PROSES KONTROL ve ENSTRÜMANTASYON

17-20 Mart 2011
2. Hall D160
ED‹TÖR
Pratik bir yol
Günümüzde art›k sadece canl›lar duyma, görme,
hissetme ve koklama duyular›na sahip de¤il.
Özellikle son y›llarda üretilmifl bir otomobil
kulland›¤›n›zda bunu daha çok fark ediyorsunuz.
Giderek floföründen ba¤›ms›z olarak yapt›¤› iflleri
art›ran otomobiller bu becerilerini haliyle öncelikle
duyular›na yani sensörlerine borçlular. Günümüzde
bunlar›n say›s› birçok modelde yüzü bulmufl
durumda.
Üretim ortam›nda da sensörlerin say›s› h›zla
art›yor. Ürüne en yak›n yerlerde duruyorlar ve
kritik öneme sahipler. Do¤ru seçim ve montaj ise
bizim sorumlulu¤umuzda.
Özellikle g›da sektöründe, güvenli g›da üretimi için
koyulan hijyen kurallar›, ürüne en yak›n noktalarda
bulunan sensörlerin materyel, dizayn, montaj ve
ba¤lant›lar›n›n önemini daha da art›r›yor.
Do¤ru seçim için yeni teknolojileri izlemek ve bilgi
sahibi olman›n en pratik yollar›ndan birisi fuarlar
ve bilgilendirme toplant›lar›. En önemlisi ise WIN World of Industry Fuar›.
‹lk faz› 3-6 fiubat 2011 tarihleri aras›nda, 2. Faz›
ise 17-20 Mart 2011 tarihleri aras›nda
gerçekleflecek fuar› seksene yak›n sektörel birlik ve
kurulufl destekliyor. 3 fiubat’ ta bafllayacak olan
birinci fazda, 16. Makina ‹malat› ve Metal ‹flleme
Teknolojileri Fuar›, 11. Birlefltirme, Kaynak ve
Kesme Teknolojileri Fuar›, 5. Yüzey ‹flleme
Teknolojileri Fuar› ve 10. Tafl›ma, Depolama,
‹stifleme ve Lojistik Fuar› kat›l›mc›lar› yer alacak.
17 Mart’ta bafllayacak 2. fazda ise 18. Endüstriyel
Otomasyon Fuar›, 12. Enerji, Elektrik ve Elektronik
Teknolojileri Fuar› ve 8. Ak›flkan Gücü Teknolojileri
Fuar› kat›l›mc›lar› bir araya gelerek en son
çözümlerini sergileyecek.
Fuar›n önemli bir aya¤›n› oluflturan “Endüstriyel
Etkinlikler Zirvesi” kapsam›nda ise dergimiz
sponsorlu¤unda üç ayr› panel düzenliyoruz;
4 fiubat Cuma günü “Makina Otomasyonunda
Yeni Trendler“
18 Mart Cuma günü “Otomasyonda Yeni
Trendler: Ekipman, ‹letiflimdeki Geliflmeler ve
Sistem Güvenli¤i”
19 Mart Cumartesi günü “Otomasyon E¤itimi
ve Beklentiler”
Fuarda görüflmek dile¤iyle,
Erhan Demirtel
fiUBAT 2011 > SAYI: 224
Bileflim Yay›nc›l›k, Fuarc›l›k ve Tan›t›m Hizmetleri San. ve Tic. A.fi. ad›na
‹MT‹YAZ SAH‹B‹ ve YÖNET‹M KURULU BAfiKANI
Mustafa ÜSTÜN
Bileflim ‹fl Merkezi, Sanayi Mah. Sultan Selim Cad. fiahinler Sok. No: 10 34416 Ka€›thane / ‹STANBUL
GENEL MÜDÜR
N. Nezih KAZANKAYA
GENEL MÜDÜR YRD.
Tülay TOSUN
YAYIN KURULU
YAZI ‹fiLER‹ MÜDÜRÜ
Erhan DEM‹RTEL, Ediz RONA, ‹pek PORTAKAL,
Devrim BOZKURT, Ali BAYCANLAR,
Haluk Kürflad KOPUZLU
Elektronik Müh. ‹pek PORTAKAL (Sorumlu)
[email protected]
Bileflim ‹fl Merkezi, Sanayi Mahallesi
Sultan Selim Cad. fiahinler Sok. No:10 34416
Ka€›thane / ‹STANBUL
ED‹TÖR
Damla G‹RG‹N
[email protected]
GÖRSEL YÖNETMEN
Feyza YAPULU
[email protected]
SAYFA TASARIMI
FOTO⁄RAF ED‹TÖRÜ
GRUP SATIfi MÜDÜRÜ
Ertan ‹RG‹N
[email protected]
Garo M‹LOfiYAN
[email protected]
Hacer YILMAZER KALAFATLAR
[email protected]
REKLAM KOORD‹NATÖRÜ
Yasemin ‹fiCAN
[email protected]
SATIfi DESTEK SORUMLUSU
fienay ÖZD‹L MERAL
[email protected]
ÜRET‹M D‹REKTÖRÜ
Y›lmaz BAYKUT
[email protected]
ÜRET‹M AS‹STANI
Görkem DO⁄AN
[email protected]
B‹LG‹ ‹fiLEM
Erdal AYTEK‹N
[email protected]
WEB / E-DERG‹
ABONE SERV‹S‹
MERKEZ YÖNET‹M ADRES‹
ANKARA fiUBE
GÜNEY VE GÜNEYDO⁄U
ANADOLU BÖLGE
TEMS‹LC‹L‹⁄‹
BASKI
YAYIN TÜRÜ
BASKI TAR‹H‹
Bertu€ KODAMANO⁄LU
[email protected]
Sibel ALTUN
[email protected]
(212) 324 44 43 - dahili 191
Bileflim ‹fl Merkezi Sanayi Mahallesi
Sultan Selim Cad. fiahinler Sok. No:10
34416 Ka€›thane / ‹STANBUL
Tel: (0212) 324 44 43(Pbx)
Faks: (0212) 284 36 05
E-posta: [email protected]
Web: www.bilesim.com.tr
Ayflim KOfiAR KARSU
Tel: (0312) 287 73 40
Faks: (0312) 287 73 42
E-posta: [email protected]
Sami DEM‹RKIRAN
Tel: (0322) 359 81 85 (Pbx)
Faks: (0322) 359 36 39
E-posta: [email protected]
‹yiifller Yay›nc›l›k ve Matbaac›l›k
Tel: (0212) 294 23 31
Yerel Süreli Yay›n
07.02.2011
AKADEM‹K HAKEM KURULU
Prof. Dr. Atilla B‹R (‹TÜ)
Prof. Dr. U€ur ÇELTEKL‹G‹L (AREL Ü)
Prof. Dr. Ahmet DENKER (BÜ)
Prof. Dr. Ali R›za KAYLAN (BÜ)
Prof. Dr. Gönül YENERSOY ERDO⁄AN (DÜ)
Prof. Dr. Yorgo ‹STEFANOPULOS (IfiIK Ü)
Prof. Dr. Ethem TOLGA (GSÜ)
Prof. Dr. Ahmet KUZUCU (‹TÜ)
Prof. Dr. Kemal SARIO⁄LU (‹TÜ)
Prof. Dr. Asaf VAROL (FÜ)
Prof. Dr. Ersin TULUNAY (TÜB‹TAK)
Prof. Dr. Do€an ‹BRAH‹M (YAKIN DO⁄U Ü)
Prof. Dr. Gündüz ULUSOY (SABANCI Ü)
SEKTÖREL DANIfiMA KURULU
Zeki AYDAN (SIEMENS)
Malik AV‹RAL (EL‹MKO)
Bülent Deniz AKKAYA (SCHNEIDER ELEKTR‹K)
Levent FADILO⁄LU (SCHNEIDER ELEKTR‹K)
Levent ÖZDEM‹R (SCHNEIDER ELEKTR‹K)
Ömer Tarhan DIVARCI (PHOENIX CONTACT)
S›rr› KARDEfi (PHOENIX CONTACT)
Metin ÇELENK (ÜLKER)
Sevtap Yarg›ç ‹NAN (SIEMENS)
Selim ERDEM (ANEL)
Mehmet KOCAO⁄LU (SIEMENS)
Hamid JAFAR‹ (EMERSON)
Hasan Basri KAYAKIRAN (ELS‹M)
H. Cengiz CELEP (ENTEK PNÖMAT‹K)
Mehmet TAYGUN (EL‹AR)
Hasan TERZ‹O⁄LU (ENTEK TEKN‹K)
Can TUNÇELL‹ (B‹LKO)
Otto BAUER (FESTO)
Tuncay SOYDAfi (FESTO)
Steven YOUNG (BOSCH REXROTH)
Bülent G‹RAY (BOSCH REXROTH)
D. Remzi SAL‹ (SERVO KONTROL)
Ediz ÖZDEM‹R (ABB ELEKTR‹K)
Tolga Murat ÖZDEM‹R (KONTEK)
Bergman GÜLSÜN (SICK)
Ceyhun ‹NSEL (LEROY SOMER)
Mahmut BERTAN (WE‹DMÜLLER)
Savafl YALÇIN (KLEMSAN)
© Tüm yay›n haklar› B‹LEfi‹M YAYINCILIK A.fi.’ye ait olup yaz›lar iktibas edilemez.
® Tüm reklamlar›n sorumlulu€u firmalara, yaz›lardaki ve söyleflilerdeki görüfller sahiplerine aittir.
17-20 Mart 2011
2. Hall E120
17-20 Mart 2011
6. Hall C160
17-20 Mart 2011
3. Hall D140
17-20 Mart 2011
2. Hall D100
‹Ç‹NDEK‹LER
4
24
60
66
72
80
84
90
94
98
158
160
164
166
Editörden
Ürünler
PROSES KONTROL/
ENSTRÜMANTASYON
Enelsan Yönetim Kurulu Baflkan›
Ertan Söylemez: Enelsan üretimle yoluna
devam edecek
Rosemount Güneydo€u Avrupa ‹fl
Gelifltirme Müdürü Burak Gürkan:
2011 Emerson için büyüme y›l› olacak
Her Türlü Proseste Kullan›labilen
Flowmetreler
(ABB Elektrik)
Kimyasal Üretim Tesisindeki Teknoloji
Ata€› (Siemens)
Gaz Ak›fl› Ölçüm Cihazlar›
(Endress+Hauser)
Ak›flmetreler ile Do€ru ve Hassas Ölçüm
(Siemens)
Endüstriyel Buhar Ölçümlerinde
Ak›flmetre Çözümleri (Honeywell)
Bütünlefltirici Proses Otomasyon
Sistemleri (ABB Elektrik)
MOTOR VE SÜRÜCÜLER
Pano’ya ‹htiyaç Duymayan Sürücü
(ABC Enser)
HAREKET KONTROL
FANUC Robotics Türkiye Müdürü
Marco Ghirardello:
Pazardaki en yüksek verimlili€e sahip
“Ak›ll› ve Güçlü” robotlar› üretiyoruz
Elektro-hidrolik Hibrid Sürücü Teknolojisi
ile Enerji Verimlili€inin Art›r›lmas›
(B&R Automation)
Genel Avantajlar› ve Uygulamaya Özgü
Hayati Özellikleri ile Robotlar
(Robotmer)
170 Entegre Sürücülü EtherCAT Arayüzlü F›rças›z
DC Servo Motorlar (Femsan)
172 Tak›m Tezgahlar› için Standart CNC Paketi
(B&R Automation)
174 Çok Eksenli Hareket Kontrolörü ve AC Servo
Motor ve Sürücüleri (Enotek)
KONTROLÖRLER
178 Dokunmatik Renkli Ekran Nem Kontrolörü
(Mikrohost Sistem)
ENDÜSTR‹YEL ‹LET‹fi‹M
180 Profinet ‹novasyonlar› Endüstriyel Ethernet
Standartlar›n› Belirliyor
(Siemens)
184 Endüstriyel Ortamlarda Genifl Alan A€lar›
(WAN) Uzak Eriflim için Ürünler ve Çözümler
(Areskom)
192 Güvenli Kablosuz ‹zleme ve Kontrol Node’lar›
(Dacel Mühendislik)
HMI/SCADA
196 SCADA ve SCADA’lara Yönelik RBSReport
Excel Raporlama Program› (Robosoft)
200 Renkli Dokunmatik Ekranl› PLC
(Yorum Otomatik Kontrol)
202 PLC ve Endüstriyel PC Tek Cihazda (Wago)
TEST/ÖLÇÜ
208 Dijital Fosfor Osiloskop
(Netes Mühendislik)
214 Yüksek Hassasiyete Sahip Masa Tipi
Multimetre (Testone)
218 Enerjisini, Di€er Kaynaklardan Sa€layan
Kablosuz Datalogger (E3Tam)
ENERJ‹ OTOMASYONU
220 Enerji Sektöründe Yeflil Bir Büyüme için
Ak›ll› fiebeke Uygulamalar›
(Schneider Electric)
226 3 Fazl› Portatif Enerji Analizörü
(SGE Mühendislik)
104
DOSYA
SENSÖR
106 Opkon Pozisyon Sensörleri Dünya
Pazar›nda (Opkon)
112 Minyatür Fotoelektrik Sensörler
(Schneider Electric)
114 Tavlama Uygulamalar›nda
Termokupl Seçimi (Elimko)
234 Mikro ‹fllemci Tabanl› Enerji Analizörleri
(DKE Elektrik)
OT/VT
236 Otomatik Kimliklendirme Sistemleri
(Pepperl+Fuchs Elektronik)
244 Araç ‹çinde Ekranlara Sahip Kablosuz Filo
Yönetim Sistemi (Almer Otomasyon)
H‹DROL‹K/PNÖMAT‹K
246 CPX Tip Valf Adalar› Entegre
Otomasyonun Simgesi (Festo)
252 Filtrasyon Teknolojisi (Bosch Rexroth)
256 Çevreye Duyarl› Hidrolik Eksen Kontrol
Çözümü (Siemens)
258 Hidrolik Silindirlerde Pozisyon Ölçüm
Uygulamalar› (Balluff)
GÜÇ ELEKTRON‹⁄‹
260 Çift Kanal IGBT Sürücü ile Geleneksel
Sürücülerden Üç Kat Fazla Servis Ömrü
(Semikron)
fiALT
262 Yük Transferinde Do€ru Ürün: Transfer
fialteri (Gülboy Mühendislik)
EMN‹YET
268 Güvenlik Bariyerlerinde Yeni Teknoloji ve
Maliyet Avantajlar› (SICK)
BA⁄LANTI ELEMANLARI
270 S›kma Terminal Difli Konnektör ve Kapa€›
(Harting)
E⁄‹T‹M
272 Mesleki Teknik E€itimde AB Standartlar›,
Enka-Entek ‹flbirli€i (Entek E€itim)
YEN‹ ÜRÜN
278 Yay Bask›l› Ray Klemensler (Onka)
280 Dahili PLC Yaz›l›ml› Yeni Seri Sürücüler
(Elsim)
282 Haberler
288 Reklam ‹ndeksi
50
FOKUS
GIDA/‹ÇECEK
52 G›da ve ‹çecek Sektörüne
Yönelik Çözümler
(Siemens)
54 Süt Ürünlerinin Dolumunda
Çözümler
(SICK)
56 Hindistan’daki Vasudhara
Süt Tesisi’nde Gerçeklefltirilen
Proses Kontrol Sistemi
(Siemens)
58 ‹çecek Dolum Makinesinde
Çözümler
(SICK)
120 Lineer Mesafe ve Aç› Sensörleri
(Dacel Mühendislik)
140 Dijital Loadcell Transmitteri
(Baykon)
128 Kat› Malzemelerde Hassas Seviye ve
Hacim Ölçümü
(GEOTEK)
142 Yeni Nesil Çatal Sensörler
(Leuze Electronic)
134 Güvenilir ve Optimum Performansl›
Fotosel
(SICK)
138 Termokupl ve Termorezistans
S›cakl›k Sensörleri
(EMKO Elektronik)
144 Yüksek Bas›nca Dayan›kl› Endüktif
Sensörler
(Balluff)
146 Emniyet Kap› fialteri
Uygulamalar› ve Çözümler
(Pilz)
152 DOSYA/Ürünler
17-20 Mart 2011
2. Hall D130
17-20 Mart 2011
3. Hall B200
17-20 Mart 2011
2. Hall B200
17-20 Mart 2011
2. Hall B140
17-20 Mart 2011
3. Hall C230
17-20 Mart 2011
2. Hall C100
ÜRÜNLER
CNC Kontrol Üniteleri
LNC-520 Serisi CNC kontrol üniteleri, kompakt
yap›s› ve yüksek performans› ile CNC makine üreticilerinin tercih ettikleri bir modeldir. Torna (T520),
freze (M520) ve tafllama (G520) uygulamalar› için
farkl› modellerde üretilen 520 serisi kontrolörler
grafik simülasyon, entegre ethernet ve uzaktan
izleme/bak›m fonksiyonlar› sebebiyle CNC revizyon
ifllemlerinde de s›kça kullan›lmaktad›r.
Market Otomasyon
CNC kontrol ünitesinin genel özellikleri;
• 4 eksen servo kontrol,
• 1 spindle kontrol,
• 20 girifl / 16 ç›k›fl,
• Remote IO ile ilave 128 girifl / 128 ç›k›fl,
• 8.4” TFT renkli LCD ekran,
• Pulse ya da voltaj ile servo kontrolü,
• Çift CF kart ile yedekli çal›flma,
• Operasyon paneli, LCD ekran ve klavyenin entegre
oldu¤u kompakt yap› sayesinde az montaj yeri
ihtiyac› ve h›zl› montaj imkan›,
• 2D DXF dosya kullanabilme özelli¤i (Freze),
• Otomatik/manuel tak›m boyu ölçümü,
• MPG Dry Run (‹leri/Geri) özelli¤i ile kolay
program kontrolü,
• Opsiyonel uzaktan izleme fonksiyonu.
ReCON Shop Floor yaz›l›m› ile bütün LNC CNC
kontrol ünitelerine Ethernet üzerinden kolayca
eriflilebilir. ‹fl programlar› istenilen kontrol ünitesine
gönderilebilir ve makinelerin durumlar› tek bir
merkezden izlenebilir. Ayr›ca istenirse alarm
mesajlar› SMS olarak cep telefonuna gönderilebilir.
‹¤neli Vanalar
Regülasyon amaçl› kullan›lan Do¤ufl
‹¤neli Vanalar›, özel tasar›m›ndan
ötürü di¤er vanalara k›yasla kavitasyon
hasar›na u¤ramaz ve oldukça yüksek debi
kapasitesine sahiptir. Bu sayede de sessiz
ve titreflimsiz regülasyon olana¤› sa¤lar.
Tam kapal› pozisyonda vana s›zd›rmazl›k
sa¤larken tam aç›k konumda damla yap›s›n›
alarak bas›nç kayb›n› minimum seviyeye
indirir ve maksimum debi kapasitesi yarat›r.
Tübitak destekli gerçeklefltirilen Ar-Ge
çal›flmalar› sonucunda Do¤ufl Vana, i¤neli vanalar›
DN 65 – DN 1200 çaplar›nda üretmekte olup yak›n
bir gelecekte daha yüksek çaplarda üretim planlanmaktad›r.
Üzerindeki elektrik aktüatörü sayesinde i¤neli vanalar;
bas›nç düflürme, bas›nç sabitleme, debi kontrolü, seviye kontrolü, h›zl›
açma/kapama vanas› gibi çeflitli otomasyon sistemlerinde kullan›labilir ve
vana aç›kl›k oran›, girifl ç›k›fl bas›nçlar› ve debi de¤erleri merkezi bir bilgisayardan
izlenip vanaya kumanda edilebilir.
24 Otomasyon
Do¤ufl Vana
17-20 Mart 2011
3. Hall E100
ÜRÜNLER
Üniversal Programl› Say›c›
Multifonksiyonel
Puls, zaman ve frekans de¤erlerinin kontrol, ölçme
ve görüntülenmesi için çözüm sunar. Kullan›m›
kolayd›r. Preset say›c›, toplam say›c›, takometre ve
zaman saati olarak kullan›labilir.
Belirli preset veya ard› s›ra preset de¤erlerinin direkt
girilebilmesi olana¤›n› sunar.
4 veya 6 program de¤eri girilebilen model seçene¤i
bulunmaktad›r. Üst ve alt sat›rlar LCD veya
k›rm›z›-yeflil LED gösterim seçenekleri vard›r.
Özellikleri
• 2 sat›r, 6 hane genifl LCD veya LED ekran,
• 90..260 VAC 50/60 Hz,10..30 VDC besleme
gerilimleri,
• EEPROM haf›zada 10 y›l veri koruma,
• Puls, zaman, pozisyon sayma
fonksiyonlar›, ileri ve
geri sayma,
• 6’ya kadar program de¤eri girebilme,
maksimum 4 röle ç›k›fl›, 6 optoküplör
ç›k›fl›,
• IP65 yüksek koruma s›n›f›,
• Tufl tak›m› ile veya elektriksel
s›f›rlayabilme,
• Opsiyonel arka ayd›nlatma,
• Preset de¤erlerinin kolayca ve direkt
girilebilmesi için çoklu tufl tak›m›,
• Vida terminalleri ile h›zl› montaj ve
kurulum.
Eruz Elektrik
Yeni Termoplastik Makine Fifl Priz Serisi
Han-Eco®, endüstriyel alanlarda standart Han B serilerine
göre maliyet ve a¤›rl›k da tasarruf sa¤l›yor. HanB®
serilerinde oldu¤u gibi Han-Eco® 6B, 10B, 16B ve 24 B
boyutlar›nda ve sa¤dan ve dikey kablo giriflli olarak
tasarland›. Entegre metrik kablo rakorlar› ve modüler
yap›s› ile Harting da¤›t›m ve otomasyon panolar›n›
ekonomik bir flekilde kablodan ba¤›ms›z modüler
hale getiriyor.
Han-Eco® k›l›f ve gövdeleri, çevresel koflullara karfl›
dayan›kl› DIN EN 60 529’a göre IP65 standartlar›n›
sa¤l›yor. Ek olarak UL 94 class V0 yanmazl›k
özelli¤ine sahip. Tak- ç›kar özellikleri ile Han Eco
herhangi bir el aleti gerektirmeden kolayl›kla monte
ve demonte edilebiliyor.
Han-Modular® ailesinin genifl ürün yelpazesi
Han-Eco®’da kullan›labiliyor. Bu özellikleri ile
tüm pano tasar›mlar› enerji,
sinyal, fiber, pnömatik
ba¤lant›lar› kapsayacak
flekilde modüler hale
getirilebilir. Sahada montaj için
gerekli devreye alma süresini ve
maliyetini ortadan kald›rmaktad›r.
Harting Türkiye
26 Otomasyon
17-20 Mart 2011
2. Hall D110
ÜRÜNLER
HMI Ürünleri ile Komple Bir Sistem
Perspecto ile Wago komple bir HMI (Human Machine
Interface's/ ‹nsan Makine Arabirimi) ailesine sahip oldu.
Ürün ailesi do¤rudan ba¤l› dokunmatik ekran olabildi¤i
gibi, web tabanl› çal›flan ekrandan programlanabilir kontrol paneline kadar 4 farkl› teknolojik alt ürün grubundan
oluflmaktad›r. HMI ürünleri ilk etapta 3,5” ile 15”
aras›nda 32 Bit ARM 9 200MHz ifllemciden, Intel Atom
1.6 ifllemciye kadar farkl› CPU seçenekleri ve 256Mb
Ram / 128Mb Flash / CF ile SRAM kapasitesine kadar
farkl› seçeneklerde üretime bafllanm›flt›r.
Böylece touch-screen, Perspecto TM, WAGO-I/O-IPC
ile do¤rudan DVI ya da USB ile ba¤lanarak
kullan›labilmektedir. Monitör VGA, SVGA ve XGA
çözünürlüklerini desteklemektedir. Dahili USB hub
fonksiyonu ile di¤er USB ürünleri klavye, Mouse ya da
harici depolama ünitesi monitöre do¤rudan
ba¤lanabilmektedir.
Wago kontrolörler
dahili/standart Web
server fonksiyonu
sayesinde Ethernet
üzerinden web panel,
Perspecto WP ile web
client olarak
haberleflir. Kontrolöre
do¤rudan ba¤l› olup
QVGA, VGA ve
SVGA çözünürlükleri-
ni destekler. Bir browser, Java virtual machine
ve Codesys Java applet ekran üzerinde yüklü gelir.
Bu sayede uygulamalar kiosk modunda çal›flt›r›labilir.
Daha güçlü uygulamalar için Visu-panel Perspecto VP.
Kendi bafl›na çal›flabilen HMI Runtime içerir, böylece
ekran düflük cevap h›z› ile yüksek h›zl› time-masklerin
kullan›m› için uygundur. 4 farkl› çözünürlü¤e sahip olup
paralel olarak web gösterimini de uzak ekran
uygulamalar› için destekler.
Control Panel, Perspecto CP, tam donan›ml› bir
otomasyon cihaz›n› 4 ayr› ekran çözünürlü¤ü ile sunar.
Dahili olarak HMI Runtime CoDeSys runtime sunar.
Böylece Perspecto CP programlanabilir özellikler sunar.
PLC fonksiyonelli¤i CoDeSys IEC 61131 ile uyumludur.
Perspecto CP ile program› çal›flt›rabilir, kuplörler
üzerinden de saha uzak I/O uygulamalar› yap›labilir.
Wago
De¤iflken Kesitli Tip Debimetre
Krohne-Enelsan
28 Otomasyon
Krohne, H250 M40 de¤iflken kesitli debimetresiyle yeni standartlar› belirliyor. Bu cihaz her uygulama için özel ayarlamaya
izin veren modüler tasar›ml›d›r. En önemli özelli¤i daha sonra
kolayca de¤iflen gereksinimleri karfl›lamak için yap›land›r›lm›fl
olmas›d›r. Tüm elektronik bileflenler tamam›yla güvenli olacak
flekilde tasarlanm›flt›r ve ex-proof alanlarda da kullan›labilirler.
Tüm H250 M40 modeller IP66/IP67 koruma kategorisindedir.
Tipik olarak, de¤iflken kesitli debimetreler dik yükselen hatlarda
montaj gerektirir. Bu montaj için kayda de¤er bir harcamaya
yol açabilir. Di¤er yandan, H250 M40 üstün tasar›m› ile dikey
yükselen, yatay ve hatta afla¤› do¤ru ak›fl olan yerlerde
kullan›labilir. Bu uygun özellikleriyle kimya, petrokimya, ilaç,
makine, yiyecek ve içecek, ya¤ ve gaz, demir, çelik, metal,
enerji santralleri, k⤛t, su ve at›k su gibi birçok endüstrilerde
kullan›lmaktad›r.
17-20 Mart 2011
2. Hall C180
ÜRÜNLER
IndraDrive Cs
IndraDrive Cs, düflük güç gerektiren uygulamalar için tasarlanm›fl ekonomik, kompakt,
ak›ll› ve evrensel bir üründür. Multi ethernet
ve multi enkoder özellikleri ile kullan›c›ya
opsiyonlu kullan›m ve çeflitli kontrol
çözümleri sunar. IndraDrive Cs performans
ve fiyat esnekli¤inin yan›s›ra kolay montaj
ve kabinden yer tasarrufu sa¤layan kompakt
dizayn› ile birlikte sürücü teknolojisinde en
üst s›ralarda yerini alm›flt›r.
Özellikler:
•MultiEthernet: Sercos III, ProfiNet IO,
Ethernet /IP, EtherCat
• Multi Enkoder: Hiparface,Endat 2.1,Endat
Bosch Rexroth
2.2, 1Vss, 5V TTL,Resolver
• Kompakt Güç Aral›¤›: 0,1kW-3,5kW
• Güvenlik Teknolojisi: IEC 61508’e göre
• Hareket Loji¤i: IEC 61131-3’göre
• On-Board Özellik: Dijital input-output, analog input, entegre fren direnci, s›cakl›k koruma,motor fren kontrolü
• Operasyon Paneli: 1 sat›r, kayan text gösterimi, programlama imkan›
• Besleme: 1x AC 110 – 230 V / 3x AC 110 – 230 V / 3x AC 200 – 500 V
‹nverter Sürücüleri
Lenze frekans inverterleri ile servo inverterin özelliklerini birbirine yaklaflt›rd›. Bu geliflme ile 0,55 ~ 2,2 kW (230
V AC) ve 0,37 ~ 45 kW (400 V AC) güç aral›¤›ndaki sürekli uyart›ml› senkron servo motorlar 8400 TopLine serisi
ile çal›flt›rabilmektedir. Cihazlar uygun kontrol sistemi ile donat›lm›fl ve inkremental ve absolutencoder için (single
ve multiturn) arayüzleriyle donan›ml›d›r. Ek olarak HTL enkoder, resolver ve opsiyon olarak TTL, SinCos ve SSI
enkoderlerde de¤erlendirilebilir.
Inverter sürücü 8400 TopLine ürünleri Lenze’nin sürekli ölçeklenmifl modüler sürücü sistemini tamaml›yor ve
bunun sayesinde flimdiye kadar sadece servo sürücü ile yap›labilen birçok uygulamay› kolay ve ekonomik bir
flekilde yapmay› sa¤l›yor. Bunu dinamik ve
hassasiyete göre kesin talepler istenen
pozisyonlama uygulamalar›nda (örne¤in
kald›r›c›(hoist), forklift, depolama ve eriflim
sistemiveya sadece basit tut-b›rak “pink-andplace”uygulamalar) kullan›labilmektedir.
Özenliyap›lm›fl sürücü sistemi; kablolar,
motorlar,redüktörlü motorlar, geri besleme
ve frenlerile sunulmufltur.
Enerji verimlili¤i bak›m›ndan 8400 serisi
inverter sürücüleri VFC Ecomodludur. VFC
Ecomodu ile Lenze, çevre koruyan ve ayn›
zamanda masraf azaltan ak›ll› konsepti
gelifltirmesi nedeniyle ürün yelpazesini daha
LSE Lenze
da güçlendirmifltir.
30 Otomasyon
17-20 Mart 2011
3. Hall C100
ÜRÜNLER
Servo Motor ve Sürücü Bir Arada
IndraDrive Mi, servo motor ve sürücünün tek bir ünitede yer ald›¤› ultra-kompakt bir üründür.
IndraDrive Mi, motor ve sürücünün entegre olmas›
özelli¤inin yan› s›ra güç ve haberleflme
sinyallerinin tek bir kablo (hibrit kablo) üzerinden
Sercos 2 arac›l›¤› ile tafl›nmas›, di¤er servo uygulamalar›na oranla %50’den fazla yer
tasarrufu imkan› sa¤lar. IndraDrive Mi, ekonomik ve
yerden tasarruf gerektiren tüm uygulamalar
için ideal bir çözümdür.
Bosch Rexroth
Seri Sinyal
Dönüfltürücüler
ICP-DAS Co. Ltd. firmas›, her türlü seri sinyalin birbirine dönüfltürülmesini sa¤layan cihazlar konusunda uzman bir firmad›r. Firman›n bu konuda üretti¤i
ürünler, girifl/ç›k›fl ve besleme portlar›n›n birbirinden
3000 VDC seviyesinde galvanik izolasyonuyla ve
seri portlarda DIP-switch ayar› gerektirmeyen
self-tuner özelli¤iyle rakiplerinden ayr›flmaktad›r.
I-7520A modeli, RS-232 sinyallerini RS-485 ve
RS-422 standard›na çevirirken, I-7561 modeli ise
USB ba¤lant›s› üzerinden
Kalkan
ayn› cihazda
Otomasyon
RS-232, RS-485 ve
RS-422
ba¤lant›lar›n›
sa¤layan
izolasyonlu
profesyonel bir
çeviricidir. Firma ayr›ca,
CAN-RS232,
CAN-Ethernet ve
USB-CAN çeviriciler de
üretmektedir.
32 Otomasyon
Özellikler:
• Çeflitler : 9,4-35 Nm aras›nda de¤iflen maksimum
torka sahip 4 farkl› seçenek,
• Hareket Loji¤i: IEC 61131-3’e göre entegre hareket
loji¤i,
• Standart Arayüz: Sercos 2,
• Arabirimler: RS232 arayüz, MMC kart,
• Dahili I/O: 4 konfigüre edilebilir dijital I/O,
• Enkoder: Hiparface (tek veya çok turlu absolute),
• Firmware: IndraDrive basic,
• Hata Teflhis Ledleri: Kontrol Voltaj-DC Bus Voltaj ve
haberleflme.
Toz ve Partikül
Ölçüm Cihaz›
Ölçüm sistemleri firmas› TSI markas› taraf›ndan
üretilen Dusttrak™ II toz ve partikül ölçüm cihaz›,
partiküllerin kütlesel ve hacimsel ölçümleri için
üretilmifl, portatif, renkli ve dokunmatik ekranl›,
kolay kullan›ml› bir üründür. Temiz ortam uygulamalar› yan›nda, çevresel koflullar nedeniyle maruz
kal›nan toz ve duman gibi aerosollerin ölçümü
için uygundur. 0.1 μm ile 10 μm aral›¤›nda ölçüm
yapmakta olan cihaz, ölçümler ile efl zamanl›
alarm verebilme, ölçüm de¤erlerinin kaydedilmesi
ve dahili pompas› ile h›zl› ve do¤ru ölçüm
olana¤› sa¤lamaktad›r. Ayr›ca cihaz
ile birlikte gelen Trakprotm yaz›l›m›
ile verilerin analizi ve raporlanmas›
mümkündür.
Penta Otomasyon
17-20 Mart 2011
2. Hall C110
ÜRÜNLER
Ölçme Ay›rma Klemensleri
Yeni UTME 4 serisi ölçme ay›rma klemensleri, yüksüksüz olarak 6 mm2, yüksüklü olarak ise 4 mm2 kesitli
kablolar›n ba¤lant›s›na imkan tan›r. Clipline
Complete konseptine uygun olarak
tasarland›klar›ndan UT, ST, PIT, QT ve RT
serisi klemensler ile ayn› aksesuarlar›
kullan›rlar. Klemensin iki ucunu birbirinden
ay›ran/birlefltien anahtar mekanizmas›n›n
kullan›m› kolayd›r ve aç›k m› kapal› m›
oldu¤u bir bak›flta anlafl›labilecek flekilde
tasarlanm›flt›r. Bu ürünün vidal› UTME 4 modelinin yan› s›ra push-in ba¤lant›l› PITME 4 modeli
de mevcuttur.
Bir di¤er yenilik, UTME 4-CT/1P modellerine tak›labilen
fifllerdir. Bu fifller, ak›m trafosu ba¤lant›s› için kullan›lmak
üzere tasarlanm›flt›r. Fifl klemensten ayr›ld›¤› esnada fiflin tüm
kutuplar› birbirine kendili¤inden k›sa devre olarak ak›m trafosunu
dikkatsiz kullan›mdan kaynaklanabilecek olas› bir hasardan
korur.
UTME 4/1P modelleri ise COMBI fifl sistemi ile kombine edilerek
gerilim trafolar› için kullan›fll› fifl-soketli bir çözüm meydana getirirler.
Tüm fifller için kodlama parçalar› aksesuar olarak mevcuttur. Bu sayede fiflsoketli yap›daki ak›m trafosu ba¤lant›lar›n›n birbiri ile kar›flt›r›lma riski ortadan
kalkar.
Phoenix Contact
Say›sal Kontrol Cihazlar›
Yeni tasar›m E-49 Serisi kontrol cihazlar› (48x96 mm) ve
E-94 Serisi kontrol cihazlar› (96x48 mm), aç›k – kapal›
ve PID kontrol formlar›nda, geliflmifl yeni nesil
mikrokontrolör kullan›larak tasar›mlanm›fl, IEC 668
normlar›na uygun endüstriyel cihazlard›r.
Özellikleri
• Analog ç›k›fll›
(izoleli),
• PID motorlu vana
sürücü,
• 4 röle ç›k›fll›,
• Sensör için 24 VDC besleme opsiyonu,
• RS485 ç›k›fl›,
• Pozisyon geri besleme girifli,
• Is›tma – so¤utma.
Her iki cihazda da yer alan 4 dijitlik ayr› iki göstergede,
set edilen de¤er ve ölçülen de¤er -1999’dan 9999’a
kadar izlenebilir, üniversal girifller (T/C, R/T, mV, mA) 16
bit çözünürlükle programlanabilir.
Endüstrinin her alan›nda, s›cakl›k, bas›nç, seviye, h›z,
ak›m, gerilim, direnç ve di¤er fiziksel birimlerin ölçüm
ve kontrolünde plastik, demir-çelik, kimya,
metalurji, petro kimya,
rafineriler, g›da, çimento,
seramik, cam ve di¤er
sanayi dallar›nda
kullan›lmaktad›r.
Elimko
34 Otomasyon
ÜRÜNLER
Ölçümlü Sinyal Dönüfltürücü
ifm electronic, TP sinyal dönüfltürücü ile geleneksel “bafl verici
(head transmitter)”lerine düflük maliyetli bir alternatif sunmaktad›r. Bu birim,
analog de¤er (4...20 mA) sa¤lamak üzere bir Pt100/ Pt1000 ölçümlü sinyal
dönüfltürücüsüdür.
“Bafl verici”lerinin aksine, sinyal dönüfltürücünün iki standart M12 ba¤lant›s›
bulunmaktad›r ve bunlar karmafl›k montaj› önemli ölçüde azaltmaktad›r.
M12 ba¤lant›l› s›cakl›k sensörlerine, IP 67 korumaya sahip herhangi bir araç
olmadan vidalanabilmektedir. Yeni fifl sayesinde “bafl verici”sinin
kablolamas› s›ras›nda oluflan hatalar ve karmafl›k montaj geçmiflte kal›r.
Vericinin ölçüm aral›¤› IO Link arac›l›¤›yla
-50°C ile +300°C aras›nda ölçeklendirilebilir. Yeflil LED çal›flma
durumunu gösterir.
‹fm Electronic
Limitsiz Lazer Mesafe
Ölçümleri
Leuze Electronic
Leuze Electronic yeni AMS
300i uzun mesafe lazer
ölçüm sistemleri,
kendini ispatlam›fl olan
SSI ve konvensiyonel
RS arayüzlerine ek
olarak, kompakt
M12 konnektörleri sayesinde
uluslarararas›
endüstriyel
haberleflme protokollerini
bünyesinde toplayarak standart hale
getirmifltir.
Cihaz Profinet, Profibus, EtherNet/IP, DeviceNET,
CANopen, EtherCAT ve Ethernet TCP/IO veya
Interbus gibi arayüzleri de içermektedir. Ayr›ca AMS
300i lazer mesafe ölçüm sistemleri, 300 metreye
kadar olan ölçüm mesafeleri ile “limitsiz” olarak nitelendirilebilir. Buna ek olarak, h›z ve yap›land›r›lan
s›n›r durumlar› hesaplanabilir, pozisyona paralel
olarak gösterilebilir. Bu yüzden konumland›rmadan,
sistem durumlar›n›n izlenmesi ve dinamik ayarlama
gibi standart uygulamalar›n kullan›lmas›nda büyük
kolayl›klar sa¤lar.
36 Otomasyon
Kafa Tipi S›cakl›k
Dönüfltürücü
HMT08 Model kafa tipi s›cakl›k dönüfltürücüleri
termokupl veya rezistans termometre tipi s›cakl›k
sensörlerinin kafas›ndaki klemens yuvas›na
yerleflti- rilen, ölçülen s›cakl›k de¤erini 4-20 mA
analog sinyale dönüfltüren endüstriyel cihazlard›r.
Bu cihazlar mikroifllemci tabanl›d›r ve SBA100
USB/UART dönüfltürücü ile bilgisayar üzerinden çok
kolay bir flekilde konfigüre edilerek kullan›l›r.
Teknik Özellikler
• Pt100, Type (B, E, J, K, L, N, R, S, T, U)
termokupl girifl,
• 8/10-36V besleme gerilimi,
• Yüksek ölçüm ve ç›k›fl do¤rulu¤u,
• -40..+85 °C çal›flma s›cakl›k aral›¤›,
• ‹zoleli ve izolesiz seçenekleri,
• 1500VDC galvanik
izolasyon,
• DIN Form B tipi
sensör kafas›na uyum,
• Bilgisayar
üzerinden
konfigüras-yon,
• Programlanabilir
tepki zaman› ve sensör
hata seviyesi.
Ordel
ÜRÜNLER
3 Boyutlu Otomasyon
Simülasyon Yaz›l›m›
Yeni Autosim-200 yaz›l›m› sayesinde endüstriyel
otomasyonda kullan›lan teknolojilerle ilgili devre çizimi,
simülasyonu yapmak çok basittir.
•
•
•
•
•
Pnömatik,
Hidrolik,
Elektrik,
Elektronik,
PLC devreler çizilebilir, simülasyon yap›labilir.
Entek E¤itim
Gerçek Zamanl› Otomasyon Projeleri
Mevcut e¤itim setlerindeki girifl ç›k›fl (I/O) bilgilerini
Autosim-200 ile haberlefltirerek SCADA uygulamalar›
yap›labilir. Hem devre flemalar› hem de 3D animasyonu
gerçek yaflamdaki e¤itim setiyle senkronize
çal›flt›r›labilir. Bu sayede proje gerçek zamanl› olarak
çal›flt›r›labilir.
Autosim-200 ö¤rencilerin evlerinde de kolayca hiçbir
araç gerece ihtiyaç duymadan hayallarindeki projeleri
hayata geçirmelerine olanak tan›r.
Palet Tutma Tafl›ma Sistemi
Schunk’un standart bir palet tutma tafl›ma sistemi LEG,
esnekli¤i sayesinde paletlerin, ara katmanlar›n ve ürünlerin tafl›nmas›nda kullan›l›r. Çok fonksiyonlu bu gripper asl›nda servo-paralel gripper olan LEG’dir. Bu gripper›n içerisine motorlar konularak parmaklar›n hareketi
sa¤lan›r. LEG gripper ideal bir pozisyonlama hassasiyetine sahiptir ve 281 mm. stroka sahiptir. Gücü
kontrol edilebilen bu gripper ile çok hassas parçalar›n
bile tutulmas› mümkündür.
Schunk ilave bir sürücüye ihtiyaç duymadan palet ve
ara katmanlar›n tutulmas› ifllemini entegre etmifltir.
Dolay›s›yla palet tutma-tafl›ma sistemi oldukça kompakt
ve ayn› zamanda esnektir. 30 kg a¤›rl›¤› ile 25 kg’a
kadar olan a¤›rl›klar› güvenli bir flekilde tutar. ‹stenildi¤i takdirde daha büyük boyutlarda bir sistem tasarlan›p üretilebilir.
Schunk
LEG_Palet Tafl›ma
LEG_Ara katman tafl›ma
Schunk’dan kompakt LEG Palet Tutma Tafl›ma Sistemi
Ara katmanlar ve ürünlerin tafl›nmas›
38 Otomasyon
ÜRÜNLER
Servo Sistemler
Higen FDA 7000 serisi servo sistemler, 100W ile 4,5
kW güç aral›¤›nda üretilen, yüksek performansl›,
kolay kullan›ml› kontrol cihazlar›d›r. Tork, h›z,
pozisyon modunda ve bunlar›n kombinasyonlar›nda
kullan›labilen cihazda modlar aras› geçifl, cihaz dur-
durulmadan yap›labilir. PC üzerinden cihazlar›n parametreleri ayarlanabilir, izlenebilir ve auto tuning ifllem
yap›labilir. 8 dahili h›z ve 4 dahili tork ayar›na sahip
olan cihaz, pozisyon kontrolünü mutlak (absolute) ve
art›ml› (incremental) enkoderler ile yapar. RS 232 ve
RS 485 Modbus haberleflebilen cihazda, enkoder
ç›k›fl› istenilen çözünürlükte ayarlanabilen cihaz›n
elektronik diflli oran› dijital girifller ile 4 farkl› flekilde
ayarlanabilir. Orjin ö¤retme (home function) fonksiyonu bulunan cihaz, 31 adet dâhili pozisyon komutuna
sahiptir.
Sisel Mühendislik
Clamp Multimetre
F09 standart bir pens ampermetre ile ayn› özellikler olan AC/DC ak›m-gerilim
ölçümleri yan›nda faz s›ras›, aktif güç (kW), reaktif güç (kVAr), görünür güç
(kVA), CosQ, motor kalk›fl ak›m› (1msn hassasiyet) gibi bir pens ampermetreden
beklenmeyecek parametreleri de ölçebilmektedir.
Genel özellikleri
TRMS (AC+DC), 26 mm clamp çap› ile 400A AC/DC ak›m ölçümü.
0,2V....600V aras› AC/DC gerilim ölçümü.
Aktif, reaktif ve görünür güç ölçümleri ile CosQ ve faz s›ras› ölçümü.
Frekans ölçümü.
Direnç ölçümü.
Otomatik prob kablosu direnci kompanzasyonu.
Buzzer fonksiyonu.
Diod test.
Otomatik AC/DC seçimi.
Ekran ayd›nlatmas›.
Hold / Min-Max-(100 msn) / Pik-(1 msn) fonksiyonlar›.
Otomatik stop.
Çift izolasyon.
Elektriksel güvenlik standard›: IEC 61010 -1.600V Cat III. IP40 koruma s›n›f›.
Boyutlar ve a¤›rl›k: 193 x 70 x 37mm - a¤›rl›k: 260g
SGE Mühendislik
40 Otomasyon
17-20 Mart 2011
2. Hall D110
ÜRÜNLER
Optik Rotary Enkoderler
Opkon, kendi üretti¤i rotary enkoderleri piyasaya sundu. 50mm çap›nda alüminyum
gövdeli, paslanmaz çelik milli, elektrostatik boyal› sac gövdelidir. Ölçme diskleri puls
say›lar›na ve kullan›m yerlerine göre cam veya plastik film olabilmektedir. Enkoderler
standart 100-200-360-500-1000-1024 puls/tur hassasiyetindedirler. Ç›k›fllar›; TTL, open
collector, totem pole, line driver veya
high line driver fleklinde olabilmektedir.
‹malat›n bütün aflamalar›nda mikroskoplar alt›nda ayarlanan enkoderler, tamamen bilgisayarl› kontrollü test düzenekleriyle yüzde 100 test
edilmektedirler. Enkoderler,
-20/+80°C ortam s›cakl›k aral›¤›nda,
sürekli 3500rpm nominal devir ile
çal›flabilmektedir.
Enkoderler 2.5metre kablo, ba¤lant›
braketi ve plastik kaplinlerle standart
olarak ya da opsiyonel olarak metal
kaplinle sunulmaktad›r.
Opkon
Güvenlik Arayüzü
MLD serisinin çok ›fl›nl› güvenlik cihazlar›, AS-i Güvenlik arayüzüne de uygun. MLD/AS-i güvenlik sensörleri, AS-i
Arayüz network’üne ba¤lama modülü kullanmadan, dolay›s›yla daha hesapl› olarak, hemen entegre edilebiliyor.
Özellikle muting aç›s›ndan, direkt AS-i ba¤lant›s›, ekonomiye önem veren kullan›c›lara güvenilir çözümler sunuyor.
Leuze Electronic ürünü ASM-m güvenlik monitörünün deste¤i ile, MLD çok ›fl›nl› güvenlik cihazlar›, AS-i Güvenlik
üzerinde muting tabanl› girifl korumas› yap›land›r›lmas›na imkan
sa¤lar.
ASM-m Güvenlik Monitörü, MLD’ nin içinde AS-i arayüzü üzerinden
entegre olan muting indikatörünün sürümü dahil, muting iflleminin
kontrolü ile ilgilenir. Daha öncenin aksine, art›k muting indikatöre
özellikle tabi, bir AS-i adresi atanmas›na gerek yoktur. Bu ayr›ca,
güvenlik sensörünün lokal soketine ba¤l› olan harici bir muting
indikatörü için de uygulanabilir. Bu kazan›m,
her AS-i Güvenlik Monitörü için, AS-i
network’üne ba¤lanabilecek daha çok
AS-i güvenlik cihaz› (mesela
güvenlik sensörleri gibi)
kullan›lmas›na
imkan sa¤lar.
Leuze Electronic
42 Otomasyon
ÜRÜNLER
Titreflim Test Cihaz›
Yeni Fluke 810 Titreflim Test Cihaz›, an›nda yan›t
arayan mekanik bak›m ekipleri için en geliflmifl sorun
giderme arac›d›r. Benzersiz sorun giderme teknolojisi
mekanik sorunlar› h›zl› bir flekilde tespit etmeye ve
öncelikleri belirlemeye yard›mc› olur ve bir titreflim
uzman›n›n uzmanl›¤›n› sunar. Titreflim testine tamamen yeni bir yaklafl›m ile planlanmam›fl durufl
sürelerini kontrol edebilir, tekrar eden sorunlar›
önleyebilir, onar›m önceliklerini belirleyebilir ve kaynaklar yönetilebilir.
Sistemin çal›fl›r halde olmas› için ne gerekiyorsa
yap›labilir. Fluke 810 Titreflim Test Cihaz›, ölçüm
geçmifline gerek duymadan daha ilk ölçümlerde
makine ar›zalar›n› rapor edebilen basit ve ad›m ad›m
ilerleyen bir süreç izler. Cihaz›n, teflhis, önem derecesi ve onar›m ile ilgili verdi¤i öneriler, bak›m ile
ilgili karar al›rken sorun ile ilgili olarak yeterince
bilgi sahibi olmaya ve kritik sorunlar›n önceli¤ini
belirlemeye yard›mc› olabilir.
Netes Mühendislik
Termal Kameralar
Termal kamera üreticisi FLIR B425 Portatif Termal
Kameray› pazara sundu. Birçok yeni özelli¤e sahip bu
ürün Türkiye’de Penta Otomasyon ile be¤enisine
sunuluyor. Özellikle bina izolasyon analizi için gelifltirilen bu ürün bunun yan›nda endüstriyel alanlarda
bak›m-onar›m, elektriksel ve mekaniksel sorun tespiti,
Ar-Ge çal›flmalar› gibi çeflitli uygulamalarda
44 Otomasyon
kullan›labilmekte.320x240 piksel çözünürlük, 8x dijital
zoom, dijital video kayd›, dijital görüntünün içine termal
görüntünün yerlefltirilmesi (Picture in Picture), izolasyon
ve çi¤leflme noktas› alarmlar›, 3,1 Mpixel termal kamera,
panoramik çekim özelli¤i, genifl s›cakl›k ölçüm aral›¤› (20…350°C), de¤ifltirilebilen lensler (standart 25° lens,
opsiyonel 6°, 15°, 45° ve 90° lensler ), JPEG format›nda
görüntü kayd›, MPEG format›nda video kayd›, görüntülerin üzerine sesli veya
yaz›l› aç›klamalar koyabilme
özelli¤i, an›nda raporlama
imkan›, termal füzyon özelli¤i, di¤er FLIR ürünleri ile
kablosuz iletiflim imkan›
(Meterlink) gibi say›s›z özellikleri ile kullan›c›ya do¤ru
analiz yapma flans› sa¤lamak
amaçlanm›flt›r. Ayr›ca cihaz
ile birlikte gelen
QuickReport™ yaz›l›m› kullan›c›ya verilerin bilgisayar
ortam›nda analiz imkan›n›
sa¤lamaktad›r.
Penta Otomasyon
17-20 Mart 2011
2. Hall D200
ÜRÜNLER
Ba¤›l Nem ve S›cakl›k
Transmitteri
Ordel HTC08 serisi cihazlar, endüstriyel ortamlardaki
ba¤›l nem ve s›cakl›¤›n ölçümü ve kontrolünü ayr›ca
ölçülen de¤erlerin standart analog sinyallere
dönüfltürülerek baflka bir sisteme gönderilmesini
sa¤layan elektronik cihazlard›r. Tasar›m aflamas›nda
uluslararas› standartlara uyum, güvenilirlik ve kullan›m
kolayl›¤› temel al›nm›flt›r. Bu nedenle birçok sektörde
çok farkl› uygulamalar için rahatl›kla kullan›labilen ve
tercih edilen cihazlard›r.
Teknik Özellikler
• 2 adet 4 dijit nümerik gösterge,
• 2 adet LED gösterge,
• 2 adet analog ç›k›fl (0/4-20mA, 0/2-10V),
• 2 adet programlanabilir yar› iletken röle,
• RS485 iletiflim arabirimi,
• 100-240Vac üniversal veya 24VAC/DC besleme,
• -40°C...+120°C sensör s›cakl›k aral›¤›,
• Girifl/ç›k›fl modülleri aras› izolasyon,
• Duvar tipi, kanal tipi ve kablolu
montaj seçenekleri,
• 6 farkl› koruyucu filtre
seçene¤i,
• Kademeli sensör ›s›tma
fonksiyonu,
• Sensör ar›za tespiti ve yönlendirme.
Lineer Manyetik Enkoderler
Lineer enkoderler, Opkon taraf›ndan gelifltirilmifl,
tasar›m› tescil edilmifl ileri teknoloji ürünlerdir. Manyetik
ölçü prensibiyle 100 mikrondan 1 mikrona kadar hassasiyetle ç›k›fl veren modelleri vard›r. En yayg›n olarak
metal iflleme sektöründe abkant preslerde pozisyon kontrolünde 20/5 mikron hassasiyetinde 5V line driver
ç›k›fll› olarak kullan›lmaktad›r. Hassas pozisyon ölçülmesi gereken bütün endüstriyel uygulamalarda baflar›yla
kullan›labilir. Elektriksel ve mekanik özellikleri farkl›
birçok seçene¤i mevcuttur. Tescilli dizayn› sayesinde,
modüler yap›s›yla 20 metreye kadar ölçü yapan mono
sensörler oluflturulabilir. Alüminyum gövdeli, teflon
kayar yatakl›d›r. Manyetik ölçme fleridi paslanmaz çelik
koruyucu içindedir. 0.5metre özel esnek otomasyon
kablosu, DB9 konnektör ve karfl›l›¤› ile standart olarak
sunulmaktad›r. Çal›flma ortam s›cakl›¤› -30/+80°C’dir.
A¤›r ve kötü ortam koflullar›na çok dayan›kl›d›r. Outdoor
uygulamalar›nda baflar›yla kullan›labilir. Opkon
taraf›ndan gelifltirilen
Opkon
dizayn› sayesinde
rutubet, ya¤, toz gibi
ortam koflullar›ndan
hiç etkilenmez.
‹letken olmayan
ya¤›n içinde bile
çal›flabilir. Uzun
ömürlüdür ve servisi
kolayd›r.
Ordel
Genifl Kübler Programl› Say›c›
DIN 96x48 mm boyutlar›ndaki genifl CODIX 560 programl› say›c› ile Kübler yeni nesil programl›
say›c›lar serisini geniflletiyor. Programl› say›c›lar için tüm uygulama alanlar› karfl›lanmaktad›r.
DIN 96x48 boyutlar›nda çok güçlü: CODIX 560 çok parlak, düflük ayd›nlatmal› veya çok uzak mesafelerden bile
kolay okunabilmeyi sa¤layan genifl LEDli ekran sunmaktad›r. Tüm di¤er CODIX’lerde oldu¤u gibi, kullan›c› ifllemi
ve programlama yap›s› basit ve kolayd›r. Bu nedenle CODIX 560, 14 Segment LED ekran üzerinden okunabilen
yard›m menüleri ile donat›lm›flt›r. Bu yeni programl› say›c›, pulslar, zaman, frekans ve pozisyon için kullan›labilir;
ayr›ca total say›c› veya y›¤›n say›c› olarak görev yapmaktad›r. Di¤er teknik özellikleri ise, 2 (de¤iflmeli kontakl›)
röle, farkl› sayma modlar›, çarpma ve bölme faktörlü ölçeklenebilir ekran ve mozaik sistemlere direkt monte
edilebilmektedir. Preset de¤eri, büyük tufllar› sayesinde direkt girilebilmektedir.
Teknik Özellikler:
• Tek cihazda, say›c›, takometre, zaman ve pozisyon göstergesi,
• 90…260 VAC veya 10…30 VDC besleme girifli,
• 60 kHz’e kadar ç›kabilen sayma frekans›,
• Programl› say›c›, y›¤›n say›c› veya total say›c› olarak
kullan›labilir,
• Çift sayma girifli, 2 (de¤iflmeli kontakl›) röle ç›k›fl›,
• Çarpma ve bölme faktörlü ölçeklenebilir ekran,
• Ekranda otomatik yard›m textleri,‹ngilizce ve Almanca olarak
görüntülenebilir.
46 Otomasyon
Eruz Elektrik
17-20 Mart 2011
3. Hall B140
ÜRÜNLER
Yeni Seri Multimetre
Fluke 27 II ve Fluke 28 II multimetreler a¤›r
çal›flma flartlar›nda kullan›lmak üzere tasarlanm›fl
olup; teknik özellikleri ve ölçüm do¤ruluklar› ile elektriksel
problemlerin çözümlerinde kolayl›k sa¤larlar. IP67 koruma
s›n›f› (suya ve toza mukavim) yap›lar› ile -15ºC ile + 55ºC
s›cakl›klar›nda, yüzde 95 nem ortam›nda çal›flabilir (20 dakika süre ile -40ºC’de çal›flmaya uygun) Ayr›ca 3 metre düflme
testinden geçirilerek, zor flartlarda çal›flmaya uygunlu¤u
kan›tlanmaktad›r.
Netes Mühendislik
Genel teknik özellikler
• True-RMS gerilim ve ak›m ölçümü (Fluke 28 II),
• 1000 V AC-DC gerilim ölçümü, 10 A AC-DC ak›m
ölçümü, 10.000 μF kapasitans ölçümü,
• Dahili termometre ile s›cakl›k ölçümü, -200°C ile +
1090°C (Fluke 28 II),
• Min-max-Avg. kay›t,
• Yüksek çözünürlükte 20.000 say›m ekran (Fluke 28 II),
• 8000 V kadar ani gerilimlere dayan›kl›l›k.
Tüm Protokol ‹htiyaçlar›nda SCon
jiye imkan sa¤l›yor.
Harting, Automation IT segmentinde genifl bir ürün
24 VDC 5 kutuplu terminal enerji
yelpazesi sunuyor. Yap›sal kablolamadan, aktif
beslemesi, redundant güç kayna¤›n kullan›m› ve
anahtarlama elemanlar›na, IP 20’den IP 67’ye, -40
alarm ç›k›fl konta¤› düflük maliyetle yönetilebilir
ile +70 derece s›cakl›k aral›¤›nda tüm protokollerdeanahtarlama elemanlar›n›n sa¤lad›¤› birçok özelli¤i
ki otomasyon ihtiyaçlar›na cevap veriyor.
bir arada sunuyor.
Ha-VIS sCon, ring veya parallel topoloji gerektiren
redundant uygulamalarda
yönetilebilir anahtarlama elemanlar›na, pratik ve ekonomik
bir alternatif sa¤l›yor.
USB port üzerinden konfigüre
edilebilen sCon, metal gövdesi, EMC korumas›, en zorlu
mekaniksel ve iklimsel ortamlara dayan›m› ile redundant
otomasyon uygulamalar›n›
ekonomik hale getiriyor.
6x / 8x / 10x 10/100 BaseT(X), 2x 10/100/1000 Base
–T(X) RJ45 giriflleri ve 1x / 2x
/ 3x 100 Base –FX fiber Single
mode ve Multimode giriflleri
ile 2000m ‘den 15 Km’ye line,
ring, star veya karma topoloHarting Türkiye
48 Otomasyon
17-20 Mart 2011
2. Hall E180
FOKUS-GIDA/‹ÇECEK
GIDA
‹ÇECEK
Tüketicinin de€iflken talepleri ve artan kalite beklentisi, rekabet,
giderek artan yasal düzenlemeler ve maliyet faktörü günümüzde
tüm sektörler için en önemli konular. Ancak yasal düzenlemelerle
getirilen hijyen flartlar› g›da /içecek sektörü için özel bir öneme
sahip.
Amaçlar› güvenli g›da üretimini sa€lamak olan bu kurallar da ürün
güvenli€i ve izlenebilirli€ini, kritik kontrol noktalar›nda tehlike
analizini ve kalite kontrolün üretime entegrasyonunu zorunlu
k›l›yor.
Günümüzde sektör bu ihtiyaçlar›n›n tümünü otomasyon
çözümleriyle karfl›layabiliyor. Ancak özellikle üretimin içinde yer
alan cihazlar›n materyal, dizayn, montaj ve ba€lant›lar›n›n da
hijyen koflullar›n› sa€lamalar› gerekti€ini unutmamak kayd›yla...
Haz›rlayanlar:
‹pek Portakal, Damla Girgin
50 Otomasyon
GIDA/‹
ÇECEK
G›da ve ‹çecek Sektörüne Yönelik Çözümler
Süt Ürünlerinin Dolumunda Çözümler
Hindistan’daki Vasudhara Süt Tesisi’nde
Gerçeklefltirilen Proses Kontrol Sistemi
‹çecek Dolum Makinesinde Çözümler
Otomasyon 51
FOKUS-GIDA/‹ÇECEK
G›da ve ‹çecek
Sektörüne Yönelik Çözümler
Alp Çamc›
Sat›fl ve Pazarlama Sorumlusu
Proses Enstrümantasyonu ve
Analiz Sistemleri
Siemens
Yerinde ve do¤ru
uygulanan otomasyon
çözümleri ile firmalar
rakiplerinden
farkl›laflmakta ve avantaj
sahibi olabilmektedir.
Do¤ru ölçümler ile
proses ve ürünün kontrol
alt›na al›nmas› g›da ve
içecek sektöründe
kaliteyi artt›ran, esneklik
sa¤layan, kar marj›n›
yükselten ve güvenilirli¤i
artt›ran en önemli
faktörlerden biridir.
G›da ve içecek sektörü, demografik de¤iflimler, tüketici talepleri
ve kalite beklentileri, de¤iflen yasal düzenlemeler ve fiyat / maliyet bask›s› ile sürekli olarak de¤iflime u¤ramaktad›r. Bu süreçte
öne ç›kan konular›n bafl›nda esneklik ve ürün kalitesinden ödün
vermeden toplam sahip olma
maliyetinin düflürülmesi gelmektedir. Yerinde ve do¤ru uygulanan otomasyon çözümleri ile firmalar rakiplerinden farkl›laflmakta ve avantaj sahibi olabilmektedir. Do¤ru ölçümler ile proses ve
ürünün kontrol alt›na al›nmas›
g›da ve içecek sektöründe kaliteyi art›ran, esneklik sa¤layan, kar
marj›n› yükselten ve güvenilirli¤i
artt›ran en önemli faktörlerden
biridir.
Siemens ürün ve hizmet çeflitlili¤i
ile g›da ve içecek sektöründe
dünya çap›nda hizmet veren bir
çözüm firmas›d›r. Üretim zincirinin her noktas› için tasarlanm›fl
ve optimize edilmifl enstrüman,
analizör ve kontrol sistemi çözümleri ile firmalar›n verimlilik,
kalite ve tedarik süreçlerinin entegrasyonunu sa¤layabilmektedir.
Otomasyon sistemlerinin dünya
çap›nda önde gelen tedarikçilerinden biri olarak sa¤lad›¤› ileri
teknoloji ile, müflterilerinin ihtiyaçlar›n› tespit ederek onlar için
özel çözümler sunmaktad›r.
Siemens yaklafl›m›n›n baz› temel
ö¤eleri flu flekilde s›ralanabilir:
• Kullan›c› dostu ürünler ile güvenli ve hatas›z iflletme,
• Yüksek ürün güvenilirli¤i ile sü-
52 Otomasyon
recin her noktas›n›n izlenebilmesi,
• Yenilikçi çözümleri ile kaynaklar›n etkin kullan›m›,
• Üretim ve ürün de¤iflimlerinde
h›z ve güvenlik sa¤layan esnek
ürünler,
• Üretim süreçleri incelenerek
optimize edilmifl çözümler ile artan verimlilik.
Bu yaklafl›m ile kullan›c› aç›s›ndan yarat›lan avantajlar ise:
• H›zl› devreye alma ve üretime
yol verme,
• Düflük toplam sahip olma maliyeti,
• Düflük yat›r›m geri dönüfl süreleri,
• Yenilikçi servis ve sat›fl sonras›
destek çözümleri ile üretimde süreklilik,
• Birbirine tamamen entegre
edilmifl sistemler sayesinde üretim kalitesinde art›fl ve izlenebilirlik.
Bas›nç Ölçümü ‹çin Gelifltirilen
Bas›nç Transmitterleri
Bu yaklafl›m›n en temel örne¤i olmas› aç›s›ndan bu yaz›da g›da ve
içecek endüstrisinde en temel ölçümlerden biri olan bas›nç ölçümü için gelifltirilen Siemens SITRANS P300 serisi bas›nç transmitterlerinin öne ç›kan özelliklerinden bahsedilecek.
SITRANS P300 ailesi bas›nç ve
seviye ölçümleri için kullan›labilen, g›da ve içecek ile ilaç endüstrileri için özel olarak tasarlanm›fl
hassas ölçüm yapabilen cihazlar›
kapsamaktad›r. En fazla %0,075
ölçüm hatas›, s›hhi kurallara uygun paslanmaz çelik gövdesi,
yüksek s›cakl›k dayan›m›, lazer
ile yaz›lm›fl etiketi ve zaman
içerisinde uygulamada kan›tlanm›fl SITRANS P DSIII
çal›flma prensibi ile
endüstrinin ihtiyaçlar›na tam olarak uyum sa¤lamaktad›r.
Yerinde temizleme (CIP) veya sterilizasyon (SIP) uygulamalar›nda özel s›cakl›k ay›r›c› ile sa¤lanan maksimum 250ºC
s›cakl›k dayan›m› ile ölçüm de¤erlerinde sapma olmamaktad›r.
Transmitter içerisinde bulunan ve
sensör s›cakl›¤›n› kaydeden elektronik haf›za ile temizleme ve sterilizasyon süreçleri takip edilerek
kay›t alt›na al›nabilir. Proses de¤erleri HART, Profibus PA ya da
Foundation Fieldbus protokolleri
ile kontrol sistemlerine aktar›labilmektedir.
SITRANS P300 g›da-içecek, ilaç
ya da ka¤›t endüstrileri için özel
olarak tasarlanm›fl mutlak ya da
göreli bas›nç ölçüm sensörleri ile
akuple olarak kullan›lmakta, ihtiyaca göre diflli ya da flanfll› proses ba¤lant›lar› ile üretilebilmektedir.
Ölçüm elemanlar› için önemli
özelliklerden biri de ölçüm hücresi diyafram› ile proses ba¤lant›-
s› aras›ndaki kaynakl› ba¤lant›d›r.
Böylece proses taraf›nda herhangi bir conta ihtiyac› olmad›¤›ndan muhtemel bakteri oluflumuna
neden olacak pürüzlü bir yüzey
oluflmamaktad›r. Kullan›lan ve
prosese de¤en malzemelerin yüzey pürüzsüzlü¤ü EHEDG sertifikas› ile belgelenmifltir. Bu belge
ayn› zamanda kaynak dikifl noktalar› için de geçerlidir.
Tamamen s›hhî standartlara göre
tasarlanan flush ba¤lant›, proses
aç›s›ndan herhangi bir ölü hacim
oluflmas›n›n önüne geçmektedir.
EHEDG ve 3A’ya uygun
yüzey pürüzsüzlü¤ü
ve FDA uyumlu dolum s›v›lar› ve temizleme kolayl›¤›
özellikleri ba¤›ms›z
enstitüler taraf›ndan
sertifikaland›r›lm›flt›r.
Cihaz›n önemli s›hhî
özellikleri s›ras› ile
• Ra ≤ 0,8 μm ›slak yüzeyler (Ra
≤ 0,8/1,5 μm kaynak dikifli) yüzey
pürüzsüzlü¤ü garantisi
• Flush ba¤lant›l› paslanmaz çelik ölçüm hücresi için ilave conta
gerektirmemesi
• 316L ›slak yüzey malzemesi
SITRANS P300, maksimum
250ºC s›cakl›k dayan›m› (opsiyoneldir) ile uygulamalarda s›cakl›k
nedeni ile remote seal kullan›larak cihaz elektroni¤ini prosesten
uzaklaflt›rma zorunlulu¤unu ortadan kald›rmaktad›r. Böylece
remote seal ve içerisinde
bulunan dolum s›v›s› nedeni ile eklenen ölçüm hatas› art›fllar›n›n ve uzun
teslim sürelerinin önüne
geçmek mümkün olmaktad›r.
