çok modell montaj hattı dengeleme ç n paket program ve mob lya

Transkript

ÇOK MODELL MONTAJ HATTI DENGELEME Ç N PAKET PROGRAM VE
MOB LYA ENDÜSTR S NDE B R UYGULAMA
Cevdet SAÇLI
Selçuk Üniversitesi
Mahmut TEK N
Zekeriya DO AN
ÖZET
Montaj hatt dengeleme, montaj hattndaki görevlerin aralarndaki öncelik ili kileri göz önünde
bulundurularak belirlenen bir çevirim zaman içerisinde hattn verimlili i en iyilenecek ekilde istasyonlara
atanmasdr. Hattn verimli inin en iyilenmesi ço u zaman, montaj hattnda ihtiyaç duyulacak i çi (istasyon)
saysnn en aza indirilmesini sa lar. Montaj hatt dengeleme problemi, hattn ekli, hatta üretilen ürün
çe itlili i ve görev zamanlarnn durumu gibi de i ik açlardan snflandrlmakla birlikte, bu snfn her biri
için problemin yaps ve çözüm yakla mlar arasnda baz farkllklar vardr.
Bu çal mada, çok modelli montaj hatt dengeleme problemleri ile ilgili hat etkinli ini eniyilemeye
yönelik yeni bir paket program geli tirilmi , geli tirilen bu yeni program Tepe Mobilya A. . ve Kenzel
Mobilya Sanayi ve Ticaret Limitet irketinde uygulanm ve elde edilen sonuçlar sunulmu tur.
Anahtar Kelimeler: Montaj Hatlar, Montaj Hatt Dengeleme, C # Programlama, Mobilya Endüstrisi
THE DEVELOPMENT OF A SOFTWARE FOR MULTI MODEL ASSEMBLY LINE
BALANCING AND AN APPLICATION IN FURNITURE INDUSTRY
ABSTRACT
Assembly line balancing is optimizing the line efficiency at a particular cycle time by optimizing the
tasks on the assembly line, considering the priority relations between the tasks. Optimizing the efficiency of
the line mostly provides reducing the number of employees that will be needed on the assembly line to the
possible minimum. Assembly line balancing problems can be classified as shape of the line, product range
and conditions of timing the tasks. Each of them has some differences about problem structures and its
solving approaches.
In this study a new software suite has been developed for optimizing the line efficiency on the multi
model assembly line balancing problems and this software has been applied at Tepe Mobilya A. . and
Kenzel Mobilya Sanayi ve Ticaret Ltd. ti. Results have been presented.
Keywords: Assembly Lines, Assembly Line Balancing, C # Programming, Furniture Industry
590
XI. Üretim Ara trmalar Sempozyumu, 23-24 Haziran 2011
1. G R
Günümüzde bir yandan sürekli olarak yükselen ya am düzeyinin, di er yandan hzla artan küresel
nüfusun etkisiyle geçmi e göre daha karma k ürünlerin büyük miktarda üretilmesi zorunlulu u ortaya
çkm tr. Çok sayda parçadan olu an bir ürünün üretilmesi için; gerekli hammadde ve yar mamullerin,
çe itli kaynaklardan optimum maliyetle ve istenilen zamanda sa lanmas, her parçann de i ik standart ve
özelliklere göre i lenmesi, i lenen parçalarn istenilen yerlerde ve yeterli miktarlarda hazr bulundurulmas ve
tüm bu faaliyetlerin, i gücü ve makinelerden optimum ekilde yararlanlarak son derece snrl süreler içinde
gerçekle tirilmesi gerekmektedir.
1.1. Montaj Hatlar Tasarmna Giri
Montaj hatt dengeleme, son elli yldr üzerinde yo un çal malar yaplan ve çözümü için de i ik
yöntemler geli tirilen bir konudur. Bu problem, çe itli bölümlere ayrlarak ele almakla birlikte, geli tirilen
çözüm yöntemleri de bu bölümlere göre farkllklar göstermektedir.
1.1.1. Montaj Hatlar le lgili Temel Kavramlar
Montaj hatt dengeleme problemlerini nitelendiren temel kavramlar a a da verilmi tir.
Montaj Hatt: Bir montaj hatt, birbirlerine bir malzeme ta ma sistemi ile ba lanm , belirli sayda
ard k istasyondan meydana gelir.
Görev (i): Bir montaj hattnda yaplmas gereken toplam i in bölünebilen en küçük parçasdr.
Görev Zaman (ti): Bir görevin tamamlanabilmesi için gereken zamandr.
stasyon (J): Montaj hattnda yaplmas gereken toplam i i olu turan görevlerden bir ksm, bu görevler
arasndaki öncelik ili kileri göz önüne alnarak istasyon ad verilen yerlerde gerçekle tirilir.
stasyon Zaman (Sj): Montaj hattndaki bir istasyonda yaplan görevlerin görev zamanlarnn toplam
bu istasyonun istasyon zamann (i yükünü) meydana getirmektedir.
