erzurum ili turizm sektörü raporu - Erzurum`da Yatırım

T.C.
KUZEYDOĞ U ANADOLU KALKINMA AJANSI
ERZURUM İLİ TURİZM
SEKTÖRÜ RAPORU
TRA1
2014
Her hakkı saklıdır.
Kısaltmalar
201xT
ABD
Eurostat
€
FISU
GSH
GSYİH
ha
İGD
IVO
KDV
KUDAKA
km
km2
m
MHRS
Örn
T.C.
TL
TURSAB
TÜİK
TÜROFED
UNESCO
UNIVERSIADE
UNWTO
WTTC
YBBO
201x tahmini
Amerika Birleşik Devletleri
Avrupa Komisyonu İstatistik Ofisi
Avro
Üniversitelerarası Sporlar Federasyonu
Gayrı safi hasıla
Gayrı safi yurt içi hasıla
Hektar
İstanbul Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık
İç Verimlilik Oranı
Katma Değer Vergisi
Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı
Kilometre
Kilometrekare
Metre
Merkezi Hastane Randevu Sistemi
Örneğin
Türkiye Cumhuriyeti
Türk Lirası
Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği
Türkiye İstatistik Kurumu
Türkiye Otelciler Federasyonu
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü
Dünya Üniversitelerarası Kış Oyunları
Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü
World Travel & Tourism Council
Yıllık Bileşik Büyüme Oranı
2
1 YÖNETİCİ ÖZETİ
Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı tarafından hazırlanan bu çalışma ile TRA1 Düzey 2
Bölgesi kapsamında yer alan Erzurum ili turizm potansiyelinin tanıtılması hedeflenmektedir.
Çalışma kapsamında, ildeki turizm potansiyelini değerlendirmek amacıyla aşağıdaki ana
başlıklar altında incelemeler yapılmıştır:
► Dünya turizm sektörü ve yeni eğilimler
► Türkiye kış turizmi kapasitesi ve potansiyeli
► Erzurum turizm potansiyeli
2 DÜNYA TURİZM SEKTÖRÜ
Turizm sektörü dünya genelinde sağladığı istihdam ve ulaştığı hacim ile dünyadaki en aktif
sektörlerden biridir. 2013 yılında toplam 265 milyon kişiyle küresel istihdamın %8,9’u turizm
sektörü ile sağlanmıştır. 2014 yılında turizm sektörünün bir önceki yıla göre %2,5’lik artış
kaydederek yaklaşık 272 milyon kişiye istihdam sağlaması beklenmektedir. 2024 yılına kadar
turizm sektörünün küresel istihdamdaki payının %10,2’ye çıkarak, 347 milyon kişiye istihdam
sağlayacağı tahmin edilmektedir.
Sektör, 2013 yılında bir önceki yıla göre %2,8 büyüyerek dünya gayri safi hâsılasının %9,5’ine
karşılık gelen 7 trilyon ABD doları hacme ulaşmıştır. 2014 yılsonuna kadar turizm sektöründe
%4’’lük büyüme beklenmektedir ve toplamda 7,3 trilyon ABD doları hacme ulaşması
öngörülmüştür. 2024 yılına kadar, turizm sektörünün her yıl yaklaşık %4 büyüyerek 11 trilyon
ABD doları hacme ulaşması beklenmektedir.
9.000
8.000
7.000
6.000
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
-
310.000
290.000
270.000
Bin kişi
Mmilyar ABD $
Grafik 2-1: Dünya turizm sektöründe yaratılan istihdam ve hacim
250.000
230.000
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013 2014T 2015T 2016T 2017T 2018T
Turizm sektörünün GSH'ya (dolaylı) katkısı-bin ABD$
Turizm sektörünün GSH'ya (doğrudan) katkısı-bin ABD$
Turizm sektörünün istihdama katkısı-bin kişi
Kaynak: WTTC, 2014 yılı istatistikleri.
3
Orta ve uzun vadede turizm sektörünün küresel büyümeyi yönlendirmesi ve iş imkânları
yaratması bakımından öncü sektörlerden olması beklenmektedir. Gelişmekte olan ülkeler,
uluslararası seyahatlerin artmasıyla birlikte büyümedeki en önemli payı alırken, gelişmiş
ülkelerin uzun vadede sektöre yön vereceği öngörülmüştür. Kısa süreli seyahatlerin artması ve
müşterilerin sürekli yenilik arayışının, sektörde yeni ürünler ve pazarlar oluşturması
beklenmektedir.
Bu beklentiler ışığında turizm sektörünün 2014 yılı sonunda GSH’nın bir önceki yıla göre %4,3
büyüyerek 7,3 trilyon ABD dolarına ulaşması, yaratılan istihdamın da 2008 yılı seviyelerini
yakalaması beklenmektedir. Sektörün, 2024 yılına kadar %4’lük Büyüme Oranı ile büyüyerek
11 trilyon ABD dolarlık hacme ulaşması ve 346 milyon kişiye iş sağlaması öngörülmüştür. Bu
veriler, turizm sektörünün ilerleyen yıllarda dünyanın öncelikli sektörlerinden ve
işverenlerinden biri olacağını teyit etmektedir.
Ülke bazında incelendiğinde turizm sektörünün en önemli göstergeleri yurtdışından gelen turist
sayısı ve sağlanan gelirler olarak gösterilmektedir. Aşağıdaki tablolarda, ziyaret eden turist
sayısı ve sağladığı gelirler bakımından ilk 10 ülke listelenmiştir.
Tablo 2-1: Turist sayısı bakımından dünyada ilk 10 ülke
Milyon
Sıra
Değişim (%)
Ülkeler
2010
2011
2012
2011/2010
2012/2011
1
Fransa
77,6
81,6
83
5,2%
1,7%
2
ABD
59,7
62,7
67
5,0%
6,9%
3
Çin
55,6
57,6
57,7
3,6%
0,2%
4
İspanya
52,6
56,2
57,7
6,8%
2,7%
5
İtalya
43,6
46,1
46,4
5,7%
0,7%
6
Türkiye
31,3
34,7
35,7
10,9%
2,9%
7
Almanya
28,8
28,4
30,4
-1,4%
7,0%
8
Birleşik Krallık
28,2
29,3
29,3
3,9%
0,0%
9
Rusya Federasyonu
22,2
22,7
25,7
2,3%
13,2%
10
Malezya
24,5
24,7
25,0
0,8%
1,2%
Toplam
424,1
444
457,9
4,7%
3,1%
1.030,2
1.076,6
4,6%
4,5%
Dünya Toplam
984,9
Kaynak: UNWTO; WB (2014).
4
Tablo 2-2: Turizmden sağ lanan gelir bakımından dünyada ilk 10 ülke
Milyar ABD $
Sıra
Değişim (%)
Ülkeler
2010
2011
2012
2011/2010
2012/2011
1
ABD
164,6
184,5
200,0
12,1%
8,4%
2
Fransa
56,1
65,9
63,5
17,5%
-3,6%
3
İspanya
59
67,6
63,1
14,6%
-6,7%
4
Çin
50,1
53,3
54,9
6,4%
3,0%
5
Almanya
49,1
53,3
51,5
8,6%
-3,4%
6
Birleşik Krallık
40,7
45,9
45,9
12,8%
0,0%
7
Macao (Çin)
28,2
38,9
44,4
37,9%
14,1%
8
İtalya
40
45,3
43
13,3%
-5,1%
9
Hong Kong (Çin)
27,2
33,1
38
21,7%
14,8%
10
Avustralya
32,3
34,2
34,1
5,9%
-0,3%
Türkiye
26,3
30
32,2
14,1%
7,3%
Toplam
573,6
652,0
670,6
13,7%
2,9%
Dünya Toplam
1.112,0
1.254,0
1.297,0
12,8%
3,4%
Kaynak: WB (2014).
Gelirler bölgesel olarak incelendiğinde 2010-2012 yılları arasında, sektör ortalama %16,6
büyümüştür. En fazla büyüme gösteren 3 bölge ise; %28’lik oran ile Asya Psifik bölgesi, %25
oran ile Güney Asya ve %21’lik oran ile Sub Saharan Afrika’dır. Sonuç olarak; dünya genelinde
müşterilerin değişen tercihleri doğrultusunda gelişmekte olan ülkelerde daha fazla harcama
yaptıkları ortaya çıkmaktadır.
DÜNYA TURİZM SEKTÖRÜNDEKİ YENİ EĞİLİMLER
Tüm dünyada ağırlıklı olarak deniz ve kış turizmini kapsayan geleneksel kitle turizm pazarı
birçok bölgenin büyümesinde temel teşkil etmiştir. Tatil için karar verme sürecinde var olan
birçok farklı imkâna ek olarak, turistlerin tercihlerinin daha da karmaşık bir hal alması ve belirli
kişisel ihtiyaçlarının karşılanması arayışına girmeleri turistik bölgeler arasındaki rekabeti
arttırarak; işletmeleri bu ihtiyaçların ve tercihlerin karşılanmasına yönlendirmektedir. Bu
çerçevede dünya genelinde yatırımcılar geleneksel pazarlardan niş pazarlara doğru kaymakta
ve yatırımlarını yeni gelişmeleri göz önüne alarak gerçekleştirmektedir. İlerleyen yıllarda kamu
ve özel sektör yetkililerinin yapması gereken tercihin, geleneksel kitle turizm pazarına destek
ve yatırımlara devam etmek ile insanların değişen zevklerine ve tercihlerine göre şekillenmiş
yeni yerli turizm arzının oluşturulması ve geliştirilmesi arasında olacağı öngörülmektedir.
5
Şimdiye kadar geleneksel kitle turizmi, pazarın büyümesine odaklanmış, doğal kaynakları
sektörün bir girdisi olarak fiyatlayan ve çevre konusuna, sunulabilecek ürünler dışında, fazla
ilgi göstermeyen sektör kollarından biri olmuştur. Fakat değişen turizm talepleri artmakta olan
farklı ilgi alanlarını yansıtmakta ve Özel İlgi Turizmi’nin (Special Interest Tourism)
doğmasıyla birlikte tüketicilerin önemsediği yeni değerleri de ortaya çıkarmaktadır. Bu değerler
arasında açık hava aktivitelerinin öneminin artması, çevreyle ilgili problemlere karşı
bilinçlenme, eğitimsel gelişim, estetik düşünce ve bireysel gelişim yer almaktadır.
Aşağıdaki tabloda geleneksel turizm çeşitleri ve alışkanlıkları ile yeni turizm eğilimleri çeşitleri
sunulmuştur.
Tablo 2 3: Geleneksel turizm ve yeni turizm çeşitleri
Yaklaşım
Turizm modelleri
Geleneksel turizm
Deniz turizmi
Kış turizmi
Yeni turizm modelleri
Alternatif turizm modelleri
Çiftlik turizmi
Ekoturizm
Kültürel
Doğa yürüyüşü
Doğa turizmi
Özel İlgi Turizmi
Konferans
İş seyahatleri
Denizaltı
Dini
Sağlık/Spa
Eğitim
Spor
Macera
Organizasyon şekli
Kitle turizmi
Bireyler
Sosyal turizm
İkinci ikamet
Küçük turist grupları
Bireyler
Sosyal turizm
Turist davranış tarzı
Duyarsızlık
Aşırı tüketim
(kaynakların azalması)
Sürdürülebilir olmayan turizm
Sorumluluk
Kaynakların kullanılması
(tüketilmemesi)
Yeşil turizm
Ekonomik olarak sürdürülebilir
turizm
Turizm faaliyetlerinin
durumu
Kaynak: Vagianni ve Spilanis
UNESCO’nun 2002 yılında yayınladığı bir rapora göre turizmin çevresel etkileri hakkında bilgi
sahibi olduktan sonra çoğu turistin sağduyulu turizm olanaklarını içerdiğini düşündüğü
alternatif turizm çeşitlerini seçmeye yöneldiği görülmüştür.
6
DÜNYA KIŞ TURİZMİ
Kış turizmi denildiğinde akla ilk gelen aktivitelerden olan kayak, kış turizminin gelişmesindeki
en önemli etkenlerden biridir. Dünya üzerinde, Avrupa başta olmak üzere çok sayıda kayak
bölgesi ve bu bölgelerde kurulu çeşitli konaklama merkezleri bulunmaktadır. Büyük kayak
tesisleri, Avrupa kıtasının çeşitli ülkelerinde (örn. Almanya, Andora, Avusturya, Bulgaristan,
Bosna-Hersek, Çek Cumhuriyeti, Fransa, İtalya, İspanya, İsveç, İsviçre, İzlanda, Norveç,
Polonya, Sırbistan, Slovenya), Amerika kıtasında Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri
eyaletleri (örn. Colorado, Kaliforniya, Michigan, Montana, New Jersey, New York, Utah,
Vermont, Wyoming) ile Arjantin ve Şili, Asya’da öncelikli olarak Japonya ve Güney Kore’de
ve ayrıca Avustralya ve Yeni Zelanda’da bulunmaktadır.
Aşağıdaki haritada dünya üzerinde kayak merkezi bulunan tüm ülkeler gösterilmiştir.
Resim 2-1: Kayak merkezi bulunan ülkeler
Kaynak: UNWTO, Dünya Kayak Merkezleri İstatistikleri Raporu
Avrupa; sahip olduğu kayak merkezi sayısı, pist uzunluğu ve lift sayısı ile dünyada ilk sırada
yer almaktadır. Avrupa’daki başlıca kayak merkezlerinde bulunan toplam pist sayısı 2008 yılı
verilerine göre 4.300’ün üzerindedir. Bu kayak merkezlerindeki pistlerin toplam uzunluğu
9.625 kilometreyi, kros kayağına uygun pistlerinin uzunluğu ise 1.760 kilometreyi bulmaktadır.
Lift sayısı bakımından da zengin olan kayak merkezlerinde 2.600’den fazla lift bulunmaktadır.
Avrupa’daki kayak merkezlerinin ortalama lift ücreti yüksek sezonda 158 Avro, düşük sezonda
ise 134 Avro seviyelerindedir.
Kış sezonu; Kuzey Yarımküre’de Kasım ayında başlayıp, Ocak ve Şubat aylarında en yoğun
dönemini yaşayarak Nisan ayına kadar devam etmektedir. Aşağıdaki tabloda, bu dönem
7
aralığında Avrupa’daki önemli kayak merkezleri bulunan ülkelerin tesis doluluk oranları
gösterilmiştir. Bu oranlar ülkelerdeki sadece kayak tesislerinin değil tüm tesislerin doluluk
oranlarını göstermektedir. Önemli kayak merkezleri bulunduran Avusturya, Fransa ve İsviçre,
küresel krizin turizm sektörünü de etkilediği yıllarda Avrupa Birliği geneline oranla yüksek
doluluk oranları yakalamışlardır.
Tablo 2-3: Kış Turizmindeki Başlıca Ülkelerin Doluluk Oranları (%)
2011-2012 Kış Sezonu
2012-2013 Kış Sezonu
Kas
Ara
Oca
Şub
Mar
Nis
Kas
Ara
Oca
Şub
Mar
Nis
Avusturya
25,5
38,0
54,7
63,5
47,1
33,2
26,1
39,6
51,0
64,0
51,3
25,0
Fransa
39,8
40,4
36,3
39,6
43,2
47,5
41,1
40,3
34,7
39,2
43,8
44,0
Italya
23,8
24,2
28,0
30,1
31,5
34,5
25,8
25,9
26,5
32,0
37,4
30,7
İsviçre
32,8
33,6
37,4
43,5
39,6
34,9
33,0
35,2
36,7
44,4
38,2
35,9
AB-28
31,5
28,0
28,5
31,0
33,1
36,7
32,0
29,2
28,0
32,0
34,8
35,0
Kaynak: Eurostat, 2013 İstatistikleri.
2.2.1 KIŞ VE KAYAK TURİZMİNDEKİ SAĞDUYULU YAKLAŞIM
Genel olarak dünya turizminde görülen müşterilerin tercih ve beklentilerindeki değişim süreci
kış ve kayak turizminde de görülmektedir. Kayak sporunun doğa ile iç içe olması her ne kadar
doğaya az zarar verdiği izlenimi yaratsa da gerekli tedbirlerin alınmaması durumunda doğal
çevreye etkileri yadsınamayacak seviyelerde gerçekleşmektedir. Bu noktada turistler ve tesisler
için sağduyulu turizm kavramı önem kazanmakta ve ilerleyen dönemlerde kış ve kayak
turizmine şekil vermesi beklenmektedir.
Kayak merkezlerinin ve tesislerinin doğal, sosyal ve ekonomik anlamda negatif etkilerini en
aza indirerek de sürdürülebilir bir seviyede faaliyetlerine devam etmesi mümkün olmaktadır.
Turistlerin, menfaat sahiplerinin ve doğal çevrenin ihtiyaçlarını dengelemek için
benimsenebilecek birçok işletme stratejisi bulunmaktadır. Kayak merkezlerinin işletilebilmesi
için önemli miktarda enerji harcandığı ve doğal çevrede değişiklikler yapıldığı yadsınamaz bir
gerçektir.
Ancak, enerji tüketimi konusunda en yüksek paya sahip olan lift olanaklarının yenilebilir enerji
ile çalıştırılması, daha sessiz ve daha verimli hale getirilmesi enerji tüketimini düşürürken;
görüntü kirliliği açısından da sökülebilir telesiyej kullanımı ve makine aksamının yeraltına
taşınması iyileştirici yöntemler arasında gösterilmektedir. Yapay kar düzeneklerinde de
8
yenilebilir enerji kullanılması ve karın sadece saf su ve hava ile üretilmesi ve bu üretim
sürecinde kullanılan su miktarının denetlenmesi doğal çevreye etkiyi en aza indirebilecek
yöntemlerdendir. Yapay kar sistemleri, doğal kar miktarı az olduğu dönemlerde kayakçıların
araziye verdiği zararı azaltmakta ve bitki türlerini sert kış şartlarından korumaktadır. Burada
dikkat edilmesi gereken nokta, yapay kar kullanımıyla birlikte su ve bitki besin miktarlarındaki
artışın bazı bitki türlerini etkileyecek olmasıdır. Bu nedenle yapay kar kullanımının kontrollü
bir şekilde yapılması gerekmektedir. Bunun dışında kayakçıları zorlayacak ve hazırlık
gerektirmeyen kayak rotaları belirlenerek pist ihtiyacı azaltılabilmekte, doğal çevreye etki en
aza indirilip aynı zamanda kayakçıların dikkatli yönetimi ile ormanlar ve vahşi yaşam
korunabilmektedir.
Kayak tesislerindeki kayak dışı alanlara bakıldığında, toplu taşımanın desteklenmesi ve talebin
bu yöne kaydırılması ile trafiğe kapalı alanların arttırılması yerel anlamda hava kirliliğinin
önemli ölçüde azalmasını sağlamaktadır.
Bugüne kadar sektörde daha kolay yapay kar üretebilmek için suya çeşitli kimyasallar atıldığı,
doğal kaynak sularının yataklarının değiştirildiği ve yeni pistler yaratmak için ağaçların
kesildiği gözlemlenmiştir. Ayrıca kış döneminde oluşan trafik hava kirliliğini arttırmış ve kayak
bölgesinin aşırı gelişimi nedeniyle yerel emlak fiyatlarında da ciddi yükselişler kaydedilmiştir.
Buna rağmen, birçok kayakçı ve sektör çalışanı, kayak sporunun çevreye olumsuz etkilerinden
habersiz olmakla birlikte bu sporun doğal çevre ile iç içe olduğundan dolayı doğaya herhangi
bir zararı olduğunu da düşünmemektedir.
Kış turizminden ve özellikle kayak turizminden faydalanmak isteyen turistler için, gitmeyi
planladıkları tesislerin yukarıda belirtilen iyileştirmelere önem vermesi ve sağduyulu turizmi
teşvik etmesi ilerleyen dönemlerde bir tercih sebebi olacağı öngörülmektedir. Aşağıdaki
grafikte turistlerin kayak merkezlerini tercih ederken önem verdiği seçenekler yüzdesel olarak
sıralanmıştır. (Örn: Yeteneğe göre pist imkânlarının oluşu, turistlerin %96’sı için tercih sebebi
olarak gösterilmiştir.)
Grafik 2-2: Turistlerin kayak merkezi tercihlerindeki önemli faktörler
9
100
90
96
89
80
87
85
80
70
79
79
%
60
60
50
53
40
42
30
29
20
28
21
10
0
Yeteneğe Manzara ve Aktarım
göre pistlerin tesisin
süresi
imkanı
görünüşü
Tesisin
saygınlığı
Fiyat
Pist
Geleneksel Suni kar Çocuklar için Kayak
uzunluğu
ortam
kapsama
sunulan yapmayanlar
alanı
hizmetler
için
aktiviteler
Tesisin
Pist dışı
Trafiğe
yürüttüğü kayak imkanı kapalı alan
çevresel
faaliyetler
Kaynak: Veronica Tong, "Merkez Seçimlerinde Kayak Turistlerinin Sorumlu Turizm Konuları Hakkında Bilgi Seviyesi Araştırması", 2007
Hâlihazırda turistlerin tercih sürecindeki ağırlıklı faktörler yeteneğe göre pist imkânı ve toplam
pist uzunluğu gibi kayak ile ilgili olanlar olurken, manzara ve tesisin görünüşü, geleneksel
ortam atmosferi ve tesisin saygınlığı gibi etkenler de ön planda tutulmaktadır. Tesislerin
yürüttüğü çevresel faaliyetler kayakçılar tarafından tercih sürecinde fazla önem arz etmezken,
bu konuda bilinçlendirilmeleri durumunda ilerleyen dönemlerde bu faktörü de göz önünde
tutacakları öngörülmüştür.
3 TÜRKİYE’DE TURİZM SEKTÖRÜ
2013 yılı gayrı safi yurt içi hâsılası 820 milyar ABD Doları olan Türkiye’de turizm gelirlerinin
toplam büyüklüğü 32 milyar ABD Dolarıdır. Turizm gelirlerinin GSYİH ve ihracat içindeki
payı aşağıdaki tabloda sunulmaktadır.
Tablo 3 1: Turizmin GSYİH ve İhracattaki payı
Türkiye
Akdeniz pazarında İspanya ve Yunanistan
29,3%
27,0% 27,7%
uzun yıllar boyunca, Türkiye’ye göre
24,5%
25,0%
21,9%
21,7%
19,5% 19,2%
20,0%
21,3%
20,8%
19,0%
oldukça fazla sayıda yabancı ziyaretçi
çekmekteydi. Çekilen yabancı ziyaretçi
15,0%
açısından
10,0%
4,5%
5,0%
Federasyonu’nun
yayınlamış olduğu turizm raporuna göre,
35,0%
30,0%
Otelciler
4,4% 4,2%
3,9%
4,1% 3,4% 3,6% 3,7%
3,5% 3,2% 3,4%
Turizm gelirlerinin ihracat içindeki payı
0,0%
2003 2004 2005 2006 2007
Turizm gelirlerinin GSYH içinde payı
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2 katı ziyaretçi hacmine sahipti.
10
1970
yılında
İspanya;
Türkiye’nin 21 katı hacme ulaşmıştı. Yine
aynı dönemde Yunanistan ise, Türkiye’nin
Bir zamanlar 21 kat olan İspanya ile Türkiye arasındaki bu fark, 2012 yılında 1,6 kata gerilemiştir. Bir
zamanlar, Türkiye’nin 2 katı kadar ziyaretçi alan Yunanistan, aynı yılda, Türkiye’nin yarısına
gerilemiştir.
Türkiye’nin öne çıktığı turizm türleri arasında deniz turizmi öne çıkarken, bunun yanı sıra
kültür ve tarih, doğa, spor, termal ve kongre turizmleri de gün geçtikçe önem kazanmaktadır.
2013 yılında ülkeye gelen yabancı turist sayısı 33,8 milyona ulaşmıştır. 2015 yılı sonunda
Türkiye’ye giriş yapan yabancı turist sayısının %8 YBBO ile 41,8 milyona ulaşması
beklenmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerine göre 2013 yılında turizm sektörü
gelirleri, geçen yıla göre % 11 artarak 32,3 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Toplam
turizm gelirlerinin % 79’’u yabancı ziyaretçilerden, % 21’i ise yurt dışında ikamet eden
vatandaş ziyaretçilerden elde edilmiştir. Yıllar itibariyle Türkiye’ye giriş yapan yabancı turist
sayıları aşağıdaki tabloda sunulmaktadır.
Grafik 3 1: Yıllar itibariyle Türkiye’ye giriş yapan yabancı turist sayısı
33.827
35.000
Milyon Kişi
30.000
27.347
2008
2009
31.342
2011
2012
28.510
23.017
25.000
20.522
20.000
15.000
26.431
31.324
19.275
17.202
13.701
10.000
5.000
2003
2004
2005
2006
2007
2010
2013
Yabancı Turist Sayısı
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2013.
Kültür ve Turizm Bakanlığı 2013 verilerine göre, Türkiye’yi ziyaret eden yabancı ülke
vatandaşları arasında Almanya %16’lik payı ile birinci sırada yer alırken, Rusya %11 ile ikinci
sırada, İngiltere ise %8 ile üçüncü sırada yer almaktadır.
11
Grafik 3 2: Turistlerin milliyet dağılımı
16%
11%
52%
8%
4%
5%
Almanya
Rusya
İngiltere
Bulgaristan
Gürcistan
Diğer
Türkiye’ye gelen yabancı turistlerin milliyetlere göre dağılımı ve tercih ettikleri ilk 5 bölge
aşağıda sunulmuştur. Bu bölgeler arasında en fazla tercih edilen bölge ise, özellikle deniz
turizminin önemli merkezi olan Antalya’nın Alanya ilçesidir.
Grafik 3-1: Türkiye’de tercih edilen beş bölge
19%
25%
16%
13%
13%
Alanya
Kemer
Manavgat/Side
14%
İstanbul (Merkez)
Bodrum
Diğer
Yabancı turistlerin Türkiye’ye geliş nedenleri aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. Geliş
nedenleri arasında gezi ve eğlence amaçlı gelişlerin oranı %48’dir. İkinci sırada ise, yakınları
ya da arkadaşları ziyaret amacıyla gelişler yer almaktadır. Önümüzdeki yıllarda Türkiye’deki
kongre turizmi ve spor turizminin Türkiye’de gerçekleşecek uluslararası organizasyonlar
doğrultusunda turizm sektöründeki payının artması ve bu sebeple Türkiye’yi ziyaret eden
yabancı turist sayısının da artması beklenmektedir.
12
Tablo 3 2: Yabancı turistlerin Türkiye’ye gelme sebepleri
Yabancı Turistlerin Türkiye'ye Gelme Sebepleri
Gezi, Eğlence
Ziyaret
Dini
Toplantı,Konferans, Kurs, Seminer
Transit
Görev
Sportif İlişkiler
Kültür
Sağlık
Eğitim
Alışveriş
Ticari İlişkiler, Fuar
Diğer
(%)
48,1
5,3
4,0
3,9
3,5
2,4
2,2
1,2
0,9
0,6
0,6
0,4
9,1
Kay nak: TÜİK
2014 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yayınlamış olduğu verilere göre, 2003-2013
dönemi arasında yerli ve yabancı turistlerin dağılımı aşağıdaki sunulmuştur.
Tablo 3-1: Yerli ve Yabancı Turist Sayısındaki Gelişim
Yıl
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Yabancı
Turist Sayısı
16.302.053
20.262.640