Özet olarak cihaz›n kullan›c›
aç›s›ndan
öne ç›kan
özellikleri flu
flekildedir:
• Remote seal ihtiyac›n› ortadan
kald›rarak sadece tek dolum s›v›s› ile ölçümü gerçeklefltirmektedir. Böylece fiziksel olarak ölçüm
do¤rulu¤u art›r›lmakta ve ölçümün s›cakl›ktan etkilenmesi azalt›lmaktad›r.
• -CIP/SIP uygulamalar› için uygundur. Ölü hacim oluflturmad›¤›ndan malzeme birikimi engellenmektedir.
• Viskozitesi yüksek ve kristalleflebilen malzemelerin ölçümünde
kullan›labilir.
• Paslanmaz çelik gövdesi ile
transmitterin d›fl› da kolayl›kla ve
özel dikkat gerekmeden temizlenebilmektedir.
• Proses kararl›l›¤› art›r›lm›fl ve
bak›m ihtiyac› azalt›lm›flt›r. Kaynakl› paslanmaz çelik ölçüm
hücresi ile contaya ihtiyaç duymad›¤›ndan proses s›cakl›k de¤iflimleri ya da korozyon nedeni ile
contadan kaynakl› s›zd›rma sorunlar›n›n önüne geçilmifltir.
• 250°C’ye kadar s›cakl›k dayan›m›
• Modüler yap›s› ile çok çeflitli proses ba¤lant›lar› (yaklafl›k 60 farkl› tip) ile birlikte
standart olarak uygulanabilir. Böylece özel proses ba¤lant›lar› için bile teslim süreleri k›sad›r.
• Esnek haberleflme seçenekleri
ile
kontrol sistemlerine kolayl›kla uyum sa¤layabilmektedir.
Otomasyon 53
FOKUS-GIDA/‹ÇECEK
Süt Ürünlerinin Dolumunda
Çözümler
SICK
Kompozit kartonlar, içecekler,
süt ürünleri ve di¤er s›v› g›dalar
için ideal (hijyenik olduklar›ndan), besin koruyucu, ekonomik
ve lojistik aç›dan avantajl› ambalajlar olduklar›n› kan›tlam›fllard›r.
Kutudan do¤ru doldurulmufl ambalaja kadar bütün ifllemleri kapsayan ad›mlar say›s›z ve çeflitlidir.
1-KT5 kontrast sensörü bask› iflaretlerini alg›lar. Örne¤in tekli kartonlar›n flablon halinde kesilmesi
için.
2-IVC-2D iki boyutlu ak›ll› kamera karton a¤›zlar›n›n do¤ru bir flekilde kesilmesini izler.
3-IVC-3D üç boyutlu ak›ll› kamera karton a¤z›n›n üzerinde bulunan kapak kanad›n›n konumunun do¤rulu¤unu teyit eder.
1-DFS60 art›ml› enkoder içecek
kartonlar›n› tafl›yan konveyör
sisteminin h›z kontrolünü sa¤lar.
2-IVC-3D ak›ll› kameran›n
tetiklenmesi için WL4-3
reflektörlü fotosel kullan›l›r.
3-Vidal› kapa¤›n dolu kartona
tak›ld›¤›n›n do¤rulanmas›n›
IVC-3D ak›ll› kamera sa¤lar.
54 Otomasyon
17-20 Mart 2011
2. Hall A110
FOKUS-GIDA/‹ÇECEK
Hindistan’daki Vasudhara
Süt Tesisi’nde Gerçeklefltirilen
Proses Kontrol Sistemi
Ergün Çetin
Simatic PCS7
Sat›fl ve Üretim Müdürü
Siemens
Proses kontrol sistemi,
güvenli malzeme
transferi, güvenilir tank
yönetimi, malzeme
hareketlerinin
izlenebilmesi ve ürünün
özelliklerinin
süreklili¤ini
sa¤lamaktad›r.
Vasudhara Süt, Simatic PCS 7 ile
ürün kalitesini yükseltmifl, iflletme
giderlerini azaltm›fl ve esnek geniflleme kabiliyetlerine sahip bir
proses kontrol çözümüne kavuflmufltur.
Üretim Kapasitesinin Art›r›lmas›
Vasudhara Süt, 2005 y›l›nda Boisar/Maharashtra’da hem üretim kapasitesini art›rmak, hem de artan
piyasa talebini karfl›layabilmek
amac›yla günde 200 bin litre üretim kapasiteli yeni bir süt üretim tesisi kurmay› planlad›. Bafllang›çta
Boisar Süt Tesisi’nin manuel olarak
iflletilmesi düflünüldü. Fakat uzun
görüflmeler sonucunda Vasudhara
Tesisi, iflletme giderlerini azaltmak
ve üretimde kalite süreklili¤ini sa¤lamak amac›yla tüm tesisin otomasyonuna karar verdi. Tesisin
tüm otomasyon iflleri, GEA Process
Engineering Pvt. Vadodara Gujarat
(Hindistan) firmas›na verildi. GEA
firmas›, birkaç otomasyon servis
sa¤lay›c›n›n incelenmesinden sonra, Tam Entegre Otomasyon - TIA
ürün portföyü sebebiyle ifli Siemens firmas›na verdi. Tesis 2006
y›l› Ekim ay›nda devreye al›nd›.
Müflteri ihtiyaç ve beklentilerini
karfl›layan entegre fonksiyonlar›,
tüm sistem performans› ile Vasudhara Süt taraf›ndan teslim al›nd›.
Geliflmifl Üretim Fonksiyonlar›
(Advanced Process Functions)
Simatic PCS 7 proses kontrol sistemi, süthaneler ve peynir üreticileri
için özel tasarlanm›fl Dairy Functional Toolset gibi oldukça geliflmifl
mühendislik araçlar› sunmaktad›r.
Simatic PCS 7, güvenli malzeme
56 Otomasyon
transferi, güvenilir tank yönetimi,
malzeme hareketlerinin izlenebilmesi ve ürünün özelliklerinin süreklili¤ini sa¤lamaktad›r. Online
enstrümantasyon ve güçlü pompa
sürücüleri sayesinde üretimin her
kademesi -temizleme, ya¤ ve kayma¤›n ayr›lmas›, ya¤ ayar›, pastörizasyon, homojenizasyon, sterilizasyon veya so¤utma ifllemleri- için
gerekli olan, do¤ru malzeme ve
malzeme miktar›, sa¤lanm›fl olur.
Tam entegre mimariye sahip Dairy
Functional Toolset ile güvenilir ve
test edilmifl, endüstriye özel proses
yönetim araçlar›, Profibus ile tüm
saha cihazlar›n›n izlenmesi ve kalibrasyonu, mevcut di¤er firma cihazlar›n›n tam entegrasyonu, HV,
LV, VFD ve güç faktörünün kontrol
alt›nda tutularak enerjinin sarfiyat›n›n optimize edilmesi, merkezi
kontrol sisteminin APC ve MIS sistemlerine entegre edilerek raporlama ve diyagnostik sa¤lanarak izlenebilmesi sa¤lanmaktad›r.
Tesisin Geniflleme Projesi
Vasudhara Süt, Boisar’da otomasyon ifllemlerinin kurulumu baflar›yla biter bitmez, kapasiteyi iki
misline yani günlük 400 bin litreye ç›karma karar› ald›. Vasudhara
projenin geniflletilmesi iflini GEA
ve Siemens firmalar›na verdi. Ayr›ca bir ad›m daha atarak mevcuttaki sistemin yenilefltirilmesine ve
Dairy Functional Toolset ile birlefltirilmesine de karar verdi. Bir taraftan da Vapi, Gujarat gibi ayn›
grubun di¤er tesisinde de otomasyon iflleri için Siemens firmas› seçildi. Bu projenin OEM müteahhidi ise Hintli IDMC Ltd. firmas›yd›.
FOKUS-GIDA/‹ÇECEK
‹çecek Dolum Makinesinde
Çözümler
SICK
fieffaf nesnelerin tan›mlanmas›
(örn. PET flifleler), kirlilikler ile bafla ç›k›lmas›, proses içerisinde konumlar›n alg›lanmas› ve bunlar›n
hepsinin son derece yüksek bir
h›zda olmas›... Döner dolum sistemleri onlarca y›l boyunca sa¤lam SICK sensörlerinin “evi” olmufltur ve buna ba¤l› olarak bu
sensörler optimum hale getirilmifl
bir performans sunmaktad›rlar.
1 fiifle besleme/ç›k›fl alanlar›nda
WL12G reflektörlü fotoseller,
özellikle de fleffaf nesnelerin
(cam, PET vs.) alg›lanmas› için
kullan›l›r. Bu seri, nesne tipine
(%10/%18/%40 sinyal zay›flamas›) ve kirlili¤e karfl› sürekli anahtarlama eflik de¤eri uyarlamas›na
ba¤l› olan üç seviyeli çal›flma
aral›¤› sunar.
58 Otomasyon
2 IM08 endüktif sensör etiketleme ifllemi s›ras›nda güvenilir bir
flekilde tafl›ma çark›n›n üzerindeki konumu tespit eder.
3 Titreflimli doldurma hunisindeki kapaklar›n dolum seviyesinin
ayarlanmas› için WT9-3 enerjik
cisimden yans›mal› fotosel kullan›l›r.
4 Kapak beslemesi WL4-3 reflektörlü fotosel ile izlenir.
5 i200 güvenlik anahtar› makine
aç›lmas›na izin verene kadar kap›lar›n› kilitler.
6 CM18 kapasitif sensörler besleme tank›ndaki minimum/maksimum seviyeyi kontrol eder.
PROSES KONTROL ve ENSTRÜMANTASYON
Enelsan Yönetim Kurulu Baflkan› Ertan Söylemez:
Enelsan üretimle yoluna devam
edecek
Röportaj: ‹pek Portakal
Foto€raflar: Garo Miloflyan
35 y›ld›r sektörde
faaliyet gösteren Enelsan,
2007’nin flubat ay›nda
Krohne ile KrohneEnelsan Ltd. fiti. ad›nda
yeni bir ortakl›k kuruyor.
Firma 2010 y›l›nda
hisselerini Krohne’ye
devrediyor. Bundan
sonra yollar›na üretimle
devam edeceklerini
vurgulayan Enelsan
Yönetim Kurulu Baflkan›
Ertan Söylemez, “35
y›ld›r ne yap›yorsak yine
yapmaya devam
edece¤iz. Bu arada
bizim Enelsan olarak
yaklafl›m›m›z bafl›ndan
beri daha çok üretime
dönük idi. A¤›rl›kl›
olarak mühendislik
hizmeti veriyorduk.
fiimdi yine bu konuya
a¤›rl›k veriyoruz” diyor.
Bafllang›çta Enelsan olarak yürüttü¤ünüz Krohne temsilcili¤ini
son dört y›ld›r da Krohne Enelsan
ortakl›¤› olarak sürdürüyordunuz. Art›k Krohne’nin kendisi
Türkiye’de. Yeni oluflumun her
iki firmaya da yeni ufuklar açmas›n› diliyoruz. Bu karar›n›za neden olan faktörler nelerdir; bu
süreci bize anlat›r m›s›n›z?
Bu y›l Enelsan’›n 35. y›l›. 1975
y›l›nda Krohne’nin kap›s›n› çald›m. O zaman Krohne, a¤›rl›kl›
olarak rotametreler ve daha az
oranda manyetik debimetreler
imal ediyordu, Türkiye’deki müflteri grubu Petkim, Tüprafl ve gübre fabrikalar› gibi birkaç büyük
kurulufltu. Geçen zaman içerisinde Krohne’nin kendisi dünya çap›nda ilerlemeye ve teknolojisi
etkinleflmeye bafllad›. Örnek olarak ayn› y›llarda temsilcili¤ini
üstlendi¤imiz Bopp & Reuther fir-
Ertan Söylemez
60 Otomasyon
mas›’n›n mekanik a¤›rl›kl› sayaçlar› piyasa kaybeder iken Krohne
manyetik, ultrasonik ve kitle ak›fl
ölçerleri ile debi ölçmede pazar
pay›n› her geçen gün art›rd›. O
kadar ki, flu anda gelifltirdi¤i vorteks ak›fl ölçerler birçok büyük
marka taraf›ndan etiket anlaflmas›
ile pazarlan›yor. Türkiye piyasas›
gelifltikçe biz de pazarlama konusunda kendimizi gelifltirdik.
Avrupa Toplulu¤u’na girmekle
birlikte özellikle ekolojik yat›r›mlar artt›. Manyetik debimetreler o
ana kadar pek gündemde olmayan su endüstrisinin geliflmesi ile
daha çok kullan›l›r oldu. Bütün
belediyelerin sular idareleri yat›r›mlara girmeye bafllad›lar. Ankara’da 120’nin üzerinde noktada
okuma yapacak ifller yapt›k. fiu
anda birçok su ve at›ksu ar›tma
firmalar› yurdun dört bir yan›nda
flantiyeler kuruyorlar. Tesis var ise
ölçüm de vard›r.
Dünyada genel trend yine böyle
ilerliyor. Bu geliflmenin, yani pazar›n artmas› ile birlikte dünyan›n
di¤er ülkelerinde olan Türkiye’de
de oldu. E¤er bir üretici herhangi
bir ülkede yeterli pazar bulursa o
lokasyonla bizzat kendisi ilgilenmek istiyor. Krohne, 2006’da biz
de gelmek istiyoruz dediklerinde
“Buyurun gelin ve gerekiyorsa
dan›flmanl›k da yapar›z, pek çok
firman›n yapt›¤› gibi burada müessis olun” dedik. Onlar “Hay›r,
biz sizin ortakl›¤›n›zla bu ifli yapmak istiyoruz” dediler. Böylece
2007’nin flubat ay›nda bafllayan
bir ortakl›k kurduk. fiirketin ad›n›
da Krohne-Enelsan Ltd. fiti koyduk. Krohne Enelsan’› kurarken
Enelsan’› ayr› tuttuk, farkl› bir
oluflum
olarak
düflündük.
2009’da da kendilerine hisselerimi devretmek istedi¤imin bilgisini verdim. 2010’un sonuna kadar
kalmam› rica ettiler. ‹sim olarak
Krohne Enelsan olarak devam etmek istiyorlar. Ben de gurur duyaca¤›m› söyledim. Hisselerimi
Krohne’nin holding firmas›na, Almanya’daki ana firmaya devrettim. Art›k onlar kurumsal düzenlemelerini yeniden yap›yorlar. Ve
o flekilde devam edecekler. Gayrettepe’deki ofis binas› benim
flahsi mal›m. Zaten bu dönem
içerisinde Krohne Enelsan’a kiralam›flt›m. Orada oldu¤umuz sürece hem Krohne’nin hem Enelsan’›n yönetimi bendeydi. Bundan sonra Krohne Enelsan yeni
bir ofise tafl›nacak.
c Elimizi tafl›n alt›na
koymam›z laz›m, her fleyin
‹stanbul’da olmad›¤›n›
görmek gerekiyor, biraz
d›fl›na ç›kmak laz›m.
Türkiye gibi büyük bir
pazar daha çok yat›r›m
gerektiriyor. O zaman
bizlerin de önü aç›lacak ve
gerek ürün ve gerekse
proje servis destek baz›nda
otomatik kontrol sektörü
olarak daha büyük cirolara
eriflece¤iz. d
hizmeti vermek gibi yaklafl›m›m›z
vard›. A¤›rl›kl› olarak mühendislik hizmeti veriyoruz. fiimdi yine
bu konulara a¤›rl›k verdik. Temmuz’dan bu yana TÜB‹TAK ve
KOSGEB’ten ald›¤›m›z desteklerle bafllayan iki projemiz var. Büyük olas›l›kla önümüzdeki günlerde bu destekli çal›flmalar›m›z›
sürdürece¤iz. Yeni fleyler üretmeyi seviyoruz, yapt›klar›m›z› gelifltirmekten hofllan›yoruz. Yerimiz
uygun, befl bin metrekare kapal›
alan›m›z var. Yerimiz dar diye bir
bahanemiz yok en az›ndan.
1980’li y›llarda termokupl üretirken kiralad›¤›m›z 2 bin metrekarelik Sefaköy’deki ilk fabrikam›zda termokupllar imal ederken gene bu yer bollu¤undan f›r›nlar,
vanalar, komple sistemler imal
edebiliyorduk. Dilovas›’ndaki ar-
say› da 1988 y›l›nda ald›k. ‹ki y›l
içinde infla ettik.
Türkiye’de üretim ve AR-GE çal›flmalar› ne durumda? Genel olarak bir analiz yapar m›s›n›z?
Özellikle ithalat›n yayg›n olmad›¤› dönemde biraz da zorunlu olarak çok fazla üretim yapt›k. Sermayesiz kim ne ister ise yapar
iken güçlendikçe seri üretim gerçeklefliyor, daha standart ürünlere dönebiliyorsunuz. Buna ra¤men hala yap›lan üretimler içinde
bile özel üretimler söz konusu.
Biz de bunlara cevap vermeye
çal›fl›yoruz. Bazen ticaret, imalattan daha cazip görünüyor. Türkiye’de sermaye yetersiz oldu¤u
için üretim az, ithalat çok. Yurt
d›fl›ndaki büyük firmalar›n avantaj› yüksek üretim teknolojileri
kullanarak az elemanla çok üretim yaparak maliyetleri düflürmek
ve bizim bir avantaj olarak sunmaya çal›flt›¤›m›z ucuz insan gücü tezimizi bir yerde haks›z ç›karmak. Bizde de yat›r›mlar böyle yap›l›rsa ve pek çok yere temsilcilikler konursa ve oturtulursa
üretilmeyecek fley yok. Araflt›rman›n önemini de unutmamak
gerek. AR-GE desteklendikçe Türkiye’de de üretimin iyi yerlere gelece¤ini umut ediyoruz. fiu andaki tabloya bir bakt›¤›m›zda sektörümüzle ilgili olarak sanayici ad›
ile kurulan bir derne¤imizde sanayicilerin
say›s›
az›nl›kta.
Gençlerden beklentimiz ticari kazançlar›n› üretim yat›r›mlar›na
yönlendirmeleridir. Bu konuda
Bu oluflumdan sonraki yol haritan›z nas›l olacak?
Enelsan, 35 y›ld›r ne yap›yorsa yine yapmaya devam edecek. Bu
arada bizim Enelsan olarak yaklafl›m›m›z bafl›ndan beri daha çok
üretime dönük idi. Krohne ile çal›fl›rken de Krohne’nin cihazlar›n›
kurmak, devreye almak, servis
Otomasyon 61
PROSES KONTROL ve ENSTRÜMANTASYON
olgunlaflmam›z, birlik olmam›z laz›m. Beraberce
üretim yap›labilir. Toplam nüfusu ‹stanbul’dan
az olan ‹skandinav ülkelerinden Norveç Neutrogena, Finlandiya Nokia
ve ‹sveç Volvo, Saab,
Ericsson, Sandvik gibi
markalar› ile dünyaya
ulafl›yorlar.
Geçti¤imiz y›l ilk defa
otomotiv endüstrisi tekstilden fazla ihracat gerçeklefltirdi. Burada da s›k›nt›m›z yedek parça, ara
mal yapmak. Nihai ürün
yapmad›kça onun kar› size geçmez. Burada herkes fasoncu, kimse Türk
ürününü her fleyiyle yap›p da ç›km›yor. Ço¤u
üretici yurtd›fl› markalara
ürünler yap›yor. ‹stisnalar
da yok de¤il. Örne¤in
Mavi Jeans, eskiden fasoncu idi. fiimdi New
York’ta, Boston’da ma¤azalar› var. Türkiye’de otomotiv
endüstrisinde de benzer çabalar
bafllarsa ayn› noktaya gelinebilir.
Türk markas› ile otomobiller ve
bizim sektörümüzde ölçü ve kontrol ayg›tlar› üretebiliriz. Göz
önünde bulundurulmas› gereken
çok önemli bir gerçek asl›nda
Türkiye’nin bizzat kendisinin büyük bir pazar olmas›. Bir de ters
bir mant›kla geri kalm›fll›¤›n bir
avantaj› olarak tan›mlayabilece¤imiz ve Avrupa’ya gitti¤imizde
göremedi¤imiz dinami¤in ülkemizde var olmas›. Burada her yer
inflaat, sürekli geliflme, büyüme
var. Sadece bizim de içinde bulundu¤umuz Dilovas› Organize
Sanayi Bölgesi içinde 190 tane
fabrika var. Türkiye’nin ilk 500
firmas› aras›ndaki 17’si bu bölgede. Elimizi tafl›n alt›na koymam›z
laz›m, her fleyin ‹stanbul’da olmad›¤›n› görmek gerekiyor, biraz
62 Otomasyon
d›fl›na ç›kmak laz›m. Sanayicilik
kolay de¤il. Kendinden fedakarl›k
yap›p, üretime yat›r›m yapmak
gerekiyor. Devlet teflviki de laz›m
tabii. Ne var ki, 35 y›ll›k geçmiflimiz var, devlet teflviki yeni geldi.
Gelmeseydi de yapacakt›k ancak
cesaret verdi, motive olduk.
Ürünlerinizi ana bafll›klar› ile tan›t›r m›s›n›z? Bu ürünler hangi
sektörlerde kullan›l›yor? ‹ç piyasada en çok talep çeken ve lokomatif diyebilece¤iniz bir ürününüz var m›?
Enelsan olarak daha çok kendi
ürünlerimizle yola devam edece¤iz. Bas›nç transmitterlerimiz devam edecek. Krohne’nin ürünlerine destek olsun diye birkaç panel
göstergesi vs. ayg›t imal etmifltik,
onlar›n üretimini sürdürece¤iz.
Birkaç özgün üretimimiz var, onlar da devam edecek. S›zd›rmazl›k cihazlar› üretiyoruz. Kayse-
ri’de, Eskiflehir’de gaz
muslu¤u, f›r›nlar›, ocaklar› imal edenler s›zd›rmazl›k testi cihaz›n› bizden al›yorlar. Bas›nç ve
s›cakl›k transmitterlerimiz çeflitlendi. Bafl›ndan
beri yapt›¤›m›z gibi sistem mühendisli¤i ve uygulamas› yap›yoruz. Çimento katk› maddeleri
satanlar dozajlamak için
bizden sistem istiyorlar.
Bunun içinde kullan›lan
komponentleri standardize ettik, standart bir pano
içerisinde yaz›l›m› ile
komple sistem veriyoruz.
Milltronics temsilcili¤inden beri yakalad›¤›m›z
teknolojilerden biri de
bant kantar›. Özellikle
al›m-sat›m gayesi ile kömür iflletmelerinin ihtiyac› olan bant kantarlar›n›
yap›yoruz. Hala Krohne’nin satt›¤› ürünlere sat›fl sonras› hizmet veriyoruz. ‹zmit Dilovas› Organize Sanayi Bölgesi, yap-iflletdevret modeli ile at›k su tesisi
yapt›rd›. Bütün fabrikalar›n at›klar›n› ölçerek fatura ediyor. 135
noktada bütün fabrikalar›n pis su
ç›k›fl ölçümünü yapacak tesisi
kurduk. Buna benzer Bursa’da;
Manisa’da çeflitli organize sanayi
bölgelerinin ölçüm tesislerini kurduk ve kuruyoruz.
Pazarlama ve sat›fl stratejinizde
de¤iflikler olacak m›?
Pazarlama bölümümüz yok.
Krohne Enelsan iken de pazarlama k›sm›na pek kar›flmad›k.
Bundan böyle kendi ürünlerimiz
için gerekli ç›k›fl olanaklar›n› do¤al olarak bulmam›z gerekecek.
Proses enstrümantasyonu deyince kimya sektörü akla geliyor.
Ancak hala bu sektör Türkiye’de
zay›f. Petkim ile birlikte bir elin
parmaklar› kadar ancak gerçek
kimyevi üretim yapan kurulufl
17-20 Mart 2011
3. Hall C110
PROSES KONTROL ve ENSTRÜMANTASYON
var. Yurt d›fl› kimya sektörünün
Türkiye uzant›lar› daha çok konsantre olarak getirdikleri ürünleri
burada çözelterek pazarlamas›n›
yap›yorlar. Daha önce de söyledi¤im gibi Türkiye gibi büyük bir
pazar daha çok yat›r›m gerektiriyor. O zaman bizlerin de önü
aç›lacak ve gerek ürün ve gerekse
proje servis destek baz›nda otomatik kontrol sektörü olarak daha
büyük cirolara eriflece¤iz. Bizim
için distribütörlük ürün portföyünde bulunsun amaçl›d›r. Sistemlerimizde Krohne’nin ürünlerini kullanmaya devam edece¤iz.
Servis deste¤i, devreye almay›
kendimiz yap›yoruz. ‹sim de¤iflikli¤i olmad›¤› için müflteri portföyümüz Krohne olarak ar›yor.
Servis deste¤i hala veriyoruz. Öte
yandan bas›nç transmitteri üreten
bir Türk rakibimiz yok.
AR-GE departman›n›z hakk›nda
bilgi verir misiniz?
AB standartlar›nda milli gelirin
yüzde 2’sinin AR-GE’ye harcanmas› gerekiyor. Türkiye’de bir flekilde TÜB‹TAK, Türkiye’deki ARGE harcamalar›n› art›rmaya çal›fl›yor. Bizim flu ufac›k bünyemizde, ciromuzun yüzde 30’unu harc›yoruz. Bir ürünü gelifltirirken
AR-GE’sini de içerisinde yap›yoruz. Ürünü bir baflka flekle sokmak bile bafll› bafl›na bir AR-GE.
64 Otomasyon
c Bizim organize sanayi
bölgemizi oluflturan
fabrikalar›n ço¤u 40 y›ld›r
burada. ‹lk kez bu y›l at›k
su sistemi kuruldu ve
fabrikalar›n at›klar›
ar›tmaya ba¤land›. Bunun
gibi binlerce belediye,
yüzlerce organize sanayi
bölgesi var. Yat›r›m
yap›lmas› flart. Yat›r›m
yap›l›nca ölçüm de
olacak. d
Sürekli aray›fl içerisindeyiz. Ayr›ca AR-GE ekibimiz yok ama zaten herkes burada AR-GE yap›yor. ‹lk defa d›flar›dan dan›flmanl›k deste¤i de almaya bafllad›k.
Kurumsal destek al›yoruz. Biraz
da ihtisaslaflt›¤›m›z debi kalibrasyonu konusunda kamu yat›r›mlar› hantal kal›yor. Biz endüstriyel
boyutta ve endüstrinin bekledi¤i
h›z ve bütçe içerisinde kalibrasyon hizmetleri vermeyi amaçl›yoruz. fiu anda kurulu düzenimize
akreditasyon al›r isek kendimizi
daha iyi ifade edip müflterilerimize kalibrasyon hizmetlerimizi
sunmak arzusunday›z.
2011 y›l› için büyüme ve yat›r›m
hedefleriniz neler; ön plana ç›karmay› düflündü¤ünüz ürün
gruplar›n›z olacak m›?
fiu andaki mevcut ürünlerimizi
dokümante edip broflür ve kataloglar›n› revize etmeyi gerekli
sertifikalar› almay› planl›yoruz.
TÜB‹TAK’tan ald›¤›m›z projelerden biri debimetrelerin kalibrasyonu için sistem kurmak. WIN
Fuarlar›’nda da böyle bir sistemi
teflhir etme f›rsat›m›z olacak.
Proses kontrol ve enstrümantasyon sektörünün Türkiye’deki durumunu de¤erlendirir misiniz?
Bu sektörde yaflanan s›k›nt›lar ve
çözüm önerileriniz nelerdir?
Türkiye’de ekolojik yat›r›mlara
önümüzdeki 10 y›l içinde 80 milyar gibi büyük bir kayna¤›n yatmas› gerekiyor. Ancak hala Türkiye’de evlerin neredeyse yar›s›nda
musluk yok. Altyap› yap›lmal›,
kanalizasyonlara ba¤lanmal› ve
ar›t›lmal›. Düflünün bizim organize sanayi bölgemizi oluflturan
fabrikalar›n ço¤u 40 y›ld›r burada. ‹lk kez bu y›l at›k su sistemi
kuruldu ve fabrikalar›n at›klar›
ar›tmaya ba¤land›. Bunun gibi
binlerce belediye, yüzlerce organize sanayi bölgesi var. Yat›r›m
yap›lmas› flart. Yat›r›m yap›l›nca
ölçüm de olacak.
Ertan Söylemez kimdir? Bize k›saca kendinizi tan›t›r m›s›n›z?
1955 y›l›nda Talas Amerikan Ortaokulu’ndan, ard›ndan 1958 y›l›nda Tarsus Amerikan Koleji’nden mezun oldum. Orta Do¤u
Teknik Üniversitesi’nin ilk elektronik mühendisi mezunlar›ndan›m. fiimdiki TEDAfi, öncesi TEK
o zamanlar Etibank’ta master tezimin uygulamas›n› yapt›m. Bakt›m ki çok uzuyor. Askere gittim.
Askerden sonra kendi bafl›ma bir
fleyler yapt›m. 72-74 y›llar› aras›nda bir rafineride çal›flarak enstrümanc›l›¤› ö¤rendim. Onun d›fl›nda ço¤u zaman serbest çal›flt›m. 50 y›ld›r sektördeyim.
PROSES KONTROL / ENSTRÜMANTASYON
Rosemount Güneydo¤u Avrupa ‹fl Gelifltirme Müdürü Burak Gürkan:
2011 Emerson için büyüme
y›l› olacak
Röportaj: Damla Girgin
Foto€raf: Garo Miloflyan
Proses Kontrol ve
Enstrümantasyon
alan›nda endüstrinin
gereklerine cevap veren
Emerson Process
Management, 2003
y›l›ndan bu yana
çal›flmalar›n› sürdürdü¤ü
Ak›ll› Kablosuzlar› ile
dikkat çekiyor. “Proses
otomasyonu için en
büyük yenilik, ak›ll›
kablosuz teknoloji.
Gelecek, kablosuz
teknolojide” diyen
Rosemount Güneydo¤u
Avrupa ‹fl Gelifltirme
Müdürü Burak Gürkan
ile firmay›, sektörü ve
gelece¤in teknolojilerini
konufltuk.
2010 y›l› Emerson aç›s›ndan nas›l
geçti?
2010 y›l› bafl›nda krizden ç›k›fl›n
aç›k sinyallerini görmeye bafllam›flt›k. 2010 y›l› Emerson için baflar›l› geçti. Hemen hemen bütün
ürün gruplar›m›zda pazar pay›m›z› artt›rd›k. Kriz zamanlar›nda
Emerson’un pazar pay› geniflliyor. Krizde yat›r›m yapan firmalar
zaten krizde yat›r›m yaparak risk
alm›fl oluyorlar. Ald›klar› riski daha da fazla art›rmamak için yat›r›mlar›nda güvenilir ve büyük firmalarla çal›flmay› tercih ediyorlar. Böylece Emerson’un pazar
pay› kriz dönemlerinde daha da
art›yor.
Bu baflar› süreklili¤ini neye ba¤l›yorsunuz?
Bence üç temel sebebi var. ‹lki
ve en temel olan› Emerson’un
ürün ve hizmet kalitesi.
‹kincisi sat›fl mühendislerimizin müflterilerimize ürün de¤il, çözüm sunuyor olmas›.
Dolay›s›yla ürünü
pazarlamak yerine
müflterimizin sorunlar›na çözüm öneriyoruz. Bu flekilde
ihtiyaca tam olarak
cevap verebiliyoruz.
Üçüncü faktör, özellikle kriz zaman›nda
daha da önem kazanan Emerson’un piyasadaki ismi ve finansal konumu.
Bu üç faktör bir
arada
olunca
müflteriler için
Burak Gürkan
66 Otomasyon
tercih sebebi oluyor ve bize de
baflar›y› getiriyor.
Emerson, hangi ürünlerle hangi
sektörlere hizmet veriyor?
Emerson, sekiz birimden oluflan
büyük bir holding. Bu birimler
içinde Emerson Network Power,
Industrial Automation, Motor
Technologies, Professional Tools,
Climate Technologies, Appliance
Solutions, Storage Solutions, Process Management bölümlerimiz
var. Biz Emerson Process Management olarak sekiz grup içinde
en büyük olan›y›z. Tabi
flimdi Chloride Masterguard’›n Emerson
taraf›ndan
sat›n
al›nmas›yla
Network Power Grubu
bu y›l bizim kadar
büyüyecek gibi görünüyor.
Detaya inersek Emerson Process
Management üç ana gruptan olufluyor. Birincisi, Ölçüm Teknolojileri Grubu, di¤eri Vana ve Regulatör Grubu, üçüncüsü ise
Kontrol Sistemleri Grubu. Ölçüm
grubumuzda Rosemount, MicroMotion, Daniel, Mobrey gibi piyasa taraf›ndan çok iyi bilinen
markalar›m›z bulunuyor. ‹kinci
grup, Fisher vana ve regülatörlerini kaps›yor. Kontrol sistemleri ise
DeltaV, Ovation, AMS gibi markalar›m›zda yaz›l›m ve mühendislik hizmetlerini içeriyor.
Az önce de bahsetti¤iniz gibi
Emerson, UPS firmas› Chloride
Masterguard’› sat›n ald›. Bu konuda bilgi alabilir miyiz?
Network Power grubumuz zaten
kesintisiz güç kayna¤› hizmeti veriyordu. 1,6 milyar dolar gibi çok
ciddi bir yat›r›mla Chloride Masterguard’› sat›n ald›k. Masterguard’›n bünyemize kat›lmas›yla
beraber hem ürün gam›m›z hem
de servis a¤›m›z daha da geniflledi. Türkiye’deki organizasyonu
yüz kiflinin üzerinde olan bir firma. Emerson tarihsel olarak ald›¤› firmalara yat›r›m yapmaya devam eder. Eminim Chloride daha
da büyüyecek. Network Power
grubumuz da büyümeye ve güçlenmeye devam edecek.
Emerson’un proses otomasyonu
pazar›ndaki yerini de¤erlendirir
misiniz?
Emerson, proses otomasyonunda
dünya lideri. Bizim için finansal
de¤erlerden çok müflterilerin ne
dedi¤i önemlidir. Control Magazine Dergisi’nin direkt müflterilerle yapt›¤› anketlerde ürün gruplar›na bak›ld›¤›nda Emerson ürünleri yüzde 90 oran›nda ilk üç s›radad›r, büyük ço¤unlu¤u birincilik
olmak kayd›yla. Ürünlere çok
önem verip teknoloji üzerine çal›flt›¤›m›z için, ürünlerimiz müflteriler taraf›ndan da tercih ediliyor.
Bu noktada Ar-Ge’ye yap›lan ya-
c Emerson, proses
otomasyonunda dünya
lideri. Bizim için finansal
de¤erlerden çok
müflterilerin ne dedi¤i
önemlidir. Control
Magazine Dergisi’nin
direkt müflterilerle yapt›¤›
anketlerde ürün gruplar›na
bak›ld›¤›nda Emerson
ürünleri yüzde 90 oran›nda
ilk üç s›radad›r, büyük
ço¤unlu¤u birincilik olmak
kayd›yla. d
t›r›mlar çok önemli. Emerson,
toplam cirosunun ciddi bir k›sm›n› Ar-Ge’ye ay›r›yor. 2010 y›l›nda y›ll›k ciromuz 21 milyar dolar›n üzerindeydi, 800 milyon dolar civar› Ar-Ge’ye ayr›ld›. Emerson Holding olarak bizim için bir
di¤er önemli faktör, satt›¤›m›z
ürünlerin ne kadar›n›n yeni ürün
oldu¤udur. Yeni ürünü biz, son
befl y›l içinde piyasaya ç›kan
ürünler olarak tan›ml›yoruz. Yeni
ürünlerin, toplam ciromuz içindeki pay›, yüzde 40 civar›ndad›r.
Bu da Ar-Ge’ye yapt›¤›m›z yat›r›m›n müflteri taraf›ndan ne kadar
benimsendi¤ini ve önemsendi¤ini gösteriyor.
Emerson’un proses seviye ölçüm
çözümleri hakk›nda bilgi alabilir
miyiz?
Emerson’un geçmiflten bugüne
her zaman proses seviye çözümleri vard›. Özellikle 2001 y›l›nda
Saab firmas›n› sat›n almam›zla
beraber bu alan üzerine daha da
odakland›k. Hatta seviye grubu
Emerson Process Management
içinde bafll› bafl›na bir birim haline geldi. Seviye grubumuz içinde
denizcilik sektörüne yönelik
ürünler, envanter tank ölçüm sistemleri, proses seviye ürünleri
bulunuyor. Saab seviye grubundaki en büyük firmam›z. Ad› Rosemount Tank Ölçümleri olarak
de¤iflti. Saab’›n geçmifline bakt›¤›m›z zaman radarla seviye ölçümü çözümlerini keflfeden ve dünyada ilk uygulayan firma. 2005
y›l›nda da 100 y›ll›k tarihi olan
Mobrey firmas›n› sat›n ald›k. Böylece titreflimli çatal siviçler, ultrasonik seviye transmitterleri, float
tipi seviye anahtarlar› gibi çözümler de ürün grubumuza kat›lm›fl oldu. Dolay›s›yla toplamda
en fazla tecrübe sahibi seviye firmas›y›z diyebilirim. Dünyada seviye grubumuza bak›ld›¤›nda bütün ürün gruplar› içinde en h›zl›
büyüyen ürün grubumuz. Sadece
Avrupa’da her y›l yüzde 20 ve
üzeri büyüme gösteriyor.
Gelece¤in ölçüm teknolojisi olarak tan›mlanan K›lavuzlu Radar
Teknolojisi (Guided Wave RadarGWR)’nden bahseder misiniz?
K›lavuzlu radar teknolojisi, müflterilerimiz taraf›ndan çok fazla
tercih ediliyor. Çünkü temelde ra-
Otomasyon 67
PROSES KONTROL / ENSTRÜMANTASYON
dar teknolojisini kullan›yor, zor
proses koflullar›nda dahi güvenilir bir ürün. K›lavuzlu radar
teknolojisinde de tüm radar
teknolojilerinde oldu¤u gibi
elinizde belli miktarda bir
enerji var ve bu enerjiyi elektro
manyetik dalga format›nda tank›n içine gönderip s›v› yüzeyinden geri yans›yan sinyalle ölçüm yap›yorsunuz. Dolay›s›yla
bu enerjinin do¤ru kullan›m›,
sizin ald›¤›n›z sinyalin kalitesini ve güvenilirli¤ini belirliyor.
Bizim k›lavuzlu radar cihazlar›m›z›n getirdi¤i yenilik, radar
mühendislerimiz taraf›ndan gelifltirilmifl “Direct Swich Technology” olarak tan›mlad›¤›m›z
patentli yeni bir teknoloji. Bu
teknoloji, sinyal gönderilirken
ve yans›yan sinyal al›nd›¤›nda,
enerjiyi elektronik kart üzerinde optimize ediyor ve sinyal kayb›n› önlüyor. Dolay›s›yla gönderilen ve al›nan sinyal çok daha
güçlü oluyor. Bunun kullan›c›ya
sa¤lad›¤› avantaj flu: Normal koflullar alt›nda arayüzey (interface) dedi¤imiz ya¤ ve su ölçümlerinde kullan›lan probe’un yani
k›lavuz tipinin koaksiyel dedi¤imiz boru fleklinde olmas› gerekiyor. Geri yans›yan
enerji çok az
oldu¤undan
sinyalin güçlü
iletilebilmesi
için en çok
kullan›lan yöntem budur. Bunun dezavantaj›,
prosesinizin
zor,
ak›flkan›n›z›n çok temiz olmamas› durumunda t›kanma ve
kir birikmesi dolay›s›yla yanl›fl sinyal alma riskinizi
art›rmas›. Ancak
Emerson’un getirdi¤i teknolojiyle
sa¤lanan fazladan enerji ile
seviye ya da arayüzey ölçümünü
68 Otomasyon
tek metal çubuk, hatta metal bir
kabloyla bile düflük dielektrik seviyelerinde dahi çok daha güvenilir olarak yapabiliyoruz. Bu silolarda kat› seviye ölçümlerinde
de büyük bir avantaj sa¤l›yor.
Plantweb Mimarisi ve Emerson
‘Ak›ll› Kablosuzlar›’ hakk›nda
bilgi alabilir miyiz?
Plantweb y›llardan beri kulland›¤›m›z, dijital mimari yap›m›z. Ak›ll› Kablosuzlar da
pratik olarak Plantweb’in
bir parças›. Bu dijital mimari yap›da kontrolü sahaya
indirebilecek ak›ll› cihazlar,
ekipmanlar
kullan›yoruz.
Ak›ll› Kablosuzlar’›n getirdi¤i avantaj; eskiden
uygun olmayan ölçüm
noktalar›nda, ölçmekte, kablolamada sorun
yaflad›¤›m›z
veya
pahal›
buldu¤umuz ölçüm noktalar›na kablosuz olarak sinyal tafl›y›p daha fazla kontrol ve izleme noktas› sa¤layabiliyoruz.
Bu da prosesiniz ile ilgili daha
fazla bilgi ve daha iyi kontrol
sahibi olman›z› sa¤l›yor. Günümüzde proses otomasyonu
için en büyük yenilik flüphesiz
Ak›ll› Kablosuz Teknoloji. Bütün proses otomasyon sektöründe her ne kadar yeni teknoloji olsa da Emerson için çok
da yeni de¤il. 2003 y›l›ndan
beri tüm dünyada saha denemeleri yap›yoruz. Y›llard›r sürekli test etti¤imiz ve gelifltirdi¤imiz bir teknoloji. 2006 y›l›ndan itibaren de dünyada ve
Türkiye’de lansman›n› gerçeklefltirdik. fiimdi müflterilerimize
daha önce ölçüm yapamad›klar› noktalarda çözüm sa¤layabiliyoruz. Ak›ll› kablosuzlar hem
izleme hem de kontrol amaçl›
proses otomasyon kullan›m› için
dünyan›n en yeni ve en h›zl› büyüyen teknolojisi.
Emerson olarak bizim dünya üzerinde toplamda 200 milyon saatin üzerinde, 1400 sahada çal›flan, on binlerce ak›ll› kablosuz
cihaz›m›z var. Türkiye’de de
300’ün üzerinde kablosuz cihaz
sat›ld›. Türkiye Emerson, 2010 y›l›nda Avrupa’n›n maddi olarak
toplamda en büyük sat›fl›n› yapt›.
Türkiye Emerson, özellikle kablosuz cihazlar söz konusu oldu¤unda firmam›z içinde Avrupa’n›n
gözdesi.
HART foundation, WirelessHart
standartlar›n› belirledi. IEC ve EN
bu standartlar› IEC62591 ve
EN62591 olarak bu y›l onaylad›.
Kablosuzlar›n belli standartlara
oturmufl olmas› ve pek çok büyük
üretici taraf›ndan destekleniyor
olmas› sektör için iyi bir haber.
Bu protokol savafllar›ndan bir
miktar s›yr›ld›¤›m›z anlam›na geliyor. Zaten Hart, proses dünyas›-
17-20 Mart 2011
2. Hall D110
PROSES KONTROL / ENSTRÜMANTASYON
n›n en temel dijital iletiflim format›. WirelessHart standartlar›
ile beraber herkesin kablosuz
ürünlerini ayn› networkte kullanabiliyoruz. WirelessHart networküne sahip oldu¤unuz zaman gönül rahatl›¤›yla herhangi
bir firman›n WirelessHart cihaz›n› t›pk› bugünkü kablolu herhangi bir Hart cihaz kullan›r gibi tak›p kullanabiliyorsunuz.
Dolay›s›yla gelecek, WirelessHart ile kablosuz teknolojide.
Emerson, dünyan›n pek çok yerinde bulunuyor. Bu global a¤
içerisinde Emerson Türkiye’nin
yerinden bahseder misiniz?
Emerson, sadece Amerikan firmas› de¤il, tüm ülkelerde sat›fl
ofisi, fabrika ya da irtibat bürosu
kanal›yla bir flekilde yer al›yor.
Yerel olarak bakt›¤›m›z zaman
Türkiye Avrupa’n›n yükselen
y›ld›z›. Bu y›l Türkiye organizasyonumuza üç yeni ülke daha
ba¤land›. Umut ediyorum, birkaç y›l içinde Türkiye büyük bir
merkez olacak. Türkiye, çok
h›zl› büyüyen ve potansiyeli
yüksek bir pazar. Bundan kaynakl› firma içinde çok fazla üst
düzey görüflmeler ve ziyaretler
oluyor. Türkiye Emerson olarak
çok h›zl› büyüyoruz ve daha da
büyüyece¤iz. Kriz zamanlar›nda
pek çok firma küçülmeye giderken biz tam tersi eleman al›m›n›
sürdürdük. Yak›n zamanda Avrupa’ya hizmet verecek 14 kiflilik
yeni bir mühendislik ekibi kuraca¤›z. Umudum, bunu daha da
büyütüp Emerson’un tüm bölümlerinin mühendislik, servis hizmetlerini ve hatta üretimi Türkiye’den sa¤layabilmek.
Sat›fl politikan›z›n unsurlar› nelerdir? Müflteriye nas›l ulafl›yor
ve müflteriyi nas›l alg›l›yorsunuz?
Emerson olarak müflterilerimize
yüz yüze ulaflmay› tercih ediyoruz. ‹nternet üzerinden sat›fl›m›z
yok. Ürünü anlat›p satmaya çal›fl-
70 Otomasyon
Emerson’da çal›flmaya bafllad›¤›m 1999 y›l›ndan bu yana yeni
ürün lanse etmedi¤imiz y›l olmad›. Emerson, çok güçlü bir
yap›ya sahip. Gelecek gördü¤ü,
büyüme olacak sektörler için
sürekli sat›n alacak firma aray›fl›
içerisinde. Büyük olas›l›kla yak›n zamanda yeni al›mlar ve yeni çözümler olacakt›r.
mak yerine çözüm götürüyoruz.
Do¤rudan iletiflim içinde oldu¤unuzda sorunu görüp ihtiyac› daha
iyi tespit etme firsat›n›z oluyor.
Sat›fl ve servis ekiplerimiz çözüm
odakl› çal›fl›yorlar. Müflterimize
art› bir de¤er katabildi¤imiz için
di¤er ürün sat›fl› yapan firmalardan farkl›y›z. Sat›fl ekiplerimizin
tüm e¤itimleri sahip oldu¤umuz
ürün ve teknolojiyle çözüm sunmak üzerinedir. Emerson, stratejik yap› olarak mühendislik ve
teknolojiyi bir araya getirip müflterisine çözüm sunmay› hedefler.
Bu global anlamda, basit bir çekiçten, karmafl›k bir DCS çözümüne kadar pek çok konuyu kapsayabilir. Önemli olan müflteriye
teknolojiyle çözüm götürmektir.
2011 y›l›nda sunaca¤›n›z yeni
çözümler var m›? 2011 y›l› hedefleriniz nelerdir?
2011 y›l›nda da ak›ll› kablosuz
ürün grubumuzu geniflletece¤iz.
S›cakl›k, bas›nç, pH, vibrasyon,
seviye sivici, vana pozisyoneri
gibi çözümler ak›ll› kablosuz
ürün gam›m›zda halihaz›rda
mevcut, bunlara ek olarak özellikle proses otomasyon sektörüne yönelik kablosuz yeni ürünler gelecek. Bunun d›fl›nda bas›nç, s›cakl›k cihazlar›na yeni
diyagnostik özellikler gelecek.
Seviye grubumuz en çok yat›r›m
yap›lan gruplar›m›zdan biri. Bu
y›l Raptor ad›nda yeni nesil envanter tank radar seviye sistemimiz Türkiye’de lanse edilecek.
Proses seviye ürün gam›m›z› geniflletmek ad›na da proses seviye cihazlar›n›n opsiyonlar› geniflleyecek. Bunlar›n yan› s›ra geçen
sene DCS sistem grubumuzdan
piyasaya sürdü¤ümüz Electronic
Marshalling teknolojimize yenilikler eklenecek. Bu yeni teknoloji ile klemens gruplar›n› ve pano
ihtiyac›n› ortadan kald›r›yoruz ve
proje esnas›ndaki I/O de¤iflikliklerinde büyük bir esneklik sa¤l›yoruz. “Charm” dedi¤imiz soket
modülerlerin yeni opsiyonlar›
ürün gam›m›za kat›lacak.
2011 y›l› Emerson için büyüme
y›l› olacak. 2010 y›l› bafl›nda
krizden ç›k›fl› gördü¤ümüz için
2011 y›l›na iyi haz›rland›k. Bütçe
y›l›m›z Eylül sonu Ekim ay› bafl›nda bafllar. Biz y›l›n ilk yar›s›n› halihaz›rda bitirdik. Avrupa ve Türkiye’de ilk yar› sonuçlar› gayet
iyi. Büyüme hedeflerimizi tutturup aflaca¤›m›za inan›yorum.
17-20 Mart 2011
3. Hall B170
PROSES KONTROL / ENSTRÜMANTASYON
Her Türlü Proseste
Kullan›labilen Flowmetreler
Fatih Say›n
Ölçüm Ürünleri
ABB Elektrik
Günümüzde birçok farkl›
yöntemle çal›flan ve her
türlü proseste
kullan›labilen
ak›flmetreler
bulunmaktad›r. Hangi
yöntemin seçilece¤ine
ak›flkan›n s›v› ya da gaz
oluflu, ak›flkanl›¤› ve
iletkenli¤i gibi
özelliklerine bak›larak
karar verilir.
ABB’nin ak›fl konusundaki serüveni, 1937 y›l›nda ABD’de Germantown/Pennsylvania’da Fischer & Porter olarak bafllad›.
1958’de Almanya Göttingen’deki
tesisler Fischer & Porter GmbH
olarak, bu endüstrinin Avrupa kolunu oluflturdu. Sensycon, Hartmann & Braun, Kent Taylor ve
Total Flow gibi firmalar 1999 y›l›nda ABB ad›yla bir araya gelince ak›fl konusunda farkl› metodlarla ölçüm yapan çok genifl bir
ürün yelpazesi oluflmufl oldu.
ABB günümüzde birçok farkl›
yöntemle çal›flan ve her türlü proseste kullan›labilen ak›flmetreler
üretmektedir. Hangi yöntemin seçilece¤ine ak›flkan›n s›v› ya da
gaz oluflu, ak›flkanl›¤› (viskozite)
ve iletkenli¤i gibi özelliklerine
bak›larak karar verilir.
Metod 4- Termal Gaz
Metod 5- Variable Area
(Rotametre)
Metod 6- Konvansiyonel Metod
(Fark Bas›nç)
Bu yaz›da bu metotlardan ilk befli ve buna göre ölçüm yapan belli bafll› modellerin özellikleri
özetlenecektir.
Metod 1- Elektromanyetik
Elektromanyetik flowmetreler Faraday Kanunu’na göre ölçüm yaparlar. Debimetrenin alt ve üstündeki bobin sarg›lar›n›n enerjilenmesi sonucu oluflan manyetik
alandan geçen iletken s›v›, ak›fl
h›z› ile do¤ru orant›l› bir voltaj
oluflturur. Bu voltaj›n, sa¤l›kl› bir
flekilde ölçülebilmesi için flowmetrenin içi yal›tkan bir astar
malzemeyle kaplanm›fl, ölçüm
için yanlar›na iki adet iletken
elektrod yerlefltirilmifltir.
ABB farkl› yöntemlerle ak›fl ölçen
afla¤›daki tüm debimetreleri üretmektedir.
Metod 1- Elektromanyetik
Metod 2- Vortex ve Swirl
Metod 3- Coriolis
a) Proses Flowmetresi:
Processmaster
DN3 ile DN2000 aras› çaplarda
üretilen bu flowmetre özellikle
Ak›flkan Tipi
S›v›
Gaz
‹letkenlik
Düflük
Yüksek
Ak›flkanl›k
Düflük
Ölçüm Metodu:
Elektromanyetik debimetre
Rotametre
Corriolis
DP
72 Otomasyon
Ölçüm Metodu:
Rotametre
Corriolis
DP
Yüksek
Ölçüm Metodu:
Corriolis
Rotametre
DP
Vortex
Swirl
Ölçüm Metodu:
Vortex
Swirl
Termal Gaz
Rotametre
DP
endüstri uygulamalar›nda kullan›lmaktad›r. Kimya, ka¤›t, g›da,
maden, metal, petrol ve gaz endüstrilerinde, iletkenli¤i olan her
s›v›n›n debi ölçümünde prosese
uygun astar ve elektrod malzemeleri seçilerek kullan›labilir.
Bu flowmetrenin öne ç›kan özellikleri;
• Kompakt ya da ayr›k flowmetrelerde de¤ifltirilen transmiter,
Primere ait kalibrasyon ve ölçüm
bilgilerini otomatik olarak kendine yükler. Manuel bir ayarlama
yapmaya gerek kalmaz.
• Çok geliflmifl diagnostik özelliklere sahiptir. Elektrod rezistanslar›, voltajlar› sürekli olarak ölçü-
lür. Oluflan hatalar kullan›c›ya
belli kod düzenlemesi ile verilir.
Elektrod kaplanmas›, elektrottaki
korozyon ve k›sa devreler, astar
malzemesindeki afl›nma ve y›rt›klara varana kadar tüm problemler
konusunda bilgi almak mümkündür.
• Infrared bir servis portu kullan›larak zamana
karfl› ölçülen
parametreleri,
flowmetrenin
tüm
konfigürasyonunu bilgisayara
yüklemek
mümkündür.
• Yüksek tetikleme frekans› (25
Hz) ile daha hassas ölçüm yap›l›rken kullan›lan filtreleme yöntemleri ile istenmeyen gürültü
sinyalleri rahatl›kla elimine edilebilir.
b) HygienicMaster
Prosesmaster’in tüm özelliklerine
sahip olan ve sahip oldu¤u materyal ve ba¤lant› özellikleriyle
g›da, ilaç gibi hijyen gerektiren
sektöre hitap eden flowmetre grubudur.
PROCESSMASTER Genel Özellikler:
Çap
‹letkenlik
Besleme
: DN 3 - DN 2000
: > 5 μS/cm
: 85 - 253 V AC
16,8 - 31,2 V DC
Proses Ba¤lant›s›
: Flange, DIN, ANSI, JIS
Astar Malzemesi
: PTFE, Hard/soft rubber, PFA, ETFE
Elektrod Malzemesi : SSt 1.4571, SSt 1.4539
Hastelloy B, Hastelloy C
Platinyum-‹ridyum
Tantalyum, Titanyum
Koruma S›n›f›
: IP 67, IP68
Do¤ruluk
: 0,4% ve 0,2% ( opsiyonel)
Haberleflme
: HART, Profibus, FF
Ak›flkan S›cakl›¤›
: max 180°C
Tetikleme Frekans› : 25 Hz.
Otomasyon 73
PROSES KONTROL / ENSTRÜMANTASYON
DN3...DN100 aras› çaplarda üretilen flowmetre FDA, 3A ve
EHEDG sertifikalar›na sahip olup
CIP ve SIP Proseslerine uygundur.
Proses ba¤lant›lar› hijyen sektörlerinde gereken çeflitlili¤e sahiptir. Astar malzemesi: PFA’d›r.
c) Su Flowmetresi: Watermaster
DN3 ile DN2200 aras› çaplarda
üretilen bu flowmetre özellikle su
uygulamalar›nda kullan›lmaktad›r. Processmaster’in tüm özelliklerine sahip olmas›na karfl›n su
uygulamas›na uyacak flekilde basitleflen malzeme özellikleriyle
daha hesapl› bir alternatif oluflturmaktad›r.
Watermaster, ölçümü etkilemeksizin ve durdurmaks›z›n kendi
kendini kalibre etme özelli¤i
ve Patentli oktogonal sensör
dizayn› ile benzersiz bir konuma sahiptir.
Kendi kendini kalibre etmesi
sayesinde zaman ve s›cakl›k
de¤iflimlerinden etkilenmeyen bir ölçüm do¤rulu¤u ile
çal›fl›r. Oktogonal sensör dizayn› düz hat gereksinimini
s›f›ra indiren bir esneklik sa¤lamaktad›r.
d) Bataryal› tip Flowmetre:
Aquamaster
Bu
flowmetre,
iletkenli¤i
50μS’den fazla olan su uygulamalar›nda ve enerji sa¤laman›n
güç oldu¤u uzak noktalarda kullan›lmaktad›r. Pil ömrü 5 y›l olan
flowmetre, DN15-DN600 aras›
üretilmektedir. Kablolar, primer
gövde ve konvertör IP68 koruma
s›n›f›na sahiptir. %0,5 do¤rulukla
ölçüm yapan flowmetrenin GSM
haberleflme ve datalogger opsiyonlar› mevcuttur.
Metod 2- Swirl ve Vortex
Flowmetreleri
Vortex flowmetre, yüksek h›za
veya düflük viskoziteye sahip turbulent ak›fllarda kullan›l›r. S›v›,
gaz veya buhar flowmetrenin
önünde bulunan engele çarparak
ilerlerken ak›flla do¤ru orant›l›
miktarda girdap oluflturur. Bu girdaplar bir piezo rezistif sensör vas›tas›yla alg›lan›p toplan›r. Entegre PT100’le s›cakl›k ölçümü yap›ld›¤›ndan doymufl buhar uygulamalar›nda direk kütlesel ölçüm
yap›labilir.
WATERMASTER Genel Özellikler
Çap
‹letkenlik
Besleme
: DN 3 - DN 2200
: > 5 μS/cm
: 85 - 265 VAC
24 VAC/DC
Proses Ba¤lant›s›
: Flange, DIN, ANSI, JIS
Astar Malzemesi
: Polypropylene ( DN40 - 200)
Elastomer (DN250 - 2200)
Elektrod Malzemesi : SSt 316L, Hastelloy C
Koruma S›n›f›
: IP 67, IP68
Do¤ruluk
: 0,4% ve 0,2% (opsiyonel)
Haberleflme
: HART
Ak›flkan S›cakl›¤›
: max 70°C
74 Otomasyon
17-20 Mart 2011
3. Hall B180
PROSES KONTROL / ENSTRÜMANTASYON
VORTEX-Triowirl V Genel Özellikler:
Çap
: DN 15 - DN 300
Besleme
: 24 V DC
Proses Ba¤lant›s›
: Flange, Wafer
Koruma S›n›f›
: IP 67
Do¤ruluk
: 0,75%(S›v›), 1% (Gaz)
Haberleflme
: HART, Profibus, FF
Ak›flkan S›cakl›¤›
: Max. 400°C
Ölçümleme Aral›¤›
: 1:20
VORTEX-Triowirl S Genel Özellikler:
Çap
: DN 15 - DN 400
Besleme
: 24 V DC
Proses Ba¤lant›s›
: Flange
Koruma S›n›f›
: IP 67
Do¤ruluk
: 0,5
Haberleflme
: HART, Profibus, FF
Ak›flkan S›cakl›¤›
: Max. 280°C
Ölçümleme Aral›¤›
: 1:30
sensörleri aras›ndaki faz kaymas›,
hat frekans›, s›cakl›k ve sürücü
ak›m› direkt olarak ölçülür.
Faz kaymas› ve s›cakl›k kullan›larak kütlesel ak›fl hesaplan›r.
Hat frekans› ve s›cakl›k kullan›larak yo¤unluk hesaplan›r.
Kütle ak›fl ve yo¤unluk kullan›larak hacimsel ak›fl hesaplan›r.
Triowirl V vortex modeline karfl›l›k, patenti yaln›z ABB’ye ait olan
Triowirl S modeli onda bir civar›ndaki düz hat gereksinimi ile
özellikle yer problemi olan durumlarda tek çözüm olmaktad›r.
Metod 3- Coriolis
ABB FCM2000 Model Coriolis
flowmetreleri S flekli verilmifl çift
tüp dizayn›na sahiptir. Çift tüp rezonans frekans› ile titreflir. Oluflan bu rezonans frekans›, tüp
içindeki ak›flkan›n yo¤unlu¤u ile
do¤ru orant›l›d›r. Akan s›v›, Coriolis kuvveti uyar›nca A ve B
noktalar› aras›nda bir faz fark›
76 Otomasyon
(Δϕ) oluflturur. Bu fark kütlesel
ak›fl ile do¤ru orant›l›d›r..
Proses s›cakl›¤›, coriolis giriflinde
ölçülür ve istenirse display edilir.
Ölçülen s›cakl›k kompansazyon
amaçl› kullan›l›r.
Coriolis flowmetre ile hareket
Densi-Mass yaz›l›m› seçildi¤inde,
yo¤unluk ve s›cakl›k kullan›larak
konsantrasyon ve Brix hesaplamalar› da yap›labilir.
17-20 Mart 2011
2. Hall B150
PROSES KONTROL / ENSTRÜMANTASYON
FCM 2000 – CoriolisMaster
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kütle ak›fl-yo¤unluk-s›cakl›k-konsantrasyon ölçümü için tek ölçüm metodu
Çap: DN 10 - DN 150
Tekrarlanabilirlik: 0,1 %
Ak›fl aral›¤›: 0 - 660 t/ h
Dizayn: Standart, EHEDG-Design
Do¤ruluk
0.1% ile 0.4 % aras›nda seçim imkan›
(0.1%, 0.15%, 0.25, 0.4%)
Yo¤unluk (1 gr/l veya 5 gr/l)
Do¤rudan kütle ak›fl› ölçümü
Genifl ölçümleme aral›¤› (1: 100)
Tehlikeli saha 1 ve 2 için Ex- tasar›m
Farkl› proses ba¤lant›s›: (Flange, Tri- Clamp, Sanitary fitting, Thread)
CIP (Sahada temizlenebilme) / SIP
Metod 4- Termal Kütle
Flowmetre içinde biri gaz›n s›cakl›¤›n› ölçen (Rt), di¤eri bu s›cakl›¤›n üstünde bir sabit s›cakl›kta kalmak üzere ›s›t›lan (Rh) iki
direnç vard›r. Bu ›s›tma ak›m›
grafikte görüldü¤ü üzere, geçen
gaz ak›fl kütlesi ile do¤ru orant›l›d›r.
Sensyflow-IG diye adland›r›lan
displayli modelin yan› s›ra, VT-S,
VT-CS, Sensyflow-D, Sensyfloweco2 gibi displaysiz yaln›zca 420 mA ç›k›fl veren modellerde
söz konusudur. Özellikle yüksek
çapl› borularda boru delinerek
(hot-tap) monte edilebildi¤i için
pratik bir yöntemdir. Sa¤l›kl› bir
ölçüm için gaz›n nemsiz ve temiz
olmas› gerekir. Düz hat gereksinimleri Vortex’de oldu¤u gibidir.
Sensyflow-IG Genel Özellikler
Çap: DN25-DN3000
Besleme: 24 VDC/110...230 VAC
Koruma S›n›f›: IP 67
Do¤ruluk: %1 civar›nda
Haberleflme: HART, Profibus DP
Proses S›cakl›¤›: Max. 300°C
Proses Bas›nc›: 40 Bar
Ölçümleme Aral›¤›: 1:150
Ölçümleme aral›¤› ve sensörün
neden oldu¤u bas›nç düflümü
aç›s›ndan en baflar›l› ölçüm yöntemidir.
Hijyen sertifikalar› ve ex-proof
opsiyonlar› mevcuttur.
78 Otomasyon
Sensyflow-VT-S Genel Özellikler
Çap: DN25-DN3000
Besleme: 24 VDC/110...230 VAC
Koruma S›n›f›: IP 67
Do¤ruluk: %1 (hava),
%2 (di¤er gazlar),
Proses S›cakl›¤›: Max. 300°C
Ölçümleme Aral›¤›: 1:100
Metod 5- Rotametreler (Variable
Area)
Dikey olarak yerlefltirilen konik flekilli bu flowmetrelerin içindeki flamand›ra (float), afla¤›dan yukar›
hareket eden gaz veya s›v›n›n ak›fl
miktar›na ba¤l› olarak belli bir seviyede konumlan›r. Basit ve ucuz
flowmetrelerdir. Daha çok düflük
ak›fllarda kullan›l›r. Skalaland›rma
ve float malzemesi seçimi proses
bilgilerine göre yap›l›r. Cam tüp ve
metal tüp olmak üzere iki ayr› tipi mevcuttur. Cam tüplüler en
fazla üst alt alarm sa¤layabilirken, metal tüplü olan FAM54
modeli alarmlar›n yan› s›ra 4-20
mA ç›k›fl›ndan, Hart protokole
kadar opsiyonlara sahip olabilir.
Bu modelin di¤er özellikleri afla¤›da s›ralanm›flt›r:
• Koruma s›n›f›: IP67
• Güç kayna¤›: 10-46 V DC (Ex
10-28 V DC)
• Güç: <1 W
• Ak›m ç›k›fl›: 4…20 mA, load < 750Ω
• Ak›fl aral›¤›: 1:10
• Do¤ruluk s›n›f›: 1.6 (VDI 3513)
• Standart boy: 250 mm
• ‹zin verilen ak›flkan s›cakl›klar›:
-40 ile +400 °C
PROSES KONTROL / ENSTRÜMANTASYON
Kimyasal Üretim Tesisindeki
Teknoloji Ata¤›
Ergün Çetin
Simatic PCS 7 Sat›fl ve Ürün
Müdürü
Dr. Tolga Hasdemir
Sat›fl ve Pazarlama Uzman›
Siemens
Sistemin baflar›yla
devreye al›nmas›ndan
sonra, DINA
mühendisleri, extruder
kontrolü gibi eski
ekipmanlar üzerinde
çal›flan proseslerini yeni
operasyon yap›s›na dahil
etmeyi planl›yorlar.
80 Otomasyon
DINA firmas›, H›rvatistan’›n Krk
Adas›’ndaki Omisalj’de, 1970’lerin sonunda kurulan bir tesiste
polietilen üretimi yap›yor. Tesisin kurulumundan günümüze,
polietilen üretim teknolojisinde
kaydedilen geliflmeler sonucu,
firma 2007 y›l›nda yeni üretim
prosesleri ve yeni proses kontrol
sistemleri kazand›racak olan kapsaml› bir yat›r›m program›na karar verdi. Mevcut tesisin verimlili¤inin art›r›lmas›n›n yan› s›ra etilen, vinil klorid monomer (VCM)
ve polivinil klorid (PVC) üretim
proseslerinin eklenmesi ile ürün
portföyünün art›r›lmas› gerekiyordu.
Polietilen tesisinin modernizas-
yonu için üç önemli ad›m vard›.
1970’lerin kontrol ekipman›n›n
yenilenmesi ve yüksek bas›nçl›
reaktör ile 7.5 Megawatt’l›k kompresörün komple bak›m›n›n yap›lmas› gerekiyordu. DINA yeni
peroksit proses teknolojisine geçmeden önce mevcut polietilen tesisine yeni bir kontrol sistemi kurmaya karar verdi. Bunu takiben
VCM, PVC ve etilen için yeni
üretim prosesleri kurulup devreye
al›nacakt›. Yeni proses kontrol
sisteminden beklentiler yüksekti.
40 y›ll›k bir polietilen tesisindeki
eski kontrol ekipman›n yerini alacakt› ve tesiste planlanan yeni kurulumlar›n gerektirdi¤i geniflleme
yetene¤ine sahip olmal›yd›.