Çevrim Zaman (C): Standart bir çal ma temposu ile bir montaj hattnn ucundan ard ardna iki ürün
çk  arasnda geçen süredir.
stasyon Bo Zaman (BZ): Montaj hattndaki bir istasyonun istasyon zaman ile hattn çevrim zaman
arasndaki farktr.
Toplam Bo Zaman (TBZ) ve Denge Gecikmesi (DG): Montaj hattndaki istasyonlarnn bo
zamanlarnn toplam, montaj hattnn toplam bo zaman olarak ifade edilir. TBZ' nin ürünün hat boyunca
harcad  toplam zamana oran, hattn etkinli inin bir ölçüsü olup, denge gecikmesi olarak adlandrlr.
Öncelik Diyagram: Bir ürünün montaj i lemini olu turan görevler arasnda baz öncelik veya ardllk
ili kileri söz konusu olmaktadr. Bir montaj hattndaki j görevinin yaplabilmesi için önce i görevinin
yaplm olmas gerekiyorsa, i görevi j görevinin öncülü, j görevi ise i görevinin ardldr denir.
Denge Kayb (DK):
kaynaklanan bo süredir.
istasyonlar arasndaki montaj i lemlerinin dengesiz bir ekilde da tlmasndan
Hat Etkinli i (HE): Toplam i süresi, i istasyonlarna atanan i ö elerinin süreleri toplam olan i
istasyonu süresi de erlerinin genel toplamdr.
Montaj hatt, bir ürünü olu turan parçalarn, aralarndaki öncelik ili kileri gözetilerek, bir hat boyunca
sralanan i istasyonlarnda birle tirildi i üretim sistemleridir. Montaj hatt, her birinde bir veya birden fazla
i lemin yapld  i istasyonlar ve bunlar birbirine ba layan ta ycdan olu maktadr (Acar ve E ta , 1986).
Kitle üretim sistemlerinin en önemli ö esi olan montaj hatlar, çe itli kriterlere göre çok farkl ekillerde
snflandrlabilmektedir. Montaj hatlar ürün çe itlili ine göre genel olarak üç gruba ayrlmaktadr
(Chakravarty,1985):
1. Tek modelli (simple) montaj hatt
2. Çok modelli (multi-model) montaj hatt
3. Karma modelli (mixed-model) montaj hatt
591
C. Saçl, M. Tekin, Z. Do an
Ba langçta tek bir ürünün üretilmesi için tasarlanan montaj hatlar kullanlmakta iken, kitle üretim
sistemlerinin geli mesine paralel olarak çok modelli ve karma modelli montaj hatlarnn kullanmlar
gündeme gelmi tir.
Tek Modelli Hatlar: Tek modelli montaj hatlar, tek tip bir ürünün veya modelin üretildi i montaj
hatlardr. Talep düzeyi montaj hatt kapasitesinin tamamn kullanacak kadar büyüktür. Tek modelli montaj
hatlarnn temel yönetim problemleri; çevrim süresinin belirlenmesi, i istasyonu say ve srasnn
belirlenmesi ve en önemlisi montaj hattnn dengelenmesidir.
Çok Modelli Hatlar: Çok modelli hatlarda farkl ürünler veya ayn ürünün iki veya daha çok benzer
tipi, ayr y nlar halinde üretilir. Her model, bu hat üzerinde ayr bir y n olu turur. Ürünler veya modeller,
genellikle i ö elerinin benzer bir srasn gerektirir. Bu nedenden dolay, de i ik modellerin üretimi için ayn
hat kullanlabilir.
Çok modelli montaj hatlarnda, her modelin üretimi için hat dengeleme problemleri birbirlerinden
ba msz olarak tek model montaj hatt dengeleme yöntemleriyle çözümlenebilir (Hasgül, 1999).
Karma Modelli Hatlar: ki veya daha çok benzer ürünün veya bir ürünün de i ik modellerinin, ayn
anda ve kar k olarak üretildi i montaj hatlardr (Acar ve E ta , 1991). Bu tür üretimde, kuramsal olarak
büyük miktarlarda bitmi ürün stoklarna gereksinim olmayp, çok modelli hatlarn tersine, tüketicinin
istekleri, sürekli bir ekilde yaplan üretimle kar lanr.
2. MONTAJ HATTI DENGELEME PROGRAMI
Bu çal mada montaj hatt dengeleme programnn yazm için C# programlama dili kullanlm tr. C#
programlama dili, C/C++ ve Java dillerinden türeyen, güçlü, basit, esnek, tip güvenli, modern ve Microsoft.