24.124.501
23.148.669
27.214.988
30.979.979
32.006.149
33.027.943
36.151.328
36.463.921
39.226.226
Değişim
(%)
24%
19%
-4%
18%
14%
3%
3%
9%
1%
8%
Yerli Turist
Sayısı
2.600.634
3.059.644
3.601.880
3.872.721
4.197.907
4.548.855
4.658.172
4.517.091
4.826.800
5.121.457
5.398.752
Değişim
(%)
18%
18%
8%
8%
8%
2%
-3%
7%
6%
5%
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2014.
TÜRKİYE TURİZM TÜRLERİ
3.1.1 KIŞ TURİZMİ
Türkiye’de kış turizminin önemli noktaları Bursa Uludağ, Erzurum Palandöken, Bolu
Kartalkaya, Kars Sarıkamış ve Kayseri Erciyes kayak merkezleridir. 1933’te ilk oteli ve
muntazam şose yolu yapılan Uludağ’ın ardından, bu önemli merkezlerden sırasıyla 1989’da
Erciyes, 1991’de Sarıkamış, 1993’te Palandöken ve 1997’de Kartalkaya kayak merkezi ilan
edilmiştir.
Kış turizmine yönelik kaynakların iç ve dış turizm adına değerlendirilmesi amacıyla Bakanlar
Kurulu, Turizm Teşvik Kanunu’na dayanarak 12 adet kış sporları yapılabilecek bölgeyi “Kış
Sporları Turizm Merkezi” olarak ilan etmiştir.
13
Resim 3 1: Türkiye’de kayak merkezleri
Ilgaz
Kartepe
1
Ladik
Artvin
Kartalkaya
Uludağ
Elmadağ
Zigana Kop
Dağı Palandöken Sarıkamış
Bolkar
Sakaltutan
Budi
Bozdağ
Davraz
Hasandağ
Erciyes
Bingöl
Hazarbaba
Sivrice
Bitlis
Saklıkent
Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından turizmi çeşitlendirme hedefi doğrultusunda
gerçekleştirilen alt yapı, çevre, tanıtım ve yatırım faaliyetleri özellikle Orta ve Doğu
Anadolu’da Palandöken (Erzurum), Erciyes (Kayseri), Sarıkamış (Kars) gibi kış ve dağ turizmi
merkezlerinde yoğunluk kazanmaktadır. Bu merkezler kış sezonunda yerli ve yabancı turistleri
ağırlamaktadır. Yabancı turistler, özellikle Rusya, Ukrayna, Azerbaycan, İran, Gürcistan ve
Hollanda’dan gelmektedir.
Bu çalışmalar sonucunda Palandöken kış turizmi alanında geleneksel kayak merkezi olan
Uludağ’ın en büyük rakibi durumuna gelmiştir. Erciyes’teki konaklama tesislerinin doluluk
oranları da sezonda %100’e yaklaşmıştır. Sekiz ay süren sezonu ve kayak için ideal doğal
özellikleriyle Palandöken ve Erciyes’e yatırımlar artarken, Sarıkamış da geleceğin önemli
kayak merkezlerinden biri olma potansiyeline sahiptir.
Son zamanlarda Türkiye’de Uludağ’ın ardından en önemli ikinci eğlence ve kayak merkezi
durumuna gelen Palandöken’e gelen turist sayısı giderek artarken, bölge yatırımcıların da ilgi
odağı haline gelmiştir. Kayak için en uygun olan kristal karın 6 ay süreyle yerde kaldığı
Sarıkamış ise, çam ormanları içindeki kayak pistiyle Türkiye’deki kış turizminin önemli bir
merkez olmaya hazırlanmaktadır.
Türkiye’deki kayak merkezlerinde bulunan otellerde ve konaklama tesislerinde bulunan çeşitli
aktiviteler ve imkânlar (disko-bar, oyun salonları, yüzme havuzları ve spa hizmetleri vs.)
turistlerin daha keyifli zaman geçirmesine olanak tanımaktadır. Örneğin Palandöken kayak
14
merkezinin en önemli özelliklerinden biri, ışıklandırma yapıldığı için gece müzik eşliğinde
kayak yapılabilmesidir.
Bugün Türkiye’de bulunan yaklaşık 7.500 kış turizmi yatak kapasitesinin artırılarak 25.000
düzeyine çıkarılması ve kayak turizminin bu yörelere kaydırılması planlanmaktadır. Turizmde
aşama yapmış Fransa ve İtalya gibi Akdeniz ülkeleri ile Avusturya örnek alındığında dağ ve kış
turizmine hizmet veren yatak sayısı toplamının genel yatak sayısı içinde 1/2 ile 1/4 oranında
yer tuttuğu görülmektedir. Türkiye için ise bu oranın önümüzdeki 5 yıllık dönemde 1/10
düzeyinde olması planlanmaktadır.
3.1.2 KÜLTÜR VE TARİH TURİZMİ
Kültür ve tarih turizmi, doğal ve tarihsel kültür varlıklarını, kültürel etkinlikleri ve güncel sanat
eserlerinin yanı sıra, bazı sosyo-ekonomik olguları turistik bir formda ziyaretçilerin hizmetine
sunan bir turizm türüdür. Bu sebeple sadece tarihsel olan olguları değil, aynı zamanda güncel
değerleri de içeren bir turizm türüdür.
Uluslararası seviyede önem arz eden ve korunmaya değer doğal oluşumlar, anıtlar ve sit alanlar
“Dünya Mirası” olarak değerlendirilmektedir. Tüm insanlığın ortak mirası olarak kabul edilen
değerleri ortak bir geçmiş olarak benimsemek, tanıtmak ve gelecek nesillere bu mirası aktarmak
için UNESCO 1972 yılında Paris'te toplanan 16. Genel Konferansında "Dünya Kültürel ve
Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme"yi kabul etmiştir. Türkiye, bu sözleşmeyi 23
Mayıs 1982 tarihinde onaylamıştır. Günümüz itibariyle UNESCO tarafından tanımlanmış 981
adet Dünya Mirası bulunmaktadır.
UNESCO Dünya Mirası geçici listesinde Türkiye’den çok sayıda önemli yer bulunmakta olup,
bunlar arasında Efes, Karain Mağarası, Sümela Meryem Ana Manastırı, Alahan Manastırı, Aya
Nikola Kilisesi, Harran ve Şanlıurfa, Ahlat Mezartaşları, Van Urartu ve Osmanlı Kaleleri,
Diyarbakır Kalesi ve Surları, Selçuklu Kervansarayları, Konya Selçuklu Uygarlığı başkenti,
Alanya Kalesi ve Tersanesi, Mardin Kültürel Peyzaj, Bursa ve Cumalıkızık, Aziz Pavlos
Kilisesi, İshak Paşa Sarayı, Kekova, Güllük Dağı, Afrodisyas Arkeolojik Ören Yeri,
Çatalhöyük Neolotik Ören Yeri, Perge Arkeolojik Ören Yeri, Beyşehir, Hatay St. Pierre
Kilisesi, Bergama, Göbeklitaş Arkeolojik Alan, Ani Tarihi Kenti, Aizanoi Antik Kenti, Beçin
Ortaçağ Kenti, Birgi Tarihi Kenti, Gordion, Hacı Bektaş Veli Türbesi, Hekatomnos Anıt Mezarı
Ve Kutsal Alanı, Niğde'nin Tarihi Anıtları, Mamure Kalesi, Odunpazarı Tarihi Kent Merkezi,
Yesemek Taşocağı Ve Heykel Atölyesi, Zeugma Arkeolojik Sit Alanı bulunmaktadır.
Tarih ve Kültür turizmi kapsamında Türkiye’de en çok ziyaret edilen müzeler ve ören yerleri
ile ziyaretçi sayıları aşağıdaki tablolarda verilmiştir:
15
Tablo 3 4: Türkiye’de turizm geliri elde edilen ören yerleri ve müzeler listesi
Müze Adı
Topkapı Müzesi
Ayasofya Müzesi
Mevlana Müzesi
Noel Baba Müzesi
Kariye Müzesi
Arkeoloji Müzesi
Anadolu Medeniyetleri Müzesi
Hacı Bektaş Müzesi
Sualtı Arkeoloji Müzesi
Efes Müzesi
İl İsmi Ziyaretçi Sayısı (2010)
İstanbul
2.995.000
İstanbul
2.760.000
Konya
1.670.000
Antalya
445.000
İstanbul
370.000
İstanbul
370.000
Ankara
345.000
Nevşehir
270.000
Muğla
265.000
İzmir
245.000
Kay nak: Kültür v e Turizm Bakanlığı
Ören Yeri
Efes
Hierapolis
Göreme
Kaymaklı
Myra
Aspendos
Troya
Alanya Kalesi
Bergama
St. Jean
İl İsmi Ziyaretçi Sayısı (2010)
İzmir
1.845.000
Denizli
1.450.000
Nevşehir
780.000
Nevşehir
430.000
Antalya
425.000
Antalya
400.000
Çanakkale
385.000
Antalya
335.000
İzmir
265.000
İzmir
260.000
Kay nak: Kültür v e Turizm Bakanlığı
3.1.3 DENİZ TURİZMİ
Dört ayrı denize kıyısı olan Türkiye, gerek kıyı turizmi gerekse yat turizmi açısından büyük bir
potansiyele sahiptir.
Tablo 3 5: Mavi Bayraklı plaj listesi
İ l İ smi
Antalya
Muğla
Aydın
İzmir
Balıkesir
Çanakkale
Mersin
Tekirdağ
Düzce
İstanbul
Kocaeli
Mavi Bayraklı
Plaj Sayısı
197
84
25
36
19
6
9
1
1
3
2
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü, 2013.
Deniz turizminin yoğun olduğu dönemler, mevsimsel özellikleri sebebiyle Nisan-Ekim
aylarıdır. Ege’de İzmir, Çeşme, Ayvalık, Kuşadası, Bodrum, Datça, Bozburun, Marmaris,
Göcek, Fethiye ile Akdeniz’de Kalkan, Kaş, Finike, Kemer, Antalya ve Mersin gibi yöreler,
Türkiye deniz turizminde öne çıkan yerlerdendir. 2013 yılı itibariyle Türkiye’de 383 adet mavi
bayraklı plaj ve 21 adet mavi bayraklı marina bulunmaktadır.
3.1.4 DOĞA TURİZMİ
Türkiye, sahip olduğu zengin doğal değerler ile doğa turizmine yönelik büyük bir potansiyeli
de bünyesinde barındırmaktadır. Doğa turizmi üç ana başlık altında incelenebilir:
 Yayla Turizmi
 Botanik Turizmi
 Mağara Turizmi
16
Sahip olduğu uygun iklimsel özellikler, peyzaj değerleri ve kırsal öğelerin ağırlık kazandığı
geleneksel yaşam biçimi, yayla turizmi açısından ülkeyi elverişli hale getirmektedir. Turizm
Bakanlığı tarafından, Türkiye’nin yayla turizminde ziyaretçilerin kalış sürelerinin uzatılması ve
bu turizm türünün desteklenmesi amaçlı olarak Yayla Turizmi Gelişme/Eylem Bölgeleri’nin
belirlendiği bir Turizm Stratejisi oluşturulmuştur. Türkiye’deki yayla turizm merkezleri
yandaki tabloda özetlenmektedir.
Tablo 3-2: Yayla turizm merkezleri
İ l İ smi
Yayla Turizm
Merkezi
Sayısı
Ordu
Trabzon
Giresun
Sinop
Antalya
Düzce
Rize
Gaziantep
Tokat
6
5
3
3
1
1
4
1
1
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü, 2013.
Botanik turizmi ise, birbirinden farklı bitki çeşitlerini ve coğrafi özellikleri incelemek üzere
oluşmuş olan bir turizm şeklidir. Değişik coğrafi özellikleri, coğrafi farklılığın getirdiği iklim
çeşitliliği, üç kıta arasında doğal bir köprü olması gibi sebeplerle Anadolu Yarımadası, dünyada
benzerine az rastlanan bir bitki çeşitliliğine sahiptir.
Avrupa’nın tamamında var olan bitki türlerinin sayısı yaklaşık olarak 12.000 adet iken bu sayı
Türkiye’de 9.000 civarındadır. Bu durum ülkede botanik turizminin sahip olduğu büyüme
potansiyelini göstermektedir.
Doğa turizminin diğer bir alt başlığı olan mağara turizmi ile ilgili olarak, Türkiye’deki
mağaralar, ülke turizmi açısından büyük önem arz etmektedir. Türkiye’nin %40’ı, mağara
oluşumları açısından önemli bir nitelik olan karstlaşmaya uygun kayalardan oluşmaktadır.
Erimeye uygun kayaların kapladığı alan ve bu alanlarda tespit edilen mağara sayısının oranına
göre Türkiye’de 20.000’den fazla mağaranın bulunabileceği öngörülmektedir.
Sayısal olarak, Türkiye’de toplam 21 ayrı ilde 31 adet Kültür ve Turizm Bakanlığı onaylı
mağara bulunmaktadır. Bunların 12’si direkt ziyaretçi girişine, 12’si donanımla ve rehber
eşliğinde girişlere ve 7’si ise donanımla ve profesyonel ziyaretçi girişlerine uygundur.
17
3.1.5 SPOR TURİZMİ
Son yıllarda turizmle ile ilişkisi gittikçe artan sportif aktivitelerin, Türkiye turizm sektörüne
önemli ölçüde katkıda bulunması beklenmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2009 yılında
gerçekleştirdiği çalışmaya göre ‘Sportif aktiviteler/ilişkiler’ amacı ile Türkiye’yi ziyaret eden
yabancı turist sayısı yaklaşık 325.000 kişi olarak tespit edilmiştir. Bu rakam Türkiye’ye 2008
yılında gelen toplam yabancıların % 1,2’sini oluşturmaktadır. Turizme katkıda bulunan bazı
ana spor dalları golf, kayak, dağcılık, rafting, hava sporları ve su altı dalıştır.
3.1.6 TERMAL TURİZMİ
Türkiye jeotermal kaynak zenginliği ve potansiyeli açısından dünyada ilk yedi ülke arasında
yer almakta olup, Avrupa’da ise ilk sıradadır. Termal turizmi, 12 ay turizm yapma imkânı,
tesislerde yüksek doluluk oranına ulaşılması, yüksek istihdam oluşturulması ve diğer alternatif
turizm türleri ile kolay uyum sağlayarak bölgesel turizmin gelişmesinin sağlanması açısından
önemli bir potansiyele sahiptir.
2010 yılı verilerine göre Türkiye’de 46 ilde 200 civarında kaplıca tesisi bulunmaktadır. Kültür
ve Turizm Bakanlığı’ndan termal turizm amacına yönelik olarak Turizm Yatırım Belgesi almış
10 tesisin toplam yatak sayısı 2.461, Turizm İşletme Belgesi almış 30 tesisin yatak sayısı ise
8.562’dir. Yaklaşık olarak 16.000 yatak kapasiteli 156 tesis ise yerel idare tarafından
belgelendirilmiştir.
Tablo 3-3: Türkiye’deki Termal Tesisler
İl İsmi
Afyon
Amasya
Ankara
Aydın
Balıkesir
Bolu
Bursa
Çorum
Denizli
Hatay
İzmir
Kırşehir
Manisa
Nevşehir
Samsun
Turizm Bakanlığı Onaylı Termal Tesisler
2 adet 5 yıldızlı otel
1 adet 2 yıldızlı otel
1 adet 5 yıldızlı, 3 adet 3 yıldızlı ve 1 adet 2
yıldızlı otel
1 adet 3 yıldızlı otel
2 adet 5 yıldızlı, 2 adet 4 yıldızlı ve 1 adet 3
yıldızlı otel
1 adet 4 yıldızlı otel
1 adet 5 yıldızlı otel, 1 adet 4 yıldızlı otel
1 adet 4 yıldızlı otel
2 adet 5 yıldızlı otel, 3 adet 4 yıldızlı otel
1 adet 5 yıldızlı otel
2 adet 5 yıldızlı otel
1 adet 3 yıldızlı otel
1 adet 4 yıldızlı otel
1 adet 5 yıldızlı ve 2 adet 4 yıldızlı, 1 adet 3
yıldızlı ve 1 adet 2 yıldızlı otel
1 adet 4 yıldızlı otel
Kay nak: Türkiy e Kültür v e Turizm Bakanlığı
18
3.1.7 KONGRE TURİZMİ
Türkiye’nin jeopolitik önemi, Avrupa ve Asya’nın birleştiği yerde konumlanması, ülkeyi
toplantı ve kongreler için son derece uygun bir mekân yapmaktadır.
Birinci sınıf otel konaklama ve konferans tesisi zenginliği ve konumu gereği dünyanın belli
başlı şehirlerine kolayca ulaşım, Türkiye’yi bu tarz turizm aktiviteleri için öne çıkaran etkenler
arasındadır.
Bunlara ek olarak, son derece elverişli iklimsel özellikler ve alternatif diğer ülkelere göre
sağlanan düşük maliyet avantajından da söz edilebilir. Türkiye’de kongre turizmi için, yurt
genelinde bu tarz turizmi destekleyici yatırımlar ve gelişmeler halen devam etmektedir.
Türkiye, Avrupa ülkelerine yakınlığı ve egzotikliği ile ideal bir merkezdir. İzmir, Antalya ve
Ankara'ya transfer bağlantısı ve direkt uçuş imkânıyla, Türk Havayolları ve diğer ulusal
havayolu şirketlerince Türkiye’ye Avrupa genelinden iki ile üç saat içinde ulaşmak
mümkündür.
Turizm Bakanlığı tarafından onaylı kongre merkezleri aşağıda tabloda sunulmaktadır.
Tablo 3-4: İl bazında kongre merkezleri toplam kapasitesi
İl İsmi
Afyon
Adana
Ankara
Antalya
Aydın
Balıkesir
Bolu
Düzce
Bursa
Çanakkale
Denizli
İstanbul
İzmir
Konya
Muğla
Nevşehir
Rize
Samsun
Tokat
Toplam
Toplam Kapasite (kişi)
3.100
2.600
12.750
26.000
5.400
1.100
700
80
5.100
750
3.250
45.000
11.000
600
8.250
2.000
150
1.150
850
130.000
Kay nak: Kültür v e Turizm Bakanlığı
19
3.1.8 İNANÇ TURİZMİ
Farklı turizm çeşitlerine sahip Türkiye’de diğer önemli bir turizm alanı da, her yıl binlerce turist
çekmekte olan inanç turizmidir. Yerli ve yabancı turistlerin ziyaret ettiği önemli yerler arasında;
Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi, Antalya Aziz Nicolaus Kilisesi, Alanya Aya Yorgi Kilisesi,
Kapadokya, Efes, Hatay, İstanbul Ayasofya Müzesi, İstanbul Süleymaniye Camii, Kariye
Müzesi, Topkapı Sarayı, İzmir Meryem Ana Evi, Trabzon Sümela Manastırı gibi inanç
merkezleri bulunmaktadır.
4 ERZURUM VE ERZURUM’DA TURİZM SEKTÖRÜ
ERZURUM’A GENEL BAKIŞ
Doğu Anadolu Bölgesi’nin en büyük kenti olan Erzurum, kuzeyden Artvin-Rize, batıdan
Bayburt ve Erzincan, güneyden Bingöl ve Muş, doğudan Kars illeri ile çevrilmiş olup
yüzölçümü 25.331 kilometrekaredir. Erzurum aynı zamanda Türkiye’nin yüzölçümü olarak en
büyük dördüncü ilidir.
Resim 4-1: Erzurum’un konumu
1
Erzurum ili, doğu-batı yönünde ovalık (Pasinler-Erzurum ovaları) ve kuzey-güney yönünde
dağlık görünüşte olup, deniz seviyesinden 1.850-1.980 m. yükseklikte eğimli bir arazide
bulunmaktadır.
a) İklimi
Deniz etkisinden uzak olması nedeniyle, Erzurum’da karasal iklim özellikleri hüküm
sürmektedir. Dondurucu ve uzun kışlar, kısa ve serin yazlar hakimdir. İlin kuzeyinde yüksekliği
20
1.000-1.500 metrelere inen vadi içlerinde mikroklima sahalarına rastlanır. Yağışlar, ilkbahar ve
yaz mevsimlerde gözlenmektedir. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü 1954-2013 arası
aylık ortalama değerlerine göre; yıl içinde sıcaklığın kış aylarında -37,2 derece ile yaz aylarında
36,5 derece arasında değiştiği gözlenmektedir. Ortalama olarak da Aralık, Ocak, Şubat ve Mart
ayları olmak üzere yılın dört ayı sıcaklık 0 derecenin altındadır.
Tablo 4-1: Erzurum Aylık Ortalama Hava Durumu
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
-8.1
-2.3
5.4
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
19.3
14.5
7.9
0.6
27.2
22.6
15.3
6.7
-1.1
11.0
10.8
6.0
1.4
-4.2
-10.6
10.3
11.2
10.7
9.0
6.7
4.7
2.9
16.5
10.9
6.6
5.3
4.9
9.6
9.2
11.1
53.4
68.8
46.6
25.5
16.5
21.6
43.0
31.1
20.8
21.4
26.5
29.1
32.2
35.6
36.5
33.3
27.0
17.8
14.0
-33.2
-22.4
-7.1
-5.6
-1.8
-1.1
-6.8
-14.1
-34.3
-37.2
Ortalama Sıcaklık (°C)
-9.4
Ortalama En Yüksek
-4.0
-2.5
2.7
11.2
-14.3
-13.0
-7.0
3.1
4.2
11.6
Ortalama Yağış Miktarı
(kg/m2)
En Yüksek Sıcaklık (°C)
Mayıs
Haziran
10.6
Temmuz
14.9
19.3
16.8
21.8
26.6
0.1
4.1
7.1
5.0
6.3
8.0
11.2
12.8
14.4
19.8
23.1
31.8
7.9
10.6
-36.0
-37.0
Aralık
-6.2
Sıcaklık (°C)
Ortalama En Düşük Sıcaklık
(°C)
Ortalama Güneşlenme
Süresi (saat)
Ortalama Yağışlı Gün
Sayısı
En Düşük Sıcaklık (°C)
b) Yağış
Erzurum’da yıllık yağışın %36,4’ü ilkbaharda, %23,5’i sonbaharda, %22,3’ü yaz mevsiminde
ve %17,8’i ise kış mevsiminde kar olarak düşmektedir. Ayrıca karın yerde kalma süresi de
oldukça uzundur (120 gün civarındadır).
c) Rüzgâr
Erzurum’da ortalama rüzgâr hızı 2,6 m./saniye’dir. İlde rüzgâr hızının en düşük olduğu dönem,
1,9 m/saniye ile Aralık, en yüksek olduğu dönem 3,1 m/saniye ile Temmuz ayıdır.
d) Nehirler ve Göller
Erzurum, Çoruh, Aras ve Fırat havzalarının birleşme alanında yer alması nedeniyle yerüstü ve
yer altı su kaynakları bakımından çok zengindir. Bu üç havza, ana akarsu kaynağını
Erzurum’daki dağlardan alır. Ayrıca; Erzurum, göl bakımından da zengindir. En büyük ve
önemli göl olan Tortum Gölü, 6,6 kilometrekarelik bir alanı kaplar. Aynı zamanda, Sırlı Çayı
üzerinde, sulama ve enerji üretmek amacıyla inşa edilmiş Kuzgun Barajı mevcuttur.
21
Resim 4-2: Erzurum Şehri Genel Görünüm
4.1.1 NÜFUS, DEMOGRAFİK GÖSTERGELER, İDARİ DURUMU
TÜİK tarafından açıklanan 2013 verilerine göre, Erzurum ili 766.729 kişilik nüfusa sahiptir.
Erzurum nüfusu, yoğun göç sebebiyle 2013 yılında 2012 yılına göre %1,48 küçülmüştür. İl
nüfus yoğunluğu km2 başına 30 kişidir. Erzurum’da kadın ve erkek sayısı eşite yakındır. Bir
hanede ortalama 4,4 kişi yaşamaktadır. Tablo 4.2’de Erzurum ili demografik detayları
verilmiştir.
Tablo 4-2: Erzurum demografik göstergeler
Erzurum Demografik Göstergeler
Toplam Nüfus
Şehirli nüfus sayısı
Erzurum
766.729
22
Şehirli nüfus yüzdesi
Kırsal nüfus sayısı
Kırsal nüfus yüzdesi
Kadın nüfusu
Kadın nüfusu yüzdesi
Erkek nüfusu
Erkek nüfusu yüzdesi
Yıllık ortalama nüfus artışı
Nüfus Yoğunluğu
Hane halkı başına ortalama kişi
382.714
49,99%
384.015
50,01%
-%1,48
%30
4,4
Kaynak: TÜİK, 2013
Nüfus bakımından en büyük ilçeleri sırasıyla Yakutiye, Palandöken, Aziziye ve Horasan’dır.
Erzurum‘daki ilçe sayısı 20, mahalle sayısı ise 1182’dir. Erzurum’da Erzurum Büyükşehir
Belediyesi’nin yanında 20 adet ilçe belediyesi bulunmaktadır.
4.1.2 SOSYO- EKONOMİK DURUMU
Erzurum ili halkının ana gelir kaynakları arasında turizm, hayvancılık ve tarım bulunmaktadır.
Erzurum ili; şehirleşme oranı, yıllık nüfus artış hızı, kişi başına gayri safi yurtiçi hâsıla ve sanayi
iş kolunda çalışanların toplam istihdama oranı bakımından sanayisi gelişmiş illerin
ortalamalarının altındadır. Tarım kolunda çalışanların toplam istihdama oranı ise Türkiye
ortalamasının üstündedir. Erzurum ilinde tarımsal işletmeler genellikle bitkisel ve hayvansal
üretimi birlikte yapmaktadır. Erzurum’da büyük ölçüde öz tüketime yönelik olarak üretilen
hububatın yanında ağırlıklı iktisadi faaliyet hayvancılıktır.
4.1.3 EĞİTİM DURUMU
Erzurum’da okuryazarlık oranı, Türkiye ortalamasının altındadır. Erkek okuryazarlık oranı
%97,7 ile %98,7 olan Türkiye ortalamasına yakın bir değerde iken, kadın okuryazarlık oranı
%88,5 ile %93,4 olan Türkiye ortalamasının altında yer almaktadır (TÜİK, 2013).
Ancak Erzurum’da ilköğretimde okullaşma oranı, Türkiye’de ilköğretimde okullaşma oranına
eşittir. Erzurum ilinin 2012-2013 öğretim yılında ilköğretimde okullaşma oranı %98,86,
ortaöğretimde okullaşma oranı ise %55,01 olarak gerçekleşmiştir. 2009 – 2012 yılları arasında
ilköğretimde okullaşma oranında %2,6, ortaöğretimde okullaşma oranında ise %6,36’lık bir
artış meydana gelmiştir. Erzurum’da 2013 yılında 1179 ilköğretim okulunda toplam 8.044
öğretmen 136.203 öğrenciye ders vermiştir.
Yüksek öğretim alanında, Erzurum ilinde 1957 yılında kurulmuş olan Atatürk Üniversitesi ile
2010 yılında kurulmuş olan Erzurum Teknik Üniversitesi bulunmaktadır. 2013 yılı itibariyle
Atatürk Üniversitesi’ne bağlı 20 adet fakülte, 7 adet enstitü, 3 adet yüksekokul ve 12 adet
meslek yüksek okulu bulunurken, Erzurum Teknik Üniversitesi’ne bağlı 6 adet fakülte, 3 adet
23
enstitü ve 1 adet yüksekokul bulunmaktadır. İldeki üniversitelere ilişkin akademik birimler
aşağıda tabloda sıralandığı gibidir:
Tablo 4-3: Atatürk Üniversitesi Akademik Birimler
Fakülteler
Yüksekokullar
Meslek
Yüksekokulları
Ziraat Fakültesi
Türk Musikisi Devlet
Konservatuarı
Adalet Meslek
Yüksek Okulu
Fen Fakültesi
Beden Eğitimi ve Spor
Yüksekokulu
Erzurum Meslek
Yüksek Okulu
Edebiyat Fakültesi
Yabancı Diller
Yüksekokulu
Horasan Meslek
Yüksek Okulu
Narman Meslek
Yüksek Okulu
Pasinler Meslek
Yüksek Okulu
Şenkaya Meslek
Yüksek Okulu
Aşkale Meslek
Yüksek Okulu
Hınıs Meslek Yüksek
Okulu
Oltu Meslek Yüksek
Okulu
Tortum Meslek
Yüksek Okulu
İspir Hamza polat
Meslek Yüksek
Okulu
Sağlık Hizmetleri
Meslek Yüksek
Okulu
İktisadi ve İdarî
Bilimler Fakültesi