Zorlu Beklentiler
yüksektir ve reaktör
2007 y›l› bafl›nda
2500 bar gibi çok
yeni kurulacak DCS
yüksek bas›nçlarda
sistemine yönelik
çal›fl›r. Operasyonuluslararas› bir ihale
daki personel de daiçin flartname haz›rhil olmak üzere, güland›. fiartnamede
venlik DINA için tebeklentiler oldukça
mel önceli¤e sahipzorluydu ve özelliktir. Bu nedenle opele tesis güvenli¤i ile
ratör istasyonlar›n›n
ilgili konular vurgutasarlanmas›na DINA
lan›yordu. Siemens
proses kontrol persoihaleyi Simatic PCS
neli de kendi proses
7 DCS sistemi ile kadeneyimi ve bilgilerizand›. Siemens’in
ni aktararak dahil olbaflar›l› olmas›n›n
du ve sezgisel bir
temelinde, bafllangݍ
operasyon arayüzü
aflamas›nda proses
elde edildi.
mühendisli¤i için
do¤ru teknolojiye
Modern operasyon
sahip olmas›, devauygulamalar›
ile
m›nda ise DINA’n›n
1970’lerin
eski
yeni prosesler kurkontrol yap›lar›n›n
maya yönelik yükgörünümünü simüle
sek beklentili planlaeden iki ayr› operasProses enstrümantasyonunun Sipart PS pozisyonerleri gibi en son
r›n› karfl›l›yor olmas› teknolojiye sahip cihazlarla modernizasyonu, proses kararl›l›¤›nda ilave bir yon modu gelifltirildi.
iyileflme sa¤lamaktad›r.
vard›. Siemens, SiBu operatörlerin yeni
matic PCS 7 ile ölyap›ya al›flmas›n› ve
çeklenebilir, esnek bir mimari ile
ifl de¤ildi. Siemens’in Simatic
e¤itimi kolaylaflt›racak, ayr›ca geyüksek performansl› mühendislik
kontrol sisteminin mühendisli¤ini
rekti¤inde geriye dönük bir opearaçlar›n› bir arada sunman›n yagerçeklefltirebilmesi için öncelikrasyon stratejisi sa¤layacakt›.
n› s›ra, alarm yönetimi, tesis güle DINA mühendislerinin üretim
venli¤i ve varl›k yönetimi için
prosesine yönelik birçok detay
“70’lerin teknolojisinden, Simatic
yüksek katma de¤erli fonksiyonçal›flmay› tamamlamas› gerekiPCS 7 gibi modern bir sisteme
lar sa¤lad›.
yordu. DINA’n›n tesis müdürü
geçmek büyük bir ad›m. Simatic
Romeo Desa, “Üretimi biliyor ve
PCS 7’nin tasar›m esnekli¤i ve
‹fl, yeni üretim tarihinden dört ay
prosesimizi çok iyi tan›yoruz, anSiemens mühendislerinin probönce, yani çok s›k› bir çal›flma
cak proses otomasyonu uzman›
lemlerimizi do¤ru anlamas›, tesitakvimi ile bafllad›. Proje, Siede¤iliz. Siemens proses felsefesisimiz için uygun ve esnek bir otomens’in uluslararas› proses otone iliflkin farkl› seçeneklerin
masyon çözümü gerçeklefltirmemasyon uzmanlar›n›n da deste¤i
olumlu ve olumsuz yanlar›n› gösmizi sa¤lad›” diyor DINA’n›n Yaile H›rvat proje tak›m› ile gerçektererek do¤ru bir karara varmat›r›mlar Müdürü Misa Vrcelj.
lenecekti.
m›zda destek oldu. Proses otomasyonu partnerimizden beklenTesis güvenli¤inde önemli bir diTeknolojide neredeyse 40 y›ll›k
timiz ise tam olarak buydu” di¤er etken ise, da¤›t›lm›fl I/O yap›bir s›çray›fl› gerçeklefltirmek idyor. Projenin bu aflamas› oldukça
s›ndaki optimum tasar›md›. Gedial› bir iflti. Proje tak›m›n›n, polizorluydu, ancak DINA ve Sienel uygulamalar için HART
etilen üretim tesisini ve eski
mens mühendislerinin verimli ifluyumlu geleneksel I/O cihazlar›
kontrol sistemini kapsaml› olarak
birli¤i baflar› ile sonuçland›.
kullan›ld›. Patlamaya karfl› tehlianlamas› gerekiyordu. Proses dokeli tüm alanlarda ise ET 200iSP
kümantasyonunun haz›rland›¤›
Tesis Güvenli¤i
da¤›t›lm›fl I/O yap›s› tercih edildi.
ilk günlerden bu yana y›llar geçtiPolietilen üretiminde tesis güvenET200iSP’nin fiyat/performans
¤i ve bu süre boyunca birçok deli¤i çok önem tafl›r. Prosese tabi
oran›, projenin mali yükünü
¤ifliklik yap›ld›¤› için bu kolay bir
tutulan kimyasallar›n yan›c›l›¤›
azaltmada önemli bir etkendi.
Otomasyon 81
PROSES KONTROL / ENSTRÜMANTASYON
Zaman›nda
ler ve Siwarex U
devreye alma
hassas tart›m sisTüm zorluklara ve
temleri gibi ileri tekk›sa temrine ra¤noloji ürünü cihazmen, proje zamalarla modernizasyon›nda tamamland›.
nu ile sa¤land›.
Sadece dört ay sonra, üretim yeniden
Yeni teknolojilerle
bafllad›. Planlanan
gelece¤e bak›fl
ilk çal›flma gününSimatic PCS 7 sistede, polietilen üretiminin
baflar›yla
mi için etilen tesdevreye al›nmas›nlim etmek üzere tedan sonra, DINA
sise bir tanker gelmühendisleri flimdi,
di. Üretimin heextruder kontrolü
men bafllamas› gegibi eski ekipmanlar
rekiyordu; çünkü
üzerinde
çal›flan
tesisin depolama
proseslerini
yeni
kapasitesi tamaoperasyon yap›s›na
men doluydu. Bafldahil etmeyi planl›lang›çta her fley soyorlar.
runsuz çal›flt›; fakat
bir süre sonra tesis
Bu ifllem, polietilen
aniden güvenli duüretim prosesinin
rufla geçti. Önemli
yeni Basell Lupobir sistem hatas›
tech T peroksit proPatlamaya karfl› tehlikeli alanlar için intrinsically safe Simatic ET200iSP I/O
olabilece¤inden
sesine dönüfltürülistasyonlar›, fiyat/performans oran› aç›s›ndan baflar›l› bir çözüm
korkuluyordu, anmesine ve birçok
oluflturmaktad›r.
cak anlafl›ld› ki duileri proses kontrol
ruflun gerçek nedeyöntemlerinin ekni reaktörü besleyen hava kalitet›r›c›s›, pnömatik transferler ve
lenmesine paralel olarak yap›lasindeki düflüfltü. Hatay› bir sensör
granülizasyon gibi daha önce kocak. Tüm bu geliflim süreci boyualg›lam›flt› ve Simatic PCS 7, Saordine edilemeyen birçok prosesnca, Siemens yeni kontrol sistefety Matrix arac›n› kullanarak gete kontrol sa¤lan›yordu. Bu ise
minin esnekli¤ini ve geniflleyebilrekli durdurma prosedürünü uyoperatörlere, tüm üretim prosesi
me yetene¤ini kullanarak, temel
gulam›flt›. Bu olay, beklenmedik
için daha fazla bilgi sa¤lamaktaymühendislik çal›flmalar›na her
bir durum olmas›na ra¤men, yeni
d›. Art›k hammadde ve enerji tüaflamada yak›ndan destek vermeproses kontrol sisteminin yap›sal
ketimi azalt›l›rken ve sistem güye devam edecek.
güvenlik özelli¤ini en iyi flekilde
venli¤i sa¤lan›rken, bunlar›n yan›
ortaya koyuyordu.
s›ra ürün kalitesine kolayl›kla
DINA mevcut tesisinde Simatic
odaklanabiliyordu.
PCS 7’ye geçerek, mevcut proses
Simatic PCS 7 ile birkaç ayl›k bir
yat›r›m›n› koruman›n ve ömrünü
deneyimin sonucunda, DINA poDINA’n›n bir di¤er avantaj› da
art›rman›n yan› s›ra, proses konlietilen prosesinin daha sorunsuz
farkl› polietilen türlerinin üretitrol teknolojisinde 40 y›ll›k bir
ve dengeli olarak çal›flt›¤›n› görmindeki geçifllerin eskisinden daat›l›m gerçeklefltirmifl oldu. Tesis
dü. DINA art›k mevcut tesisle daha h›zl› gerçeklefltirilebilmesi oldaha flimdiden oldukça rekabetçi
ha fazla üretim yap›yordu. Bu ise
du. Sonuçta geçifller s›ras›nda
bir konumda ve bir sonraki profirman›n Siemens’le yapt›¤› yat›r›oluflan malzeme firesi önemli
ses teknolojisi için güçlü bir altm›n fazladan bir geri dönüflü anmiktarda azalt›ld› ve prosesteki
yap›ya sahip bulunuyor. Vrcelj,
lam›na geliyordu.
kazanç artm›fl oldu. Prosesteki
“Sonuç olarak Siemens sistemi
dengeli çal›flmaya bir di¤er katk›
problemlerimizi yüzde 100 çözSimatic PCS 7 sistemi art›k proseda, proses enstrümantasyonunun
dü ve Siemens tak›m› gereksinimsin tümünün izlenmesini mümSipart PS pozisyonerler, yüksek
lerimizi yüzde 100 karfl›lad›” dikün k›l›yor ve alçak bas›nç ayr›fldo¤ruluklu Sitrans P transmitteryor.
82 Otomasyon
PROSES KONTROL / ENSTRÜMANTASYON
Gaz Ak›fl›
Ölçüm Cihazlar›
Endress+Hauser
Fark bas›nç prensibi ile
çal›flan debimetreler bir
engel üzerinde oluflan
bas›nç fark›n›
ölçmektedir. Ölçülen bu
bas›nç fark› de¤erini baz
alarak, s›cakl›k ve
bas›nc›n sabit oldu¤u
varsay›m› yap›larak, bu
cihazlardan hacimsel
ak›fl, kütlesel ak›fl ve
düzeltilmifl hacimsel ak›fl
ç›k›fllar› al›nabilir.
Gazlar bugün endüstrinin bütün
alanlar›nda kullan›lmaktad›rlar.
Gazlar›n ço¤u, özellikle yard›mc›
ünitelerde kullan›lanlar, her zaman ucuz bir enerji kayna¤› olarak görülmüfl ve buna göre iflleme
al›nm›fllard›r. Ancak enerji maliyetleri son 10 y›lda çok büyük bir
art›fl göstermifltir. Bu art›fla örnek
olarak do¤algaz fiyat›n›n bu süre
içerisinde üç kat›na ç›kmas› gösterilebilir.
Bu nedenle yard›mc› gazlar müflterilerin potansiyel tasarruf için
odakland›klar› en önemli noktalardan biri haline gelmektedir.
Enerji sabit bir gider de¤ildir. De¤iflkendir, bu nedenle de enerji
ölçümü yapmadan kontrolünü de
yapmak mümkün de¤ildir. Endress+Hauser gaz ak›fl›n›n hassas
ölçümü için çok çeflitli ak›fl ölçerler ve maliyet hesaplar› için de
güvenilir çözümler sunmaktad›r.
Gaz Nedir?
Günlük hayatta maddenin üç hali gözlenebilmektedir. Ortam koflullar›nda:
• Tahta ve çelik, kat› halde
• Su ve ya¤, s›v› halde
• Hava ve oksijen gaz halde bulunmaktad›r.
“Gazlar” oda s›cakl›¤› ve atmosferik bas›nçta gaz faz›nda bulunan, yo¤unlu¤u düflük, ak›flkanl›¤› fazla maddelerdir. “Su buhar›”
ve “buharlar” yukar›da aç›klanan
koflullarda s›v› olmalar›na ra¤men termodinamik aç›dan gazlarla aralar›nda bir fark yoktur.
84 Otomasyon
Gazlar Neden Kütle veya
Düzeltilmifl Hacim Cinsinden
Ölçülürler
Gazlar›n önemli fiziksel özelliklerinden biri s›k›flt›r›labilir olmalar›d›r (S›v›lar genellikle s›k›flt›r›lamaz maddeler olarak göz önüne al›nmaktad›rlar). Gazlar›n bir
di¤er önemli özelli¤i de s›cakl›k
artt›¤›nda hacimlerinin de artmas›d›r. Gazlar›n bu özelli¤i s›cak
hava balonlar›nda kullan›lmaktad›r.
Gazlar en basit flekilde “‹deal
Gaz Kanunu” ile tan›mlanm›fllard›r.
P.V=m.R.T
(P=bas›nç, V=hacim, m=kütle,
R=gaz sabiti, T=s›cakl›k)
Bu denkleme bakarak gaz kütlesi
sabit tutuldu¤unda hacminin bas›nç ve s›cakl›kla nas›l de¤iflti¤i
görülür. Gaz hacmi bas›nçla ters,
s›cakl›kla ise do¤ru orant›l› olarak
de¤iflmektedir. Bunun yan›nda
gaz kütlesi s›cakl›k ve bas›nçtan
ba¤›ms›z olarak kütle korunumu
yasas›na göre sabit kalmaktad›r.
Bu nedenle gaz ölçümlerini kütle
cinsinden yapmak çok daha uygundur.
Bazen do¤algaz veya s›k›flt›r›lm›fl
hava gibi gazlar “düzeltilmifl hacim” cinsinden ölçülürler. Örn:
Scf veya Nm3. Bu birimler ilk bak›ld›¤›nda hacimsel veriler olarak
gözükseler de, düzeltilmifl hacmin tan›m›na bak›ld›¤›nda öyle
olmad›klar› anlafl›lmaktad›r. Düzeltilmifl hacim referans koflulla-
de, ölçülecek gaz›n referans özkütlesini programlayarak, düzeltilmifl hacim de¤eri ç›k›fl olarak
al›nabilir.
fiekil 1. S›k›flt›r›lm›fl hava örne¤i: Çekifl
taraf›ndaki ve kompresör taraf›ndaki
kütle ve düzeltilmifl hacim ayn› kal›rken
hacimsel ak›flta çok büyük bir de¤iflim
gözleniyor.
r›ndaki (örn: 0°C ve 1013.25
mbar) özkütle de¤eri kullan›larak
hesaplanm›fl hacimdir ki her
madde için sabit s›cakl›k ve bas›nçta özkütle de sabittir. Bu nedenle düzeltilmifl hacim asl›nda
kütleyi anlatan bir terimdir.
Do¤rudan Kütle Ölçümü
Endress+Hauser gazlar için herhangi bir kompanzasyona gerek
olmadan do¤rudan kütleyi ölçebilen iki ayr› ölçüm prensibi sunmaktad›r:
Termal kütlesel debimetreler termal dispersiyon prensibine dayanan ve sabit kompozisyonlu kuru, temiz gazlar›n ölçümünde
%1.5’a kadar hassasiyet ile kullan›lan cihazlard›r. 100:1 gibi yüksek bir ayarlanabilirlikleri vard›r.
Bu sayede çok düflük ak›fl de¤erlerini bile ölçebilirler.
Coriolis kütlesel debimetreler de
ölçüm tüplerine uygulanan frekans›n faz kaymas›ndan yola ç›karak do¤rudan kütlesel ak›fl› ölçmektedir. Bu debimetreler ile giriflte ve ç›k›flta düz boru ihtiyac›
olmaks›z›n %0.35’e kadar hassasiyetlere ulafl›labilmektedir. Yukar›da bahsedilen iki debimetre,
kütlesel ak›fla ek olarak s›cakl›k
için de ayr› bir ç›k›fl sinyali sa¤lamaktad›rlar. Böylece proseste ayr›ca bir s›cakl›k transmitteri kullan›lmad›¤› için hem zamandan
hem de paradan kazanç sa¤lanm›fl olur. Ayr›ca iki debimetreden
Hacimsel Ak›fltan Kütleye Geçifl
Hem fark bas›nç prensibi ile çal›flan debimetrelerin hem de vorteks debimetrelerin gaz ölçümünde kullan›lmas› halinde kompanzasyon gereklidir. Fark bas›nç
prensibi ile çal›flan debimetreler
bir engel üzerinde oluflan bas›nç
fark›n› ölçmektedir. Ölçülen bu
bas›nç fark› de¤erini baz alarak
ve s›cakl›k ve bas›nc›n sabit oldu¤u varsay›m› yap›larak, bu cihazlardan hacimsel ak›fl, kütlesel ak›fl
ve düzeltilmifl hacimsel ak›fl ç›k›fllar› al›nabilir.
Vorteks debimetreler do¤rudan
hacimsel ak›fl› ölçmektedir. Ayr›ca yine s›cakl›k ve bas›nc› sabit
kabul ederek kütlesel ak›fl ve düzeltilmifl hacimsel ak›fl ç›k›fllar›
da al›nabilmektedir.
S›cakl›k ve bas›nç de¤erlerinin
de¤iflken oldu¤u uygulamalarda
kütlesel ak›fl› ölçmek için sunulan
bu çözümler çok da hassas olmamaktad›r.
7 bar 20°C’de bas›nçl› havan›n
düzeltilmifl hacimsel ak›fl›n› kompanzasyon yapmadan bir vorteks
debimetre ile ölçüldü¤ünü düflü-
fiekil 2. Endress+Hauser’den do¤rudan
kütle ölçümü için çözümler:
Termal kütlesel debimetreler çok düflük
ak›fllara kadar ölçüm yapabilirler,
Coriolis debimetreler girifl ve ç›k›flta düz
boru mesafesine ihtiyaç duymadan
monte edilebilirler ve hassasiyetleri çok
yüksektir.
nelim. Ancak e¤er, gerçekte bas›nç ve s›cakl›k sabit kalmay›p,
bas›nç 6.5 bar-7.5 bar aras›nda
ve s›cakl›k da -15°C-30°C aras›nda de¤iflirse, elde edilen ak›fl de¤erindeki hata %20’den fazla
olur. ‹çine s›cakl›k sensörü entegre edilmifl bir vorteks debimetre
kullanarak daha iyi bir ölçüm yap›labilir. Böylece cihaz, gaz›n s›cakl›¤›n› ölçerek bu parametredeki de¤iflimleri kompanze edebilir
hale gelir. Ayr›ca cihaz›n içindeki bilgisayar sayesinde baflka bir
ak›fl bilgisayar›na veya PLC’ye ihtiyaç duyulmadan düzeltilmifl hacim de¤eri de hesaplanabilir.
Böyle bir vorteks debimetre ile
yukar›da verilen örnekteki hata
%8’lere düflürülebilir. Y›ll›k gaz
maliyeti 100 bin dolar olan bir
uygulamada bu %12’lik iyilefltirme, y›ll›k 12 bin dolara denk düflmektedir. Bu çözüm bas›nc›n nispeten sabit kald›¤› ama s›cakl›¤›n
de¤iflkenlik gösterdi¤i uygulamalar için ideal bir çözümdür. Ölçüm tek bir cihaz ile yap›l›p harici baflka bir cihaza olan gereksinim ortadan kalkm›flt›r.
Ölçülen kütlesel ak›fl de¤erinde
%2-3’lere varan hassasiyetler ise
hem bas›nç hem de s›cakl›k kompanzasyonu yap›lan bir çözümde
elde edilebilir. Bunun için:
S›cakl›k sensörü entegre edilmifl
bir vorteksmetreye harici bir bas›nç transmitteri ile ölçülen de¤er
Hart veya di¤er bus protokolleri
(Profibus PA ya da Foundation Fi-
fiekil 3. Kompenzasyon yap›lmayan
çözümler: Fark bas›nç hücreleri bas›nç
fark›n›, vorteks debimetreler do¤rudan
hacmi ölçerler.
Otomasyon 85
PROSES KONTROL / ENSTRÜMANTASYON
fiekil 4. Prowirl 73 vorteks debimetre
hem hacimsel ak›fl› hem de s›cakl›¤›
ölçer. Bas›nç sabit kabul edilebilir veya
HART, Profibus-PA, ya da Foundation
Fieldbus gibi bus protokolleri arac›l›¤›yla
okunabilir. Kompenzasyon
hesaplamalar›n› cihaz kendi yapar.
eldbus) arac›l›¤›yla okutulur.
Standart bir vorteks debimetre veya fark bas›nç hücresi, bir s›cakl›k
ve bir de bas›nç sensöründen al›nan de¤erlerin harici bir ak›fl bilgisayar›na tafl›nd›¤› bir çözüm
kullan›l›r.
Standart bir vorteks debimetre veya fark bas›nç hücresi, bir s›cakl›k
ve bir de bas›nç sensöründen gelen bilgiler do¤rultusunda kompanzasyonun DCS veya PLC’de
yap›ld›¤› bir sistem kullan›l›r. Burada do¤ru denklemlerin kullan›lmas› çok önemlidir. Araflt›rmalar
göstermifltir ki böyle bir yanl›fll›k
ölçümde %10-30 aras›nda bir hataya sebebiyet vermektedir. Bu da
bizim örne¤imizde 10 bin-30 bin
dolara denk düflmektedir. Örnekteki y›ll›k 100 bin dolarl›k gaz
maliyeti olan uygulamada bu iyilefltirilmifl hassasiyet (%2-3 kompanzasyon yap›lmayan %20 hassasiyetindeki çözümle karfl›laflt›r›ld›¤›nda) y›ll›k 17bin dolara eflittir. Böylece daha hassas olan sistemi kurarak daha h›zl› bir geri
kazan›m sa¤lanabilir.
Hangi Debimetre Seçilmeli
Kusursuz bir gaz ölçer yoktur.
Yukar›da bahsedilen hassasiyet
konusuna ek olarak her debimetrenin kendine özgü avantajlar›
ayn› zamanda dezavantajlar› da
vard›r.
86 Otomasyon
fiekil 5. Endress+Hauser’den bütün
kompenzasyonlar›n yap›ld›¤› kütlesel ve
düzeltilmifl hacimsel ak›fl ölçüm
çözümleri: Solda: Proline Prowirl 73
hem hacimsel ak›fl› hem de s›cakl›¤›
ölçüyor ve bas›nç de¤eri harici olarak
ölçülüp bir bus protokolü üzerinden
cihaza tafl›n›yor. Sa¤da: Ak›fl bilgisayar›
RMC621 kullan›lan çözüm. Vorteks
debimetreden elde edilen hacimsel ak›fl
de¤erinin veya fark bas›nç hücresinden
elde edilen de¤erin s›cakl›k ve bas›nç
kompenzasyonu ak›fl bilgisayar› içinde
yap›l›yor. RMC621 ile üç farkl›
uygulama için tek bir cihaz kullanarak
kütlesel ak›fl elde edilebilir.
Termal Kütlesel Debimetreler
Bu debimetreler do¤rudan kütle ölçümü için uygun fiyatl› cihazlard›r.
Bu prensip ile çal›flan cihazlarda
ayarlanabilirlik (cihazla ölçülebilecek maksimum ak›fl ve minimum
ak›fl aras›ndaki iliflki) 100:1’dir. Bu
yüksek ayarlanabilirlik oran›, di¤er
prensiplerle çal›flan cihazlar ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda termal debimetrelerin daha ekonomik oldu¤u anlam›na gelmektedir. Bir fark bas›nç hücresi ile benzer sonuçlar elde edebilmek için en az›ndan iki ayr› fark
bas›nç hücresi içeren bir montaj
düzene¤i gerekmektedir. Termal
debimetreler çok düflük ak›fllar› ölçebildikleri için, kaçak tespitinde
çok yayg›n olarak kullan›l›rlar. Ak›fl› minimum bas›nç kayb›yla (2 milibar’dan düflük) ölçerler, böylece
pompalama ve kompresyon kaynakl› elektrik maliyetinde önemli
bir tasarruf sa¤lan›r. Ancak bu cihazlar›n montaj yeri öncesinde
uzun düz boru mesafeleri gerekmektedir. Bu mesafeler cihaz›n bir
ak›fl düzenleyicisi ile kalibre edilerek siparifl edilmesi durumunda bas›nç kayb›nda bir miktar art›flla 5
çapa kadar düflürülebilir. Termal
debimetreler güçlü bas›nç dalgalanmalar›n›n oldu¤u uygulamalar-
fiekil 6. Endress+Hauser üretim tesisinde
Proline t-mass 65 cihaz›n›n s›k›flt›r›lm›fl
hava ölçümü yap›lan test ünitesi
da (örn: 2 bardan 10 bara), nemli
gaz uygulamalar›nda, kompozisyonu de¤iflen gazlarda ve IEC
61508’e göre SIL uygulamalar›nda
önerilmemektedir.
Coriolis Kütlesel Debimetreler
Coriolis debimetreler yüksek hassasiyetleri ve tekrarlanabilirlikleri
ile tan›nmaktad›r. Boruya herhangi bir destek veya giriflte düz boru gereksinimi olmad›¤›ndan kurulumlar› kolay, zaman ve paradan tasarruf sa¤layan kurulumlard›r. Güvenlik gerektiren uygulamalar için SIL2 dereceli modeller
mevcuttur. Ancak bu debimetreler nemli gazlar için uygun de¤ildir ve termal debimetrelerle karfl›laflt›r›ld›¤›nda daha büyük bas›nç
kay›plar›na neden olur.
Fark Bas›nç Prensibi ile Çal›flan
Debimetreler
Fark bas›nç cihazlar› 1929 y›l›nda ak›fl ölçümü için bir standart
haline gelmifltir ve günümüzde
genellikle gaz ölçümlerinde kullan›lmaktad›rlar. Fark bas›nç hücreleri ve orifis plakalar› proses bas›nc› alt›nda de¤ifltirilebilir ve yeniden kalibre edilebilirler. Malzeme, hat çap› ve bas›nç de¤erindeki çeflitlili¤in en genifl oldu¤u ak›fl
fiekil 7. Promass 40E kütlesel debimetresi
ile do¤algaz ölçümü
17-20 Mart 2011
3. HallC210
PROSES KONTROL / ENSTRÜMANTASYON
ölçerler bu cihazlard›r. Pitot tüpler, orifis plakalar› ile karfl›laflt›r›ld›klar›nda, daha düflük bas›nç kay›plar› yarat›rlar ve afl›nmaya daha az maruz kal›rlar (Orifis plakas›n›n sivri köflesinde oluflan afl›nma, ölçümde fazladan %1-10
aras›nda bir hata pay›na sebebiyet verir).
Endress+Hauser fark bas›nç hücreleri SIL2’ye (IEC 61511) göre
gelifltirilmifltir. Fark bas›nçlarda
ayarlanabilirlik s›n›rl›d›r (3:1 veya
6:1). Bu de¤er daha önce de bahsedildi¤i üzere ak›fl bilgisayar›n›n
“bölmeli aral›k” fonksiyonundan
faydalanarak art›r›labilir. Buna ek
olarak, böyle bir ak›fl bilgisayar›
proses flartlar›na göre orifis karakterini sürekli yeniden hesaplad›¤›
için daha hassas ölçüm de¤erleri
elde edilmesini de sa¤lar. Ancak
fark bas›nç debimetrelerde kaçak
emisyon riski çok yüksektir ve
uzun süreli kullan›mlarda cihaz›n
kararl›l›¤› afl›nmadan etkilenebilir. Bu debimetreler de vorteks ve
termal debimetreler gibi girifl ve
ç›k›flta uzun düz boru mesafelerine gereksinim duyarlar.
Vorteks Debimetreler
Endress+Hauser vorteks debimetreler titreflimlere, s›cakl›k de¤iflimlerine ve buhar hatlar›ndaki su çekiçlerine dayan›kl›d›r. Ölçüm
prensibi sayesinde tanecikli gazlarda ve hatta hacimce %5’e kadar
nem içeren gazlarda kullan›labilir.
Vorteks debimetreler tekrarlanabilirlikleri yüksek, düflük bas›nç kay›plar› yaratan ve korozif ve afl›nd›-
fiekil 8. Fark bas›nç hücresi ile do¤algaz
ölçümü
88 Otomasyon
fiekil 9. Prowirl 72 vorteks debimetresi
ile petrol sahas›nda do¤algaz ölçümü
fiekil 10. Endress+Hauser’in ‹sviçre’deki
gaz kalibrasyon tesisinde Proline t-mass
65 flanfll› tip termal debimetresi
r›c› olmayan s›v›larda uygulama
ömrü süresince tekrar bir kalibrasyona ihtiyaç duymayan cihazlard›r. Di¤er ço¤u geleneksel ölçüm
teknikleri ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda
vorteks debimetrelerin sipariflleri,
kurulumlar› ve devreye al›mlar›
daha kolayd›r ve böylece zamandan ve paradan tasarruf sa¤lar. Endress+Hauser vorteks debimetreler
SIL2 sertifikas›na sahiptir. Bir vorteks debimetreyi boyutland›r›rken
cihaz›n ölçebilece¤i minimum
ak›fl de¤erinin ve girifl-ç›k›fltaki düz
boru mesafelerinin uygunlu¤u
kontrol edilmelidir. Giriflte gerekli
olan düz boru mesafesi ak›fl düzenleyici kullan›larak k›salt›labilir.
rasyon tesisi dünyada hava ak›fl
ölçümünün en hassas yap›ld›¤›
yerlerden biridir.
Gaz Kalibrasyonunda Yeterlilik
Endress+Hauser’in ‹sviçre’de bulunan hava kalibrasyon tesisinde
tamamen yeni kavramlara ve tekniklere dayanan standartlar belirlenmifltir. Revolver üzerindeki
de¤iflik boyutlardaki adaptörler
sayesinde DN 15’ten DN 100’e
kadar olan cihazlar h›zl› ve güvenilir bir flekilde test edilir. 10bin
kg/h’e kadar olan ak›fllar ölçülebilir. Burada özel bir kontrol sistemi ile kalibrasyon odas›ndaki
havan›n gece ve gündüz s›cakl›¤›
21°C’de tutulmaktad›r. Bütün bu
kullan›lan yöntemler ile bu kalib-
Prosesi Gözlemleme ve
De¤erlendirme
Sadece gaz ölçümü yaparak tasarruf edilemez. Bunun yan›nda
elde edilen datay› gözlemlemek,
de¤erlendirmek ve analiz etmek
gerekir. Endress+Hauser y›llard›r
kullan›lan ve kendini kan›tlam›fl
komple yaz›l›m paketleri (Control
Care, P-view, Fieldcare, ToF Tool, Fieldtool gibi) sunmaktad›r.
Bunlar ile, bütün ölçüm noktalar›n› ve ölçümü yap›lan de¤iflkenleri kurulum plan› üzerinde görülebilir. Saatlik, günlük, ayl›k ve
y›ll›k raporlamalar yap›labilir.
Son tüketim de¤erleri maliyet
merkezine gönderilebilir. Verimlilik karfl›laflt›rmas› yap›labilir
(sa¤lanan enerji vs tüketim).
fiekil 11. Endress+Hauser yaz›l›mlar› ile
proses izlenir
PROSES KONTROL / ENSTRÜMANTASYON
Ak›flmetreler ile
Do¤ru ve Hassas Ölçüm
Devrim O. Güven
Sensörler ve Haberleflme Bölümü
Ak›flmetre Ürün Sorumlusu
Siemens
Farkl› sektörler ve farkl›
proseslere göre
de¤iflkenlik gösteren
ihtiyaçlar için ürün
seçimi, elbette do¤ru ve
istenen sonucu almada
en önemli faktördür.
Her proses ve uygulama
için mutlaka isteneni tam
anlam› ile yapacak bir
ürün mevcuttur. Önemli
olan prosesi tan›mak ve
projeyi yapan ekibe bu
know-how’› tam ve
eksiksiz olarak
aktarabilmektir.
Ak›flmetreler gaz, s›v›, buhar gibi
ak›flkanl›¤› olan malzemelerin bir
boru veya kanal içinden geçifl
miktar›n› ölçmeye yarayan cihazlard›r. Genifl bir yelpaze içinden
seçilecek Siemens ak›flmetreler,
kullan›mdaki kolayl›¤›, farkl› çözümler için getirdi¤i esnek kullan›m avantaj›, eklenebilir haf›za
modülü, plug & play tasar›m› ile
do¤ru ve hassas ölçümü garantiler. Modüler dizayn mant›¤› ile
mevcut ürün konfigüre edilebilir.
Farkl› eklerle özellikleri art›r›labilir. 5 dakika gibi k›sa bir zamanda
cihaz içinde yer alan sensoprom
ad› verilen kalibrasyon ayarlar›,
boru çap›, sensör tipi gibi bilgilerin sakland›¤› ve kullan›c› taraf›ndan ayarlanan de¤erlerin kaydedilebildi¤i haf›za modülü de¤ifltirilebilir. Ak›flmetrelerde ölçüm
hassasiyeti taviz verilemeyecek,
ihtimallere b›rak›lamayacak konular aras›nda yer almaktad›r.
Siemens
labaratuvarlar›nda
DN1.5mm - DN1800mm aras›ndaki ak›flmetrelerin 100ml/saat’ten
4350m3/saat’e
kadar
%0.1’den (0,05-%0,1) daha küçük hassasiyetle kalibrasyonu
sa¤lanabilmektedir.
Farkl› sektörler ve farkl› proseslere
göre de¤iflkenlik gösteren ihtiyaçlar için ürün seçimi, elbette do¤ru
ve istenen sonucu almada en
önemli faktördür. Her proses ve
uygulama için mutlaka isteneni
tam anlam› ile yapacak bir ürün
mevcuttur. Önemli olan prosesi tan›mak ve projeyi yapan ekibe bu
know-how’› tam ve eksiksiz olarak
aktarabilmektir. Söz gelimi ak›flka-
90 Otomasyon
n›n saf su olmas› ile kimyasal olmas› aras›nda seçimi etkileyen birçok faktör devreye girecektir. Bu
noktada Siemens, 30 y›l› aflk›n ak›fl
ölçüm tecrübesi ile kullan›c›lar›na
ürün seçiminden servis hizmetine
kadar birçok alanda tam destek
vermektedir. Siemens ak›flmetreler
asl›nda her bir kullan›c›n›n ihtiyac›na özel olarak ve gelece¤in teknolojileri göz önüne al›narak tasarlanm›flt›r. Siemens, kullan›c›s›n›n ne istedi¤ini önceden tahmin
edebilen bunun için önceden haz›rl›k yapan ve sat›fl sonras›nda da
kullan›c›s›n›n sorunlar›na lokalde
çözüm bulabilen bir firma olarak
öne ç›kmaktad›r. Son y›llarda küresel ›s›nman›n etkisi ile alt yap›
çal›flmalar› yani varl›¤›m›z›n devam› için gerekli olan su ve kulland›¤›m›z bu suyun ifllemden geçirilerek bertaraf edilmesi büyük önem
kazanm›flt›r. Her türlü su ihtiyac›m›z›n karfl›lanmas› s›ras›nda kullanmakta oldu¤umuz suyu tasarruflu ve bilinçli kullanmak en
önemli konulardan biri haline gelmifltir. Bu sebeple Siemens faturalamalarda onayl› (CT=custody
transfer) ürünleri ile kullan›c›s›n›n
gerçekte kulland›¤› kadar ödemesine olanak sa¤lamaktad›r. Özellikle iflgücü kayb›n› önleme konusunda faturalanacak kullan›m
miktar›n›n kablosuz sistemlerle veri taban›na iletilmesi en çok talep
edilen konular aras›nda yer almaktad›r.
Ak›flmetreler
Ak›flmetreler çal›flma prensiplerine göre s›n›fland›r›ld›¤›nda elektromagnetik, ultrasonik, coriolis,
vortex, Rotay Piston, orifis, rotametre olarak s›ralanabilir. Elektromagnetik ak›flmetreler Faraday
prensibine göre çal›flmakta olup
elektriksel iletkenli¤i olan su, süt,
kimyasallar gibi ak›flkanlar›n hacimsel ölçümünde kullan›l›r. Çift
yönlü ölçüm yapabilmektedir.
Elektromagnetik ak›flmetre ailesi
içinde farkl› ihtiyaçlar için farkl›
ürünler seçilebilir. ‹çme suyundan
bafllayarak içinde %70 iletken
at›klar›n oldu¤u ak›flkana kadar
ölçüm yapabilen cihazlar aras›nda, harici besleme olmaks›z›n 6
y›l tek bafl›na çal›flabilen ve tamamen yeralt›na gömülebilen IP68
koruma s›n›f›nda cihazlar oldu¤u
gibi, sulama veya domestik kullan›mda çok hassas ölçüm ihtiyac›n›n oldu¤u faturalama yapabilme
(CT) onay›na sahip ürünler de vard›r.
Do¤ru Ak›flmetre Seçimi
Do¤ru ölçüm için ilk etapta çal›flma prensibine göre seçilen ak›flmetremizi daha sonra içinden geçecek ak›flkan›n temel özelliklerine göre detayland›rmak gerekir.
Ak›flmetrenin içinden geçen ak›flkan›n temas edece¤i yüzeyi yani
astar› seçmek bafll› bafl›na ayr› bir
bilgi birikimi gerektirir. Kimyasal
dayan›mda s›cakl›k, bas›nç, konsantrasyon, safl›k, PH de¤eri, malzeme/yüzey karakteristi¤i, malzemenin mekanik stresi belirleyici
faktörler aras›ndad›r. PFA -20°C
ila 150°C aras›nda kimyasal dayan›kl›l›¤a sahipken, PTFE 20°C ila
180°C aras›nda kimyasal uygulamalar için uygundur. Neoprene
içinde ya¤ bar›nd›ran at›ksu için
uygunken EPDM özellikle içme
suyu prosesinde kullan›lan onaylanm›fl bir malzemedir. Fiyat performans anlam›nda hem içme suyu hem at›k suda kullan›lan hidrocarbon dayan›m› yüksek NBR’ye
karfl›l›k, içinde yo¤un partikül bulunan ak›flkan için Linatex tercih
edilebilir. Oysa ak›fl› ölçmek istenilen malzeme iletken de¤ilde saf
su ise, buhar ya da gaz ise elektromagnetik ak›flmetre uygun bir
ürün de¤ildir.
Amaç s›v› veya gaz debisi ölçmek
ise Coriolis kütlesel ak›flmetreleri
kullanmak yerinde olacakt›r.
Gaz/s›v› kendi rezonans frekans›nda vibrasyona sokulan metal
bir borudan geçer, ak›fl›n vibrasyonda de¤iflikli¤e sebep olmas› ile
birlikte ak›flkan›n yo¤unluk ve
kütlesi tespit edilir. Bu ürünler
kütlesel ölçüm, hacimsel ölçüm,
yo¤unluk, s›cakl›k ölçümü yapabilmektedir. Düflük ak›fl oranlar›nda dahi proses flartlar›ndan etkilenmeden
+-%0,01 veya +%0,15 do¤ruluk ile çok hassas ölçüm mümkündür.
Ultrasonik ak›flmetreler boruya direk tak›labilen In-line dizayn veya
clamp-on (kelepçe) dizayn ile
farkl› uygulamalar için en uygun
çözümü sunmaktad›r. Boru hatt›na direk tak›lan ak›flmetreler su,
s›cak su, ya¤ gibi temiz katk›s›z s›v›lar›n debisinin ölçülmesinde
tercih edilebilir. +-%0,5 ve +- %2
hassasiyetle çift yönlü hacimsel
ak›fl ölçümü yapan bu ürünler
Hart, Profibus PA, Modbus haberleflmelerini de desteklemektedir.
En yayg›n kullan›m alan› özellikle
binalar›n ›s›tma so¤utma sistemlerinde enerji analizidir. Kelepçe dizayn ak›flmetreler ise birçok s›v›n›n, do¤al gaz›n ve proses gaz›n›n
ölçümünde kullan›labilir. Mevcut
sisteme, sistemi durdurma zorunlulu¤u olmadan sonradan ilave
edilebilmesi ek iflçilik maliyeti
(boru kesme, toprak kazma vb.)
ç›karmamas› harici transdüserlerin periyodik bak›m gerektirmemesi kullan›c›ya büyük avantaj
sa¤lamaktad›r. Ultrasoniklerde iki
çeflit çal›flma prensibi vard›r. Bunlardan ilki Dopler, konvansiyonel
ve kirli ak›flkanlar için olup partiküllere çarp›p yans›yan ultrasonik
dalgalar ile ölçüm yaparken ikincisi ise hassas metal boru uygulamalar› için dalga tarama metodudur. Ak›flkan›n çok temiz oldu¤u
varsay›larak gönderilen dalgan›n
ne kadar sürede al›c›ya vard›¤›
hesaplanarak buradan h›z bilgisine ulafl›l›r.
Her iki dizayn›n içinde hareketli
parçalar›n olmamas›, bas›nç düflümü yaflanmamas›, çok genifl boru hatlar›nda (9m’ye kadar ) kullan›labilmesi, gazlar›n ve elektriksel
olarak iletken olan/olmayan tüm
s›v›lar›n ölçümünde kullan›labiliyor olmas› ultrasonik ak›flmetrelerin en büyük avantajlar› aras›ndad›r. Vortex ak›flmetreler iletken
olan/olmayan s›v›lar›n, gazlar›n
(kar›fl›mlar, ›slak gazlar), buhar›n
ölçümünde kullan›l›r. Hacimsel
ölçüm, s›cakl›k ve bas›nç kompanzasyonu ile kütlesel ölçüm yapan bu ak›flmetreler -40°C ile
240°C aras›nda çal›flabilmektedir.
Rotary Piston ak›flmetreler s›v› ölçümü için kullan›l›rken yüksek
viskozitenin hassasiyet üzerinde
etkisi bulunmamaktad›r. Hacimsel ölçümü +- %0,3 hassasiyetle
yapabilen bu kompak dizaynl›
ak›flmetre 300°C’ye kadar dayan›kl›d›r.
Prosesten istenen performansla
ihtiyaç duyulan bilgileri toplayabilmenin ve kullanabilmenin tek
yolu bafltan do¤ru ürünle yola ç›kmakt›r. Bu sebeple prosese ait tüm
bilgilerin detaylar› ile bilinmesi ve
bu bilgiler ›fl›¤›nda ürün seçimi
yap›lmas› çok önemlidir.
Otomasyon 91
17-20 Mart 2011
7. Hall C100
PROSES KONTROL/ENSTRÜMANTASYON
Endüstriyel Buhar Ölçümlerinde
Ak›flmetre Çözümleri
Zafer Küsbeo€lu
Saha Çözümleri Türkiye Müdürü
Honeywell
Bu sistem, mümkün olan
en yüksek hassasiyet
oran›nda ve tutarl›
ölçümler sa¤lamak için
entegre sensör ve
mikroifllemci
teknolojileriyle dinamik
ak›fl kompanzasyonunu
birlefltirmifltir ve
endüstride en güvenilir
olan ST3000
teknolojisine dayan›r.
94 Otomasyon
Endüstriyel ak›fl uygulamalar› içerisinde büyük bir öneme sahip
buhar ak›fl ölçümleri özellikle
enerji uygulamalar›nda vazgeçilmez bir öneme sahiptir. Günümüzdeki rekabet koflullar› ve
enerji maliyetlerinin en aza indirilmesi gereklili¤i, yap›lan ölçümlerin do¤ru ve hassas olarak yap›lmas›n› gerektirmektedir. Bu
amaçla, Honeywell tüm ak›flmetre uygulamalar›nda oldu¤u gibi
buhar ak›fl ölçümleri içinde güvenilir ve hassas çözümler sunmaktad›r.
Buhar tüketimlerinin do¤ru hesaplanabilmesi ve verimlili¤in
yüksek tutulmas› amac›yla buhar
ölçümlerinin yap›ld›¤› çeflitli
noktalarda ak›fl ölçüm cihazlar›
kullan›lmal›d›r. Farkl› noktalarda
yap›lan buhar ölçümleri bölümler aras›nda kay›p ve kaçaklar›n
tespit edilmesini sa¤lamaktad›r.
Gerçek tüketimin tespit edilmesi
ve kay›p kaçaklar›n ortadan kald›r›lmas› ile de önemli ölçüde
enerji verimlili¤i sa¤lanmaktad›r.
Buhar ve doymufl buhar ak›fl ölçümlerinde çeflitli ölçüm cihazlar› kullan›lmaktad›r. Honeywell
çözümleri olarak bir fark bas›nç
eleman› (Orifis, pitot tüp veya
flow nozzle) ile birlikte kullan›lan
SMV3000 Multivariable Transmitterler ve Vortex tip ak›flmetreler say›labilir.
Honeywell’in SMV 3000 Smart
Multivariable Transmitterleri hava, gaz, buhar ve s›v›lar için endüstri standard›nda metotlara göre kan›tlanm›fl “smart” teknolojisi ile kütlesel veya hacimsel ak›fl
oran›n› hesaplayabilmekte, ayn›
anda üç ayr› proses de¤iflkeninin
ölçümünü yapabilmektedir. Tek
bir sensörden fark bas›nç ve mutlak veya gauge bas›nç ve standart
bir PT100 (RTD) veya Termokulp
sinyallerinden s›cakl›k ölçer.
SMV 3000’in ak›fl hesaplamas›;
bas›nç ve/veya s›cakl›¤›n kompansazyonun yan›nda, viskozite,
deflarj katsay›s›, ›s›l genleflme faktörü, h›z faktörü ve gaz genleflme
faktörü gibi daha kompleks de¤iflkenleri kapsar. Bu sayede, SMV
3000, genifl bir aral›kta proses
bas›nc› ve ortam s›cakl›¤›ndaki
de¤iflimler için tam olarak kompanze edilmifl ak›fl› hesaplayarak
ç›k›fl sinyali üretebilir.
daki eflitli¤e göre sabit oldu¤unu
kabul etmektedir.
Qv : Hacimsel ak›fl oran›
hw : Fark bas›nç
K: Ak›fl faktörü
ρ: Ak›fl yo¤unlu¤u
(K faktörü sabit de¤ildir ve k =
NCEvY1d2 ile de¤iflir)
Di¤er uygulamalarda, eflitlik bir
ad›m ileri götürülecek, ek bas›nç
ve s›cakl›k transmitterler kullan›larak bas›nç ve s›cakl›ktaki de¤iflimler kompanze edilecektir. Örne¤in, birçok transmittere dayal›
olarak bir gaz ölçülüyorsa, afla¤›daki hacimsel ak›fl eflitli¤i - “Geleneksel” yaklafl›m- geçerlidir
(fiekil 1) veya kütlesel ak›fl oran›
durumunda:
SMV3000 Multivariable Transmitter
Buhar, gaz ve s›v› ak›fl uygulamalar›nda bulunan ço¤u fark bas›nç
transmitteri, fark bas›nç ak›fl eleman› üzerinden ölçer ve ak›fl hesaplamas› için bir DCS, PLC veya
ak›fl bilgisayar›na gönderir.
Ço¤u zaman, kullan›lan hesaplama, s›v›n›n yo¤unlu¤unun afla¤›-
fiekil 1. Geleneksel yöntemle ak›fl ölçümü
Qm: Kütlesel Ak›fl oran›
hw: Fark bas›nç
K: ak›fl faktörü
P: Bas›nç
T: S›cakl›k
“Geleneksel Ak›fl Ölçümü”
DCS veya ak›fl bilgisayar›na ihtiyaç duyulmaktad›r.
Üç önemli ölçüm (fark bas›nç,
statik bas›nç ve proses s›cakl›¤›)
ve ak›fl hesaplamas› SMV3000
Multivariable transmitter ile yap›labilir.
Bu yüzden, sadece yo¤unluk
kompanze edilmek isteniyorsa
veya tam dinamik ak›fl kompanzasyonu yap›lmak isteniyorsa,
SMV 3000 ve “Gelifltirilmifl” ak›fl
yaklafl›m›n› seçilebilir (fiekil 2).
Dinamik ak›fl kompanzasyonu
gerekli de¤iflkenlerin (fark bas›nç, statik bas›nç ve s›cakl›k) ölçülmesi sürecidir ve bu de¤iflkenlerin tamam› kütle ak›fl ölçümünün hassasiyetini etkileyebilen
yo¤unluk, viskozite, Reynold katsay›s›, deflarj katsay›s›, ›s›l genleflme faktörü ve gaz genleflme faktörü gibi de¤iflkenlerin gerçek zamanl› hesaplamas›n› yapmak için
kullanmaktad›r.
Dinamik ak›fl kompanzasyonlu
SMV 3000, Orifis metre (fiekil 3)
ve Laminar Ak›fl Elemanlar›n›
destekler. Yo¤unluk kompanzanyonlu SMV 3000, Venturi metreler, flow nozzle ve pitot tüp gibi
di¤er ak›fl elemanlar›n› destekler.
Pitot tüp, düflük fark bas›nç ve
dald›rma tip ak›fl elemanlar›d›r ve
buhar, hava, gaz ve s›v› uygulamalar›nda kullan›labilir. Pitot
tüpleri dald›rma tip elemanlar ol-
fiekil 2. SMV3000 ile ak›fl ölçümü
Otomasyon 95
PROSES KONTROL/ENSTRÜMANTASYON
kinli¤ini art›r›r ve sistem güvenli¤ini güçlendirir.
Daha yüksek oranda hassasiyet
ve güvenirli¤in avantajlar›n›n yan› s›ra, SMV 3000 Smart Multivariable ak›fl transmitteri, uzun vadeli masraflar› önemli flekilde
azalt›r:
fiekil 3. Orifis
duklar› için, di¤er birçok ak›fl elemanlar›ndan daha düflük kurulum maliyetlerine sahiptir. SMV
3000, pitot tüp kullanarak yo¤unluk için kompanzasyon sa¤layacak flekilde konfigüre edilebilir ve
s›v›lar, gazlar ve buhar için ak›fl
oran›n› hesaplayabilir (fiekil 4).
SMV 3000, mümkün olan en
yüksek hassasiyet oran›nda ve tutarl› ölçümler sa¤lamak için entegre sensör ve mikroifllemci teknolojileriyle dinamik ak›fl kompanzasyonunu birlefltirmifltir ve
endüstride en güvenilir olan
ST3000 teknolojisine dayan›r. Bu
özellikler; üretim verimini gelifltirmeye yard›mc› olur, proses et-
• Kurulum – Fark bas›nç ve statik
bas›nc› tek bir sensörle, proses
s›cakl›¤›n› da harici bir RTD veya
Termokulp ile ölçmedeki yetne¤i
ile SMV 3000 sayesinde; kablo
ba¤lant›s› maliyetinde ve de kablo borusu maliyetinde, montajda, güvenlik bariyerlerinde, vb.
tasarruf sa¤lan›r.
Kompanze edilmifl kütle ak›fl›n›
dinamik flekilde ölçerek, SMV
3000; özel bir ak›fl bilgisayar›na
olan ihtiyac› tamamen ortadan
kald›r›r.
• Bak›m - SMV 3000, kalibrasyon ihtiyac›n› azaltarak daha
yüksek oranda kesinlik ve kararl›l›k sunar. Self-Diagnositk özelli¤i
olas› sorunlar›, güvenirli¤i veya
hassasiyeti etkilemeden önce,
otomatik olarak gösterebilir. Ayr›ca, tek bir teknisyen; SFC, SCT
3000 veya DCS Operatör ekran›ndan sorunlara uzaktan tan› koyabilir, böylece zamandan ve
maliyetten tasarruf etmifl olur.
SMV3000, ayr›ca, üç transmitter
yerine kullan›larak tek bir transmitter güvenirli¤i art›rmay› sa¤lar.
• Stok Maliyeti – SMV 3000’in
yüksek turndown yetene¤iyle birlefltirilerek gelifltirilmifl güvenirlik
özelli¤i ile beraber, mevcutta kullan›lan transmitterler için tutulan
yedek miktar›n› azalt›r.
fiekil 4. Pitot tüp
96 Otomasyon
Honeywell VersaFlow Vortex
100 serisi ak›flmetre doymufl buhar ak›fl ölçümü uygulamalar› ve
buhar kazan› verimlili¤inin izlenmesi amac›yla endüstriyelde yay-
VersaFlow Vortex 100
g›n bir flekilde kullan›lmaktad›r.
VersaFlow Vortex100, 2 tel teknolojisi kullanan dahili bas›nç ve
s›cakl›k kompanzasyonu olan tek
vorteks tip ak›fl ölçerdir. iletken
ve yal›tkan s›v›lar›n, gazlar›n ve
buharlar›n (sal›n›ml› bas›nç ve s›cakl›kta bile) standart hacimsel ve
kütlesel ak›fl ölçümlerinde, hassas
ve do¤ru bir ölçüm sa¤lar.
Doymufl buhar ak›fl› ölçümü için
s›cakl›k kompanzasyonu standartt›r. Afl›nmaz, tümüyle kaynakl›, yüksek korozyon, bas›nç
ve s›cakl›k dayan›ml› paslanmaz
çelik yap› sayesinde uzun dönem
kararl›l›¤a sahiptir.
VersaFlow Vortex 100, yeni tip
ak›ll› sinyal iflleme (ISP) sayesinde optimum iflletme güvenilirli¤i
kararl› okuma sa¤lamakta, harici
kar›flt›r›c›lardan etkilenmemektedir. Tak ve çal›flt›r sensör tasar›m›
sayesinde h›zl›ca kullan›labilir.
Bak›m gerektirmeyen kompakt
bir yap›ya sahiptir. Flanfl ve sandviç tip ba¤lant› opsiyonlar› bulunmaktad›r.
Ayr›ca opsiyon olarak dual ölçüm yap›labilmektedir. ‹ki ölçüm
noktas› ve iki çeviricisi ile gerçek
bir yedeklemeli (redundant) sistem sunmaktad›r. Böylece iki kat
güvenilirlik ve kullan›labilirlik
sa¤lanabilmektedir.
17-20 Mart 2011
5. Hall B100
PROSES KONTROL / ENSTRÜMANTASYON
Bütünlefltirici Proses
Otomasyon Sistemleri
fienol Köylü
Ürün Müdürü
Proses Otomasyonu Bölümü
ABB Elektrik San. Afi
CAPS, genellikle daha
önce farkl› olan
sistemlerin, operasyonel
mükemmelli¤e ulaflmak
için bir araya getirilmesi
ve yekpare bir platform
yarat›lmas› fleklinde
tan›mlan›r. Yekpare ifl
ak›fllar› platformu,
operatörlerden
yöneticilere kadar tüm
tesis çal›flanlar›n›n
birbirlerinden farkl› olan
görevlerini
gerçeklefltirebilmeleri
için farkl› arayüzler ve
farkl› sistemler
kullanmak zorunda
kalmaktan
kurtarmaktad›r.
98 Otomasyon
Proses endüstrilerinde kullan›lan,
sistemi yöneten ve otomatize
eden kontrol sistemleri üretimin
kalbi olup, bu sistemler saha enstrümanlar›n›n, vanalar›n, bilgisayarlar›n ve kontrolcülerin tek bir
yap› içinde bir a¤a dahil edilmesinden oluflmaktad›r. Üretimin
güvende, kaliteli ve verimli olarak yürümesinde bu sistemlerin
katk›s› oldukça yüksektir. Son 30
y›lda ABB’nin teknolojik yenilikleri endüstriyel tesislerin üretkenli¤ini hissedilir ölçüde gelifltirirken, ABB bunu geleneksel proses
kontrol anlay›fl›n› bir üst noktaya
tafl›yarak sahan›n mevcut operasyonlar›n› da zenginlefltiren ortak
bir platformla yapmaktad›r. Bu
platform, kullan›c›lar›na uygulama mühendisli¤inden, prosesin
optimizasyonu ve fabrikadaki
ak›ll› cihazlar›n yönetilmesine
kadar uzanan genifl bir yelpazede
hizmet sunmaktad›r.
Günümüzün küreselleflmifl ekonomisinde üretim tesisleri dünya
çap›nda ciddi bir yar›fl içerisindedirler. Uzun vadede kalitelerini
optimize edebilen, kullan›fll›l›k
ve esnekli¤i göz önünde bulundurabilen ve ayn› zamanda maliyetlerini de kontrol alt›nda tutabilen firmalar bu yar›fl›n içinde kalabilmektedir. Üretim, artan karmafl›kl›¤a ba¤l› kalmak ve tüm
de¤iflimleri kucaklamak zorundad›r. Aktif ve sistematik bir güvenlik yönetimi sergilemedikleri sürece tek bir olumsuz hadise bile
firman›n tüketici üzerindeki imaj›na ciddi ölçüde zarar verebilir.
CAPS (Collaborative Automation
Process Systems-Bütünlefltirici
Otomasyon Sistemleri) genellikle
daha önce farkl› olan sistemlerin,
operasyonel mükemmelli¤e ulaflmak için bir araya getirilmesi ve
yekpare bir platform yarat›lmas›
fleklinde tan›mlan›r. Yekpare ifl
ak›fllar› platformu, operatörlerden
yöneticilere kadar tüm tesis çal›flanlar›n›n birbirlerinden farkl›
olan görevlerini gerçeklefltirebilmeleri için farkl› arayüzler ve
farkl› sistemler kullanmak zorunda kalmaktan kurtarmaktad›r.
Böylelikle bütünlefltirilmifl bir ortam iflbirli¤ini mümkün k›ld›¤› gibi organizasyonlardaki farkl› rollerin özel gereksinimleri, büyük
resmi görerek daha iyi anlamalar›n› sa¤lamaktad›r. Veri, bilgi ve
fonksiyonel yaklafl›mlar›n paylafl›m› ile tesisteki her organizasyonel yap›, tesisin iflletmesel durumunu, bölümlerin birbirlerine
olan ba¤›ml›l›¤›n› ve iflbirli¤inin
geliflmesinde kendi rolünü anlamas›n› sa¤layacakt›r. Bu da asl›nda bütünlefltirici proses otomasyon sistemlerinin (CAPS) bekledi¤i entegrasyonun ruhu anlam›na
gelmektedir.
Bilgisayar destekli proses otomasyonu sistemlerinin 50 senelik bir
geçmifli vard›r. Bu süre zarf›nda
pek çok terim, bilgisayarl› otomasyon sistemlerini tan›mlamak
için kullan›lm›flt›r:
• Da¤›t›lm›fl Kontrol Sistemi
(DCS)
“...rafinerilerde do¤mufltur.”
• Programlanabilir Mant›ksal Denetleyici (PLC)
“...ayr›k üretim tesislerinde do¤mufltur.”
• Gözetimsel Kontrol ve Veri
Toplama (SCADA)
“...boru hatlar› gibi co¤rafik olarak da¤›n›k sistemlerde do¤mufltur.”
Ne yaz›k ki bu terimlerin hiçbiri
genel kabul görmüfl ve resmileflmifl bir tan›ma sahip de¤ildir ve
s›k s›k yanl›fl flekil ve anlamlarda
kullan›lmaktad›r. Son y›llarda
kontrol sistemleri, düzenli bir flekilde geliflme göstermifl ve zenginleflerek daha kapsaml› bir hale
gelmifltir. Günümüzün geliflmifl
sistemleri, dünün eski terimleri ile
tam olarak lay›k›yla tan›mlanamamaktad›r ve yeni bir kavrama
ihtiyaç vard›r.
2002 y›l›na do¤ru, Boston merkezli araflt›rma ve dan›flmanl›k firmas› olan ARC Dan›flmanl›k Grubu, CPAS kavram›n› ileri görüfllü
bir bak›fl aç›s›yla gelifltirdi. Böylece bu kavram ile proses otomasyonu sistemlerinin planlamas›,
seçimi, mühendisli¤i ve operasyonu için mükemmel bir yol haritas›na sahip oldu. Bu geliflmeyi
takiben birçok otomasyon sistemleri üreticisi, pazarda kendi sistemlerini CPAS olarak sunmaya
bafllad›.
ARC firmas›n›n temel CPAS prensipleri flöyleydi:
• Sürekli geliflim içinde olmak,
• Ortaklafla harekete uygun içerik,
• Gerçe¤in tek versiyonu,
• Standartlar üzerine kurulu ortak
bir altyap›.
Bir CPAS sistemi söz konusu flartlar› sa¤lamak zorundad›r. Bir
CPAS’›n temel bilefleni onun tekrar kullan›labilen ve genel çözümler sunabilen ortak nesne
modelidir. Bu model, farkl› üreticilerin ve farkl› teknoloji jenerasyonlar›n›n farkl› kontrolörlerini,
fiekil 1. Saha ak›ll› veriyolu
c CAPS genellikle farkl›
sistemlerin, operasyonel
mükemmelli¤e ulaflmak
için bir araya getirilmesi ve
yekpare bir platform
yarat›lmas› fleklinde
tan›mlan›r. d
saha veriyolu cihazlar›n›, flalt
ekipmanlar›n› (IEC 61850), üretim yürütme sistemlerini (MES) ve
kurumsal kaynak planlama sistemlerinin (ERP) birbiri ile olan
derin entegrasyonunu sa¤lar.
Böylece normal olarak tüm ilgili
bilgiler, workplace olarak tan›mlanan çal›flma ortamlar›nda haz›r
olarak bulunur. ABB’nin System
800xA isimli DCS sistemi, temelinden itibaren oldukça güçlü bir
yap› olan Aspect ObjectTM teknolojisi üzerine kurulmufltur. Aspect Object altyap› mimarisi, bilgiye sistemin herhangi bir noktas›ndan standart bir flekilde eriflmeyi mümkün k›lmaktad›r. Bu
altyap›
mimarisi,
System
800xA’n›n benzersiz geliflme kapasitesinin temelidir ve daha önce farkl› platformlarda varl›k gösteren proses ve flalt otomasyonlar›n›n IEC 61850 üzerinden enteg-
rasyonunu da mümkün k›lmaktad›r.
‹leriye dönük vizyonu olan firmalar, dünya çap›ndaki tesislerine
s›n›f›nda en iyi olan DCS çözümlerini yaymak niyetindeler. Bir
CPAS mimarisinde, genifl çapta
farkl› senaryo uygulamalar›na çözüm olabilecek olan içerikten ba¤›ms›z çözümleri gelifltirebilmek
için gelifltirici bir platform olmal›d›r. Kendini ispat etmifl olan sözkonusu çözümler, maliyet tasarrufu sa¤lamak konusunda oldukça iddial› olup sürekli olarak yüksek kalitenin sa¤lanmas›na imkan
verecektir. Böylece System
800xA gibi CPAS ürünleri, artan
talepleri karfl›lamak için yatay ve
dikey do¤rultuda verimli ve etkili
bir biçimde veri eriflimi ve sistem
fonksiyonelli¤i entegrasyonlar›n›
güçlendirmektedir.
Bilgi Altyap›s›
CPAS, belirli standartlar üzerinde
yükselmektedir: Ethernet, ISA88,
ISA95, IEC 61131. Bu standartlar,
CPAS içinde derinlemesine entegre edilmifl olan yap›lard›r. Di¤er önemli standartlar aras›nda
OPC (DA, AE, HDA ve daha güncel haliyle UA), IEC 61850 ve
Otomasyon 99
PROSES KONTROL / ENSTRÜMANTASYON
fiekil 2. ECS ile dikey entegrasyon
FDT/EDDL yap›lar› da nerede
fark yarat›yorsa kullan›lmal›d›r.
Sadece az say›daki baz› üreticiler, her tür bilgiye her yerden, her
zaman ve her türlü amaç için eriflimi sa¤layan global bilgi eriflimini (GDA=Global Data Access)
sa¤layabilmektedir (fiekil 1).
ABB’nin System 800xA ürününde, herbir bilgi parças› (ölçülen
bir de¤er veya üretim program›)
bir Aspect Object bilefleni olarak
tan›mlanabilir. Bu bileflenlere,
verinin 800xA sistemine nereden
geldi¤inden ba¤›ms›z olarak,
hangi program ilgileniyorsa rahatl›kla eriflebilir ve veri entegrasyonunu sa¤layabilir. System
800xA, sistemdeki tüm çal›flma
ortamlar› için sundu¤u ortak platform ile bilgi aktar›m›n› sa¤lamaktad›r. Örnek olarak, harici bir
OPC sunucusuna sistemdeki tüm
noktalardan, harici OPC sunucusunun hangi bilgisayarda çal›flt›¤›n› bilmeye gerek kalmadan her
çal›flma ortam›ndan eriflilebilir ve
bu sunucuyla etkileflim içerisinde
bulunulabilir.
ERP Entegrasyonu
ABB’ nin 800xA DCS sisteminin
bir bilefleni olan cpmPlus ECS,
(Enterprise Connectivity Solution)
proses kontrol sistemleri ile üretim ve ifl ak›fl sistemleri aras›nda
köprü kuruyor ve böylece dikey
100 Otomasyon
fiekil 3. Fonksiyonel entegrasyona genel bak›fl
c 800xA DCS sisteminin
bir bilefleni olan cpmPlus
ECS (Enterprise
Connectivity Solution)
ürünü, proses kontrol
sistemleri ile üretim ve ifl
ak›fl sistemleri aras›nda
köprü kuruyor. d
entegrasyonu da sa¤lam›fl oluyor.
ECS çözümünün tümüyle ölçeklenebilir yap›s›; olay yönetimi,
hata yönetimi, uygulama kay›t
deste¤i ve yedeklilik özelliklerini
de sunmaktad›r. Bu çözümün nas›l çal›flt›¤›n› fiekil 2’ de görülebilir. Böylelikle tam anlam›yla veri
entegrasyonunun sa¤lanmas›, yeni ve al›fl›lmam›fl çapraz uygulamalar›n ortaya ç›kmas›na imkan
sa¤lamaktad›r. Bu uygulamalardan bir tanesi, gerçek zamanl› ka-
fiekil 4. Model öngörünümlü kontrol
(MPC) flemati¤i
lite bilgisini, planlama ve müflteri
sipariflleri ile birlefltirerek sundu¤u tam entegre ürün olan üretim
planlama uygulamas›d›r. Bu uygulama teknolojik bir çözüm olarak kalite kontrol sistemini (QCS)
ve hata tespit ve tasnif için kullan›lan web görüntüleme sistemini
(WIS) de içermektedir. Bu uygulaman›n bileflenleri ve aralar›ndaki
entegrasyon fiekil 3’te gösterilmifltir. Bu çapraz uygulama böylece tüm seviyeleri (DCS, CPM,
ERP) kendi içinde entegre ederek,
maliyet kriterleri ile çevre hassasiyetini de gözeten bir üretim süreçleri optimizasyonunu baflarabilmifltir.
Geliflmifl Proses Kontrolü
(APC-Advanced Process Control)
ISA95 standard›n› takip eden otomasyon hiyerarflisinde geliflmifl
proses kontrolü, ifllem kontrolü,
üretimin veya üretimin bir bölümünün koordine edilmifl kontrolü
anlam›na gelmektedir.
Prensip olarak geliflmifl proses
kontrolü, da¤›n›k PID kontrolü
kullan›m›ndan daha geliflmifl
olan, ayn› flekilde ölçülen de¤erin geri beslemede kullan›ld›¤› bir
otomatik kontrol demektir. Ancak
son y›llarda APC demek, afla¤›
yukar› model öngörünümlü kontrol (MPC) ile eflde¤er bir anlamda kullan›lmaya bafllanm›flt›r. fie-
17-20 Mart 2011
2. Hall B120
PROSES KONTROL / ENSTRÜMANTASYON
c System 800xA’s›
üreticilere, yüksek kalitede
proses otomasyonu
çözümü sunarak, pazarda
rekabetçi kalmalar›nda
yard›mc› oluyor.
ABB’nin System 800xA’s›,
sistemdeki bilgiyi tüm
çal›flma ortamlar›na
otomatik olarak da¤›tan bir
alt yap› sa¤lar. d
kil 4’te üç adet ifllem de¤iflkeninin iki adet ayarlanabilir de¤iflkene ve sonra da iki adet PID kontrolcüsüne dönüflümünün flematik MPC konfigürasyonu gösterilmektedir.
Fabrika Varl›klar›n›n Yönetimi
(PAM-Plant Asset Management)
Fabrika Varl›klar›n›n Yönetimi
(PAM) organizasyonel ve yap›sal
s›n›rlar› olan çok disiplinli bir görevler zinciridir. PAM çözümü
genel olarak iflletme, bak›m ve
üretim yönetiminin çeflitli yönlerine odaklanmaktad›r. PAM’›n ortak model yap›s› içinde üç modül
yer almaktad›r: Fabrika varl›klar›n›n takibi, bilgi iflleme ve bilgi
yönetimi.
PAM, gerçek zamanl› proses verisi, geçmifl zamanl› varl›k bilgisi,
saha topolojisi, ekonomik veriler
ve bak›m amaçl› ifl emirleri gibi
bilgileri almak için CPAS’ ›n altyap›s›n› kullanmaktad›r. PAM sistemi için söz konusu bilgiler, varl›klar›n takibi için ana zemini oluflturur. Varl›klar›n takibi sistemi (asset monitoring) reaktörler ve ›s›
eflanflörleri gibi önemli saha ekipmanlar›n›n denetimi ve de¤erlerlendirilmesi için kullan›lmaktad›r.
Varl›klar›n sa¤l›kl› bir flekilde takip edilebilmesi için hem basit
hem de geliflmifl algoritmik fonksiyonelli¤i içeren bir yap›ya sahip
102 Otomasyon
fiekil 5. Sürekli gelifltirici alarm sistemi
olmas› gerekmektedir. Bilgisayar
destekli bak›m yönetim sistemleri
(CMMS-Computerized Maintenance Management System) gibi
iflletme seviyesindeki uygulamalara PAM’›n entegre edilmesi ile
bak›mla ilgili her bilgi, iflçilerden
organizasyondaki en üst seviyeye
kadar etkin bir flekilde iletilecektir.
