
insanlar ve çevre
üzerindeki risklerin
azaltılması”
Endüstriyel Simbiyoz
“Simbiyoz” biyolojik bir terimdir ve iki canlının tek
bir organizma gibi birbirleriyle yardımlaşarak bir
arada yaşamaları anlamına gelmektedir.
Endüstriyel simbiyoz doğadakine benzer şekilde
birbirine yakın iki bağımsız endüstriyel işletme
arasında madde ve enerji değişimi olarak
tanımlanmıştır. Bağımsız çalışan endüstriyel
işletmelerin bir araya gelerek enerji‚ su‚ atık ve
yan ürünlerin paylaşımı ile hem çevresel
performansı hem de rekabet gücünü artıracak
uzun süreçli ortaklıklar kurması ve dayanışma
içinde çalışmasını temsil eder.
En iyi seçenek...
Kirlilik Kontrolu/önleme temel
prensipleri
• Kirlilik Önleme: Üretim süreci boyunca atığın oluşmasını önleyen Kirlilik
Önleme yöntemleri, çevre yönetiminde önceliklidir. Kimi zaman bu
yöntemler üretim sürecinde değişiklikler gerektirse de, çevresel ve
ekonomik anlamda kazanımları diger yöntemlere göre çok daha yüksektir.
• Geri Dönüşüm: Üretim sırasında atığın oluşumu önlenemiyorsa,
arıtılacak/bertaraf edilecek atık miktarını mümkün olduğunca en aza
indirmek için ‘geri dönüşüm’ ve ‘yeniden kullanım’ gibi yöntemler
uygulanmalıdır.
• Arıtma: Atığın olusumunun önlenemedigi ya da miktarının azaltılamadıgı
durumlarda, hacmini ya da toksik içerigini azaltmak amacıyla arıtım yapılır.
Her ne kadar ‘boru sonu’ arıtma yöntemleri atık miktarlarında azaltım
saglıyorlarsa da Kirlilik Önleme kadar verimli/etkin yöntemler degillerdir.
• Bertaraf etme: Bertaraf etme atık yönetiminde en son düsünülmesi
gereken seçenektir. Etkin atık bertarafı çevre yönetiminin önemli bir
bileseni olmasına ragmen, en az etkili yöntemdir.
Atık Azaltım Politikası
Atık
Önleme
Atık
Yönetimi
Geri
Dönüşüm
Atık
Bertarafı
Atık
Kaynağı
Kaynakda
Azaltım
Atık
Azaltımı
Arıtma
Atık Arıtımı
Kirlilik Önleme Stratejisinin Faydaları
• Ekonomik faydaları: verimin artırılması‚ enerji‚ doğal
kaynak tüketimi azaltılması ile doğrudan kazanç elde
edilmesi
• Yasalara uyum: mevcut sınır değerlere uyum
gelecekteki sıkı limitlere hazır uygulama
• Toplumsal imaj: kamuoyunun güven ve desteğini
kazanma
• Çalışanların motivasyonu: topluma ve çevreye zarar
vermeyen bir kuruluşda çalışmanın tatmini ile
motivasyon
Kirlilik Önleme Stratejileri
Üretim süreçlerinin yardımcı aşamaları için:
- akılcı envanter kontrolü ve madde depolanması;
Üretim süreçleri için:
- enerji ve hammadde kullanımının azaltılması,
- toksik olan maddelerin yerine toksisitesi düşük maddelerin kullanılması ve
- her türlü atık ve artıkların miktar ve toksisitelerinin azaltılması;
Ürünler için:
- ürünün yaşam döngüsü içinde (hammadde temininden ürünün nihai depolanışına
kadar ki tüm süreçler içinde) neden olduğu olumsuz etkilerin azaltılması ve
Hizmetler için:
- bu hizmetlerin geliştirilmesi ve uygulanması aşamalarında çevresel faktörlerin göz
önünde bulundurulması anlamına gelmektedir.