Tıp Fakültesi
Diş Hekimliği
Fakültesi
Kâzım Karabekir
Eğitim Fakültesi
Mühendislik Fakültes
İlahiyat Fakültesi
Güzel Sanatlar
Fakültesi
İletişim Fakültesi
Eczacılık Fakültesi
Veteriner Fakültesi
Hukuk Faklültes
Oltu Yer Bilimleri
Fakültesi
Sağlık Bilimleri
Fakültesi
24
Enstitüler
Atatürk İlkeleri ve
İnkılap Tarihi
Enstitüsü
Fen Bilimleri
Enstitüsü
Güzel Sanatlar
Enstitüsü
Sağlık Bilimleri
Enstitüsü
Sosyal Bilimler
Enstitüsü
Türkiyat Araştırma
Enstitüsü
Mimarlık ve Tasarım
Fakültesi
Açıköğretim
Fakültesi
Su Ürünleri Fakültesi
Turizm Fakültesi
Tablo 4-4: Erzurum Teknik Üniversitesi Akademik Birimler
Fakülteler
Yüksekokullar
Edebiyat Fakültesi
Yabancı Diller
Yüksekokulu
Enstitüler
Fen Bilimleri Enstitüsü
Fen Fakültesi
Sağ lık Bilimleri
Enstitüsü
Sosyal Bilimler
Enstitüsü
Mühendislik ve Mimarlık
Fakültesi
İ ktisadi ve İ darî Bilimler
Fakültesi
Sağ lık Bilimleri Fakültesi
Spor Bilimleri Fakültesi
Atatürk Üniversitesi, 2013-2014 öğretim yılı itibariyle 83.362 öğrenciye eğitim vermektedir.
1958 yılında Ziraat ve Fen-Edebiyat Fakülteleriyle kurulan Üniversite’nin öğrenci sayısı, yıllık
incelendiğinde yeni fakülteler, yüksekokullar ve meslek yüksekokullarının açılmasıyla arttığı
görülmektedir. Lisans öğrencilerinin sayısındaki bu artışa paralel olarak lisansüstü öğrenci
sayısında da artış gözlenmektedir. Enstitüler bazında bir inceleme yapıldığında ise Fen
Bilimleri ve Sosyal Bilimler Enstitüsünde öğrenci sayılarının arttığı görülmektedir. Erzurum
Teknik Üniversitesi ise, 2013-2014 öğretim yılı itibariyle 1.060 öğrenciye eğitim vermektedir.
Atatürk Üniversitesi, Erzurum şehrinin en önemli kaynaklarından biri olduğu gibi aynı
zamanda Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki en ileri düzeydeki bilim okuludur.
Erzurum ili görevli öğretim elemanı sayısı bakımından da zengin bir ildir. Bunda, Erzurum
Atatürk Üniversitesi’nin komşu üniversitelere göre daha köklü, daha büyük olmasının etkisi
büyüktür. Atatürk Üniversitesi’ne ek olarak, 2010 yılında Erzurum Teknik Üniversitesi
kurulmuştur. Aynı zamanda ETSO Araştırma, Geliştirme ve Yardımlaşma Vakfı aracılığıyla
Erzurum’da
bir
vakıf
üniversitesi
kurulması
planlanmaktadır.
Vakıf
üniversitesi
projelendirilmesi konusunda 2010’da önemli adımlar atılmış bulunmaktadır.
Erzurum’da, Halk Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı kursa dayalı eğitim de mevcuttur ve bu
kapsamda çeşitli meslek kursları ve sosyal-kültürel kurslar vardır.
25
4.1.4 ULAŞIM YÖNÜNDEN ERZURUM
Erzurum kara, hava ve demiryolu ulaşım imkânlarına sahip olup, ulusal ve uluslararası
taşımacılık sektörü açısından büyük öneme sahiptir. Aynı zamanda Trabzon, İskenderun ve
Mersin Limanları gibi Türkiye’nin kuzey ve güneyindeki önemli ticaret limanlarına karayolu
ve demiryolu bağlantısı ile denizyolu ulaşımına katkıda bulunmaktadır. Doğu illerinin en
büyüğü ve en gelişmişi olma özelliği sebebiyle, Türkiye’nin doğu bölgesi ile bağlantıda
Erzurum’un önemi büyüktür.
Resim 4-3: Erzurum taşımacılık ağları
a) Karayolu
Nüfus ve ekonomik faaliyetler açısından büyük şehirlerden uzak olması sebebiyle karayolları
gelişimi konusunda Erzurum’un nispeten dezavantajlı konumuna rağmen, son yıllarda
karayolları altyapısını geliştiren adımlar atılmıştır. Erzurum sınırları içerisinde 1.100 km.
devlet, 589 km. il yolu bulunmaktadır. İl yollarının 491 kilometresi asfalt, 32 kilometresi toprak,
66 kilometresi ise geçit vermez yollardan oluşmaktadır. Bölünmüş yollar ise 2014 yılı sonu
itibariyle 536,253 km. uzunluktadır.
Erzurum’dan ulusal ve uluslararası lojistiği ve ticareti geliştirebilmek için Erzurum merkezli
“Palandöken Lojistik Köy Projesi”nin inşaat çalışmaları devam etmekte olup 2014 yılı
26
içerisinde köy kurulumunun tamamlanması planlanmaktadır. Palandöken Lojistik Köyü’nün
faaliyete geçmesi ile mevcut durumda yaklaşık 200.000 ton/yıl olan taşıma miktarı, 437.000
ton/yıla çıkacaktır. Lojistik köyden otomobil, kömür, demir, un, tuğla, kiremit, konteynır,
seramik, gıda maddesi, su, içecek maddeleri, gübre, askeri taşımalar, yem, saman taşıması
yapılabilecektir. Bu proje, bölgede yıllardan beri devam eden göç sorununun ve bölgesel
kalkınma farklılıklarının da ortadan kaldırılmasına katkı sağlayacaktır. Bunun yanında, lojistik
köyle bölge illerinden komşu ülkelere ihracatta büyük artış kaydedilmesi ve bölgenin
uluslararası ulaşımda merkezi konuma gelmesi beklenmektedir. Lojistik Köy Projesi’nin hayata
geçirilebilmesi için gerekli çalışmalar devam etmektedir.
Şehirlerarası taşımacılık altyapısını geliştirmek amacıyla Erzurum ve bölgesini Karadeniz
Bölgesi’ne bağlayacak olan Kop Geçidi’ne (Kop Dağı) tünelinin temeli 2012 yılında atılmıştır.
2017 yılında hizmete açılması planlanan tünel ile birlikte bölgede ticaret ve turizmin canlanması
planlanmaktadır. Ayrıca, Kop Tüneli Karadeniz bölgesi ve İran arasında Erzurum’un geçit
görevi yüklenmesini sağlayacaktır.
Erzurum- Karadeniz arasında altyapı gelişimi adına hayata geçirilen bir diğer proje ise 2012
yılında temeli atılan Ovit Dağı Tüneli’dir. Yılın 6 ayı ulaşıma kapalı olan Ovit güzergahı, tünel
ile birlikte yıl boyunca hizmet verebilecektir. Yaklaşık 15 km’lik iki tünelden oluşan Ovit
Tüneli, tamamlandığında dünyanın en uzun 3. tüneli olacaktır. 2016 yılı başlarında hizmete
açılması planlanan tünel ile birlikte, Erzurum-Rize arası 45 km kısalarak 250 km’den 205
km’ye düşecektir. Bu proje ile Erzurum, Rusya, Ukrayna, Gürcistan ve Güneydoğu Anadolu
bölgesi arasında karayolu ve Trabzon Limanı vasıtasıyla deniz yolu ile ihracatı kolaylaştıracak
bir geçit görevi yüklenerek ticaret hacminin büyümesine önemli bir katkı sağlamakla birlikte
bölge turizminin de canlanmasına katkı sağlayacaktır.
Erzurum ve bölgeyi Karadeniz’e bağlayacak diğer tasarı halindeki projeler ise Tortum Gölü
(Uzundere) Tüneli, İspir Tüneli, Soğanlı Dağı Tüneli projeleridir. Proje veya yapım aşamasında
olan tünellerin hizmete açılması ile birlikte ulaşım altyapısı güçlenecektir. Bununla birlikte,
Ayder – Erzurum – Çat – Karlıova – Bingöl yolu projesinin tamamlanmasıyla birlikte ortalama
günlük trafik hacminin artması ve dolayısıyla Doğu Anadolu Bölgesi ile Güney Doğu Anadolu
Bölgesi arasındaki iç ticaretin gelişmesi beklenmektedir. Erzurum kara ve demiryolu
taşımacılık ağları ve gelişim eksenleri yukarıdaki şekilde detaylı olarak gösterilmiştir.
b) Demiryolu
Erzurum’da demiryolu uzunluğu 211 kilometredir. Bölgenin topoğrafik özellikleri, demiryolu
ile ulaşım gelişimi önünde bir engel teşkil etse de; Erzurum, İran, Azerbaycan, Gürcistan ve
27
Kafkaslar Bölgesi’nden Avrupa’ya uzanan demiryolu hattı üzerinde kavşak olma
özelliğindedir. Coğrafi özellikler sebebiyle Erzurum demiryolu hattı doğu-batı doğrultusunda
nispeten güçlü bir altyapıya sahipken, kuzey-güney doğrultusunda demiryolu bağlantısı
bulunmamaktadır. Trabzon Limanı- İran arasında demiryolu hattının geliştirilebilmesi için
ulaşım altyapı projeleri öneri halinde bulunmaktadır. Uygulamasına başlanacak bir diğer
önemli demiryolu projesi ise Sivas-Erzincan-Erzurum-Kars hızlı tren projesidir.
c) Havayolu
Erzurum Havalimanı uluslararası hava bağlantısına sahip olup, iç ve dış hat uçuşlarına açıktır.
2005 yılında hizmete açılan havalimanı, yıllık yaklaşık iki milyon yolcu kapasitesine sahiptir
ve aynı anda yedi uçağa hizmet verebilecek durumdadır. Erzurum Havalimanı vasıtasıyla
yurtiçinde Ankara, İstanbul, İzmir, Bursa ve yurtdışında Almanya gibi çeşitli noktalara seferli
ve sefer dışı uçuşlar yapılabilmektedir. Yıllara göre Erzurum havayolu hareketliliği verileri esas
alındığında, Erzurum havayolunda iç hat yolcu sayısı, dış hat yolcu sayısından önemli bir farkla
daha yüksektir. Gelen ve giden iç hat yolcu sayısı her yıl artış göstermiştir. Ancak dış hat yolcu
sayısında, yıllara göre dalgalanmalar mevcuttur. Erzurum’da ağır kış koşulları yaşanmasına
rağmen, havaalanındaki teknik donanımlar vasıtasıyla hava koşullarına bağlı olmaksızın
uçakların iniş ve kalkışı mümkün olmaktadır. Erzurum’a ilişkin havayolu istatistikleri aşağıdaki
tablolarda sunulmaktadır.
Tablo 4-5: Erzurum tarifeli uçuş seferleri
Havayolu Şirketi
Anadolujet
Anadolujet
Onur Havayolları
Sunexpress
Pegasus
THY
Uçuşun Olduğu
Haftalık Gün Sayısı
Sefer
Erzurum-Ankara
Erzurum-İ stanbul
Erzurum-İ stanbul
Erzurum-İ zmir
Erzurum-İ stanbul
Erzurum-İ stanbul
7
7
7
3
7
7
Gidiş-Dönüş
Haftalık Sefer Sayısı
18
11
7
3
7
14
Kaynak: Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, 2014.
Tablo 4-6: Erzurum tarifesiz uçak ve yolcu sayısı (2012)
Aylar
Ocak
Ş ubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağ ustos
Eylül
Uçuş İniş- Kalkış Sayısı
Gelen Yolcu Sayısı
Giden Yolcu Sayısı
12
610
583
21
767
1 811
14
1 784
867
3
322
159
1
-
160
11
857
662
12
939
986
10
986
738
3
-
947
28
Ekim
Kasım
Aralık
3
-
570
12
1 503
-
11
795
-
Toplam
113
8 563
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Tarifesiz Uçak İstatistikleri, 2012.
7 483
Tablo 4-7: Yıllara göre Erzurum havayolu hareketliliği
Yıllar
Toplam İç
Hat Yolcu
Sayısı
İç Hat
Gelen
Yolcu
Sayısı
İç Hat
Giden
Yolcu
Sayısı
Toplam
Dış Hat
Yolcu
Sayısı
91.696
106.983
198.679
19.305
2004
132.618
145.543
278.161
25.590
2005
215.294
213.287
428.581
24.432
2006
288.033
279.736
567.769
23.336
2007
253.276
248.778
502.054
25.544
2008
294.051
289.738
583.789
15.228
2009
379.297
370.702
749.999
15.083
2010
395.042
393.086
788.128
17.209
2011
389.362
383.338
772.700
16.520
2012
852.615
23.505
2013
Kaynak: Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü, 2013.
Dış Hat
Gelen
Yolcu
Sayısı
Dış Hat
Giden
Yolcu
Sayısı
8.747
13.116
11.809
12.262
13.671
8.055
7.583
8.328
8.734
-
10.558
12.474
12.623
11.074
11.873
7.173
7.500
8.881
7.786
-
Toplam
Yolcu
Sayısı
217.984
303.751
453.013
591.105
527.598
599.017
765.082
805.337
789.220
876.121
4.1.5 TELEKOM YATIRIMLARI VE ALTYAPI
Teknoloji ve iletişim şirketi Turkcell’in 2006 yılında Erzurum’a yaptığı çağrı merkezi yatırımı,
şehrin ekonomisine ilave 310 milyon TL’lik katkı sağladığı gibi 1.000 kişilik bir istihdam
yaratarak Erzurum’un ekonomik olarak canlanmasında önemli bir rol oynamıştır. Turkcell
Global Bilgi Erzurum Çağrı Merkezi, halen yaklaşık 1.000 kişilik istihdam kapasitesi ile
bölgenin en büyük işvereni konumundadır. 2004 yılında Erzurum’da %26 olan kayıtlı istihdam
2009’da %40’a yükselmiş ve Erzurum’da yoğun bir şekilde yaşanan beyin göçünü durdurmada
önemli bir hamle olmuştur. Aynı zamanda, kayıt dışılığın çok yüksek olduğu kadın istihdamına
da büyük katkıda bulunmuştur. Erzurum Çağrı Merkezi personelinin yaklaşık %50’sini kadın
çalışanlar oluşturmaktadır. Turkcell’in ardından Finansbank da Operasyon Merkezi’ni
Erzurum’a taşımış ve 11 milyon TL’lik yatırım ile Erzurum’da 700 kişiye istihdam sağlamıştır.
Telekom ve finans sektörlerindeki firmaların çağrı merkezlerini Erzurum’a taşıyarak
yarattıkları istihdam yanında, Sağlık Bakanlığı da istihdam yaratmada ve Erzurum altyapısını
güçlendirmede önemli atılımlarda bulunmuştur. Sağlık hizmetleri bakımından Doğu Anadolu
Bölgesi’nin merkezi kabul edilen Erzurum’da Merkezi Hastane Randevu Sistemi (MHRS)
çağrı merkezi hizmete girmiştir. Bu projede, Sağlık Bakanlığı ve AssisTT (2007’de kurulan
Türk Telekom ve TTNET operasyonlarından sorumlu rehberlik ve müşteri hizmetleri şirketi)
ortak çalışmaktadır. MHRS için AssisTT yaklaşık 800 personele istihdam yaratmaktadır.
Dolayısıyla MHRS çağrı merkezinin il istihdamına katkısı da önemli düzeydedir.
29
4.1.6 HABERLEŞME AĞI
Haberleşme altyapısının geliştirilmesinde ve bakım, onarım işlemlerinde Erzurum’daki
engebeli arazi yapısı ve sert iklim koşulları engel teşkil etmesi haberleşme maliyetlerinin
Erzurum’da nispeten daha yüksek olmasına sebep olmuştur. Son yıllarda haberleşme ağında
gelişmeler kaydedilmiştir. Telefonla iletişim, Türk Telekom’un özelleştirilmesi ve GSM
operatörlerinin servis ağlarını genişletmesi sonucu son 10 yılda hızla ilerlemiş ve Türkiye’nin
önde gelen sanayi şehirleriyle fark kapanmıştır. Internet ile iletişim konusunda da önemli
gelişmeler kaydedilmiştir.
ERZURUM İLİ GZFT ANALİZİ
Tablo 4-8: Erzurum İli GZFT Analizi
G
Güçlü Yönler
► Kış turizmi
ve sporlarına yönelik modern
tesislerin varlığı
► Universiade 2011 dolayısıyla sahip olunan
varlıklar ve tanıtım-organizasyon becerisi
► Turizm alternatiflerinin çeşitliliği (kış, termal ve
sağlık, doğa ve su sporları, kültür ve inanç,
yayla, dağ ve argo turizmi v.b.)
► Toplumun çoğunluğunun turizm aktivitesine ilgi
duyması
► Genç ve dinamik nüfus varlığı
► Ulaşım kolaylığı
► Gelişmiş sağlık hizmetleri
► Tarihi, kültürel ve doğa zenginlikleri
► Yöresel zenginlikler (el sanatları, yemek)
F
Z
► Çevre ve kent
merkezi olması
► Erzurum’un seyahat acenteleri tarafından tur
rotasına yakın zamanda girmiş olması
► Enformasyon ve iletişim teknolojilerindeki
varlıklar ve tesisler
► Enerji altyapısının güçlü olması
► Havaalanının uluslararası niteliğinin bulunması
► Hızlı tren ve Bakü-Tiflis hatlarının
tamamlanacak olması
► Alternatif turizm ve doğa turizmi cazibesi
► Kar kalitesi ve karlı gün sayısı
► Tarım ve hayvancılığa dayalı sanayiye teşvik
► Organik tarım avantajı
estetiğinin yetersizliği
yabancı dil
► Turizm eğitimi yetersizliği ve
eksikliği
► Konaklama, eğlence v.b tesislerin sayıca
eksikliği
► İç hat ve dış hat uçuşların sefer yetersizliği
► Şehir içi ulaşım gereksinimleri
Fırsatlar
► 2023 Master planında Erzurum’un “Kış Turizmi”
Zayıf Yönler
T
Tehditler
► Yabancı turist ağırlamada hizmet verebilecek
kalifiye iş gücü eksikliği
► Enerji üretiminde doğru teknolojilerin
kullanılmaması
► Yakın coğrafyadaki kış turizm tesisleri servis ve
fiyat rekabeti
30
ERZURUM’DA TURİZM SEKTÖRÜ
Erzurum’da turizm, son yıllarda artan turist sayısı ile önemli bir gelir kaynağı olmaya
başlamıştır. Erzurum’da, Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan alınan 2012 verilerine göre, 12 adet
Turizm Bakanlığı onaylı, 64 adet Belediye onaylı olmak üzere toplam 76 adet konaklama tesisi
bulunmaktadır. Bu tesislere ait yatak kapasitesi Turizm Bakanlığı onaylı tesislerde 2.398,
Belediye onaylı tesislerde ise 2.881’dir. Bu tesislerin Erzurum’un ilçelerine dağılımını
incelediğimizde, Turizm Bakanlığı onaylı tesislerin tamamı Erzurum Büyükşehir Belediyesi
olmadan önce Merkez olarak bilinen, Büyükşehir Belediyesi olduktan sonra Palandöken,
Yakutiye ve Aziziye ilçelerinin kesiştiği noktada bulunan bölgede yer almaktadır. Bu tesislerde
2 adet 5 yıldızlı, 2 adet 4 yıldızlı, 3 adet 3 yıldızlı otel bulunmaktadır. Belediye Onaylı
Tesislerin ise % 91’i yine Merkez’de; % 9’u diğer ilçelerdedir. Erzurum’daki başlıca oteller ise
aşağıda listelendiği gibidir.
Tablo 4-9: Erzurum’daki otellerin listesi ve detayları
Otel İ smi
XANADU OTEL
POLAT RENAISSANCE
ERZURUM
PALANDÖKEN DEDEMAN
TOURINN PALAN OTEL
DEDEMAN SKI LODGE OTEL
DİLAVER OTEL
GRAND HITIT OTEL
ESADAŞ OTEL
AMİLLER OTEL
POLAT OTEL
AKÇAY OTEL
KRAL OTEL
Yıldız
Sayısı
5 YILDIZ
5 YILDIZ
Oda
Sayısı
181
224
Yatak
Sayısı
450
694
Restoran
Kapasitesi
500
600
Seminer
Salonu
1000
900
4 YILDIZ
4 YILDIZ
3 YILDIZ
3 YILDIZ
3 YILDIZ
2 YILDIZ
2 YILDIZ
2 YILDIZ
2 YILDIZ
1 YILDIZ
186
160
42
75
37
38
66
60
36
48
631
500
120
159
75
76
116
119
72
105
200
90
160
55
60
60
200
250
110
100
Kaynak: Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2014.
Mevcut otellere ek olarak Erzurum Konaklı Bölgesi’nde konaklama tesisi/tesisleri yapılarak
Erzurum’da kış turizminin geliştirilmesi planlanmaktadır. Konaklı Bölgesi kış ve kayak
turizmini geliştirecek önemli bir potansiyele sahiptir.
İstanbul Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık’ın (İGD) “Türkiye Turizm Piyasaları 2010”
adlı 2011’de yayınlanan raporunda incelenen illerdeki 2 yıldızlı otel konaklama fiyatlarına
bakıldığında, Erzurum 25 Avro ile, incelenen illerin ortalaması olan 30 Avro’nun altında
kalmaktadır. Ancak 3 yıldızlı otellerin ortalama fiyatı 40 Avro iken, Erzurum’daki 3 yıldızlı
otellerin ortalama konaklama fiyatı 45 Avro ile ortalamanın üstünde yer almaktadır. 4 yıldızlı
otel kategorisinde ise, Erzurum’da gecelik konaklama fiyatı 100 Avro ile incelenen iller
arasındaki en yüksek ortalamaya sahiptir. Aşağıdaki grafikte Erzurum’daki 2, 3 ve 4 yıldızlı
31
otellerdeki gecelik ortalama konaklama fiyatları, Türkiye ortalamaları ile karşılaştırmalı olarak
yer almaktadır.
Grafik 4-1: Erzurum otellerinde gecelik ortalama konaklama fiyatı (Avro)
120
100
€
80
60
100
40
20
30
25
60
45
40
0
2 Yıldızlı
3 Yıldızlı
Erzurum
4 Yıldızlı
Türkiye
Kaynak: İGD,2011.
Yıllara göre Erzurum tesislerine gelen ve Erzurum tesislerinde geceleyen müşteri profiline
bakıldığında, yerli turist sayısı yabancı turist sayısından önemli oranda fazladır. Ayrıca
2010’dan 2012’ye tesislerde geceleme ve turistlerin tesislere geliş sayısında bir miktar düşüş
gözlenmektedir.
Grafik 4-2: Erzurum tesislerinde geceleme ve tesislere geliş sayısı
Geceleme Sayısı
300.000
45.213
250.000
48.132
200.000
150.000
35.497
33.041
40.340
100.000
50.000
44.500
145.772
138.556
2007
2008
181.873
228.512
200.978
225.290
0
2009
Yerli
2010
Yabancı
32
2011
2012
Kaynak: TÜİK, 2012.
Tesislere Geliş Sayısı
180.000
160.000
18.811
140.000
21.511
15.959
120.000
18.929
10.961
100.000
80.000
60.000
40.000
19.995
96.771
102.776
2007
2008
124.471
148.020
130.249
142.904
20.000
0
2009
Yerli
2010
2011
2012
Yabancı
Kaynak: TÜİK, 2012.
Yıllara göre Erzurum tesislerinde ortalama kalış süresine bakıldığında, yabancı turistin kalma
süresinin yerli turiste göre daha uzun olduğu görülmektedir. Ortalama olarak 1,3-1,5 gün kalan
yerli turist verisine bakılarak, yerli turistlerin genellikle hafta sonları tatillerini Erzurum
tesislerinde değerlendirdikleri çıkarımı yapılabilir. Tesislerin doluluk oranlarına bakıldığında
da yerli turist oranı yabancı turist oranına göre önemli bir farkla fazladır. Yıllara göre tesislerin
toplam doluluk oranlarında ufak dalgalanmalar gözlemlense de yerli-yabancı turist oranları
yaklaşık olarak aynı kalmıştır.
Grafik 4-3: Tesislerde ortalama kalış süresi
Tesislerde Or talama Kalış
Süresi
3,5
3,0
2,5
3,0
2,0
1,5
1,0
0,5
2,1
1,5
1,3
2,4
2,2
1,5
1,5
1,5
2,2
2,2
1,6
0,0
2007
2008
2009
Yerli
2010
Yabancı
Kaynak: TÜİK,2012.
33
2011
2012
Grafik 4-4: Erzurum tesislerinde doluluk oranı
Doluluk Oranı (%)
35,0
30,0
31,8
25,0
20,0
15,0
23,5
26,99
25,6
20,2
25,58
10,0
5,0
0,0
5,9
5,3
2007
2008
6,3
5,0
2009
Yerli
2010
6,46
2011
5,05
2012
Yabancı
Kaynak: TÜİK,2012.
ERZURUM’DA MEVCUT TURİZM ÇEŞİTLERİ
4.4.1 KIŞ TURİZMİ
Erzurum, uzun süreli kış turizmine olanak sağlayan sıradağlarla çevrili ve soğuk iklime sahip
bir yerleşim yeridir. Erzurum’da yüksek rakım sebebiyle biyoklimatik konfor sağlayan ve
performans arttırıcı etkisi bulunan bir iklim mevcuttur. Kar kalitesinin donmayan özellikte
olması, Erzurum kış turizm tesislerini Türkiye’deki diğer mevcut kış tesislerinden avantajlı
duruma sokmaktadır. Donmayan kar özelliği yanında, yılın genelindeki görülen güneşli gün
sayısının fazlalığı da Erzurum’da kayak ve kış spor turizmi avantajları arasındadır. Aynı
zamanda kayak merkezlerinin havalimanına yaklaşık 20 dakika mesafede oluşu, Erzurum’da
kış turizmini cazip kılan etmenlerdendir. Aşağıda, Erzurum’daki mevcut ve potansiyel
tesislerin olduğu bölgelerin detaylı incelemesi yer almaktadır.
a) Palandöken
Palandöken Dağı’nda bulunan ve ülkenin en önemli kayak merkezlerinden olan Palandöken
Kış Sporları Turizm Merkezi 17.10.1993 tarihinde kayak merkez ilan edilmiştir. Türkiye’nin
en uzun kayak pistine sahip olan tesiste dünyanın da en uzun ve dik pistleri bulunmaktadır.
Palandöken sıradağlarının, kent merkezinin güneyinden, doğu – batı yönünde 76 km., kuzey
güney yönünde ise 25 km. uzandığı bölgede dağların yükseklik kuşağı 2.200 – 3.176 metredir.
Kayak alanı ise, 2.150-3.100 m. yükseklikte yer almaktadır.
34
Modern ve bakımlı kayak tesisleri, geniş ve uzun pistleri ve kar kalitesi Palandöken’i önemli
bir kayak merkezi yapan özellikler arasındadır. Palandöken Kayak Merkezi’nde farklı zorluk
derecelerinde 27 adet pist bulunmaktadır. Kayak merkezinde gondol lift, teleski, telesiyej ve
baby liftlerden oluşan toplam 14 adet mevcut tesis hizmet vermektedir.
Aralık-Mayıs arasındaki dönem kayak etkinlikleri için en uygun zamandır. Geçmiş yıl
verilerine bakıldığında Palandöken, normal kış koşullarında 2-3 m. kar yağışı almaktadır.