Alarm Yönetimi
Alarm kelimesi, önemli bir olay›n
gerçekleflmesi durumudur ve acil
bir reaksiyon gerektirir. Günümüzde pek çok fabrikada pek çok
sözde alarm, saha operasyonu
göz önüne al›nd›¤›nda tamamen
anlams›z hale gelmifltir. Son on
y›l boyunca flu durum aç›k bir hale gelmifltir ki birçok otomasyon
sistemi, operatörlerin daha fazla
bafla ç›kamayaca¤› birçok gereksiz alarm üretmektedir. E¤er üretilen alarmlar›n büyük ço¤unlu¤u
operatörler için bir anlam ifade
etmiyorsa, bu durum operatörlerin alarm sistemine olan dikkatini
ve güvenini azaltmaktad›r. Böyle
bir örnekteki en büyük risk,
önemli alarmlar›n, gereksiz alarm
y›¤›n› içinde gözden kaçmas› ve
yok say›lmas›d›r. Bu gibi s›k yaflanan durumlar gösteriyor ki ço¤u
alarm sistemleri düflük perfor-
mansl›d›r ve operatörlere beklenen deste¤i verememektedir.
EEMUA191 ve ISA18.2 gibi yönergeler, yüksek nitelikte alarm
sistemi oluflturmak için alarm sistemlerinin nas›l sistematik olarak
mühendisli¤inin yap›laca¤› konusunu anlatmaktad›r. Ço¤u otomasyon sisteminin düflük nitelikli
alarm sistemine sahip olmas›n›n
nedeni, alarmlar›n yüksek nitelikte konfigürasyonunun yap›lmas›n›n çok fazla uzmanl›k ve çaba
gerektirmesidir.
System 800xA, operatörün çal›flma ortam›na, tamamen entegre
olmufl ve kolay konfigüre edilebilen izleme araçlar› sa¤layarak sürekli geliflen prosesleri desteklemektedir. Bir alarm, her zaman
ar›zal› bir bilefleni tamir etmek
üzere için ça¤r›d›r. Teoride mükemmel çal›flan bir saha, hiç
alarm üretmemelidir. Ancak realitede öyle de¤ildir. 800xA gibi
modern alarm yönetimi olan sistemlerle difllerin hergün f›rçalanmas› gibi saha hijyeni sa¤lanm›fl
olur.
Bu
özellik,
System
800xA’n›n CPAS vizyonunun sürekli geliflen kültürünü nas›l destekledi¤ine dair güzel bir örnektir.
17-20 Mart 2011
3. Hall E190
DOSYA SENSÖR
SENSÖR
Temel olarak, fiziksel bir büyüklükle elektrik/elektronik veya mekanik bir cihaz aras›nda
çevirici görevine sahip olan sensörler gerek tüketici ürünlerinde gerekse endüstriyel
uygulamalarda çok genifl bir kullan›m alan›na sahipler.
Basit bir mant›kla girifl büyüklü¤üne göre yap›lan s›n›flama sensörleri 6 ana gruba ayr›l›yor;
mekanik, termal, elektriksel, manyetik, ›fl›ma ve kimyasal... Ancak uygulamada bu bilgi çok
yetersiz kal›yor. Makinelerin sürekli artan ihtiyaçlar› ve yeni teknolojilerin sa¤lad›¤› imkanlar
sensör üreticilerini sürekli bir aray›fla itiyor. ‹htiyaca uygun üretilen yeni ürünler ve
gelifltirilen yeni alg›lama teknikleriyle çeflitlilik sürekli art›yor. Gerçeklefltirilecek projeye
uygun sensörün seçimi ise her geçen gün daha çok bilgi ve tecrübe gerektiriyor.
Günümüzde h›zla geliflen yeni teknolojiler ve bulufllar›n ço¤u h›zla sensör üretim
teknolojilerine de yans›yor ve bize yeni çözüm önerileri getiriyor. Bu yüzden en zorland›¤›n›z
alg›lama problemlerinin bile biryerlerde bir çözümü muhakkak vard›r.
Yeter ki bulmay› bilin...
104 Otomasyon
DOSYA
U Opkon
U Schneider Electric
U Elimko
U Dacel Mühendislik
U GEOTEK
U SICK
U Emko Elektronik
U Baykon
U Leuze
U Balluff
U Pilz
U SMS Tork
Haz›rlayanlar: ‹pek Portakal, Damla Girgin
Otomasyon 105
DOSYA SENSÖR
Opkon Pozisyon Sensörleri
Dünya Pazar›nda
Röportaj: ‹pek Portakal
Foto€raflar: Garo Miloflyan
Ülkemizde üretilmeyen
teknolojik sensörleri
üretmek amac›yla
kurulan Opkon,
teknolojik yenilikler ve
Türkiye'nin
gereksinimleri
do¤rultusunda ülke
sanayisinin ihtiyaç
duydu¤u ürünlerin
gelifltirilmesini görev
edinmifl. fiirketin Genel
Müdürü Kenan Özeren,
ürün çeflitlili¤i, kalite ve
fiyat politikalar›yla
Türkiye'nin art›k dünya
çap›nda tan›nan bir
üretici konumunda
olmas›na katk›
sa¤lad›klar›n› ifade
ediyor.
Sensör konusunda baflar›lar›n›z
her geçen gün ivme kazan›yor.
Firman›z›n ç›k›fl noktas› neydi ve
bu noktaya nas›l geldiniz? Öncelikle bu süreci bize özetler misiniz?
Opkon Ltd. 1993 y›l›nda kuruldu.
Ç›k›fl noktas› o güne kadar ülkemizde üretilmeyen teknolojik
sensörleri üreterek kendimize rekabetçi bir ortam ve kazanç yarat›rken ülkemizin teknolojik kalk›nmas›na katk›da bulunmakt›.
Bafllang›çta potansiyometrik lineer pozisyon sensörlerini üretmeye bafllad›k. Dünyada bu gamda
Almanya, ‹talya ve Fransa'da birer adet olmak üzere yaln›zca 3
firma vard›. Böyle iddial› bir sahada pek çok teknik zorlu¤u büyük özveriyle aflarak bugün ülkemizin tüm ihtiyac›n› karfl›larken
dünyan›n her yerinde aranan bir
marka olduk. Bu baflar›m›z bize
güç verdi ve o güne kadar ülke-
Kenan Özeren, Opkon Ltd. Genel Müdürü
106 Otomasyon
mizde yap›lmaya cesaret edilmemifl birçok teknolojik sensörün
üretimine bafllad›k. ‹nanc›m›z ve
azmimiz sayesinde ürün gam›m›z› art›rd›k ve art›rmaya devam
ediyoruz.
Sensörlerinizi teknik detaylar›yla
okurlar›m›za tan›t›r m›s›n›z?
Ürünlerimiz sanayinin her dal›nda lineer (do¤rusal) veya rotary
(dairesel-aç›sal) pozisyon /mesafe/aç› ölçen sensörlerdir. Plastik,
mermer, ambalaj, metal, cam,
ahflap iflleme, bask›, tekstil, test
ve ölçme sistemleri ve pek çok
otomasyon uygulamalar›nda yayg›n olarak kullan›lmaktad›r. Hepsi tamamen kendi tasar›m›m›zd›r
ve ço¤u taraf›m›zdan tescillidir.
Üretti¤imiz sensörler ana grup
olarak:
- Potansiyometrik pozisyon sensörleri,
- Elektronik analog ç›k›fll› potan-
DOSYA SENSÖR
siyometrik pozisyon sensörleri,
(0-5/10V ,0-20mA ,,4-20mA)
- Manyetik rotary enkoderler ,
- Voltaj ç›k›fll› magnetik enkoderler,
- Optik rotary enkoderler,
- Manyetik incremental enkoder
ç›k›fll› lineer pozisyon sensörleri,
- ‹pli potansiyometrik sensörler,
- ‹pli enkoder ç›k›fll› sensörler,
- Panel tipi pozisyon/aç› ölçme
ve kontrol cihazlar›,
- Panel tipi s›cakl›k ölçme ve kontrol cihazlar›,
- Panel tipi a¤›rl›k ölçme ve kontrol cihazlar› (load-cell giriflli),
- Plastik endüstrisinde s›cak yolluk sistemleri için s›cakl›k kontrol
modülleri.
Ön plana ç›karmay› düflündü¤ünüz ürün guruplar›n›z var m›?
Müflteri profilinizden, ürünlerinizin uygulama alanlar›ndan bahseder misiniz?
Ar-Ge sürecine 5 y›l önce bafllad›¤›m›z rotary incremental enkoder gurubu imalat›m›z dünya
standartlar›nda kaliteye eriflti¤i
için bu y›l önem verece¤imiz bir
ürün grubu olacakt›r. Potansiyometrik pozisyon sensörlerinde
dünyadaki pay›m›z› artt›rmak istiyoruz, mamullerimiz çok kaliteli
ve ekonomik. Baflta plastik enjeksiyon makineleri olmak üzere pek
çok makinede ve otomasyon uygulamalar›nda kullan›l›yorlar.
Ancak ülkemizde plastik enjeksiyon makinesi üretimi çok azald›¤› için daha çok Güney Amerika,
‹talya, Hindistan ve Çin’e sat›fl
yap›yoruz. Di¤er bir ürün grubumuz metal iflleme makineleri sektörü sensörleridir. Bu sektörün
hemen hemen tüm sensör ihtiyac›n› karfl›layabilecek bir ürün yelpazesine sahibiz. Bu sektörde
baflta Bursa, Konya ve Kayseri flehirlerindeki de¤erli makine üreticileri için teknolojik pozisyon
sensörleri üretiyoruz. Ülkemizin
gurur kayna¤› olan bu makinelerle birlikte dünyan›n her yerine
108 Otomasyon
c Potansiyometrik
pozisyon sensörlerinde
dünyadaki pay›m›z›
artt›rmak istiyoruz,
mamullerimiz çok kaliteli
ve ekonomik. Baflta plastik
enjeksiyon makineleri
olmak üzere pek çok
makinede ve otomasyon
uygulamalar›nda
kullan›l›yorlar. d
ulaflan ürünlerimiz, dünyadaki
pazar pay›m›z›n artmas›na yard›mc› olmaktad›r. MLC, MLIP ve
MLR kendi gelifltirdi¤imiz tescilli
ürünlerimiz. Özellikle metal flekillendirme makinelerinde kullan›l›yorlar. 5 mikron hassasiyetle
ölçü yapan abkant pres pozisyon
sensörleri MLR serisi gelecek vaat
ediyor. 80 mikron hassasiyetle ölçüm yapan MLC serisi dairesel
metal bükme makinelerinde çok
avantaj sa¤l›yor. MLIP serisi modüler yap›s› ile 30 metreye kadar
5 mikron hassasiyetle pozisyon
ölçme sensörü oluflturmaya imkan veriyor. Bu büyük metal iflleme makinelerinde avantaj sa¤l›-
yor. Çünkü bu sistemler hem çok
ekonomik, hem de rutubet, ya¤,
toz gibi ortam koflullar›na çok dayan›kl›lar. Modüler olduklar› için
sensör yerinde monte ediliyor,
nakliyesi mümkün hale geliyor.
Opkon yeni teknolojilerin üretilmesine ve gelifltirilmesine önem
veren bir firma. AR-GE'ye ne kadar ciro ay›r›yorsunuz ve yeni
teknolojilerden nas›l yararlan›yorsunuz? Ultrasonik teknoloji
hakk›nda ne düflünüyorsunuz?
Opkon, yeni teknolojiler üreten
ve gelifltiren bir firma. AR-GE birimimize önemli kaynaklar ay›r›yoruz. Ürün gam›m›z dünyadaki
teknolojik de¤iflim ve geliflmeleri
yak›ndan takip edip, bu de¤iflimlere ve geliflimlere h›zla adapte
olmam›z› gerektiriyor. Bu sebepten AR-GE çal›flmalar› çok önem
tafl›yor.
Opkon ürün gruplar›nda dünya
çap›nda üretici say›s› az oldu¤u
ve ülkemizde baflka teknoloji
oluflturan üretici bulunmad›¤›
için, gelifltirdi¤imiz her yeni
üründe teknolojimizi kendimiz
yarat›yoruz. S›f›rdan Ar-Ge çal›flmalar›m›z› bitiriyor, elemanlar›m›z› yetifltiriyoruz. Pek çok ürü-
17-20 Mart 2011
3. Hall E180
DOSYA SENSÖR
nümüzü de tasar›m olarak tescilliyoruz. Prensip olarak kendimize
ait inovatif ürünler oluflturmaya
gayret gösteriyoruz. Gelecek yeni
teknolojiler için de devaml› haz›rl›k yap›yoruz. Yeni bir ürünün
oluflmas› y›llar süren haz›rl›k sürecinin ard›ndan uzun bir AR-GE
süresi ve saha testlerini gerektiriyor. Bir ürünün olgunlaflmas› en
az 5-6 sene sürüyor. Ultrasonik
teknoloji genel bir terim, sensör
sektöründe pek çok ultrasonik
mesafe ölçüm sensörleri var. ‹lgi
alan›m›za benzer prensiple çal›flan magnetostriktif pozisyon sensörleri giriyor. Yak›n gelecekte
AR-GE çal›flmalar›m›z› sonuçland›rarak piyasaya sunmay› amaçl›yoruz.
Pazarlama ve sat›fl politikalar›n›z
hakk›nda bilgi verir misiniz?
Müflteriye nas›l ulafl›yorsunuz;
Bayilerinizde arad›¤›n›z kriterler
nelerdir?
Globalleflen dünyada güçlü ve
kal›c› bir flirket olmak ancak dünya çap›nda bilinirlik ve sat›fl a¤›
kurmakla mümkün. Bu sebeple
20’nin üzerinde ülkede bayilik
sistemi oluflturduk. Ülkemizde de
bayilik sistemine çok önem veriyoruz. Tüm bayilerimizi Opkon
ailesi üyeleri olarak görüyoruz ve
birlikte paylaflarak büyüyüp geliflece¤imize inan›yoruz.
Var olan müflterilerimizden kritik
ve tavsiyeler almak ve yeni pazarlar oluflturmak için ülkemizde,
dünyan›n birçok yerinde fuarlara
kat›l›yoruz. Bayilerimizle aile gibi
çal›fl›yoruz. Günlük kazançlar-
110 Otomasyon
dan daha çok uzun vadeli, sa¤lam, sadakatli ticari iliflkilere, etik
de¤erlere önem veriyoruz.
Opkon iç pazarda hedeflenen ciro rakamlar›na 2010 y›l›nda ulaflabildi mi? Sensörlerin toplam cirodaki pay› nedir? 2010-2011 y›l› hedefleriniz, projeleriniz nelerdir; yeni bir ürün lansman› olacak m›?
2008-2009 y›llar›nda tüm dünyay› saran ekonomik kriz, flirketimizin ana müflteri grubunu oluflturan makine üreticilerini derinden
etkiledi. 2010 y›l›nda krizin etkileri azald›, ertelenen ihtiyaçlar talebe, siparifle dönüflmeye ve makine üreticilerinin ekonomik koflullar› iyileflmeye bafllad›. Bu
olumlu koflullar bizim pazarlar›m›za da yans›d›. 2011 y›l›n›n ülkemizde ve dünyada çok daha
olumlu bir y›l olaca¤›n› ümit ediyoruz. 2011 y›l›nda bayili¤imizin
olmad›¤› ülkelerde bayilik sistemimizi oluflturmaya, iç pazarda
baflta lineer ve rotary enkoderler
olmak üzere sat›fllar›m›z› bayile-
rimizin de katk›lar›yla artt›rmay›
hedefliyoruz. Bu y›l enkoderler
sat›fl aktivitelerimizde önemli bir
yer tutacakt›r.
Sensör pazar›n›n Türkiye’deki
geliflimi ve mevcut durumu hakk›nda bilgi verir misiniz? Opkon
pazarda kendini nerede konumland›r›yor?
Sensör sektörü çok de¤iflik elemanlardan oluflan büyük bir sektör. Ülkemizde ço¤u Avrupa
menfleli pek çok ürün sat›l›yor.
Özellikle son y›llarda fiyat bask›s› sebebiyle pek çok Uzak Do¤u
mallar› piyasada sat›lmaya bafllad›. Uzun y›llard›r bu teknolojik
ürünlere büyük dövizler ödendi,
hala da ödenmeye devam ediliyor. Maalesef ülkemizde sensör
üretimi yeterli seviyede de¤il.
Çok az say›da firma üretim yap›yor. Teknolojiyi oluflturmak çok
zor, zaman isteyen pahal› bir süreç. Bilgiye ve teknolojiye ulaflmak uzun u¤rafllar gerektiriyor.
Firmalar bu yüzden ticareti tercih
ediyorlar.
Mustafa Kenan Özeren Kimdir?
1955 y›l›nda ‹stanbul'da do¤du. ‹lk ve orta ö¤renimini ‹stanbul'da tamamlad›ktan sonra 1974 y›l›nda ‹stanbul Teknik Üniversitesi Elektronik ve Haberleflme Mühendisli¤i bölümüne girdi. 1979 y›l›nda, henüz ö¤renciyken ortaklar›yla beraber ilk flirketi KONTEL'i kurdu. 1980 y›l›nda ö¤renimini tamamlad›ktan sonra AR-GE çal›flmalar›na h›z vererek ülkemizde üretilmeyen
birçok ürün gelifltirdi.
Türkiye'nin sensör alan›ndaki ihtiyac›n› karfl›lamak amac›yla KONTEL'den
ayr›larak 1993 y›l›nda OPKON'u kurdu. Çal›flmalar›na, Türkiye'de ilk optik
güvenlik bariyeri imalat›yla bafllad›. 1994 y›l›nda, o zamana kadar tamamiyle yurtd›fl›ndan ve zorluklarla temin edilen potansiyometrik lineer pozisyon
sensörlerini Türk kullan›c›lar›n›n hizmetine sundu. 2000'de müflterilerinden
gelen talepler do¤rultusunda endüstiyel kontrol cihaz› üretimine bafllad›.
2005'te de Türkiye'de ilk kez lineer ve rotary enkoder üretimi için ciddi ARGE çal›flmalar› yaparak ürün gam›n› geniflletti.
DOSYA SENSÖR
Basit ve Kompakt Yap›l›
Minyatür Fotoelektrik Sensörler
Schneider Electric
OsiSense XUM
Bu yeni minyatür fotoelektrik
sensörler makine entegrasyonunda basit ve kompakt yap›s›n›n yan›nda, a¤›r ortam flartlar› içinde
uygundur. Schneider Electric
minyatür fotoelektrik sensörlerin
avantajlar›; uzun alg›lama mesafesi ve daha az elektrik tüketmesidir.
Minyatür dizayn için uzun
alg›lama mesafesi
OsiSense XUM fotoelektrik sensörleri, cisimden yans›mal›, reflektörlü ve karfl›l›kl› sistemleri
mevcut olup, seçilmifl sisteme
ba¤l› olarak 1 m, 5 m ve 12 m alg›lama mesafesine sahiptir.
40.000 lux do¤al ayd›nlatmada
ve 10.000 lux akkor ayd›nlatmadaki çevre koflullar›na karfl› duyars›zd›r. Bu yeni fotoelektrik
sensör, zor koflullarda bile optimum performans sa¤lar.
Montajdan zaman kazand›r›r
OsiSense XUM fotoelektrik sensörlerdeki LED yard›m›yla karfl›-
112 Otomasyon
l›kl› sistemlerde zaman kaybetmeden hizalama yap›lmas›nda
kurulumu basitlefltirir. Flitre aksesuarlar› sayesinde parazite karfl›
korur ve yan yana birçok sensörler bir arada kullan›labilir. ‹ste¤e
ba¤l› metal sabitleme aparat› da
bu yeni sensör için darbelere karfl› mekanik koruma sa¤lamakt›r.
Ayr›ca, mekanik floklar›n (en fazla 100 gn) oldu¤u a¤›r ortam flartlar›nda ve/veya mevcut ya¤ s›çramalar›na karfl› güçlendirilmifl metal kasa modelleri (IP67G/IP69K)
mevcuttur.
OsiSense XUM
* Alg›lama mesafesi:
* Cisimden yans›mal›:1 m,
* Reflektörlü: 5 m,
* Karfl›l›k: 12 m
* Koruma derecesi: IP67G ve
IP69k metal kasa modeli
* Çal›flma s›cakl›¤›: -30°C ile
60°C aras›
* PNP veya NPN, NA veya NK
programlanabilir ç›k›fl
* Haz›r kablolu veya veya M8
konnektörlü.
17-20 Mart 2011
3. Hall C100
DOSYA SENSÖR
Tavlama Uygulamalar›nda
Termokupl Seçimi
Malik Aviral
Elimko Ltd. fiti.
Termokupl iki farkl›
alafl›m›n›n (eleman teli)
ucunun kaynak
yap›lmas› ile oluflturulan
bir s›cakl›k
alg›lay›c›s›d›r. Kaynak
noktas› s›cak nokta,
di¤er iki uç ise so¤uk
nokta olarak tan›mlan›r.
Bu uygulama notlar›nda s›cakl›k
ölçümünde tüm dünyada çok
yayg›n olarak kullan›lan termokupllar›n “Tavlama Proseslerin”de nas›l seçilebilece¤ine iliflkin do¤ru seçim yaklafl›mlar› anlat›lm›flt›r.
Bilindi¤i üzere termokupl iki farkl› alafl›m›n›n (eleman teli) ucunun
kaynak yap›lmas› ile oluflturulan
bir s›cakl›k alg›lay›c›s›d›r. Kaynak
noktas› s›cak nokta, di¤er iki uç
ise so¤uk nokta olarak tan›mlan›r
ve termokupl olay› s›cak nokta ile
so¤uk nokta aras›ndaki s›cakl›k
fark›ndan do¤an termoelektrik fiziksel bir olayd›r. Bu iki nokta
aras›ndaki s›cakl›k fark›na oranl›
olarak bir milivolt de¤eri üretilir.
Ölçülen mV de¤eri belli kalibras-
yon ifllemleri ile bize ölçmek istenilendi¤imiz yerin s›cakl›¤›n›
verir.
Her ne kadar ortam›n s›cakl›¤›n›n
ölçülmesinde as›l ifllem yapan
termokupl eleman teli ise de bu
teller ortamdaki
1. Kimyasal afl›nmalar
2. Mekanik darbeler
3. Çeflitli korozif gazlardan etkilenecektir.
Termokuplun ömrünü uzatabilmek, daha dayan›kl› ve uzun süre kullan›m›n› sa¤lamak için, ortam flartlar›na ba¤l› olarak eleman telleri çeflitli özel koruyucu
k›l›flar içinde kullan›l›rlar. Bu k›l›flar 1200°C’ye kadar genel olarak metal, 1200°C’ nin üzerinde
ise seramiktir. Termokupl seçiminde termokuplun Fe Const’mu,
Ni Cr-Ni’mi, PtRh-Pt’mi olmas›
gerekti¤ine karar vermek, seçmek
ve test ederek do¤rulu¤unu saptamak k›smen kolayd›r. Prosese en
uygun k›l›f seçimi s›ras›nda özen
göstermek gerekir. Fakat bu ifllem
s›cakl›k limitlerine göre eleman
seçimi kadar kolay de¤ildir. Koruyucu k›l›f seçimi çok önemli
olup, direk termokuplun ömrünü
etkilemekte, ömürde tamamen
ekonomi ile ilgili olmaktad›r.
Tavlama uygulamalar›
Endüstriyel kurulufllar›m›zda yayg›n olarak görülen proseslerden
birisi de tav f›r›nlar›d›r.
Tavlama ifllemleri;
1. Yumuflatma (Annealing)
2. Karbonlama (Carburizing)
3. Nitratlama (Nitriding)
114 Otomasyon
17-20 Mart 2011
3. Hall D100
DOSYA SENSÖR
Tablo 1
4. Sertlefltirme (Hardening)
gibi 4 ana gurupta toplanabilir.
Ve her gruptaki çal›flma s›cakl›klar›, üst limitler
prosesin durumuna
göre farkl›d›r. Genel
olarak bu uygulamalar
için termokupl dal›nda al›fl›lagelmifl ve DIN standartlar›na
(DIN 43710) uygun koruyucu k›l›flar Tablo 1’de s›ralanm›flt›r.
Bu dört ayr› grupta de¤iflik s›cakl›k limitlerine uygun koruyucular
seçilmek suretiyle termokuplun
ömrü uzat›labilir. Do¤ru seçim
için tavlama uygulamas›n›n her
fleyden önce hangi gruba girdi¤inin bilincinde olunmas› gerekmektedir. Yukar›daki koruyucu
k›l›flar DIN standard›na (DIN
43710) uygun olup, metal olarak
St-35.8,
1.4571,
1.4841,
1.4762/1.4749, Inconel, Seramik
olarak KER-530, KER-610 ve KER799 seramik tüplerdir.
Metal koruyucular›n DIN standartlar›nda alafl›m oranlar› incelenirse (Tablo 2).
116 Otomasyon
Bu koruyucu
metal k›l›flardan
S t - 3 5 , 8 ,
1.4762/1.4749,
1.4841, Inconeli de¤iflik
ortamlarda ömür aç›s›ndan
verece¤i cevaba karfl›l›k ince-
Tablo 2
Tablo 3
lenirse (Tablo 3). Yap›lan incelemeler do¤rultusunda bir kez daha
rahatl›kla belirtebiliriz ki koruyucu k›l›flar ortam flartlar›na ba¤l›
olarak büyük özen gösterilerek
seçilmelidir. "Do¤ru Seçim" direk
termokuplun ömrünü etkilemektedir. D›fl görünüflü ile metal olan
bir koruyucu k›l›f alafl›m oranlar›na ba¤l› olarak proses içinde de¤iflik ömre sahip olacakt›r. St35,8 ucuz bir koruyucu k›l›ft›r.
700°C ye kadar çeflitli tavlama ifllemlerinde kullan›labilir. 1.4841,
1.4762 yüksek s›cakl›klara mukavimdir. Daha pahal› özel alafl›ml›
borulard›r. St-35,8’in kullan›labildi¤i
yerde
1.4841,
1.4762/1.4749 ‘nin kullan›lmas›
lüks olacakt›r. Ancak 1.4841,
1.4762/1.4749’nin kullan›laca¤›
yerde St-35,8’in kullan›lmas› ekonomiklikten uzak olacakt›r, yanl›fl
seçimdir. Inconel di¤er tüm metal
k›l›flara nazaran daha pahal›d›r.
1150-1200°C’nin biraz üzerine
ç›kma ihtimali olan, ancak metal
kullan›lmas› gereken yerlerde
Inconel kullan›lmal›d›r. Böyle
bir uygulama için Inconel pahal›d›r, fakat di¤erlerinden uzun
ömürlüdür. Inconelin kesin gerekti¤i yerde pahal› diye ucuz k›l›flar› seçmek asl›nda daha pahal› bir çözümdür. Maalesef ülkemizde bu tür yaklafl›mlara s›kça
rastlanmaktad›r.
Rahatl›kla
1.4841 ve 1.4762’nin kullan›labilece¤i bir uygulamada Inconel
seçmek lükstür, pahal› çözümdür.
17-20 Mart 2011
3. Hall D120
DOSYA SENSÖR
Yüksek Çözünürlüklü
Enkoder Ailesi
SICK
Programlama, enkoderin
standart ç›k›fl kablosu
veya soketi yard›m›yla
yap›l›r. Enkoder
bilgisayara
ba¤land›¤›nda, ürünün
kodu ve geçerli pals
say›s› otomatik olarak
okunur ve ekranda
gösterilir.
SICK STEGMANN, 65.536 palse
kadar programlanabilen DFS60
serisini piyasaya sürdü. Uygulama alan›na yönelik gelifltirilen
enkoder teknolojisi, bu enkoderin sundu¤u say›s›z geliflmelerden dolay› ileri do¤ru önemli bir
teknolojik ad›m att›.
DFS60 serisi 60mm çap›nda gövdeye sahip yüksek çözünürlüklü
art›ml› tip enkoderdir. Maksimum
65.536 pals ile DFS60 art›ml› enkoder s›n›f›nda tektir. Motor mili
ve enkoderin aras›ndaki elektrik
yal›t›m›, cihaz›n parazitlere karfl›
ba¤›fl›kl›¤›n› ve böylece kullan›labilirli¤ini önemli ölçüde art›ran
bir özelliktir. -20°C ve +100°C
aras› çal›flma s›cakl›klar› sayesinde DFS60 serisi özellikle zorlu iflletme koflullar›ndaki uygulamalar
için uygundur. Bir di¤er geliflme,
enkoderin yumuflak çal›flmas›n›
sa¤lamakt›r. Enkoderin iki rulman› aras›ndaki mesafe, 30 mm olarak art›r›lm›flt›r. Böylece titreflimler, 12.000 min-1 maksimum çal›flma h›z›nda bile minimuma indirilmifltir.
Tüm bu yeniliklere ek olarak,
DFS60 serisi enkoderlerde temel
unsurlar göz ard› edilmemifltir: 1
ile 65.536 aras› pals say›s›, mile
geçmeli tiplerde 15 mm’ye
kadar iç çap, milli tiplerde 6 veya 10 mm mil
çap›, 60 mm gövde
çap›, kolay montaj,
üniversal kablo ç›k›fl›
ve de¤iflken elektriksel
arayüzler (TTL ve HTL),
enkoder kullan›c›lar›n›n
118 Otomasyon
temel ihtiyaçlar›n› karfl›lamaktad›r. DFS60 serisi enkoderler
RoHS koflullar›na uygundur ve
CE ile UL sertifikalar›na sahiptir.
Kolay Programlama
DFS60 enkoderin programlanmas› sadece birkaç dakika al›r. Programlama standart bir PC veya notebook kullanarak kolayl›kla yap›labilir. DFS60 enkoder, bilgisayara bir USB programlama kiti
yard›m›yla ba¤lan›r. Enkoder ayr›ca bir besleme kayna¤›na ihtiyaç duymaz. Programlama enkoderin standart ç›k›fl kablosu veya
soketi yard›m›yla yap›l›r. Enkoder
bilgisayara ba¤land›¤›nda, ürünün kodu ve geçerli pals say›s›
otomatik olarak okunur ve ekranda gösterilir. Operatör kullan›m›
kolay olan program ile pals say›s›n›, ç›k›fl seviyesini ve s›f›r pals
geniflli¤ini uygulama için gerekli
de¤erlere ayarlayabilir.
Ürün Özellikleri
• Elektriksel ç›k›fllar; TTL/RS422,
HTL/push-pull
• Face monunt veya servo flanfl
• Tek yönlü veya çift yönlü mile
geçmeli tipler
• Kablolu veya soketli ba¤lant›
• 1 ... 65,536 pals aral›¤›nda
programlanabilme
17-20 Mart 2011
9. Hall B100
DOSYA SENSÖR
Lineer Mesafe ve
Aç› Sensörleri
Dacel Mühendislik
Potansiyometrik alg›lama
sistemlerine göre daha
pahal› olsalar da
manyetik pozisyon
alg›lay›c›lar›n
kullan›ld›¤› lineer mesafe
sensörleri birçok
uygulamada kullan›l›rlar
ancak metal tozlar› ve
elektromanyetik
alanlar›n oldu¤u
uygulamalar için uygun
de¤ildirler.
120 Otomasyon
Mesafe Ölçümünde Yeni Bir Ça¤
‹ndüktif rezonant devre teknolojisi, mesafe ölçümünde yeni bir
ça¤ aç›lmas›na öncülük ediyor.
Endüstriyel uygulamalarda mesafe ve aç›sal ölçümler için farkl›
ölçme metodlar› oldu¤u gibi, birçok çeflit sensör tipi bulunmaktad›r. Pazara yeni bir sensör ç›karan firma, küçük iyilefltirmeler ve
gövde de¤iflikli¤inden daha fazlas›n› sunmal›d›r. Sensör, arayüz ve
fieldbus uzman› Turck, mesafe ve
aç›sal ölçümlerde 盤›r açacak
yeni bir ölçme prensibi gelifltirdi.
Bu tip sensörler için çözülmesi
gereken en önemli mesele, mevcut pozisyon bilgisini ölçme sistemine iletmektir. Bunu baflarma-
n›n en kolay yolu, bir potansiyometrenin yapt›¤› gibi sensör ile
pozisyon alg›lama aras›nda do¤rudan mekanik ba¤lant› yapmakt›r. Bu tip potansiyometreler her
ne kadar ucuz olsalar da birçok
dezavantajlar› vard›r. Özellikle
hassas bir eksenel ayar yap›lmas›
ve montaj› büyük bir çaba gerektirir. Yüksek devirli uygulamalarda titreflimin kompanze edilmesi
için ilave bir esneme kaplini kullan›lmas›na ihtiyaç duyulur. Ayr›ca, makineden d›flar› tafl›yorsa
potansiyometrenin milini korumak gereklidir. En önemlisi de bu
tip sensörleri kapal› bir gövde
fleklinde yapmak mümkün de¤ildir, bu da daha fazla ar›za anlam›na gelir.
DOSYA SENSÖR
indüklenmesini sa¤lar. Gerilimin
fliddeti konumlama eleman›n›n
al›c› bobinlerin neresinde oldu¤una ba¤l›d›r. Gövde içindeki ifllemci farkl› formatlarda ç›k›fl sinyali üretir: 0…10V, 4…20mA,
IO-Link veya SSI. Turck’un LI-ailesi lineer mesafe sensörleri 1
μm’ye kadar, RI-ailesi aç› sensörleri de 0,005°’ye kadar yüksek
hassasiyete sahiptir.
Manyetik pozisyon alg›lay›c›lar›n›n kullan›lmas›yla, sensöre mekanik bir ba¤lant› yapmaya gerek
yoktur. Bu tip sistemler do¤ru ölçüm sonuçlar› verirler ve kapal›
gövdeleri sayesinde afl›nmazlar.
Potansiyometrik alg›lama sistemlerine göre daha pahal› olsalar da
manyetik pozisyon alg›lay›c›lar›n
kullan›ld›¤› lineer mesafe sensörleri birçok uygulamada kullan›l›rlar ancak metal tozlar› ve elektromanyetik alanlar›n oldu¤u uygulamalar için uygun de¤ildirler.
Ayr›ca, manyetostriktif lineer cetvellerin her iki ucunda 80 mm’ye
kadar kör bölgeleri vard›r. 200
mm’lik bir montaj alan›nda, 160
mm kör bölgedir ve sadece 40
mm’lik bir alanda ölçüm yap›labilir.
Rezonant Devre Prensibi
Turck, bu sorunlar›n üstesinden
gelecek yeni lineer mesafe ve aç›
sensörlerini gelifltirmifltir. Pozisyonu alg›lamak için magnet kullanan manyetostriktif ve indüktif
pozisyon sensörlerinin aksine
Turck’un yeni sensörü, pozisyon
bilgisini rezonant konumlama
eleman› ile alg›lar.
Çal›flma Prensibi: IP67 gövde içine entegre edilmifl verici bir bobin, konumlama eleman›n›n için-
122 Otomasyon
deki rezonatörü harekete geçiren
bir yüksek frekans alan› meydana
getirir. Verici bobin iletimi her
durdu¤unda rezonatör sensörün
içindeki iki al›c› bobinde gerilim
LI-sensörleri yüksek do¤ruluk ve
tekrarlanabilirlik de¤erlerine sahiptir. Ölçüm do¤rulu¤u ve esnekli¤i artt›rmak için Turck’un
ürün gelifltiricileri, bir genel ve
bir hassas olmak üzere iki al›c›
bobin sistemi tasarlam›fllard›r.
Genel bobin sistemi, rezonant alg›lama eleman›n›n hangi segmentte oldu¤unu ve kabaca pozisyonunu belirler. Hassas al›c›
17-20 Mart 2011
4. Hall B190
DOSYA SENSÖR
bobin sistemi ise yüksek do¤rulukta pozisyon bilgisi verir. Bu
yöntemin avantaj› sensörün alg›lama eleman›na uzakl›¤›ndan ba¤›ms›z olarak yüksek do¤ruluk ve
tekrarlanabilirlik sa¤lamas›d›r.
Güvenilir Ölçüm Sistemi
Manyetostriktif sensörlerin aksine
rezonant devre prensibi, d›fl elektromanyetik alanlardan etkilenmez ve magnet gerektirmedi¤inden sensörün çal›flmas›na etki
edebilecek metal tozlar› sensörün
gövdesi üzerinde birikmez. Potansiyometrik alg›lama çözümlerinin aksine de tamamen s›zd›rmaz kapal› gövdesi sayesinde;
124 Otomasyon
toz, kir, nem ve
rutubetten etkilenmez. Ayr›ca,
bobinlerin özel
tasar›m› sayesinde ç›k›fl sinyali,
sensör ile alg›lama eleman› aras›ndaki mesafe
de¤iflimlerinden
de etkilenmez. Bu yüzden, sensör
ile alg›lama eleman› aras›ndaki
mesafe 0 ile 4 mm aras›nda kald›¤› sürece küçük sapmalar›n sebep
oldu¤u ölçüm hatalar› ortadan
kalkar.
Genifl Uygulama Alanlar›
Sensörün esnekli¤i, metal tozlar›n›n veya d›fl elektromanyetik
alanlar›n sensörün çal›flmas›na
etki edebilece¤i enjeksiyon kal›p
makineleri veya maden iflleme gibi birçok uygulamada etkin flekilde kullan›lmas›n› sa¤lar. Birçok
ifle uygun olan LI-sensör serisi
kullan›c›lar›n uygulamalar›n› optimum hale getirmelerine yard›mc› olur ve makinelerin kullan›labilirli¤ini ve yararl›l›¤›n› artt›r›r.
Turck’un lineer sensörleri, kaynak ifllemi s›ras›nda meydana gelen güçlü manyetik alanlara tamamen duyars›z oldu¤undan
kaynak makinelerinde kullan›m
için de oldukça uygundur. Bu
özellik indüktif lineer mesafe sensörlerinden; tezgahlar, kal›p presleri, haddehaneler, pres döküm,
CNC abkant tezgahlar›, e¤me
bükme iflleri, dizgi makineleri,
dozajlama sistemleri, kar›flt›rma
üniteleri, ambalaj ve paketleme
makineleri, rüzgar türbinleri veya
hizalama kontrol sistemleri gibi
birçok uygulamada faydalan›lmas›n› sa¤lar.
Parazitlere karfl› dayan›kl› olmas›
ve mekanik ömrünün sonsuz olmas› ile RI-serisi aç› sensörleri
birçok zor uygulama için idealdir. Örnek olarak; rüzgar enerji
tesislerinde rotor b›çaklar›n›n konumlar›n›n ayarlanmas›, günefl
panellerinin izlenmesi veya süpermarketlerin giriflindeki döner
kollarda kullan›labilirler.
Kolay Adaptasyon
Yüksek do¤rulu¤u ve parazitlere
karfl› direncinden dolay› afl›nmaz
gövdeleriyle LI- ve RI-sensörleri
mesafe ve aç›sal ölçüm gerektiren
birçok uygulamada mevcut sensörlerin yerine kullan›labilirler.
‹ndüktif lineer mesafe sensörleri
birçok alanda kolayca uygulanmas›na imkan veren
özelliklere sahiptir. Sensörün alg›lama yüzeyinin ters
taraf›ndaki alüminyum profil çeflitli montaj aksesuarlar› vas›tas›yla uygulamalara
kolayl›kla adapte edilmesini sa¤lar. Sensörün hizalanmas› için paslanmaz çelik
aksesuarlar montaj esnekli-
17-20 Mart 2011
3. Hall C240
DOSYA SENSÖR
c Yeni lineer mesafe ve
aç› sensörleri, geçmiflte
etkin flekilde çözülememifl
birçok uygulamada
kullan›labilirler. Uygulama
ister k›sa ister uzun
mesafeli olsun, k›s›tl›
montaj alanlar› veya d›fl
elektromanyetik alanlar›n
oldu¤u yerlerde, yeni
LI- ve RI-sensörler
esnek çözüm olanaklar›
sunar. d
¤i sunar. Her iki tarafta sadece 30
mm gibi çok k›sa kör bölgelere
sahip olmas›, -25…+70°C gibi
genifl bir s›cakl›k aral›¤›nda çal›flabilmesi ve ölçüm aral›¤›n›n
farkl› mesafelere programlanabilmesi özel uygulamalarda bile
kullan›labilmesine imkan verir.
100 ve 1000 mm ölçüm aral›¤›nda sadece bir sensör ailesinin kullan›lmas› stok maliyetinde tasarruf sa¤lar.
RI-aç›sal sensörler, mil veya oyuk
millere iki omuz civatas›yla kolayl›kla ba¤lanabilirler. 6 mm ve
8 mm çapl› bir adaptör yard›m›yla, oyuk milli bir sensör, milli bir
sensöre dönüfltürülebilir. Her iki
sensör ailesinde farkl› ç›k›fllar
mevcuttur: Ak›m/gerilim ve SSIinterface. Esnek ç›k›fl konfigürasyonu, sensörün mevcut otomasyon yap›s›na kolayl›kla entegre
126 Otomasyon
edilmesine izin verir. Analog ç›k›fl, IO-Link ya da SSI olmak üzere uygulama hangi ç›k›fl› gerektirirse gerektirsin standart bir
M12x1 konnektör ile ba¤lant›
sa¤lan›r.
IO-Link Arayüzlü LI-versiyonu
LI-sensör, 0,5…4,5V ç›k›fl sinyalinin yan› s›ra, kullan›c›n›n ölçüm
aral›¤›n› tan›mlayabilece¤i IOLink arayüzlü programlanabilir
bir üst düzey model de mevcuttur. Ayr›ca dört adede kadar
anahtarlama noktas› ayarlanabilir. Yayg›n olarak kullan›lan 3-telli teknolojiye dayanarak, IO-Link
standard› kullan›c›lar›n ak›ll› saha
cihazlar›na daha h›zl› komut vermesini ve cihazlardan optimum
verim al›nmas›n› sa¤lar. Besleme
ve veri iletimi için ayn› kablonun
kullan›lmas›yla IO-Link ba¤lant›
diyagramlar›n› basitlefltirir ve
kablolama maliyetlerini düflürür.
Ayr›ca cihaz›n parametrelerinin
al›n›p benzer bir cihaza aktar›lmas›n› sa¤lar. Bu yolla, sahada
elle yap›lan parametre girifl ifllemlerine gerek kalmaz. IO-Link sensörleri, proses/konfigürasyon birleflik veri kanal› yoluyla ilave diyagnostik veri sa¤layabildi¤inden
dolay› hatalar›n yeri daha h›zl›
saptanabilir. Bu da sahadaki operatörlerin makine ar›za sürelerini
önemli ölçüde azaltmalar›na olanak tan›r. Turck yeni LI-Q25 serisi için DTM ad›nda benzer bir sürücü sunar. DTM, PACT Ware gibi kullan›c› dostu görseliyle kullan›c›n›n sadece birkaç t›klama
ile ak›ll› sensörlerini programlamas›n› ve yönetmesini sa¤lar.
Sonuç
Rezonant devre prensibine dayanarak, yeni lineer mesafe ve aç›
sensörleri, geçmiflte etkin flekilde
çözülememifl birçok uygulamada
kullan›labilirler. Uygulama ister
k›sa ister uzun mesafeli olsun, k›s›tl› montaj alanlar› veya d›fl elektromanyetik alanlar›n oldu¤u yerlerde, yeni LI- ve RI-sensörler esnek çözüm olanaklar› sunar.
Turck, bu yeni sensörleri, “Alg›la,
Ba¤la, Bus Kur, Çöz” slogan›na
ba¤l› kalarak sadece tek bir komponent de¤il, entegre çözüm sa¤lamaya yönelik gelifltirmifltir.
DOSYA SENSÖR
Kat› Malzemelerde
Hassas Seviye ve Hacim Ölçümü
Geotek
(Genel Elektronik Otomasyon
Tekni€i)
APM 3D seviye ve
hacim taray›c›s›,
envanter kontrolü ve
kullan›m› konusunda
karar vermede üretim
birimlerine kolayl›k
sa¤lar. Silolar ve tüm
aç›k depo tiplerinde,
depolanan kat›lar›n ve
toz malzemenin
ölçümünü do¤ru olarak
sa¤lamak için ileri
teknolojiyi kullan›r.
128 Otomasyon
APM Teknolojisi ve 3D Seviye ve
Hacim Taray›c›s› II
APM 3D seviye ve hacim taray›c›s›, depolama ortam›, depolama
silosu, ambar veya konteyn›rlar›n
tip, boy, malzeme tipi ve ürün
özelliklerine bakmaks›z›n kat› ve
tozlarda do¤ru ölçüm yapan tek
cihazd›r. APM 3D seviye ve hacim taray›c›s›, envanter kontrolünde ve 3 boyutlu proses ölçümünde tozdan etkilenmeyen ölçüm teknolojisini kullan›r.
APM 3D seviye ve hacim taray›c›s›, silo, ambar veya konteyn›r›n
içindeki malzemelerden geri dönen ekolar› toplamak ve düflük
frekansl› sinyalleri iletmek için üç
anten dizisini kullan›r. Üç anten
kullanarak cihaz her ekonun sadece zaman ve
mesafesini de¤il, ayn› zamanda yönünü de ölçer.
Cihaz›n ifllemcisi, depolanan malzeme-
nin seviye, hacim ve kütlesinin
ölçümünü en do¤ru flekilde sa¤lamak için al›nan sinyalleri örnekler, analiz eder ve uzaktan
eriflilen bilgisayar ekran›nda malzemenin gerçek da¤›l›m›n› 3 boyutlu olarak gösterir. Bu eflsiz cihaz; silolar, büyük aç›k ambarlar,
kat› malzeme depolar›, stoklar ve
depolar dahil çok çeflitli depolama konteyn›rlar›nda depolanan
her tür malzemeyi pratik olarak
ölçer. Depolama alan›nda zamanla oluflan birikinti ve di¤er
düzensizlikleri haritalar. Böylece
önceden çözümü imkans›z olan
birçok zorlu uygulamada çözümler sunar.
3D Seviye ve Hacim Taray›c›s› Yaz›l›m
Ekran› - Dolum ‹fllemi
DOSYA SENSÖR
3D Seviye ve Hacim Taray›c›s› Yaz›l›m
Ekran› - Boflalt›m ‹fllemi
Do¤ru bilgiye dayanarak karar
vermek, sadece daha iyi üretim
yönetimi de¤il, ayr›ca iyilefltirilmifl iflletim verimi demektir.
Kullan›lan Sektörler
APM 3D seviye ve hacim taray›c›s› afla¤›dakiler dahil çok çeflitli
sanayi uygulamalar›nda kullan›lan kat› y›¤›n malzemelerin etkin
süreç ölçümüne ve do¤ru envanter yönetimine olanak sa¤lar:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
G›da
Hububat, tohum ve yem
Çimento
Kimyasal malzeme
Biyoenerji
Plastik
Enerji – kömür, uçucu kül
Ka¤›t hamuru, ka¤›t
Petrokimyasallar
Madencilik
Metaller
3D Seviye Taray›c› ürünü flu
anda üç modeli kapsamaktad›r:
S Modeli
Depolanan malzemenin ortalama
hacmini belirler. 30 dereceli bir
yay›l›m aç›s› ile S modeli uzun
(70 metreye kadar) ve çap› 4 metreye kadar olan dar silolar için
idealdir.
M Modeli
Seviye ve hacim bilgisinin okunmas›na olanak sa¤lar. Büyük silolar (70 metreye kadar çap ve yükseklik), büyük aç›k ambarlar ve
stoklar için uygundur. 70 dereceli bir yay›l›m aç›s› kullan›r.
130 Otomasyon
3D Seviye Taray›c›s› II M/MVHacim hassasiyeti
Tek Noktadan Ölçüm Yapan Cihazlar
Hacim Hassasiyeti
MV Modeli
Ölçüm ve hassasiyet aç›s›ndan M
modeli ile ayn›d›r. M modelinden
fark› MV modelinin zamanla de¤iflen malzeme yüzeyini 3 boyutlu, gerçek zamana ba¤l› olarak
bilgisayar ekran›nda göstermesidir. Bu özellik, zamanla oluflan
birikinti yükleri ve di¤er düzensizlikleri haritalamak aç›s›ndan
faydal›d›r. APM 3D teknolojisi,
müflteri ERP (kurumsal kaynak
planlamas›) sistemlerine ba¤lanabilme olana¤› ve iflletim kolayl›¤›
sa¤lar. Seviye ve hacim ölçümü
konusunda sanayi üreticilerine
ambar, stok ve depolar›nda bulu-
nan her türlü malzemeyi eflsiz
do¤rulukla takip etme olana¤›
sa¤lar.
Hacim Hassasiyeti
Önceden eriflilmez olan bütün
uygulamalar›n ölçümlerini sa¤lar.
Tesislerin mevcut ERP sistemleriyle sorunsuz bir biçimde haberleflen APM 3 boyutlu seviye taray›c›lar›, daha yüksek verim ve
karl›l›k için potansiyeli optimize
ederek envanterler ve tüm üretim
süreci üzerinde kontrolü üretim
müdürlerine verir. 3D Seviye ve
Hacim Taray›c›s› II, malzemeye
çok düflük frekansl› akustik sinyal
APM Modellerinin ve Rakip Teknolojilerin Karfl›laflt›r›lmas›
3. Hall E120
17-20 Mart 2011
DOSYA SENSÖR
Do¤ru • Güvenilir • Güçlü • Güvenli
3D Hacim ve Seviye Ölçümünün Genifl Vizyonu
Çok noktal› ölçüm
teknolojisi
gönderir. Gönderdi¤i sinyalin
malzemeye ulaflmas› ve malzemeden cihaza geri dönmesinin
ne kadar zaman ald›¤›na dayanarak, tozlu silolarda hatas›z ölçüm
yapma olana¤› sa¤lar. Di¤er teknolojilerden farkl› olarak, bu dü-
Tek nokta seviye ölçümü-APM seviye
ölçümü
Silo, aç›k depo, ambar ve stoklarda toz,
kül ve nem gibi zor koflullar alt›nda
uygulama.
132 Otomasyon
flük frekansl› akustik sinyaller sayesinde, sinyaller birbirine kar›flmaz ve hatas›z ölçüm sa¤lanm›fl
olur. Özel kendi kendini temizleme özelli¤iyle birlikte APM, sert
tozlu koflullardan etkilenmeden
ve bak›m gereksinimi olmadan
uzun süreli güvenilir performans
sa¤lar ve malzemenin APM cihaz›n›n iç parçalar›na yap›flmas›n›
önler.
Envanter ölçüm standard›
seviyeden hacme yükseldi-APM
APM 3 boyutlu seviye ve hacim
taray›c›s› II, teknik personel için
gerçek zamanl› veriler sa¤larken,
planlanan flekilde ve güvenilir
olarak üretimi ilerletir. ‹flletme
yöneticileri için gerçek maliyetlerin ölçümünü do¤ru olarak yapma olana¤› sa¤lar. Müflteriler için
yüksek maliyetten tasarruf sunan,
genel performans ve karl›l›¤› iyilefltiren, kolayca kurulup çal›flt›r›lan bak›m istemeyen bir cihazd›r.
APM 3D seviye taray›c›s› II, üretim sektöründe çözümünün imkans›z oldu¤u düflünülen proses
ölçüm uygulamalar› için çözümler içerir. fiüphesiz depolanan
stok hacmi büyüdükçe, APM taray›c›lar›n›n katma de¤eri ve bilanço üzerinde etkileri de büyür.
(Sol attaki grafik)
APM ile elde edilecek sonuçlar
Güvenilirlik
Çelik silolarda, düzensiz yan duvar yüklemeleri silonun yorulmas›na, y›k›c› ar›zalara ve y›k›lmala-
ra sebep olmufltur. Ayr›ca asimetrik doldurma, boflaltma veya bozulmadan ask›da kalan malzeme
de bu y›k›ma bir neden olabilir.
3D seviye taray›c›s›, konteyn›r›n
yap›sal bütünlü¤ünü tehdit etmeden depo alan›n›n kenarlar›nda
biriken malzemelerin tespitini sa¤lar. Böylece, beklenmeyen üretim
kesintilerini azalt›r, depolama
olanaklar›n› art›r›r, uygun ve maliyetsiz bak›m olana¤› sa¤lar.
Operasyon Verimlili¤i
Hacim ve Seviye Ölçümü
APM 3D seviye ve hacim taray›c›s›, depolanan malzemelerin minimum ve maksimum seviyelerinin yan› s›ra hacmini de ölçer. Bu
özellik, normalde zor olan düflük
nokta seviyelerinin ölçümünde
bu cihaza büyük bir katma de¤er
sunmaktad›r.
Bilgi güçtür: Optimize Edilmifl
Envanter Kontrolü
Malzemenin do¤ru ölçümü operasyon verimlili¤ini ve yönetim kapasitelerini önemli ölçüde iyilefltirir, önemli mali tasarruflar› ve h›zl›
geri dönüflleri yat›r›ma çevirir.
Ürün ‹zlemek için Do¤ru Ölçümler
APM 3D seviye ve hacim taray›c›s›yla; proses kontrolü, envanter
yönetimi, izleme, kullan›m miktar› kolay ve do¤ru olarak takip
edilir. Verim art›r›ld›¤› ve üretim
kolaylaflt›¤› için, teslimatlar optimize edilir ve maliyetler azalt›l›r.
ERP ve Di¤er Kontrol Sistemleriyle Birleflik Uzaktan ‹letiflim
APM 3D seviye ve hacim taray›c›s›, maksimum otomatik kontrollü arayüzü ile uzaktan ölçüm ve
veri da¤›t›m›n› sa¤lar. H›zla de¤iflen gerçek envanter koflullar›na
eriflim, üretim sorumlular› ve iflletme yöneticilerine, kar art›fl›n›
sa¤layan kararlar› zaman›nda alma f›rsat›n› verir.
Sensör d›fl yüzeyi toz birikintisiyle kapl›d›r.
Sensörün iç ünitesi pürüzsüz ve tam ifllevseldir.
17-20 Mart 2011
3. Hall A130
DOSYA SENSÖR
Güvenilir ve Optimum
Performansl› Fotosel
SICK
IO-Link arayüzü, iflletim
s›ras›nda, örne¤in
ambalaj ve dolum
hatlar›n›n ›slak
alanlar›nda görülen zorlu
iflletme koflullar› alt›nda
önleyici bak›m ve
servis tedbirlerinin
al›nabilece¤i anlam›na
gelmektedir ve ürün ya
da format de¤ifliklikleri
s›ras›nda ayar ve montaj
sürelerinin önemli
ölçüde azalmas›n›
sa¤lamaktad›r.
134 Otomasyon
SICK’in W12-3 fotosel serileri ayr›nt›l› sensör izleme ile birlikte
güvenilir nesne alg›lama ve endüstriyel ortamlarda azami kullan›labilirlik, geleneksel optik sensörler ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda elde
edilen ilerlemenin alt›n› çizmektedir. Böylece bu seriler zorlu koflullar alt›nda otomasyon için yeni standartlar getirmektedir.
W12-3, otomasyonda
daha önce 10 y›l› aflk›n
bir süre boyunca standartlar› belirleyen W12
ve W12-2 serilerinden
elde edilen tecrübe ve
uygulama uzmanl›¤›na
dayanmaktad›r.
Yeni
chip teknolojisi ve elektronik ayarlar› ile 3 serileri art›k yaln›zca art›r›lm›fl
performans›yla de¤il, IOLink üzerinden bus entegrasyonuna kadar daha büyük kullan›m kolayl›¤› ve iflletim
rahatl›¤› da sunmaktad›r.
Genifl Sensör Ailesi
W12-3 fotosel serileri, zorlu koflullar alt›nda en yayg›n otomasyon problemlerini çözmek için
genifl bir aile olarak
tasarlanm›flt›r.
WSE12-3 serisi karfl›l›kl› fotosel, 20 metreye kadar çok uzun
mesafelerin veya daha büyük performanslar›n gerekli oldu¤u
uygulamalarda, örne¤in kirlili¤e maruz kalan çevrelerde bile
yüksek alg›lama güve-
nilirli¤ini sa¤lamak için en ideal
çözümdür. fieffaf cisimleri alg›layan tipleri de olan WL12-3 reflektörlü fotosel, özellikle nesneleri güvenilir bir flekilde - 0
mm’den 7 m gibi uzun mesafelere kadar - alg›lamaya uygundur.
W12-3 serileri, kesinli¤in önem
tafl›d›¤› zorlu uygulamalar› güvenilir bir flekilde çözebilir. Bu güvenilirlik, di¤er özelliklerinin
yan› s›ra, hem karfl›l›kl›,
hem de reflektörlü fotosellerin oldukça kesin ›fl›n demetleri sayesinde mümkün k›l›nm›flt›r. K›sa cevap süreleri sayesinde serideki
tüm fotoseller, nesneleri yüksek proses h›zlar›nda bile güvenilir bir
flekilde alg›layabilir. Bu
serideki tüm cihazlar
ayr›ca fotoselin enerjili durumda olup olmad›¤›n› ve gönderilen ›fl›¤›n geri yans›d›¤›n›n görülebilmesini ve böylece sensörün
alg›lama durumunun kolay ve kesin olarak belirlenmesini sa¤layan LED göstergelere sahiptir.
Çeflitli montaj tekniklerine uygun
montaj delikleri sayesinde montajda kolayl›k sa¤lamaktad›r. Dönebilen
soket yap›s› veya
kablo ba¤lant›lar›,
kablolar›n esnek bir
biçimde döflenmesine izin vermektedir.
Güvenli Alg›lama
Bu seriye ait cisimden yans›mal› fotoseller küçük ›fl›k de-
konveyör band›na m› bakt›¤›n›
“alg›lamaktad›r”. 1.5 kHz anahtarlama frekans›n›n sonucu olarak WTB12-3, kapa¤› büyük bir
h›zla geçerken alg›layabilecek ve
gerekti¤inde hatal› ürünü atma
mekanizmas›n› harekete geçirecek kadar h›zl›d›r.
met çaplar› sayesinde küçük nesneleri alg›lamak için idealdir ve
IO-Link teknolojisini seçenek olarak sunarlar. IO-Link teknolojisine sahip W12-3 sensör ç›k›fl› makine kumandas›ndan parametrelerin yüklenmesi, genifl kapsaml›
uzaktan teflhis, art›r›lm›fl tesis kullan›labilirli¤i, otomatik tesis dokümantasyonu gibi uygulamalarda say›s›z avantaj sunacakt›r. IOLink arayüzü, iflletim s›ras›nda –
örne¤in ambalaj ve dolum hatlar›n›n ›slak alanlar›nda görülen
zorlu iflletme koflullar› alt›nda –
önleyici bak›m ve servis tedbirlerinin al›nabilece¤i anlam›na gelmektedir ve ürün ya da format
de¤ifliklikleri s›ras›nda ayar ve
montaj sürelerinin önemli ölçüde
azalmas›n› sa¤lamaktad›r.
Kolay Ö¤retme Fonksiyonu
Yaln›zca iletiflim kapasitesi de¤il,
alg›lama güvenilirli¤i de en yüksek kalitededir. Alg›lama mesafe
ayar› ö¤retilerek yap›l›r. Nesne
›fl›n yoluna yerlefltirilir ve dü¤meye bas›l›r. Daha sonra hem ön fon
bast›rmal› WTF12-3, hem de arka
fon bast›rmal› WTB12-3, yenilikçi chip teknolojisi sayesinde çevredeki optik parazit yans›malar›
güvenilir bir biçimde alg›lan›p
bast›r›ld›¤›ndan, en uygun alg›lama sonuçlar›n› vermektedir. Afla¤›daki uygulamada tarif edildi¤i
gibi nem, elektromanyetik parazit
kaynaklar›, flaflörler veya titreflimler, cihaz›n güvenilir bir flekilde
çal›flmas›n› etkilememektedir.
Uygulama: Kaplama Öncesinde
Kapaklar›n Yönünün Alg›lanmas›
Bir PET ve plastik ambalaj makine üreticisinin otomatik makine-
sinde, kavanoz kapaklar›n›n içi,
alüminyum folyo ile kaplanmaktad›r. Makine, bir kaptan beslenmektedir ve burada çözülmesi
gereken problem, yaln›zca yukar›
yönlü kapaklar›n kaplama sürecine dahil olmas› gerekti¤idir. Yanl›fl bir yönlendirmenin sonuçlar›
zararlara yol açacakt›r. Zira afla¤›
bakan bir kapak, kaplama s›ras›nda tahrip olacakt›r ve makineye
de zarar verecektir. Bu görev,
WTB12-3 cisimden yans›mal› fotosel ile çözülmüfltür.
Elektronik mesafe ayar› ve arka
fon bast›rma ifllemi, bu uygulaman›n seçilmesi için sensörün
sa¤laml›¤› kadar önemlidir. Sensör, yönü yanl›fl olan kapaklar›n
at›lmas›n›n bir sonucu olarak a¤›r
darbelere ve titreflimlere tâbi olmas›na ra¤men, elektronik aksam› geleneksel fotosellerde oldu¤unun aksine anahtarlama efli¤inin artmas›n› önlemektedir. Fotosel, konveyör ak›fl›ndaki bir boflluk arac›l›¤›yla yaln›zca güvenilir
biçimde yukar› yönlü ve afla¤›
yönlü aras›nda ayr›m yapabilecek
flekilde ayarlanmam›fl, ayr›ca hassas bir biçimde gerçekten de yukar› yönlü, kapa¤›n iç taraf›na m›
bakt›¤›n›, yoksa yaln›zca - birkaç
milimetre daha derinde olan -
Zorlu Ortam fiartlar› ‹çin Uygun
Örnekteki uygulamadan da anlafl›labilece¤i gibi, çal›flma güvenilirli¤i tüm iflletme koflullar› alt›nda bütün W12-3 ailesinde en
yüksek önceli¤e sahiptir. Bu yüzden tüm cihazlar, IP69K koruma
s›n›f›n›n koflullar›n› yerine getiren
sa¤lam, yüksek derecede bas›nca
dayan›kl› metal kasalara sahiptirler. Sensörlerin deterjanlara, dezenfektanlara ve ya¤lama maddelerine karfl› dayan›kl›l›¤›, zorlu iflletme koflullar›nda -40°C ile
+60°C dahilinde genifl bir kullan›m aral›¤› sa¤lamaktad›r. Daha
a¤›r koflullar mevcut ise W12-3,
opsiyonlu olarak teflon kaplamal›
temin edilebilir.
Sa¤lam, güvenilir, ak›ll›
SICK’in W12-3 serisi sensörleri
zorlu görevleri çözebilecek, yüksek proses h›zlar›na ayak uydurabilecek ve zorlu endüstriyel koflullar alt›nda yüksek bir dayan›m
gösterebilecek optik sensörlerdir.
Otomasyon 135
17-20 Mart 2011
10. Hall A170
17-20 Mart 2011
10. Hall A170
DOSYA SENSÖR
Termokupl ve Termorezistans
S›cakl›k Sensörleri
EMKO Elektronik
Kafa içi transmitterli tipler,
4-20mA analog ç›k›fl›
sayesinde her türlü
otomasyon ve SCADA
sistemine adapte
edilebilmektedir.
Bayonet, sonda, hava tipi, rekorlu, insetli, klemens terminalli, mineral izoleli, kafa içi transmitterli,
seramik koruyucu k›l›fl›, çap
6mm’den 22mm’ye kadar de¤iflik
tiplerde üretimi gerçeklefltirilen
termokupl ve termorezistans modelleri ile oldukça genifl ürün yelpazesine sahip olan Emko Elektronik, standart ürünlerinin yan›
s›ra birçok farkl› uygulama için
özel ürünler de üretebilmektedir.
Endüstride yayg›n olarak kullan›lan Pt-100, Pt-1000, PTC-1K veya
NTC-10K termorezistans tiplerinde gerçeklefltirilen ürünlerde
–200°C’den +650°C’ye kadar s›cakl›k ölçümü gerçeklefltirilebilmektedir.
Termokupllarda ise yine endüstride en yayg›n kullan›lan FeCu-Ni
“J”, NiCr-Ni “K”, Pt10%Rh-Pt
138 Otomasyon
“S”, Pt13%Rh-Pt “R” tiplerinde
1200°C’ye kadar ölçme aral›¤›nda üretilebilmektedir.
Kafa içi transmitterli tipler, 420mA analog ç›k›fl› sayesinde her
türlü otomasyon ve SCADA sistemine adapte edilebilmektedir.
AISI ve DIN normlar›na uygun
ürünler, AISI-304, 316, 310, Inconel-600, KER-610 koruyucu k›l›f malzemeleri ile uzun ömürlü
çözümler sunmaktad›r.
2. Hall A240
17-20 Mart 2011
DOSYA SENSÖR
Dijital Loadcell
Transmitteri
Baykon
TX2 dijital transmitter ailesi, statik ya da dinamik a¤›rl›k ve kuvvet ölçüm prosesleri için, PLC /
SCADA vs kontrol sistemine uygun dijital a¤›rl›k bilgisini, h›zl›
ve hassas bir flekilde transfer
eder.
S›f›rlama, dara alma, enerji verildi¤inde otomatik s›f›rlama, enerji
kesilmelerinde dara haf›zas› gibi,
entegre tart›m fonksiyonlar› ile
özellikle tart›m uygulamalar› için
idealdir. Windows tabanl› Baykon xFace yaz›l›m› ile aktif titreflim bast›rma filtresi programlanabilir, yük ile ya da yük kullanmadan elektronik olarak kalibre
(eCal) edilebilir. RS485 ç›k›fll›
TX2; 31 adede kadar network
oluflturabilir. Ray tipi kutusu kontrol panelinie kolayca montaj imkan› sa¤lar.
Avantajlar›
• Haberleflme: RS232C, RS485,
Ethernet Modbus TCP/IP, Profibus, Modbus RTU, ProfiNet, CanOpen.
140 Otomasyon
• Yüksek H›z: 800 conv./sn
• Tart›m Fonksiyonlar›: Harici
komutla s›f›rlama ve dara alma,
aç›l›flta otomatik s›f›rlama, enerji
kesilmesinde dara haf›zas›, vs.
• Yaz›l›m Deste¤i: Windows tabanl› Baykon xFace yaz›l›m› ile
PC ile kalibrasyon ve programlama.
• eCal: Elektronik olarak test yükü olmadan kalibrasyon imkan›.
• Titreflim Filtresi: Kar›flt›r›c›l›
tanklar ve titreflimli ortamlarda
kararl› okuma.
• Network: 31 cihaza kadar
RS485 ba¤lant›s›.
TX2 Ailesi
TX2 AD: RS232C, RS485
TX2 EN: Ethernet Modbus TCP/IP
TX2 MB: Modbus RTU
TX2 PB: Profibus DP
TX2 PN: Profinet
TX2 CO: CanOpen
Kullan›m Alanlar›
• Tam otomasyona entegre olmufl fabrikalar ve üretim tesisleri,
• Yüksek h›za ihtiyaç duyulan
üretim bantlar›,
• PLC, SCADA gibi uygulamalarla iletiflim kurabilen dijital teknoloji,
• Al›nan analog sinyalleri
optimum seviyede ve yüksek
h›zda dijital sinyallere çevrilme ihtiyac› olan tesisler,
• G›da, ilaç, tekstil, kozmetik, a¤›r metal sanayicileri,
otomasyon gibi sektörler
• Tank, silo, reaktör tart›m uygulamalar› ile, kimya/petrokimya,
afl›r› yük kontrolü, çimento ve inflaat fabrikalar›.
17-20 Mart 2011
2. Hall C170
DOSYA SENSÖR
Yeni Nesil
Çatal Sensörler
Leuze Electronic
Optik çatal foto-elektrik
sensörler, eski cihazlara
göre boyutlar› daha
küçük ve daha
performansl› yeni nesil
cihazlar sunmaktad›r.
Kullan›m kenar›na daha
yak›n olmalar›
nedeniyle, tekrarl›l›k ve
yan›t sürelerinde daha
da geliflmifl özelikler
gösterirler.