NET platformu için özel geli tirilmi bir programlama dilidir. C#, programclarn yaygn bir biçimde
kulland  C/C++ ve Java dillerine benzerli i ile tannan bir programlama dilidir. lk a amada çok benzer bir
dil olarak görünse de bu iki dilden farkl birçok özelli e sahiptir. C #, .NET için Microsoft tarafndan
geli tirilen ve programlama alannda C/C++ ve Javann güzel özelliklerini alp, bu dillerin tehlikeli
olabilecek özelliklerini d arda brakan bir dildir. C#, C/C++ dilinden farkl olarak tamamyla nesneye
yöneliktir. int, double gibi temel veri türleri dahi birer nesne olarak tanmlanm tr. Java dilinden farkl
olarak C# dilinde i aretçiler (pointer) kullanlabilmektedir.
C# programlama dilinin tercih edilme nedenleri:
Ö renilmesi kolaydr,
Nesne yönelimli programlamaya tam destek vermektedir,
Yüksek verime sahiptir,
Güç ve kolaylk arasnda dengededir,
Xml deste i sunmaktadr,
Windows Forms mant n destekler,
Internet teknolojilerinin geli imine uyum sa layabilmi modern bir dildir.
C# programlama dili ile yaplabilecekler:
Konsol tabanl uygulama geli tirme,
C# ile Windows için geli mi , güçlü, hzl ve güvenli programlar yazlabilir.
ASP.NET için en uygun dildir. ASP.NET, ASP gibi script yorumlamal olmayp tamamen nesne
yönelimli haldedir. C# bu konuda büyük kolaylklar sa lamaktadr.
C# ile Web Servisleri geli tirmek oldukça kolay ve hzl bir hal almaktadr.
Mobil uygulama geli tirebilir (http://members.comu.edu.tr).
2.1. Programn Arayüz Tantm
Bu program çok ve kar k modelli deterministik düz montaj hatt dengeleme problemlerinin çözümü
için geli tirilmi tir. Bu problemlerden birisi montaj hattnda yaplan görevlerin hattaki i istasyonlarna
atanmas problemidir. Montaj hattnda yaplacak görevlerin öncül ardl ili kilerine dikkat edilerek i
592
istasyonlarna e zamanl da tlmas amaçlanmaktadr. Böylece atl zamanlar en aza indirilerek hattn
verimlili inin artrlmas amaçlanmaktadr. Öncül; bir görev yaplmadan önce yaplmas zorunlu olan
görevleri; ardl ise bu görevden sonra yaplacak görevleri tanmlamakta kullanlmaktadr. Belirtilen çevrim
süresinde yaplacak görevlerin i istasyonlarna atanmas i lemine bir dengeleme i lemi denir. Program
kullanlarak çok sayda dengeleme i lemi gerçekle tirilebilmekte ve kullancya opsiyonel olarak seçme
imkân sa lanmaktadr.
Programn algoritmas, birbirine paralel be montaj hatt ve bu hatlara dik ön montaj hatlarna göre
tasarlanm tr. Bu programn ekran görüntüsü ekil 1.de verilmi tir.
ekil 1. Montaj Hatt Dengeleme Programnn Ekran Görüntüsü
2.1.1. Dosya
lemleri
Programn bu bölümü montaj dengeleme program kullanlarak tasarlanacak olan i için dosya
kaytlaryla ilgili i lemlerin yapld  ksmdr. Burada daha önce tasarlanan dosyalara ula lmakta veya yeni
dosya tasarlama i i yaplmaktadr. ekil 2.de dosya i lemleri ekran görüntüsü yer almaktadr.
ekil 2. Dosya lemleri Ekran Görüntüsü
Dosya Ad: Daha önceden kaydedilen dosyay seçmek veya listelemek için kullanlmakta ve kaytl
dosyalara hzl bir ekilde eri ilmesine olanak sa lamaktadr. ComboBox kutusunun yanndaki ok i aretine
baslarak dosyalar görüntülenmektedir.
Aç: Daha önce tanmlanan dosyalar listeden seçilerek açlmaktadr. Üzerinde dengeleme i lemi
yaplmak istenen dosyalara buradan ula lmaktadr. Kontrol paneli üzerinde bulunan ve dengeleme
i lemlerinde kullanlan butonlar bu bölümden bir dosya açldktan sonra aktif hale gelmektedir. Sadece
montaj yaplacak ürün miktar yazlp dengele komutu ile dengeleme i lemi en büyük istasyon süresi
çevrim süresi olarak kabul edilip gerçekle tirilebilmektedir.
Yeni Kayt: Yeni dosya tanmlamas yaplmaktadr. Bir ürünle ilgili veri giri i yaplmadan önce dosya
ismi gerekmektedir. Burada kullanlacak dosya ismi üretilecek ürünün ismi veya kodu olabilir. Bu isim
girildikten sonra Kayt lemleri bölümü aktif olmakta ve veri giri i yaplmasna izin verilmektedir
593
Farkl Kaydet: Daha önce tasarlanan dosyay farkl kaydetmek için kullanlmaktadr. Montaj hattnda
üretilecek ürünle benzer özellikte ürünler olabilir. Ayn üründen fakl renkte ya da ebatta üretilmek
istenebilmektedir. Bu bölüm çok ve kar k modelli ürünlerin veri giri ini daha kolay hale getirmek için
kullanlmaktadr.