Karasal iklim nedeniyle, mevsim boyunca "toz kar" üzerinde kayak yapılmaktadır. Ayrıca,
Alpin, Y tur kayağı ve helikopterli kayak yapılması ve bu etkinlikler için rehber temini
mümkündür. Alanda hâkim rüzgâr yönü güneybatıdır. Kayak merkezi, özel araç veya otobüsle
kent merkezine 10, havaalanına ise 20 dakika mesafededir. Havaalanı ve kayak merkezi
arasındaki uzaklık yaklaşık 18 km., kayak merkezi ve kent merkezi arasındaki uzaklık ise
yaklaşık 5 kilometredir. Şehir merkezine belediye otobüsü ve taksi yoluyla ulaşım mümkündür.
Resim 4-4: Palandöken kış sporları tesisleri
Kaynak: KUDAKA Konaklı Projelendirme Dosyası, 2011. (resimler yenilenebilir.)
Palandöken’de çeşitli kategorilerde kayak ve snowboard yarışmaları ile kar festivalleri de
düzenlenmektedir. Ayrıca dağda 5 yıldızlı otellerin yanı sıra kayak evi, günübirlik tesisler ve
lokantalar bulunmaktadır.
Bölgede kayak malzemesi kiralama hizmetleri verilmektedir. Amatör kayakçılar için kayak
hocalarından ders imkânı da bulunmaktadır. Arazi mülkiyeti özel ve kamu mülkiyetidir. Kayak
merkezinde mevcut yatak kapasitesi yaklaşık 2.400 yataktır. Palandöken kış turizm merkezi ile
Türkiye’de önde gelen bazı kayak merkezlerinin karşılaştırması Tablo 4-10’daki gibidir.
35
Tablo 4-10: Palandöken kış turizmi merkezi ile Türkiye’nin diğer
merkezlerinin karşılaştırılması
Merkez
Palandöken - Konaklı
Erciyes
Uludağ
Kartalkaya
Sarıkamış
Kayak alanı
yüksekliği (m)
2.200-3.176
2.200-3.100
1.750-2.547
1.800-2.634
2.200-2.634
Kent merkezine
uzaklık (km)
4-18 km
25 km
36 km
40 km
55 km
Kayak sezonu
(gün)
150
150
120
120
120
Kaynak: KUDAKA, Erzurum Konaklı Bölgesi Kış Turizm Merkezi Raporu, 2010
Palandöken dağları, kış turizmi ve kayak sporu bakımından Türkiye’nin önde gelen kayak
merkezlerinden biri olup aynı zamanda uluslararası müşteri profiline de sahiptir. 2011-2012
arası Palandöken tesislerine gelen turist sayılarına bakıldığında, 2012’de 2011’e göre yabancı
turist sayısında ufak bir artış gözlenmektedir.
Bu artış ile birlikte yerli turist sayısındaki önemli artış, Palandöken’e gelen toplam turist
sayısında da 12.988 kişilik bir artış yaratmıştır. Aynı şekilde Palandöken tesislerinde geceleme
gün sayılarına bakıldığında, yerli turistin yabancı turist sayısından önemli ölçüde fazla olduğu
görülmektedir. Palandöken’i ziyaret eden yabancı turistlerin çoğunun müşteri profili, İran,
Ukrayna, Rusya, Azerbaycan ve diğer Türki Cumhuriyetlerden oluşmaktadır. Son yıllarda
Polonyalı turistler de Palandöken ve Konaklı kayak merkezlerine yoğun ilgi göstermektedir.
Kayak merkezinde öne çıkan oteller 500 yatak kapasiteli Palan Otel, 694 yatak kapasiteli Polat
Renaissance Hotel, 2011 yılı sonunda faaliyete geçen 450 yatak kapasiteli Xanadu Hotel ve 631
yatak kapasiteli Dedeman Hotel Palandöken’dir. Dedeman Grubu’na ait bir adet de 3 yıldızlı
ve 120 yatak kapasiteli odalı Ski Lodge bulunmaktadır.
Grafik 4-3: Palandöken tesislerine geliş sayısı
Geliş Sayısı
120.000
100.000
80.000
16.469
16.221
60.000
40.000
89.183
76.443
20.000
0
2011
Yerli Turist
2012
Yabancı Turist
36
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2012.
Grafik 4-4: Palandöken tesislerinde geceleme
Geceleme
250.000
200.000
38.756
150.000
38.535
100.000
153.883
126.949
50.000
0
2011
2012
Yerli Turist
Yabancı Turist
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2012.
Yıllara göre Palandöken tesislerinde ortalama kalış süresine bakıldığında, yabancı turistin
kalma süresi yerli turistten daha uzundur. Ortalama olarak 1,7 gün gelen yerli turist verisine
bakılarak, yerli turistlerin Erzurum genelindeki otellere benzer şekilde genellikle hafta sonları
tatillerini Palandöken tesislerinde değerlendirdikleri çıkarımı yapılabilir.
Grafik 4-5: Palandöken tesislerinde ortalama kalış süresi
Or talama Kalış Süresi
3
2,5
2
1,5
1
2,4
1,7
2,4
1,7
0,5
0
2011
2012
Yerli Turist
Yabancı Turist
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2012.
Erzurum’da kış turizmi, Palandöken haricinde, mevcut ve potansiyel olarak geliştirilebilecek
dört bölgede yoğunlaşmaktadır:
37
b) Gez Yaylası
Gez Yaylası kış sporları merkezi 2.200 – 2.770 m. aralığında ve Erzurum’un 7 km.
doğusundadır. 54 hektarlık alana sahip olan alanda doruktan kuzeydoğu yönünde uzanan üç
geniş sırt bulunur. Kayılabilir alan 2.150 m. ile 2.750 m. arasındadır.
c) Kandilli Dağ ları
Kandilli’de 25. Uluslararası Üniversiteler Olimpiyatları için tamamlanmış kayak ve diğer kış
sporları için önemli yatırımlar mevcuttur. Kandilli Kayak Merkezi’nde, Kuzey Disiplini Kayak
Merkezi ve biatlon pistleri bulunmaktadır. Ayrıca, Kandilli Kayaklı Koşu Spor Tesisi, farklı
zorluk düzeylerinde 2,5 km., 3,75 km. ve 5 km. mavi ve kırmızı pist; iki (1,6 km. ve 1,3 km.)
sprint pistine ilaveten kayaklı koşu stadyumu, yarışma sevk ve idare binası, wax kabinleri,
kayak test alanı, ısınma alanı, seyirci alanı, VIP çadırı, medya ve park alanına sahiptir.
Kandilli Kayak Merkezi 160 ha arazi üzerine kurulmuştur ve 25. Dünya Üniversiteler Kış
Oyunları Erzurum 2011’de biatlon ve kayaklı koşu müsabakalarına hizmet vermiştir. Kandilli
Kayak Merkezi 12 ay süreyle çok amaçlı kullanıma açık olarak kullanılmıştır. Şehir merkezine
36 km. uzaklıktadır. Pistlerin rakımı 1.713-1.767 metre arasında değişmektedir. Kandilli kayak
merkezindeki biatlon pistleri de 1.500 kişilik seyirci kapasitesine sahiptir.
d)
Konaklı Kış Turizm Merkezi
Konaklı Bölgesi, Erzurum’da kış ve kayak turizmi açısından mevcut modern kayak pistleri
yanında tahsis edilecek oteller ile önemli bir potansiyel oluşturmaktadır. Mevcut durumda 25.
Dünya Üniversitelerarası Kış Oyunları kapsamında alp disiplini ve slalom yarışları için
hazırlanan toplam 460 hektarlık alanı kapsayan 11 adet pist bulunmaktadır.
38
Resim 4-5: Konaklı Kış Turizm Merkezi Konumu
Kaynak: KUDAKA Projelendirme Dosyası, 2011.
Konaklı Bölgesi’nin kış sporları açısından sahip olduğu özellikler Gez Yaylası ve Erzurum
Boğazı alanlarına göre daha uygundur. Alanın topoğrafik görünümü Alpler’e benzemektedir.
Derin olmayan bir vadi boyunca uzanan eğimli yamaçlar grubu çok sayıda mekanik tesis ve
pist için elverişlidir. Erzurum’da 25.’si düzenlenen Universiade Dünya Üniversitelerarası Kış
Oyunları kapsamında, Konaklı Bölgesi Alp disiplinli kayak yarışmaları için kullanılmıştır.
Konaklı’daki Mevcut Kış Turizmi Merkezi
Konaklı Kayak Merkezi’nde, 6 adet lift bulunmaktadır:
Tablo 4-11: Konaklı’da bulunan liftler
39
Resim 4-6: Konaklı’daki mevcut liftler
Kaynak: KUDAKA, Erzurum Konaklı Bölgesi Kış Turizm Merkezi Raporu, 2010. (resimler yenilenebilir)
Konaklı Kayak Merkezi şehir merkezinden 18 km. uzaklıkta bulunmaktadır. Sabit binalar;
hizmet binası, kafeterya, bakım binasından oluşmaktadır. Konaklı Kayak Merkezi’ni kullanan
sporcu ve ziyaretçilerin günübirlik ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik; kayak kiralama, satış, gişe
hizmetleri, kafe, yemekhane, dinlenme ve servis üniteleri mevcuttur. Kayak merkezi, tek katlı
servis binasının yanı sıra, 4 adet kar aracı park alanı, bakım ve servis üniteleri ile ofislerden
oluşmaktadır. Pistler için arazi düzenlemeleri yapılmıştır. Suni kar yapma sistemleri toplam 62
hektarlık bir alan karlayacak kapasitedir.
40
Resim 4-7: Suni kar yapma sistemleri ve pistler şeması
Kaynak: KUDAKA Projelendirme Dosyası, 2011.
Başbakanlık Özelleştirme İdaresi tarafından Konaklı Kayak Merkezi için yeni imar planı
çalışması yürütülmekte olup bölgede kamu sektörü ya da özel sektöre yönelik herhangi bir arsa
tahsisi söz konusu değildir. Bölgede bulunan ve atıl durumda olan iki katlı binanın butik otele
çevrilmesi projesi ise ihale aşamasındadır.
4.4.2 SPOR TURİZMİ
Detaylı olarak anlatılan kış sporu olanakları yanında Erzurum, dağ yürüyüşü, kaya tırmanışı,
dağcılık ve kampçılık, rafting, cirit gibi alternatif spor potansiyellerine de sahiptir. Dağ
yürüyüşü için Dumlu Dağları ve Palandöken Dağları rağbet görmektedir. Dünya’nın en iyi
rafting parkurları arasında ilk beşte yer alan Çoruh Nehri, Türkiye’de dağcılık sporu için de
başlıca dağlardan biri sayılan Kaçkar Dağları arasından akmaktadır. İspir’de, dünyanın en hızlı
akan nehirlerinden biri olan Çoruh Nehri üzerinden rafting yapılabilmektedir. Aynı zamanda
Rafting için Erzurum’da Fırat Nehri’nin bir kolu olan Karasu tercih edilmektedir. Geleneksel
bir Türk sporu olan cirit, Erzurum’da mevcut alternatif sporlar arasındadır.
Ortalama olarak 1.900 m. yükseklikte yer alan Erzurum, başta futbolcular olmak üzere
sporculara yönelik antrenman kampları açısından Temmuz-Aralık ayları arasında önemli bir
potansiyele sahiptir. Erzurum’un yüksek rakımı ve biyoklimatik konfor sağlayan iklimi sporcu
performanslarını arttırıcı özellik taşımaktadır. Güneşli, serin ve temiz hava koşulları,
Erzurum’un spor turizmi için tercih edilmesinde öncelikli sebeptir. Bunun yanı sıra, Erzurum
şehir merkezinde Kazım Karabekir Futbol Sahaları kapsamında UEFA kıstaslarına uygun bir
41
adet stadyum, 2 adet çim saha, 2 adet sentetik antreman sahası mevcuttur. Atatürk
Üniversitesi’ne ait 2 adet çim saha bulunmaktadır. Ayrıca, Erzurum Büyükşehir Belediyesi
tarafından Kayakyolu semtinde “Erzurum Büyükşehir Belediyesi Futbol Tesisi” kapsamında 4
adet çim saha ve 1 adet sentetik saha ile idari ve teknik hizmet binalarının yapımı devam
etmektedir. Yine Erzurum Büyükşehir Belediyesi tarafından yürütülen ve KUDAKA 2013 Yılı
Mali Destek Programı kapsamında finanse edilen “Erzurum'da Spor Turizmine Destek Projesi”
bünyesinde 1 adet koşu depar pisti ve 1 adet sentetik çim halı yapımına başlanmıştır. Erzurum,
profesyonel ve amatör futbol takımlarının hazırlık kampı yapabilmesi için gerekli tesis ve
antrenman alanları mevcut olması sebebiyle önemli bir spor turizmi potansiyeline sahiptir.
Sporda meydana gelecek kazalar dâhilinde, Erzurum önemli bir sağlık ekibi altyapısına da
sahiptir. Her ne kadar spor sakatlıkları uzmanı spor hekimi eksikliği olsa da spor tesislerinde
ani müdahale yapabilecek sağlık ekipleri mevcuttur. Sağlık kuruluşları, ani sakatlanma ve
rahatsızlıklara karşın müdahale imkânına sahiptir ve acil durumlar için ambulans helikopter ile
sevk yapılması mümkündür.
Erzurum, spor müsabakalarına ev sahipliği konusunda oldukça aktiftir. Erzurum’da düzenlenen
en büyük spor organizasyonu, 27 Ocak- 6 Şubat 2011 tarihleri arasında gerçekleştirilen 25.
Universiade Uluslararası Spor Yarışmaları’dır. Universiade hakkında detaylı bilgi ilerleyen
sayfalarda verilmektedir. Universiade dışında, Erzurum’da düzenlenen diğer spor yarışlarından
ve sporcu eğitim faaliyetlerinden bazıları, tarihleri ile EK-1’de verilmektedir.
4.4.3 SPORCU VE GENÇLİK KAMPLARI
Erzurum, yüksek rakımının ve özellikle yaz ikliminin uygun özelliklerinden yararlanarak
sporcu kampları ve kongreler için uygun fırsatlar sunmaktadır. Konforlu iklimi ile son derece
uygun özelliklere sahip olan bölgenin iklimi yazın aşırı sıcaklık baskısına neden olmadığı için
performansa dayalı sporların ve dış mekânda gerçekleştirilecek aktivitelerin rahatlıkla
yapılabilmesine olanak sağlar. Bu anlamda golf sporu gibi dış mekândan doğrudan etkilenen
sporlar ve sporcu kampları için de bölge müsait alanlara sahiptir.
Erzurum iklim ve coğrafi koşullarının sporcu ve gençlik kampları açısından olumlu etkisi
Atatürk Üniversitesi’nde Eser Ağgön tarafından 2006 yılında hazırlanan “Orta Dereceli
Yüksek Rakımda Yapılan Yedi Günlük Kamp Sürecinin Amatör Dağcılarda Oksidatif Stres ve
Dinamik Akciğer Fonksiyonları Üzerine Etkisi” başlıklı yüksek lisans tezine konu olmuştur.
Erzurum Gençlik Spor İl Müdürlüğü tarafından Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı
kapsamında desteklenmesi amacıyla sunulan Yüksek İrtifa Sporcu Kampı isimli proje
başvurusu 2013 yılında Kalkınma Bakanlığınca onaylanmıştır. Erzurum’un yüksek rakım ve
42
biyoklimatik iklimi nedeniyle performansa dayalı sporlarda antreman için cazip bir bölge
olması nedeniyle proje kapsamında; başta futbol ve atletizm olmak üzere sporcuların sezon
öncesi hazırlık kamplarını gerçekleştirebilecekleri 4 adet futbol sahası, 2 adet tenis kortu, 2 adet
basketbol sahası, 1 adet okçuluk alanı, 1 adet idari ve sosyal tesis (fitness, şok havuzu, soyunma
odaları, toplantı salonları, kafeterya vs.) 1005 kişilik tribün yapılması planlanmaktadır.
4.4.4 KAPLICA VE SAĞLIK TURİZMİ
Erzurum, termal turizm açısından da zengin olanaklar sunmaktadır. Başlıca kaplıca tesisleri
Ilıca (Aziziye) Kaplıcası ve Pasinler Kaplıcası’dır. Ilıca Kaplıca Oteli, Erzurum’un Aziziye
İlçesi’nde bulunmaktadır ve il merkezine yaklaşık 18 km. uzaklıktadır. Ilıca Kaplıcası’nda,
klorür, bikarbonat, sodyum, karbondioksit, arsenik ve bromür içeren sular, mide, bağırsak,
karaciğer, safra kesesi ve şeker hastalıklarına iyi gelir. Ilıca termal suyu 75 lt/sn debiye ve 38
derece sıcaklığa sahiptir.
Pasinler Kaplıca Oteli, Erzurum Pasinler ilçesinde, il merkezine 43 km. mesafede
bulunmaktadır. Tuzlu, bikarbonatlı, alkalin ve toprak alkalin olan sular, mide, bağırsak,
karaciğer, safra kesesi, metabolizma hastalıkları ve diyabete iyi gelmektedir. Kaynağın
çevresinde turistik tesisler vardır. Pasinler Kaplıca termal suyu 325 lt/sn debide ve ortalama 4043 derece sıcaklıktadır. Yine Pasinler’de 2014 yılı içerisinde hizmete açılacak olan yeni bir
termal tesis bulunmaktadır. Sözkonusu tesis özel sektör tarafından işletilecektir. Tesis,
günübirlik bir tesis olup 2015 yılı içerisinde konaklama yatırımına geçilmesi planlanmaktadır.
Pasinler ilçesi Büyüktüy mevkiinde bulunan tesisin il merkezine uzaklığı 18 km’dir. Su, 50 lt/sn
debide ve 51,6 derece sıcaklıktadır. Suda bulunan mineraller birçok cilt ve iç dolaşım
hastalığına iyi gelmektedir.
Termal otel ve kaplıcaların yanı sıra Erzurum’da ilkel tesislerin olduğu termal alanlar da
bulunmaktadır. Bunlardan başlıcası Horasan ilçesindeki Hızırilyas Köyü kaplıcasıdır. Bu
kaplıca 11 lt/sn debi ve ortalama 57 derece sıcaklıktadır. Diğer termal alanlar arasında
Köprüköy ilçesindeki çamur banyosu da yer almaktadır. Köprüköy’deki çamur havuzları debisi
10 lt/sn olup ortalama sıcaklık 27 derecedir.
2013 yılı Mali Destek Programı kapsamında Erzurum’da ikisi modernizasyon olmak üzere üç
adet termal tesis projesi KUDAKA tarafından desteklenmiştir.
Tüm dünyada son yıllarda yükselen bir eğilim haline gelen sağlık turizmi sadece kaplıca
turizmini değil, medikal turizm denilen tedavi için gidilen hastane turizmini de içine alır.
Erzurum hem hastane sayısı ve kalitesi hem de kaplıca bakımından zengin olduğu için doğudaki
yakın ülkelerden gelecek turistlere hizmet verebilecek kapasitededir. Erzurum’da bulunan
43
kaplıcalar, termal turizm ve sağlık turizmi için önemli turistik potansiyele sahip olup, diğer
turizm tipleriyle kolaylıkla uyum sağlayabilecek kaynaklardır. Bu yüksek turizm potansiyeline
rağmen
mevcut
tesislerin
yetersiz
olması
nedeniyle
bu
alanlar
tam
olarak
değerlendirilememektedir.
4.4.5 EKOTURİZM
Erzurum, doğal mekânlar ve gezi alanları çeşitliliğine sahiptir. Doğa manzarası için başta gelen
turizm varlığı Tortum Şelalesi’dir. Tortum Şelalesi Asya ve Avrupa’nın en yüksek şelaleleri
arasında yer almaktadır ve birinci derece doğal sit alanı içerisindedir. Şelalenin bulunduğu
bölgede ziyaretçiler için piknik alanı bulunmaktadır. Nefes darlığı ve kalp rahatsızlığı olan
hastalar için önemli bir yere sahip olan Tortum Şelalesi, Erzurum kent merkezine 110 km.
mesafededir. 1700’lu yıllarda, Tortum Şelalesi’nin üzerinde bulunduğu Tortum Çayı’nın
önünün heyelan sonucu kapatılması ile ortaya çıkan Tortum Gölü ise bir diğer gezi alanı olup
6 milyon 625 bin metrekarelik bir alan kaplamaktadır. Gölün doğu kıyılarını peribacaları
süslerken, batı yamaçlarında çok dik ve kayalık bir yapı vardır. Tortum Gölü de Tortum Şelalesi
gibi birinci derece doğal sit alanıdır. Narman Peribacaları jeolojik yapısı ve kırmızı rengiyle
Erzurum’un nadide bir turizm varlığıdır. Pasinler Kalesi, Oltu Kalesi, İspir Kalesi, İspir
Yedigöller, Yukarı Çoruh Havzası, Elmalı Mağarası da Erzurum ve civarındaki turizm
potansiyeli yüksek doğal mekânlar arasındadır.
Resim 4-8: Tortum Şelalesi
Kaynak: KUDAKA Projelendirme Dosyası, 2011. (resim yenilenebilir)
44
4.4.6 KÜLTÜR VE İNANÇ TURİZMİ
Erzurum, Anadolu tarihini yansıtması bakımından önemli varlıklara sahiptir. Ulu Camii ve
Çifte Minareli Medrese Anadolu Selçuklu döneminden, Yakutiye Medresesi, İlhanlılardan, Üç
Kümbetler Saltuklulardan, Lale Mustafa Paşa Cami Osmanlı döneminden kalmadır. Bunların
yanı sıra, Erzurum Kalesi, Pasinler Kalesi, Saat Kulesi, İspir Kalesi, Oltu Kalesi, Narman
Samikale ise Bizans dönemini yansıtan eserlerdir. Müze olarak ise Erzurum Arkeoloji Müzesi
ve Türk-İslam Eserleri ve Etnografya Müzesi, Atatürk Evi müzesi, 23 Temmuz Kongre Salonu
müzesi mevcuttur.
Resim 4-9: Erzurum El Sanatları
Kaynak: KUDAKA TRA1 Düzey 2 Bölge Planı 2011 – 2013, 2011. (resim yenilenebilir)
4.4.7 KONGRE TURİZMİ
Erzurum’da yer alan kış turizm merkezleri, kongre turizmine yönelik büyük bir potansiyel
oluşturmaktadır. Bu potansiyele bölgede yer alan üniversiteler de katkı sağlamaktadır. Erzurum
kongre ve konferans, seminer gibi çeşitli aktivitelere ev sahipliği yapmaktadır. KUDAKA
tarafından alınan bilgiler doğrultusunda, Erzurum’da 2009-2014 yılları arasında düzenlenen
seminer, kongre ve konferansların bazıları aşağıda tabloda verilmektedir.
45
Tablo 4-12: Erzurum’da düzenlenen bazı kongre ve benzeri etkinlikler
Etkinliğ in Adı
Atatürk Üniveristesi Dış İ liş kiler ofisi
Konferanslar
AZUTİ B-1
Küresel Isınma, Su Sorunları Türkiye Ve Orta
Doğ u'ya Yansımaları
Küresel Güçler Ekseninde Orta Asya Türk Cum
huriyetleri ve Türkiye
TRA1 Düzey 2 Bölge Bilgi Bankasi Çaliş tayi
Spor Musabakaları Açılış Töreni
Bölgesel Mutabakat ve Vizyon Çalış tayı
I. Ticaret Müş avirleri Konferansı
İ novasyona Dayalı Bölgesel Turizm Stratejisi ve
Eylem Planı SWOT ve PESTEL Çalış tayları
I. Ulusal Turizmde İ novasyon Konferansı
1.Kalkınma Ajansları Konferansı
AZUTİ B-2
AZUTİ B-2 Tur Operatörleri Organizasyonu
Bölgede Turist Olmak Çalış ması
İ novasyona Dayalı Bölgesel Turizm Stratejisi ve
Eylem Planı Senaryo ve Fikir Çalış tayı
Turizmde Bölgesel Paylaş ım Konferansı
Tur Operatörleri Gezisi
Kadın Çiftçiler Yarış ması Türkiye Finali
II. Ulusal Turizmde İ novasyon Konferansı
14.Türkiye Kuş Konferansı
SEENORDA Genel Kurul Toplantısı
Turizm Tanıtım Organizasyonu (Ukrayna ve Rusya
Medya Temsilcileri ve Tur Operatörleri)
Turizm Tanıtım Organizasyonu (Polonya Basın
Kulübü ve Tur Operatörleri)
III. Ulusal Turizmde İ novasyon Konferansı
Ulusal Erzurum Doğ u Kitap Fuarı
Etkinliğ in Tarihi
25 Aralık 2009
18-20 Haziran 2010
08 Kasım 2010
10 Aralık 2010
10 Ocak 2011
28 Mart 2011
30 Mart 2011
29 Nisan 2011
06-07 Mayıs 2011
24 Haziran 2011
16-19 Haziran 2011
15-17 Temmuz 2011
17-18 Temmuz 2011
17 Eylül 2011
30 Eylül 2011
01 Ekim 2011
10-13 Ekim 2011
23 Kasım 2011
24 Eylül 2012
19-20-21 Ekim 2012
22-25 Ekim 2013
15-20 Aralık 2013
17-24 Ocak 2014
22 Ocak 2014
4-13 Nisan 2014
Mevcut kongre turizm ve hizmetleri yanında, Erzurum’da kongre turizmini ve altyapısını
geliştirmek amacıyla önemli atılımlar vardır. Bunlardan başlıcası, Erzurum Büyükşehir
Belediyesi tarafından Erzurum İli Yakutiye İlçesinde Atatürk Üniversitesi'nden Erzurum
Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı'na tahsisli, 390.280 m2'lik arazi üzerinde yapılması
planlanan Erzurum Fuar ve Kongre Merkezi’dir. Proje kapsamında yaklaşık 50.000 m2 'lik
bölümünde etaplar halinde bir uluslararası fuar ve kongre merkezi yapılması öngörülmektedir.
Söz konusu alanın 15.516 m2'lik bölümünde Erzurum Fuar ve Kongre Merkezi'nin I. Etabının
inşası için KUDAKA’ya Güdümlü Proje Desteği kapsamında desteklenmesi amacıyla proje
verilmiş olup, proje henüz değerlendirme aşamasındadır. Projenin I. Etabında ayrıca toplam
25.404 m² çevre düzenlemesi çalışması yapılması planlanmaktadır. Bu proje ve kongre merkezi
kurma adımları da Erzurum’un kongre turizmi atılımlarında olduğunun bir göstergesidir.
46
ERZURUM TURİZM STRATEJİSİ
KUDAKA’nın hazırladığı Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi İnovasyona Dayalı Bölgesel Turizm
Stratejisi ve Eylem Planı’na göre, Erzurum’un geliştirilmesi için planlanan stratejik atılım
alanları anahatlarıyla aşağıdaki gibidir:
4.5.1 KAR VE KIŞ SPORLARI TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ

Palandöken’deki tesislerin ve Universiade altyapısının kış sezonunda cazibe merkezine
dönüşmesi amacıyla geliştirilmesi:

Tesislerin kış turizmi yapan turizm acentelerine tanıtılması ve acenteler ile
işbirliklerinin geliştirilmesi:

2021 Asya Kış Oyunları ve 2022 Kış Olimpiyatlarına aday olunması

Yurt dışındaki federasyonların ve şampiyonaların bölgeye çekilmesi

Sektörel eğitim, araştırma ve yenilik sisteminin, turizmi güçlendirecek şekilde
geliştirilmesi:

Tesislerin Türkiye’deki kış ve buz sporları antrenörleri, federasyonları ve okullar
tarafından daha yoğun kullanımının sağlanması

Universiade kış sporları tesislerinin Rusya ve bölge ülkeleri, Asya, Orta Doğu ve
Afrika’daki antrenörlere ve ulusal takım yönetimlerine yoğun ve etkili bir şekilde
tanıtılması

Palandöken’deki tesislerin ve Universiade altyapısının kış sezonu dışında da
doluluğunun ve kullanımının sağlanması
4.5.2 KONGRE, FUAR VE ŞİRKET TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ

Bölge altyapısının konferans ve şirketlere yönelik özel paket program turizmi için
kullanılması