Kirlilik Önleme Yaklaşımınında
gözlenen engeller
•
•
•
•
•
Maliyet unsuru
Yönetimin ilgisizliği
Ürün hizmet kalitesi
Çalışanların ilgisizliği/direnci
Sürdürülebilirlik
Temiz üretim yaklaşımı
1) Üretim işleminden çıkarılabilecek olan zararlı maddenin saptanması.
2) Kimyasal madde akış analizinin yapılması.
3) Zararlı maddenin üretim işleminden dışlanması için zaman çizelgesi
çıkarılması .
4) Hali hazırda var olanı sürdürmek ve yeni temiz üretim işlemleriyle,
ürünlerinin araştırılması.
5) Parasal ve teknik destekle, eğitim desteği sağlanması.
6) Bu konuda halkın bilgilendirilmesi ve karar mekanizmalarına
katılımının sağlanması.
7) Zararlı maddenin işlemden çıkarılmasının ekonomik teşviklerle
kolaylaştırılması.
8) Temiz üretime geçişin, işçileri ve toplulukları etkilemeyi amaçlayan
sosyal planlar yardımıyla kolaylaştırılması. Üretim işlemleri
değişirken, temiz üretime geçiş, ürünün de sınanmasını gerektirir.
Temiz Üretim Araç ve Yöntemleri
Sosyal
Çevresel
Ekonomik
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Çevre Yönetim Sistemi
ISO 14000
EMAS
Yaşam Döngü Değerlendirmesi
Atık Denetleme,
Enerji Denetleme,
Risk Denetleme,
Çevresel Yasa /Yönetmeliklerle Uyum Değerlendirmesi,
Çevresel Etki Değerlendirme,
Teknoloji Değerlendirme,
Kimyasal Değerlendirme,
“Yeşil” Satın Alma,
Çevresel Performans Değerlendirmesi
Çevresel Etki Değerlendirme
Çalışmaları
Amacı
• Oluşması beklenen olumsuz çevresel etkilerin tanımlanması;
• Bu olumsuz çevresel etkilerin önlenebilmesi için alınması gereken
önlemlerin söz konusu projeye eklenmesi
• Projenin çevresel yönünün yanı sıra ekonomik yönünün de kamuoyu
tarafından kabul edilirliğinin belirlenmesi;
• Projenin yol açacağı önemli çevresel etkilere ilişkin yapılacak ek
çalışmaların ve izleme mekanizmalarının belirlenmesi;
• Karar verme süreçlerine kamuoyu katılımının sağlanması;
• Projenin gerçekleştirilmesi ve çevresel etkileri ile ilgili tüm grupların bu
projedeki rollerini, sorumluluklarını ve birbirleri ile olan ilişkilerini
anlamaları konusunda yardımcı olunması
• Projede önerilen prosesin BAT olmasının sağlanması
Yaşam Döngüsü Değerlendirme (YDD)
YDD, söz konusu etkinliğin, belirlenen sınırlar içerisinde,
içerdiği tüm aşamalar, tüm girdiler ile ara ve son ürünlerin
bir yaşam döngüsü çerçevesinden beşikten mezara (from
craddle to the grave) izlendiği tanımlı bir zaman ve mekan
için yapılır. YDD çalışması bir karar mekanizması olmayıp,
verilecek olan kararlara yardımcı olma niteliği taşır. YDD
ana olarak Çevresel etiketleme kriterlerinin
geliştirilmesinde, ürünlerin hammaddelerinin, üretim
proseslerinin, ekipmanlarının, vb. değiştirilmesi ya/ya da
yeniden tasarlanması aracılığıyla çevresel etkilerinin
önlenmesi/azaltılması amacıyla kullanılır. Ayrıca, bir ürünün
yaşam döngüsünün hangi aşamasında daha ayrıntılı bir atık
denetleme uygulamasının gerekli olduğunu belirlemek için
de faydalıdır.