Sil: Tasarlanan dosyay silmek için kullanlmaktadr. Daha önce veri giri i yaplm ürünlerden
üretimden kaldrlmak istenenler olabilmekte veya ürün üzerinde de i iklik yaplarak yeni bir ürün
geli tirilebilmektedir. Bu gibi durumlarda önceki ürünle ilgili verilerin tutulmas istenmeyebilir. Bu bölüm
kullanlarak ürünle ilgili veriler silinebilmektedir.
2.1.2. Kayt
lemleri
Programn bu ksmnda montaj hatt dengeleme program kullanlarak tasarlanacak olan ürünler için
i lem öncesi tanmlamalar, montaj hatt i lemleri ve programn kullanm ile bilgilerinin yer ald  ksmdr.
ekil 3.de kayt i lemleri ekran görüntüsü yer almaktadr.
ekil 3. Kayt
lemleri Ekran Görüntüsü
lem Öncesi (Alt Montaj) Hatt: Birbirine monte edilecek parçalarn montaj hattna girmeden
parçalar üzerinde yaplacak i lemler bu hatlarda gerçekle tirilmektedir. Bu hatlar montaj hatlarna dik ve
birbirine paralel hatlardan olu ur. ekil 4.de i lem öncesi ekran görüntüsü yer almaktadr.
ekil 4.
lem Öncesi Ekran Görüntüsü
Montaj i leminden önce, montajlanacak parçalarn montaja hazr hale getirilmeleri gerekmektedir. Bu
i lemler montaj hatlarna 90° dik olan alt montaj hatlarnda gerçekle tirilmektedir. Alt montaj hatlar
birbirine paralel hatlardan olu maktadr. Montaja hazrlk a amasnda parçalar üzerinde yaplacak i lemler bu
hatlarda yaplarak montaja hazr hale getirilmektedir. Bu hatlar üzerinde yaplacak i lemlerin süreleri
önceden belirlenmekte ve üretilecek ürünün miktarna göre hattn çal ma süresi hesaplanmaktadr. Bu
hatlarda dengeleme i lemi; hatlardan çal ma süresi en az olan yani i ini önce bitiren i çinin di er hatlarda
çal ma süresi en uzun olan hatta geçerek kalan i i beraber bitirmesi sa lanarak yaplmaktadr. Böylece bütün
hatlardan maksimum verim elde edilmeye çal lmaktadr. Bu hatlarda nitelikli i çiler çal trlmaktadr.
Programda bu hatlarla ilgili veriler i lem öncesi bölümünden girilir. Bölümde her bir parça ayr ayr
tanmlanr. Üzerinde i lem yaplacak parçann ad i in ad bölümünden girilir. Bu parçadan bir üründe kaç
tane oldu u adet bölümünden ve bu i lemin kaç ki i tarafndan yapld  da i çi says bölümünde
tanmlanmaktadr.
Bir parça üzerinde birden fazla i lem gerçekle tirilebilir. Bu bilgiler i lem bölümünden girilmektedir.
Bu i lemler öncül ardl ili kisine göre tanmlanmakta ve her bir i lemin ne kadar sürede tamamland  ise
süre bölümünden tanmlanmaktadr. ekil 5.de i lem öncesi veri giri i algoritmasnn ak emas yer
almaktadr.
594
ekil 5.
lem Öncesi Veri Giri i Algoritmasnn Ak
emas
Bu hatlarda i lenmek üzere 100 adet parça giri i ve bu parçalar için 1000 adet i lem tanmlamas
yaplabilmektedir. Girilen veriler listele bölümünden görüntülenebilmektedir. Veri giri inde herhangi bir
hata yaplm ise düzelt komutu ile düzeltme i lemi gerçekle tirilmektedir.
Montaj Hatt: Montaja hazr hale getirilmi parçalarn üzerinde yaplacak i lemler bu montaj hatt
bölümünden belirlenmektedir. Bu bölümde birbirine paralel 5 montaj hatt bulunmaktadr. Bu hatalarda 100
adet i istasyonu ve bu istasyonlarda i lenmek üzere 1000 farkl i lem tanmlanabilmektedir. ekil 6.da
montaj hatt ekran görüntüsü yer almaktadr.