Fuar turizmi için bölgenin cazibe merkezi haline getirilmesi
4.5.3 TARİH VE KÜLTÜR MİRASI TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ

Bölgedeki tarihi ve kültürel mirasın restorasyonu, korunması ve turizme hazır hale
getirilmesi

Erzurum Tarih ve Kültür Rotasının oluşturulması: ‘Erzurum Şehir Keşfi Rotası’
kapsamında Erzurum ilindeki kültürel ve tarihi gezi alanlarını kapsayan tur rotasının
oluşturulması
47
4.5.4 MACERA VE DOĞA SPORLARI TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ

Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’nde macera ve doğa sporları turizm ürünlerinin
geliştirilmesi ve güçlendirilmesi: Tortum Gölü, Tortum Çayı ve Şelalesi’nde macera ve
su sporlarının tanıtımının yapılması.
4.5.5 EKOTURİZM VE ÇİFTLİK TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ

Ekoturizm, çiftlik turizmi ve diğer alternatif turizm alanlarının güçlendirilmesi ve
geliştirilmesi: Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi doğa koruma alanları, Kuzeydoğu Anadolu
için model ekoturizm çiftlik turizmi köylerinin oluşturulması ve jeoturizmin
geliştirilmesi.
4.5.6 MEDİKAL VE SAĞLIK TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ

Bölgenin Türkiye’nin medikal turizm pazarından pay almasının sağlanması: Sahip
olduğu altyapı sayesinde, Rusya, İran ve Türki Cumhuriyetler’den tedavi olmak için
Türkiye’ye gelen ziyaretçileri çekebilmesi

Bölgenin sağlık turizmi altyapısının geliştirilmesi ve güçlendirilmesi
4.5.7 TUR OPERATÖRLERİ GÖRÜŞLERİ
Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı, bölgenin turizm stratejilerini belirlemek ve geliştirmek
adına tur operatörleriyle de görüşmeler yapmıştır. Bu görüşmelerden çıkan sonuçlar aşağıdaki
gibidir:

Tarihi eserlerin tanıtım ve yönlendirme tabelaların eklenmesi

Tarihi eserlerin çevrelerinin tarihi dokuya uyumlu hale getirilmesi

Çifte Minareler ve Üç Kümbetlerin etrafının iyice açılması, bakım yapılması

Bu eserlerin tanıtımlarının kış turizmi ile bütünleştirilmesi

Taşhan’da ürün çeşitliliği artırılması, kış ve kar temalı ürünler oluşturulması

Uzundere’nin doğa turizmi için tanıtımının yapılması ve konaklama alanlarının
çoğaltılması