Çevre Teknolojisi Değerlendirme
(ÇTD)
ÇTD bir teknolojinin insan sağlığı ile doğal sistemler ve kaynaklar
üzerindeki etkilerinin belirlenmesi olarak açıklanabilecek olan
Teknoloji Değerlendirmesi’nin bir parçasıdır. ÇTD şunları içerir:
- Teknoloji geliştirme ve kullanma ile ilgili plan, politika ve
programların çevre ile ilgili bağlantılarını inceleyen Stratejik Çevresel
Değerlendirme;
- Çeşitli tesis ve projelerin çevresel etki değerlendirmeleri;
- Çeşitli teknolojilerin kullanılması sonucu oluşan deşarjların
niteliksel ve niceliksel olarak belirlenmesi;
- Çeşitli teknolojilerin İnsan sağlığı ve çevresel değerler üzerindeki
risklerinin niteliksel ve niceliksel metotlar kullanılarak belirlenmesi,
- Yaşam döngüsü analizi ile bir ürünün hammadde safhasından,
tüketiciye ulaştırılması ve nihai bertarafına kadar her aşamada
neden olduğu çevresel etkilerin belirlenmesi.
Kimyasal Değerlendirme (KD)
KD kimyasal maddelerin, çeşitli bilgi kaynakları ve veri
tabanları kullanılarak, potansiyel toksik etkilerinin
belirlenmesini içerir. Örneğin, Materials Safety Data Sheets
(Materyal Güvenlik Veri Kayıtları) ve International
Programme on Chemical Safety (Uluslararası Kimyasal
Güvenlik Programı) bir kimyasalın insan sağlığı ve çevre
kalitesi üzerindeki zararlarının belirlenmesi için yaygın
olarak kullanılan bilgi kaynaklarıdır. Bu kaynaklar
kullanılarak, aynı iş için kullanılabilen birden fazla kimyasal
maddeden insan sağlığı ve çevresel değerler için en az
zararlı olanını seçmek olasıdır. KD Risk Değerlendirme’nin
bir parçasıdır.
Atık Denetleme (AD)
Her proses ve işlem için bir materyal dengesi oluşturulmasını gerektiren AD bir
endüstri, fabrika ya da proses için gerekli olan tüm girdilerin ve bunlardan oluşan
tüm atıkların belirlenmesini içerir. AD sonucu tüm atıklar, bunların kaynakları,
miktarları ve içerikleri ile bunların azaltılma olanakları belirlenir. Atık ve Emisyon
Denetleme , Atık ve Emisyon Önleme Değerlendirmesi ve Atık Azaltma
Denetlemesi ile eş anlamlı olarak kullanılan kavramlardır.
Bir AD uygulaması;
- Üretilen atıkların kaynak, miktar ve türlerini tanımlar;
- Kullanılan temel işlemler, hammaddeler, ürünler, su kullanımı ve atık üretimi
konularında bilgi toplar;
- Prosesteki yetersizlikleri ve zayıf yönetim noktalarını belirler;
- Kirlilik Önleme için gerekli olan hedefleri belirler;
- Ucuz atık yönetim planlarının geliştirilmesine olanak verir;
- İşyerindeki çalışan personelin Kirlilik Önleme’nin yararları konusundaki bilinç
düzeyini arttırır;
- Kullanılan prosesler hakkındaki bilgi düzeyini arttırarak, proses verimliliğinin
artırılmasına yardımcı olur.
Enerji Denetleme (ED)
ED bir işletmede birim ürün başına kullanılan enerji tür ve miktarı, enerji
kullanımındaki ve bedelindeki yıllık ve mevsimsel değişiklikler ile enerji
kayıplarının belirlendiği bir denetleme mekanizmasıdır. ED bir işletmenin
birim ürün başına kullandığı enerji için yapılan harcamaların azaltılmasına
yönelik olarak hazırlanan enerji yönetimi programının bir parçasıdır.