ekil 6. Montaj Hatt Ekran Görüntüsü
Ön montaj hatlarnda montaja hazr hale getirilen parçalarn birle tirme i lemleri montaj hatlarnda
gerçekle tirilmektedir. Bu i lemler belirlenen çevrim süresini a mayacak ekilde montaj hatt üzerindeki i
istasyonlarndaki i çiler tarafndan yaplmaktadr. Çevrim süresi belirlenirken çevrim süresinin en büyük
süreli i süresinden küçük olmamas gerekmektedir. En büyük i lem süresinden daha küçük çevrim süresi
yazld  takdirde program en büyük i lem süresini çevrim süresi olarak kabul etmektedir. Program i
istasyonlarna i atamalarn bu çevrim süresini a mamak ko uluyla öncül ardl ili kilerini dikkate alarak
gerçekle tirmektedir. Bir istasyona bir i atamas yapldktan sonra i süresi çevrim süresinden çkarlarak
kalan süre hesaplanmaktadr. Bu süreye göre istasyona yeni bir i atamas daha yaplabilmektedir. Bu atama
i lemleri cevrim süresine en yakn de er elde edilerek istasyondan maksimum verimin alnmas
sa lanmaktadr. Bütün i istasyonlarna i atamas yapldktan sonra her bir istasyonun verimlili i
hesaplanmaktadr. Bu hesaplama istasyonun çal ma süresinin cevrim süresine bölünmesiyle elde
edilmektedir. Her bir istasyonun verimleri toplanp istasyon saysna bölünerek hattn verimlili i
hesaplanmaktadr. ekil 7.de montaj hatt veri giri i algoritmasnn ak emas yer almaktadr.
595
ekil 7. Montaj Hatt Veri Giri i Algoritmasnn Ak
emas
Programda bu dengeleme i lemleri ile ilgili veriler montaj hatt bölümünden girilmektedir. Montaj hatt
üzerinde yaplacak i in ad veya kodu i in ad bölümünden girilmektedir. Bu i in yaplma süresi öncül ardl
ili kileri ve bu i lemin kaç i çi tarafndan yaplaca  ilgili bölümlere girildikten sonra ekle butonuna
baslarak yeni bir i lemle ilgili veri giri i yaplabilmektedir. Girilen veriler listele butonuna baslarak
görülebilmektedir. Hatal bir veri giri i yaplmas durumunda listeden hatal veri bulunarak üzerine çift
tklamak suretiyle verilerin veri giri i bölümüne atanmas sa lanmaktadr. Gerekli düzeltme i lemleri
yapldktan sonra düzelt butonuna baslarak düzeltme i lemi yaplmaktadr.
Yardm: Kayt i lemleri bölümündeki i lem öncesi ve montaj hatt ile ilgili i lemlerin nasl yapld 
hakknda bilgiler verilerek kullanclarn hata yapmalarn önlemek için olu turulmu bir bölümdür.
2.1.3. Veri Giri i
Programn bu ksmnda montaj hatt dengeleme program kullanlarak tasarlanacak i in miktarnn
girildi i, çevrim süresinin belirtildi i, kaç hat kullanlaca nn seçildi i, dengeleme i inin yapld ,
dengeleme i i ile ilgili geli mi bilgilerin verildi i ve dengeleme bilgilerinin yazld  ksmdan olu maktadr.
ekil 8.de kayt ekran görüntüsü yer almaktadr.
ekil 8. Veri Giri Ekran Görüntüsü
Adet: Üretilecek ürün miktarnn girildi i ksmdr. Kullancya üretilmek istenen ürünün fakl
adetlerdeki verimlerini görerek seçme imkân tannmaktadr.
Çevrim: Çevrim süresinin girildi i ksmdr. Çevrim süresi üretim bandnn bekleme süresi olarak
tanmlanabilir. Bu süre de i tirilerek fakl verim sonuçlar elde edilebilmektedir. Bu süre en büyük süreli
görev süresi ve toplam görev süreleri arasnda bir de er alabilir. Çevrim süresi arttrlarak i çi says
azaltlabilir veya ksaltlarak üretimin hzlandrlmas sa lanabilmektedir.
Hat: Program, birbirine paralel be adet üretim band varsaylarak tasarlanm tr. Üretilmek istenen
ürünün hangi bantta üretilece i opsiyonel olarak seçilebilmektedir. htiyaca göre ayn ürün birden fazla hatta
üretilebilmekte veya farkl ürünlerin ayn anda istenilen hatlarda üretilmesi sa lanabilmektedir. Hat says
arttrlarak üretim hz, esneklik ve mü teri memnuniyeti arttrlabilmektedir.
596
Yazdr: Dengeleme i lemi bilgilerinin yazc çkts alabilindi i ksmdr. Dengeleme i lemin
sonuçlarnn görüntülenmesine olanak sa lar. Dengeleme i lemi tamamlandktan sonra hangi hatlarda üretim
yaplaca , i istasyonlarndaki görev da lm, üretim zaman, verimlilik gibi bilgilerin çktsnn alnmasnda
kullanlmaktadr.
Dengeleme: Daha önceden veri giri i yaplm ürünlerden istenilen adet ve çevrim süresinde üretim
yaplmas gerekli i atamas ve verim hesaplamalarnn yaplmas için kullanlmaktadr. atamalar girilen
cevrim süresi ve öncül ardl ili kileri dikkate alnarak yaplr. Programn kullanlan dengeleme i lemlerinin
çözümüne ili kin admlar a a da verilmektedir.