Yeni GS 61 ve GS 63 optik çatal
fotoelektrik sensörler, çok baflar›l› GSU 14B ve IGSU 14B ultrasonik çatal sensörleri tamamlayarak
yüksek performansl› bir ürün grubunu meydana getirmektedir. Bu
cihazlar özellikle opak etiketlerin
alg›lanmas› için özel olarak tasarlanm›fl olup, üç milimetrelik çatal
aral›¤› ile kitapç›k veya katl› etiketler dahil, çok genifl bir uygulama alan› içinde kullan›labilirler. Son derece düz ve ince yap›l› alt çatal, yerin çok s›n›rl› oldu¤u konumlarda do¤rudan kullan›m kenar›na kolayca kurulum
sa¤l›yor. Endüstriyel kalitede en
küçük çatal fotoelektrik sensörü
olan GS 61, maksimum kurulum
serbestîsi sa¤lar. Kolay görünebilir iflaretlerle, her iki cihazda etiket band›n›n kolayca hizalanmas›n› sa¤lar. Ba¤lant› seçenekleri
de do¤rudan montaj ve çok s›n›rl› alanlar için tasarlanm›flt›r. Kablo ba¤lant›s›na alternatif olarak,
cihazlar yatay veya dikey ç›k›fll›
M8 konnektörü ile de sunulabilir.
GS 61’in hassasiyet ayarlamas›,
ek alet gerektirmeden kendi ö¤renim ifllevi veya bir multiturn po-
tansiyometre ile kolayca gerçeklefltirilebilir. Bu amaç için sa¤lanan çal›flma kafas›, manipülasyonu önlemek için ç›kart›labilir. GS
63 üzerindeki ö¤renim butonu
ayn› nedenlerle girdi ö¤renim butonu arac›l›¤›yla kolayca kilitlenebilir.
GS 61’in plastik muhafazas›na
karfl›n, GS 63’ün s›zd›rmaz metal
muhafazas›, otomotiv mühendisli¤inde yayg›n olarak kullan›lan
katodik dald›rma boyama tekni¤i
ile korozyona karfl› korunmufltur.
Teknoloji konusunda ise GS
63'ün özellikleri aras›nda çok
yüksek anahtarlama frekanslar›
ve k›sa yan›t süresi bulunmaktad›r ve bu özellikler çok iyi tekrarl›l›¤› garanti eder. Yeni eklenen
ALC (oto kontrol seviyesi-auto level control ) ise ifllevsel güvenirli¤e katk›da bulunmaktad›r. Bu
sensörün çal›flma esnas›nda
anahtarlama efli¤ini otomatik olarak düzelterek, her zaman maksimum ifllev rezervini sa¤lar. Örne¤in ayn› tip etiketler aras›nda kayda de¤er farkl›l›klar olmas› durumu gibi. IGSU 14B’den tan›nan
bir özellik olan ç›k›fl uyar›s›, bu
yeni cihazda da bulunmaktad›r.
Cihazdaki kendini test ifllevi sayesinde, ö¤renim ve çal›flma esnas›nda oluflan, lekeleme ve de¤iflen sinyal efli¤i gibi hatalar görüntülenmektedir.
Kullan›c›ya yönelik performans
özellikleri ile yeni çatal fotoelektrik sensörler ailesi, ifllevsellik ve
esneklik konusundaki standartlar›
yeniden düzenlemektedir.
142 Otomasyon
17-20 Mart 2011
2. Hall A160
DOSYA SENSÖR
Yüksek Bas›nca Dayan›kl›
Endüktif Sensörler
Balluff
Balluff'un yüksek bas›nca dayan›kl› endüktif sensörleri +120°C
s›cakl›klarda ve 7,250 psi gibi
yüksek bas›nçlarda çözüm sunabilen sensörlerdir. Balluff'un yeni
BHS yüksek bas›nç endüktif sensörleri yüksek s›cakl›k ve bas›nc›n bulundu¤u uygulamalar için
uygun çözümler sunar.
Standart yaklafl›m
sensörleri kullan›lmak
istendi¤inde ya so¤utma
sisteminin kullan›lmas›
ya da sensörlerin kritik
s›cakl›k de¤erlerinden
etkilenmeyecek uzakl›kta
montaj›n›n yap›lmas›
gereklidir.
Uygulamalar
• Yüksek performansl› hidrolik
sistemler için tasarlanm›fllard›r.
• S›cakl›k etkisiyle özelli¤ini kaybetmeyen çevreye duyarl› hidrolik solüsyonlar alt›nda kullan›labilir.
• Yüksek s›caklarda enjeksiyon
kal›p yapabilen hidrolik silindirlerle iyi bir uyumla çal›fl›rlar.
144 Otomasyon
Standart yaklafl›m sensörleri kullan›lmak istendi¤inde ya so¤utma
sisteminin kullan›lmas› ya da sensörlerin kritik s›cakl›k de¤erlerinden etkilenmeyecek uzakl›kta
montaj›n›n yap›lmas› gereklidir.
Yüksek bas›nç sensörlerinin aktif
yüzeyi seramikten yap›lm›flt›r ve
genellikle yüksek s›cakl›k uygulamalar›nda kullan›lmak üzere tasarlanm›fllard›r. Herhangi bir ekstra yard›mc› aksesuar ba¤lant›s›na ihtiyaç duymadan güvenli bir
flekilde kullan›labilir.
Teknik Özellikleri
• M8, M12 ve M18 gövde
yap›lar›,
• Paslanmaz çelik gövde ve
seramik alg›lama yüzeyi,
• 10 bardan 500 bar bas›nca
kadar genifl ürün yelpazesi,
• —25…+120°C aral›¤›nda
çal›flma s›cakl›¤›,
• Patlay›c› ortamlar için namur
modeller,
• 10…30V DC besleme
gerilimine sahip PNP-NPN NO
ve NC kontak yap›lar›,
• IP68 koruma s›n›f›
• M12 konnektörlü ya da kablolu
modeller.
17-20 Mart 2011
7. Hall A150
DOSYA SENSÖR
Emniyet Kap› fialteri
Uygulamalar› ve Çözümler
Fatih Güngör
Pilz
Otomasyon sisteminin
emniyet devresi k›sm›
tasarlan›rken seçilen
emniyet anahtar›
uygulamaya göre farkl›l›k
gösterebilmektedir.
Manyetik, mekanik,
mekanik kilitlemeli,
kodlu, kuru kontak ya da
PNP ç›k›fl vb emniyet
anahtarlar›
kullan›lmaktad›r.
‹statistikler de göstermektedir ki
tehlikeli makineler (robot, pres,
CNC iflleme tezgahlar›, paketleme makineleri, vb) gerekli emniyet tedbirleri al›nmad›¤›nda ya da
yanl›fl emniyet çözümleri uyguland›¤›nda istenmeyen ifl kazalar›na, yaralanmalara zaman zaman da ölümlere sebep olmaktad›r. Bu tehlikeli makinelerde en
çok uygulanan emniyet önlemi
ise tehlikeli bölgelerin bir kap›
arac›l›¤› ile kapat›lmas›, kap›n›n
aç›lmas› durumunda da sistemin
çal›flmas›na izin verilmemesidir.
Kap› uygulamas›n›n üretimi yavafllatt›¤› durumlarda ve standartlar›n izin verdi¤i ölçüde ›fl›k perdeleri de kullan›labilmektedir. Bu
uygulamalar birçok sektörde yayg›n olarak kullan›lmas›na ra¤men
yanl›fl da kullan›labilmektedir.
Emniyetli oldu¤u düflünülen sistemler ço¤u zaman yeterli emniyet seviyesine ulaflamamaktad›r.
EN 1088 standard›na göre tehlikeli makine hareketleri, operatörün tehlikeli alana müdahale et-
146 Otomasyon
mesi gereken durumlarda mutlaka engellenmeli, makineye eriflimi sa¤lanan geçifl alanlar›, kap›lar emniyet flalterleri ile izlenmelidir. Standartlara göre izlemenin
do¤ru yap›labilmesi için her bir
sensör ayr› bir emniyet rölesine
ba¤lanmal›d›r.
Bu fazladan iflçilik, kablolama,
zaman kayb› yani maliyet anlam›na gelir. Bu kay›plar› minimize
etmenin tek yolu, emniyet uygulamalar›n› iyi bilmek, do¤ru emniyet anahtar›n› do¤ru uygulamada kullanmak ve do¤ru kontrol
cihaz›n› seçmekten geçmektedir.
Çünkü tek bir emniyet anahtar›
ile ço¤u zaman emniyet seviyesi
*EN 954-1 ‘e Kat 2 ‘de kalmaktad›r.
Otomasyon sisteminin emniyet
devresi k›sm› tasarlan›rken seçilen emniyet anahtar› uygulamaya
göre farkl›l›k gösterebilmektedir.
Manyetik, mekanik, mekanik kilitlemeli, kodlu, kuru kontak ya
da PNP ç›k›fl vb emniyet anahtarlar› kullan›lmaktad›r.
DOSYA SENSÖR
firmas› Pilz’in bu alanda kullan›c›lara sundu¤u çözümler nelerdir?
Pilz, emniyet flalter grubunu 3 temel bafll›kta toplam›flt›r. Bu üç
ana grup alt›nda ihtiyaçlar› karfl›lamaya yönelik çok genifl bir
ürün yelpazesi ve birçok farkl›
ürün bulunmaktad›r.
1-Mekanik flalter,
2-Manyetik flalter,
3-Kodlu flalter
Bu anahtarlar hangi durumlarda
kullan›l›r, aralar›ndaki fiziksel
farklar d›fl›nda teknik olarak ne
farklar bulunmaktad›r. Kullan›c›-
148 Otomasyon
lara daha genifl bir perspektiften
bakmas›n› sa¤layacak, emniyet
anahtar› seçimi ve kullan›m›n›
emniyet otomasyonun çözümleri
Hücreler için Mekanik
Kilitlemeli RFID Teknolojili
Emniyet Çözümü (PSENsgate)
Özellikle kilitleme fonksiyonunun zorunlu oldu¤u emniyet
çözümlerinde s›kl›kla kullan›lan
kilitlemeli mekanik flalterlerin
emniyet kategorisi maksimum kategori 3’e kadar desteklenebilmektedir.
Mekanik kilitlemeli emniyet flal-
17-20 Mart 2011
3. Hall B190
DOSYA SENSÖR
terleri zaman zaman tek bafl›na
yeterli olmamakta bu durumda
emniyet kap›s›n› (özellikle pres
hatlar› ve baz› robot hücrelerinde, plastik enjeksiyon makineleri,
vb.) ikinci bir flalterle izleme zorunlulu¤u ortaya ç›kmaktad›r. Bu
ek maliyet yan›nda sahada kablo
karmaflas›, buton, fazladan emniyet cihaz› anlam›na gelmektedir.
Bu sorun üzerinde Ar-Ge çal›flmalar›n› tamamlayan Pilz, 2010
y›l›nda kullan›c›lara sundu¤u
PSENsgate ürününü gelifltirmifltir. Kulland›¤› RFID teknolojisi
sayesinde manipülasyonu minimize eden flalter, bunun yan›nda
entegre reset ve izin butonu sayesinde kilitlemeli kap› uygulamalar› için maksimum emniyet
seviyesi olan kategori 4 yap›y›
tek bir emniyet cihaz› ile sa¤lamaktad›r.
Ayr›ca cihaz›n yüksek hata teflhisi bildirimi, kilitlenen dilin k›r›lmas› gibi fiziksel ar›zalarda bile
kullan›c›ya ar›za bilgisini vererek
sistemin çal›flmas›n› engellemektedir.
Kap›lar ve Hücreler için
Manipülasyonu Zor, Kodlu
Emniyet fialter Çözümleri
(PSENcode)
Manyetik emniyet flalterleri birçok emniyet uygulamas› en ekonomik çözümü olmakla beraber
manipülasyona karfl› daha etkili
farkl› özellikli emniyet flalteri gereksinimi ortaya ç›kmaktad›r.
Pilz’in PSENcode ismi ile kullan›c›lara sundu¤u emniyet anahtar›
RFID teknolojisini kullanarak
hem m›knat›sla manipüle etmeye
bir son vermektedir, hem de maksimum emniyet kategorisi seviyesini azaltmadan seri olarak ba¤lanabilmektedir.
Bu kullan›c›lara birçok emniyet
rölesi yerine tek bir emniyet röle-
150 Otomasyon
si kullanarak sistemlerini emniyetli hale getirmelerine olanak
sa¤lamaktad›r. Zaman, yer, maliyet gibi art›lar›n›n yan›nda kulland›¤› transponder teknolojisi ve
hata bildirim LED’leri sayesinde
kullan›c› dostu bir üründür.
Hücre Kap›lar› için
Manipülasyonu Zor Emniyet
Menteflesi Çözümü
Operatörlerin üzerinde her gün
yeni manipülasyon çözümleri
üretti¤i emniyet flalterleri kimi zaman yerinden sökülerek karfl›l›¤›na ilifltirilmifl, kimi zaman bir
m›knat›s yard›m›yla kand›r›lm›fl,
kimi zaman da bir bant ya da lastik yard›m› ile karfl›l›¤›na ilifltirilerek manipüle edilmifltir. Emniyet
çözümleri sunan firmalarda bu
manipülasyonlar› engelleyecek
yeni ürünler tasarlamaya devam
etmektedirler. %25 ‘i Ar-Ge çal›flanlar›ndan oluflan ve bu ürün
yelpazesini her geçen gün gelifltiren Pilz, en son olarak kullan›c›lara sundu¤u ürünlerden biri de
PSENhinge ürün ismi ile piyasaya
sürülen emniyet kap› menteflesidir.
Bir kap› menteflesinden farks›z
görüntüdeki ürün, kap›n›n aç›lmas› ile ayarlanan aç› de¤erine
göre sistemin emniyetli duruma
geçmesini sa¤lamakta, kap› kapat›lmadan sistemin çal›flmas›na
izin vermemektedir.
*EN 954-1 ‘e göre en düflük emniyet seviyesinden en yüksek emniyet seviyesine kadar s›ralamas›;
Kat B, 1, 2, 3, 4
17-20 Mart 2011
2. Hall A120
DOSYA-ÜRÜN SENSÖR
De¤iflken Alanl› Metal Gövdeli Debimetre
TECFLUID marka SC-250 serisi flamand›ral› debimetreler s›v›
ve gaz haldeki birçok ak›flkanda kullan›labilmektedir.
Çal›flma bas›nç s›n›f› PN16 veya PN40’d›r. Opsiyonel
olarak PN400 bas›nç s›n›f› mevcuttur. Çal›flma s›cakl›¤›
standart 200°C (316L gövde ve flamand›ra) olup, opsiyonel
olarak termal seperatör ile 400°C s›cakl›¤a kadar kullan›labilmektedir.
Gövdesinin ve flamand›ras›n›n 316L paslanmaz çelik ve opsiyonel
olarak da PVC, teflon ve PP seçenekleriyle agresif ve de¤iflik
özellikteki ak›flkanlarda kullan›labilmektedir. Özel T tipi
flamand›ras› ile 10000 mPas viskoziteli ak›flkanlarda bile
sorunsuz çal›flmaktad›r. Hatta montaj flekli olarak standart dikey
montaj›n yan› s›ra yatay montaj imkan› da sunmaktad›r. Standart
flanfll› ba¤lant›, montaj kolayl›¤› sa¤lamakta, opsiyonel olarak
diflli ve sanitary ba¤lant› seçenekleriyle kullan›c› odakl›
çözümler üretebilmektedir. 4-20 mA analog ç›k›fl, puls ç›k›fl,
inductive switch, micro switch yan› s›ra Hart Protocol ile
iflletmelerdeki tüm PLC, SCADA ve di¤er kontrol birimleri ile
sorunsuz haberleflme ve kontrol imkan› sunmaktad›r. Ayr›ca
uluslararas› geçerlili¤e olan CE, ISO, Lloyd ve ATEX
sertifikalar›na sahiptir. SC-250 birçok sanayi kuruluflunun
ihtiyaçlar›na % 1.6 ile % 2.5 aras› do¤ruluk s›n›f› ile
sorunsuz çal›flma, uzun ömür, yüksek performans, ekonomik
fiyat ile iflletmeler için bir yard›mc›d›r.
Radar Tip Seviye Sensörü
TECFLUID marka LTDR serisi radar seviye sensörü 3 farkl› prob seçene¤i
ile de¤iflik ak›flkanlarda kullan›labilir. Bu problar: Single rod 100mm ile
3000mm, Coaxial 100mm ile 6000mm, Rope 100mm ile 20000mm
aras›nda boylar› ayarlanabilmektedir. Problar standart 316L paslanmaz
çelik veya opsiyonel peek malzemedir. 1 mm’lik çözünürlü¤ü ve
3mm’lik hassasiyeti ile noktasal ölçümler yapabilmektedir. Standart 3/4”
diflli ba¤lant›n›n yan› s›ra DN 40 ile DN 100 aras›nda flanfll› ve sanitary
(g›daya uygun) ba¤lant› seçenekleri ile kullan›c›ya montaj kolayl›¤›
sunmaktad›r. Neredeyse bütün s›v›larda ve rope probe ile birçok kat›
ürünle de kullan›labilir. Ayr›ca küçük, dar ve de¤iflik geometrik flekildeki
depolarda rahatl›kla kullan›labilir. -1…40 bar aras›ndaki bas›nçlarda ve 40 … 150°C aras›ndaki genifl s›cakl›k aral›¤›ndaki ak›flkanlarda
kullan›labilir. Standart 4-20 mA Hart Protocol ç›k›fl yan› s›ra ATEX
sertifikal› olarak da tehlikeli ortamlarda güvenli bir flekilde ölçüm
yapmay› sa¤lar. LTDR serisi radar seviye sensörü; kullan›m kolayl›¤›,
sorunsuz çal›flma, yüksek do¤ruluk-çözünürlük ve uygun fiyatlar› ile
iflletmeler için yard›mc›d›r.
SMS Tork
152 Otomasyon
17-20 Mart 2011
7. Hall A210
DOSYA-ÜRÜN SENSÖR
Pompa Uygulamalar› için Yeni Bas›nç Sensörü
Birçok avantajlar›yla birlikte üreticilerin kârl›l›¤›n›
art›rmak amaçl› tasarlanm›flt›r.
Seçimi kolay ve basittir
OsiSense XMLK bas›nç sensörleri 8 boyuttan oluflur
(4 bar, 4 psi ).Bar ve psi de¤erlerini hesaplama
gerektirmeden uygun ürün h›zl› ve basit olarak
seçilebilir. Çeflitli ba¤lant› tipleri için standart
elektrik ve ak›flkan ba¤lant›lar› mevcuttur.
Düflük enerji tüketimi
Yeni OsiSense XMLK, 4 - 20mA veya 0 - 10V
analog ç›k›fllar, uygulamalarda mükemmel bir
uygunluk sa¤lar. Schneider Electric Altivar h›z
kontrol cihazlar› ile birlikte kullan›ld›¤›nda,
sistemde sabit bas›nç regülasyonuyla, ak›flkan h›z›
ne olursa olsun, optimum motor verimlili¤ini
sa¤lar. Gerçek zamanl› bilgiyle (2ms az) ve ihtiyaca
göre sürücüyü kontrol ederek sistemin enerji
tüketimini minimize eder. Çevre dostu için yüzde
75 daha az ambalaja sahiptir.
XMLK
Hava veya su kontrolü (0 ila + 80 ° C)
Analog ç›k›fl sinyali: 4 ... 20mA veya 0 ... 10V
8 boyutlar›: 6, 10, 16, 25 bar ve 100, 150, 200,
300 psi
Elektrik ba¤lant›s›: DIN veya M12 konnektörü
Ak›flkan ba¤lant›: G 1 / 4 A (BSP erkek) veya 1 / 4
"-18NPT erkek
Paketleme ve Konveyör Makine Üreticileri için
Yeni Seri Optik Çatal Sensörler
U ve L fleklindeki OsiSense optik çatal sensörler
tüm konveyör boyutlar›nda her türlü nesnelerinin
alg›lanmas›n› sa¤lar. Özel ihtiyaçlarda ideal ve
hassas çözüm sunar.
Ayar Gerektirmez
Karfl›l›kl› sistem sayesinde kurulumu ve montaj›
kolay, ayar gerektirmez. Al›c› - verici besleme
kayna¤› tektir.
Tek kurulumda tak çal›flt›r.
Modüler dizayn
Yeni metal optik çatal sensörler sa¤lam, hassas ve
küçük çapl› ›fl›k spot (0,8mm) sayesinde çok küçük
parçalar›n alg›lanmas›n› sa¤lar. Görünür k›rm›z›
›fl›kla h›zl› hizalama ve hassas alg›lamay› garantiler.
Modüler tasar›m› sayesinde, makine ve
konveyörlerde özel entegrasyon ihtiyaçlarda
montaj, kurulum ve ba¤lant›s›n› kolaylaflt›r›r.
Schneider Electric
154 Otomasyon
Makinede kolay adaptasyon
OsiSense XUV R (U tip)
OsiSense XUV A (L tip)
Geçit mesafesi 30 ile 180 mm
Derinlik ayar› 30 ile 120 mm
PNP veya NPN, NA veya NK ç›k›fl
Sar› LED ç›k›fl göstergesi
Haz›r kablolu veya konnektör
17-20 Mart 2011
3. Hall E200
DOSYA-ÜRÜN SENSÖR
T-slotlar için Yeni Manyetik Alan Sensörü
Balluff manyetik alan sensörü yelpazesini BMF 235K ile
geniflletti. Bu sensör her çeflit T-slota uyacak flekilde
tasarland›.
Silindir pozisyonlar›, her alüminyum kaplama pnömatik
silindir üzerinde, entegral T-Slotlar ile denetlenebilir.
Buna k›sa stroklu silindirler ve gripperler de dâhildir. Sensör
23mm’lik k›sa gövdesi ve ultra parlak LED’iyle kolay alg›lama özelli¤ine
sahiptir. BMF 235K rahatl›kla T-Slotlar›n içine oturur ve stardart bir tornavida ya
da alyenle güvenli bir flekilde monte edilir. Sensör, alan darl›¤› yaflanan
uygulamalarda güvenle kullan›labilmesi için hiçbir ç›k›nt› olmadan gömme
bir flekilde monte edilir.
Bu mini sensör, yüksek hassasiyet ve düflük histeresiz
özelliklerine sahiptir. BMF 235, IP67 koruma s›n›f› gövdesi ile
PNP normalde aç›k ve kapal› olarak mevcuttur. Kablolu veya
M8/M12 versiyonlar› bulunmaktad›r. Balluff manyetik alan sensörleri k›sa devre korumas›na ve ömür boyu
garantiye sahiptirler. Daha ileri montaj uygulamalar› için BMF 235 V-Twin® versiyonu da mevcuttur. VTwin versiyonlar maliyetten kazanç sa¤lar.
Balluff
Yüksek Çözünürlüklü Optik Mesafe Sensörleri
ODSL 9 optik mesafe sensörleri ile Leuze
Electronic, optik mesafe sensörleri
ailesini hem geniflletmifl hem de h›z,
do¤ruluk, kompakt tasar›m ve rahat
operasyon için yeni standartlar
oluflturmufltur. Cihazlar 0.01 mm’ye
kadar hassasiyet oranlar› ve k›sa ölçüm
zamanlar› içermektedir.
Yeni ODSL 9 serisi, üçgenleme
yöntemini kullanarak yüksek do¤ruluk
ve hassasiyet gerektiren mühendislik
uygulamalar› için gelifltirilmifltir.
Cihazlar iki tiptir: Birinin çözünürlü¤ü 0.1
mm olup ölçüm mesafesi 50 ile 450 mm
aras›ndayken, di¤erinin çözünürlü¤ü 0.01 mm olup
ölçüm aral›¤› 50 ila 100 mm aras›ndad›r. Ölçüm
mesafesi ve alg›lanan cisim özelliklerinden
ba¤›ms›z olarak ölçüm h›z› 500 Hz olarak
belirlenmifltir. Bu, yeni ODSL 9 ölçüm sensörlerini
hareketli uygulamalar için ideal bir çözüme
dönüfltürmektedir. Cihazlar nesnenin
özelliklerinden ba¤›ms›z çal›flmakta olup ayn›
zamanda parlayan ve düz, pürüzsüz yüzeylerden
Leuze Electronic
156 Otomasyon
olumsuz etkilenmemektedir. Is› istikrar›
hassasiyet özelli¤ine katk›da
bulunmaktad›r.
ODSL 9 ölçüm sensörlerinin
performanslar›na nazaran kompakt
yap›lar›, optik sensör alan›nda bir “ilk”i
oluflturmaktad›r. Muhafazalar› plastikten
yap›lm›fl olup, döner konnektör içerir ve
di¤er Leuze mesafe sensörleri ile
uyumludur. Önemli bir özelli¤i ise LCD
grafiklerinin hem yap›land›rmay› hem de
hata teflhis ve ölçüm de¤erlerini göstermek
için kullan›lmas›d›r. Bu amaç için
kan›tlanm›fl bir menü kullan›c›n›n hizmetine
sunulmaktad›r. Bu da h›z ile do¤ruluk
aras›nda bir dizi operasyon mod’lar›n›n seçimine
imkân tan›maktad›r. Ek olarak uygulama
uyarlamalar› da mümkündür. Örne¤in ölçüm veri
filtrelemesi veya anahtarlama ç›k›fllar›n›n
yap›land›r›lmas› gibi. Ölçüm de¤erleri milimetre
olarak görüntülenir ve böylece hata teflhis ve
kurulum do¤rulama ifllevlerini kayda de¤er
miktarda kolaylaflt›rmaktad›r.
3-6 fiubat 2011
10. Hall A90
MOTOR ve SÜRÜCÜLER
Pano’ya ‹htiyaç Duymayan
Sürücü
ABC Enser
Korozyona karfl› koruma
için özel kaplama ve
koruma k›l›fl› kablo
giriflleri mevcuttur. Bu
sayede d›fl ortamlardan
gelebilecek olan
tehlikelere karfl› güçlü
bir savunmaya sahiptir.
158 Otomasyon
ABC Enser, ürün yelpazesine Invertek AC frekans kontrol cihazlar›n› da ekleyerek motor kontrol
çözümlerinde farkl› bir alternatif
daha sundu. Invertek imalat› ‹ngiltere’de yap›lan ve geliflmifl teknolojiye sahip bir üründür. AC Sürücü IP 55 veya IP 66 olup üzerinde; açma-kapma flalteri, ileri-geri
yön seçme anahtar›, h›z ayar› yapmak için potansiyometre bulunmaktad›r. Bunlar›n normalde harici olarak pano üzerine montaj› yap›l›r. Ancak Invertek frekans konvertöründe tüm bu harici anahtarlar ürünün üzerinde bulunmaktad›r. Montaj›n›n kolay olmas› ve
ayr›ca duvar üzerine montaj olabilmesi nedeni ile sürücü pano ihtiyac› duymadan kullan›labilmekte ve kontrol sa¤lanabilmektedir.
Invertek AC motor sürücüleri geliflmifl IGBT yap›s› içerir. Bu sayede küçük gövde yap›s›nda yüksek
ak›m kapasiteleri sunabilmektedir.
Ufak gövde yap›s› sürücünün kolay monte edilmesini sa¤lamaktad›r. Sürücü kablo giriflinin üstte,
ç›k›fl›n›n altta olmas› sayesinde
pano montaj› daha da kolay olmaktad›r. Invertek farkl› uygula-
malar için de¤iflik çözümleri mevcuttur. Düflük güçlü uygulamalar
için Optidrive E2 modeli ve için
Optidrive VTC de¤iflken tork gerektiren uygulamalar için, sabit
tork gerektiren zor uygulamalar
için Optidrive 3GV Plus modelleri
mevcuttur. Invertek h›z kontrol cihazlar›n›n genel özellikleri:
• Avrupa menfleili,
• IP 20, IP 55 ve IP 66 koruma s›n›flar›,
• Skaler veya vektör kontrol imkan›,
• Dahili RFI filtre ve fren modülü,
• K›z›lötesi haberleflme,
• 0-50ºC aras› kay›ps›z çal›flma,
• %200 tork sunabilme,
• Modbus, Bacnet, Canbus, Profibus, DeviceNet, gibi haberleflme
protokolleri,
• Master-Slave çal›flma modu,
• 32 kHz’e varan anahtarlama frekans›,
• Mono faz motor da kullanma
özelli¤i,
• Tek faz veya üç faz motor sürebilme,
• Panosuz sürücü kontrolüne imkan veren h›z ayar potu, devir yönü switch’i ve on-off pako flalteri
sürücü üstünde sabit,
• Fonksiyonel dijital ve analog girifl-ç›k›fllar,
• Korozyona ve darbelere karfl›
özel korumal› d›fl gövdeler,
• CE, UL, cUL, cTick, GOST standartlar,
• Ba¤lant› zorluklar›na karfl› üstten besleme, alttan motor ç›k›fl›,
• Dikey uzun olmas› pano yerlefliminde yer tasarrufu,
• Parametre kopyalama ünitesi
USB opti stick.
17-20 Mart 2011
2. Hall E280
HAREKET KONTROL
FANUC Robotics Türkiye Müdürü Marco Ghirardello:
Pazardaki en yüksek verimlili¤e sahip
“Ak›ll› ve Güçlü” robotlar› üretiyoruz
Röportaj: ‹pek Portakal
FANUC, pazardaki en
yüksek verimlili¤e sahip,
“Ak›ll› ve Güçlü“
robotlar› üretiyor.
Geçti¤imiz y›l 20 binin
üzerinde robot üretimi
ile lider robot üreticileri
aras›nda ön s›ralarda
olduklar›n› kaydeden
firman›n Türkiye Müdürü
Marco Ghirardello,
“FANUC, her y›l AR-GE’
ye 120 milyon Euro’dan
fazla yat›r›m yap›yor ve
çal›flanlar›n yüzde 25’i
AR-GE’de çal›fl›yor”
diyor.
160 Otomasyon
FANUC’un, fabrika otomasyonu
ve robot teknolojilerindeki baflar›lar› her geçen gün ivme kazan›yor. ‹lk olarak firman›z›n yükselifl sürecini ve bu baflar›n›n s›rr›n›
okurlar›m›zla paylaflman›z› rica
edece¤im.
FANUC, günümüzde robot üreticileri aras›nda y›lda 20 binin
üzerinde robot üretimi ile dünyada bir numarad›r. Bu, Japonya’da
günde 24 saat çal›flan bin 500 kadar robotun oldu¤u yüksek otomasyonlu fabrikam›z sayesinde
mümkündür. FANUC önce kendisinin müflterisidir, dolay›s› ile
esnek ve verimli bir fabrikan›n ihtiyaçlar›n› çok iyi bilir.
ofis açmaya karar verdi, operasyon yapabilen bir ofis önümüzdeki y›llarda pazar durumuna göre giderek büyüyecektir.
FANUC’un Türkiye’deki yap›lanmas› nas›l oldu?
Türkiye’deki fabrikalar uzun zamand›r iyi bir otomasyon seviyesindeler, ama önümüzdeki y›llarda bu seviye daha da artacak.
FANUC, tüm müflterilerine gerekli teknik destek sa¤layacak bir
Müflteri profiliniz kimlerden olufluyor? Robotlu otomasyon uygulamalar›n›z nelerdir?
Bizim müflterimiz yoktur, bizim ifl
ortaklar›m›z vard›r, amac›m›z onlarla birlikte büyümektir. ‹fl ortaklar›m›z, otomasyon konusunda
pazara, do¤ru ve en verimli çözü-
Smart Strong Yellow (Ak›ll› Güçlü Sar›) teknolojisini aç›klar m›s›n›z?
FANUC her fabrikan›n Japonya’daki fabrikam›zdaki verimlili¤e
ulaflmas›n› istiyor. Bu seviyeye
ulaflabilmek için pazardaki en
yüksek verimlili¤e sahip, Ak›ll›
(Smart-insan zekas›na yak›n, entegre görüntü iflleme ve dokunma
yetene¤ine haiz) ve Güçlü (Strong)
robotlar› üretiyor. Bu bizim görüflümüz, bu bizim Sar› dünyam›z.
17-20 Mart 2011
3. Hall E110
HAREKET KONTROL
mü sunabilen uzman firmalard›r.
FANUC ifl ortaklar›
ile ayn› felsefeyi
benimser: “Müflteri
Memnuniyeti”
Günümüzde zeki
ve h›zl› robot aray›fllar› devam ediyor. Ak›ll› görme
sistemleriyle donat›lan
robotlar›n
kullan›m› yayg›nlafl›yor. Robotik t›p
alan›nda da yeni
yerler
ediniyor.
Okurlar›m›za bu
alandaki yeni teknolojilerden ve
FANUC’un AR-GE çal›flmalar›ndan bahseder misiniz?
FANUC her y›l AR-GE’ye 120
milyon Euro’dan fazla yat›r›m yap›yor ve çal›flanlar›n yüzde 25’i
AR-GE‘de çal›fl›yor. Robotlar›m›z
günümüzde entegre görüntü iflleme ve eflsiz fonksiyonlar› ile servis
vermektedirler. Tüm bunlar FANUC robotlar›n› pazardaki en zeki robot yap›yor. Zeki olmak için
esnek olmal›s›n›z, esneklik de günümüzde tüm fabrikalar›n ihtiyac›d›r. ‹laç endüstrisinde kullan›lmak üzere yüksek h›zl› ve zeki robotlar gelifltirdik, bu endüstri beklenilenden daha fazla robotumuzun kullan›ld›¤› bir sektördür.
FANUC olarak Türkiye pazar›nda pastadan ne kadarl›k pay al›yorsunuz veya almay› planl›yorsunuz? Firman›z kendini nerede
konumland›r›yor?
Bugün firmam›z; küresel ekonomik kriz s›ras›nda, geçen y›l üretilen 20 binin üzerinde robot ile
dünya çap›nda bir numaral› robot
üreticisidir. Türkiye’ye FANUC
olarak iki y›l önce geldik ve en
h›zl› büyümeyi sa¤lad›k. ‹fl ortaklar›m›z sayesinde, dünyan›n geri
kalan›ndaki liderli¤imize burada
da birkaç y›l içinde ulaflmay› düflünüyoruz.
162 Otomasyon
Türkiye robot pazar›ndaki geliflmeleri de¤erlendirir misiniz; pazar›n talepleri neler? Dünya robot sektörü ile Türkiye robot sektörünü karfl›laflt›rd›¤›n›zda karfl›n›za nas›l bir foto¤raf ç›k›yor?
Günümüz Türkiye’sinde müflterilerin, do¤ru çözümü verimli bir
flekilde kendilerine sunacak kabiliyetli bir firmaya ve otomasyona
ihtiyaçlar› vard›r. Bizim amac›m›z, ifl ortaklar›m›zla birlikte bu
verimlili¤i ve yetkinli¤i garanti etmektir. Bu yüzden yeni bir yat›r›m yap›ld›¤›nda; dünyan›n geri
kalan›nda kurulan 220 binin üzerindeki robot gibi baflar›l› olmas›
kaç›n›lmazd›r. Hiçbir zaman istenilen düzeyde olmayan bir kurulum ile bir müflteriyi kaybetmedi¤imizi bildirmek isteriz.
yadaki ifllere daha yak›n olmalar›na yard›mc› oluyoruz.
Üniversitelere yönelik organize
etti¤iniz “Otomasyon ve Robotik
Günleri” hakk›nda bilgi verir misiniz?
Üniversitelere tecrübelerimizi açt›¤›m›z bir günlük oturumla ö¤rencilerin gerçek örnekleri görerek, robotlar›n fabrikalarda nerede ve nas›l kullan›ld›klar›n› anlamalar›na yard›mc› oluyoruz. Ayr›ca fabrikalarda kullan›lan eflde¤er yaz›l›mlar› ö¤rencilerin kullan›m›na b›rakarak; ö¤rencilerin
mezun olduklar›nda gerçek dün-
2011 y›l› için büyüme ve yat›r›m
hedefleriniz neler? Ön plana ç›karmay› düflündü¤ünüz ürün
gruplar›n›z ve yenilikleriniz olacak m›?
FANUC, geliflen marketlerden
biri olan Türkiye gibi yeni pazarlara ilgisini ve gücünü odaklam›fl
durumdad›r. Buradaki varl›¤›m›z›
ve organizasyonumuzu gelifltirerek ifl ortaklar›m›za ve onlar›n
müflterilerine her zaman yanlar›nda oldu¤umuzu hissetmelerini
sa¤lar›z.
Geçti¤imiz y›l firmalar krizi aflma sürecinde farkl› stratejiler izledi. Siz FANUC olarak nas›l bir
yol izlediniz; pazarlama taktikleriniz nelerdir?
FANUC fabrikalar› tam otomasyonlu oldu¤u için krizden etkilenmemifltir. Fabrikalara krizin üstesinden gelmelerinde yard›mc›
olabilecek, benzersiz özellikleri
olan yeni robotlar gelifltirildi.
Bunlardan biri olan M-1iA; insan
eliyle ayn› iflleri yapabilecek, yüksek h›zl› ve entegre görüntü iflleme özelli¤i olan eflsiz bir robottur.
Birçok alma ve koyma uygulamas›nda baflar›l› olmufltur (g›da, ilaç
vb.).
HAREKET KONTROL
Elektro-hidrolik Hibrid Sürücü Teknolojisi ile
Enerji Verimlili¤inin Art›r›lmas›
B&R Automation
Elektro-hidrolik hibrid
sürücü teknolojisinin
önemli bir karakteristi¤i
de elektronik olarak
üretilen enerji ak›fl›n›n
hidrolik olarak transfer
edilmesidir. Bu özellik,
elektrik enerjisinin
kontrolü ve hidrolik
enerjinin transferinin tüm
avantajlar›n› bir araya
getirmektedir.
Yükselen enerji maliyetleri yüzünden endüstri sektörü için
enerji verimlili¤i çözümleri gittikçe daha önemli bir hale gelmektedir. Hidrolik dirençli bir vana
yard›m› ile kontrol etmek son derece verimsizdir. Hidrolik enerjinin transferinde tüm yararl› karakteristikleri kaybetmeden elektro-hidrolik hibrid sürücü kullan›m›, enerji tasarrufu için potansiyel olarak bir avantaj oluflturur.
Azalt›lan termik güç kayb› sayesinde ya¤›n hacmi önemli bir ölçüde azalt›labilir.
Sonuç olarak uzun iflletme ömrü
ile düflük bak›m maliyetli hidrolik
bir cihaz ortaya ç›km›fl olur.
Elektro-hidrolik hibrid sürücü
teknolojisinin önemli bir karakteristi¤i de elektronik olarak üretilen enerji ak›fl›n›n hidrolik olarak
transfer edilmesidir. Bu özellik,
elektrik enerjisinin kontrolü ve
hidrolik enerjinin transferinin
tüm avantajlar›n› bir araya getirmektedir. Ortaya ç›kan ACOPOS
ve ACOPOSmulti servo, 8LSC serisinin servo motorlar› ile birlikte
elektro-hidrolik hibrid sürücü sistemleri ile iyi bir uyum sa¤lam›fllard›r.
Ak›ll› proses teknolojisiyle (Smart
Process Technologie) ACOPOS
tüm kontrol devresini servo sürücüye ba¤lama imkan› sunarken
döngü ve tepkime süresini de
azalt›r. Güç geri besleme ve güç
faktörü düzeltme (Power Factor
Correction) ifllemlerini de sa¤layan ACOPOSmulti ayn› zamanda
tüm enerji yönetim iyilefltirilmesine de katk›da bulunur. 8LSC serisi motorlar›n karakteristikleri ise
çok düflük atalet momentli ve fevkalade ivmelidir. Yüksek dinamizm ile beraber hibrid sürücü
çözümlerinin haz›rlanabilmesine
olanak sa¤lar.
B&R’in yeni ak›flkan
enerjisi ve mekatronik
teknolojisi (Fluid Power
Mechatronic Technologie) sayesinde, makine
ve sistem imalatç›lar›n›n elinde art›k konvensiyonel hidrolik sürücülerin dezavantajlar› ve
efl zamanl› artan maliyet etkisini kompanze
ederek makinelerinin
performans ve verimlerini kolayca artt›rabilecekleri bir cihaz mevcuttur.
164 Otomasyon
HAREKET KONTROL
Genel Avantajlar› ve Uygulamaya Özgü
Hayati Özellikleri ile Robotlar
Tunahan Tahir Çakmak
Elektrik Elektronik Mühendisi
Robotmer
Robotlar çok hassas bir
flekilde, her defas›nda
ayn› hareketi
gerçeklefltirmek üzere
programlanabildiklerinden
hatal› ürün geri dönüflleri
ve kay›plar minimize
edilmektedir. Kullan›lan
ekipmanlar›n hareketleri
ve ölçümler çok daha
kesindir.
166 Otomasyon
Endüstriyel Robotlar›n Üretime
Sa¤layaca¤› Faydalar
Robotlar, birçok modern araflt›rman›n neticesinde ortaya ç›km›fl
elektromekanik cihazlard›r. Farkl› endüstrilerde, insan eliyle
mümkün olmayacak birtak›m
avantajlar› elde etmek için kullan›lmaktad›rlar. Bu avantajlar›n
bir k›sm› afla¤›da ifade edilmifltir:
Sa¤l›ks›z Koflullarda Çal›flma
Tehlikeli maddelerin varl›¤›ndan
ötürü insan eme¤inin kullan›lamayaca¤› sa¤l›ks›z koflullara sahip birçok endüstriyel üretim flekli mevcuttur. Örne¤in insan sa¤l›¤› üzerinde tehlikeli etkileri olan
radyoaktif materyallerin tafl›nmas›n› gerektiren hastane veya nükleer tesislerde robotlar efektif bir
flekilde kullan›lmaktad›rlar.
Kalite Art›fl›
Robotlar çok hassas bir flekilde,
her defas›nda ayn› hareketi gerçeklefltirmek üzere programlana-
bildiklerinden hatal› ürün geri
dönüflleri ve kay›plar minimize
edilmektedir. Kullan›lan ekipmanlar›n hareketleri ve ölçümler
çok daha kesindir. Böylelikle üretilen parçalar›n kalitesi, elle yap›lan üretime k›yasla çok daha yüksek olmaktad›r.
Üretim Art›fl›
‹nsanlar›n dinlenme ve tatil gereksinimlerinden farkl› olarak robotlar durmaks›z›n, sürekli bir flekilde çal›flabilmektedirler. Böylece endüstriyel uygulamalarda robotlar›n kullan›lmas›yla üretim
art›fl› sa¤lan›r ve sonuç olarak birim karl›l›k art›r›lm›fl olur.
S›k›c› ve Tekrarl› ‹flleri
Gerçeklefltirme
Birçok üretim tesisinde gerçeklefltirilen ifllemler genellikle çal›flanlar›n dikkatini uzun süre korumas›na izin vermeyecek flekilde s›k›c›, tekrar tekrar ayn› hareketi yapmay› gerektiren bölümlerden
17-20 Mart 2011
2. Hall D110
HAREKET KONTROL
oluflmaktad›r. ‹flin monoton oldu¤u durumlarda çal›flanlar dikkatini kaybetmekte, böylelikle kaza
olas›l›¤› ve makine ar›zalar› art›fl
göstermektedir. Böyle durumlarda robot kullan›m›, bu riskleri tamamen ortadan kald›rmaktad›r.
Uygulamaya Özgü Birkaç
Opsiyonel Robot Özelli¤i
24 Saat Çal›flma
Birçok üretim tesisinin 24 saat,
gece/gündüz, tatil günleri de dahil olmak üzere aral›ks›z bir flekilde çal›flmas› gerekmektedir. Bu
sayede makinelerin kapasitesiyle
orant›l› olarak bir üretim art›fl› elde edilmektedir. Böyle iflletmelerde çal›flan iflçiler kendilerini rahat
hissetmeyecek, dönüflümlü olarak gece de çal›flmalar› gerekecektir. Ancak robotlar en verimli
flekilde, ne zaman gerekirse o zaman çal›fl›rlar.
Konveyör ‹zleme (Conveyor
Tracking)
Bilindi¤i gibi üretim hatlar›nda
parçalar›n bir noktadan di¤er bir
noktaya insan gücü olmadan tafl›nmas› gerekti¤i durumlarda tafl›y›c› bant sistemleri (konveyörler)
kullan›lmaktad›r. Bu sayede sistemin kesintiye u¤ramadan otomatize edilmesi ile birlikte hedeflenen üretim adetlerinin de hatas›z
bir flekilde yakalanmas› sa¤lanmaktad›r. Bu yap›ya sahip üretim
hatlar›nda robot entegrasyonu
düflünüldü¤ünde dikkat edilmesi
gereken en önemli noktalardan
biri robotun konveyör h›z›na ba¤l› olarak parçalar› do¤ru bir flekilde takip edebilmesidir.
Çal›flanlar›n Sa¤l›¤› ve Güvenli¤i
Zararl› ortamlarda çal›flma kabiliyetine sahip olduklar›ndan ötürü
tehlikeli ifllemlerde robotlar kullan›lmaktad›rlar. Böylece çal›flanlar›n güvenli¤i ve sa¤l›¤› garanti
alt›na al›narak sa¤l›k ve ilaç giderleri azalt›lm›fl olur. A¤›r parçalar›n kald›r›lmas›nda, tafl›nmas›nda ve di¤er güvesiz ifllerde robotlar tercih edilmektedir. Burada
sayd›¤›m›z genel avantajlar›n›n
yan› s›ra uygulama baz›nda hayati önem tafl›yan birkaç robot özelli¤ine de göz atal›m.
Bu amaçla robotlarda konveyör
izleme (conveyor tracking) özelli¤i opsiyonel olarak yer almaktad›r. Bu özellik ile birlikte senkronizasyon switchi olarak adland›r›lan bir parça varl›k sensörü bant
üzerindeki ürünü alg›layarak robot kontrolöre referans sinyali
gönderir. Bu sinyalin ard›ndan
robot, enkoderden gelen palslere
ba¤l› olarak konveyör h›z›na
senkronize bir hareket gerçeklefltirir. Özellikle konveyör h›z›n›n
de¤iflken oldu¤u uygulamalarda
conveyor tracking ile robotun
168 Otomasyon
hassas bir flekilde ürünleri takip
etmesi mümkün olmaktad›r.
Güç / Tork Kontrolü
(Force/Torque Control)
Özellikle z›mparalama ifllemlerinde robot taraf›ndan tutulan
parçan›n bir kay›fl z›mparaya sabit bask› kuvveti ile de¤dirilmesi
gerekmektedir. Bu gibi durumlarda meydana gelen afl›nma nedeniyle sabit nokta tan›mlamas› yaparak parçay› sürekli belli bir mesafede tutmak do¤ru sonuç vermeyecektir. Robotik manipulatörün uç eksenine ba¤l› parça üzerine gelen bask› kuvvetini alg›layarak bunu sabit seviyede tutacak
flekilde konumunu sürekli güncelleyecek bir yap›ya ihtiyaç duyulmaktad›r.
Bu kontrolü sa¤lamak amac›yla
ifllenecek parça ile robot kol ba¤lant›s› aras›na tork alg›layacak bir
sensör yerlefltirilmektedir. Robot
kontrolör ile bu tork sensörünün
geri bildirimi sürekli izlenerek
parça üzerine uygulanan bask›
kuvveti sabit kalacak flekilde gerekli hareket gerçeklefltirilecektir.
HAREKET KONTROL
Entegre Sürücülü EtherCAT
Arayüzlü
F›rças›z DC Servo Motorlar
Femsan
Kullan›c›lar genifl bir
modüler tahrik bilefleni
aras›ndan istediklerini
seçebilmektedir. Bu da
makine imalatç›lar›n›n
belirli ihtiyaçlar
do¤rultusunda en ideal
flekilde s›ral› tahriklerin
tasarlamas›na olanak
tan›r.
EtherCAT, zorlu gerçek zamanl›l›k gerekliliklerini karfl›layan Ethernet bazl› bir fieldbus sistemi
olup, hali haz›rda endüstriyel otomasyon uygulamalar›na yönelik
Ethernet-bazl›
fieldbus’larda kurulu nodlar aç›s›ndan en yüksek büyüme
oran›n› göstermektedir.
Dunkermotoren’in BG ailesindeki servo motorlar 40 ile 500 Watt
aral›¤›nda ç›k›fl gücüne sahiptirler. Bahsedilen ürün ailesi entegre
(tümleflik)
ak›ll› sürücüleri ile birlikte
piyasaya sunulmaktad›r.
Bu kompakt sürücüler y›llard›r
CANopen fieldbus arayüzü ile
sa¤lanmaktayd›; k›sa süre önce
ise piyasada kendini kan›tlayan
bir Profibus DP (V1) arayüzü ile
sunulmaya baflland›.
Dunkermotoren
tümleflik haberleflme
arayüzleri serisine
EtherCAT arayüzünü de ekledi.
EtherCAT (CoE)
üst modeli
CANopen fonksiyonu servo
motorlar›n
bir EtherCAT network’ünde ba¤›ml› (slave) olarak
hareket etmesine izin verir.
170 Otomasyon
EtherCAT üst modeli CANopen,
CANopen olarak ayn› nesneleri
kullan›r. Dunkermotoren servo
sürücüleri konumland›rma, takip
ve yap›land›rmas› için standart
DSP402 nesnelerini kullanmaktad›r. Bu sayede
Dunkermotoren
ürünleri genifl bir uygulama alan›
için
do¤ru
tahrik
çözümlerini
sa¤layabilmektedir.
Kullan›c›lar genifl bir modüler
tahrik bilefleni aras›ndan istediklerini seçebilmektedirler. Bu da
makine imalatç›lar›n›n belirli
ihtiyaçlar
do¤rultusunda
en ideal flekilde s›ral›
tahriklerin
tasarlamas›na olanak tan›r. Dunkermotoren motorlar›n yan› s›ra, iyi tasarlanm›fl modüler bir sistemde genifl çapl› bir
planet diflli ve sonsuz diflli, fren
ve kodlay›c› yelpazesi sunmaktad›r. Dunkermotoren tahrik uzmanlar› ile iflbirli¤i içinde çal›flan
makine imalatç›lar› tasar›m
için
asgari
emek harcayarak standart
bileflenlerden en uygun tahrik yap›land›rmalar›n›
oluflturabilmektedir.
HAREKET KONTROL
Tak›m Tezgahlar› için
Standart CNC Paketi
B&R Automation
Standart CNC paketi,
donan›m komponentleri
sayesinde gerekli tüm
yaz›l›m fonksiyonlar› ve
kullan›labilir simulasyon
seçenekleri yard›m›yla
prosesin geliflim sürecini
k›salt›r ve otomasyon
ifllemlerini h›zland›r›r.
172 Otomasyon
CNC tezgahlar› için haz›rlad›¤› standart sistem modülleri ile B&R, makine parças› imalat› konusunda büyük
ad›mlarla ilerlemektedir. Kullan›c›lar, böylece yeni standart CNC paketini kullanarak her CNC tezgah›nda
bulunan birçok fonksiyondan verimli bir flekilde yararlanabilecektir. Bu
yeni yaz›l›m paketi, donan›m komponentleri sayesinde gerekli tüm yaz›l›m fonksiyonlar› ve kullan›labilir
simulasyon seçenekleri yard›m›yla
prosesin geliflim sürecini k›salt›r ve
otomasyon ifllemlerini h›zland›r›r.
CNC fonksiyonlar›n›n kullan›m
alan›
CNC, PLC ve hareket kontrolünün
(Motion-Control) tek bir kontrol ünitesinde toplanmas›na B&R’in yeni
toplu çözümü yüksek bir dinamik
ilave edip, eflzamanl› olarak kaliteyi
de art›rarak proses ifllemlerinin en
yüksek seviyeli hassasl›k ile makinenin üretim kapasitesini yükseltmifl
olur. Standart CNC paketindeki
fonksiyon modülleri, bir CNC tezgah› için gerekli olan tüm önemli fonksiyonlar› kapsayacak flekilde tasarlanm›flt›r. Tüm temel fonksiyonlar›n
kullan›m›yla, sistemin konfigürasyonu ve teflhis ifllemleri, özelikle eksenlerde ve CNC kanallar›nda büyük
bir avantaj sa¤larlar. B&R Almanya
yönetim ekibinden Markus Sandhöfner’in dedi¤i
gibi: “B&R’in standart CNC paketi
müflteriye sadece
h›zl› bir start imkan› sa¤lamakla kalmay›p, ayn› zamanda “müflteriye
özel” programlardan ba¤›ms›z olarak yenilikçi de¤ifliklerini, rakipsiz ve
özgür bir flekilde devreye sokmalar›na olanak sa¤lamaktad›r”. Mikro-saniye mertebesinde interpolasyon ile
kontrol programlar›n›n tam senkronizasyonu sayesinde, müflteriye yüksek performansl› çözümler sunulmaktad›r. Gerçek zamanl› ve deterministik POWERLINK ba¤lant›s› sayesinde, CNC enstrümanlar› ile tüm
sürücü ve I/O çevre elemanlar›, interpolasyon döngüsü ve nano-saniye
mertebesi hassasiyetindeki pozisyon
kontrol döngüsü ile senkronize edilir. Sistemin tüm fonksiyonlar›na Visual Components yaz›l›m›n› kullanarak eriflmek mümkündür. Önceden
tan›mlanm›fl görüntüleme komponentleri, klasik kullan›m (parametre
ayarlama, program kontrolü) d›fl›nda, simulasyon, kay›t tutma ve proses teflhisi içermektedir.
Makine Operasyonlar› için CNC
Kullan›m Paneli
CNC paketinin kalbini oluflturan 15”
dikey bir Power Panel 400 ile ilave
edilmifl navigasyon kontrol butonlar›d›r. Navigasyon butonlar›, çark› ve
programlanm›fl fonksiyon butonlar›
sayesinde verilerin problemsiz sisteme girilmesini sa¤lar. Tan›mlanm›fl 6
buton sayesinde, h›zl› bir flekilde ana
menü sayfalar› aras›nda h›zl› bir tercih yap›labilir. CNC panelinin üzerine tafl›nabilir bir kumanda cihaz› ilave edilmifltir. Böylece makine operatörü serbest olarak tezgah etraf›nda
dolaflabilir ve istedi¤i verileri istedi¤i
yerde sisteme girebilir. Makine prosesleri, el çark› ve ilave edilmifl kontrol butonlar› ile kolay bir flekilde
kontrol edilebilir.
HAREKET KONTROL
Çok Eksenli Hareket Kontrolörü ve
AC Servo Motor ve Sürücüleri
Enotek
Kam profilleri baflka bir
yerden al›nabilir ya da
grafik editör arac›l›¤› ile
gelifltirilebilir. Kam
profili, switch, faz ofseti
ve ölçeklendirme gibi
fonksiyonlarla karmafl›k
hareket uygulamalar›
için çözüm üretilebilir.
Yeni PACMotion kontrolcüler,
GE Intelligent Platforms RX3i
PACSystem
Programlanabilir
Otomasyon Kontrolcüleri (PAC,
Programmable Automation Controllers) ailesinin son üyesidir.
Genifl sürücü seçenekleri ile hareket ve lojik uygulamalar›n›n
birlikte kullan›ld›¤› yerlerde karmafl›k makine otomasyonunun
gerektirdi¤i performans ve esneklik özelliklerini sa¤lar. Aç›k programlama yap›s› hareket uygulamalar›n›n h›z›ndan ödün vermeden hareket ve lojik senkronizasyonu sa¤lar. Verim art›fl› ve kritik
önemde iyilefltirmelerin yap›lmas› için GE Intelligent Platforms AC
sürücüler ve robot sistemleri ile
ortak donan›ma sahip hareket
kontrol sistemleri kullan›lmaktad›r.
Avantajlar›
Makina verimlili¤ini
art›ran performans
Günümüzde rekabet
avantaj› sa¤lamak için
üretim süresinin k›salt›lmas›, durufllar›n azalt›lmas› ve ürün geçiflinde çabukluk
sa¤lanmas› gibi üretimi farkl› k›lan unsurlar öne ç›kmaktad›r. Bu
yüksek standartl› üretim sistemleri için gerçek zamanl› hareket ve
174 Otomasyon
senkronizasyon yetene¤i olan üstün performansl› makine kontrolcüleri gerekmektedir.
PACMotion’›n sa¤lad›¤›
performans ve avantajlar:
Küçük ve karmafl›k uygulamalar
için esnek ve ölçeklendirilebilir
sistem
PACMotion, malzeme aktar›m›ndan karmafl›k çok eksenli makine
ve elektronik flaft boyu uygulamalar›na kadar çok genifl bir alan› kapsayacak esnek ve ölçeklendirilebilir çözümler sunmaktad›r.
• Her modül dört eksene kadar
kontrol kapasitesine sahiptir ve
bir rak üzerinde toplam 40 eksene kumanda edebilecek modül
yerlefltirilebilir.
HAREKET KONTROL
• Küçük boyutlu uygulamalarda
modül üzeri I/O yap›s› ekonomi
sa¤lar. Büyük ve karmafl›k uygulamalarda opsiyonel fiber optik
klemens ile da¤›t›lm›fl dijital ve
analog I/O yap›s› kullan›labilir.
• Ampflikatör ve hareket I/O’lar›
uzun üretim hatlar› boyunca ya
da farkl› makine gruplar› için fiber optik kablo ile fiziksel olarak
da¤›t›labilirler.
• Sanal ya da gerçek master eksenler ile ileri düzey kam ya da
elektronik gearing uygulamalar›
gerçeklefltirilebilir.
• Bir rak üzerinde yer alan tüm
eksenler bir ya da daha fazla
master sinyale göre senkronize
edilebilir.
• Kam profilleri baflka bir yerden
al›nabilir ya da grafik editör arac›l›¤› ile gelifltirilebilir. Kam profili, switch, faz ofseti, ve ölçeklendirme gibi fonksiyonlarla karmafl›k hareket uygulamalar› için çözüm üretilebilir.
• Beher eksen için iki adet yüksek h›zl› pozisyon, girifli kay›t ve
sekans kontrolü için kullan›l›r.
• Program tarama s›ras›nda hareket fonksiyonlar›n›n hemen ifllenmesi sistemin h›z›n› daha da artt›rmaktad›r.
• Mikro saniye seviyesindeki h›zl› ç›k›fll› PLS (kam sviç) fonksiyonu sayesinde ç›k›fllar eksen ya da
master pozisyon bilgisine göre
sürülebilir. Durdurma ifllemi zaman›n fonksiyonu ya da gerçek
zamanl› olabilir.
• Daha hassas bir uygulama için
yüksek çözünürlüklü seri enkoder
geri beslemesi kullan›l›r.
Durufllar›n minimuma
indirilmesi
Makine duruflu üretim hatt› için
en olumsuz olayd›r. Do¤ru hareket kontrol birimleri seçilerek makine dizayn›nda en önemli aflama
geçilmifl olur. GE Intelligent Platforms 5 milyondan fazla çal›flan
AC sürücü birimi ile endüstride
Güvenilir bir isimdir.
176 Otomasyon
• MTBF (Mean Time Between Failure) de¤eri 430,000 saati aflk›nd›r.
• Konektörlü ba¤lant›lar ve ayar
ya da parametre girifline gerek
duymamas› nedeni ile MTTR
(Mean Time To Repair) de¤eri di¤er sistemlere göre çok daha düflüktür.
• Fiber optik ba¤lant› yap›s› gürültü ve titreflimden etkilenmez.
Etkin mühendislik çal›flmalar›
için aç›k ve entegre
programlama ortam›
Farkl› hareket ve lojik programlar›n›n senkronize edilmesi gereklili¤i ve aç›k hareket programlama
standartlar›n›n olmamas› basit
hareket uygulamalar› için de zorluk yaratmaktad›r. Proficy Machine Edition kontrol, izleme ve hareket uygulamalar›n›n programlanmas›, konfigürasyonu ve diagnosti¤i için entegre yaz›l›m ortam› sunmaktad›r.
Sonuç olarak, daha k›sa bir e¤itim süresi ile daha h›zl› ve etkin
mühendislik çözümleri üretilmektedir. PACMotion ve RX3i
sistemlerinin entegrasyonu sistem
mühendislik ve devreye alma maliyetlerini büyük ölçüde azaltmaktad›r.
• Hareket ve lojik uygulamalar›n›n birlikte gelifltirilmesi programlamay› büyük ölçüde kolaylaflt›rmaktad›r.
• Aç›k PLC programlama yap›s›na uygun haz›r hareket fonksiyon
bloklar› ö¤renmeyi kolaylaflt›rmakta ve e¤itim maliyetlerini düflürmektedir.
• Buffer modu ile lojik üzerinden
hareket komutlar› belli bir s›ra ile
ça¤›r›labilir ya da h›z de¤ifliklikleri tan›mlanabilir.
• Tüm Proficy Machine Edition
yaz›l›m modülleri lojik, script ve
animasyon için ortak veritaban›
ve uygulama objeleri kullan›r. Bir
de¤iflken yarat›ld›¤›nda, di¤er
modüller taraf›ndan da kullan›labilir.
• Tüm Proficy Machine Edition
yaz›l›m modülleri ortak arayüz,
sürükle b›rak gibi ortak gelifltirme
araçlar› kullan›rlar.
• Proficy Machine Edition relay
ladder, instruction list, structured
text, fonksiyon bloklar›, SAC
programlama gibi IEC programlama dillerini destekler. Ayr›ca C
programlama da mümkündür.
PACMotion sistem mimarisi
PACMotion çözümleri makina ya
da üretim hatt›n›n gereksinimlerine göre merkezi ya da da¤›t›lm›fl
yap›da olabilir. Merkezi kontrol
için RX3i rak üzerinde 40 eksen
yer alabilir. Fiber optik arabirim
ile servo amplifier ve I/O gruplar›
azami 400 m olacak flekilde noktalar aras›nda 100 m mesafe ile
yerlefltirilebilirler. Karmafl›k makina ya da hat yap›lar›nda RX3i
rak birimleri ethernet ile uzak
noktalara yerlefltirilebilir.
Entegre hareket programlama
PACMotion hareket programlama
için PLC open standard›na uygun
olarak gelifltirilmifltir. 50’den fazla fonksiyon blo¤u ladder ya da
structured text programlama içinde yer alabilir. Böylece eksenler
aras› koordinasyon çok kolay hale gelir, makine ile ilgili olaylar›n
farkl› programlar›n uzlaflmas› ile
yerine getirilmesine gerek kalmaz. Tüm fonksiyon bloklar›
program taramas› s›ras›nda hemen uygulan›r. Yüksek h›zl› RX3i
rak haberleflmesi elektronik flaft
boyu senkronizasyon uygulamalar› için gerekli olan gerçek zamana dayal› performans› sunar.
17-20 Mart 2011
3. Hall B260
KONTROLÖRLER
Dokunmatik Renkli Ekran
Nem Kontrolörü
Mikrohost Sistem
Cihaz›n üzerinde
bulunan birçok dijital
girifl-ç›k›fl sayesinde
kar›fl›m s›ras›nda sistemi
kontrol eder.
Oluflabilecek hatalarda
veya kar›fl›m hatas›z
olarak bitti¤inde e¤er
varsa di¤er birimleri,
dijital ç›k›fllar› sayesinde
bilgilendirir.
178 Otomasyon
Hydro-Control VI Hydronix taraf›ndan beton üretiminde kullan›lmak üzere tasarlanm›fl bir nem
kontrolörüdür. Mikser uygulamalar›nda kullan›lmak üzere gelifltirilmifl olan bu kontrolör ile kar›fl›m döngüsünün tamam› kontrol
edilebilir. Ayn› zamanda kar›fl›m
döngüsünün durumu anl›k olarak
renkli ekran›ndan grafiksel ve yaz›l› olarak izlenebilir. Cihaz›n
üzerinde bulunan birçok dijital
girifl-ç›k›fl sayesinde de kar›fl›m s›ras›nda sistemi kontrol eder. Oluflabilecek hatalarda veya kar›fl›m
hatas›z olarak bitti¤inde e¤er varsa di¤er birimleri, dijital ç›k›fllar›
sayesinde bilgilendirir.
Basit arabirimi ve renkli dokunmatik ekran› ile kolayca reçeteler
haz›rlanabilir. Ayr›ca cihaza ba¤l› tüm girifl-ç›k›fllar ile nem sensörü ayarlar›na ve o anki durumlar›
hakk›ndaki bilgilere kolayca ulafl›labilir. Bu sayede sistemdeki
herhangi bir hata da (örne¤in su
pompas›ndaki bir sorundan dolay› su gelmemesi) kolayca tespit
edilebilir. RS232 seri haberleflme
ile uzaktan hem reçete seçimi yap›labilir, hem de kar›fl›m bilgileri
görüntülenebilir. USB girifli saye-
sinde de yedekleme ve yeni sürüme yükseltme kolayca yap›labilir.
Standart bir Hydro-Control VI
mikser uygulamas›nda, mikserin
içerisinde bulunan Hydronix
nem sensöründen gelen bilgi
RS485 haberleflme ile kontrolöre
aktar›l›r. Miksere ba¤l› olan ince
ve kaba su vanalar› ile ilk su al›m›nda h›zl›ca su al›nmas› sa¤lan›rken, istenilen nem de¤erine
yaklafl›ld›¤›nda daha hassas ayar
yapmak için daha yavafl su al›m›
sa¤lanabilir. Daha önceden ayarlar› yap›lm›fl ve reçeteleri oluflturulmufl bir kontrolörde, operatöre
art›k sadece ekrandan istenilen
reçeteyi seçmek ve kar›fl›m döngüsünü bafllatmak kal›r. HydroControl VI kar›fl›m döngüsünün
durumunu üzerindeki dijital giriflç›k›fllar ile takip eder ve kendisine ba¤l› olan vana(lar›) kontrol
ederek kar›fl›m sonunda
istenilen
nem de¤erine ulafl›lmas›n› otomatik
olarak sa¤lar. Kar›flt›rma ifllemi bitip istenilen nem
de¤erine ulafl›l›nca
kar›fl›m›n bitti¤ini
dijital ç›k›fl› ile bildirir.
17-20 Mart 2011
3. Hall A240
ENDÜSTR‹YEL ‹LET‹fi‹M
Profinet ‹novasyonlar›
Endüstriyel Ethernet Standartlar›n› Belirliyor
‹lker Eren
Otomasyon Sistemleri Sat›fl ve
Pazarlama Uzman›
Siemens
Profinet, PROFIenergy
özelli¤i ile günümüzün
enerji ihtiyaçlar›na da
cevap verebilecek bir
endüstriyel Ethernet
haberleflme haline
gelmifltir.
180 Otomasyon
Endüstriyel Ethernet haberleflmesinde öncü ve standart belirleyici
olan Profinet, yeni firmware ile
Shared Device, I-Device, PROFIEnergy, MRP, kullan›c› tan›ml›
WEB server, Mini-IP Config ve
Option Handling inovasyonlar›n›
sunmaktad›r. Bu özelliklerin kullan›lmas› ile daha az donan›m
kullan›m›, mevcut sistemlere yeni
fonksiyonlar ekleyebilme, daha
k›sa projelendirme zaman›, enerji tasarrufu ve modüler makine
konsepti gibi faydalar sa¤lanabilmektedir.
Shared Device
Shared Device özelli¤i ile iki
farkl› kontrolör ayn› cihazdan veri okuyup yazabilir. Bu cihaz I/O
istasyonu olabilece¤i gibi h›z
kontrol cihaz› da olabilir. Bu
özelli¤in kullan›lmas›, mevcut
sistemlerde; yeni özellikler eklenebilmesini, mevcut CPU’nun
geniflletilemedi¤i
durumlarda
ikinci bir CPU’nun ilave
edilmesini, Fail-Safe olmayan sistemlere
Fail-Safe
özelli¤i
eklenmesini, yeni kurulan sistemlerde; devreye alma aflamas›nda
oluflabilecek isteklerin karfl›lanmas›nda, fiyat olarak çok pahal›
olan sensör bilgilerinin birden
çok PLC taraf›ndan paylafl›labilmesini üretim hatlar›n›n kolayca
geniflletilebilmesini sa¤lar. Ayr›ca
daha az cihaz kullan›m› ile kurulum maliyetleri de azalmaktad›r.
ENDÜSTR‹YEL ‹LET‹fi‹M
Shared Device özelli¤i ile Fail-Safe olmayan sisteme Fail-Safe
özelli¤i kazand›r›l›r.
Shared Device özelli¤i ile kurulum maliyeti yüksek olan sensörleri iki CPU paylafl›r.
I - Device ( Intelligent CPU as IO
Device )
I – Device özelli¤i ile, CPU üzerindeki Profinet portu hem I/O
kontrolör hem de I/O cihaz olabilir. CPU – CPU haberleflme gereken uygulamalarda, bu özellik
kullan›m› ile I/O imaj seviyesinde
veri paylafl›m› sa¤land›¤› için herhangi bir program yazmaya veya
PN/PN coupler kullan›m›na gerek
kalmamaktad›r.