Bir ED programı;
- Kullanılan enerjinin kaynak, miktar ve bedelini belirler;
- Birim işlemde kullanılan enerji miktarını belirler;
- Enerji kullanımı bazında prosesteki yetersizlikleri ve zayıf yönetim
noktalarını belirler;
- Enerji tasarrufu bazında hedefleri belirler;
- Ekonomik ve verimli enerji stratejilerin geliştirilmesine yardımcı olur;
- İşyerindeki çalışan personelin kullanılan enerji ve bunun ekonomik
boyutu hakkındaki bilinç düzeyini arttırır.
Türkiye’de Kirlilik Önleme
Çalışmaları ve Örnekler
Prof.Dr. Gülen Güllü
Hacettepe Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Beytepe Ankara
REC Bölgesel Çevre Merkezi
Çevre Alanında Kapasite Geliştirme Projesi
Endüstriyel Kirlilik Kontrolü Eğitimi
• “Türkiye’nin İklim Değişikliğine Uyum
Kapasitesinin Geliştirilmesi Birleşmiş Milletler
Ortak Programı” kapsamında bir alt-program
olarak UNIDO sorumluluğunda ve TTGV
tarafından yürütülmekte olan Eko-verimlilik
(Temiz Üretim) Programı, bu çerçevede
yürütülmekte olan ulusal bazlı tek programdır.
http://www.ekoverimlilik.org/?p=3232
UNIDO EKO-VERİMLİLİK PROGRAMI
Kullanılan Yöntemler ve Araçlar
• Çevresel Performans Göstergeleri (EPI)
– Birim ürün başına tüketim(su, enerji vb.)
– Birim hammadde başına tüketim (su, enerji vb.)
• Kıyaslama (Benchmarking )
– Uluslar arası literatür ve uygulamalar
– En iyi teknikler/teknolojiler (BATs)
• Hammadde Maliyet Analizi
• Malzeme Akış Analizi
• Su Kütle Dengesi
– Proses bazlı su tüketim verileri
– Atıksu üretim değerleri
Tekstil Sektörüne Yönelik Temiz Üretim
Çalışmaları:UNIDO
Tekstil Sektörü – Tekstil boyama ve apreleme
Bayan dış giyim grubuna yönelik kumaş üretimi
1.500.000 metre/ay kumaş üretim kapasitesi
Ürünler:
Polyester, pamuk ve likra bazlı kumaşlar
Personel sayısı: 150
Proje Bütçesi:
10.000 $ UNIDO Katkısı
12.000 $ Firma Katkısı
Tekstil Sektörüne Yönelik Temiz Üretim
Çalışmaları:UNIDO
Proje Öncesinde Durum
• Su Tüketimi
Üretim miktarına bağlı olarak yıllık toplam 300.000 m3
su tüketiminin gerçekleştiği firmanın toplam su
kullanımının %80-85’i boyama ve apreleme
proseslerinde gerçekleşmektedir.
• Enerji Tüketimi
Enerji gereksinimini doğalgaz ve elektrik ile karşılayan
firmanın yıllık yaklaşık 1.300.000 m3 doğalgaz ve
4.250.000 kWh elektrik tüketimi söz konusudur.
Tekstil Sektörüne Yönelik Temiz Üretim
Çalışmaları:UNIDO
• Tekstil Boyama ve Apreleme Prosesleri
Yaklaşık olarak yıllık 260.000 m3 su bu prosesler için
kullanılmakta olup bu tüketim değeri firmanın toplam
tüketiminin % 80-85’ini oluşturmaktadır.
• Su Yumuşatma Sistemi
Proseslerde kullanılan distile su eski teknoloji bir su
yumuşatma ekipmanı ile üretilmekte olup bu ekipman
manüel olarak çalıştırılmadadır. Su yumuşatma
cihazının rejenerasyonu sırasında tüketilen su miktarı
15 m3 /rej iken tüketilen tuz miktarı 450/kg/rej’dur.