1. Görev listesindeki görevlerden öncülü olmayanlar görevler bulunur.
2. Görevlerden biri seçilir ve yeni bir istasyon açlr, görev bu istasyona atanr. Görev süresi istasyonun
çal ma süresine eklenir.
3. Görev listesinden yeni bir görev seçilir ve istasyona atanr, atanan bu yeni görevin süresi de
istasyonun çal ma süresine eklenir.
4. stasyonun çal ma süresinin çevrim süresini a p a mad  kontrol edilir.
5. stasyonun çal ma süresi çevrim süresini a myorsa yeni bir i atamas için 3. adma geri dönülür.
atamas sonucu çal ma süresi çevrim süresini a yorsa yeni bir i istasyonu açlr ve i atamas bu
istasyona yaplr.
6. Görev listesindeki tüm görevler atanana kadar bu i leme devam edilir.
Geli mi : Montaj hatlarnn dengelenme i lemlerinde birden fazla çevrim de eri kullanlarak fakl
verim de erleri elde edilebilir. Bu bölüm; en büyük süreli görev süresi ve tüm görevlerin toplam süreleri
arasnda kalan farkl verim de erlerini % olarak hesaplamak için kullanlmaktadr. Kullanc, fakl çevrim
de erlerindeki dengeleme sonuçlarn görerek istenilen artlarda üretim yapmasna olanak sa lanmaktadr.
2.1.4. Gantt
lemleri
Dengeleme i lemleri gerçekle tirildikten sonra istenilen adet ve çevrim de erleri için üretim artlarnn
belirlendi i bölümdür. Bu bölüm dengeleme i lemi tamamlanan ürünlerin üretim zamanlarnn ve srasnn
belirlenmesinde kullanlmaktadr. ekil 9.da Gantt i lemleri ekran görüntüsü yer almaktadr.
ekil 9. Gantt
lemleri Ekran Görüntüsü
Dengeleme i lemleri yapldktan sonra Gantt butonuna basld nda ekil 10.da görüldü ü üzere
Gantt sonuç ekran ortaya çkmaktadr. stenilen sayda ve çevrim de erinde üretilmek istenen ürünün ön
montaj hatlarnda ve montaj hatlarnda ne kadar sürede üretilece i hakknda bilgi hesaplanarak ekranda
görüntülenmektedir.
ekil 10. Gantt
lemleri Sonuç Ekran Görüntüsü
Ayrca
:butonuna tklanarak üretim miktar belirlenmi ve istenilen çevrim süresinde
dengelenmi ürünlerin gün içerisinde üretiminin planlanmasnn yapld  bölüme geçilebilmektedir.
Önceden tanmlanm ve istenilen adet ve çevrim süresinde dengelenmi ürünlerin gün içerisinde
üretiminin planlanmas gerekmektedir. ekil 11.de Gantt i lemleri bilgi giri ekran görüntüsü yer
almaktadr.
597
ekil 11. Gantt
lemleri Bilgi Giri Görüntüsü
Dengeleme i lemleri sonucunda ön montaj hatlarnda ve montaj hattnda üretim süreleri belirlenmi
ürünlerin üretime ba lama, i bittikten sonra hangi ürünün üretime alnaca , hangi saatlerde hangi ürünlerin
üretilece i gibi üretim planlar bu bölümde olu turulmaktadr. Ön montaj hatlar ve montaj hatt için ayr ayr
i ba lama süreleri tanmlanabilir. Bu ekilde hattn dengeli bir ekilde çal mas sa lanmaktadr. bitiminde
bir sonraki i in ba lama zaman bu bölümden ayarlanabilir. Gün içerisinde mola verilip verilmeyece i
verilecekse ne kadar süre mola verilece i opsiyonel olarak girilebilir. zin günleri bölümünden fabrikann
çal ma zamanlar ayarlanabilir. Bu bölümde üretimin yaplmayaca  günler belirlenerek o günlere i atamas
yaplmamas sa lanmaktadr.
3. MONTAJ HATTI DENGELEME PROGRAMI UYGULAMALARI
3.1. Dilara 4 Kapakl Çekmeceli Konsol (D LARA KONSOL) Uygulamas
Kurumun onaylad  montaj süresi 1 ürün için 1 i çi ile 90 dakikadr. Elde edilen programla 110
saniyelik çevrim süresi ile bu süre 75,6 dakikaya indirilebilmi tir. Montaj hattnda çal an i çilerin nitelikli
olmas sebebi ile i çiler hat boyunca ihtiyaç duyulan bütün istasyonlarda görev yapabilmektedirler. Dengele
komutu ile yaplan dengelemede 20 ki i alt montaj ve 16 ki i son montajda olmak üzere 36 ki i
çal maktadr. Bu durumda hat etkinli i %93,65 olarak hesaplanm tr. Sonuç olarak yaplan programla
geleneksel üretime göre D LARA Konsol montajnda %16lk bir verimlilik art  sa lanm tr.