Turizm ile ilgilenen gençlerin turizmde istihdam edilmesi.
UNIVERSIADE ULUSLARARASI KIŞ OYUNLARI
25. Dünya Üniversitelerarası Kış Oyunları (Universiade) 27 Ocak- 6 Şubat 2011 tarihleri
arasında Erzurum’da düzenlenmiştir. Winter Universiade, yani Dünya Üniversitelerarası Kış
Oyunları, dünyada olimpiyatlardan sonra düzenlenen en büyük kış oyunları organizasyonudur.
2011 Universiade oyunlarına aday olan Erzurum, İtalya’nın Torino kentinde yapılan tanıtımdan
sonra seçimleri kazanmış ve rakibi Slovenya’nın Maribor kentini geride bırakarak dünya kış
oyunları etkinliğine ev sahipliği yapmıştır. Alp disiplini, biatlon, buz hokeyi, curling, kayakla
48
atlama, kayaklı koşu, kuzey kombine, snowboard, serbest stil kayak, artistik paten, short track
olmak üzere 11 dalda yarışların yapıldığı organizasyona 57 ülkeden 1.593 sporcu ve 844 resmi
görevli olmak üzere toplam 2.483 katılımcı yer almıştır. Rusya toplam 260 yarışçı ve diğer
görevliler ile birlikte oyunlara en kalabalık katılan ülke olmuştur. Türkiye ise 69 kadın ve 81
erkek olmak üzere toplam 150 sporcu ile organizasyonda yer almıştır. Yarışmalara katılan
ülkelerin listesi aşağıdaki tablodaki gibidir:
Tablo 4-43: Universiade kış oyunları katılımcı ülkeler
No Ülkeler
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
ABD
Almanya
Avusturalya
Avusturya
Azerbeycan
Belarus
Belçika
Bosna Hersek
Brezilya
Bulgaristan
Çek Cumhuriyeti
Çin
Danimarka
Estonya
Fas
Finlandiya
Fransa
Güney Afrika
Hırvatistan
Hollanda
No Ülkeler
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
İngiltere
İran
İrlanda
İspanya
İsveç
İsviçre
İtalya
Japonya
Kanada
Karadağ
Kazakistan
Kolombiya
Kore Cumhuriyeti
Letonya
Litvanya
Lübnan
Macaristan
Makedonya
Malezya
Meksika
No Ülkeler
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
Moğolistan
Moldovya
Nepal
Norveç
Polonya
Rusya
San Marino
Sırbistan
Slovakya
Slovenya
Tayland
Tayvan
Türkiye
Ukrayna
Venezuela
Yeni Zelanda
Yunanistan
Kaynak: w w w .erzurum2011.gov.tr
Yarışmalarda 116 uluslararası, 580 de Türk olmak üzere toplam 696 hakem ve teknik personel
görev almıştır. Uluslararası basın mensubu 60 kişi, ulusal basın mensubu 226 kişi ile toplam
286 gazeteci organizasyonda yer almıştır. Universiade oyunlarını yaklaşık olarak 170 bin
seyirci izlemiştir. Seyircilerin yanında, yabancı işadamları, büyükelçiler gibi 2.400 VIP katılımı
olmuştur.
Universiade kapsamında birçok alanda çeşitli yarışmalar düzenlenmiştir. Aşağıdaki tabloda
verildiği gibi, buz hokeyinde 57, Curling'de 22, serbest stil kayakta 4, kuzey kombinede 6, kısa
mesafe sürat pateninde 17, kayakla atlamada 4, Alp disiplininde 14, biatlonda 9, kayaklı koşuda
11, snowboardda 13 ve artistik patende 11 olmak üzere toplam 168 müsabaka gerçekleşmiştir.
49
Tablo 4-54: Universiade kış oyunları ve müsabaka sayıları
Universiade Kış Oyunları
Buz hokeyi
Curling
Serbest stil kayak
Kuzey kombi
Kısa mesafe sürat pateni
Kayakla atlama
Alp disiplini kayak
Biatlon
Kayaklı koşu
Snowboard
Artistik paten
Toplam
Müsabaka sayısı
57
22
4
6
17
4
14
9
11
13
11
168
Kaynak: w w w .erzurum2011.gov.tr
Resim 4-10: Universiade müsabaka görselleri
Kaynak: KUDAKA, Erzurum Konaklı Bölgesi Kış Turizm Merkezi Raporu, 2010. (resimler yenilenebilir)
85 hekim ve 220 sağlık personelinin görev aldığı organizasyonda, 20 ilden 20 ambulans ve 60
kişilik sağlık ekibi ile 15 kişilik dağcılık kurtarma ekibi de sağlık hizmetleri bünyesinde görev
almıştır.
4.6.1 UNİVERSİADE TESİSLERİ
Universiade kapsamında, Kandilli Kayak Merkezi kuzey disiplini kayak yarışları için,
Palandöken Kayak Merkezi snowboard ve serbest stil kayak yarışları için, Konaklı Kayak
Merkezi ise Alp disiplini kayak yarışları için kullanılmıştır.
Kayak yarış ve pistlerinin hazırlıklarına ek olarak, Dünya Üniversitelerarası Kış Oyunları
çerçevesinde çok sayıda spor alanı oluşturulup, cihaz ve donanım yatırımı gerçekleştirilmiş ve
bu yatırımların Universiade sonrasında da kullanımı için gerekli düzenlemeler yapılmıştır.
Universiade için yapılan tesisler iki bin seyirci kapasiteli buz pateni salonu, beş yüz seyirci
kapasiteli buz pisti ve antrenman salonu, üç bin seyirci kapasiteli buz hokeyi salonu, beş yüz
seyirci kapasiteli buz hokeyi salonu, bin seyirci kapasiteli curling salonu ile Konaklı Kayak
50
Merkezi, Palandöken Kayak Merkezi, Kandilli Kayak Merkezi, Kiremitliktepe Kayakla Atlama
Tesisi, Cemal Gürsel Stadyumu ve Oyunlar Köyü’nden meydana gelmektedir. Universiade
kapmasındaki tesis görselleri aşağıdaki resimlerde yer almaktadır.
Resim 4-11: 2.000 seyirci kapasiteli buz pateni ve 500 seyirci kapasiteli shorttrack salonları
Kaynak: Erzurum Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, 2011 . (resimler yenilenebilir)
Resim 4-12: 1.000 seyirci kapasiteli curling ve 3.000 ve 500 kapasiteli buz
hokeyi salonları
Kaynak: Erzurum Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, 2011. (resimler yenilenebilir)
51
Resim 4-13: Kayak atlama merkezi ve oyunlar köyü
Kaynak: Erzurum Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, 2011. (resimler yenilenebilir)
Resim 4-14: Kandilli kayak merkezi, biathlon, koşu parkuru, atış alanları
görselleri
Kaynak: Erzurum Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, 2011. (resimler yenilenebilir)
Universiade tesisleri, ilk defa 27 Ocak 2011’de başlayan 25. Üniversitelerarası Kış Oyunları ile
kullanıma açılmış ve 11 gün boyunca buz hokeyi, buz pateni ve kayak yarışmalarına ev
sahipliği yapmıştır. Tesislerin teknolojik altyapısı ve yarışmalarda teknolojik yapı işletmeciliği
52
Türk Telekom Grubu şirketlerinden İnnova tarafından yürütülmüştür. Teknolojik altyapı
çalışmalarında toplam 250 kişilik bir ekip görev almıştır. Erzurum’daki kayak pistleri, atlama
kuleleri gibi çeşitli yerlerde 8.000’e yakın donanım cihazı kurulmuştur. 114 noktaya
yerleştirilen 300’ün üzerinde özel skor/zaman ölçüm sensörü sayesinde 11 dalda
gerçekleştirilen müsabakaların skorları başarıyla ölçülmüştür. Ayrıca, Universiade tesislerinde
bilgi akışının sağlanması için 300 adetin üzerinde kiosk ve dijital imza cihazı ile toplamı 500
m2 büyüklüğe ulaşan LED ekranlar şehrin çeşitli noktalarına yerleştirilmiştir. Organizasyonun
kontrolü ve tek elden yönetimi için geliştirilen oyun yönetim sistemi ise İnnova tarafından
kurgulanmış ve uygulanmıştır.
4.6.2 DİĞER YARIŞMALAR İÇİN AYRILAN ALANLAR
a) Kayaklı Koşu ve Biatlon
Kandilli spor tesisleri kayaklı koşu ve biatlon yarışmaları için kullanılmıştır. Tesisler farklı
zorluk derecelerindeki 2,5 km., 3,75 km. ve 5 km. mavi ve kırmızı pistlerine; iki (1,6 km. ve
1,3km.) spin pistine ilaveten kayaklı koşu stadyumu, yarışma sevk ve idare binası her bir takım
için wax kabinleri, kayak test alanı, ısınma alanı, seyirci alanı, VIP çadırı, medya ve park
alanına sahiptir. Aynı zamanda tesis standart 30 elektronik hedef sistemine sahiptir ve 1.500
kişilik seyirci alanı mevcuttur.
b) Kayakla Atlama
Palandöken kayak merkezinin kuzeyinde ve oyunlar köyünün güneyinde, oyunlar köyüne 5
dakika yürüme mesafesinde olan kayakla atlama tesisi Kiremitlik tepe mevkiindedir. K125 ve
K95 yarışmaları için iki atlama kulesi ve iki atlama rampası; üç adet K65, K40 ve K20
antrenman rampalarından ibarettir.
Resim 4-15: Universiade kapsamında yapılan kule görseli
Kaynak: www.erzurum2011.gov.tr
53
c) Snowboard ve Serbest Stil Kayak
Snowboard ve serbest stil kayak müsabakalarının tamamı Palandöken kayak merkezinde
yapılmıştır.
d) Kısa Mesafe Sürat Pateni ve Figür Pateni
Erzurum Palandöken Bölgesi’nde bulunan kapalı kısa mesafe sürat pateni pisti (30*60 m2), 9
Mart 2009 tarihinde hizmete açılmıştır. Pist soyunma odaları, medikal odası, doping kontrol
odası ve görevliler için tahsis edilen odalara sahiptir.
e) Buz Hokeyi
Buz hokeyi yarışmaları, Erzurum Cemal Gürsel Spor kompleksi yakınında inşa edilen, 3.500
kişi oturma kapasiteli buz pistinde yapılmıştır.
f) Curling
Yeni inşa edilen ve Eylül 2010’da hizmete açılan Curling Salonu, 1.000 kişilik oturma
kapasitesine ve 5 adet curling yarışma alanına sahiptir.
4.6.3 UNİVERSİADE KAPSAMINDA YAPILAN YATIRIMLAR
Dünya Üniversitelerarası Kış Oyunları kapsamında; Konaklı Bölgesi’nde 81,9 milyon TL,
Palandöken'de 45,2 milyon TL, Kandilli'de 19,1 milyon TL, buz sporları tesisleri için 49,1
milyon TL, kayakla atlama tesisleri için 57,1 milyon TL, açılış kapanış törenlerinin yapılacağı
Cemal Gürsel Stadyumu için 26,2 milyon TL, Oyunlar Köyü için 51,3 milyon TL olmak üzere
toplam 330 milyon TL spor yatırımı yapılmıştır. Universiade Erzurum yatırımı, Türkiye
Cumhuriyet tarihinin spor alanında tek bir organizasyon için yapılmış en büyük yatırımı olma
özelliğini taşımaktadır. Bu yatırımlara ek olarak da 5,5 milyon TL’lik tanıtım harcaması
yapılmıştır. Ayrıca, yatırım ve masraflarda 13 sponsor kullanılmıştır.
4.6.4 UNIVERSIADE SONRASI GÖRÜŞLER
Dönemin Spordan Sorumlu Devlet Bakanı ve Organizasyon Komitesi Başkanı Faruk Nafiz
Özak, Uluslararası Üniversitelerarası Sporlar Federasyonu (FISU) başkanı George E. Killian,
Erzurum Valisi Sabahattin Öztürk, Erzurum’da organizasyonun çok başarılı geçtiğini,
organizasyona katılanların profesyonelliğinden ve Erzurum halkının misafirperverliğinden çok
memnun kalındığını belirtmişlerdir.
Ayrıca organizasyon ev sahipliği rekabetinde Erzurum’un gerisinde kalan Slovenya
Delegasyon Başkanı Vogrinec de Erzurum’da devlet desteği ile tesisleşmenin ve tesislerin şehir
54
merkezinde bulunmasının ulaşım imkânlarını kolaylaştırarak, organizasyonu daha başarılı bir
hale getirdiğini vurgulamıştır.
Bunlara ek olarak, Türkiye Üniversite Sporları Federasyonu Başkanı Kemal Tamer, Erzurum
Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Küçükler, 2011 Erzurum Universiade Genel
Koordinatörü Bekir Korkmaz, Erzurum’da geçen organizasyonun başarısı sebebiyle kış
olimpiyatlarına aday olacaklarını ve spor ile Erzurum’u canlandırmak istediklerini
belirtmişlerdir.
Erzurum’da gerçekleştirilen 25. Universiade kapsamındaki yarışmaların başarıyla ve
memnuniyetle tamamlanması, Erzurum’un ulusal ve uluslararası çeşitli organizasyonlara ev
sahipliği yapabileceğini göstermiş, Erzurum’un dünyaya tanıtılmasını sağlamıştır. 2012 kış
sezonunda, Zihinsel Engelliler Dünya Kayak Şampiyonası, Dünya Gazeteciler Yarışması ve
Gençler Kuzey Disiplini Dünya Kayak Şampiyonası da Erzurum’un ev sahipliği yapacağı
organizasyonlar arasında yer almaktadır.
Universiade sonrasında, yarışmalar kapsamında yapılan tesisler halkın ortak kullanımına da
açılmıştır.
TURİZM SEKTÖRÜNE YÖNELİK DEVLET TEŞVİKLERİ
19 Haziran 2012’de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Yatırımlarda Devlet
Yardımları Hakkında Karar” ile il bazlı teşvik sistemine geçilmiştir.
Yeni Teşvik Sistemi, genel teşvik uygulamaları ve bölgesel teşvik uygulamaları olmak üzere
ikiye ayrılmaktadır. Genel teşvik uygulamaları; bölge ayrımı yapılmaksızın teşvik edilmeyecek
yatırım konuları ile diğer teşvik uygulamaları kapsamında yer almayan ve belirlenen asgari
sabit yatırım tutarı şartını sağlayan yatırımların KDV İstisnası ve Gümrük Vergisi Muafiyeti
destekleri ile desteklenmesini içermektedir. Bölgesel teşvik uygulamaları ise; KDV İstisnası
ve Gümrük Vergisi Muafiyetinin yanı sıra Vergi İndirimi, Sigorta Pirimi İşveren Hissesi
Desteği, Yatırım Yeri Tahsisi ve Faiz Desteği unsurları ile desteklenmesini içermektedir.
Genel Teşvik Destek Unsurları
Bölgesel Teşvik Destek Unsurları
KDV İstisnası
KDV İstisnası
Gümrük Vergisi Muafiyeti
Gümrük Vergisi Muafiyeti
Vergi İndirimi
55
Sigorta Pirimi İşveren Hissesi Desteği
Yatırım Yeri Tahsisi
Faiz Desteği
İllerin toplam 6 bölgeye ayrıldığı yeni teşvik sisteminde Erzurum 5. teşvik bölgesinde yer
almaktadır.
19 Haziran 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 212/3305 sayılı “Yatırımlarda Devlet
Yardımları Hakkında Karar”a bağlı EK-2’de Bölgesel Desteklerden Faydalanabilecek
Sektörler Ve Bölgeler İtibariyle Asgari Yatırım Tutarları Veya Kapasiteleri ile EK-4’te Teşvik
Edilmeyecek Veya Teşviki Belirli Şartlara Bağlı Yatırım Konuları belirtilmiştir. Bu doğrultuda;
Erzurum’da yapılacak asgari 500 bin TL ve üzeri turizm yatırımları- Teşvik Edilmeyecek Veya
Teşviki Belirli Şartlara Bağlı Yatırım Konuları arasında yer almamak şartı ile- genel teşvik
unsurlarından yararlanabilmektedir. Ayrıca; 3 yıldız ve üzeri otel yatırımları bölgesel teşvik
unsurlarından yararlanabilmektedir. (Turizm yatırım/ işletme belgeli özel tesis, yayla/dağ evi
ve butik otel yatırımlarında “3 yıldız ve üzeri şartı aranmaz.)
56
EK-1
Tablo 4-15: 2011 yılında Erzurum’da düzenlenen spor etkinlikleri
Etkinliğin Adı
Etkinliğin
Tarihi
Etkinliğin Adı
Etkinliğin
Tarihi
U 14 FUTBOL MİLLİ TAKIM
BÖLGE SEÇMELERİ
06 - 07 OCAK
29 NİSAN - 01
MAYIS
KAYAKLI KOŞU 1.ETAP
YARIŞLARI
14 - 16 OCAK
OKULLARARASI KAYAKLI KOŞU
TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
16 - 17 ŞUBAT
OKULLARARASI ALP DİSİPLİNİ
TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
16 ŞUBAT
KAYAKLI KOŞU 2.ETAP
YARIŞLARI
18 - 20 ŞUBAT
KAYAKLI KOŞU TÜRKİYE
ŞAMPİYONASI
04 - 06 MART
ASIM KURT KULÜPLER ARASI
KAYAKLI KOŞU TÜRKİYE
ŞAMPİYONASI
YILDIZLAR SERBEST GÜREŞ
TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
SNOWBOARD TÜM
KATEGORİLER TÜRKİYE
ŞAMPİYONASI
İLLER ARASI KICK BOKS
PALANDÖKEN KURTULUŞ
ŞAMPİYONASI
OKULLARARASI YILDIZLAR (BAYBAYAN) HENTBOL GRUP
BİRİNCİLİĞİ (4 Erkek - 4 Bayan)
U - 12 FUTBOL MİLLİ TAKIM
BÖLGE SEÇMELERİ
13 - 14 MART
VOLEYBOL KULÜPLER ARASI
GENÇ KIZLAR GRUP
BİRİNCİLİĞİ
U-14 FUTBOL TÜRKİYE
ŞAMPİYONASI 1.KADEME
MÜSABAKALARI
KULÜPLERARASI CURLİNG
TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
1.HAFTA MÜSABAKALARI
KULÜPLERARASI HENTBOL
KÜÇÜK ERKEKLER GRUP
BİRİNCİLİĞİ MÜSABAKALARI
KULÜPLERARAASI YILDIZ
KIZLAR VOLEYBOL GRUP
BİRİNCİLİĞİ
KULÜPLERARASI CURLİNG
TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
2.HAFTA MÜSABAKALARI
GENÇ BAYANLAR BASKETBOL
TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
DAĞCILIK SPOR TIRMANIŞI
DOĞU ANADOLU BİRİNCİLİĞİ
KULÜPLERARASI CURLİNG
TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
FİNAL MÜSABAKALARI
BİATLON MİLLİ TAKIM ALT
YAPI SEÇMELERİ
14 - 15 MAYIS
25 MAYIS
ALP DİSİPLİNİ 2.ETAP YARIŞLARI
26 - 27 ŞUBAT
ALP DİSİPLİNİ TÜM
KATEGORİLER TÜRKİYE
ŞAMPİYONASI
11 - 13 MART
DOĞU VE GÜNEYDOĞU
İLLERİ MESAFELER LİGİ
FİNALİ
SPOR TIRMANIŞ DAĞCILIK
TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
I.AYAK YARIŞLARI
OLİMPİK GÜN KOŞUSU VE
YÜRÜYÜŞÜ
CURLİNG FEDERASYON
KUPASI
17 - 20 MART
04 - 05 MART
05 - 06 MART
01 - 05 MART
22 ve 25
ŞUBAT
57
05 - 07 MAYIS
05 - 08 MAYIS
06 - 08 MAYIS
06 - 08 MAYIS
12 - 15 MAYIS
10 - 15 MAYIS
19 - 22 MAYIS
18 - 22 MAYIS
04 - 05
HAZİRAN
05 HAZİRAN
09 - 11 EYLÜL
OKULLARARASI YILDIZLAR
BASKETBOL GRUP BİRİNCİLİĞİ
MÜSABAKALARI (8 Erkek 2
Bayan )
5.DOĞU VE GÜNEYDOĞU
ANADOLU KIŞ SPOR OYUNLARI
OKULLARARASI PUANLI
ATLETİZM GRUP BİRİNCİLİĞİ
VOLEYBOL KULÜPLER ARASI
KÜÇÜK KIZLAR GRUP
BİRİNCİLİĞİ
16 - 20 MART
BİATHLON TEST YARIŞI
15 - 16 EYLÜL
23 - 24 MART
SHORT TRACK FEDERASYON
KUPASI
SHORT TRACK PALANDÖKEN
KUPASI
24 - 25 EYLÜL
14 - 15 NİSAN
24 - 25 ARALIK
22 - 24 NİSAN
Tablo 4-16: 2012 yılında Erzurum’da düzenlenen spor etkinlikleri
Etkinliğin Adı
Etkinliğin
Tarihi
Etkinliğin Adı
Etkinliğin
Tarihi
ATLI KIZAK VE OKÇULUK
TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
YEREL KIZAK TÜRKİYE
ŞAMPİYONASI
YILDIZ ERKEKLER BASKETBOL
BÖLGE ŞAMPİYONASI
KAYAKLI KOŞU TÜM
KATEGORİLER TÜRKİYE
ŞAMPİYONASI
ASLI NEMUTLU ALP DİSİPLİNİ
TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
SNOWBOARD TÜM
KATEGORİLER TÜRKİYE
ŞAMPİYONASI
ASIM KURT KAYAKLI KOŞU
TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
ALP DİSİPLİNİ KULÜPLERARASI
ASIM KURT KUPASI
SHORT TRACK FEDERASYON
KUPASI
ÜNİVERSİTELER ARASI BOKS
TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
14 - 15 YAŞ MİNİK ERKEKLER
GREKOROMEN GÜREŞ GRUP
MÜSABAKALARI
HENTBOL GENÇ ERKEKLER
GRUP MÜSABAKALARI
SHORT TRACK TÜRKİYE
ŞAMPİYONASI
03 - 04 MART
GAP OYUNLARI VE İL SPOR
MERKEZLERİ AÇILIŞ TÖRENİ
GAP OYUNLARI KORTEJ
YÜRÜYÜŞÜ
JUDO MÜSABAKALARI
29 HAZİRAN
ÜNİVERSİTELER ARASI BUZ
HOKEYİ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
07 - 11 MAYIS
03 - 04 MART
07 - 11 MART
30 HAZİRAN
29 HAZİRAN 01 TEMMUZ
29 HAZİRAN 01 TEMMUZ
08 - 10 MART
TAEKWONDO
MÜSABAKALARI
09 - 10 MART
16 - 17 MART
İŞİTME ENGELLİLER FUTBOL
MÜSABAKASI
BASKETBOL MÜSABAKALARI
29 HAZİRAN 03 TEMMUZ
29 HAZİRAN 04 TEMMUZ
17 - 18 MART
VOLEYBOL MÜSABAKALARI
24 - 25 MART
25 - 28 NİSAN
BADMİNTON
MÜSABAKALARI
MASA TENİSİ
MÜSABAKALARI
GÜREŞ MÜSABAKALARI
27 - 29 NİSAN
ATLETİZM MÜSABAKALARI
29 HAZİRAN 04 TEMMUZ
30 HAZİRAN 01 TEMMUZ
30 HAZİRAN 02 TEMMUZ
30 HAZİRAN 03 TEMMUZ
03 TEMMUZ.
03 - 06 MAYIS
YÜZME MÜSABAKALARI
05 - 06 MAYIS
TÜRKİYE FUTBOL
FEDREASYONU SÜPER KUPA
MÜSABAKASI (FENERBAHÇEGALATASARAY)
ATLI CİRİT TÜRKİYE
ŞAMPİYONASI GRUP
ELEMELERİ
24 - 25 MART
58
03 - 04
TEMMUZ
12 AĞUSTOS
24 - 26
AĞUSTOS
ÜNİVESİTELER ARASI GÜREŞ
TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
NİKE HALI SAHA BÖLGE
BİRİNCİLİĞİ
07 - 10 MAYIS
01 - 02 EYLÜL
01 - 03
HAZİRAN
SHORT TRACK FEDERASYON
KUPASI YARIŞLARI
TÜRKİYE KUPASI 1. TUR
FUTBOL MÜSABAKALARI
(Erzurum Büyükşehir Bld.
Spor-Beşikdüzü Spor)
NEREDE HAREKET ORADA
BEREKET
U - 21 GENÇLER VE BÜYÜKLER
BAY-BAYAN TÜRKİYE R-4
RAFTİNG ŞAMPİYONASI
SPOR TIRMANIŞ TÜRKİYE
ŞAMPİYONASI 2. AYAK YARIŞI
7. DOĞU VE GÜNEYDOĞU
ANADOLU YAZ SPOR OYUNLARI
09 - 10
HAZİRAN
28 HAZİRAN 04 TEMMUZ
SHORT TRACK FEDERASYON
TEŞVİK KUPASI
BÜYÜK ERKEKLER FERDİ
BOKS TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
24 - 25 KASIM
07 - 08
HAZİRAN
19 EYLÜL
21 EKİM
26 KASIM - 01
ARALIK
Tablo 4-17: 2013 yılında Erzurum’da düzenlenen spor etkinlikleri
Etkinliğin Adı
ALP DİSİPLİNİ ÇOCUK I - II ETAP
MİNİKLER I. ETAP YARIŞLARI
Etkinliğin
Tarihi
18 - 19 OCAK
SNOWBOARD II. ETAP
YARIŞLARI
KAYAKLI KOŞU II. ETAP
YARIŞLARI
15 -16 ŞUBAT
SNOWBOARD TÜRKİYE
ŞAMPİYONASI
KAYAKLI KOŞU TÜRKİYE
ŞAMPİYONASI
ALP DİSİPLİNİ TÜRKİYE
ŞAMPİYONASI
17 - 18 YAŞ GENÇLER SERBEST
GÜREŞ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
VETERANLAR KAYAK
ŞAMPİYONASI
ÜNİVERSİTELER ARASI BUZ
HOKEYİ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
KÜÇÜK ERKEKLER BAKETBOL
GRUP MÜSABAKALRI 9
FAALİYET
İŞİTME ENGELLİLER HENTBOL
GRUP MÜSABAKALARI
DOĞU VE GÜNEYDOĞU İL
TAKIMLARI ARASI KROS
YARIŞMALARI
FUTSAL SÜPER BÖLGE ELEME
MÜSABAKASI
25 -26 ŞUBAT
15 -17 ŞUBAT
01 - 03 MART
08 - 10 MART
15 - 17 MART
17 MART
19 - 23 MART
28 – 30 MART
21 - 24 MART
06 NİSAN
09 - 12 NİSAN
59
Etkinliğin Adı
Etkinliğin