Tekstil Sektörüne Yönelik Temiz Üretim
Çalışmaları:UNIDO
Gerçekleştirilen Uygulamalar
Tekstil Boyama ve Apreleme Prosesleri
• Her bir proses için su tüketim değerlerinin daha iyi kontrol edilmesi
ve bu proseslerdeki optimum su tüketim değerlerinin belirlenmesi
• Yıkama sürelerinin azaltılması, terbiyede kullanılan taşarlı
yıkamadaki taşar yıkama vanalarının kapatılması sağlanmıştır.
• Boyama makinelerinin soğutma suyu bölümlerindeki giriş-çıkış
vanalarının yenilenmesi.
• Kurutma makinesi soğutma sularının toplanarak yeniden
kullanılmak üzere yumuşak su havuzuna gönderilmesi
• Kumaş açma makinesinde kullanılan suyun optimum debisinin
belirlenmesi
• Kumaş tüy yakma makinesi soğutma suyunun yeniden kullanılmak
üzere yumuşak su havuzuna gönderilmesi
Tekstil Sektörüne Yönelik Temiz Üretim
Çalışmaları:UNIDO
Gerçekleştirilen Uygulamalar
Su Yumuşatma Sistemi
Proje kapsamında eski teknoloji olan su
yumuşatma cihazı tam otomatik ve üretilen
suyun kalitesini de artıran yeni sistem bir su
yumuşatma ünitesi ile değiştirilmiştir.
Tekstil Sektörüne Yönelik Temiz Üretim
Çalışmaları:UNIDO
• Sağlanan kazanımlar
• Su tasarrufu üretilen ürün bazında aylık olarak takip
edilmiştir. Proje öncesinde üretilen kg ürün başına
111,7-129,4 L su tüketimi gerçekleşirken, proje ile su
tüketimi kg ürün başına 50,9 L seviyelerine kadar
düşürülebilmiştir.
Sağlanan Kazanımlar
• Yıllık yaklaşık 162.000 m3 su tüketiminin önüne
geçilmiştir.
• Firmanın toplam su tüketimi %54 oranında azaltılmıştır.
• Sıcak su üretimi için kullanılan enerjiden de tasarruf
edilmiş ve bu anlamda %22 verim artışı sağlanmıştır.
• Sağlanan enerji verimliliği ile yıllık doğalgaz ve elektrik
tüketimi toplamda 4.780.000 kWh azalmıştır.
• Firmanın toplam CO2 salımı 879,6 ton/yıl azaltılmıştır.
• Su yumuşatma sisteminde sağlanan iyileşmeler
neticesinde yıllık 192 ton tuz (NaCl) tasarruf edilmiştir.
Tekstil Sektörüne Yönelik Temiz Üretim
Çalışmaları:UNIDO
Gıda Sektörüne Yönelik Temiz Üretim
Çalışmaları: UNIDO
Gıda sektöründe faaliyet gösteren firma marine, füme ve
dondurulmuş deniz ürünleri üretimi gerçekleştirmektedir.
Ürün işleme sırasında oldukça fazla miktarda su
tüketilmektedir. Su tüketimini azaltma yönünde teknoloji
değişikliği ve proses iyileştirmeleri gerçekleştirilmiştir. Hamsi
temizleme bölümünde gerçekleştirilen uygulama ile bu hatta
kullanılan su, filtrasyon, çöktürme ve ozonlama süreçlerini de
içeren bir arıtma sisteminde arıtılmakta ve yeniden
kullanılmaktadır.
Gıda Sektörüne Yönelik Temiz Üretim
Çalışmaları: UNIDO
Firma faaliyet alanı
Gıda Sektörü: Marine, Füme ve
Dondurulmuş Deniz Ürünleri Üretimi
Proje öncesi su tüketimi
75.000 m3/yıl
Su tasarrufu
33.400 m3/yıl (%44,5)
Enerji tasarrufu
15.000 kWh/yıl
CO2 salımında azalma*
8,9 ton/yıl
* 1 kWh elektrik = 0,59 kg CO2
Proje bütçesi
UNIDO katkısı: 26.900 $, Firma katkısı:
50.000 $
Toplam yatırım maliyeti
76.900 $
Su tasarrufu*
46.025 $/yıl
Enerji tasarrufu
2.150$/yıl
Proje geri ödeme süresi
1,6 yıl
*Şebeke suyu fiyatı esas
alınmıştır.