Tablo 1. Dilara Konsol için Farkl Çevrim Zamanlarnda Hat Dengeleri
Çevrim
Süresi
(s)
110
112
130
145
150
166
178
çi
Says
(Ki i)
16
15
14
13
12
11
10
Süre
(min)
Verim
(%)
18
18
21
24
25
27
29
90,36
95,09
88,22
85,69
90,36
89,82
93,07
Çevrim
Süresi
(s)
210
224
315
384
505
761
1491
çi
Says
(Ki i)
9
8
6
5
4
3
2
Süre
(min)
Verim
(%)
35
37
52
64
84
126
248
88,75
95,09
94,97
97,07
98,42
97,96
100,00
Tablo 1.de verilen sonuçlar incelendi inde farkl çevrim sürelerinde optimal sonuçlarn bulundu u
görülecektir. Bulunan sonuçlara göre yukardaki tabloda koyula trlm satrlardan mevcut i çi says, i
yükü durumu, teslim süreleri vb. durumlara göre planlama sorumlular tarafndan tercihler yaplarak istenilen
çevrim süresine göre atamalar yaplabilmektedir. stasyon saysna göre %85,69dan %!00e varan çok sayda
optimum çözüm önerileri sunulmu tur.
598
3.2. Dilara TV Dolab Uygulamas
saniyelik çevrim süresi ile bu süre 47,7 dakikaya indirilebilmi tir. Dengele komutu ile yaplan dengelemede 9
ki i alt montaj ve 12 ki i son montajda olmak üzere 21 ki i çal maktadr. Bu durumda hat etkinli i %92,95
olarak hesaplanm tr. Sonuç olarak yaplan programla geleneksel üretime göre D LARA TV dolab
montajnda %20,5lik bir verimlilik art  sa lanm tr.
Tablo 2. Dilara TV Dolab için Farkl Çevrim Zamanlarnda Hat Dengeleri
Çevrim
Süresi
(s)
110
117
133
146
164
199
çi
Says
(Ki i)
12
11
10
9
8
7
Süre
(min)
Verim
(%)
18
19
22
24
27
33
90,93
93,93
91,81
94,09
95,73
92,04
Çevrim
Süresi
(s)
227
281
379
554
1099
çi
Says
(Ki i)
6
5
4
3
2
Süre
(min)
Verim
(%)
37
46
63
92
183
96,83
97,78
96,66
99,19
100,00
çevrim süresine göre atamalar yaplabilmektedir. stasyon saysna göre %90,93ten %100e varan çok sayda
3.3. K120 Plazma TV Ünitesi Uygulamas
saniyelik çevrim süresi ile bu süre 19,25 dakikaya indirilebilmi tir. Dengele komutu ile yaplan dengelemede
4 ki i alt montaj ve 12 ki i son montajda olmak üzere 16 ki i çal maktadr. Bu durumda hat etkinli i %87,26
olarak hesaplanm tr. Sonuç olarak yaplan programla geleneksel üretime göre K120 montajnda %57lik bir
verimlilik art  sa lanm tr.
Tablo 3. K120 için Farkl Çevrim Zamanlarnda Hat Dengeleri
Çevrim
Süresi
(s)
90
91
100
111
131
151
çi
Says
(Ki i)
12
11
10
9
8
7
Süre
(min)
Verim
(%)
15
15
16
18
21
25
84,44
91,87
92,89
94,14
91,17
92,27
Çevrim
Süresi
(s)
169
217
283
422
836
çi
Says
(Ki i)
6
5
4
3
2
Süre
(min)
Verim
(%)
28
36
47
70
139
98,93
96,31
98,47
99,05
100,00
çevrim süresine göre atamalar yaplabilmektedir. stasyon saysna göre %84,44den %!00e varan çok sayda
3.4. K133 Konsollu Plazma TV Ünitesi Uygulamas
saniyelik çevrim süresi ile bu süre 37 dakikaya indirilebilmi tir. Dengele komutu ile yaplan dengelemede 4
ki i alt montaj ve 13 ki i son montajda olmak üzere 17 ki i çal maktadr. Bu durumda hat etkinli i %93
olarak hesaplanm tr. . Sonuç olarak yaplan programla geleneksel üretime göre K133 montajnda %26lk
bir verimlilik art  sa lanm tr.
599
Tablo 4. K133 için Farkl Çevrim Zamanlarnda Hat Dengeleri
Çevrim
Süresi
(s)
90
100
111
116
133
156
çi
Says
(Ki i)
13
12
11
10
9
8
Süre
(min)
Verim
(%)
15
16
18
19
22
26
91,39
89,73
88,92
94,54
92,76
90,38
Çevrim
Süresi
(s)
138
206
252
331
494
987
çi
Says
(Ki i)
7
6
5
4
3
2
Süre
(min)
Verim
(%)
28
34
42
55
82
164
97,92
95,83
97,92
99,40
99,90
100,00
Tablo 4.da verilen sonuçlar incelendi inde farkl çevrim sürelerinde optimal sonuçlarn bulundu u
çevrim süresine göre atamalar yaplabilmektedir. stasyon saysna göre %88,92den %100e varan çok
sayda optimum çözüm önerileri sunulmu tur.