I – Device ve Shared Device
özelli¤inin birlikte kullan›lmas›.
PROFIenergy
Profinet, PROFIenergy özelli¤i ile
günümüzün enerji ihtiyaçlar›na
da cevap verebilecek bir endüstriyel Ethernet haberleflme haline
gelmifltir. Artan enerji maliyetleri,
azalan enerji kaynaklar› ve üre-
182 Otomasyon
timde artan birim maliyetlerin rekabetçi kalabilmesi gibi faktörler,
üretim yapan makinelerin veya
proseslerin ayn› imalat› daha az
enerji tüketimi ile yap›labilmesini
zorunlu hale getirmifltir. Profinet
üzerinde oluflturulan PROFIenergy dataseti ile verimlilikten
ödün vermeden enerji tasarrufu
yap›lmas› sa¤lanabilir. Bu dataset
kontrol ve izleme de¤iflkenleri ile
çal›flma periyotlar›na göre gerekli
olan cihazlar› uyku moduna geçirebilir. PROFIenergy özelli¤i h›z
kontrol cihazlar› taraf›ndan da
desteklenir.
MRP – Media Redundancy
Protocol (Ring)
Profinet,
yeni firmware ile
çift Profinet portlu
olan yeni
seri tüm Profinet portlu CPU’lar
CP kartlar› ve ET200 IO istasyonlar› Ring a¤ yap›s›nda ba¤lanabilir. Herhangi bir kablonun veya
istasyonun devre d›fl› kalmas› durumunda haberleflme a¤ yap›s› iki
adet hat yap›s›na dönüflece¤inden haberleflmenin kesilmesi önlenebilmektedir. Bu özellik ile
her istasyonda ring yapabilen
switch kullan›lmas› zorunlulu¤u
ortadan kalm›flt›r.
MRP özelli¤i entegre edilmifl
CPU’larda, ringde bir hatt›n kopmas› durumunda Simatic Manager ve WEB Server da Topology
Editor ile diyagnostik bilgisi ve
kopan hatt›n hangi iki istasyon
aras›nda oldu¤u izlenebilir.
Kullan›c› Tan›ml› WEB Server
Profinet yeni firmware ile, Profinet portlu tüm CPU’larda bulunan WEB Server art›k kullan›c› taraf›ndan tasarlanabilir. Ayr›ca yeni firmware ile kullan›c› flifre ile
sisteme girebilmekte ve daha önceden tan›mlanan yetkiler çerçevesinde istenilen proses de¤erlerini de¤ifltirebilir. WEB sayfas› tasar›m› için frontpage, dreamweaver gibi programlar kullan›labilir.
Option Handling, ET200s
Option Handling özelli¤i ile opsiyonel fonksiyon parçalar›na veya
opsiyonel donan›mlara sahip makinelerde çal›flma s›ras›nda opsiyon seçilebilir. Ayn› Step7 projesinde temel hardware konfigürasyonu ve opsiyonlar belirlenip çal›flma s›ras›nda seçim yap›labilir.
17-20 Mart 2011
3. Hall D220
ENDÜSTR‹YEL ‹LET‹fi‹M
Endüstriyel Ortamlarda
Genifl Alan A¤lar› (WAN)
Uzak Eriflim için Ürünler ve Çözümler
Yüksel Tunal›
Areskom Ltd
Veri aktar›m› zaman
zaman çift yönlü
olabildi¤i gibi, özellikle
da¤›t›k lokasyonlar›n
baz›lar› sürekli insan
kayna¤›n›n oldu¤u yerler
olmad›¤›ndan IP / CCTV
güvenlik kamera
sistemleri ile
gözlemlemek de önemli
hale geldi.
fiekil 1
184 Otomasyon
Areskom Ltd, Endüstriyel Data
Haberleflmesi / Endüstriyel Ethernet konusu üreticilerinden biri
olan Westermo’nun ülkemizde
çözüm sa¤lay›c›s› ve distribütörü
olarak faaliyet göstermektedir.
Genifl Alan A¤›
(WAN: Wide Area Network)
Biliflim veya TCP/IP dünyas›nda
çok duyulan bu kavram yavafl yavafl endüstri ve otomasyon dünyas›na da girmeye bafllad›. Özellikle endüstriyel uygulamalarda
otomasyon sistemlerinde da¤›t›k
yap›lar artmaya bafllad›. Co¤rafi
olarak hem yurtiçinde hem de
yurtd›fl›nda olabilen bu da¤›t›k
lokasyonlardaki verilerin merkezi
SCADA veya uygulama yaz›l›m›na aktar›lmas› ihtiyac› giderek
artmaya bafllad›.
Veri aktar›m› zaman zaman çift
yönlü olabildi¤i gibi, özellikle
da¤›t›k lokasyonlar›n baz›lar› sürekli insan kayna¤›n›n (çal›flan
personelin) oldu¤u yerler olmad›¤›ndan IP / CCTV güvenlik kamera sistemleri ile gözlemlemek de
önemli hale geldi. Dolay›s› ile
geçmiflte çok düflük h›zlarda,
özellikle seri arayüz üzerinden
ba¤lant› biçimi ile düflük paket
boyutlar›ndaki veriler da¤›t›k lokasyonlardan merkezi noktaya
haberleflme sistemleri üzerinden
ulaflt›r›l›yordu. Fakat günümüzde
art›k, ba¤lant› h›z› (band geniflli¤i) ihtiyac› gün ve gün artmaktad›r. Tabii ki tek kriter yüksek h›zda ba¤lant› de¤ildir. Ayr›ca güvenli ba¤lant›, sürekli ve kararl›
çal›flma için yedeklilik vb… baflka kriterler de önemini artt›rmaktad›r.
Bu kapsamda hem karasal genifl
bant denilen kablolu telekom
operatörleri (Türk Telekom gibi)
taraf›ndan sunulan servisler hem
de mobil genifl bant denilen kablosuz / GSM telekom operatörleri
(Turkcell, Avea, Vodafone gibi)
taraf›ndan sunulan servisler için
Westermo’nun endüstriyel ortamlara uygun ürün ve çözümleri
bulunmaktad›r.
Falcon VDSL2 / ADSL Router
Çevresel ve ekonomik sebeplerden dolay› sahadaki sistem ve
ünitelere uzak eriflim önemi artt›kça, 1990’l› y›llar›n bafl›ndan
itibaren uzak eriflim için endüstriyel modemlerini pazara sunan
Westermo, yüksek h›z ihtiyac› ve
internet gerçe¤i kapsam›nda Falcon genifl bant Router’›n› pazara
sundu.
VDSL2 Endüstriyel Router:
Falcon
‹nternet gelifltikçe ve kullan›m›
artt›kça, kullan›c›lar›n ihtiyaçlar›
gitgide daha yüksek h›zlar›n
17-20 Mart 2011
3. Hall D230
ENDÜSTR‹YEL ‹LET‹fi‹M
(bant genifllikleri) sunulmas›na
sebebiyet vermektedir. Asl›nda
bu konudaki teknolojiler bu ihtiyaca cevap vermek üzere gelifltirilmektedirler.
Bu kapsamda karasal genifl bant
taraf›ndaki en son teknoloji
VDSL2; çift yönlü 100 Mbit/sn’ye
kadar (gönderme ve alma olarak)
bant geniflli¤i imkan› veren bir
teknolojidir. VDSL2 servisinin h›z
alternatifleri ülkeden ülkeye, servisi veren telekom operatöründen
telekom operatörüne de¤iflmektedir. Ülkemizde TTNET 100
Mbit/sn h›zlar› sunabilmektedir.
fiekil 2’de genel olarak ADSL ve
VDSL teknolojilerinin çal›flma
mesafesi / h›z – bant geniflli¤i karfl›laflt›r›lmas› gösterilmifltir
Genel Olarak DSL Genifl Bant
Teknolojileri
Genel ismi xDSL (Digital Subscriber Line: Say›sal Abone Hatt›)
olan bak›r kablo ile karasal genifl
bant teknolojilerinde x yerine
kullan›lan teknolojiye ba¤l› olarak A (Asymmetric: Asimetrik) veya V (Very-high speed DSL: Çok
Yüksek H›zda Say›sal Abone Hatt›) gelmektedir.
Westermo’nun Falcon VDSL2 /
ADSL Router› müflteri lokasyonuna konuldu¤undan müflteri lokasyon ekipman› (CPE: Customer
Premises Equipment) olarak adland›r›l›r ve telekom servis sa¤lay›c›n›n bak›r telefon kablolar› ile
DSLAM (Digital Subscriber Line
Access Multiplexer) cihaz›na
ba¤lan›r.
fiekil 3
nün omurgas› üzerinden (Ulusal
ve/veya Uluslar aras› telekomünikasyon altyap›lar› ile) genifl alan
a¤›n›n (WAN) merkezi ile haberleflmeyi sa¤lar.
fiekil 2’de de görüldü¤ü üzere
ADSL ve VDSL teknolojilerinin
çal›flma mesafeleri farkl›l›k göstermektedir. Bu kapsamda ülkemizde Türk Telekom eskiden yaln›zca bak›r telefon kablolar›n›n
da¤›t›m›nda kullan›lan saha dolaplar›n› günümüzde ADSL veya
VDSL DSLAM’lar› da içeren saha
dolaplar› ile yenilemeye bafllam›flt›r (fiekil 3’de DSLAM içeren
bir saha dolab› örne¤i görülmektedir). DSLAM içeren saha dolaplar› ilgili telekom operatörünün omurgas›na fiber optik kablo
ile ba¤lanmaktad›r (fiekil 4).
fiekil 3’deki uygulaman›n benzeri, rüzgar / günefl enerji üretim
çiftli¤inde veya bir organize sanayi bölgesi için de projelendirilebilir. Bu durumda DSLAM içeren
saha dolab› daha düflük kapasiteli ve ebatl› olacak ve flekil 4’deki
DSLAM’lar›n fiber kablo ile ba¤land›¤› telekom servis sa¤lay›c›
noktas› “SCADA veya Sistem Yönetim Merkezi” olacakt›r.
fiekil 3’de ADSL / VDSL DSLAM
içeren yeni nesil telekom saha
dolab› örnek olarak gösterilmifltir.
Bu örnek genel olarak bir telekom operatörü içindir.
fiekil 4’de endüstriyel tesis,
DSLAM içeren saha dolab› ve telekom operatörünün omurgas›na
ba¤lant› gösterilmifltir. Falcon
VDSL / ADSL Router tam olarak
endüstriyel uygulamalar için tasarlanm›flt›r.
fiekil 5’de Westermo Falcon
VDSL2 / ADSL Router DIN Raya
monte halde gösterilmifltir.
Ve bu sayede telekom operatörü-
fiekil 2
186 Otomasyon
fiekil 4
fiekil 5
ENDÜSTR‹YEL ‹LET‹fi‹M
sayesinde kablodan ba¤›ms›z olarak mobil / GSM operatörün baz
istasyonu üzerinden merkezdeki
yönetim istasyonu ile haberleflme
gerçeklefltirilir. Bu ürünler tam
olarak mobilite sa¤lad›¤›ndan baz› projelerde tercih sebebidirler.
3G / HSPA Mobil genifl bant teknolojisi sayesinde 7,2 Mbit/sn’ye
kadar indirme 2 Mbit/sn’ye kadar
gönderme yönünden h›z (bant
geniflli¤i) söz konusudur.
3G çekim alan›nda bulunulmuyorsa veya 3G sinyal çekimi yeterli de¤ilse Westermo MRD serisi 3G routerlar EDGE, GPRS veya
GSM teknolojisini de desteklemektedirler.
fiekil 6
• Genifl çal›flma s›cakl›k aral›¤›
(-20°C ila +60°C),
• DIN raya montaj,
• Yedekli DC enerji beslemesi,
• IP40 d›fl / zorlu ortam kullan›labilirlik standard›,
• Yüksek yaflam ömrü (MTBF olarak 10 y›ldan fazla),
• Endüstriyel EMC seviyelerinde
çal›flmak üzere tasar›m,
• 4 adet Ethernet (Layer3) port,
• 1 adet RS-232 seri port (device
server),
• Dijital I/O,
• 100 Mbit/sn’ye kadar çift tarafl›
VDSL2 deste¤i,
• VDSL2 servisinin bulunmad›¤›
yerde ADSL / ADSL2 / ADSL2+
deste¤i,
• Geliflmifl routing özellikleri
fiekil 7
188 Otomasyon
(OSPF, RIP, VRRP, vb),
• Firewall özelli¤i, DMZ özelli¤i,
• IPSec VPN (20 adet tünel),
SNMPv3, VLAN, IGMP Snooping
deste¤i,
• WeOS (Westermo Operating
System) deste¤i,
• Westermo’nun di¤er Wolverine, Redfox, LynxPlus serisi ürünleri ile karfl›l›kl› çal›flabilirlik,
• Kolay kurulum, kullan›m ve yönetim özelli¤i.
MRD-310 / 330 GPRS 3G Router
Westermo mobil genifl bant için
de endüstriyel ürünlere sahiptir.
Bunlardan biri de 3G router olarak kullan›labilen MRD-310 /
330 serisi ürünlerdir. Bu ürünler
MRD Serisi endüstriyel 3G Router
2 adet Ethernet portuna ve 1
(MRD-330’da 3 adettir) adet RS232 seri arayüzüne sahiptir. Genel uygulamalar IP kamera güvenlik sistemleri, SCADA / DNP3
Telemetri sistemleri veya makine
/ ünitelere uzaktan ba¤lant›lard›r.
Üzerindeki RS-232 seri arayüz
PLC veya RS-232 seri arayüzlü cihazlara ba¤lant› için kullan›labilir. Bu arayüz paket ve devre
anahtarlama modunu destekledi¤i gibi, Seri’den IP’ye dönüfltürme, Modbus Gateway, DNP3 Level 1 Outstation, Dial-Up modem emülasyonu da söz konusudur.
Westermo MRD-310 / 330 3G
Router endüstriyel uygulamalar
için tasarlanm›flt›r
fiekil 6’da Westermo MRD-330
Endüstriyel 3G Router’›n detayl›
görünümü bulunmaktad›r.
• Genifl çal›flma s›cakl›k aral›¤›
(-20°C ila +60°C),
• Duvara veya DIN raya montaj,
• 10 – 60 VDC çal›flma voltaj›,
• IP40 d›fl / zorlu ortam kullan›labilirlik standard›,
• Yüksek yaflam ömrü (MTBF olarak 10 y›ldan fazla),
• Endüstriyel EMC seviyelerinde
çal›flmak üzere tasar›m,
17-20 Mart 2011
2. Hall E215
ENDÜSTR‹YEL ‹LET‹fi‹M
noktadan noktaya güvenli VPN tünelleme ile veri haberleflmesi gösterilmifltir. Uzak lokasyonda Westermo Yönetilebilir LynxPlus Endüstriyel Ethernet Switch’leri ile
oluflturulmufl kompleks bir network altyap›s› gösterilmifltir fiekil
10’da di¤er bir Falcon ADSL /
VDSL Routerlar ile noktadan noktaya veri haberleflme uygulama örne¤i gösterilmifltir. fiekil 11’de ise
co¤rafi olarak uzak lokasyonlardaki (örnek olarak biri ‹zmir’de di¤eri yurtd›fl›nda) MDR-310 / 330 3G
Routerlar, merkez ile Falcon
VDSL / ADSL Router üzerinden
noktadan noktaya güvenli VPN tünelleme ile veri haberleflmesi uygulama örne¤ini göstermektedir.
fiekil 8
• Tri-Band UMTS/HSDPA/HSUPA: 900/2100 MHz,
• Quad-Band GSM/GPRS/EDGE:
850/900/1800/1900 MHz,
• 2 adet Ethernet port,
• 1 adet RS-232 seri port (device
server) (MRD-330’da 3 adet seri
arayüz),
• 2’fler adet dijital I/O (Yaln›zca
MRD-330’da),
• Firewall özelli¤i,
• VPN deste¤i (IPSec, SSL, PPTP,
L2TP encryption),
• Web ve SNM tabanl› konfigürasyon.
Noktadan noktaya güvenli tünel
yönetimi (VPN) kullan›larak haberleflme (WAN) uygulama örnekleri
fiekil 7’de Falcon ADSL / VDSL
Router ile Westermo MRD-330
Endüstriyel 3G Router’›n aras›nda
IPSec VPN denilen güvenli bir tünel ile noktadan noktaya ba¤lant›
görülmektedir. Bu iki cihazda co¤rafi olarak uzak lokasyonlardad›rlar. fiekil 8’de merkezi yerel alan
a¤› bir flirketin merkezindeki Network’ü ve uzak lokasyondaki cihazlar›n verilerinin merkeze iletilmesi için ise MRD serisi 3G routerler›n VPN örne¤ini göstermektedir. fiekil 9’da Falcon VDSL /
ADSL Routerlar ile oluflturulan
190 Otomasyon
fiekil 9
fiekil 10
fiekil 11
ENDÜSTR‹YEL ‹LET‹fi‹M
Güvenli Kablosuz ‹zleme
ve Kontrol Node’lar›
Dacel Mühendislik
Uzak noktalara
yerlefltirilmifl node’lar,
toplad›klar› verileri
ve/veya kontrol
komutlar›n› sensörler
veya di¤er cihazlarla
merkezi bir Gateway
aras›nda iletir.
Bir Gateway’e 56’ya
kadar node ba¤lanabilir.
Banner Engineering firmas›n›n
dünya genelinde patlay›c› gaz veya toz içeren ortamlarda kullan›lmak üzere onaylanm›fl bir dizi
“intrinsically safe” güvenli kablosuz iletiflim node’lar› Dacel Mühendislik taraf›ndan piyasaya sunuldu. Node’lar birçok sensör ve
di¤er izleme ve kontrol cihazlar›yla iletiflim kurabilir ve çeflitli
I/O seçeneklerini içerir.
Uygulamalar
DX99 FlexPower node’lar›, Banner SureCross kablosuz çözümlerini, kömür, madencilik, petrol ve
gaz, tah›l tafl›ma, enerji üretimi,
çimento, metal iflleme, elyaf,
pudra ve plastik dahil olmak üzere çok say›da sektördeki
tehlikeli uygulamalara
geniflletir.
Banner Engineering’den DX99
“intrinsically safe”güvenli kablosuz
iletiflim node’u, patlay›c› gaz ve toz
içeren ortamlar için onaylanm›flt›r.
192 Otomasyon
Uzak noktalara yerlefltirilmifl node’lar, toplad›klar› verileri ve/veya kontrol komutlar›n› sensörler
veya di¤er cihazlarla merkezî bir
Gateway aras›nda iletir. Bir Gateway’e 56’ya kadar node ba¤lanabilir.
Gateway, uzak noktalardaki node’lardan ve PLC veya HMI arayüzünden gelen input’lar› RS-485
modbus veya Ethernet/IP arac›l›¤›yla toplar. Gateway üniteleri,
tehlikesiz ortam konfigürasyonunda ve patlamaya karfl› dirençli gövdelerde mevcuttur.
Node’lar dahili bataryalarla yap›land›r›lm›fl olup metal gövdelidir.
Node’lar flu s›n›flardaki patlay›c› toz ve gaz içeren atmosferlerde kullan›lmak üzere
17-20 Mart 2011
3. Hall '190
ENDÜSTR‹YEL ‹LET‹fi‹M
uygulamalarda
önemli ölçüde maliyet
tasarrufu ve montaj kolayl›¤› sa¤layabilir.
Node’lar IP67 s›n›f›ndad›r ve basit DIP
switch konfigürasyonu sa¤lar.
onaylanm›flt›r: Class I, Division 1,
Groups A, B, C, D; Class II, Division 1, Groups E, F, G; Class III,
Division 1; Category 1G, Group IIC, Zone 0; and Dust,
Category 1D, Group II,
Zone 20.
Kablo çekmenin
pratik veya ekonomik olmad›¤›
uygulamalar için
tasarlanm›fl
olan
DX99 node’lar›n›n ve
izledikleri cihazlar›n gücü batarya ile sa¤lan›r.
Batarya ömrü, thermokupl
ve RTD/PT100 DX99 modelleri için 5 y›ldan fazla olabilir. Dijital ve analog girifller
için batarya ömrü, sensör türlerine ve örnekleme h›z›na ba¤l›d›r.
Bu özellik, kontrol kablosu
çekme ihtiyac›n›n yan› s›ra
elektrik kablosu çekme
ihtiyac›n› da ortadan
kald›rarak, genifl
alanlar› kapsayan
Bataryay› çok h›zl› tüketecek ve
elektrik hatlar› veya günefl panelleri gerektiren uygulamalar için
Banner’in standart DX80 kablosuz ürünleri patlamaya karfl› dirençli gövdelerde mevcuttur.
Tehlikeli alanlarda kullan›m için
patlamaya karfl› dirençli gövde içindeki
SureCross kablosuz Gateway.
Toz tehlikesi içeren ortamlara uygun DX99 kablosuz node’u, güvenli tah›l asansörü ifllem izlemesi sa¤lar.
194 Otomasyon
HMI / SCADA
SCADA ve SCADA’lara Yönelik
RBSReport Excel Raporlama Program›
Robosoft
En h›zl› ve performansl›
SCADA’lar›, tag lisanslar›
olmadan gelifltirmek ve
raporlamalar› yapmak
mümkündür. Burada
dikkat edilecek husus;
yap›lacak SCADA’da
sonradan ba¤›ml›
kal›nmas›d›r.
SCADA, genifl çerçevede bak›ld›¤›nda izleme yaz›l›mlar›na verilen add›r. ‹çeri¤ine bak›ld›¤›nda
ise çok kompleks yap›larla karfl›lafl›labilir. En basit uygulamadan
en karmafl›k uygulamalara kadar
mant›k ayn›d›r; “Sistemi izlemek
ve kontrol etmek.” Bu tip programlar› asl›nda iki çeflit yolla gelifltirmek mümkündür.
Birincisi; paket yaz›l›m araçlar›:
ICONICS, WINCC, WONDERWARE, INDUSOFT vb. Bu markalardan seçim ço¤u zaman lisans ücretlerine bak›larak yap›lsa
da, lisans sat›c›lar›n›n deste¤i,
ürünün kolay kullan›labilirli¤i ve
özellikleri, bazen de dünyadaki
marka de¤eri ön plana ç›kmaktad›r.
‹kinci yol ise kendimizi gelifltirmektir. Bu en meflakatli yol olarak gözükse de asl›nda en h›zl› ve
performansl› SCADA’lar›, tag lisanslar› olmadan gelifltirmek ve
raporlamalar› yapmak mümkündür. Burada dikkat edilecek husus; yap›lacak SCADA’da sonradan ba¤›ml› kal›nmas›d›r. Standart bir makine otomasyonu uy-
196 Otomasyon
gulamas›nda kendi SCADA’n›z›
gelifltirmeniz binlerce Euro’nun
Alman veya Amerikan flirketlerine de¤il, ülkemizde kalmas›n›
sa¤lar.
Bu tip SCADA’lar›n en büyük
özelli¤i; yap›lan program›n büyüklü¤ünün maksimum 20MB’›
bulmamas›d›r. Arka planda ise
yaz›l›mc›n›n kalitesine göre
30MB bir RAM kullan›m› veya
daha düflük RAM kullan›m› da
mümkündür. WINCC gibi GB düzeyindeki bir SCADA ile ayn› ekran görüntüsüne sahip bir yaz›l›m
daha düflük hardware seçenekleriyle çal›flabiliyor. Bunun nedeni
tabi ki paket ve özel yaz›l›m›n
farklar›d›r. Baflka bir özelli¤i de
web taraf›nda ve mobil cihazlar
taraf›ndaki uygulamalarda da bu
flans›n yakalanabilmesidir.
‹flin teknolojik yönünün yan›nda
maliyet k›sm›n› incelemek de firmalar için önemlidir. Örne¤in,
30 makinelik tesisin izleme yaz›l›m›n› ele alacak olursak siparifl
takibinin yap›lmas›, ERP ile entegrasyon, makine bafl›na raporlamalar›n yap›lmas›, web üzerin-
17-20 Mart 2011
2. Hall D100
HMI / SCADA
den izlenmesi ve raporlanmas› gibi özellikler konuldu¤unda, Alman veya Amerikan yaz›l›m firmas›ndan lisanslar› al›nd›¤›nda
ve mühendisli¤i eklendi¤inde firmaya sadece yaz›l›m maliyeti
60bin Euro gelmektedir.
Bu yaz›l›m 3-4 ayl›k fulltime gelifltirme ücreti ödenerek gelifltirilebilir. Ayr›ca bunun altyap›s›n›
oluflturduktan sonra bir sonraki
projede bu maliyetler düflecek
onbinlerce Euro Alman veya
Amerikan firmalar›na gitmeyecektir.
En can al›c› nokta; raporlama yaz›l›mlar›d›r. Raporlama paket yaz›l›mlar› en düflük maliyeti 50006000 Euro’lara gelmektedir. Bu
tip sistemleri kurgularken kendi
raporlama sistemini kurmak
mümkündür.
Özellikle OPC Server teknolojilerinin geliflmesi bu alanda yeni bir
pazar açm›flt›r. Microsoft.net gibi
önde gelen yaz›l›mlar› kullanabilen yaz›l›m firmalar› kendi raporlama sistemlerini gelifltirebilir ve
ekstra maliyeti paket yaz›l›mlara
vermek zorunda kalmayabilirler.
Otomasyon firmalar› yönünden
bak›l›rsa bu tip özel projeler firmalarda çok s›k olmamakla beraber kendi içlerinde bir yaz›l›m
mühendisi bulundurmak ve ARGE’sine zaman ay›rmalar› imkans›z gözükmektedir. Bu yönde çal›flan özel yaz›l›m firmalar› ile
partnerlik yapmak en ak›lc› çözüm olarak gözükmektedir.
Özellikle MES ve raporlama alan›ndaki aç›kl›k, Türkiye gibi geliflmekte olan ülkelerde gözler
önündedir. Microsoft.net gibi
platformlar› tam anlam›yla kullanabilen otomasyon sektörüne hizmet veren firmalar az›nl›ktad›r.
Almanya gibi ülkelere bak›ld›¤›nda asl›nda bu tip uygulamalarda
ciddi bir pazar dönmektedir.
Özel yaz›l›m gelifltirmek ülke
ekonomisine katk› sa¤lamaktad›r,
hem de Türkiye’de y›llard›r söyledi¤imiz “Biliflim ile kalk›nabili-
riz” cümlesini desteklemektedir.
E¤er otomasyon firmalar› ve son
kullan›c›lar bu yöndeki seçimlerini en az›ndan standart çözümlerde özel yaz›l›m firmalar›na verir
veya içlerinde bir yaz›l›m mühendisiyle çözümünü sa¤larlarsa ülkemizin bu alanda geliflmesine
önemli bir katk›da bulunmufl olacaklard›r.
Microsoft .net teknolojisi ile
haz›rlam›fl RBSReport özellikleri
• Excel raporlar› dizayn edip istenilen an tarih baz›nda sorgulayabilen.
• Analog verileri trend olarak tarih baz›nda sorgulan›p izlenbilir.
• DataLogger paketi ile art›k
script yazmaya son verilir.
• Web arayüzü ile internet ve
intranetten tüm raporlara ulafl›n.
• Tüm opc server araçlar› ile çal›flabilinir.
• Raporlar›da mail atma özelli¤i
bulunur.
• SQL Server üzerinde veri depolanabilir.
• Redundant paketi ile verileri
kaybolmaz.
198 Otomasyon
HMI/SCADA
Renkli Dokunmatik Ekranl›
PLC
Yorum Otomatik Kontrol
Yüksek PID performansl›
ürün, petrokimya,
otomotiv, besin, plastik,
tekstil, enerji, ilaç veya
otomasyonun ihtiyaç
duyuldu¤u birçok
sektörde rahatl›kla ve
güvenle
kullan›labilmektedir.
Unitronics, yeni ürünü V560T25B; 5.7’’ renkli dokunmatik ekran, alfa-numerik tufl tak›ml›
PLC’sini kullan›c›n›n hizmetine
sundu. Türkiye Temsilcisi; Yorum
A.fi. taraf›ndan piyasaya sürülen
V560- T25B; firman›n di¤er
PLC’leri gibi operatör paneli ve
direkt girifl-ç›k›fllar›n› üzerinde
bulundurarak kompakt yap›s›yla
kullan›c›ya birçok donan›m ve
yaz›l›m avantajlar› sa¤lamaktad›r. Grafik ekranl› ürün grubu
olan Vision ailesinde yer alan
PLC, 228.4x146.5x70.5mm boyutlar›nda olup kullan›c›ya 12
veya 24VDC besleme ile çal›flt›rma seçenekleri sunmaktad›r.
OPLC kullan›c›n›n seçimi do¤rultusunda farkl› ‘snap-in’ modüllerinden biriyle kullan›larak kendi
üstünde 62 adede kadar girifl-ç›k›fl sa¤lamaktad›r. ‘Snap-in’ler
üzerlerinde dijital, analog ve s›cakl›k girifl-ç›k›fllar› bulunduran
modüllerdir. V560’›n kendi üzerindeki girifl-ç›k›fllar›n yetersiz
kald›¤› uygulamalarda geniflleme
adaptörleri ve modülleri sayesinde 1024 adede kadar girifl-ç›k›fl
genifllemesi mümkündür.
Yüksek PID performansl› ürün,
petrokimya, otomotiv, besin,
plastik, tekstil, enerji, ilaç veya
otomasyonun ihtiyaç duyuldu¤u
birçok sektörde rahatl›kla ve güvenle kullan›labilmektedir. PLC
ve HMI’›n ayn› yaz›l›m üzerinden
programlanmas› sayesinde kullan›c›ya kolayl›k sa¤lamaktad›r.
OPLC’de grafik ekran arkadan
beyaz LED ile ayd›nlat›l›rken rezistif, analog dokunmatiklik özelli¤i de mevcuttur. 2MB uygulama, 6MB resim ve 1MB font haf›za kapasiteli V560 1K’y› 9 mikrosaniyede tarama süresi ile oldukça h›zl›d›r. Geliflmifl veri tablolar›
(reçete, veri giriflleri, vb) sunan
programlama ortam›n›n yan› s›ra
h›zl› SD kartlarla da kullan›labilmektedir.
Geliflmifl haberleflme olanaklar›
olan OPLC V560’da RS232 veya
RS485 seçilebilen iki seri port ve
bunun yan›nda bir CANbus portu
bulunmaktad›r. MODBUS, CANopen, UniCAN gibi haberleflme
protokollerini destekleyen cihaz,
TCP/IP üzerinden Ethernet, eposta gönderme, mesajlaflma,
GPRS, GSM ve CDMA gibi geliflmifl haberleflme olanaklar›yla
kullan›c›ya tam kontrol sa¤lamaktad›r.
200 Otomasyon
17-20 Mart 2011
6. Hall E135
HMI/SCADA
PLC ve Endüstriyel PC
Tek Cihazda
Wago
Wago, I/O IPC ile yeni bir aç›l›m
sunuyor. Genelde endüstriyel
PC’ler geniflleme yetenekleri s›n›rl›, yer problemi olan veya oldukça maliyetli çözümlerdir.
Oysa I/O IPC ile bir sistemde iki
çözüm sunuluyor; PLC ve Endüstriyel PC tek cihazda.
IP20 standard›nda,
alüminyum yap›
içerisinde olan PC
sadece 1100gr
a¤›rl›¤›ndad›r. -20°C ile
60°C aras›nda
çal›flabilmekte olup
özellikle d›fl ortam
uygulamalar› için
güvenilir bir aral›k
sunmaktad›r. Tamamen
do¤al so¤utma ile
çal›flmas› kapal›
dolaplarda ve zorlu
endüstriyel ortamlarda
çal›flma aç›s›ndan
avantaj sa¤lamaktad›r.
202 Otomasyon
I/O IPC bir PLC fonksiyonuna sahiptir, çünkü 400’den fazla DI,
DO, AI, AO ve özel fonksiyon
modülüne sahip Wago I/O
system ile do¤rudan uyumlu olup
tüm kütüphaneleri destekler. CoDeSys ile IEC 61131-3 standard›na göre programlanabilir.
Böylece I/O IPC’yi Profibus ya da
CANopen yüklü al›p endüstriyel
ortamlarda kolayl›kla master PLC
olarak kullanmak mümkündür.
64 modüle kadar ba¤lant› yapmak mümkün olup bu 512 I/O’a
karfl›l›k gelmektedir. IL, LD, SFC,
ST, FBD ve CFC gibi dillerde
program yaz›labilir. Tüm bu modülleri standart bir 35x7,5 mm
ray üzerine takmak sistem maliyet ve kullan›m kolayl›klar›na ek
olarak yard›mc› olur. Sistemin fieldbus ba¤lant›s› ile kendi dahili
veriyolu K-Bus aras›nda ve yine
modüller ile sahadan gelen ba¤lant›lar aras›nda 3 yollu izolasyon vard›r. Bu her üç farkl› alandan gelen gerilim darbelerinin
sistemi bir bütün olarak etkileme-
17-20 Mart 2011
3. Hall C145
HMI/SCADA
mory, 1024kB retain memory
ve ek compact flash yuvas› ile
her türlü uygulama için iyi bir
performans sunmaktad›r.
yece¤i ve sadece bir tek modülde ar›zaya sebep olaca¤›
anlam› tafl›r ki bu sistemin iflletme güvenli¤i aç›s›ndan
önemli bir art›d›r. Non-volatile haf›za ve real-time clock
sistem performans ve güvenli¤ini art›r›r.
PLC olarak kullan›rken saha
taraf›nda farkl› fieldbus yap›lar›nda haberleflebilir üst seviyede ise
Ethernet üzerinden di¤er cihazlar
veya SCADA, MES, ERP ve internet ile çal›flabilir. Her fleyden
önemlisi bir PLC olarak özel panellere gerek kalmadan standart
bir LCD ekrana ba¤lant› yapmak
mümkündür. Bu PLC’lerin özel
touch ekrana ba¤lant› zorunlulu¤unu ortadan kald›rarak genel sistem maliyetinde önemli bir tasarruf sa¤lar. Çünkü IPC üzerindeki
DVI VGA portu ve USB ç›k›fllar›
sistemi standart bir PC gibi kullanma imkan› verir. Endüstriyel
204 Otomasyon
PC taraf›ndan sistemi ele ald›¤›m›zda karfl›m›zda 4 farkl› CPU’ya
sahip bir bilgisayar vard›r.
Donan›msal olarak;
Farkl› versiyonlarda MMX 266
uyumlu Geode CPU, Celeron
600, Celeron 1000 ve Pentium
1,4 GHz CPU’ lar vard›r. Duo ifllemcili modeller I/O IPC ailesine
kat›ld›. Geode CPU’ lu versiyonda on board grafik kart› varken
di¤er versiyonlarda harici ekran
kart› ile 1280x1024 ekran çözünürlü¤üne ulafl›labilmektedir.
256MB RAM, 512MB flash me-
Üzerinde 2xUSB 2.0 portu ile
Mouse ve klavye ba¤lant› imkan› vermektedir. 2 ethernet
portu ile ek bir switch’e gerek
duymadan IPC’ye girdi ç›kt›
yapmak mümkündür. Böylece ek
bir switch masraf›, Switch PLC
aras› ek kablo ve kablolama maliyeti ortadan kalkt›¤› gibi ring kablolama ile bir sistem içerisinde
aktif yedekleme yapmak ve kablo
kopmalar›ndan etkilenmeden çal›flmak mümkündür. DVI ç›k›fl› ile
standart bir LCD ekran do¤rudan
ba¤lanabilir. Onboard 2 adet optik izoleli DI ve DO ile basit ifllemler yap›labilir.
Standart olarak LINUX® 2.6 yüklü
olan sistemde istenirse Profibus
ya da CANopen sistemi yüklü
17-20 Mart 2011
3. Hall C100
HMI/SCADA
MODBUS TCP/UDP, MODBUS
RTU deste¤i de ayr›ca vard›r.
olarak gelmektedir. Bir Profibus
DP (master/slave) ve bir de CANopen (master) arabirimi sistem
üzerinde standartt›r. RS232 portu,
8 adet diyagnostik LED, 24 VDC
besleme girifli ve KBUS arabirimi(WAGO I/O sistem ba¤lant›s›
için) standartt›r.
IP20 standard›nda, alüminyum
yap› içerisinde olan PC sadece
1100gr a¤›rl›¤›ndad›r. -20 °C ile
60°C aras›nda çal›flabilmekte
olup özellikle d›fl ortam uygulamalar› için güvenilir bir aral›k
sunmaktad›r. Tamamen do¤al so¤utma ile çal›flmas› kapal› dolaplarda ve zorlu endüstriyel ortamlarda çal›flma aç›s›nda avantaj
sa¤lamaktad›r.
Yaz›l›msal olarak;
Standart olarak LINUX® 2.6 yüklü
olan sistemde istenirse Profibus
ya da CANopen sistemi yüklü
olarak gelebilmektedir. C/C++,
JAVA gibi yüksek dillerde program gelifltirilebilir. Wago I/O
Check ve Wago Ethernet settings
yaz›l›mlar› ile konfigüre edilebilir. Dahili WEB server, görsel
kontroller yaratmak ve izleme
yapmak için yeterlidir. DHCP,
BootP, DNS, SNTP, FTP, TELNET,
http deste¤i, web tabanl› kontrol,
206 Otomasyon
CoDeSys Automation Alliance ile
5 IEC dilinde programlanabilir, aç›k arabirimler OPC ve DDE,
offline simülasyon,
alarm
routine,
watch formula,
tracing, logging,
vb. sistem destekleri sa¤lamaktad›r. CoDeSys Web Visualization ile XML tabanl› ve java applet
destekli görsel izleme kontrol ekranlar›n› internet browser ile kullanmak mümkündür. CoDeSys
Target Visualization ile lokal proses izlemesini programlama sistemine ba¤lanmadan yapmak
mümkündür. DVI üzerinden ekran ba¤lant›s› mümkün oldu¤u
gibi ayn› görsel ö¤elere USB touch paneller ile de ulafl›labilir.
CoDeSys OPC Server istemci a¤lar›na ba¤lanmak için aç›k arabirimdir. CoDeSys de¤iflkenlerinin
OPC tag lar›na do¤rudan ba¤lan-
t›s› mümkündür. 26 ayr› farkl› yaz›l›msal ve donan›msal versiyonda sunulan Wago I/O IPC; ölçüm
ve kontrol, iflletme ve görsel kontroller, veri kayd› ve veri iflleme
ile haberleflme gateway ve web
server uygulamalar› için kullan›labilir.
Uygulama örnekleri olarak robotlar, bask› makineleri, otomatik
yerlefltirme makineleri, CNC, test
sistemleri, kar›flt›r›c›lar, rüzgar
türbinleri, enjeksiyon makineleri,
endüstriyel y›kama makineleri,
enformasyon terminalleri, kaynak
makineleri, bak›m ve izleme hizmetleri, depolama sistemleri ve IT
haberleflmesi gösterilebilir.
TEST / ÖLÇÜ
Dijital
Fosfor Osiloskop
Netes Mühendislik
Osiloskoplar›n en önemli
özelliklerinden birisi kay›t
uzunlu¤udur. Osiloskobun
kay›t uzunlu¤u ne kadar
yüksek olursa o kadar
yüksek detay ve uzun süre
ile dalgaformu kay›t
edilebilir.
Yeni MSO2000 ve DPO2000 serisi dijital fosfor osiloskoplar,
yüksek performans› ve geliflmifl
analiz özellikleri ile sinyalleri incelemek ve aranan cevaplar› bulmak için gereken performans› sunar. DPO2000 serisi, 200MHz
bant geniflli¤i, kanal bafl›na 1M
nokta kullan›labilir kay›t uzunlu¤u, seri veriyolu tetikleme/analiz
opsiyonlar› ve ayarlanabilir alçak
geçiren filtre ile sinyalleri tek
bir cihaz
ile ayr›nt›l›
bir flekilde
incelemeyi sa¤lar.
MSO2000
serisi ise
bu özelliklere bütünleflik 16 lojik kanal ekleyerek analog ve dijital sinyalleri tek bir cihazda efl zamanl› olarak görülmesini sa¤lar. Bu ek
özellik ayn› zamanda 20 kanal
için tetikleme imkan› sa¤lar.
kadar yüksek olursa o kadar yüksek detay ve uzun süre ile dalgaformu kay›t edilebilir. Ancak günümüzde mega-point seviyelerine gelen kay›t uzunluklar› ile dalgaformu içerisinde aranan bir
olay› bulmak da bir o kadar güç
olabilir.
Wave Inspector
Osiloskoplar›n en önemli özelliklerinden birisi kay›t uzunlu¤udur.
Osiloskobun kay›t uzunlu¤u ne
Tektronix MSO/DPO serileri ise
Wave Inspector özelli¤i ile uzun
Dijital fosfor teknolojisi ile saniyede
5000 dalgaformu yakalama ve gerçek
zamanl› yo¤unluk derecelendirme
(Intensity Grading).
208 Otomasyon
Çünkü üreticiler kay›t uzunluklar›n› art›r›rken bu uzun kay›tlar
üzerinde
çal›flmak
için etkin
ve yeterli
araçlar sunmam›flt›r.
Örne¤in
Google ya
da Yahoo
gibi arama
motorlar›
olmadan ya da internet taray›c›s›n›n s›k kullan›lanlar özelli¤i olmadan internet kullan›ld›¤›n› düflünelim. ‹flte ço¤u modern osiloskoplarda yüksek kay›t uzunlu¤u
ile çal›flmak da böyledir.
Wave Inspector
17-20 Mart 2011
2. Hall D100
TEST / ÖLÇÜ
FilterVu Ayarlanabilir Alçak
Geçiren Filtre
E¤er 20MHz standart bant geniflli¤i limitleyici ile s›n›rl› kalmak istenmiyorsa FilterVu ayarlanabilir
alçak geçiren filtreyi aç›p istenen
bant geniflli¤ine ayarlanabilir.
dalgaformlar› üzerinde çal›flmay›
yeniden tan›mlam›flt›r.
Wave Inspector ›n Search, Mark,
Zoom/Pan, Play/Pause gibi etkili
fonksiyonlar› ile dalgaformu üzerinde kolayca gezinebilir, arama
yapabilir, aranan olaylar› iflaretleyebilir ya da dalgaformuna zoom
edilebilir. Bu fonksiyonlar›n her
birine ön panelden tek bir buton
ile ulafl›labilir.
Seri Veriyolu Tetikleme ve
Analiz
Uzun kay›t uzunlu¤u gerektiren
uygulamalar›n en bafl›nda gömülü sistem tasar›mlar›ndaki seri veriyollar›n›n analizi gelmektedir.
Gömülü sistemler ile hemen her
yerde karfl›lafl›l›yor ve mikroifllemci, mikrodenetleyici, DSP,
RAM, EEPROM, FPGA gibi birçok farkl› ayg›t› içerebiliyorlar.
Bu ayg›tlar da önceden birbirleri
ile ya da d›fl dünya ile haberleflmek için paralel veriyolu kullan›rken günümüzde bu paralel
yolllar›n yerini, az yer kaplayan,
düflük güç tüketen, daha az pin
gerektiren, gürültüye karfl› daha
dayan›kl› ve de daha düflük maliyetli seri veriyollar› almaktad›r.
Ancak seri veriyollar› bu avantajlar›n›n yan›nda paralel yollarda
olmayan baz› zorluklar› da beraberinde getirmektedir. Sistem ya
da veriyolu problemlerinin hata
ay›klama ifllemini zorlaflt›rd›¤› gibi osiloskop ekran›ndaki sinyalin
yorumlanmas› ve içerisinde ilgilenilen bir olay›n bulunmas› çok
daha zordur. MSO/DPO serisi bu
Seri veriyolu tetikleme
210 Otomasyon
Olay Tablosu
zorluklar için yine en iyi araçlar›
sunmaktad›r.
Veriyolu Görünümü: Clock, data
gibi ayr› hatlar› birlikte yorumlayarak bir veriyolu görünümü sa¤lar. Bu görünüm üzerinden paketlerin bafllang›ç, bitifl anlar›, paketlerin içerdi¤i adres, data, CRC
bilgileri kolayl›kla tan›mlanabilir.
Seri Tetikleme: I2C, SPI, RS232/422/485/UART, CAN ve LIN
seri arabirimler üzerinde paket
içeri¤i, paket bafllang›c›, belirli
bir adres, belirli bir data için tetikleme yap›labilir.
Veriyolu Çözme: Gerekli veriyolu de¤erleri bir kere girildikten
sonra MSO/DPO2000 serisi her
bir paketi çözüp içindeki de¤eri
hex, binary, decimal (sadece LIN)
ya da ASCII (sadece RS232/422/485/UART) formatta veriyolu görünümü üzerinde gösterebilir.
Olay Tablosu: Olay tablosu ile
çözülmüfl paketleri ayr›ca tablo
halinde zaman etiketi ile birlikte
görülebilir.
FilterVu’nun di¤er bir önemli
özelli¤i ise di¤er alçak geçiren filtrelerin aksine, yüksek frekansl›
gürültüleri bast›r›rken glitch, peak
gibi görmek istenen detaylar kaybedilmez.
Mixed Sinyal ve Analizler
E¤er gömülü sistemler ile çal›fl›l›yorsa ve devaml› artan bir karmafl›kl›k ile karfl› karfl›ya kal›n›yor
demektir.
Tipik bir gömülü sistem tasar›m›
yüksek/düflük h›zl› seri dijital iletiflimden mikroifllemci veriyollar›na kadar farkl› sinyaller içerebilir.
Çipler aras› iletiflim için s›kl›kla
I2C ve SPI kullan›l›rken baz› uygulamalarda paralel veriyollar›
kullan›lmaktad›r.
Mikroifllemciler, FPGA’ler, ADC
ler ve DAC’lar›n hepsi bu tip uygulamalara birer örnektir ve bu
uygulamalarda analog ve lojik
sinyallerin bir arada görüntülenmesi kaç›n›lmaz bir gerekliliktir.
MSO2000 serisi mix sinyal osiloskoplar 4 analog kanala ek olarak 16 lojik kanala sahiptir. Bu
kanallar osiloskobun kullan›c›
arabirimine entegre edilmifl ve
kullan›m› son derece kolayd›r.
Yeni Nesil Dalgaformu
Görünümü
Bu kullan›m kolayl›¤›n› art›rmak
için MSO2000, lojik sinyalleri
görüntülerken yeni bir yaklafl›m
kullan›r.
FilterVu istenmeyen gürültüyü elimine
ederken görülmesi gereken glitchleri
göstermeye devam eder.
Lojik analizörlerde ya da di¤er
mix sinyal osiloskoplarda zoom
17-20 Mart 2011
2. Hall D100
TEST / ÖLÇÜ
National Instruments LabVIEW Signal
Express Tektronix Edition
yap›ld›¤›nda, e¤er sinyalde ekran
boyunca bir hareket yoksa, sinyalin 0 m› 1 mi oldu¤unu anlamak
zordur.
MSO2000 serisi ise sinyalleri
renklendirerek 0’lar› mavi, 1’leri
ise yeflil renk ile gösterir.
Ayr›ca ekrandaki kanal numaralar›n› lojik probtaki renkler ile ayn› renkte gösterir.
Yine bir MSO osiloskopta kanallar›n ayarlanmas› zaman gerektiren bir unsur iken MSO2000 serisi grupland›rma özelli¤i ile bu zaman› k›salt›r.
Kanallar grupland›r›larak birlikte
hareket ettirilebilir ya da hepsi
için bir seferde eflik de¤eri girilebilir.
Bunun yan›nda MSO2000 kenar
geçifllerinin etraf›nda baz› durumlarda beyaz bir bölge gösterir.
Bu, asl›nda geçiflin o bölge içerisinde herhangi bir yerde olabilece¤ini, daha yüksek örnekleme
oran› ile çal›fl›ld›¤› takdirde daha
kesin bilgi elde edilebilece¤ini
gösterir.
PC Ba¤lant›s› ve USB Bellek
MSO/DPO2000 serisi USB port-
c Dijital Fosfor
Osilloskop Serisi,
USB portlar› ile PC’ye
ba¤lanabilir,
USB belleklere kay›t
yapabilir ve PictBridge
uyumlu yaz›c›lara
direkt olarak
yazd›r›labilir. d
lar› ile PC’ye ba¤lanabilir, USB
belleklere kay›t yapabilir ve PictBridge uyumlu yaz›c›lara direkt
olarak yazd›r›labilir.
Ayr›ca opsiyonel olarak GPIB,
LAN video-Out portlar›na da sahiptir.
Standart olarak gelen OpenChoice Desktop PC Communications
yaz›l›m› ile dalgaformlar›n›, ekran görüntüsünü ya da osiloskobun ayarlar› kolayca bilgisayara
aktar›labilir ya da geri ça¤r›labilir.
NI Labview Signal Express Tektronix Edition LE ile de daha geliflmifl analizler, uzaktan osiloskop kontrolü ve canl› sinyal analizi gibi ifllemleri yap›labilir.
212 Otomasyon
17-20 Mart 2011
2. Hall D100
TEST / ÖLÇÜ
Yüksek Hassasiyete Sahip
Masa Tipi Multimetre
Testone
PT-Link,
Microsoft Word ve Excel
uygulamalar› alt›nda
de¤erleri ve diyagramlar›
kolayca görünmesini
sa¤lar. ‹fllemler Microsoft
Office olmadan da
yap›labilir. ‹stenirse
Labview'e uygun olarak
da kullan›labilir.
214 Otomasyon
Testone Teknoloji Çözümleri,
Türkiye Distribütörü oldu¤u Picotest Coorparation masa tipi multimetreleri pazara sundu. Yüksek
hassasiyete sahip ve Data Acquisition Unit olarak kullan›lan
M3500A modelinin özellikleri
flöyledir:
• 6.5 dijitten daha fazlas›
• 7.5 dijit teknolojisiyle dizayn
edilen 6.5 dijit M3500A dijital
masa tipi
• Multimeter
(DMM)/ Data
Acquisition
Unit 35 ppm
yüksek do¤rulu¤a sahiptir.
-DC Voltajda 35 ppm (0.0035%),
AC voltajda 0.06%, direnç ölçümünde 0.01% do¤rulu¤a sahiptir.
Bu sayede kullan›c›ya kararl›,
h›zl› ve hassas ölçümler sa¤lar.
6.5 Digit DMM ve M3500A
aras›ndak› kararl›l›k
karfl›laflt›rmas›
Yüksek H›z: 2000 Rdgs/Sec
M3500A yüksek performans almak için tasarlanm›flt›r.
Hem örnekleme h›z› ve
hem de data
transfer oran›
saniyede 2000 okumaya ulaflabilir.
19 Full Özellik
M3500A ile 11 adet ölçüm yap›labilir
• 1000 VDC, 750 V AC voltaj ölçümü
• 3 ADC ve AC ak›m ölçümü
• ‹ki ve dört kablolama ile direnç
ölçümü (2WΩ ve 4WΩ): 100Mø.
• Frekans, periyot, diyot, süreklilik ,s›cakl›k ölçümü
• Programlanabilir A-D converter
ve gürültü optimizasyonu sinyali
için filtre ayarlar›
Ayr›ca 8 adet de matematiksel
fonksiyonu ifllemi de yap›labilir;
• RATIO, %, Min/Maks, NULL,
Limits, mX+b, dB, ve dBm testi
S›cakl›k Ölçümleri
Termokupl ve RTDs (Direnç S›cakl›k Aleti) ölçümlerini destekleyen M3500A, Termokupl için yedi tipe kadar sensörleri destekler:
E, J ,K, N, R, S ve T, NIST Monografi 175 (Ulusal Standartlar Ve
Teknoloji Enstitüsü) referans tablosu kullan›l›r.
multimetrenin ücretsiz yaz›l›m›
sayesinde Data Acquisition Unit
olarak kullan›labilir.
Gürültü Engelleme
M3500A gürültü engellemede
harika bir performansa sahiptir.
DMM’nin ana parças› multi-slope
A/D dönüfltürücüdür. (A/D converter). Bu sayede örnekleme h›z›
daha yükse¤e ulafl›r, fazla gürültü
filtrelenir, iyi bir ölçüm lineeritisini sabit tutar ve geri plandaki çevresel gürültüleri azalt›r.
Ayr›ca multimetre içerisindeki
bak›r iletkenler termal EMF (Elekro manyetik, kuvvet)’i düflürür.
USB Arayüzü ve USBTMC
Deste¤i
Yüksek h›zl› USB arayüzüne sahip olan M350A kullan›m› kolay
ve saniyede 2000 okuman›n üstünde bir data transferini desteklemektedir. Opsiyonel olarak
GPIB/RS232 arayüzüne de sahiptir. USBTMC deste¤i sayesinde
eski DMM at›lsa bile sahip olunan USB uyumlu yaz›l›m kullan›labilir.
Kalite Güvence
CE belgeli M3500A koruyucu
elektriksel dizayna, çevresel testlere ve ISO 9001 belgesine sahiptir. Ayr›ca PICOTEST taraf›ndan
üretim tarihinden itibaren cihaz›n
hassasiyeti bir sene boyunca garanti edilmektedir.
3 Renk Ekran
5x7 dot matrix ile VFD dual ekran› ve 3 renk ekrana sahiptir.
Renkler sayesinde her bir sembol
kolay görülebilir.
Ücretsiz Yaz›l›m ve Uzaktan
Kontrol Program›
Uzaktan kontrol sistemi, PT-TOOL VE PT-LINK, ücretsiz ve kolay
kullan›ml›d›r. PT-TOOL ba¤›ms›z
bir program olarak PC ortam›nda
M3500A ifllemlerini sanal olarak
yapabilir, grafikleri görebilir ve
datalar Excel format›na aktar›labilir.
Ek olarak, PT-LINK Microsoft
Word ve Excel uygulamalar› alt›nda de¤erleri ve diyagramlar›
kolayca görünmesini sa¤lar. ‹fllemler Microsoft Office olmadan
da yap›labilir. ‹stenirse Labview'e
uygun olarak da kullan›labilir.
RTD s›cakl›k dönüfltürmeleri için
3 tip standarta uygundur: ITS-90,
IEC751 ve Callendar Van-Dusen
Standart› termal ölçüm fonksiyonlar›d›r.
Multi-Point Scan – Data
Acquisition Unit
M3500A 10 kanala (2 pole) kadar
ya da 20 kanala kadar taramay›
destekler. Bu sayede masa tipi
Otomasyon 215
17-20 Mart 2011
7. Hall C200
TEST / ÖLÇÜ
Enerjisini Di¤er Kaynaklardan Sa¤layan
Kablosuz Datalogger
E3Tam
Kablosuz datalogger
çevrede bulunan birden
çok kaynaktan titreflim
çevre ayd›nlatmas›
termal ve
elektromanyetik alanlar
termal de¤ifliklikler vs
yay›lan enerjileri
bünyesinde bar›nd›rd›¤›
girifller ile toplar.
MicroStrain’in, kendi enerjisini
çevrede bulunan di¤er enerji kaynaklar›ndan toplayarak sa¤layan
kablosuz datalogger EH-Link,
E3Tam taraf›ndan Türkiye’de ilk
defa pazara sunuldu.
MicroStrain’in EH-Link adl› kablosuz datalogger’› çevrede bulunan birden çok kaynaktan (titreflim, çevre ayd›nlatmas›, termal
ve elektromanyetik alanlar, termal de¤ifliklikler vs) yay›lan enerjileri bünyesinde bar›nd›rd›¤› girifller ile toplar.
Toplad›¤› bu farkl› enerjileri iflleyerek kendi bünyesinde bulundurdu¤u 3 eksen ivme ölçer nem
sensörü, s›cakl›k sensörü ve strain temelli (wheatston e köprüsü)
bas›nç, yük, tork, manyetik sensörlerine sinyal flartland›rma ifllemi için enerji olarak kullan›r.
Uygulama Alanlar›
* Bak›m (CBM)
* HVAC
* ‹ç mekan ›fl›k enerji toplama
* Bina otomasyonu
* Is› enerjisi toplama
* Endüstriyel kablosuz veri toplama
Destekledi¤i Sensör Tipleri ve
Yetenekler
* Harici olarak gerinim pulu (strain gage)
* Köprü temelli (wheatstone köprüsü) bas›nç, yük hücresi, tork,
manyetik sensörler
* Besleme isteyen harici sensörler
için DC darbe katar› ( Pulsed DC
excitation)
* Dahili nem ve s›cakl›k sensörü
* Dahili 3 eksen ivme ölçer
Destekledi¤i Enerji Tipleri
Standart voltaj girifli için
• Piezoelectric
• ‹ndüktif
• EM alan
• AC yahut DC kaynaklar
Çok düflük voltaj girifli için
• Termoelektrik üreteçler
• Düflük voltaj günefl pilleri
• Düflük voltaj DC kaynaklar (20
mV)
Daha ileri deneyler yapmak ve
yeni uygulamalar keflfetmek için
MicroStrain, Pioneer Kit’i
kullan›c›lara sundu. Bu
kitin içinde EH-Link, yaz›l›m gelifltirme paketi,
test aparatlar›, 2 adet toplay›c› ve bir kablosuz
merkez istasyonu bulunur.
Bu paket sayesinde, mühendisler kendi uygulamalar›n› tasarlayabilir ve
gelifltirebilirler.
218 Otomasyon
17-20 Mart 2011
7. Hall C220
ENERJ‹ OTOMASYONU
Enerji Sektöründe Yeflil Bir Büyüme için
Ak›ll› fiebeke Uygulamalar›
Schneider Electric
Bu makale, üretim
aflamas›ndan son
kullan›c›ya kadar bütün
da¤›t›m flebekesinin
teknik ve ticari
özelliklerini, Smart Grid
için gereken enerji, alt
yap› kaynaklar›n›,
yerel mevzuatlar
kapsam›nda teknik ve
ticari zorluklar›
özetlemektedir.
Smart Grid (ak›ll› flebeke) dönüflümü ile daha ak›ll› bir enerji yönetiminin sa¤lanmas› Schneider’in önde gelen vizyonlar›ndan
biridir.
Elektrik endüstrisi ile iliflkisi bulunan kimsenin günümüzde “Smart
Grid” konusunu göz ard› etmesi
mümkün de¤ildir. Fakat “Smart
Grid” yani ak›ll› flebeke kavram›
tam olarak ne demektir?
Web üzerinde Smart Grid ile ilgili çok say›da yararl› bilgiler mevcut olmas›na ra¤men konu ile il-
fiebeke Yönetim Çözümleri
220 Otomasyon
gili sadece k›smi bilgi veren broflürler yay›nlanm›flt›r. Bugüne kadar “Smart Grid” ile ile ilgili, haberleflme ve otomasyona dair teknik bak›fl aç›lar› tart›fl›lm›flt›r, fakat Smart Grid ifadesinin "Smart
(ak›ll›)" k›sm›na dahil edilmesi
gereken pazarlar›n fleffafl›¤› ve
tüketimdeki davran›flsal de¤ifliklikleri ile ilgili önemli ticari aç›lar
da mevcuttur.
Gerçekten de Smart Grid uygulamalar›, gelecekte kaynak - talep
dengelemesi için daha fazla veri
ve araflt›rma f›rsat› sa¤layacakt›r.
Bu makale, üretim aflamas›ndan
son kullan›c›ya kadar bütün da¤›t›m flebekesinin teknik ve ticari
özelliklerini, Smart Grid için gereken enerji, altyap› kaynaklar›n›,
yerel mevzuatlar kapsam›nda teknik ve ticari zorluklar› özetlemektedir.
Bu makalenin hedefi okuyucuya
Smart Grid kavram› ile ilgili teorik bilgileri sunmakt›r. Özellikle
Smart Grid uygulamalar›n›n kapsaml› ve do¤ru bir flekilde yap›lmas› için son kullan›c›lar›n önemine vurgu yap›lm›flt›r.
Smart Grid, verimli, sürekli, ekonomik ve güvenli elektrik sa¤lamak amac›yla kendisine ba¤l›
tüm kullan›c›lar›n - jeneratörler,
tüketiciler - ifllemlerini ak›ll›ca
entegre eden bir elektrik flebekesidir.
Bir Smart Grid sistemi, yenilikçi
ürünleri ve servisleri haberleflme
sistemleri üzerinden görüntüleme
ve kontrol için kullan›l›r:
• Çeflitli büyüklüklerde ve farkl›
teknolojilere sahip alternatörlere
ait ba¤lant›lar›n ve iflletimlerin
kolaylaflt›r›lmas›
• Tüketicilere, elektrik sisteminin
iflletme optimizasyonunda kendi
rollerini oynama imkan›n›n tan›nmas›
• Tüketicilere daha kapsaml› bilgi ve daha fazla kaynak ve sözleflmenin sunulmas›
• ‹yilefltirilmifl seviyede güvenilir
ve güvenli beslemenin sa¤lanmas›
Ak›ll› flebeke sistemleri kendi
kendini iyilefltiren teknolojiye sahiptir. “Smart Grid” elektrik sisteminin çevresel etkisini önemli ölçüde azalt›rken, iyilefltirilmifl
enerji süreklili¤i, konfor ve son
kullan›c›lara rekabet gücü yüksek
bir enerji kayna¤› sunar.
Ak›ll› flebeke sistemlerinin geliflti-
Enerji Da¤›t›m Pazar› Yönetim Sistemleri
rilmesi için, co¤rafyaya ba¤l› olarak de¤iflkenlik gösterebilecek,
pek çok etken vard›r:
• CO2 emisyonlar› ve Kyoto Protokolü’ne uygunluk
• Altyap›n›n korunmas› veya iyilefltirilmesi olmadan daha fazla
yük alabilme
• Haberleflme flebekesinde h›z ve
güvenilirlik kazand›ran teknolojik
geliflimler
• Toptan sat›fl yapan enerji piyasas›n›n serbestlefltirilmesi ve ayr›flt›r›lmas›
• Toplam enerji giderleri
• Elektrikli araçlar›n uyumundaki
beklentiler
• fiebekede daha yüksek güç kalitesi ve güvenilirlik ihtiyac›
Smart Grid, kurulum aflamas›nda
sosyal ihtiyaç ve mevzuat›n yan›
s›ra teknoloji, pazar ve ticari etkenler, çevresel etkiler, standardizasyon ihtiyac› ve ICT (Enformasyon ve ‹letiflim Teknolojisi) mutlaka göz önüne al›nmal›d›r.
20. Yüzy›l "Sessiz" fiebeke Miras›
Geçmiflte, büyük kurulufllar›n ve
Avrupa'da baz› co¤rafi bölgelerin
d›fl›nda, enerji kullan›c›lar› arzdan
ve günün kullan›m saatinden ba¤›ms›z olarak sabit bir ücret ödüyorlard›. Bu konuda farkl› bir motivasyonlar› olmad›¤›ndan, kullan›c›lar günlük döngülere afl›r› yüklenerek gerilim çökme ve yükselmeleri oluflturdular, hava durumuna ba¤l› olarak s›cak yaz ile so¤uk
k›fl aylar›nda enerji kayb›n› artt›rd›lar. Da¤›t›m flirketlerinin ortak
amac› ise sadece tedari¤in kesilmemesiydi. Elektrik ekonomik
olarak depolanamad›¤›ndan, oluflturulan kapasite, kesinti riskiyle
beraber en yüksek kullan›m tepe
de¤erinden daha fazla olmal›yd›.
Ne yaz›k ki, ABD'nin de içinde
bulundu¤u baz› co¤rafyalarda
"kullan›mdan fazla üret" modeli
1900'lerin sonunda, da¤›t›m flirketlerinin sermayelerini gere¤inden fazla alt yap› yat›r›m›na harcamalar› ve bunun sonucunda
devletin bu bütçeyi kesmesi ile iflas etti. Bunun sonucunda bu bölgelerde genifllemifl fakat bak›m›
tam olarak yap›lmam›fl ve tasarland›¤› kullan›m›n çok ötesinde
kullan›lan, sürekli ar›za ve kesintiye yol açan güç da¤›t›m flebekeleri olufltu. Da¤›t›m flebekeleri ilk
olarak 1900'lerin bafl›nda dizayn
edildi, otomasyon teknolojileri elbette yoktu. Yüzy›l›n ikinci yar›s›nda haberleflme flebekelerinin
ve otomasyon kullan›m›n›n bafllamas›yla, otomasyon sistemleri genellikle tüketiciye yak›n olan da¤›t›m flebekelerinin yerine flebekenin daha yüksek kademelerindeki
iletim sistemlerine entegre edildi.
Otomasyon sistemlerinin kurulmas›yla beraber, ço¤u kullan›c›
için enerji süreklili¤inin sa¤lanmas› yeterliydi ama yüzy›l›n sonuna do¤ru birçok kullan›c› flebekenin sa¤layabilece¤inin çok ötesinde bir "Güç Kalitesine " ihtiyaç
duydu. Elektroni¤in toplumda yay›lmas›yla, daha yüksek ve daha
kaliteli güce olan ihtiyaç, otomas-
Otomasyon 221
ENERJ‹ OTOMASYONU
yon olmadan sa¤lanamayacak
kritik seviyeye ulaflt›. Özet olarak,
geleneksel enerji pazar› tedarik
zinciri taraf›ndan yönetilirdi, bugünkü büyüyen pazarsa müflteri
odakl› olarak geliflmektedir.
Gelecekteki Zorluklar ve
21. Yüzy›l fiebekesi
‹klim de¤iflimini sera gazlar›n›n
etkisini azaltarak s›n›rland›rmak
global bir hedef haline geldi.
1997'deki Kyoto sonuç bildirgesinde birçok ülke enerji verimliliklerini artt›raca¤›n› beyan etti ve
Aral›k 2009 Kopenhag sonuç bildirgesinde de üye ülkeler kendilerine bu konuda büyük hedefler
koydular.
Önümüzdeki hedef 2030 y›l›nda
enerji ihtiyac› tam 2 kat›na ç›kacakken, CO2 emisyonunu yar› yar›ya düflürmektir. Elektrik üretimi,
enerji denkleminde iklim de¤iflikli¤i konusunda önemli bir rol oynamaktad›r ve çözümün en büyük destekçisi olacakt›r. Elektrik,
elektronik ve haberleflme endüstrisinin sa¤lad›¤› Smart Grid çözümleri bu zorluklar› aflabilecek
kapasitededir. Smart Grid elektrik
üretimi ve elektrik ihtiyac› aras›ndaki dengeyi sa¤lamaya yard›mc›
olacak ve ihtiyaç duyulan altyap›y› optimize edebilece¤i gibi daha fazla yeflil enerji üretimini de
sa¤layabilecektir.
Smart Grid afla¤›dakileri yönetme
imkan› sa¤layacakt›r:
• Yenilenebilir enerji yat›r›mlar›ndaki büyüme ve fosil yak›t
emisyonundaki yasaklamalar sayesinde olumlu çevresel etkiler
• Di¤er ürünlerden daha fazla
artmas› beklenen konvansiyonel
fosil yak›tlar›n maliyeti
• Merkezi güç üretimi alanlar›na
karfl› toplumsal tepki (özellikle
nükleer teknoloji)
• Da¤›t›m sistemleri ve son kullan›c› ba¤lant›lar›nda mikro üretimin eklenmesi ve kullan›lmas›
222 Otomasyon
yonlar› bu konu ile ilgili çal›flmalar›n› sürdürmektedir.
• Kullan›c›lar özel bilgilerinin korunmas›na ihtiyaç duymaktad›rlar. Bilgilerin nas›l saklanaca¤› ve
kimlerin eriflim izni olaca¤› hala
tart›flma konusudur.
Ak›ll› fiebeke Çözümleri Uygulanmazsa
Gelece¤imiz ...
• ‹letim ve da¤›t›m altyap›s›n›n
iyilefltirilmesi
Çok büyük de¤iflikliklerin olmamas› durumunda, sürekli elektrik
tedari¤ine ihtiyaç duyan kritik ifllemler artarken elektrik flebekelerinde geçici ve kal›c› kesintilerin
say›s› da artacakt›r.
Ticari bak›mdan dünyada, özellikle Avrupa ve ABD'de birçok
elektrik pazar›, üretim, iletim ve
da¤›t›m alan›nda devlet kontrolü
alt›nda olmaktan ç›kmaktad›r. Bu
da Smart Grid'e iki yönlü bir
fonksiyonellik sa¤lamaktad›r:
• Enerji ticareti ve transferi art›k
rutin olarak genifl co¤rafi alanlara
yay›lmakta ve enerji piyasas›ndaki fiyatlar› h›zla düflürmektedir.