Metal kaplama ve boyama sektörüne
yönelik Temiz Üretim Çalışmaları: UNIDO
Firmada boyama öncesi yüzey hazırlama işlemi belirli parçalar
için tiner kullanılarak işçiler tarafından gerçekleştirilmekteydi.
Proje bünyesinde gerçekleştirilen uygulamalar ile temizleme
ve kadmiyum kaplama prosesleri yerine yağ alma, durulama,
oksilan kimyasalı ve kurutma basamaklarını içeren daha
çevreci bir üretim sistemine geçilmiştir. Tiner, Kadmiyum Oksit
(CdO) ve Sodyum Siyanür (NaCN) gibi kimyasalların
kullanımında önemli oranda tasarrufun sağlandığı
uygulamalar ile iş gücünden ve nakliye masraflarından da
tasarruf edilmiştir.
Firma faaliyet alanı
Metal İşleme Sektörü: Metal Kaplama ve
Boyama
Projeye konu olan kimyasal
tüketimi
Tiner: 9.000 kg/yıl
Kadmiyum Oksit (CdO): 1.230 kg/yıl
Sodyum Siyanür (NaCN): 5.219 kg/yıl
Kimyasal tasarrufu
Tiner: 7.650 kg/yıl (%85)
Kadmiyum Oksit (CdO): 1.230 kg/yıl (%100)
Sodyum Siyanür (NaCN): 5.219 kg/yıl (%100)
Proje bütçesi
UNIDO katkısı: 25.000 $, Firma katkısı: 4.500
$
Toplam yatırım maliyeti
29.500 $
Tiner tasarrufu
14.645 $/yıl
Hizmet alımının ortadan kalkması
15.329 $/yıl
İş gücü tasarrufu
17.947 $/yıl
Proje geri ödeme süresi
7 ay
Örnek Endüstriyel Simbiyoz
Uygulaması
Zeytinyağı eldesinde açığa çıkan iki önemli atık pirina (küspe) ve
zeytin karasuyu sektörün en büyük çevre problemi olarak
kabul edilmektedir. Pirina zeytinlerin mekanik olarak yağa
dönüşmesinden sonra arta kalan katı alt üründür. 100 kg
zeytinden ortalama 15-22 kg zeytinyağı; 35-45 kg pirina; 100
kg pirinadan ortalama 6-7,5 kg pirina yağı, 60-70 kg kuru
pirina elde edilmektedir. Pirina odunu, bölgede ısınma amaçlı
kullanılmakta olup, halen Suriye’den pirina odunu yakacak
amaçlı getirilmektedir.
Proje
Uygulama kapsamında pirinanın yağının alınması ve geri kalan atığın
da pirina odunu olarak kullanılmasına yönelik olarak; yaklaşık 5,6
milyon TL tutarında bir yatırım yapılarak, prina yağı ekstrasyonu, yağ
rafinasyonu ve odun üretimine yönelik ünitelerden oluşan bir tesis
kurulmuştur.
Kazanımlar
• Planlanan üretim faaliyetleri sonucunda 30.000 ton/yıl atık
pirinadan yararlanılarak 15.000 ton pirina odunu ve yaklaşık 1200
ton rafine edilmiş zeytinyağı üretileceği öngörülmektedir.
• Yatırımın geri dönüş süresinin 2 yıldan kısa olması beklenmektedir.