4. SONUÇ
Günümüz küresel rekabet ortamnda i letmeler hzla de i en mü teri beklentilerine yant verebilmek
için mü teri odakl üretime yönelmek zorundadrlar. Mü teri odakl üretim ürün/model saysnda önemli bir
art anlamna gelirken ayn zamanda maliyetleri de önemli ölçüde arttrmaktadr. Dolays ile çok ve kar k
modelli montaj hatt dengeleme; mü teri tatminini sa layan i letmeler açsndan ürün çe itlili i ve maliyet
yönünden büyük önem ta maktadr.
Tasarlanan paket program, ö renilmesi ve kullanlmas açsndan kolay bir programdr. Nesne yönelimli
ve görsel olan programa internet a  üzerinden uzaktan eri im de mümkündür. C# programlama dili ile
yazld ndan ve Windows i letim sistemlerine uyumlu oldu undan program kullanmak için programlama
dillerinin bilgisayarlarda yüklü olmas gerekmez. Windows i letim sistemli herhangi bir bilgisayara paket
program eklinde yüklenilir ve hemen kullanlabilir. Program kullanmak için bilgisayar alannda uzman
olmak gerekmemekte ve i letmede çal an herkes tarafndan çal trlabilmektedir.
Ayn tüketici kitlesine hitap eden çok sayda i letmenin bulundu u bir sektörde; kalite, fiyat, hz,
esneklik, farkllk, yenilikçilik, vb. açlardan üstünlü e sahip olmayan bir i letmenin, sektörde rekabet
üstünlü ü elde edebilmesi mümkün olamamaktadr. Bir üretim sisteminde verimlili in artrlabilmesi
dura an i lem ortamlar veya dura an ürün ortamlar ile mümkün olabilmektedir. Dura an bir i lem ortam;
dü ük hazrlk zamanlarndan, i lem zamanlarndaki dü ük farkllklardan veya az sayda i lemden meydana
gelmektedir. Bununla birlikte, mü teri beklentilerindeki hzl de i im ve artan seçicilik sonucu beyaz e ya,
otomotiv, tekstil, mobilya ve di er tüketim mallar sektörlerinde dura an ürün ortamlarnda faaliyet
göstermek neredeyse mümkün de ildir. Yaplan program sayesinde i letmelerin gamndaki ürünlerin çe idi
ne kadar çok olursa olsun montaj ve mü teriye sevki ile ilgili reaksiyon zaman ksalacak, i letme esnekli i
artacak, stok miktar azalacak, devir hz artacak, nakit ak  dengelenecek, kalite ve kâr yükselecektir.
5. TE EKKÜR
Bu çal mann uygulama ksmn gerçekle tirmemdeki katk ve desteklerinden dolay Tepe Mobilya
A. . Genel Müdürü Sayn Hanifi ARABACI, Teknik Koordinatör Sayn Ylmaz ERTÜRK, Üretim Müdürü
Sayn Abdullah ÇET NKOL, tüm Tepe Mobilya çal anlar, Kenzel Mobilya Pazarlama Sanayi ve Ticaret
Limitet irketi Yönetim Kurulu Ba kan Sayn Hasan YILMAZ, letme Müdürü Sayn Ali hsan YILMAZ
ve Kenzel çal anlarna te ekkürlerimi sunarm.
KAYNAKÇA
Acar, N., E ta , S., (1986), Kesikli Seri Üretim Sistemlerinde Planlama ve Kontrol Çak malar, Milli
Prodüktivite Merkezi Yaynlar, No:309, Ankara, 2. Basm.
Acar, N., E ta , S., 1991. Kesikli Seri Üretim Sistemlerinde Planlama ve Kontrol Çal malar, Milli
Prodüktivite Merkezi Yaynlar No: 309, Ankara.
600
Chakravarty, A. K., Shtub, A., 1985. Balancing Mixed Model Lines With In- Process Inventories,
Management Science, 31, 1161-1174.
Hasgül, S., (1999). Çok Seviyeli Üretim Sistemlerinde Karma Modelli Montaj Hatt Sralama
Problemleri ve Yeni Çözüm Önerileri, Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi,
Eski ehir.
http://members.comu.edu.tr/boraugurlu/courses/bm230/week9/hafta9.pdf.
Saçl, C., (2010), Montaj hatt dengeleme Problemleri çin Yeni Modeller ve Panel Mobilya Üreten
letmelerde Uygulamalar, Yaynlanmam Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Konya.
601

çok modell montaj hattı dengeleme ç n paket program ve mob lya

Transkript

Benzer belgeler

RFS-L24

Montaj talimatı

News Nisan 2014 İfix - Sms Enerji Danışmanlık