• Son tüketiciler, düflen fiyatlardan yararlanabilirler ve pazar fiyatlar›na göre kendi tüketimlerini
kontrol etme motivasyonuna sahiptirler.
Smart Grid’in Sa¤lad›klar› ve
Uygulama Örnekleri
Smart Grid baflta afla¤›dakiler olmak üzere yeni teknolojiler ve
uygulamalar› getirecektir:
Siber Güvenlik
Smart Grid'in haberleflme ve flebeke oluflturma ifllemiyle büyük
ilgisi olmas› nedeni ile siber güvenlik en önemli konu haline gelmektedir. Bununla ilgili birbirini
tamamlayan iki bak›fl aç›s› mevcuttur:
• Veri alt yap›s› hacker ve zararl›
yaz›l›mlara karfl› korumaya ihtiyaç duymaktad›r. Standart komis-
Smart Grid teknolojisinin net
trendlerinden biri, internetteki
iletiflim için kullan›lan TCP/IP
protokolünün standartlaflt›r›lmas›yla elde edilen "IP yak›nsamas›d›r". Üzerinde çal›fl›lan alanlardan biri de daha güvenli araç ve
yaz›l›mlar için güvenlik standartlar› ve uygulamalar›d›r; IP V6'da
buna dahildir.
Hizmet Odakl› Yap› (SOA)
SOA uyumlu yaz›l›m ve yap›lar,
normalde birbirinden ayr› olan sistemlerin birbiriyle etkileflimini ve
ba¤lanabilirli¤ini sa¤layan endüstriyel bir standartt›r. W3C (World
Wide Web Consortium) taraf›ndan
belirtilen özelliklere göre Smart
Grid fonksiyonelli¤inin önemli bir
kriteridir. Bu flartnameler, karfl›l›kl› gönderimlerin ne kadar güvenli
oldu¤unu tan›mlayan WS- Security'e sahiptirler. Ayn› zamanda
https gibi teknolojilerin kullan›m›nda da ihtiyaç duyuldu¤unda
kullan›labilir. Bugün, sadece bir
kaç sistem SOA yap›s› içerisinde
yer alabilecek, kurumsal yaz›l›m
mimarisine sahiptir. Zaman içerisinde, tüm sistem ve araçlar, sat›c› sistemleri ve müflteri özellikleri
ile etkileflim içerisinde olacak bu
ana mimariye sahip olacakt›r.
W3C spesifikasyonlar›, NIST
(Ulusal Standart ve Teknoloji Enstitüsü) taraf›ndan benimsenen,
web servisleri ve web tabanl› uygulamalar›yla uyuflan çekirdek
bir stratejidir.
Karbon Emisyon Ticareti
Karbon Emisyon ticareti (ayn› zamanda emisyon ticareti, beyaz
kredi, emisyon üst s›n›r ticareti),
ekonomik teflvikler sa¤lanarak
emisyon ve kirlenme konusunda
azalmalar hedefleyen ve kirlenmeyi kontrol etmeyi amaçlayan
resmi bir programd›r.
Tüketicinin enerji tasarrufu ve
karbon yay›l›m›n› düflüren ad›mlar, potansiyel para tasarrufu da
sa¤lad›¤›ndan öncelik kazanm›flt›r. Bu mekanizman›n do¤ru bir
flekilde devreye al›nabilmesi için
Smart Grid sistemleri büyük öneme sahiptir.
Ak›ll› Ölçüm
Ak›ll› ölçümler, izleme ve kontrol
teknolojileri ile birlikte daha dinamik fiyatlama flemalar›n oluflmas›nda anahtar rolü üstlenecektir. Do¤ru bilgilere sahip olduktan sonra kullan›c›lar, ak›ll› flebeke kontrollerinin fiyat sinyallerine
göre tüketim al›flkanl›klar›n› uyarlayabileceklerdir.
Ak›ll› ölçümlerin ev kullan›c›lar›na yönelik bir arayüz olarak kullan›lmas› da düflünülmektedir.
Üreticiler taraf›ndan kullan›labilecek bir web arayüzü ve entegre
kontrollü ev otomasyonu seçenekleri araflt›r›lmaktad›r.
Da¤›t›lm›fl Enerji Kaynaklar›n›n
Entegrasyonu
Da¤›t›lm›fl Enerji Kaynaklar› konsepti da¤›t›lm›fl üretim teknolojilerinin ötesine geçmektedir. Hem
yenilenebilir hem de yedeklenen
üretim kaynaklar›n›, depolama
donan›mlar›n› (elektriksel ve termik depolama), elektrikli araçlar›
ve ak›ll› aletleri kapsamaktad›r.
Mikrogrid
Mikrogrid birkaç bina ve küçük
bir toplulu¤a güç tedarik etme
amac›yla dizayn edilen küçük ölçekli bir elektrik flebekesidir. Microgridler enerjiyi daha verimli
kullanan rüzgar türbinleri, fotovoltaik santraller gibi yenilenebilir enerji kaynaklar›n›n kullan›m›n› artt›racakt›r.
Aktif fiebekeler
Geleneksel flebekeler pasif olarak
yönetiliyordu. Aktif flebekeler,
üretici ve tüketicilerin daha kolay
ba¤lanabilmesini sa¤lamakta, da¤›t›m flirketi ve müflterilerin daha
iyi etkileflebilmesine izin vermekte, k›sa vadede oldu¤u gibi uzun
vadede de tüketici ve üretici için
al›m cazibesi sunmaktad›r.
Aktif flebeke yönetimi, flebekelerin enterkonnekte hale gelmesi ve
lokal kontrol alanlar›n›n (‘hücreler’) kullan›m›ndan meydana gelir. Bu tarz flebekeler, tüketiciler
için birçok hizmet olana¤› sa¤lad›¤› gibi daha yüksek iflletim güvenli¤ini de sa¤lamaktad›r. Sistemdeki da¤›t›lm›fl üretim seviyesinin artmas›yla, aktif flebekeler
gittikçe daha büyük öneme sahip
olmaktad›rlar.
Yeni Teknolojinin Arz ve Talep
Taraf›na Etkileri
Da¤›t›m flirketi flebekelerinde otomasyon 30 y›l önce bafllad›. Genel olarak otomasyon sistemlerine sahip iletim a¤lar›ndan farkl›
olarak, da¤›t›m a¤lar› limitli bir
da¤›l›mdan dolay› flebeke operatörüne ancak temel otomasyon,
uzaktan görüntüleme ve bu
kompleks ve çok genifl a¤› limitli
kontrol imkan› sa¤lamaktad›r.
Otomasyon uygulamalar› yap›lmas›ndaki en önemli temel neden, tedarik güvenilirli¤i, enerji
süreklili¤i ve iflletme maliyetlerinin düflürülmesiydi.
Yeni nesil da¤›t›m otomasyonu
ayn› zamanda yeni ihtiyaçlar› da
karfl›layabilecektir:
• Kaynaklar›n izlenmesi: ekipmanlara yeni sensörlerin yerlefltirilmesiyle, ekipman durum bilgilerinin bir kaynak yönetim yaz›l›m›na iletilmesi, yat›r›m ve yenileme planlamalar›nda iyilefltirme.
• Elektrik h›rs›zl›¤›n›n azalt›lmas›: fiebekenin belli kademelerinde
ak›ll› ölçümlerin karfl›laflt›r›lmas›yla, kay›p-kaçak oranlar›n›n ve
da¤›t›m flirketi verimlili¤inin iyilefltirilmesi.
• Da¤›t›lm›fl enerji kaynaklar›n›n
entegrasyonu
• Güvenlik izleme uygulamalar›n›n eklenmesi (gözetim kameralar›)
‹leri seviye da¤›t›m otomasyonu
afla¤›dakilerden oluflur:
• Yeni flebeke yönetim konsepti
(eski flebeke iflletme kurallar›n›n
de¤ifltirilmesi ile oluflturulmufltur)
• Varolan da¤›t›m hatlar› ve kablolara yeni sensörlerin eklenmesi
• Yeni haberleflme kanallar› ile
daha üst seviye otomasyon (özellikle AMM/AMI haberleflme sistemleri ile ak›ll› ölçümler)
• Bu sensörler ve haberleflme altyap›s›n›n kontrol merkezleri ve
bilgi ifllem uygulamalar›yla entegrasyonu.
Otomasyon 223
ENERJ‹ OTOMASYONU
Yeni uygulamalar sistem güvenli¤inin bak›m›n› yap›p, güç kalitesi
ve tedarik süreklili¤ini art›r›rken
da¤›t›lm›fl enerji kaynaklar›n›n
entegrasyonunu da destekleyecektir.
• Kendi kendini onarma, otomatik olarak tekrar servise girme
özelli¤i
• Orta gerilim, alçak gerilim flebekelerinde izleme ve kontrolle,
ak›ll› trafo merkezleri konsepti
• Güç kalitesi izleme ve analizi
ile ileri seviye flebeke görüntüleme imkanlar›.
• Kontrol merkezi operatörlerine
yönelik daha fazla flebeke yönetim imkan› (da¤›t›m tahmini vs.)
Standartlar, da¤›t›m otomasyonu
uygulamalar›n› ve tüm ekipmanlar›n entegrasyonunu destekleyecektir.
• IEC 61850 uygulamalar›, kontrol merkezlerinden fider kademesine kadar tüm da¤›t›m otomasyonu alanlar›n› kapsayarak
sadece da¤›t›m merkezi uygulamalar›n›n çok ötesinde geniflleyecektir.
• IEC 61968 Genel Bilgi Modellemesi, baflka bilgi ifllem uygulamalar›na (CRM, GIS, MDM…)
ba¤lanabilirli¤i sa¤layacakt›r.
Bununla birlikte bu haberleflme
a¤lar› ek kapasiteye, mevcut alt
sistemler aras›nda sürekli haberleflme ve enterkonnektiviteye ihtiyaç duyacakt›r. Gelecekte HVDC
(DC ‹letim), FACTS (Esnek AC ‹letim Sistemleri), UHV (Ultra Yüksek Gerilim), VFT (De¤iflken Frekans Transformatörü), WAMS
(Genifl Alan Görüntüleme Sistemleri), süper iletken donan›mlar›
gibi teknolojiler daha da ak›ll› bir
haberleflme flebekesinin oluflturulmas›n› sa¤layacakt›r.
Yeni Teknolojinin Arz ve Talep
Taraf›na Etkileri
Smart Grid'in üç ana hedefi afla¤›da özetlenmektedir:
224 Otomasyon
c Ak›ll› flebeke sistemleri
kendi kendini iyilefltiren
teknolojiye sahiptir. “Smart
Grid” elektrik sisteminin
çevresel etkisini önemli
ölçüde azalt›rken,
iyilefltirilmifl enerji
süreklili¤i, konfor ve son
kullan›c›lara rekabet gücü
yüksek bir enerji kayna¤›
sunar. d
1. fiebeke kapasitesini optimize
etmek için elektrik enerjisinin arz
ve talep taraf›n› daha iyi dengelemek, yük e¤risinde günlük dalgalanmalar› önleyerek, "yük faktörünü" maksimize etmek.
2. Üretim ve iletim k›s›tlamalar›ndan dolay› oluflan enerji maliyetlerindeki oynamalar› düzenlemek.
3. Son kullan›c› taraf›nda daha
fazla da¤›t›lm›fl üretim (yenilenebilir veya konvansiyonel) ve
enerji depolamaya olanak tan›yan micro gridler’in kurulmas›.
Sürekli yeni ekipman alarak kapasite geniflletmek yerine, modern haberleflme ve internet teknolojileri kullanarak talep taraf›ndaki kaynaklar› daha düflük maliyetlerle kullanabilir.
Son kullan›c›lar›n kendi elektrik
yüklerini kontrol edebilmeleri ve
Smart Grid'in getirece¤i yeni ekonomik avantajlar› kullanabilmesi
için birçok önemli ölçüm yapmalar› gerekmektedir.
• Ölçüm yap›lam›yorsa iyilefltirme yap›lamaz. Son kullan›c›n›n
gerçek zamanl› karar verebilmesi
ve analiz yapabilmesi için uygun
ölçümleri alabilmesi gereklidir.
• Son kullan›c›n›n ekonomik f›rsatlar olufltu¤unda harekete geçmesini sa¤layacak enerji strateji-
leri olmak zorundad›r. Ticari bir
binada, bina otomasyon sistemine de¤iflik yük atma/alma senaryolar› eklenebilir. Di¤er taraftan
bir üretim tesisi, ERP ve MRP sistemlerine üretim maliyeti ile
enerji maliyeti karfl›laflt›rmalar›n›
ekleyebilir, böylece ürünlerde
birim enerji maliyetini düflürmek
için üretim miktar› ayarlanabilir.
Smart Grid uygulamalar› gelifltikçe, piyasa mekanizmalar› da son
kullan›c›lar›n fiyat sinyallerinin
geliflmelerine göre tepki verebilece¤i ve enerji pazar›na aktif olarak kat›labilece¤i flekilde geliflmektedir. Basit yük atma/alma
programlar› olarak bafllayan bu
uygulamalar, art›k son kullan›c›lar›n toptan enerji pazar›ndaki
dalgalanmalara gerçek zamanl›
reaksiyon göstermesini sa¤layan
yeni uygulamalara do¤ru evrimlefliyor. Bu, uygulamalar, optimum enerji tedari¤i için gereken
altyap›y› optimize etmektedir
ama ayn› zamanda Smart Grid
teknolojisinin uygulanmas›n› da
zorunlu k›lmaktad›r.
Daha düflük maliyetlerin getirdi¤i
avantajlar›n yan›s›ra, Smart Grid
sayesinde mümkün olan talep yönetim programlar›n›n sosyal faydalar› da bulunmaktad›r. Bir son
kullan›c› tüketmedi¤i her megawatt güç için karbon emisyonu
da azalm›fl olacakt›r. Üretilmeyen
her megawatt/s için atmosfere 1
ton daha az karbon sal›nmaktad›r.
Smart Grid'in ana hedeflerinden
biri son kullan›c›lar›n da¤›t›lm›fl
üretime katk›da bulunmalar›n› ve
enerji depolamalar›n› kolaylaflt›rmakt›r. Bunun faydal› say›lmas›n›n birçok nedeni vard›r:
• Hastanelerden gökdelenlere,
veri merkezlerinden, so¤utmal›
depolara kadar tüm kritik yüklerde enerji süreklili¤i flartt›r. Smart
Grid, kritik yüklerde yap›lan
arz/talep kontrolünü konutlardaki
kritik yüklere kadar indirmektedir.
• Önümüzdeki 50 ila 100 y›l aras›nda, gazl› veya dizel yak›t ile
çal›flan araçlar›n yerini alacak
olan elektrikli araçlar sera gaz›
emisyonlar›n› önemli derecede
düflürecektir.
• Di¤er fleylerin yan›nda rüzgar
ve hidroelektrik santraller, fotovoltaik santraller, enerji depolamas›n› kapsayan yenilenebilir
enerji kaynaklar› yayg›n olarak
kullan›lmaya bafllam›flt›r. Smart
Grid teknolojisi, yenilebilir kaynaklar›n flebeke ba¤lant›lar›n›n
güvenli ve güvenilir hale getirilmesini sa¤lar.
Sonuç
Bugünün ve 1960 y›l›n›n elektrik
endüstrisi aras›nda yap›lacak bir
karfl›laflt›rma çok küçük farkl›l›klar gösterecektir. Teknik aç›dan,
kullan›c›lar›n›n her türlü ihtiyaçlar›n› karfl›layabilecek kapasitede
bir flebeke infla edilmesine çal›fl›lm›flt›r.
Tüketiciler elektrik enerjisinin
gerçek, de¤iflken masraflar›ndan
uzak kalm›fllard›r. Elektrik flebekesinden fazla yük çekme nedeni
ile oluflan ekonomik cezalarla ilgili bilgileri de yoktur. Buna ilave
olarak, baz› co¤rafyalarda flebeke
alt yap›s› ile ilgili gerekli yat›r›mlar yap›lmam›flt›r.
Bunun sonucunda elektrik flebekesi optimum flekilde kullan›lmamakta, da¤›t›m bölgeleri aras›nda
denge sa¤lanamamakta, kullan›c›lar sürekli kesintilerden muzdarip olmakta, önümüzdeki y›llarda
gerekli olan kapasite büyümesi
hesaplanamamakta ve sera gaz›
emisyonlar›nda ciddi art›fllar
oluflmaktad›r.
‹klimsel de¤iflikli¤e gösterilen
toplumsal hassasiyet, enerji piyasas›n›n serbestleflmesi, yenilene-
bilir enerji kaynaklar›n›n kullan›m› ve yeni enerji depolama ve
haberleflme teknolojileri, elektrik
flebekelerini gözden geçirme ve
flebekelerini Smart Grid – Ak›ll›
fiebekeye çevirme flans›n› vermektedir. Smart Grid, elektrik flebekesini bir IT a¤› üzerinden birlefltirir ve de¤erli enerji kaynaklar›n› daha iyi kullanabilmeyi ve
enerji sektöründe daha “yeflil” bir
büyümeyi mümkün k›lar.
Smart Grid uygulamalar›, yenilebilir enerji ve elektrikli araçlar›n
kullan›m›n› artt›racak olan sosyal
hareketlili¤i de mümkün hale getirir. Ak›ll› flebekeler fiyat sinyal-
lerini do¤ru yorumlayan bilinçli
tüketiciler ile fleffaf bir enerji piyasas›n›n kurulmas›n›, flebeke kapasitesinin do¤ru kullan›lmas›n›,
tüm dünyada yeni geliflen ekonomilerin yüksek kalitede ve güvenilir enerjiye ulafl›m›n› sa¤layacak ve enerji sektörünü kökünden de¤ifltirecektir.
Referanslar
• NIST
http://www.nist.gov/smartgrid/
• Avrupa Teknoloji Platformu
http://www.smartgrids.eu
• Avrupa Enerji komisyonu
http://ec.europa.eu/energy/index_en.htm
Otomasyon 225
ENERJ‹ OTOMASYONU
Enerji Otomasyonu’na
Genel Bak›fl
SGE Mühendislik
SCADA sistemlerinde
amaç; PC’ye kurulan
SCADA yaz›l›m› vas›tas›
ile sahadaki
ekipmanlardan okunan
veya al›nan durum
bilgilerinin PC ekran›nda
izlenmesi, gerekli
bilgilerin, istenilen
frekansta kayd›, alarm
al›nmas›, sahadaki baz›
ekipmanlar›n PC
üzerinden
otomatik/manuel
kontrolü ve
raporlamad›r.
226 Otomasyon
Enerji SCADA’s› Tan›t›m›
SGE Mühendislik, enerji otomasyonu üzerine çal›flmalar yapmakta olup, afla¤›da bu sistemlerde
kullan›lan bafll›ca ekipmanlar,
kullan›m alanlar›, amaçlar›, yaz›l›mlar›n çal›flma flekilleri, protokoller hakk›nda baz› bilgileri verilmifltir. Ayr›ca yaz›n›n sonunda
bu konuda referans niteli¤inde
olabilecek bir flartname tasla¤›
verilmifltir.
SCADA kelimesi, Supervisory
Control And Data Acquisition,
kelimelerinin bafl harflerinin birlefltirilmesi ile oluflmufltur. Türkçe
anlam›; bilgi alma, kontrol ve izlemedir.
SCADA sistemlerinde amaç;
PC’ye kurulan SCADA yaz›l›m›
vas›tas› ile sahadaki ekipmanlardan okunan veya al›nan durum
bilgilerinin PC ekran›nda izlenmesi, gerekli bilgilerin, istenilen
frekansta kayd›, alarm al›nmas›,
sahadaki baz› ekipmanlar›n PC
üzerinden otomatik/manuel kontrolü ve raporlamad›r.
SCADA Sistemlerinin Avantajlar›
• Sistemin PC üzerinden online
olarak izlenmesi ve denetimi (kumandas›),
• Bak›m süresinin azalt›lmas› yoluyla zaman ve iflgücü tasarrufu,
• Ar›za takibi ve müdahale,
• Tüketim noktalar›n›n tespiti ve
enerji tasarrufu önlemleri al›nmas›nda öncülük,
• Güvenli enerji, güç, yük da¤›t›m ve denetiminin sa¤lanmas›,
• Cezal› durumlar›n önlenmesi
(Demand ve kompanzasyon),
• ‹nsan hatas›na yer vermeyecek
flekilde manevralar yap›lmas›,
• Sisteme yap›lan müdahalelerin
kay›t alt›nda tutulmas›,
• Sahadaki alarmlardan an›nda
haberdar olunmas› ve kaydedilmesi,
• Üretimdeki enerji maliyetlerinin ç›kart›lmas› ve enerji tüketimlerinin kayd›,
• Ar›zal› noktalardan an›nda haberdar olunarak izole edilmesi ve
müdahale,
• Ar›za riski olan noktalar›n tespiti ve önceden önlem al›nmas›,
• Sahadaki ekipmanlar taraf›ndan ölçülen de¤erlerin (Ak›m, gerilim, güç, enerji, THD vs.) tek
tek ayn› anda izlenmesi çok zor
ve zahmetli oldu¤undan tüm
bunlar›n ayn› anda tek ekranda
izlenebilmesi,
• Sistemin iflleyiflinden (flalter pozisyonlar› vs) bilgi sahibi olma,
• Ölçümlerin kayd›,
• Kay›tlar›n bir tufl yard›m› ile
otomatik grafik ve say›sal raporlanmas›,
• Sistemi besleyen enerji kalitesinin takibi (harmonikler, transientler, flicker, nötr-torak aras› potansiyel fark› takibi).
Enerji Otomasyonu
Modellemeleri
Enerji otomasyonu konusunda
bafll›ca 2 SCADA modeli mevcuttur;
1- Enerji kalitesi / devaml›l›¤› izleme otomasyonu
a. Enerji izleme (Tüm parametreler)
b. Sayaç otomasyonu (sadece
17-20 Mart 2011
2. Hall C100
ENERJ‹ OTOMASYONU
kWh ve/veya kVAr)
2- Enerji kalitesi / devaml›l›¤› izleme ve kontrol otomasyonu
a. Enerji izleme ve kontrol
b. Kontrol Otomasyonu / yük atma otomasyonu
Not: Tüm bunlar›n yan›nda, makine otomasyonu, proses otomasyonu firman›n faaliyet alan›nda
olmad›¤›ndan kapsam d›fl› tutulmufltur.
1- Enerji Kalitesi / Devaml›l›¤›
‹zleme Otomasyonu
a- Enerji ‹zleme
(Tüm parametreler)
Bu tip enerji otomasyonlar›nda
sahadan sadece bilgiler okunur.
Yani sahadaki herhangi bir cihaza müdahale edip onun çal›flma
fleklini de¤ifltirmek veya bir noktan›n enerjisini on/off yapmak
mümkün de¤ildir. Bu nedenle sahada kullan›lan ekipman sahadaki izlenecek parametrelere göre
de¤iflkenlik göstermektedir.
E¤er sadece elektriksel bilgiler izlenecek ise, izlenecek parametrelere uygun RS232/485 ç›k›fll› bir
enerji analizörü kullanmak yeterlidir. Bunun yan›nda s›cakl›k,
nem, trafo ya¤ seviyesi, flalter/kesici aç›k-kapal›, trafo kap›s› aç›kkapal› gibi parametrelerinde izlenmesi gerekiyor ise bu durumda izlenecek parametrelere uygun iletiflim portuna sahip veya
dijital/analog (transducer) ç›k›fllar› bulunan, switch, flalter, kesici,
termostat kullan›lmal›d›r. (RS
485/232 ç›k›fllar›na sahip olmayan elemanlar›n sahada bulunmas› durumunda bunlardan gelen dijital / analog sinyallerin ifllenmesi ve PC’ye aktar›lmas› için
PLC kullan›lmas› gerekir) Tüm
bilgiler, bir veya birden fazla tek
hat flemas› sayfas› üzerinden izlenir. Ayr›ca sistemi k›smen simule
etmek de mümkündür. Yani, ek-
228 Otomasyon
c Enerji izleme
otomasyonuna benzer
flekilde sahadan sadece
enerji tüketimlerine ait
veriler okunur ve
kaydedilir. Daha sonra
kaydedilen bu verilerden
rapor al›narak belirli
tarihler veya saatler
aras›ndaki tüketimler
kontrol edilebilir. d
rana konacak bir veya daha fazla
tek hat sayfas› üzerinden sistemin
daha kolay ve anlafl›l›r olarak izlenmesi mümkündür.
E¤er sistem bir enerji izleme sistemi ise afla¤›dakiler mümkündür:
• PC ekran›nda ölçülen anl›k de¤erler online olarak izlenir,
• Ayarlanan frekansta ölçülen de¤erler kaydedilir,
• Ayarlanan alt, üst, eflit de¤erlerine göre sahadan alarm al›nabilir,
• Al›nan alarm de¤erlerini tarihsaati-de¤eri ile kaydedilir,
• Kaydedilen bilgilerden istenilen
tarih ve saat aral›klar›nda raporlar
al›nabilir, al›nan raporlar di¤er
program formatlar›na (Access, Excell) aktar›labilir,
• Ölçülen veya rapor olarak al›nan de¤erler yaz›c›dan ç›kt› al›nabilir,
Ethernet üzerinden iletiflim
• Sistemin çal›flmas› hakk›nda
her daim bilgi sahibi (flalter pozisyonlar› vs..) olunur,
• Tüketim noktalar›n›n tespiti ve
enerji tasarrufu önlemleri al›nmas› sa¤lan›r,
• Ar›zalardan ve ar›za do¤urarak
sistemin kesintiye u¤ramas›na sebep olabilecek olaylardan an›nda
haberdar olunabilir. Böylece sisteme an›nda müdahale edilerek
verimlilik art›r›l›r,
• Yükleri besleyen enerji kalitesi
hakk›nda bilgi sahibi olunabilir,
• Reaktif enerji tüketimlerinin sürekli izlenmesi ve kay›t alt›na
al›nmas› vas›tas›yla, cezal› reaktif
enerji tüketim bedellerinin ödenmemesi sa¤lan›r,
• Üretimdeki enerji maliyetlerinin ç›kart›lmas› ve enerji tüketimlerinin kayd›,
• Sahadaki ekipmanlar taraf›ndan
ölçülen de¤erlerin (ak›m, gerilim,
güç, enerji, THD vs) tek tek izlenmesi çok zor ve zahmetli oldu¤undan ve ayn› anda izlenmesi
imkans›z oldu¤undan tüm bunlar›n ayn› anda tek ekranda izlenebilmesi.
Not: Enerji izleme otomasyonu
ile tüm elektriksel parametreler
izlendi¤inden sayaç otomasyonunun yapt›¤› ifli de kapsayabilir.
Uygulama alanlar›: Fabrikalar,
al›flverifl merkezleri, organize sanayi bölgeleri, hastaneler, ifl merkezleri
17-20 Mart 2011
3. Hall B176
ENERJ‹ OTOMASYONU
• Al›nan alarm de¤erlerini tarihsaati-de¤eri ile kaydedilir,
• Kaydedilen bilgilerden istenilen
tarih ve saat aral›klar›nda raporlar
al›nabilir, al›nan raporlar› di¤er
program formatlar›na (Access, Excell) aktar›labilir,
• Ölçülen veya rapor olarak al›nan de¤erler yaz›c›dan ç›kt› al›nabilir,
• Faturaland›rma yap›labilir,
• Tüketim noktalar›n›n tespiti ve
enerji tasarrufu önlemleri al›nmas›,
• Reaktif enerji tüketimlerinin sürekli izlenmesi ve kay›t alt›na
al›nmas› vas›tas›yla, cezal› reaktif
enerji tüketim bedellerinin ödenmemesi sa¤lan›r,
• Üretimdeki enerji maliyetlerinin ç›kart›lmas› ve enerji tüketimlerinin kayd›.
Modem üzerinden iletiflim
b- Sayaç Otomasyonu
Baz› durumlarda sadece enerji tüketim noktalar›n›n tespiti ve maliyetlendirme / faturaland›rma çal›flmalar›n›n yap›labilmesi için sadece enerji bilgilerinin ölçülmesi
istenilebilir. Bu durumda sahaya
sadece sayaç koymak yeterli olabilir.
Enerji izleme otomasyonuna benzer flekilde sahadan sadece enerji tüketimlerine ait veriler okunur
ve kaydedilir. Daha sonra kaydedilen bu verilerden rapor al›narak
belirli tarihler veya saatler aras›ndaki tüketimler kontrol edilebilir.
Pulse veya RS485 ç›k›fll›, bir elektronik süzme sayaç ile enerji analizörlerinin birim fiyat› son dönemlerde birbirine çok yak›n olmas›ndan dolay› art›k çok tercih
edilir bir otomasyon modeli olarak karfl›m›za ç›kmamaktad›r.
Fiyat olarak biraz daha uygun
olan pulse ç›k›fll› elektronik bir
veya birden fazla süzme sayac›
bir PC sistemine ba¤lamak için
arada, sayaçlardan gelen pulse’lar› say›p RS485 sinyaline çe-
230 Otomasyon
virecek bir PLC ve pulse say›c›
kullan›lmas› gerekmektedir. Bu
nedenle sayaçlar›n çok da¤›n›k
oldu¤u bir yerde neredeyse her 13 sayaç bafl›na bir PLC/Pulse say›c› kullanmak gibi bir zorunluluk
do¤maktad›r. Birbirine çok yak›n
olan sayaçlarda ise 1 PLC kullanmak yeterli olmaktad›r. Fakat PLC
ile süzme sayaç bedelleri topland›¤›nda genellikle RS485 ç›k›fll›
bir analizör kullanmak çok daha
uygun ve kolay olmaktad›r. Ayn›
flekilde RS485 ç›k›fll› bir süzme
sayaç fiyat› tek bafl›na bir analizör fiyat› ile neredeyse ayn› oldu¤undan, yine analizör kullan›p,
sayaç de¤erleri d›fl›nda di¤er
elektriksel parametreleri de izlemek hem fiyat hem de teknik olarak çok daha uygun olmaktad›r.
Genel olarak yap›labilecekler
flöyledir.
• PC ekran›nda enerji tüketimleri
online olarak izlenir,
• Ayarlanan frekansta ölçülen de¤erler kaydedilir,
• Ayarlanan toplam üst eflik enerji de¤erine ulafl›ld›¤›nda alarm
al›nabilir,
Uygulama alanlar›: Fabrikalar,
al›flverifl merkezleri, organize sanayi bölgeleri, hastaneler, ifl merkezleri
2- Enerji Kalitesi / Devaml›l›¤›
‹zleme ve Kontrol Otomasyonu
Bu tip enerji otomasyonlar›nda
t›pk› 1 no’lu otomasyon modelinde oldu¤u gibi sahadaki bilgiler
okunup PC ekran›ndan izlenebilir; fakat tüm bunlara ek olarak
otomatik veya manuel olarak sahadaki bir tak›m ekipmanda (motor / flalter / kesici) PC üzerinden
kontrol (aç-kapa) edilebilir. Bu
nedenle 1 no’lu otomasyon modelinde kullan›lan ara ekipmanlara ek olarak sahadaki baz› ekipmanlar› kumanda edebilmek için
PLC kullan›lmas› gerekmektedir.
Zira sahada kontrol edilmesi gereken flalter / kesici / motor / klima vb ekipmanlar tüm çal›flma
komutlar›n› bu PLC’lerin kontaklar› üzerinden alacaklard›r. Tüm
bilgiler, bir veya birden fazla tek
hat flemas› sayfas› üzerinden izlenir. Ayr›ca sistemi tam olarak simule etmek de mümkündür.
17-20 Mart 2011
3. Hall B250
ENERJ‹ OTOMASYONU
Genel olarak yap›labilecekler ise
flöyledir.
• 1 no’lu otomasyon modelinin
tüm özellik ve avantajlar›na ek
olarak
• Ar›za bilgisi gelen yerler otomatik / manuel olarak an›nda izole edilebilir.
• O an on/off yap›lmas› gereken
noktalara an›nda müdahale edilerek gerekli ifllem yapt›r›labilir.
• Sistemin tam otomatik çal›flmas› sa¤lanabilir.
• ‹nsan hatas›na yer vermeyecek
flekilde otomatik / manuel manevralar yap›labilir.
3- Kontrol Otomasyonu
K›saca 2 no’lu otomasyon modelinin parametre izlemesiz flekli
olarak düflünülebilir. Sadece sahadaki ekipmandan gelen durum
bilgilerine göre sistemdeki flalterkesici-motor vb ekipman›n on/off
pozisyonlar› bir tek hat flemas›
üzerinden izlenebilir. E¤er tercih
edilirse sahadaki ekipmana uzaktan otomatik veya manuel müdahalede bulunmak mümkündür.
Di¤er bir deyiflle say›sal de¤erleri
ölçmek kaydetmek ve bu say›sal
de¤erler üzerinden rapor / alarmlar almak genellikle bu otomasyon sisteminde pek tercih edilmez. Baz› durumlarda sadece trafo-jeneratör gibi kaynaklar›n ve
baz› ç›k›fllar›n yük durumlar› ekrandan say›sal olarak izlenir.
Alarm al›nabilecek veya kaydedilebilecek tek data genellikle sistemdeki ekipman›n pozisyonlar›
ve konum de¤iflimleridir.
Kontrol otomasyonuna yük otomasyonunu da dahil etmek pek
yanl›fl olmaz. Yük atma otomasyonu bir veya birden fazla PLC
taraf›ndan; kayna¤›n ve ayn› anda yüklerin; üzerlerindeki yük
miktar›n›n bir transducer arac›l›¤›
ile kontrol edilmesi ve yük de¤iflimlerinde e¤er kaynak gücü yüklerin tamam›n› karfl›lamayacak
232 Otomasyon
kapasitede ise yüklerin kullan›c›n›n belirleyece¤i s›ra ve süre ile
devreden ç›kart›lmas› veya devreye al›nmas› durumunu içerir.
Genel olarak yap›labilecekler ise
flöyledir.
• Ar›za bilgisi gelen yerler otomatik / manuel olarak an›nda izole edilebilir.
• O an on/off yap›lmas› gereken
noktalara an›nda müdahale edilerek gerekli ifllem yapt›r›labilir.
• Sistemin tam otomatik çal›flmas› sa¤lanabilir.
• ‹nsan hatas›na yer vermeyecek
flekilde otomatik / manuel manevralar yap›labilir.
• Kayna¤›n bloke olarak off olmas›n›n önüne geçilerek, yük seviyesi belirli bir de¤erde tutulabilir.
Not: Anlat›lan tüm SCADA modelleri tek bir SCADA alt›nda da
çal›flabilir.
Enerji Otomasyonunun Genel
Yap›s›
Enerji otomasyonu afla¤›daki temel elemanlardan meydana gelir.
1- Enerji analizörü,
2- PLC,
3- SCADA yaz›l›m›,
4- Transducer, switch, sensör,
DC güç kayna¤›, otomasyon panosu,
5- PC,
6- Yaz›c›.
Sahadaki cihazlar ile PC’de çal›flan SCADA yaz›l›m›n›n haberleflmesi ise farkl› yollarla olabilir.
Bunlar;
- RS232/RS485 gibi seri iletiflim
portu üzerinde,
- Ethernet üzerinden,
- Modem üzerinden,
- Radyo modem üzerinden (wireless).
RS232/485 seri port üzerinden
iletiflim
Bu haberleflme modelinde RS485
haberleflme portuna sahip analizörler birbirlerine paralel olarak
ba¤lanarak bir RS232/485 çevirici arac›l›¤› ile PC’de çal›flan SCADA’ya bilgi aktar›rlar. Burada dikkat edilmesi gerekenler;
- Ayn› hat üzerinde 31’den fazla
analizör ba¤lamamak gerekir.
E¤er ba¤lanmas› gerekiyor ise
araya bir sinyal kuvvetlendirici
ba¤lanmas› zorunludur.
- Ayn› hattaki analizör say›s› artt›¤› müddetçe iletiflim hatt›n›n mesafesi k›sal›r. Hat mesafesi uzad›kça analizörlerin iletiflim h›z›n›
düflürmek flartt›r.
- E¤er RS485 üzerinden 1000
mt’den uzak bir noktaya bilgi aktar›m› yap›lacak ise sinyal kuvvetlendirici kullan›lmal›d›r.
- E¤er ekranda parametrelerin
h›zl› bir flekilde de¤iflmesi isteniyor ise PC taraf›nda com port say›s›n› artt›r›p, com port bafl›na
maksimum 5 analizör ba¤lamak
en do¤ru yöntem olacakt›r. (hattaki bir analizörün tüm bilgilerini
okumak yaklafl›k 800 ms sürmektedir. E¤er ayn› hatta 10 analizör
var ise tüm analizörlerin okunup
ekranda okunan de¤erin de¤iflmesi 8 s sürecektir.)
- E¤er birbirinden farkl› iletiflim
protokollerinde haberleflen cihazlar var ise bu cihazlar birbirleri ile ayn› hatta ba¤lanmamal›d›r.
- Hattaki her bir cihaz›n iletiflim
adresi birbirinden farkl› olmal›d›r.
ENERJ‹ OTOMASYONU
Mikro ‹fllemci Tabanl›
Enerji Analizörleri
DKE Elektrik
Enerji analizörleri
ölçülen tüm
parametreleri LCD
ekrandan izleyebilme
imkan› vermektedir. LCD
ekran sayesinde
kullan›c›ya kolayl›k
sa¤lamaktad›r. Ak›m
trafosu oran› kullan›c›
taraf›ndan xxx/5A
fleklinde ayarlanarak,
tüm ak›m trafolar› ile
kullan›labilmektedir.
234 Otomasyon
MPA-602 enerji analizörleri elektrik flebekelerindeki tüm parametreleri ölçmek amac›yla yap›lm›fl
mikro-ifllemci tabanl› bir cihazd›r.
Ölçülen Parametreler
• Faz gerilimleri (Her faz için ayr› ayr›)
• Faz-faz aras› gerilimler
• Faz ak›mlar› (Her faz için ayr›
ayr›)
• Aktif güç (Her faz için ayr› ayr›)
• Reaktif güç (Her faz için ayr›
ayr›)
• Sanal güç (Her faz için ayr› ayr›)
• Güç faktörü (Her faz için ayr›
ayr›)
• Aktif enerji
• Reaktif enerji
• Frekans (Her faz için ayr› ayr›)
• Aktif güç (Her faz için ayr› ayr›)
• Reaktif güç (Her faz için ayr›
ayr›)
• Sanal güç (Her faz için ayr› ayr›)
• Toplam aktif güç
• Toplam reaktif güç
• Toplam sanal güç
• Ak›m ve gerilim parametreleri
için maksimum ve minimum de¤erlerin haf›zada tutulmas›
Çal›flma Prensibi
MPA 602 enerji analizörleri ölçülen tüm parametreleri LCD ekrandan izleyebilme imkan› vermektedir. LCD ekran sayesinde kullan›c›ya kolayl›k sa¤lamaktad›r.
Ak›m trafosu oran› kullan›c› taraf›ndan xxx/5A fleklinde ayarlanarak, tüm ak›m trafolar› ile kullan›labilmektedir. Üzerinde bulunan
aktif ve reaktif sayaç sayesinde
harcanan enerji izlenebilmekte
olup ölçülen parametreler; üç faz
için ayr› ayr› gerilim, ak›m, aktif
güç, sanal güç, reaktif güç.
Faz-faz gerilimi, frekans, güç faktörü, toplam aktif güç, toplam sanal güç, toplam reaktif güç. Faz
ak›mlar›, faz gerilimleri, her faz›n
gücü ve toplam güçler için maks.,
min. de¤erler 10 dakikal›k periyotlarda kaydedilir.
Devreye Alma
Cihaz ba¤lant›lar› tamamland›ktan sonra yukar›, afla¤› tufllar› yard›m› ile ak›m trafosu ayar menüsüne gelinir. SET butonuna bas›larak ba¤l› oldu¤u trafo oranlar›
girilir. SET butonuna tekrar bas›larak bu de¤erler kaydedilir. Yukar› ve afla¤› tufllar› yard›m›yla
sayfa geçiflleri sa¤lan›r. ‹zlenmek
istenen de¤erler bu sayfalardan
görülebilir. Maks. ve min. de¤erleri görmek için ilgili o parametrenin sayfas›na giderek görülebilir. RESET butonuna bas›larak
hangi parametre de¤erini gösteriyorsa bu de¤er s›f›rlan›r.
17-20 Mart 2011
2. Hall C100
OT / VT
Otomatik
Kimliklendirme Sistemleri
Tolga Kutlu
Otomotiv Sektör Müdürü
Pepperl+Fuchs Elektronik
RFID sistemler
otomasyon
uygulamalar›nda
sensörler seviyesinde
kabul edilirler. Kontrol
ünitesi PLC veya PC gibi
üst seviye kontrol
sistemleri için arabirim
vazifesi görür. Okuma ve
yazma kafalar› ile
haberleflme ve bunlar›n
ilgili parametrelerinin
ayarlanmas› bu arabirim
üzerinden
gerçeklefltirilir.
Otomatik Kimliklendirme Sistemleri (Automatic Identification
Systems); ürünlerin, dokümanlar›n, varl›klar›n ve insanlar›n bir
yerden baflka bir yere hareketi esnas›nda çok daha etkin ve daha
verimli bir flekilde izlenmesine,
gözlemlenmesine, raporlanmas›na ve kontrol edilmesine imkan
sa¤larlar. Bu sistemlerin kullan›m›n›n getirdi¤i avantajlardan baz›lar› afla¤›da s›ralanm›flt›r:
• Üretim faaliyetlerinin otomatik
hale getirilmesi,
• Daha sa¤l›kl› stok kontrolü,
• H›rs›zl›klar›n önlenmesi,
• Taklit ürünlerin engellenmesi,
• Garanti bilgilerine kolay eriflim,
• Tedarik zincirindeki verimin art›r›lmas› ile kazanç art›fl›.
Otomatik Kimliklendirme Sistemleri birçok farkl› pazar ve uygulama için yeterince esnektir. ‹malat
ve stok kontrol uygulamalar›na
ek olarak; uçak kargolar›n›n izlenmesi, kay›p golf toplar›n›n
toplanmas›, ilaç fliflelerinin takibi,
vahfli yaflam ve canl› hayvan stok
durumunun kontrolü ve acil servis hastalar›n›n takibi gibi çok
Data Matrix Okuyucu
236 Otomasyon
farkl› uygulamalarda gerçeklefltirilebilmektedir.
Otomatik Kimliklendirme Sistemleri temel olarak iki teknoloji üzerine kurulmufllard›r. Bunlardan ilki elektromanyetik çal›flma prensibine sahip olan RFID (Radio
Frequency
Identification
Systems), di¤eri ise optik çal›flma
prensibine sahip ‘Barkod’ ve ‘Data Matrix’ çözümleridir. Her iki
çözümde de kod veya veri tafl›y›c› olarak tan›mlanabilecek etiketler (Tag) kullan›l›r. Kod tafl›y›c›lar
sabit bir bilgi tafl›d›klar›ndan sadece okunabilirken, veri tafl›y›c›lar›n içindeki veriler okunup ayn›
zamanda tekrar yaz›labilir. Buna
göre barkod ve data matrix sadece kod tafl›nan etiketlerin kullan›ld›¤› sistemlerken, RFID uygulamalar›nda hem sadece okunabilen etiketler hem de okunup
tekrar yaz›labilen etiketler kullan›lmaktad›r.
RFID Nedir?
‘Radio Frequency Identification’
veya k›saca RFID 50 y›l› aflk›n bir
süredir endüstriyel uygulamalar-
RFID El Terminali
OT / VT
da kullan›lmaktad›r. Sade bir anlat›m ile RFID; bir vericide tafl›nan bilginin kablosuz olarak bir
al›c›ya iletilmesidir. Bafllang›çta
çok k›sa mesafelerde az miktarda
bilginin transferi mümkün iken,
günümüzde çok uzun mesafelerden binlerce byte’l›k bilginin
transferi yap›labilmektedir.
Bir RFID Sisteminin Bileflenleri
Nelerdir?
Tipik olarak bir RFID sistemi;
kontrol ünitesi, okuma ve yazma
kafas› ve etiketlerden (Tag) meydana gelir. Etiketi tafl›yan ürüne
veya üreticiye ait bilgiler bu etiketlerde saklan›rlar. Etiketlerin
haf›za kapasiteleri 1 kbit’ten 256
kbit’e kadar farkl›l›k gösterir. Uygulamadan kaynaklanan ihtiyaca
göre; okuma ve yazma kafalar›
etiketlerdeki bilgileri sadece okuyabilir veya de¤ifltirebilir.
Bu ifllem kontrol ünitesinden
okuma ve yazma kafas›na gönderilen bir seri komut sayesinde gerçeklefltirilir. Üzerine birden fazla
okuma ve yazma kafas› ba¤lanabilen bu kontrol üniteleri ayn› zamanda PLC veya PC gibi üst seviyedeki kontrol sistemleri ile haberleflmede bir arayüz görevi görürler. Bu amaçla Ethernet, Profibus, DeviceNet ve seri iletiflim
üzerinden haberleflebilen kontrol
üniteleri gelifltirilmifltir. Okuma
ve yazma kafalar› kontrol ünitesine ekranl› kablolar ile ba¤lan›rlar.
Bu sayede ortamdaki elektriksel
gürültünün etkisi azalt›lm›fl olur.
RFID Sisteminin Getirdi¤i
Avantajlar Nelerdir?
RFID Sistemler, iflletmelerin zamandan ve paradan tasarruf ederek karl›l›klar›n› artt›rmalar›na
yard›mc› olurlar. Bir ürünün üretimi ve da¤›t›m› esnas›nda takibinin otomatik olarak yap›lmas›, bu
ifllemlerin insanlar taraf›ndan yap›ld›¤›nda ortaya ç›kan ifl gücü ve
hata maliyetlerinin azalt›lmas›na
238 Otomasyon
fiekil 1
imkan sa¤lar. Ayr›ca gerekli bilgiye eriflim çok daha k›sa sürede
gerçekleflir. Bu sayede üretim esnas›nda meydana gelecek hatalar›n tespiti ve telafisi çabuklafl›r.
Temass›z çal›flma prensibinin getirdi¤i avantaj sayesinde; kablosuz bir el terminali veya sabit
okuyucular ile görüfl alan› içerisinde olmayan etiketler bile gerçek zamanl› olarak okunup yaz›labilir. Böylece günefl ›fl›¤›ndan,
nemden, so¤uktan (-40ºC ), kirden, ya¤dan ve birçok afl›nd›r›c›
kimyasaldan etkilenmeden hatas›z bir ifllem gerçeklefltirilmifl
olur.
RFID sistemi ile stok kontrol
amaçl› gerçek zamanl› bilgi elde
edilebilir. Böylece üreticiler talep
de¤iflikliklerine k›sa sürede cevap
verirken, fazla veya eksik ürün sto¤u oluflmas›na engel olabilirler.
fiekil 2. Kontrol Üniteleri
RFID’nin Otomasyon Sistemine
Entegrasyonu Nas›l Gerçekleflir?
RFID sistemler otomasyon uygulamalar›nda sensörler seviyesinde
kabul edilirler. Kontrol ünitesi
PLC veya PC gibi üst seviye kontrol sistemleri için arabirim vazifesi görür. Okuma ve yazma kafalar› ile haberleflme ve bunlar›n ilgili parametrelerinin ayarlanmas›
bu arabirim üzerinden gerçeklefltirilir. PLC veya PC’den gönderilen komutlar fieldbus üzerinden
kontrol ünitesine ve daha sonra
da sistemde ba¤l› bulunan okuma
ve yazma kafalar›na iletilirler.
Al›nan yan›tlar ayn› yoldan PLC
veya PC’ye geri ulaflt›r›l›r.
RFID Sisteminin Çal›flma Frekans
Aral›¤› Nedir?
RFID flemsiyesi alt›nda toplanabilecek birçok farkl› çal›flma frekans aral›¤› mevcuttur. Her frekans›n kendine göre avantajlar›
ve yo¤un olarak tercih edildi¤i
farkl› sektörler vard›r. Temel olarak üç frekans kullan›lmaktad›r.
Düflük frekans (LF) 125/250 KHz,
yüksek frekans (HF) 13,56 MHz
ve çok yüksek frekans (UHF) 2,45
GHz.
OT / VT
Düflük frekans (LF) 125/250 kHz
Düflük frekansl› sistemler tipik
olarak k›sa mesafeli uygulamalarda tercih edilirler. Etraftaki metallerden etkilenmez, su, ya¤ ve di¤er metal olmayan maddelerden
de kolayca nüfuz edebilirler. Bu
frekanslarda çal›flan etiketlerin
(Tag) pahal› olmalar›, tekrar kullan›labilir olmalar›n› gerektirir.
Fabrika otomasyonu, parça tan›ma, kapal› çevrim ürün takibi ve
stok kontrol uygulamalar› için
ideal çözümdür.
Yüksek frekans (HF) 13,56 MHz
Bu frekansta kullan›lan etiketlerin
(Tag) içerisindeki bobinler daha
küçük ebatl› oldu¤undan maliyetleri de düflüktür. Uygulama alanlar› daha çok lojistik amaçl›d›r.
Etiketlerin uygun fiyatl› olmas›,
yüksek adetlerde kullan›m›nda
avantaj sa¤lar. Metal içine yerlefltirilemedi¤inden, makine otomasyonu uygulamalar›nda pek
kullan›lmazlar. Ayn› zamanda
240 Otomasyon
düflük frekansl› etiketlere göre bu
etiketlerin okunma h›z› üç dört
kat daha fazlad›r.
toplam çevrim süresine etki eden
di¤er faktörler de dikkate al›nmal›d›r.
Çok yüksek frekans (UHF) 2,45
GHz
Bu frekans›n etiketleri (Tag) bluetooth, mikrodalga f›r›nlar, telsiz
telefonlar ve kablosuz modemler
ile ayn› frekans aral›¤›nda çal›fl›rlar. Enerji beslemesi için pile ihtiyaç duymalar› ebat olarak büyük
olmalar›na ve yüksek maliyetli olmalar›na sebep olur. Bu sebeple
daha çok uzun mesafeli ve yüksek h›z gerektiren uygulamalar
için tercih edilirler. Tipik olarak
birkaç metrelik çal›flma mesafeleri söz konusudur.
• Profibus, DeviceNet ve Ethernet gibi üst seviye haberleflme sistemlerinde, a¤›n yo¤unlu¤una ve
haberleflme h›z›na ba¤l› olarak
çevrim süreleri de¤iflebilir.
• RFID sisteminin, sistemde kullan›lan PLC’nin çevrim h›z›ndan
daha h›zl› çal›flmas› bir avantaj
sa¤lamaz.
• Okuma ve yazma kafas› ile etiket aras›ndaki veri transfer h›z›
hesaba kat›lmal›d›r.
RFID Sistemi Nas›l Seçilir?
Çevrim Süresi
Genel olarak bak›ld›¤›nda çal›flma frekans› ne kadar yüksek ise
etiket içerisindeki bilginin okunmas› da o kadar h›zl› olur. Fakat
Veri Transfer H›z›
Her frekans›n ve her RFID sisteminin farkl› okuma ve yazma süreleri vard›r. Ayr›ca transfer edilecek verinin miktar› da transfer süresi ile orant›l›d›r. Örne¤in; 125
kHz’lik bir sistem saniyede 40
Byte okuma ve 120Byte’l›k yazma ifllemi gerçeklefltirirken, yüksek frekansl› bir sistem (13,56
OT / VT
MHz) saniyede 130/230 Byte’l›k
ifllemleri gerçeklefltirebilir. Bu süreye ilaveten haberleflme sisteminde ve PLC’deki ifllem süreleri
de hesaba kat›lmal›d›r. Bu hesap
do¤ru ürün ve sistemin seçiminde, özellikle hareket halindeki
(on the fly) okuma ve yazma uygulamalar› için büyük önem tafl›r.
Tipik olarak okumak istenilen veri miktar› artt›¤›nda, okuma süresi
de uzayacakt›r.
Otomotiv Sektöründe RFID
Uygulamalar›
Etiket Geçifl H›z›
Geçifl h›z› okuma ve yazma kafas› ile etiket (Tag) aras›ndaki veri
aktar›m süresi ve okuma ve yazma kafas›n›n etki alan›n›n geniflli¤i ile hesaplan›r. Okuma ve yazma kafas› ne kadar büyük olursa
etki alan›n›n geniflli¤i de o kadar
büyük olur. Böylece etiketin etki
alan› içerisinde kalma süresi artaca¤›ndan geçifl h›z› da art›r›labilir. Ayr›ca etiket ile okuma ve
yazma kafas› aras›ndaki mesafede geçifl h›z›na etki eden di¤er bir
faktördür.
Montaj
‘Tier1’ olarak adland›r›lan tedarikçilerden gelen ve ana firmadaki montaj hatt› ile senkronize ilerleyen ürünlerin (örn. tampon)
do¤ru s›ra ile geldi¤inin kontrolünde RFID sistemi kullan›l›r.
Vmax= Okuma Alan› Geniflli¤i (m)
Okuma Süresi (s)
242 Otomasyon
Boyahane
RFID sayesinde, araç gövdeleri
tüm boyama süreci boyunca izlenirler.
Yüksek
s›cakl›¤a
dayan›kl›
(200°C), kostik ve afl›nd›r›c› kimyasallardan etkilenmeyen özel
etiketler (Tag) kullan›l›r.
Montaj
Montaj hatt›n›n en bafl›nda araç
üzerine bir etiket (Tag) yerlefltirilir. Tüm montaj ve test ifllemlerine ait (örn. fren testi) veriler bu
etiketlerde hat boyunca tafl›n›r.
Montaj› tamamlanan araçtan geri
al›nan etiket silinerek hatt›n bafl›nda yeni bir araca tak›l›r.
Kaynak
Araç gövdesi kaynak fikstürleri
üzerine yerlefltirilen parçalar›n
birlefltirilmesi ile meydana gelir.
Kaynak fikstürleri üzerine yerlefltirilen etiketler sayesinde daha
önce gerçeklefltirilen ifllemlere ve
bunlar›n sonuçlar›na ait veriler
sonraki istasyonlara aktar›l›r.
AGV’ler (Automatic Guided
Vehicles)
Baz› otomobil fabrikalar›nda parçalar› montaj istasyonlar›na tafl›mada AGV’ler (otomatik ilerleyen
sürücüsüz araçlar) kullan›l›r. Belli aral›klarla zemine yerlefltirilen
etiketler ve araç üzerindeki okuma kafas› sayesinde, AGV son
okunan etiketteki bilgiye göre konumunu tespit ederek hedefine
do¤ru ilerler.
OT / VT
Araç ‹çinde Ekranlara Sahip
Kablosuz Filo Yönetim Sistemi
Almer Otomasyon
Birçok filo yönetim
uygulamas› sayesinde
kablosuz haberleflme
teknolojisi tafl›mac›l›k
sektöründe vazgeçilmez
hale gelmifltir. Gerçek
zamanl› araç takip ve
izleme, filolarda
verimlili¤i, güvenli¤i ve
emniyeti art›rmak için
önemlidir. Sadece
yönetime arac›n
bulundu¤u yer bilgisi,
sürüfl süreleri, bekleme
süreleri ve servis kay›tlar›
bilgilerini gerçek
zamanl› olarak sunmaz,
ayn› zamanda araç
içindeki ekranlarla
sürücülerin daima gerçek
zamanl› bilgilerle
donat›lmas›n› sa¤lar.
Sistem Gereksinimleri
Tafl›mac›l›k uygulamalar›nda verimli bir yönetim sistemi elde etmek için, firma yönetimi güçlü ve
ifllevsel olmas›n›n yan›nda kullan›m› da kolay olan geliflmifl bir
çözüm uygulamak istemektedir.
Haritalara ekran üzerinden ulaflmak ve ayn› anda birden fazla
arac› ekranda görme ihtiyac› duymaktad›rlar. Dahas›, ayl›k gidilen
mesafe, ortalama/azami h›zlar,
ziyaret edilen flehirler, sürüfl süreleri, bekleme süreleri vb. hakk›nda detayl› kay›tlar elde etmek istemektedirler.
• Araç bilgilerinin gerçek zamanl› gösterilmesi
• Rota düzenleme
• Parametre/bilgi girifli
• Servis kay›tlar›
• Araç yönetimi-denetimi
• Araç izleme kay›tlar›-denetimi
• Araç periyodik bak›m kay›tlar›
• Periyodik istatistikler
Sonuç
Bu projenin baflar›s›, kamyon,
otobüs, araba, tren gibi de¤iflik
araçlardan bilgiyi toplay›p, baflar›s› kan›tlanm›fl teknoloji ve servis
imkân›yla tek bir yap› alt›nda toplamas›nda yatar. Ayr›ca, bu çözümü uyguland›ktan sonra afla¤›daki faydalar da elde edilmifltir:
• Artan üretkenlik
• Gerçek zamanl› takip
• K⤛t ifllerinin büyük ölçüde
azalmas›
• Azalan yak›t faturalar›
• ‹zinsiz araç kullan›m›na son verilmesi
Sistem Diyagram›
Ulafl›m ve Tafl›mac›l›k
244 Otomasyon
Sistem Tan›m›
Filo yönetim sistemi, arac›n içinde bulunan UNO-2053E’ye ba¤l›
bir adet FPM-3060G düz ekranl›
monitör ve ak›ll› kart okuyucudan oluflmaktad›r. UNO-2053E,
ak›ll› kart okuyucudan servis bilgilerini alarak kontrol merkezine
yollamaktad›r. Bu s›rada araç
GPS arac›l›¤› ile uydudan takip
edilir ve bu bilgi hem kontrol
merkezine hem de araç içindeki
sürücüye gönderilir. Bu yolla, yönetim arac›n koordinatlar› hakk›nda devaml› bilgilendirilirken,
sürücü de güncellenmifl yol, güvenlik ve hava durumu bilgilerine
FPM-3060G üzerinden ulaflabilir.
17-20 Mart 2011
3. Hall C100
H‹DROL‹K / PNÖMAT‹K
CPX Tip Valf Adalar›
Entegre Otomasyonun Simgesi
Festo
Pnömatik, elektrik ve
hareket ö¤eleriyle
gerçeklefltirilen genifl
kapsaml› fonksiyon
entegrasyonu sistem
maliyetlerini %20,
kurulum sürelerini de
yüzde 60’a kadar
azaltarak daha yüksek
verime ve enerjinin daha
rand›manl›
kullan›lmas›na katk›da
bulunuyor.
Valf adalar›na yönelik elektriksel
terminal CPX, 21. yüzy›l›n entegre edilmifl otomasyonun bir simgesi haline geldi. fiu ana kadar
dünya genelinde 10 bin’den fazla
sistemin kurulmufl olmas› bunun
en aç›k göstergesi. Tüm sistemlerin ortak özelli¤i yüksek modülarite ve uygulama esnekli¤i; bu sayede hareket kontrolü, güvenlik
ve ar›za arama da dahil olmak
üzere birçok fonksiyon entegre
edilebiliyor. Elektriksel terminal
CPX yayg›n olarak kullan›lan tüm
endüstriyel seri haberleflme ve ethernet sistemleri ile firmalara özgü kurulum standartlar›na uyum
sa¤layabiliyor. Çevrim sürelerini
maksimum yüzde 30 nispetinde,
hava tüketimini
de maksimum
yüzde 50 oran›nda azaltan merkezi, da¤›n›k ve karma
esasl› olmak üzere üç ayr› kurulum konsepti
mevcut. Pnömatik, elektrik ve motion
(hareket) ö¤eleriyle gerçeklefltirilen genifl kapsaml› fonksiyon entegrasyonu sistem
maliyetlerini yüzde
20, kurulum sürelerini
de yüzde 60’a kadar azaltarak daha yüksek verime ve
enerjinin daha rand›manl› kullan›lmas›na katk›da bulunuyor.
Elektriksel eksenlerin kontrolü
Hareket kontrolü, güvenlik veya
ar›za arama fonksiyonlar›n›n ger-
246 Otomasyon
çeklefltirilmesi için CPX sistemine
özel teknoloji modülleri entegre
ediliyor. Bu sayede iflletme içi kurulumda zaman ve maliyet tasarrufu sa¤lan›yor. CPX örne¤in entegre kontrollü I/O sistemi olarak
ba¤›ms›z çal›flabiliyor çünkü basit Gateway fonksiyonundan operatör paneline kadar tek modüller
makine dahilinde IP 65 arac›l›¤›yla iletiflimi sa¤l›yor. CoDeSys
operatör paneli ile bir
kontrol sisteminin direkt
makineye montaj› mümkün. Böylece kurulum
maliyeti azal›yor, ön
ifllemler ve hatta
komple
ba¤›ms›z
kontrol
imkan›
17-20 Mart 2011
2. Hall D190
H‹DROL‹K / PNÖMAT‹K
sa¤lan›yor. CPX modülleri biçiminde düzenlenmifl çok eksenli
elektriksel kontrol ö¤eleri tek eksen olarak maksimum 31 elektriksel tahrik sistemini veya 2,5 D enterpolasyonlu maksimum sekiz
senkronize ekseni CANopen üzerinden kontrol edebiliyor. Buna
bir de oransal veya servo pnömatik uygulamalar›n›n modülleri eklenebiliyor. Soft Stop tip elektriksel son konum regülasyonu iki sabit son konum aras›nda h›zl› ve
sars›nt›s›z sürüfl gerçeklefltirerek
yüzde 30 oran›nda daha h›zl› bir
çevrim ve ayn› oranda hava tasarrufu sa¤l›yor. Pnömatik tahrik sistemlerine yönelik pozisyon kontrol sistemi, CPX ile entegre edilebilen bir di¤er modülü oluflturuyor. Dünya çap›nda benzeri bulunmayan bu entegrasyon baflar›s› sayesinde tesis otomasyonu
önemli ölçüde yal›nlafl›yor.
Bas›nç ve ›s› derecesi kontrolü
CPX/MPA ve CPX/VTSA sistemlerindeki fonksiyon entegrasyonu
pnömatik ve elektriksel hareketlerin kontrolü yan› s›ra art›k bas›nç
ve ›s›lar›n ölçülmesi ve regülasyonuna da yöneliyor. Ölçme mo-
Örnek niteli¤inde fonksiyon entegrasyonu: Hareket kontrolü, güvenlik veya ar›za arama
fonksiyonlar› CPX sistemleriyle sadece fabrika de¤il bilakis proses otomasyonunda da
mümkün. Burada ilaç sektöründe, kontrol kabininde bir uygulama gösterilmifltir.
dülleri sayesinde pnömatik silindirler zaman ve mekan tasarrufu
sa¤layan birer sensöre dönüflüveriyor. Strok bafllang›c›ndan bitifline kadar tek hamlede ölçme yap›labiliyor. Dört adet sensörlü entegre bas›nç ölçme modülleri
alan içi tek modüllerin yerine geçiyor. Dört termo eleman›na yönelik ›s› ölçme modülleri veya re-
zistans modülleri IP 65 s›n›f›na
uygun olarak yerinde çözümler
sa¤l›yor. Böylece montaj alan›ndan ve kurulum süresinden tasarruf edilmifl oluyor.
CPX/VTSA ve güvenlik
fonksiyonlar›
CPX tip elektriksel terminal ile
VTSA tip esnek uygulamal› valf
Katma de¤er: Patchwork otomasyonu yerine entegre otomasyon
21. yüzy›lda entegre otomasyon
248 Otomasyon
17-20 Mart 2011
2. Hall D100
H‹DROL‹K / PNÖMAT‹K
“CPX ile
otomasyon
alan›ndaki
fonksiyon
entegrasyonu
aflamalar
kaydediyor.
Dünya genelinde
10.000’den fazla
kurulu sistemde kurulum maliyetleri
düflmüfl, çevrim süreleri k›salm›fl,
bas›nçl› hava tüketimi hissedilir ölçüde
azalm›flt›r.”
Eberhard Klotz, Leiter Promotion Concepts
Products and Technology, Festo
adas› birbiriyle kombine edilebiliyor. VTSA, dört farkl› valf ebad›n› bir araya getirebilen ilk valf
adas› olarak biliniyor. Daha
önemlisi ise valf adas›n›n güvenlik fonksiyonlar›: Bunlar PL d performans düzeyine kadar ulaflabiliyor ve flu konularda çözümler
sa¤l›yor:
• Anahtarlanabilen pilot havas›
sayesinde beklenmedik çal›flmaya karfl› koruma,
• Tersindirme,
• Hava tahliyesi,
• Devre d›fl› b›rak›labilen bas›nç
ve voltaj bölgeleri.
Uygulama esnekli¤i: CPX sistemlerinin
direkt makineye montaj› kurulumu
kolaylaflt›r›r, tesisin verimini art›r›r.
CPX/VTSA destekli güvenlik fonksiyonlar›: Valf
adas›n›n güvenlik fonksiyonlar› PL d performans
düzeyine ulafl›yor.
250 Otomasyon
Müflteri ihtiyac›na özel çözümler
Kontrol kabinleri ve montaja haz›r sistemler gibi müflteri ihtiyac›na özel çözümlerde de Remote
I/O [uzaktan kumandal› girifl/ç›k›fl] ve valf adas› donan›ml› CPX
tip otomasyon platformunun olmamas› art›k düflünülemiyor.
CPX platformu tümü önceden haz›rlanm›fl bir alt sistemin parças›
olarak uygulay›c›lara kurulum,
montaj ve zaman aç›s›ndan tasarruf sa¤l›yor. Yüksek modülarite
endüstriyel seri haberleflme girifli
bafl›na 512 I/O’y› mümkün k›l›yor. Bu sayede 128 valf bobini ve
buna ilaveten maksimum sekiz
bas›nç ve voltaj alan› modülü
monte edilebiliyor. 3 metre gibi
rekor bir uzunlukta gerçek bir
rand›man art›fl› elde ediliyor.
17-20 Mart 2011
2. Hall D100
H‹DROL‹K / PNÖMAT‹K
Toplam Sahip Olma Maliyetini Düflüren
Filtrasyon Teknolojisi
Bosch Rexroth
Filtre elemanlar› ve tüm
filtrelerden, kapal›
filtreleme ve sudan
ar›nd›rma sistemlerine
kadar büyük bir aral›¤›
kapsayan hizmetler,
hemen hemen tüm
uygulamalar için ideal
çözümler sunmaktad›r.
252 Otomasyon
Köklü bir gelene¤e sahip K. & H.
Eppensteiner firmas›n›n bünyesine kat›lmas›yla Rexroth, sahip oldu¤u en geliflmifl hidrolik ürün
program›n›, yüksek kalitede bir
filtre teknolojisi ile gelifltirdi. Rexroth, endüstriyel hidrolik, mobil
makineler ve proses mühendisli¤i
sektörlerine filtrasyon ve temizleme sistemleri üretmektedir.
Filtre elemanlar› ve tüm filtrelerden, kapal› filtreleme ve sudan
ar›nd›rma sistemlerine kadar büyük bir aral›¤› kapsayan hizmetler, hemen hemen tüm uygulamalar için ideal çözümler sunmaktad›r. Sonuç olarak tüm ürün
ve çözümleri ile Rexroth, uluslararas› standartlarla uyumlu filtre
teknolojisinin teknik avantaj›n›
her uygulamada orijinal makine
üreticisi için ortaya koymaktad›r.
Buna ilaveten, uyum içinde çal›flan global sat›fl ve servis a¤› ile
müflterilerine h›zl› ve do¤ru hizmet sa¤lamaktad›r.