Firma bu uygulama ile kendi içinde “temiz üretim” uygulaması
gerçekleştirirken, bölge genelinde de endüstriyel ekolojiye hizmet
etmektedir. Uygulama kapsamında, atık geri kazanımı, atıktan yeni
ürün ve kaynak verimliliği sağlanırken, bölge için önemli bir sektörde
işbirliği ve kazançlı bir yatırım olanağı da sağlanmış bulunmaktadır.
•
Kaynak: Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV)
Örnek Endüstriyel Simbiyoz
Uygulaması
Sektör : Hayvan yemi katkı maddesi üretimi
Yer :
Lüleburgaz
Uygulama : Bira üretiminden çıkan atık
mayanın ve biyogazın hayvan yemi katkısı
maddesi üretiminde kullanılması
Gelişmiş ülkelerde bira endüstrisi yan ürünü olarak oluşan ve %20 maya
hücresi içeren “atık bira mayası” değişik yöntemlerle kurutularak,
inaktif kuru atık bira mayası ya da değişik ilavelerle yüksek değerli
yem katkı maddesi olarak yem sektöründe kullanılmaktadır.
Ülkemizde ise bira atık mayasının tamamına yakın kısmı arıtma
tesislerinden geçerek doğaya bırakılmaktadır.
Proje
• Uygulama kapsamında, bir bira üretim tesisinde üretim sonucu
ortaya çıkan atık bira ayasının, yine bira üretiminde atıksu arıtma
işleminden kaynaklanan biyogazdan elde edilecek enerji ile
kurutulması ve daha sonra işlemden geçirilerek hayvan yemi katkı
maddesine dönüştürülmesine yönelik bir tesis kurulması
amaçlanmıştır. Buna yönelik olarak, şirket tarafından 500 bin TL.
tutarında bir yatırım yapılarak, atık bira mayasının, üretildiği yerde
ürüne dönüştürülmesi sağlanmaktadır.
Kazanımlar
• Gerçekleştirilen üretim faaliyetleri sonucunda 1800 ton/yıl atık bira
mayası ve 250.000 m3/ yıl atık biyogaz değerlendirilerek, yem katkı
maddesi üretimi sağlanmaktadır. Geri dönüş süresinin 2,5 yıldan kısa
olması beklenen yatırım ile, atık mayanın bertaraf maliyetinden
tasarruf edilmesinin yanı sıra, biyogazın değerlendirilmesi sayesinde
yaklaşık 180 ton/yıl’lık CO2 salımının da önüne geçilmektedir.
• Uygulama ile ticari değeri olan bir ürün elde edilmekte, enerji,
nakliye, vb. maliyet kalemleri açısından da kaynak verimliliğine
yönelik önlemler alınmaktadır.
Sonuç:
• “temiz üretim” kavramı ülkemizde enerji
verimliliği boyutu dışında yeterince
bilinmemekte ve uygulanamamaktadır.
Öncelikli sektörler*
•
•
•
•
•
Ana metal sanayi
Gıda ürünleri ve içecek imalatı
Kimyasal madde ve ürünleri imalatı
Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı
Tekstil ürünleri imalatı
* TÜRKİYE’DE TEMİZ (SÜRDÜRÜLEBİLİR) ÜRETİM UYGULAMALARININ
YAYGINLAŞTIRILMASI İÇİN ÇERÇEVE KOŞULLARIN VE AR-GE İHTİYACININ
BELİRLENMESİ PROJESİ SONUÇ RAPORU 2010
Uygulamaların yaygınlaştırılması için...
• Eko-Verimlilik (Temiz Üretim) Merkezi’nin
kurulması,
– “Temiz (Sürdürülebilir) Üretim”i hedefleyen bir
çerçeve kanun hazırlanması,
– Finansal Mekanizmaların Yaratılması,
– Bilgi Paylaşım Ağları Oluşturulması,
– Temiz üretim AR-GE ihtiyaçlarının belirlenmesi,
– Ortaklıklar Kurma, Kapasite Geliştirme ve Bilinç
Oluşturma
Teşekkürler....