Tarihi
BAYBURT VE ERZURUM
GENÇLİK SPOR İKİLİ BOKS
TURNUVASU
DOĞUNUN YILDIZLARI
ATLETİZM YARIŞLARI
MİNİK YILDIZ GENÇ
BÜYÜKLER HALK OYUNLARI
KULÜPLERİ GRUP YARIŞMASI
KARAKUCAK GÜREŞ TÜRKİYE
ŞAMPİYONASI
KULÜPLER ARASI OKÇULUK
TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
SNOWBOARD 2. ETAP KAYAK
YARIŞLARI
KAYAKLI KOŞU 2. ETAP
YARIŞLARI
ATLI CİRİT ÖN ELEME
MÜSABAKALARI
ATLI CİRİT ÖN ELEME
MÜSABAKALARI
ATLI CİRİT ÖN ELEME
MÜSABAKALARI
25 MAYIS
SHORT TRACK FEDERASYON
KUPASI
ESKRİM MİNİKLERYILDIZLAR-GENÇLER TEŞVİK
MÜSABAKALARI
3. GELENEKSEL HINIS
SANTRANÇ TURNUVASI
7-8 EYLÜL
15-16
HAZİRAN
14 NİSAN
29 HAZİRAN
31 AĞUSTOS01 EYLÜL
15-16 ŞUBAT
15-17 ŞUBAT
20 EYLÜL
21 EYLÜL
22 EYLÜL
14-15 EYLÜL
05-06 EKİM
FUTSAL ÜNİVERSİTE LİG
BAYANLAR MÜSABAKASI
13 NİSAN
GENÇ ERKEKLER VOLEYBOL
GRUP MÜSABAKALARI
YILDIZ ERKEKLER BASKETBOL
TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
U -19 YAŞ FUTBOL GRUP ELEME
MÜSABAKALRI
21 - 23 NİSAN
07 - 12 MAYIS
TEKERLEKLİ KIZAK TAKIM VE
FERDİ TÜRKİYE
ŞAMPİYONASI
SHORT TRACK FEDERASYON
2. YARIŞLARI
ATLI CİRİT TÜRKİYE
ŞAMPİYONASI ELEMELERİ
04-07 EKİM
26-27 EKİM
25-27 EKİM
09 - 12 MAYIS
Tablo 4-18: 2014 yılında Erzurum’da düzenlenen spor etkinlikleri
Yunan alfabesi
Etkinliğin Adı
Etkinliğin
Tarihi
MUAY THAİ ÇOÇUKLAR-BÜYÜKLER-MİNİKLER BAY - BAYAN BÖLGE ŞAMPİYONASI
SNOWBOARD TÜM KATEGORİLER I.VE II. ETAP KAYAK YARIŞLARI
ATLI KIZAK TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
ATLI CİRİT TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
ALP DİSİPLİNİ BÜYÜK - GENÇ I. VE II. ETAP KAYAK YARIŞLARI
ALP DİSİPLİNİ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI
07 - 09 ŞUBAT
ŞUBAT
01 MART
02 MART
06 - 07 MART
11 - 13 MART
Tablo 4-19: 2011 yılında Erzurum’da düzenlenen sporcu eğitim faaliyetleri
Etkinliğin Adı
Etkinliğin
Tarihi
Etkinliğin Adı
Etkinliğin
Tarihi
KAYAKLI KOŞU GENÇ MİLLİ
TAKIM ÇALIŞMA KAMPI
SNOWBOARD FREE STYLE
KAMPI
BİATLON ÜNİVERSİADE B TAKIM
ÇALIŞMA KAMPI
BİATLON ÜNİVERSİADE A TAKIM
ÇALIŞMA KAMPI
GÜREŞ EĞİTİM MERKEZİ
ANTRENÖR VE SPORCU TEKNİK
TAKTİK METODLARI
BASKETBOL MAHALLİ LİG
KULÜPLER TOPLANTISI
KICK BOKS ADAY HAKEM KURSU
03 - 14 OCAK
KAYAKLI KOŞU YILDIZLAR VE
ÇOCUKLAR ÇALIŞMA KAMPI
SHORT TRACK SPORCU
EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI
BİATHLON B TAKIMI
ÇALIŞMA KAMPI
BİATHLON MİLLİ TAKIM
KAMPI
BİATHLON A TAKIMI
ÇALIŞMA KAMPI
05 - 12 EYLÜL
06 - 16 EYLÜL
BASKETBOL HAKEM KURULU
EĞİTİM SEMİNERİ
GENÇLİK VE SPOR GENEL
MÜDÜRLÜĞÜ DANIŞMA
KURULU TOPLANTISI
10 - 14 ŞUBAT
SHORT TRACK SPORCU
EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI
CURLİNG A MİLLİ TAKIM
AVRUPA ŞAMPİYONASI
HAZIRLIK KAMPI
ALP DİSİPLİNİ B TAKIM GÜÇ
GELİŞTİRME KAMPI
SHORT TRACK MİLLİ TAKIM
KAMPI
04 - 09 OCAK
09 - 19 OCAK
09 - 26 OCAK
21 - 26 ŞUBAT
15 ŞUBAT
12 - 13 ŞUBAT
03 - 04 ŞUBAT
60
06 - 16 EYLÜL
08 - 18 EYLÜL
08 - 17 EYLÜL
08 - 26 EYLÜL
12 - 27 EYLÜL
15 - 29 EYLÜL
12 EYLÜL - 01
EKİM
AMASYA ÜNİVERSİTESİ
DAĞCILIK KIŞ TEMEL EĞİTİM
KAMPI
BÜYÜK BAYANLAR BOKS MİLLİ
TAKIM KAMPI
DAĞCILIK KULÜPLER
TOPLANTISI
BASKETBOL MERKEZ HAKEM
KURULU EĞİTİM SEMİNERİ
18 YAŞ ALTI 3.GRUP BUZ
HOKEYİ DÜNYA ŞAMPİYONASI
MİLLİ TAKIM KAMPI
ESKRİM ADAY HAKEM KURSU
VE İL HAKEMLİĞİNE TERFİ
SINAVI
GENÇ ERKEKLER BOKS MİLLİ
TAKIM KAMPI
03 - 10 ŞUBAT
DAĞCILIK GENÇLİK EĞİTİM
KAMPI
17 - 18 EKİM
10 ŞUBAT - 02
MART
12 - 13 ŞUBAT
DAĞCILIK YAZ TEMEL
EĞİTİMİ
DAĞCILIK YAZ GELİŞİM
EĞİTİM FAALİYETİ
ANADOLU SPOR AKADEMİ
FUTBOL TAKIMI KAMPI
BOWLİNG ANTRENÖRLÜK
KURSU
19 - 25 EYLÜL
27 MART
KAYAKLA ATLAMA ÇALIŞMA
KAMPI
10 - 25 EKİM
06 - 20 MART
11 EKİM
ATLAMALAR VE SPRİNG MİLLİ
TAKIM KAMPI
13 MART - 01
NİSAN
U 15 GENÇ MİLLİ TAKIM
FUTBOL SEÇMELERİ
ANADOLU KARMASI
BİATHLON B TAKIMI
PERFORMANS VE ATIŞ
KAMPI
BOWLİNG HAKEM KURSU
KIZAK I.KADEME YARDIMCI
ANTRENÖR YETİŞTİRME KURSU
SNOWBOARD MİLLİ TAKIM
KAMPI
18 YAŞ ALTI 3.GRUP BUZ
HOKEYİ DÜNYA ŞAMPİYONASI
MİLLİ TAKIM KAMPI
ALP DİSİPLİNİ MİLLİ TAKIM
ÇALIŞMA KAMPI
10 - 14 ŞUBAT
21 MART - 03
NİSAN
20 - 31 MART
14 - 25 MART
05 - 09 NİSAN
20 - 30 NİSAN
SPORUN DÜNÜ BUGÜNÜ VE
GELECEĞİ PANELİ
JKA KARATE ANTRENÖR VE
SPOR EĞİTİM SEMİNERİ
BASKETBOL MHK AYLIK HAKEM
SEMİNERİ
OLİMPİK GÜN KOŞUSU
DEĞERLENDİRME TOPLANTISI
ATLI CİRİT ADAY HAKEM KURSU
26 NİSAN
KAYAKLA ATLAMA MİLLİ TAKIM
ÇALIŞMA KAMPI
OLİMPİK GÜN KOŞUSU 2.
DEĞERLENDİRME TOPLANTISI
AVRUPA TAKIMLAR
ŞAMPİYONASI ATLETİZM MİLLİ
TAKIM KAMPI
BASKETBOL HAKEM KURULU
EĞİTİM SEMİNERİ
16 - 29 MAYIS
30 NİSAN - 01
MAYIS
04 - 08 MAYIS
05 MAYIS
06 - 09 MAYIS
25 MAYIS
28 MAYIS - 18
HAZİRAN
04 - 05
HAZİRAN
61
03 - 09 EKİM
07 - 13 EKİM
07 - 14 EKİM
12 - 26 EKİM
15 - 16 EKİM
DAĞCILIK YAZ İLERİ KAYA
15 - 21 EKİM
EĞİTİMİ (DADAK)
CURLİNG HAKEM VE
15 - 18 EKİM
ANTRENÖR EĞİTİM GELİŞİM
SEMİNERLERİ
U 15 GENÇ MİLLİ TAKIM
17 EKİM
FUTBOL SEÇMELERİ
ANADOLU KARMASI
GÖRME ENGELLİLER YÜZME
17 - 27 EKİM
MİLLİ TAKIM 1.SEÇME KAMPI
MİNİ VOLEYBOL SEMİNERİ
21 - 23 EKİM
KARATE KUŞAK TERFİ SINAVI
VE EĞİTİM SEMİNERİ
CURLİNG 21 YAŞ ALTI MİLLİ
TAKIM KAMPI
TÜRKİYE GENÇLİK
FEDERASYONU ŞİDDETSİZ
PROJESİ
SHORT TRACK SPORCU
EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI
KAYAKLI KOŞU ÇALIŞMA
KAMPI
DAĞCILIK EĞİTİM ÇALIŞMASI
23 EKİM
BİATHLON A TAKIM ÇALIŞMA
KAMPI
10 - 23 KASIM
23 - 31 EKİM
31 EKİM
01 - 11 KASIM
01 - 14 KASIM
05 - 06 KASIM
1.PALANDÖKEN CURLİNG
TURNUVASI TEKNİK TOPLANTISI
BİATLON A VE B TAKIMI
ÇALIŞMA KAMPI
SATRANÇ 1.KADEME YARDIMCI
ANTRENÖR KURSU PASİNLER
İLÇESİ
İSTANBUL OLİMPİK 2023 SPOR
KULÜBÜ BUZ PATEN KAMPI
10 HAZİRAN
ATLETİZM DÜNYA
ŞAMPİYONASI MİLLİ TAKIM
KAMPI
CİMNASTİK İL TAKIMI TÜRKİYE
ŞAMPİYONASI HAZIRLIK KAMPI
İSTANBUL BUZ YILDIZLARI SPOR
KULÜBÜ BUZ HOKEY KAMPI
ATLETİZM DÜNYA
ŞAMPİYONASI MİLLİ TAKIM
KAMPI
ATLETİZM DÜNYA
ŞAMPİYONASI MİLLİ TAKIM
KAMPI
BİATLON A TAKIMI ÇALIŞMA
KAMPI
ATLETİZM MESAFELER MİLLİ
TAKIM KAMPI
SHORT TRACK KISA MESAFE
MİLLİ TAKIM KAMPI
TENİS ADAY HAKEM KURSU
19 HAZİRAN 09 TEMMUZ
14 - 28
HAZİRAN
18 - 19
HAZİRAN
18 HAZ.- 01
TEMMUZ
19 HAZİRAN 29 TEMMUZ
21 - 27
HAZİRAN
24 HAZ - 15
TEMMUZ
25 HAZ - 09
TEMMUZ
14 - 21 KASIM
BİATHLON B TAKIMI
PERFORMANS VE ATIŞ
KAMPI
TAEKWONDO ADAY HAKEM
KURSU
18 KASIM - 01
ARALIK
BUZ HOKEYİ ADAY HAKEM
KURSU
SHORT TRACK SPORCU
EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI
KAYAK SEKRETERYA VE
ELEKTRONİK KRONOMETRE
SEMİNERİ
KIZAK SPORCU EĞİTİM
FAALİYETİ
26 - 27 KASIM
02 - 04 ARALIK
16 - 23 KASIM
19 - 20 KASIM
24 - 27 KASIM
28 KASIM - 15
ARALIK
02 - 04 ARALIK
02 - 06 ARALIK
BİATHLON B MİLLİ TAKIM
KAMPI
KAYAKLA ATLAMA ÇALIŞMA
KAMPI
KAYAKLI KOŞU ÇOCUKLAR
YILDIZLAR GENÇLER YAZ
ÇALIŞMA KAMPI
ATLETİZM DÜNYA DAĞ KOŞUSU
ŞAMPİYONASI MİLLİ TAKIM
KAMPI
GENÇ ERKEKLER BOKS MİLLİ
TAKIM HAZIRLIK KAMPI
15 - 31
TEMMUZ
17 TEM - 09
AĞUSTOS
17 - 28
TEMMUZ
BİATHLON VE KAYAKLA
ATLAMA HAKEM KURSU
KIŞ SPORLARI EĞİTİM
PROJESİ (Buz Hokeyi)
KIŞ SPORLARI EĞİTİM
PROJESİ (Buz Pateni)
SHORT TRACK SPORCU
EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI
CURLİNG KULÜP VE
ANTRENÖR DEĞERLENDİRME
TOPLANTISI
ATLETİZM HAKEM VE
ANTRENÖR SEMİNERİ
SNOWBOARD KAYAKLI
ÇALIŞMA KAMPI
SNOWBOARD FREESTYLE
ÇALIŞMA KAMPI
15 TEM - 15
AĞUSTOS
BUZ HOKEYİ U 20 MİLLİ
TAKIM HAZIRLIK KAMPI
12 - 17 ARALIK
15 - 27
TEMMUZ
12 - 24 ARALIK
ULUSLARARASI BİATHLON
KAMPI
30 TEM - 07
AĞUSTOS
BÜYÜK ERKEKLER BOKS MİLLİ
TAKIM HAZIRLIK KAMPI
11 - 31
AĞUSTOS
KAYAKLI KOŞU YILDIZ VE
ÇOCUK KAYAKLI ÇALIŞMA
KAMPI
ÖZEL SPORCULAR DÜNYA
KAYAK ŞAMPİYONASI MİLLİ
TAKIM HAZIRLIK KAMPI
KAYAK İL TEMSİLCİLERİ
TOPLANTISI
KAYAKLI KOŞU GENEL VE ÖZEL
HAZIRLIK KAMPI
26 HAZİRAN
04 TEMMUZ
25 HAZ - 29
TEMMUZ
09 - 29
TEMMUZ
08 - 10
TEMMUZ
11 - 31
TEMMUZ
KAYAKLI KOŞU ÇALIŞMA
KAMPI
CURLİNG 21 YAŞ ALTI MİLLİ
TAKIM KAMPI
FUTBOL PRENSİ PROJESİ
62
05 ARALIK - 10
ŞUBAT
05 ARALIK - 10
ŞUBAT
05 - 15 ARALIK
07 ARALIK
08 ARALIK
08 - 19 ARALIK
09 - 19 ARALIK
15 - 30 ARALIK
17 ARALIK
ALP DİSİPLİNİ KONDİSYON
KAMPI
BİATHLON A VE B MİLLİ TAKIM
GELİŞİM KAMPI
16 YAŞ ALTI BUZ HOKEYİ MİLLİ
TAKIM KAMPI
13 - 22
AĞUSTOS
15 - 26
AĞUSTOS
18 - 25
AĞUSTOS
FUTBOL MERKEZ HAKEM
KOMİTESİ BÖLGESEL HAKEM
SEMİNERİ
KAYAKLI KOŞU ÖZEL HAZIRLIK
KAMPI
DÜNYA ATLETİZM
ŞAMPİYONASI MİLLİ TAKIM
HAZIRLIK KAMPI
23 AĞUSTOS
03 - 21 EYLÜL
04 - 26
AĞUSTOS
GÜREŞ HAKEM VE
ANTRENÖR TOPLANTISI
ALP DİSİPLİNİ ÇOCUK TAKIMI
GÜÇ GELİŞTİRME KAMPI
ALP DİSİPLİNİ BÜYÜK VE
GENÇ TAKIMI KAYAKLI
ÇALIŞMA KAMPI
ALLAH-U EKBER ŞEHİTLERİNİ
ANMA İZCİLİK KAMPI
18 ARALIK
BÖLGESEL GENÇLİK
ÇALIŞTAYI
FİLİSTİNLİ ÇOCUKLARI
KARŞILAMA KAMPI
24 - 25 ARALIK
14 - 27 ARALIK
20 - 28 ARALIK
22 - 26 ARALIK
27 - 31 ARALIK
Tablo 4-20: 2012 yılında Erzurum’da düzenlenen sporcu eğitim faaliyetleri
Etkinliğin Adı
KAYAKLI KOŞU ÇALIŞMA KAMPI
Etkinliğin
Tarihi
04 - 20 OCAK
KANO YÜKSEK İRTİFA KAMPI
07 - 21 OCAK
ENGELLİLER KAYAK ŞÖLENİ
11 - 12 OCAK
ÇILDIR GÖLÜ BUZ FESTİVALİ
13 OCAK
CURLİNG KARIŞIK ÇİFTLER MİLLİ
TAKIM KAMPI
İZCİLİK MAHALLİ KIŞ KAMPI
20 - 30 OCAK
BİATHLON PERFORMANS VE
ATIŞ KAMPI
BUZ PATENİ SPOR KULÜPLERİ
TOPLANTISI
BUZ HOKEYİ 14 YAŞ ALTI
GELİŞİM KAMPI
BUZ HOKEYİ ANTRENÖRLÜK
KURSU
KAYAKLI KOŞU MAHALLİ KAMPI
21 OCAK - 02
ŞUBAT
23 OCAK
KARATE 4. KADEME
ANTRENÖRLÜK KURSU
30 OCAK - 17
ŞUBAT
RAFTİNG ADAY HAKEM KURSU
04- 05 ŞUBAT
21 - 27 OCAK
23 OCAK - 03
ŞUBAT
26 OCAK - 14
ŞUBAT
30 OCAK - 07
ŞUBAT
63
Etkinliğin Adı
Etkinliğin
Tarihi
GÜLÜMSEYEN GELECEĞİMİZ
İZCİLİK YAZ KAMPI
KAYAKLI KOŞU MAHALLİ
KAMPI
KAYAK ALANLARININ
YÖNETİMİ ÇALIŞTAYI
TFF ÜLKER FUTBOL KÖYLERİ
28 HAZİRAN 04 TEMMUZ
01 - 15
TEMMUZ
01 TEMMUZ
KAYAKLI KOŞU MAHALLİ
ÇALIŞMA KAMPI
FİGÜR PATENİ SPORCU
EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI
KAYAKLI KOŞU ÇALIŞMA
KAMPI
BİATHLON B TAKIMI
ÇALIŞMA KAMPI
SHORT TRACK II. KADEME
ANTRENÖR KURSU
SHORT TRACK I. KADEME
ANTRENÖRLÜK KURSU
GÖRME ENGELLİLER MİLLİ
TAKIM KAMPI LONDRA
PARALİMPİK OYUNLARI
GOALBALL KAMPI
U 18 - U 20 ERKEKLER BUZ
HOKEYİ MİLLİ TAKIM
GELİŞİM KAMPI
GENÇ ERKEKLER BOKS
DÜNYA ŞAMPİYONASI
HAZIRLIK KAMPI
01 - 10
TEMMUZ
01 - 15
TEMMUZ
01 - 15
TEMMUZ
02 - 22
TEMMUZ
02 - 22
TEMMUZ
02 - 14
TEMMUZ
04 - 15
TEMMUZ
09 - 10
TEMMUZ
09 - 18
TEMMUZ
09 - 28
TEMMUZ
15 - 17 YAŞ BUZ HOKEYİ EĞİTİM
KAMPI
15 - 17 YAŞ BUZ HOKEYİ
GELİŞİM KAMPI
HALK OYUNLARI 1. KADEME
ANTRENÖRLÜK KURSU
KIŞ SPORLARI EĞİTİM PROJESİ
SHORT TRACK MİLLİ TAKIM
SPORCU EĞİTİM VE GELİŞİM
KAMPI
SATRANÇ ANTRENÖRLÜK
KURSU
DAĞCILIK KIŞ GELİŞİM EĞİTİM
FAALİYETİ
FIS ALP DİSİPLİNİ ULUSLAR
ARASI PALANDÖKEN KUPASI
HAZIRLIK KAMPI
KAYAKLI KOŞU ÇALIŞMA KAMPI
CURLİNG KARIŞIK ÇİFTLER MİLLİ
TAKIM KAMPI
KIŞ SPORLARI EĞİTİM PROJESİ
KIŞ SPORLARI EĞİTİM PROJESİ
FUTBOL HAKEMLERİ SEMİNERİ
VOLEYBOL ADAY HAKEM KURSU
BUZ HOKEYİ BÜYÜK ERKEKLER
HAZIRLIK KAMPI
KIZAK ANTRENÖRLERİ
TOPLANTISI
FİGÜR PATENİ SPORCU GELİŞİM
KAMPI
HENTBOL ADAY HAKEM KURSU
04- 15 ŞUBAT
06- 12 ŞUBAT
13- 26 ŞUBAT
13 ŞUBAT - 23
MART
14- 20 ŞUBAT
18 - 19 - 25 26 ŞUBAT
18 - 24 ŞUBAT
11 - 13 MART
19 MART - 01
NİSAN
26 MART - 06
NİSAN
26 MART - 25
MAYIS
26 MART - 25
MAYIS
29 MART
30 MART - 01
NİSAN
01 - 14 NİSAN
03 NİSAN
10 - 20 NİSAN
27 - 29 NİSAN
ATLI CİRİT SEYİS VE NALBANTLIK
KURSU
28 - 29 NİSAN
BİLARDO ADAY HAKEM KURSU
03 - 06 MAYIS
1.KADEME BASKETBOL
ANTRENÖRLÜK KURSU
07 - 18 MAYIS
CİRİT ADAY HAKEM KURSU
08 - 10 MAYIS
64
BUZ HOKEYİ MİLLİ TAKIM
GELİŞİM KAMPI
BİATHLON ÇALIŞMA KAMPI
BUZ HOKEYİ MİLLİ TAKIM
GELİŞİM KAMPI
SPOR LİSESİ ÖZEL YETENEK
SINAVLARI
KAYAKLA ATLAMA KAMPI
U - 18 BAYANLAR BUZ
HOKEYİ KAMPI
CURLİNG A MİLLİ TAKIM
AVRUPA ŞAMPİYONASI
HAZIRLIK KAMPI
SHORT TRACK MİLLİ TAKIM
SPORCU EĞİTİM VE GELİŞİM
KAMPI
FUTBOL U - 14 MİLLİ TAKIM
SEÇMELERİ
U - 16 BUZ HOKEYİ BALKAN
MİLLİ TAKIM HAZIRLIK
KAMPI
BİATHLON A ÇALIŞMA KAMPI
PANCAR EKİCİLERİ
KOOPERATİFİ TOPLANTISI
21 YAŞ ALTI CURLİNG MİLLİ
TAKIM SEÇME KAMPI
KAYAKLI KOŞU A TAKIMI
ÇALIŞMA KAMPI
UEFA FUTBOL ANTRENÖR
KURSU
KARATE GELİŞİM VE EĞİTİM
KAMPI
KAYAKLA ATLAMA MİLLİ
TAKIM HAZIRLIK KAMPI
BAYANLAR GÖRME
ENGELLİLER GOALBALL MİLLİ
TAKIM HAZIRLI KAMPI
ŞANLIURFA SURUÇ GENÇLİK
SPOR KULÜBÜ FUTBOL
KAMPI
KARATE GELİŞİM VE EĞİTİM
KAMPI
2012 - 2013 KURUMLAR
ARASI MASA TENİSİ TEŞFİK
MÜSABAKALARI TEKNİK
TOPLANTISI
CANKURTARAN KURSU
22 - 01
TEMMUZ
14 TEMMUZ02 AĞUSTOS
22 TEMMUZ 01 AĞUSTOS
30 TEMMUZ 03 AĞUSTOS
01 - 10
AĞUSTOS
01 - 10
AĞUSTOS
01 - 18
AĞUSTOS
01 - 25
AĞUSTOS
03 AĞUSTOS
06 - 16
AĞUSTOS
09 - 20
AĞUSTOS
25 AĞUSTOS
26 AĞUSTOS01 EYLÜL
26 AĞUSTOS19 EYLÜL
27 - 31
AĞUSTOS
05 - 09 EYLÜL
08 - 22 EYLÜL
11 EYLÜL- 02
EKİM
13 - 15 EYLÜL
14 - 16 EYLÜL
26 EYLÜL
10 - 12 EKİM
ATLETİZM KAMPI
08 MAYIS - 10
HAZİRAN
SHORT TRACK HOLLANDA TÜRKİYE SPORCU EĞİTİM VE
GELİŞİM KAMPI
14 - 29 MAYIS
ROMANYA - TÜRKİYE BUZ
PATENİ DOSTLUK KAMPI
LONDRA OLİMPİYAT
OYUNLARINA BÖLGESEL
HALTER HAZIRLIK KAMPI
OLİMPİK JUDO MİLLİ TAKIM
HAZIRLIK KAMPI
CURLİNG SPORCU EĞİTİM VE
GELİŞİM KAMPI
20 MAYIS - 05
HAZİRAN
28 MAYIS - 28
HAZİRAN
KAYAKLI KOŞU ÇALIŞMA KAMPI
12 - 29
HAZİRAN
14 - HAZİRAN 07 TEMMUZ
16 HAZİRAN 05 TEMMUZ
18 HAZİRAN 10 TEMMUZ
18 HAZİRAN 01 TEMMUZ
21 - 22
HAZİRAN
OLİMPİYAT JUDO ÇALIŞMA
KAMPI
BİATHLON ÇALIŞMA KAMPI
BÜYÜKLER SERBEST GÜREŞ A
MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI
2. AVRUPA DAĞ KOŞUSU
ŞAMPİYONASI HAZIRLIK KAMPI
SATRANÇ 1. KADEME YARDIMCI
ANTRENÖRLÜK KURSU
MASA TENİSİ ADAY HAKEM
KURSU
MENDİL KAPMACA, SEKSEK
OYUN LİDERLİĞİ VE HAKEM
SEMİNERİ
05 - 22
HAZİRAN
12 - 19
HAZİRAN
21 - 24
HAZİRAN
23 - 24
HAZİRAN
TEKERLEKLİ SANDALYE
CURLİNG DÜNYA
ŞAMPİYONASI ELEMELERİ
HAZIRLIK KAMPI
BASKETBOL AVRUPA
YILDIZLAR 1. LİK TAKIMI 1999
- 2000 DOĞUMLU SPORCU
TARAMASI
21 YAŞ ALTI CURLİNG MİLLİ
TAKIM HAZIRLIK KAMPI
MENDİL KAPMACA VE SEK
SEK SEMİNERİ
17 - 22 EKİM
RAFTİNG I. KADEME
ANTRENÖRLÜK KURSU
CURLİNG AVRUPA
ŞAMPİYONASI B GRUBU
HAZIRLIK KAMPI
BOKS II. KADEME
ANTRENÖRLÜK KURSU
ATLETİZM HAKEM SEMİNERİ
09 - 20 KASIM
BASKETBOL ADAY HAKEM
KURSU
BOWLİNG HAKEM VİZE
SEMİNERİ
BASKETBOL ANTRENÖRLERİ
TOPLANTISI
BÜYÜK - GENÇ ERKEKLER
JUDO MİLLİ TAKIM HAZIRLIK
KAMPI
21 YAŞ ALTI CURLİNG MİLLİ
TAKIM HAZIRLIK KAMPI
ALLAHU EKBER ŞEHİTLERİNİ
ANMA İZCİ KAMPI
28 KASIM - 02
ARALIK
01 ARALIK
02 - 04 KASIM
02 - 08 KASIM
03 - 04 KASIM
12 - 22 KASIM
16 - 29 KASIM
17 KASIM
05 ARALIK
10 ARALIK - 03
OCAK
14 - 25 ARALIK
19 - 24 ARALIK
Tablo 4-21: 2013 yılında Erzurum’da düzenlenen sporcu eğitim faaliyetleri
Yunan alfabesi
Etkinliğin Adı
Etkinliğin
Tarihi
Etkinliğin Adı
Etkinliğin
Tarihi
BİATHLON HAZIRLIK KAMPI
07 - 18 OCAK
İŞİTME ENGELLİLER
ATLETİZM MİLLİ TAKIM
KAMPI
CURLİNG 1. KADEME
YARDIMCI ANTRENÖR
YETİŞTİRME KURSU
22 HAZİRAN 12 TEMMUZ
SATRANÇ ANTRENÖRLÜK
KURSU
19 - 20 OCAK
65
22 HAZİRAN 3 TEMMUZ
DAĞCILIK KIŞ TEMEL EĞİTİM
KAMPI
ANADOLU FROM SPOR KULÜBÜ
TAEKWONDO KUŞAK SINAVI
19 - 20 OCAK
TENİS YAZ KUPASI
20 OCAK
İZCİLİDERLERİNİN DENKLİK
ÇLIŞMASI
19 OCAK
SNOWBOARD EYOF TAKIMI
HAZIRLIK KAMPI
25 - 31 OCAK
MAHALLİ İZCİLİK KAMPI
01- 07 ŞUBAT
DAĞCILIK KIŞ GELİŞİM EĞİTİM
KAMPI
16- 22 ŞUBAT
ÖZEL SPORCULAR KAYAK MİLLİ
TAKIM KAMPI
13 ŞUBAT - 03
MART
SNOWBOARD MİLLİ TAKIM
KAMPI
14 - 22 MART
ESKRİM ADAY HAKEM KURSU
17 MART
ALP DİSİPLİNİ - SNOWBOARD KAYAKLI KOŞU 1.2.3. KADEME
KAYAK ANTRENÖRLÜK KURSU
ATLI CİRİT İL BİRİNCİLİĞİ
TOPLANTISI
25 MART - 04
NİSAN
A-B TAKIMI BİATLON
HAZIRLIK KAMPI VE IBU
ULASLARARASI GELİŞİM
KAMPI
ROMANYA, BULGARİSTAN VE
TÜRKİYE SHORT TRACKM
ORTAK ÇALIŞMA KAM.
CURLİNG 2. KADEME
ANTRENÖR YETİŞTİRME
KURSU
ANKARA ALTINPATENLER
SPOR KULÜBÜ HAZIRLIK
KAMPI ÇALIŞMALARI
İSTANBUL OLİMPİK SPOR
KULÜBÜ HAZIRLIK KAMPI
ÇALIŞMALARI
KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BLD.
KAĞIT SPOR KULÜBÜ
HAZIRLIK KAMPI ÇALIŞMA.
İZMİR BÜYÜKŞEHİR BLD.
SPOR KULÜBÜ HAZIRLIK
KAMPI ÇALIŞMALARI
ANKARA METROPOL SPOR
KULÜBÜ HAZIRLIK KAMPI
ÇALIŞMALARI
ANKARA BUZ SPORLARI
KULUBÜ CURLİNG TAKIMI
YILDIZLAR BUZ HOKEYİ İL
BİRİNCİLİĞİ TOPLANTISI
KORT TENİSİ ADAY HAKEMLİK
KURSU
28 MART
SATRANÇ 1. KADEME
ANTRENÖRLÜK KURSU
ATLETİZM MİLLİ TAKIM KAMPI
05 - 07 NİSAN
SATRANÇ 1. KADEME
ANTRENÖRLÜK KURSU
GELİN SPOR YAPALIM TEK
GALİBİ DOSTLUK OLSUN SPOR
TIRI ŞEHRİMİZDE
İŞİTME ENGELLİLER ATLETİZM
MİLLİ TAKIM KAMPI
25 MART
04 - 07 NİSAN
10 NİSAN - 02
MAYIS
13 - 14 NİSAN
22 NİSAN
20 NİSAN - 12
MAYIS
66
22 - 30
HAZİRAN
24 HAZİRAN 4 TEMMUZ
07 TEMMUZ 08 AĞUSTOS
28 HAZİRAN 13 TEMMUZ
01 - 21
TEMMUZ
01 - 14
TEMMUZ
10 - 19
TEMMUZ
20 TEMMUZ 5 AĞUSTOS
12 - 30
AĞUSTOS
25 - 28 ŞUBAT
İZMİT DERİNCE BELEDİYE
SPOR KULUBÜ CURLİNG
TAKIMI
RUSYA MOSKOVA CURLİNG
TAKIMI ÖZEL KULÜP
ARTİSTİK BUZ PATENİ 1.
KADEME YARDIMCI
ANTRENÖR YETİŞTİRME
KURSU
TAEKWONDO DAN
SINAVLARI
SHORT TRACK SPORCU
KAMPI
AVRUPA A GRUBU GOAL
BOLL MİLLİ TAKIM HAZIRLIK
KAMPI
KARATE 2. KADEME
ANTRENÖRLÜK SEMİNERİ
27 - 30 ARALIK
DAĞCILIK KULUPLER AĞRI
DAĞI YAZ TIRMANIŞI
18 - 21
TEMMUZ
13 - 23
AĞUSTOS
28 HAZİRAN 9 TEMMUZ
07 TEMMUZ
8 TEMMUZ - 7
AĞUSTOS
8 TEMMUZ 30 AĞUSTOS
17 TEMMUZ 9 AĞUSTOS
GENÇ BAYANLAR BASKETBOL
ANADOLU ŞAMPİYONASI
YILDIZLAR BOKS MİLLİ TAKIMI
KARATE 3. ETAP ANTRENÖR VE
HAKEM GELİŞİM SEMİNERİ
GENÇLİK MERKEZİ MUNGALA
TURNUVASI
KAYAKLA ATLAMA HAZIRLIK VE
FİZİKSEL TEST KAMPI
24 - 28 NİSAN
24 NİSAN - 11
MAYIS
04 - 05 MAYIS
07 - 12 MAYIS
10 - 17 MAYIS
ALP DİSİPLİNİ MİLLİ TAKIM
ÇALIŞMA KAMPI
SPOR MASÖRLÜĞÜ KURSU
12 - 27 MAYIS
İZCİLİK LİDERLİK TEMEL KURSU
17 - 19 MAYIS
KİCK BOKS SİYAH KUŞAK SINAVI
18 MAYIS
BÜYÜK ERKEKLER BOKS MİLLİ
TAKIM GÜÇ GELİŞTİRME KAMPI
BÜYÜK ERKEKLER AKDENİZ
OYUNLARI SON ETAP MİLLİ
TAKIM HAZIRLIK KAMPI
2013 UEFA.PRO.ANTRENÖRLÜK
22 MAYIS - 09
HAZİRAN
10 - 21
HAZİRAN
KAYAKLA ATLAMA KAMPI
10 HAZİRAN 5 TEMMUZ
21 - 30
HAZİRAN
ANKARA ÜNİVERSİTESİ BUZ
HOKEYİ KAMPI
13 - 25 MAYIS
10 - 21
HAZİRAN
YILDIZ ERKEKLER BOKS MİLLİ
TAKIM HAZIRLIK KAMPI
SEYYAH ULUÇINARIN İZİNDE
PROJESİ GELEN (11 İLDEN)
SEYYAH ULUÇINARIN İZİNDE
PROJESİ GELEN (11 İLDEN)
CURLİNG A MİLLİ TAKIM
SEÇME KAMPI
DÜNYA ŞAMPİYONASI
KARATE MİLLİ TAKIM
HAZIRLIK KAMPI
YÜZME HAKEMLİK KURSU
22 TEMMUZ 6 AĞUSTOS
13-16
AĞUSTOS
18-21
AĞUSTOS
12-22
AĞUSTOS
18 EYLÜL - 9
EKİM
BASKETBOL 1. KADEME
YARDIMCI ANTRNÖR KURSU
CURLING AVRUPA
ŞAMPİYONASI HAZIRLIK
KAMPI
BİATHLON A-B TAKIMI
HAZIRLIK KAMPI
KAYAKLA ATLAMA KAMPI
11-22 EYLÜL
MASA TENİSİ HAKEM
GELİŞİM SEMİNERİ
23-EKİM
MASA TENİSİ 1. KADEME
YARDIMCI ANTRENÖRLÜK
KUESU
KAYAKLA ATLAMA HAZIRLIK
KAMPI
21 EKİM-3
KASIM
19 22 EYLÜL
01-13 EKİM
02-14 EKİM
23-31 EKİM
5-15 KASIM
Tablo 4-22: 2014 yılında Erzurum’da düzenlenen sporcu eğitim faaliyetleri
Etkinliğin Adı
ALP DİSİPLİNİ ÇOCUK TAKIMI KAYAKLI ÇALIŞMA KAMPI
KAYAKLI KOŞU A TAKIMI HAZIRLIK KAMPI
BİATLON A VE TAKIMI HAZIRLIK KAMPI
ALP DİSİPLİNİ GENÇ TAKIM KAYAKLI ÇALIŞMA KAMPI
PARALİMPİK KAYAKLI MİLLİ TAKIMI KIŞ OYUNLARI HAZIRLIK KAMPI
1. ETAP KARATE ANTRENÖR - HAKEM VE SİYAH KUŞAK EĞİTİM SEMİNERİ
DAĞCILIK KIŞ GELİŞİM KAMPI
67
Etkinliğin
Tarihi
15 - 24 OCAK
21 OCAK - 04
ŞUBAT
29 OCAK - 10
ŞUBAT
10 -18 ŞUBAT
15 ŞUBAT - 21
MART
22- 23 ŞUBAT
22- 28 ŞUBAT
68