Fabrika Otomasyonu
Fabrika otomasyonunda kullan›lan ak›flkanlar, hidrolik sistemler
ve ya¤lama devreleri için mineral
ve atefle dayan›kl› ya¤lardan talafll› imalatta kullan›lan su bazl›
so¤utma ya¤lay›c›lar›na kadar genifl bir spektrumdad›r. Sadece bulunulan ortama göre uygun seçilmifl filtre ve temizleme sistemleri
ile uygulama do¤ru bir flekilde
yap›labilir. Bu noktada yap›lacak
yanl›fl bir tespit, yüksek bir hasar
riski tafl›maktad›r. Oldukça kir-
H‹DROL‹K / PNÖMAT‹K
lenmifl iflletim s›v›s›, iflletmenin
ve makinelerin verimlili¤i ve hassasiyetini düflürecektir. Böyle bir
durum, s›kl›kla sistem elemanlar›n›n daha çabuk bozulmalar›na
yol açar. Buna karfl›l›k, Rexroth
filtreleme teknolojisine yap›lacak
olan yat›r›m, kullan›c› için toplam çal›flma maliyetini önemli bir
oranda düflürecektir. Uygun flekilde yap›lacak olan temizlik ifllemleri servis süresini uzatacak
ve iflletme maliyetini düflürecektir. Ayn› zamanda, sisteme ba¤lanabilen sensörler ile online iflletme ak›flkan›n› kontrol imkan› bulunmaktad›r. Uzaktan eriflim ile
servis departman›, kirlenme seviyesini, filtre kullan›m suresini, s›z›nt›y› ve su miktar›n› herhangi
bir zamanda kontrol edebilmektedir. Otomatik ikaz sinyalleri ile
sistemde kritik seviyelere ulafl›lmadan kullan›c› uyar›l›r. Bu izleme sistemi, bak›m için gerçeklefltirilen kesintilerin planlanabilirli¤ini art›r›r. Böylece gereksiz imalat durufllar› ortadan kald›r›lm›fl
olur.
Amaç: Verimlili¤i yüksek filtre
teknolojisi sayesinde toplam sahip olma maliyetini azaltmakt›r.
lemi yap›lmas› gerekti¤inde, genellikle makinenin servis merkezlerine götürülmesi gerekir. Bu da
uzun süreli durufllara sebebiyet
verecektir.
Özellikle, hasat zaman› ya da inflaat s›ras› gibi s›k›fl›k bir zamanda
meydana gelen böyle aksakl›k
büyük bir risk oluflturur.
Rexroth filtreleri hem aç›k hem
de kapal› hidrolik sistemlerinde
ve ya¤lama devrelerinde güvenle
kullan›labilir. Rexroth, kompakt
filtrelerde geliflmifl üretim metotlar› ve malzeme kullan›r.
Böylece birçok uygulama ve hidrolik sistem için uygun çözümler
gelifltirilir. Bu teknoloji sayesinde
ak›flkan kalitesi devaml› izlenir ve
mobil uygulamalar için de ikaz
mesajlar› ile takip edilir. Müflterilere, belirlenen s›n›r de¤erlerinin
farkl› çal›flma koflullar›nda gözlenmesi imkan› verir. Böylelikle
uzun kullan›m ömrü ve düflük bak›m maliyetleri de garanti edilmifl
olur.
Proses Mühendisli¤i
Çelik üretiminde, haddehanelerde, ka¤›t fabrikalar›nda ve güç
türbinlerinde sürekli üretim yük-
Mobil Sistemler
Mobil makinelerin hidrolik sistemi ve hidrostatik tahrik sisteminde kullan›lan ak›flkan genellikle
yüksek bas›nç alt›nda çal›fl›r.
Özellikle mobil uygulamalarda,
sistemin süreklili¤i büyük önem
tafl›maktad›r. Hidrolik ak›flkan›n
de¤iflimi gibi detayl› bir bak›m ifl-
Otomasyon 253
H‹DROL‹K / PNÖMAT‹K
16/40 FKE serisi fitlerler maksimum
bas›nc 16/40 bar, maksimum debi 2000
l/dak
sek verimlili¤in anahtar›d›r. Hidrolik ve ya¤lama sistemlerinin temizli¤i, iflletmenin mevcudiyeti
ve süreklili¤i için en önemli ön
koflullardan biridir. Yüksek verimli filtreleme sistemleri, bak›m
aralar›n› uzat›r ve böylece yat›r›m›n geri dönüflü h›zland›r›lm›fl
olur.
Yüksek s›cakl›kla çal›fl›lan baz›
özel iflletmeler genellikle özel
hidrolik s›v›lar› kullan›rlar. Bu
atefle dayan›kl›, ›s› dengeleme
özelli¤ine sahip sentetik s›v›lar›n,
filtre teknolojisinden beklentileri
yüksektir.
Bu beklentiler, sadece yüksek verimlili¤e sahip filtre malzemesi ve
güvenilir filtreleme sistemlerinin
birlikte kullan›lmas› ile karfl›lanabilir.
254 Otomasyon
Yeni sistem
Tonlarca kapasitede, büyük miktarlarda hidrolik ak›flkan›n temizlenmesi ve sudan ar›nd›r›lmas›
için VacuClean® sistemi ideal çal›flma flartlar› sa¤lamaktad›r. Operatörler, de¤iflik çal›flma koflullar›
için, sabit ya da mobil üniteleri
kullanabilir. Dakikada 80 litre
ak›fl h›z› ile Rexroth VacuClean®
ya¤ bak›m, h›zl› temizleme ve sudan ar›nd›rma sistemleri endüstri
standard› olmufltur.
Patentli sistem, güvenli bir flekilde suyu, havay›, gazlar› ve hatta
küçük kat› maddeleri hidrolik
ya¤dan, ya¤lama ya¤›ndan ve di-
¤er iflletme s›v›lar›ndan bir ad›mda uzaklaflt›r›r.
VacuClean® sistemi suyu, havay›
ve gazlar› iflletme s›v›lar›ndan vakum koflullar›nda bas›nç azaltma
yöntemiyle ayr›flt›r›r. Ayr›ca ilave
entegre filtreler ile partikül filtrasyonu da yap›labilir. Ya¤ bak›m
sistemi, özellikle birkaç tonluk
tank kapasitesine sahip iflletmelerde ya da büyük sistemlerde
kullan›m için uygundur. Kullan›ma göre, kullan›c› bu güçlü sistemi isterse sabit bir ünite olarak
merkezi kayna¤a entegre edebilir
ya da farkl› devrelerde hareketli
bir sistem olarak kullanabilir.
H‹DROL‹K / PNÖMAT‹K
Çevreye Duyarl› Hidrolik
Eksen Kontrol Çözümü
Can Tolga Bizel
Proje Yöneticisi
Siemens
Çevreci bir çözüm olan
bu sistem, 4 kadranl›
kapal› yap›s› sayesinde
sistemin enerji
dönüflümü yapmas›na
olanak vererek,
kullan›lmayan at›l
enerjnin geri
dönüflümüne izin
vermektedir. Yani, sistem
rejeneratif çal›flmaktad›r.
Endüstrinin birçok konusu içinde
performans ve düflük enerji tüketimi aras›nda çok iyi bir denge
kuran ve içerisinde kullan›ld›klar›
makine performans›n›, enerji tasarrufunu art›ran, çevreci bir Hidrolik Eksen Kontrol çözümü oluflturuldu: SimoHyd®
Hidrolik sistemlerin en önemli
sorunlar›ndan biri; kullan›lan yön
valfi, h›z ayar valfi, bas›nç ayar
valfi gibi k›s›c› kontrol elemanlar›n yüzünden hidrolik ya¤›n ›s›nmaktan kaynaklanan özelli¤ini
yitirmesi sorunudur. Bu durumda
kullan›lan ya¤›n geri dönüflümü
iflletmelerde çok önemli bir sorundur. ‹çerisinde valf olmayan
ve sistemdeki ya¤› ›s›tmadan y›llarca kullanabilecek bir çevreci
bir çözüm: SimoHyd®
• Klasik Hidrolik yap›ya göre
yüzde 70 daha az ya¤ ihtiyac›
vard›r.
Klasik hidrolik sistemlerin enerji
kayb› ›s›nan hidrolik ya¤›ndan ve
256 Otomasyon
tank›ndan izlenebilir. Oysa SimoHyd® verimli çal›flmas› sayesinde ›s› olarak bir enerji a盤a ç›karmaz bu sebepten dolay› hidrolik tank› hiçbir zaman ›s›nmayan
bir çözümdür.
Çevreci bir
ç ö z ü m
olan
SimoHyd®, 4
kadranl›
kapal› sistem yap›s›
sayesinde
sistemin
enerji dönüflümü yapmas›na olanak vererek, kullan›lmayan at›l
enerjnin geri dönüflümüne izin
vermektedir. Yani, sistem rejeneratif çal›flmaktad›r. (Pompa modunda çal›fl›rken sisteme enerji
aktarmakta, motor modunda çal›flarak sistemden enerji depolamaktad›r.)
• Diferensiyal silindirlerdeki hacim farklar› hidrolik akümülatörlerle giderilebilir.
• Simotion kontrol devresiyle istenen h›z ve bas›nç profilleri izlenebilir. Dura¤an haldeyken bile
bas›nç ayar› yap›labilir.
• Yüksek debilerde birimler tek
bir hareket merkezinden sa¤lanabilir. Miktar de¤iflimi kademesiz
olarak 0…900 l/dak. aras›nda
mümkündür
SimoHyd® çok
sessiz bir çözümdür. Sistemin çal›flma
sesi insan ses
seviyesinden
daha fazla de¤ildir. Ses kirlili¤i
yaratmaz.
Simotion
Mekanik komponentlerin teknoloji fonksiyonlar›n› içerisinde bulunduran ileri düzeyde bir hareket kontrol sistemidir. Mühendis-
lik platformu Yüksek düzeyli
programlama tekniklerini içerecek flekilde düzenlenmifltir.
SimoHyd® çözümünü içerisinde
standart Teknoloji Objeleri gibi
özellikler bulundurmaktad›r.
Kullan›m Alanlar›
Rüzgar jeneratörleri, uçufl simülatörleri, mobil kald›r›c›lar ve tafl›y›c›lar, metal flekillendirme makineleri, ka¤›t ve tekstil makineleri,
plastik iflleme makineleri, yang›n
söndürme ve çöp kamyonlar›,
a¤aç iflleme makineleri.
Özet:
Kapal› devre 4 kadranl› uygulamalarda, Motor uygulamalar›nda,
Enerji tasarrufu yüzde 70 dolay›nda, ihtiyaç duyulan ya¤ hacminden yüzde 90’a kadar tasarruf, Tek Ünite ile 900 l/dak’ya kadar verim, Büyük debilerde de
çok yüksek dinamizm sa¤lar, Daha az miktarda valf, ba¤lama plakas›, boru, hortum, ba¤lant› eleman›
Kadran köflelerinde bas›nç fark›
oluflmad›¤›ndan; servo, h›z ayar
vaya oranlama valflari gibi elemanlara gerek duyulmamaktad›r.
Enerji tasarrufu gerçekleflir. Bu sayede ya¤ so¤utma sistemine gerek duyulmaz.
Otomasyon 257
H‹DROL‹K/PNÖMAT‹K
Hidrolik Silindirlerde
Pozisyon Ölçüm Uygulamalar›
Balluff
Dizaynda de¤ifliklik
yap›lmadan eski
standard›n yerine yeni
standart yerlefltirilebilir.
Yeni versiyonda
art›r›lm›fl performans
özellikleri ile
donat›lm›flt›r ve hizmet
gerekli ise bu yeni
versiyon tercih
edilmelidir.
Balluff’un hidrolik silindirlerin
içine yerlefltirilmifl rod dizayn›
fleklindeki yer de¤ifltirme trandüserleri y›llard›r pozisyon uygulamalar›nda güvenilirli¤ini kan›tlam›flt›r. Manyetoresistif çal›flma
prensibi çok s›k› bir flekilde kapat›lm›fl gövdeler içine yerlefltirilebilir anlam›na gelmektedir. Pozisyon bilgisi manyetik alan arac›l›¤›yla gövde boyunca al›n›r ve
iç k›s›mdaki sensöre iletilir. Micropulse transdüserlerin son nesil
BTL7 serisi daha iyi teknik özellikler ve ek fonksiyonlar sunuyor.
Balluff birçok çeflitli yap›da Micropulse transdüser yap›s›
sunmaktad›r. Gezici veya s›k› magnetle kullan›lan ve
profil gövde diye
adland›r›lan ve ölçme eleman› alüminyum ekstürsiyon ile korunan
transdüserler makine
çerçevelerinde kullan›lmaya uygundur. Rod tipindekiler
ise hidrolik silindirler için dizayn
edilmifllerdir. Ölçme eleman›
600 bar bas›nca dayan›kl› paslanmaz çelik tüp içine yerlefltirildi¤i
için rod k›sm› silindir içindeki bas›nçl› bölgeye direkt olarak yerlefltirilebilir.
Yeni micropulse 7 serisi standart
ve high end versiyonlara uygundur. Standart versiyonlar geçmiflteki BTL serileri ile kurulum ve
fonksiyon bak›m›ndan yüzde 100
uyumludur. Dizaynda de¤ifliklik
yap›lmadan eski standard›n yerine yeni standart yerlefltirilebilir.
258 Otomasyon
Yeni versiyonda art›r›lm›fl performans özellikleri ile donat›lm›flt›r
ve hizmet gerekli ise bu yeni versiyon tercih edilmelidir.
Yeni özelliklerden biri de çal›flma
durumunu gösteren ve görsel olarak hata bulma özelli¤i sa¤layan
LED’leri de içermektedir. Teknik
geliflmelerin aras›nda 7600
mm’ye kadar uzat›lm›fl stroke
uzunluklar› da bulunmaktad›r.
Konnektörlü versiyonlar›na ek
olarak IP68 s›n›f›na sahip kablolu
tip sunulmaktad›r. Sadece yüzde
0.01 olan non lineerite daha fazla do¤ruluk anlam›na
gelir. High end versiyonda micropulse
pozisyon ve h›z bilgisini veren konfigüre edilebilen dual
ç›k›fl› vard›r. ‹lki
0.0003 m/s’nin alt›ndaki yavafll›ktaki hareketlerin dahi izlenmesine izin verir. 2. ak›m ç›k›fl› ise iki ayr› iflletim ünitesinin
birlefltirilmesine izin verir. Parametre ayarlar›, sistemlerin bafllat›lmas› ve programlanmas› USB
arabirimi kullan›larak laptop ve
PC üzerinden yap›labilir.
17-20 Mart 2011
3. Hall A110
GÜÇ ELEKTRON‹⁄‹
Çift Kanal IGBT Sürücü ile
Geleneksel Sürücülerden Üç Kat Fazla Servis Ömrü
Semikron
Güç ve sinyal iletimi bu
amaca uygun
tasarlanm›fl, düflük
ba¤lant› kapasitesine ve
di¤er standart IGBT
sürücülere göre %25
daha yüksek gerilim
direncine sahip trafolar
ile yap›l›r. IGBT'ler için
gerekli kontrol gerilimleri
ikinci tarafta stabilize
edilerek, düzgün ve
güvenilir IGBT modül
kontrolünü sa¤lar.
260 Otomasyon
Yeni SKYPER 42.400 ile 2000 Amper aras› IGBT modülleri kontrol etmek için kullan›lan son derece sa¤lam bir sürücüdür. Ar›zalar aras› süresi (MTBF) iki milyon saatten fazla
olan bu sürücünün servis süresi,
standart IGBT sürücülerin üç kat›d›r.
Optimize edilmifl yerleflim düzeni,
elektromanyetik ekranlama ve entegre k›sa-darbe bast›rma gibi benzersiz özellikleri ile d›flar›dan gelebilecek etkilere karfl› korumay› garantilemektedir. SKYPER 42 sürücüsü 50μC‘a kadar flarj etme özelli¤i
ile 1.5MW ‘a kadar olan invertör sistemlerinde kullan›labilmesine imkan sa¤lar. Kontrol sisteminin sa¤laml›¤› sürücü taraf› ile bafllar.
SKYPER 42 sürücüsü, parazitsiz
15V’ta anahtarlama yapar ve istenmeyen darbe giriflimini engelleyen
k›sa-darbe bast›rma devresi entegre
edilmifltir. Güç ve sinyal iletimi bu
amaca uygun tasarlanm›fl, düflük
ba¤lant› kapasitesine ve di¤er standart IGBT sürücülere göre %25 daha yüksek gerilim direncine sahip
trafolar ile yap›l›r. IGBT'ler için gerekli kontrol gerilimleri ikinci tarafta
stabilize edilerek, düzgün ve güvenilir IGBT modül kontrolünü sa¤lar.
Optimize üretim kavram› ve korumal› PCB, EN standard›nda belirtilen parazit ba¤›fl›kl›k seviyelerinin
yüzde yüz üzerinde art›fl sa¤latmaktad›r. Tüm gelifltirme süreci boyunca yap›lan kapsaml› kalite önlemleri ve uygulama koflullar› göz önüne
al›nmas› sayesinde, MTBF de¤eri
SN29500’de belirtilen de¤erden iki
milyon saatten fazla bir de¤er elde
edilerek, SKYPER 42 sürücüsünün
standart bir IGBT sürücüden üç kat
daha fazla uzun ömürlü oldu¤unu
gösterir. SKYPER 42, 600V,1200V
ve 1700V IGBT modülleri için iki
kanall› bir IGBT sürücüsüdür. Maksimum ç›k›fl ak›m› 150mA ve maksimum anahtarlama frekans 100kHz
ile 2000A kadar olan IGBT modüllerini sürmek için uygundur. Entegre
güç ve sinyal transformatörlerinin
kullan›m› ile, müflteriler art›k sürücü
IC’lerde ihtiyaç duyulan pahal›, ayr›k izolasyon çözümleri veya ilgili
korumalar› dahil etmek zorunda
kalmayacaklard›r. Entegre güç ünitesi 15V girifl geriliminden +15/-8V
kap› gerilimini üretmektedir, yani
müflterinin hiçbir ek güç devresine
ihtiyac› yoktur. Sisteme kolay entegrasyon, SKYPER 42 adaptör kartlar›
kullan›m› sayesinde mümkündür.
IGBT tetikleme simetrik ve paralel
ba¤l› modüller durumunda da her
bir yonga için ayr› ayr› sinyaller ile
tafl›nmaktad›r. Bu, ak›m ve gerilim
tepelerini azalt›r ve h›zl› anahtarlanan IGBT yongalar›n›n sundu¤u yeni imkanlar›n tam olarak kullan›lmas›na imkan vererek son derece
verimli modül kontrolü sa¤lar. Afl›r›gerilimin (over-voltage) bast›r›lmas›
için aktif-kesme (clamp) gibi ek tedbirlere gerek yoktur. SKYPER 42 sürücüsü, y›llardan beri pazarda mevcut olan SKYPER 32 ve 52 sürücülerinin tecrübesine dayanarak gelifltirilmifltir. Çeflitli sanayi alanlar›ndaki
temel gereksinimler; düflük ›s› birikmesi, d›fl parazitlere karfl› yüksek direnç, kompakt boyutlar ve kolay entegrasyon gibi ihtiyaçlar yeni sürücünün gelifltirilmesinde göz önüne
al›nd›. Sonuç olarak SKYPER 42,
benzerlerinden daha yüksek servis
ömrüne sahip, güvenilir bir çift kanal IGBT sürücüdür.
fiALT
Yük Transferinde Do¤ru Ürün
Transfer fialteri
Elektrik Müh. / Elektronik Tek.
Metehan Kaplan
Gülboy Mühendislik
Transfer flalterleri kal›c›
tip 3 sabit pozisyona
sahiptir ve sadece
transfer an›nda enerjiye
ihtiyaç duyarlar. Dolay›s›
ile gerilim
dalgalanmalar›ndan
etkilenmezler, termik
tüketimleri düflüktür ve
güvenli çal›flma sa¤lar.
Kontaktörlerde ise
mekanik olarak sabit
pozisyon yoktur, bobinin
sürekli enerjilenmesi
gerekir, dolay›s› ile
gerilim düflmelerinden
etkilenebilir, kontak
s›çramas› meydana
gelebilir.
262 Otomasyon
Bobin Kumandal› ve Motor
Kumandal› Transfer fialterleri
Gülboy, geçti¤imiz 3 y›l içerisinde verdi¤i ücretsiz e¤itimler ile
flebeke jeneratör transferi için
özel olarak tasarlanm›fl (ATyS)
transfer flalterleri hakk›nda sektörün bilgilenmesini sa¤lam›fl ve
güvenli olarak yük transferinin
sa¤lanmas› için, do¤ru ürün olan
“transfer flalteri'nin” kullan›m›n›
da yayg›nlaflt›rm›flt›r. Bu konuda
proje firmalar›, taahhüt firmalar›
ve pano üreticileri ile ortak çal›flmalar yürütmüfltür. Otomatik
transfer konusunda güvenilir, h›z-
l› transfer yapabilen ve kullan›m›
kolaylaflt›racak 40 A'den 3200
A'e kadar bobin kumandal› veya
motor kumandal› ATyS otomatik
transfer flalterleri, kullan›c›lar›n
hizmetine sunulmaktad›r.
Motor Kumandal› Transfer
fialterleri
> ATyS 3s Serisi Motorlu
Transfer fialterleri (IEC 60947-3)
ATyS 3s serisi flalterler, 125 A ile
3200 A aras›nda, kuru kontakla
uzaktan kontrol edilebilen 3 veya
4 kutuplu motor kumandal› trans-
17-20 Mart 2011
3. Hall B150
fiALT
çifl süresi sa¤lanm›flt›r.
Çal›flma prensibi olarak
genel ATyS ürünleriyle
ayn› olup iki flalterin elektriksel ve mekanik olarak
kilitlenmesi ile tek bir flalterde transfer ifllemi gerçeklefltirmektir.
ATyS
fer flalterleridir. Üst üste oturan,
birbirleri aras›nda elektriksel ve
mekanik kilitlenmifl 2 flalterin birlefltirilmesiyle oluflur.
ATyS 3s serisi, yük alt›nda açmakapama yapabilen, uzaktan kumanda veya elle kumanda edilebilen güvenli geçifl sa¤layan flalterlerdir.
Ayr›ca ATyS 3s serisi ile birlikte,
otomatik transfer ünitesi ile kullan›labilir ve sistem, otomatik transfer sistemi haline getirilebilir.
> ATyS 6e Otomatik Transfer
fialterleri
(IEC 60947-6-1)
ATyS 6e serisi flalterler, 125 A ile
3200 A aras›nda, 3 veya 4 kutuplu motor kumandal› otomatik
transfer flalterleridir.
Üst üste oturan birbirleri aras›nda
elektriksel ve mekanik kilitlenmifl
2 flalterin birlefltirilmesiyle oluflur.
ATyS 6e serisi, yük alt›nda açmakapama yapabilen, transfer ifllemini kaynak durumlar›na göre
otomatik olarak sa¤layan, istendi¤inde programlanabilir giriflleri
kullan›larak uzaktan kumanda
edilebilen veya elle kullan›ma
imkan veren, güvenli geçifl sa¤layan flalterlerdir.
Bobin Kumandal› Transfer
fialterleri
Yeni seri AtyS M seride bu kolayl›klar›n d›fl›nda motor yerine bobin kullan›larak daha h›zl› bir ge-
264 Otomasyon
ATyS M 3s serisi flalterler,
kuru kontakla uzaktan kontrol edilebilen, ATyS M 6s ve 6e
serileri otomatik olarak transfer
ifllemini gerçeklefltirebilen, tüm
amperajlarda flebekeden jeneratöre veya jeneratörden flebekeye
180 ms. içinde transfer ifllemini
yapan monofaze veya trifaze
40,63,80,100,125 ve 160 A olarak imal edilen ve 10.000 açma
kapama yapabilen transfer flalterleridir.
Yeni M serisi ile beraber, 2 kutup,
3 kutup veya 4 kutuplu olarak,
transfer flalterleri ürün yelpazesi
40 A ile 3200 A aras›nda piyasaya sunuldu.
ATyS M
Kontaktörlü ve T.M. fialterli
Transfer Sistemleri ile Transfer
fialterinin (ATyS)
Karfl›laflt›r›lmas›
Yayg›n bir flekilde kullan›lmakta
olan kontaktörlü, termik manyetik flalterli veya aç›k tip devre kesicili transfer sistemleri, mekanik
ve elektriksel kilitleme yap›larak,
ihtiyaç duyulan yük transferi ifllemini sa¤lamaktad›rlar. Fakat bu
sistemler, acil durumlar ve çal›flma mant›klar› ile yaratt›¤› dezavantajlarla, birçok durumda do¤ru sistem olup olmad›klar›n› tar-
17-20 Mart 2011
2. Hall C100
fiALT
t›flmaya açmaktad›r. S›kça karfl›laflmaktay›z ki; bu yöntemlerle
yap›lm›fl transfer panolar›nda, ço¤u zaman mekanik kilit dahi kullan›lmamas›, sisteme olan güveni
azaltmakla beraber, mühendislik
aç›s›ndan de¤erlendirildi¤inde,
birçok soru iflaretini de beraberinde getirmektedir.
Transfer flalterleri, kullan›lan di¤er sistemlere göre sa¤lad›¤› üstün özellikler, ürün tercihinde
kendini ön plana ç›karmaktad›r.
Transfer fialterlerinin ‹fllevsel
Farklar›
Transfer flalterleri kal›c› tip 3 sabit pozisyona sahiptir ve sadece
transfer an›nda enerjiye ihtiyaç
duyarlar. Dolay›s› ile gerilim dalgalanmalar›ndan etkilenmezler,
termik tüketimleri düflüktür ve
güvenli çal›flma sa¤lar. Kontaktörlerde ise mekanik olarak sabit
pozisyon yoktur, bobinin sürekli
enerjilenmesi gerekir, dolay›s› ile
gerilim düflmelerinden etkilenebilir, kontak s›çramas› meydana
gelebilir. Kontaktör bobini devaml› enerji alt›nda oldu¤undan
gereksiz enerji tüketimi mevcuttur.
Transfer flalterlerinin çal›flma modu otomatik veya el kumanda
fleklinde seçilebilir ve acil durumlarda tahrik kolu ile kumanda
edilebilir. Kontaktörle yap›lan
transfer sistemlerinde ise el ile
kumanda olana¤› yoktur, dolay›s›
ile acil durumlar için herhangi bir
çözümü yoktur.
Transfer flalterinin çal›flma modu
el kumandas›na al›nmas› durumunda, kumanda devresinin devre
d›fl› kalmas›na olanak verilir ve
problem an›nda veya bak›m s›ras›nda tahrik kolunun bulunmas›
pratikte önemli yararlar sa¤lar.
Transfer flalterlerinin kumanda
mant›¤› kontaktör fleklinde (de-
266 Otomasyon
taj› flalterin ön ve arka k›sm›na
yap›l›r. T.M. flalterlerde ise montaj flekli yan yana veya bir flalter
di¤erinin üst k›sm›nda olacak flekildedir. Bu durum, transfer flalteri kullan›ld›¤› durumda devreye
almada kolayl›k ve pano içinde
yer kazanc› sa¤lar.
SIRCOVER
vaml› gerilim) veya darbeli (impuls) fleklinde olabilir, bu durumda kullan›c›ya esneklik sa¤lanm›fl
olur. Kontaktörlerin çal›flma mant›¤› ise de¤ifltirilemez.
Transfer flalterlerinde, hatadan
önce geçen süre (MTBF) cihaz›n
basit yap›s› nedeniyle uzundur.
MTBF’nin uzun olmas› potansiyel
ar›zalar›n da az olmas› anlam›na
gelir. Kontaktörler ise birçok parçadan meydana geldi¤inden hata
riski daha fazlad›r.
Transfer fialterlerinin Montaj ve
Maliyet Avantajlar›
Transfer flalterlerini, tek referans
ürünü ile tarif edebilir ve di¤er
transfer sistemlerine göre pano
içinde daha küçük bir alana, k›sa
sürede montaj› yap›labilir. Bu durum, montaj iflçili¤i maliyetinde
avantaj sa¤lamakla beraber, mekanik ve elektriksel kilitleme mekanizmas› cihaz›n içinde oldu¤undan ayr›ca aksesuar olarak siparifl etmek zorunda kal›nmaz ve
kilitleme ile ilgili problemlerin
üretici garantisi alt›nda olmamas›
sorununu ortadan kald›r›r. Kontaktörlerde ise bütün aksesuarlar›n (kontaktör, bobin, yard›mc›
kontaklar..) ayr› ayr› siparifli gerekir. Bu durum, montaj ve siparifl
s›ras›nda yan›lmalara yol açabilir.
Transfer flalterlerinde, bara mon-
Transfer flalterlerinin Icw de¤eri
(K›sa devre anma ak›m dayan›m›
de¤eri) yüksektir, dolay›s› ile k›sa
devre s›ras›nda tahribata u¤ramaz. Aç›k tip devre kesicilerde
ise Icw de¤eri düflüktür. Ço¤u zaman, k›sa devre olufltu¤u durumlarda, bir daha kullan›lmayacak
flekilde tahribata u¤rarlar.
Transfer flalterleri, 250 A ve üzerindeki de¤erlerde, di¤er sistemlere göre daha düflük maliyetlidir
ve sat›n almada maliyet avantaj›
sa¤layabilir.
Yük Alt›nda Güvenli Açma/
Kapama için SIRCOVER Serisi
Manuel Transfer fialterleri
(Enversör Sistem)
125 A ile 3200 A aras›, 3 kutup
veya 4 kutuplu yükte açma kapama yetene¤ine sahip yük ay›r›c›lar bu konuda yeterli derecede
güvenilir olmayan ve yük alt›nda
kullan›lamayan özelli¤i flalterlere
göre çok üstündür. K›sa devre dayan›m› yüksektir, boyut olarak
daha küçüktür. Ayr›ca ürünün estetik kolu da pano görüntüsünü
olumlu yönde etkilemektedir.
SIRCOVER BY-PASS flalterleri, el
kumandal›, çok kutuplu, yükte
açma-kapama yapabilen, çok kutuplu anahtarlard›r. Üst üste oturan, birbirleri aras›nda kilitlenmifl
3 anahtardan oluflur. Bu flekilde
3+6 kutup veya 4+8 kutuplu
anahtar kombinasyonlar› oluflturulmufltur. Yükün girifli ve ç›k›fl›n›, ayn› anda ay›rarak genellikle
bak›m s›ras›nda güvenli flekilde
by-pass ifllemini yerine getirirler.
EMN‹YET
Güvenlik Bariyerlerinde
Yeni Teknoloji ve Maliyet Avantajlar›
SICK
Güvenlik bariyeri,
makinede en yüksek
koruma seviyesinin
gerekti¤i durumlar için
tasarlanm›flt›r. EN ISO
13849-1 uyar›nca
Performans Seviyesi pl
“e” veya alternatif
olarak, IEC 61508
uyar›nca SIL3 veya
sektör standard› EN
62061’e uygundur.
SICK, miniTwin ile güvenlik bariyerlerinde yeni bir ça¤ açmaktad›r.
‹lk kez, al›c› ve verici modüller,
minyatür bir gövde içinde bir araya
gelmifltir. Tek bafl›na ve kaskad çal›flma özelli¤i ayn› bariyer kullan›larak sadece soket de¤iflimi ile sa¤lanmaktad›r. Yap›s› itibar› ile miniTwin, köfleli sistemlere kaskad
ba¤lanm›fl olsalar dahi kör noktas›z
olarak çal›fl›rlar ve kullan›c›lar›na
minimum güvenlik mesafeleri sunarlar. miniTwin güvenlik bariyeri,
makinede en yüksek koruma seviyesinin gerekti¤i durumlar için tasarlanm›flt›r. EN ISO 13849-1 uyar›nca Performans Seviyesi pl “e” veya alternatif olarak, IEC 61508 uyar›nca SIL3 veya sektör standard› EN
62061’e uygundur. Köfle uygulamalar› dahil olmak üzere 14 mm,
24 mm ve 34 mm çözünürlük seçeneklerini sunmaktad›r. miniTwin’in
yüksek çözünürlük ve h›zl› cevap
süreleri, gerekti¤inde üçlü kaskad
ba¤lanm›fl sistemlerin maksimum
kombinasyonunda dahi ifl ergonomisi için k›sa güvenlik mesafelerine
olanak vermektedir. miniTwin ile
sa¤lanan koruma yükseklikleri 120
mm ile 1,200 mm aras›ndad›r. 60
mm’lik gövde boyu art›fllar›, özel
makine flartlar›na göre optimum
adaptasyonu sunmaktad›r. Cihaz›n
çal›flma mesafesi 0 - 4 m’dir.
Bütünleflik gövde yap›s› sayesinde
maksimum standardizasyon
D›flar›dan görünmemekle beraber,
miniTwin’in sensör tasar›m› tamamen yenidir. SICK’in yeni ›fl›k bariyeri verici ve al›c› elemanlar›n› tek
gövdede buluflturmufltur. Bu verici
ve al›c› elemanlar simetrik olarak
268 Otomasyon
gövdenin yar›s›n› kaplar ancak bir
merkezi senkronizasyon ›fl›¤›yla ayr›lm›flt›rlar. Sektör odakl› olarak tasarlanm›fl olan cihaz ba¤lant› soketi, miniTwin’in arkas›na vidalanarak monte edilir. Kontrolöre ba¤lant› M12 5-pin soket ile gerçekleflmektedir. miniTwin’in tek biçimlili¤i sadece verici/al›c› yap›s›n›n sonucu de¤il, ayr›ca ayn› ünitenin
kaskad ba¤lanabilmesinden dolay›d›r. Al›c› ve vericinin ve ayr›ca kaskad ba¤lanabilen cihazlar›n ayn›
olmas› yüksek seviyede bir standardizasyon sunmaktad›r. Organizasyonel olarak yönetilecek olan materyal say›lar› ve bunlarla alakal›
ekipman, depolama ve servis lojisti¤i bu nedenlerden ötürü, di¤er sistemlerle k›yasland›¤›nda ciddi seviyede azal›r.
Montaj çözümleriyle tak-çal›flt›r ve
otomatik konfigürasyon
Baflka hiçbir güvenlik bariyeri günümüzde miniTwin’in tak & çal›flt›r
seviyesine ulaflamamaktad›r. Bu,
uygulama odakl› montaj çözümleri
gelifltirilerek mümkün k›l›nabilmifltir. Elektrik ba¤lant›lar› standart
ba¤lant› kablosu ve M12 5-pin sistem soketi ile gerçekleflmektedir ve
harici cihaz gözleme (EDM) ve Resetin tüm ifllevselli¤ini de sunmaktad›r. Cihaza ilk enerji verildi¤inde
cihaz otomatik olarak Reset ve
EDM ba¤lant›lar›n› ö¤renmektedir.
Cihaz, LED göstergeler ile donat›lm›fl olup bu da cihaz›n ayr› bir
özelli¤idir. Bu LED göstergeler, cihaz›n ayar› için, ar›za bildirimi için
ya da durum göstergesi olarak kullan›l›rlar ve kullan›c› dostu tasar›m›
bir kez daha desteklemifllerdir.
17-20 Mart 2011
10. Hall A140
BA⁄LANTI ELEMANLARI
S›kma Terminal
Difli Konnektör ve Kapa¤›
Harting
Harting kapak gövdeli yeni DIN
41 612 tip 2C/2R s›kma terminal
difli konnektör ile DIN 41 612
ürün yelpazesini geniflletiyor.
IEC 60 603-2 testlerine uygun flekilde, konnektör 48 konta¤a kadar kulan›labilir.
Kablo montaj sürecini
kolaylaflt›ran özellikleri
birlefltirmek için
tasar›mda özel
uygulamalar
gerçeklefltirilmifltir. K›l›f,
müflteri tercihine göre
kolayl›kla aç›labilen
önceden belirlenmifl
k›r›lma noktalar› ile
birlikte üç farkl› kablo
girifl opsiyonu özelli¤i
tafl›yor.
Yerden kazand›ran boyutlar› sayesinde, konnektör daha kompakt PCB’ler ya da montajlar için
idealdir. Kablo montaj sürecini
kolaylaflt›ran özellikleri birlefltirmek için tasar›mda özel uygulamalar gerçeklefltirilmifltir.
K›l›f, müflteri tercihine göre kolayl›kla aç›labilen önceden belirlenmifl k›r›lma noktalar› ile birlikte üç farkl› kablo girifl opsiyonu
özelli¤i tafl›yor.
Kilitleme kollar›, ayr› kollar›n birbirine uygun olmas› ihtiyac›n›
önleyerek kapak gövdenin üst yar›s›n›n içerisine kadar yerlefltiriliyor.
Pre-molded tasar›m daha az say›daki bireysel parçalar›n ek fay-
270 Otomasyon
dalar›n› sunuyor, böylelikle kay›p
komponentlerin riskini azaltm›fl
oluyor. Kablo girifli, güvenli ve
sa¤lam kapak gövdeye uyumlu
hale getiren bir kablo ba¤› ile gerçeklefltiriliyor.
Uyumlu s›kma kontaklar tamir ve
bak›m için tekli kontaklar olarak
ya da seri üretim için 5000’li veya 500’lü makaralarda kullan›labilir.
Uygun s›kma aletleri, el aleti,
otomasyon düzeyine ve miktara
ba¤l› olan yar› otomatik veya tam
otomatik olarak kullan›labilir.
Yeni DIN 41 612 tip 2C/2R s›kma terminalli difli konnektör düz
veya aç›l› erkek konnektörlerle
veya PCB üzerine yerlefltirilmifl
kontaklarla kullan›labilir.
Kapak gövde ya da difli konnektör
vidalarla veya kilitleme kollar›yla
ba¤lanabilir.
Yeni konnektör tam boyutlu kardefl türlerin göstermifl oldu¤u ayn› sa¤laml›¤› gösteriyor.
17-20 Mart 2011
3. Hall C100
E⁄‹T‹M
Mesleki Teknik E¤itimde
AB Standartlar›, Enka ATL
Entek E€itim Teknolojileri,
Dan›flmanl›k Afi
Enka Vakf›, grubun Bafl
Mimar› ve Vak›f Baflkan›
fiar›k Tara’n›n bir
hayalini hayata geçirmek
üzere Türkiye’nin ilk
özel teknik meslek
lisesini kurmak üzere
harekete geçti. Okulda
Anadolu Teknik Lisesi
programlar› takip
edilmekte; ö¤rencilerin
iyi bir mesleki e¤itim
almas›n›n yan› s›ra kendi
alanlar›nda mühendislik
lisans programlar›na
yerleflmeleri de
hedeflenmektedir.
272 Otomasyon
Mesleki teknik e¤itim ülkemizde
her geçen y›l artan sanayi yat›r›mlar› ve üretim kapasitesi ile
do¤ru orant›l› olarak y›llard›r bir
geliflim göstermiyordu. Özellikle
sanayide h›zla artan küreselleflmenin yan› s›ra oluflan rekabetçi
koflullar teknoloji kullan›m›n› ve
verimlili¤i sürekli k›larken, ülkemizdeki mesleki e¤itim kurumlar›
bu de¤iflime ayak uydurmakta
epey zorluk çekti. Avrupa Birli¤i
entegrasyonu sürecinde teknik
e¤itim de reforma u¤rad›. MEGEP
(Mesleki E¤itimin Gelifltirilmesi
Projesi) ile bafllayan süreç tüm
müfredatlar›n ve e¤itim sisteminin yeniden yap›land›r›lmas›n›
öngördü ve büyük ölçüde bu yap›sal de¤iflikli¤i son 5 y›l içerisinde h›zland›rd›.
Ancak üstyap›da gerçeklefltirilen
bu reformun altyap›ya, yani okullara yans›mas› hem maliyet aç›s›ndan, hem köklü zihniyet de¤ifliklikleri gerektimesi ve yüksek
maliyetleri aç›s›ndan büyük engeller teflkil etti. 2010 senesinde
gerçeklefltirilen UMEM (Uzmanlaflt›r›lm›fl Meslek Edinme Merkezleri) Projesi sayesinde, Türkiye sath›nda 81 ilde 111 okul
özellikle mali kaynak anlam›nda
laboratuarlar›n› güncelleyecek
bütçelere sahip olup, maddi zorlu¤u büyük bir ölçüde aflt›lar. Ancak daha zor olan›, yani okullar›n
sanayi ile entegrasyonunu sa¤layacak zihniyet ve altyap›sal de¤iflikli¤i ise hala büyük bir problem
olarak mesleki teknik e¤itimin
önünde büyük ölçüde durmakta.
Özellikle sanayinin yo¤un oldu¤u illerde bu anlamda daha az
s›k›nt› yaflan›yor olsa da, kamunun özel sektöre olan uzakl›¤›,
sanayinin bilgi vermekten çekinmesi gibi karfll›l›kl› s›k›nt›lar halen mesleki teknik e¤itimi sanayi
ile buluflturacak çözümün oluflmas›nda zorluklar ç›karmakta.
Mesleki Teknik E¤itimde Bir
Devrim: Özel Enka ATL
Tüm bu de¤iflim sürecinde Türkiye’de yukar›da bahsi geçen zorluklar› adeta bir devrim ile aflan
ve mesleki teknik e¤itimde AB
standartlar›n› yakalayan bir deneyim olufltu. ‹nflaat ve enerji sektörlerinde faaliyet gösteren Enka
Grubu e¤itim için kurdu¤u Enka
Vakf› arac›l›¤›yla grubun Bafl Mimar› ve Vak›f Baflkan› fiar›k Tara’n›n bir hayalini hayata geçirmek üzere Türkiye’nin ilk özel
teknik meslek lisesini kurmak
üzere harekete geçti.
2008-2009 ö¤retim y›l›nda e¤itim
ö¤retim hayat›na bafllayan okul
Türkiye’de bir ilki gerçeklefltirmek üzere büyük bir bütçe ve AB
ölçe¤inde e¤itim vizyonu ile yola
ç›kt›. Okul binas›, ‹stanbul Makine ‹malatç›lar Sanayi Kooperatifi’nin Enka Vakf›’na hibe etti¤i
30bin 750 metrekarelik bir yeflillik içinde yer almaktad›r. Kapal›
alan› 15bin metrekare olan binada 20 derslik, 5 laboratuvar, makine CNC, endüstriyel otomasyon
ve kimya alanlar›na ait toplam 15
atölye, kapal› spor salonu ve yemekhane bulunmaktad›r.
Okul mekânlar›, donan›m› ve e¤itim program›, yurt d›fl›nda (özellikle Almanya’da) e¤itim veren
benzer kurumlar ile iflbirli¤i içerisinde gelifltirilmifltir. Kurulmufl
olan bu karfl›l›kl› iliflkinin, e¤itim
sürecinde de sürdürülmesi planlanmaktad›r.
30 ö¤retmen ve 10 personelin
hizmet verdi¤i okulda ö¤renci kapasitesi 750 ö¤rencilik olup, ha-
len 200 ö¤renci e¤itim ö¤retim
görmektedir. 25 bin kitap kapasiteli kütüphanesinde 15 bin kitap
bulunmaktad›r. Okulda “Anadolu
Teknik Lisesi” programlar› takip
edilmekte; ö¤rencilerin iyi bir
mesleki e¤itim almas›n›n yan› s›ra kendi alanlar›nda mühendislik
lisans programlar›na yerleflmeleri
de hedeflenmektedir.
Mesleki e¤itimin yan› s›ra ö¤rencilerin kültürlü, iflini benimseyen, mesle¤ini seven, özgüven
sahibi bireyler olarak yaflama haz›rlayacak ça¤dafl, sosyal programlar ve olanaklar da okul projesinin önemli bir parças›d›r.
Okulda e¤itim-ö¤retim, yemek ve
servis ücretsizdir. Okul ayn› zamanda iflsiz ve vas›fs›z bölge insanlar›n› e¤itmeyi de hedeflemifltir.
SMC ve Yerel Ortak Entek ile
Teknolojide Dünya Standartlar›
Okulun bahsi geçen tüm özelliklerinin yan› s›ra en önemli misyonlar›ndan birisi ise sanayinin
ihtiyaç duydu¤u ara teknik eleman ihtiyac›n› sanayinin kulland›¤› ileri otomasyon teknoloji seviyesinde laboratuarlar›nda birebir uygulatarak, yetifltirdikleri insan kaynaklar› ile karfl›lamakt›r.
Bu anlamda okul müdürü Refik
Sarg›n ve Enka Vakf›’ndan sorumlu Genel Müdür Yard›mc›s› Alparslan Tansu¤ liderli¤inde sanayinin ileri oldu¤u ülkelerde yap›lan incelemeler sonucunda endüstriyel otomasyon teknolojileri
alan› labratuarlar› SMC/Entek firmas› iflbirli¤inde beceri ve teknoloji odakl› olarak kuruldu.
Kurulan laboratuvarlar özellikle
sanayinin ihtiyaç duydu¤u ara
teknik elemanlarda gerekli temel
becerilerin gelifltirilmesine yönelik olarak uygulama a¤›rl›kl› ve
birebir sanayinin kulland›¤› endüstriyel ürün ve teknolojilerle
donat›ld›.
SMC International Training (SMC
IT) Türkiye temsilcisi Entek E¤itim Teknolojieri Dan›flmanl›k Afi.
taraf›ndan tasar›m› ve dan›flmanl›¤› sa¤lanan Pnömatik-Hidrolik,
Otomasyon 273
E⁄‹T‹M
bilir monitör, PC masas› ve Touch Panel sayesinde rahatça ergonomik bir flekilde deneyler yapabilmektedirler. PLC deney masas›, PC deney masas› ve Asansör
Kontrol E¤itim Seti’nden oluflan
3’lü setten toplam 6 tak›m bulunmaktad›r. Bu sayede ö¤renciler
laboratuarda çok say›da ekipman
ile az say›da tak›mlar halinde uygulama yapabilmekte ve ö¤renme h›zlanmaktad›r.
Mekatronik, PLC ve Fabrika Otomasyon Teknolojileri Laboratuarlar›’nda ö¤rencilerin sanayide
karfl› karfl›ya kalaca¤› makinelerdeki teknolojiler e¤itim müfredat›na uyumlu olacak flekilde e¤itim
setleri seçildi.
Hidrolik Pnömatik Laboratuvar›
Endüstriyel otomasyon teknolojilerinde s›kça kullan›lan hidrolik
ve pnömatik sistemlerle ilgili devre flemalar›n›n tasarland›¤›, devre
elemanlar›n›n çal›flma mant›klar›n›n ve sembolojisinin ö¤renildi¤i
laboratuvarda ö¤renciler multimedya deste¤i ile deneyler yapabilmektedirler.
Çift tarafl› çal›flma paneline sahip
274 Otomasyon
hidrolik ve pnömatik deney masalar› ö¤rencilere güvenli bir çal›flma ortam› sa¤lamak amac›yla
CE sertifikas› ile üretilmektedir.
Alt›flar set hidrolik ve pnömatik
ekipman›n oldu¤u laboratuarda
ö¤renciler çift tarafl› paneller sayesinde 24 kifli kontenjanla uygulama yapabilmektedirler.
PLC Laboratuvar›
Otomasyonun bel kemi¤i olan
kumanda
tekniklerine
dair
kontrol sistemleri bu laboratuarda
gösterilmektedir. Siemens S7-200
ve 300 serisi PLC’lerin yayg›n
olarak gösterildi¤i uygulamalarda
ö¤renciler klasik deney masalar›
veya çantalar› yerine t›pk› endüstrideki gibi birebir pano montaj›
yapabildikleri alüminyum profil
tabla üzerine DIN ray sistemi ile
tasarlanm›fl gerçek sistemlerle çal›flabilmektedirler. Hareket ettire-
Mekatronik Laboratuvar›
Mekatronik sanayide mekanik ve
elektri¤in iyice iç içe geçmesi son
10 y›lda ise informatik, yani biliflim teknolojilerinin de artan h›zla sisteme entegre olmas›yla özellikle ihtiyaç duyulan disiplinler
üstü bir alan olarak Japonya’da
tarif edildi. Günümüzde ülkemizde de hem bu alanda teknik e¤itim lise, lisans ve yüksek lisans
seviyesinde mezunlar›n› vermeye
bafllad› hem de sanayide bu anlamda istihdam alanlar› yarat›ld›
ve üretim hayat›n›n bir parças›
olarak mekatronik an›lmaya baflland›.
Mekatronik laboratuvar›nda ö¤renciler elektrik makineleri (motor kontrol), pnömatik, elektropnömatik, sensörler, PLC ve SCADA teknolojilerinin biraraya geldi¤i e¤itim setlerinde bu teknolojilerin bir arada çal›flma prensiplerini ö¤renmektedirler. Özellikle
ar›za bulma, sorun giderme, sistem kurma ve devreye alma,
programlama gibi ileri becerilerin
geliflti¤i uygulamalar sayesinde
fabrikalarda ihtiyaç duyulan
E⁄‹T‹M
temel becerilerini ileri seviyeye
tafl›maktad›rlar.
E¤itim sistemlerinin modülerli¤i,
tafl›nabilirli¤i, dayan›kl›l›¤› ve esnekli¤i sayesinde farkl› senaryolarda endüstriyel uygulamalar yapabilen ö¤renciler sisteme rahatça müdahale edebilecek özgüveni ve becerileri bu laboratuarda
kazanmaktad›rlar.
Fabrika Otomasyon Laboratuvar›
Ö¤renciler son s›n›fa geldiklerinde fabrika otomasyon laboratuar›nda endüstride ifle bafllamadan
önce bir nevi iflbafl›, oryantasyon
e¤itimi almaktad›rlar. Son s›n›fta
bu e¤itimin pekiflmesi için tarif
edilen yar› zamanl› sanayi staj›
da asl›nda bu anlamda büyük
önem arz etse de birçok örne¤in-
de sanayicimizin stajyer ö¤renciye üretimini tehdit eden bir unsur
gözüyle yaklaflmas› ve uygulama
yapma olana¤› tan›mamas› bu laboratuarda yap›lacak uygulamalar›n önemini bir kere daha art›rmaktad›r.
Fabrika otomasyon teknolojileri
laboratuar› pnömatik, hidrolik,
elektrik motorlari (AC, DC, Step
ve Servo), sensörler, robot, ethernet ve bus haberleflme teknolojileri gibi otomasyonda kullan›lan
tüm teknolojilerin seri üretim yapan bir hatta biraraya gelmesinden oluflmaktad›r.
FMS-200 fabrika otomasyon e¤itim seti SMC’nin dünya çap›nda
endüstride yapt›rd›¤› teknoloji ve
beceri ihtiyac› analizi çerçevesinde tasarlanm›fl olup, bu konuda
teknoloji olarak Toyota fabrikas›
model al›narak üretilmifltir. 8 ayr›
modüler istasyonun yine modüler
bir konveyör sistemi ile biraraya
getirilmesinden oluflan FMS-200,
Ethernet ve BUS haberleflme teknolojileri ile birbirleri ile haberleflen ba¤›ms›z istasyonlardan oluflmaktad›r.
Her bir modül 900x540 mm boyutunda olup rahatl›kla 6 ö¤rencinin uygulama yapmas›na izin
verirken tüm sistemde toplamda
48 ö¤renci eflzamanl› uygulama
yapabilmektedir.
276 Otomasyon
Sistem esnek oldu¤u için modül
say›s› azalt›labilir veya ço¤alt›labilir.
Her bir modülde ba¤›ms›z olarak
uygulama yapmak mümkünken
tüm sistem biraraya getirildi¤inde
seri üretim flartlar›nda da e¤itim
yap›labilmektedir.
Sonuç
Özel Enka ATL’nin kurulufl felsefinde yer alan sanayiyi referans
alan üretim ve istihdam odakl› ve
beceri temelli e¤itim yaklafl›m›yla
Entek E¤itim Teknolojileri’nin sanayi odakl› ve ileri teknolojiyi bar›nd›ran e¤itim setleri ile donat›lan laboratuarlar ülkemizde mesleki teknik e¤itimin sanayinin
yayg›n oldu¤u Kocaeli ilinde AB
standartlar›n› yakalamas›n› sa¤lam›flt›r.
17-20 Mart 2011
2. Hall C100
YEN‹ ÜRÜN
2
2
16 mm ve 35 mm ’lik
Yay Bask›l› Ray Klemensler
Onka
Ürün, Push-in teknolojisi
ile daha düflük kablo
itme kuvveti sayesinde
zaman ve maliyet
tasarrufu sa¤lamaktad›r.
Tek damarl› ve yüksüklü
kablonun klemens içine
itilmesi esnas›nda kontak
yay› otomatik olarak
aç›lmakta ve yüksüklü ya
da tek damarl› kablo
kolayl›kla yuvas›na
oturmaktad›r.
Onka yeni üretti¤i OPK (Push-in)
yay bask›l› klemensler de serisini
tamamlayarak iki katl›, topraklama
klemensi,
16mm2
ve
2
35mm ’lik ürünleri de ürün gam›na ekledi.
Yay bask›l› klemensler de daha
önce yap›lmayan bir sistem uygulanarak çift yay sistemini gelifltirdi. Bu sayede montaj› tamamlanan kablo geri çekildi¤inde iki
kat› mukavemet ile karfl›lafl›lacak.
Bu da yüksek kesitlerde yay bask›l› klemense olan güveni daha
da art›rmaktad›r. Bu ürün grubu
ile 2,5mm2’den 35 mm2’lik kablo
kesitine kadar seri tamamlanm›fl
oldu.
OPK Serisi Ray Klemensler Pushin teknolojisi ile daha düflük kablo itme kuvveti sayesinde zaman
ve maliyet tasarrufu sa¤lamaktad›r. Tek damarl› ve yüksüklü kablonun klemens içine itilmesi esnas›nda kontak yay› otomatik
olarak aç›lmakta ve yüksüklü ya
da tek damarl› kablo kolayl›kla
yuvas›na oturmaktad›r. Kablo yuvas›ndan ç›kart›laca¤› zaman yay
üzerine konumland›r›lm›fl olan
ve yaya hareket veren bir buton
yard›m› ile kablo kolayca yuvas›ndan ç›kart›labilir. Bu buton
tornavida ya da herhangi bir sert
cisim ile kolayl›kla bast›r›larak
yaya bask› uygulan›r ve yay taraf›ndan s›k›flt›r›lan kablonun serbest kalmas› sa¤lan›r.
Bu ifllem basit bir tükenmez kalemle dahi yap›labilmektedir. Bu
buton turuncu renkte ve rahatl›kla ay›rt edilebilecek flekilde dizayn edilmifltir. 0.34mm2 ve üzeri yüksüklü kablolar do¤rudan ve
herhangi bir alet gerektirmeden
rahatl›kla ba¤lanabilmektedir.
Kabloya bask› yapan yaylar›n
malzemesi paslanmaz çelik olup,
korozyona karfl› dayan›kl›d›r ve
oksitlenme olmaz. Paslanmaz çelik olan yaylar, yüksek oranda
krom (Cr) ve nikel (Ni) bulundurduklar›ndan atmosferik koflullara;
suya, asitlere ve yüksek s›cakl›ktaki ortamlara dayan›kl› malzemelerdir. Onka ray klemenslerin
genel özelli¤i olan
her iki taraf›n›n da kapal›
olmas›
OPK Serisi’ni
muadillerinden ay›ran özelliklerindendir. Bu seri, klemensinin her iki taraf›n›n da kapal› olmas›n›n sa¤layaca¤› avantajlar;
öncelikle daha güçlü bir izolas-
278 Otomasyon
c Bu seri, klemensinin her
iki taraf›n›n da kapal›
olmas›n›n sa¤layaca¤›
avantajlar; öncelikle daha
güçlü bir izolasyon
sa¤lamaktad›r ve katalogda
belirtilen standart
de¤erlerin daha üzerindeki
ak›mlara klemensin
dayanabilmesini
sa¤lamaktad›r. d
yon sa¤lamaktad›r ve katalogda
belirtilen standart de¤erlerin daha
üzerindeki ak›mlara klemensin
dayanabilmesini sa¤lamaktad›r.
Nihayet plakas› gibi ekstra maliyetten kullan›c›lar›
kurtarmaktad›r.
Her kesit klemens için ayr› ayr› nihayet
plakas› sto¤u da bulundurmaya gerek kalmaz. OPK Serisi’nin
bir özelli¤i de piyasada bulunan Dekafix denilen standart
5x5mm ve 10x5mm ebatlar›ndaki markalama alternatiflerinin uyumlu olmas›d›r. Bununla
birlikte ka¤›t markalama olarak
bilinen 8 klemensin tek parça
olarak markalanabildi¤i 4.8 mm
eninde ve 48 mm boyunda olan
özel plastik malzeme için de Dekafix’lerin tak›ld›¤› bölüme yuva
yap›lm›flt›r. OPK serisinde köprüleme sistemi piyasada tarak köprü
olarak adland›r›lan köprüleme
sistemi ile kolay ve pratik flekilde
köprülenebilmektedir. Kullan›lan
üs köprülerin monte edildikten
sonra d›flar›da kalan k›s›mlar›n›n
da yal›tkan polyemid 6.6 malzemeyle kapl› olmas› kullan›c›n›n
güvenli¤i aç›s›ndan önemli bir
unsurdur. Yay bask›l› klemenslere
göre en ay›rt edici özelli¤i, kabloyu yerinden sökmek için yay› esnetmek gerekti¤inde yaya hiç temas etmeden sadece turuncu
renkteki butona tornavida ya da
sert bir cisim yard›m›yla bast›rmak yeterli olacakt›r.
Bu da ifl güvenli¤i aç›s›ndan daha
sa¤l›kl› bir sonuçtur. OPK yay
bask›l› klemensi
vidal› klemens ile
k›yasland›¤›nda en avantajl› konu vibrasyonlu ortamlarda s›kça
yaflanan vidan›n çözülmesi gibi
durumlar›n bu seride yaflanmamas›d›r.
Sonuç olarak OPK yay bask›l›
klemens sürekli geliflen ve
yenilenen günümüz teknoloji
ça¤›nda teknik kadronun iflini kolaylaflt›racak, daha h›zl› ve kolay
montaj yapabilece¤i uzun ömürlü bir ba¤lant› teknolojisidir.
Otomasyon 279
YEN‹ ÜRÜN
Dahili PLC Yaz›l›ml›
Yeni Seri Sürücüler
Elsim
Dahili PLC yaz›l›m›
sayesinde istenilen
uygulamaya tam uyum
sa¤lar. ‹talya’da üretimi
yap›lan sürücüler imalat
tarihinden itibaren üç y›l
garanti ile makine
imalatç›lar›n›n ve
sanayinin hizmetine
sunuldu.
280 Otomasyon
Elsim’in temsilcisi oldu¤u Gefran,
yeni serisi olan ADV200 AC Sürücü ile makine üreticilerine ve
otomasyon firmalar›na uluslararas› arenada rekabet edebilecekleri yenilikçi ve ekonomik çözümlü olanaklar sunmak için gelifltirildi.
Baflta demir çelik, plastik, ka¤›t,
havaland›rma sistemleri olmak
üzere kapal› veya aç›k çevrim her
türlü endüstriyel uygulamada baflar› ile kullan›l›r.
sürücüler imalat tarihinden itibaren üç y›l garanti ile makine imalatç›lar›n›n ve sanayinin hizmetine sunuldu.
Özellikleri
Besleme:
• 3 x 400V, - %15 50/60 Hz
+-%5
• 3 x 480V, + %10
• Motor Gücü: 0,75 kW... 1,2
MW
Koruma S›n›f›: IP20
Dahili PLC yaz›l›m› sayesinde istenilen uygulamaya tam uyum
sa¤lar. ‹talya’da üretimi yap›lan
Genel Özellikler
• 600 Hz’e kadar ç›k›fl frekans›
• Dahili DC flok bobin
• Dahili EMC Filtresi75 kW’a
kadar dahili frenleme ünitesi
• Kapal› çevrim manyetik alan
kontrolü (FOC), aç›k çevrim
manyetik alan kontrolü (FOC),
V/f
• Kolaylaflt›r›lm›fl bafllang›ç menüsü sayesinde birkaç dakikada
devreye alma
• Anl›k % 180 oran›nda afl›r›
yüklenebilme
• Motor, sürücü ve frenleme direnci I2T termal koruma özelli¤i
• 4 ba¤›ms›z programlanabilir
rampa
• S Rampas› (jerk özelli¤i)
• Tork kontrolü
• Ayarlanabilir 16 farkl› h›z seçene¤i
• Motorlu potansiyometre fonksiyonu
• Hareketli mil bafllang›c› (Flying restart)
• Ayarlanabilir 16
kHz’e kadar anahtarlama
frekans›
• Alfanümerik 4 sat›r,
16 karakter Türkçe keypad
• Döner mil veya sabit
mil Auto-tuning özelli¤i
ile h›z, ak›m ve ak›’y›
optimum ayarlayabilme
• Dahili PLC
• ProfiBus, CANOpen,
DeviceNet, Ethernet realtime GDNet protokolleri
ile haberleflebilme
• RS 485 ModBus RTU
Protokol
• 2 analog girifl (1 voltaj, 1 ak›m)
• 2 analog ç›k›fl (1 voltaj, 1 ak›m)
• 6 dijital girifl (NPN,
PNP)
• 2 dijital ç›k›fl (NPN,
PNP)
• 2 röle ç›k›fl›
• PLC program›n› 5 farkl› dilde kullanabilme (LD,
STL, FBD, ST, IL)
• Fan ve Pompa gibi uygulamalar için Light Duty, Extruder,
Mikser, Vinç gibi uygulamalar
için Heavy Duty seçenekleri
• Uygulamaya göre ayarlanabilir PID fonksiyonu
• 4 farkl› opsiyon kart›n› ayn›
anda kullanabilme
• Harici girifl, ç›k›fl kart›
• Harici enkoder kart›
• IP54 koruma (opsiyonel)
• Harici Safety Card
PLC ve SCADA Bir Arada
GF-VEDO Endüstriyel PC’leri makine kontrolü için kompakt ve
ekonomik bir sistem sunmaktad›r.
PLC [IEC1131 tabanl› Soft PLC]
ve SCADA’y› bir arada sunan VE-
DO, bu entegrasyonu ile h›zl› ve
ekonomik otomasyon çözümleri
sa¤lar.
• Makine kontrolü
• SoftPLC ve grafik display ayn›
üründe
• Yeni 6,5” TFT endüstriyel PC
matrix ekran
• 640x800 piksel dokunmatik
ekran
• Standart 128MB, opsiyonel
256MB RAM
• DOM Memory (64MB – 1GB)
Haberleflme modülü ile Remote
I/O’larla haberleflebilme imkan›
Ayr›ca; 1 x RS485, 2 x Ethernet
10/100 Base T, 2 x USB 1.1, 1 x
RS232 istenildi¤i taktirde Vx
Works yada Windows XP Embeded iflletim sistemleri ile
siparifl edilebilir.
Özellikleri:
• 10.4” display
• 800x600 (SVGA)
• Dokunmatik ekran
• Fieldbus Haberleflme
(CANOpen, Modbus
RTU, Modbus TCP)
• Ethernet 10/100 BaseT
• Fans›z
• Solid State Disk
(MMC)
• Gefran Automation
Builder ile Programlanabilme
• VedoWin
• Scada
Uygulama Alanlar›
• Ekstrüder ve
enjeksiyon makineleri
• Termoform makinesi
• Paketleme makinesi
• Demir çelik iflleme
makineleri
• Plastik poflet kesim
makinesi
• Ka¤›t kesim ve geri
dönüflüm makineleri
• Test ve kontrol
standlar›
Otomasyon 281
HABERLER
Entek E¤itim Teknolojileri’nden
UMEM Projesine Katk›
UMEM (Uzmanlaflt›r›lm›fl Meslek Edindirme
Merkezleri) Projesi iflsizli¤in önüne sanayinin
ihtiyaç duydu¤u ara teknik elemanlar›n Milli
E¤itim Bakanl›¤› Erkek Teknik Ö¤retim Genel
Müdürlü¤ü (ETÖGM), ‹flkur ve TOBB iflbirli¤inde
yetifltirilmesi üzerine kuruldu. Proje kapsam›nda
MEB ETÖGM 81 ilde 111 meslek lisesine
bölgelerindeki vas›fs›z insan kaynaklar›n›n
bölgenin ihtiyaç duydu¤u sektörlerde e¤itilmesi
için e¤itim donat›m› yapmak üzere kaynak
aktar›ld›.
Özellikle sanayinin geliflmifl oldu¤u Marmara,
Orta Anadolu, Güney ve Ege bölgelerinde
endüstriyel otomasyon alan›nda mesleki e¤itim
merkezleri kurmak üzere yap›lan çal›flmalarda
Entek E¤itim Teknolojileri, temsilcisi oldu¤u SMC
International Training (SMC IT) markas› ile
bölgelerin önde gelen okullar›nda birçok
laboratuvar›n kurulmas›nda öncü oldu.
Otuzun üzerinde okulun ihalesini kazanarak
Pnömatik, Hidrolik, PLC, Sensör Teknolojileri, Proses
Kontrol, Mekatronik ve Fabrika Otomasyon Teknoloji
laboratuvarlar›n›n kurulmas›nda okullar› SMC IT’nin
uluslararas› teknoloji ve kalitesi ile buluflturdu. Entek
E¤itim Teknolojileri Dan›flmanl›k Afi, laboratuvar
kurdu¤u okullar›n kurulum hizmetlerini tamaml›yor
ve okullardaki ö¤retmenleri yeni teknolojilerle
e¤itiyor.
Pilz’den 7/24 Telefon Deste¤i
Pilz, teknik destek için dünyan›n her yerinden
kullan›c›lar›na gece-gündüz telefon deste¤i veriyor.
Geliflmifl otomasyon ve emniyet iliflkili kontrol
teknolojileri, ihtiyaca özel yaz›l›m uygulamalar›na
ba¤l› olarak programlanabilen elektronik sistemlerdir.
Bu elektronik sistemlerde meydana gelebilecek her
ar›zada, ürünü yeni bir cihazla de¤ifltirerek üretim
sürecinin yeniden bafllat›lmas› pek de pratik olmayan
ve üretimi kesintiye u¤ratan bir durumdur.
Pilz, bu amaçla kullan›c›lar›n ihtiyac› olan konularda
günün her saatinde hizmet vermek için
“7/24 telefon destek hizmeti”ni
etkinlefltirdi. Pilz kullan›c›lar›na genel
standartlar, CE hizmetleri, yeni teknolojiler, dan›flmanl›k ve mühendislik hizmetleri
gibi konularda da teknik destek hizmeti
sa¤l›yor.
Dünyan›n her yerinden ücretsiz teknik
destek hatt› aranabilece¤i gibi “Pilz
Türkiye teknik destek” telefonlar›n› da
arayarak programlama, devreye alma,
yaz›l›m güncellemeleri gibi konularda
destek al›nabilir.
Pilz Türkiye 7/24 telefon destek hatt›:
0216 577 55 52
282 Otomasyon
HABERLER
BDT Yaz›l›m’dan, Ücretsiz Lisansl›
Teknik Resim Çizim Program›
BDT Yaz›l›m, ücretsiz
lisansl› (Ücretsiz ve
s›n›rs›z tam sürüm) olarak
kullanabilecek Solid Edge
2D Drafting teknik resim
çizim program›n›
kullan›ma sunuyor. Solid
Edge 2D Drafting; DFT,
DWG, DXF, DGN dosya
formatlar›n› destekliyor.
Solid Edge 2D Drafting
herkes için s›n›rs›z ve
ücretsiz lisansl› kurulum
avantaj› ile firmada tek platformda çal›fl›lmas›n›
sa¤l›yor. Ayr›ca ifllerin standartlaflmas›n› mümkün
k›l›yor. Teknik resim program› almak, bak›m
anlaflmalar›n› ödemek, e¤itimlerini almak gibi
maliyetlerden kullan›c›y› kurtar›yor. Çok kolay
ö¤renilip, çok kolayca uygulama yap›labildi¤i için
zamandan da tasarruf sa¤l›yor. ‹ç departmanlar,
tedarikçiler ve müflteriler
ile haberleflirken sorunsuz
dosya al›flverifli
yap›labiliyor. Solid Edge
2D Drafting ile eski DXF,
DWG veriler aç›labiliyor,
bunlar üzerinde istenilen
de¤ifliklikler yap›labiliyor.
Tek bir dosya içerisinde
birden çok sayfa
oluflturulabiliyor. Bu
sayede ayn› dosya içinde
olmas› gereken veriler
birbirine kar›flmadan saklanabiliyor. Solid Edge 2D
Drafting, 3 boyutlu sisteme geçmeye çekinen firmalar
için iyi bir bafllang›ç niteli¤inde. Ücretsiz program,
ücretsiz destek sayesinde güvenle bu sisteme adapte
olmak mümkün.
Program› indirmek için: www.bdtyazilim.com/indir
Ücretsiz teknik destek: www.solidedgeturkiye.com
17-20 Mart 2011
6. HallE-100
HABERLER
Schneider Electric Ecostruxure Mimarisi ile Enerji
Verimlili¤i
Schneider Electric, 2. Ulusal Enerji
Verimlili¤i Forumu ve Fuar›’na
enerji verimlili¤i konusundaki
uzmanl›¤› ile kat›ld›. Enerjinin
izlenmesi ve yönetilmesini sa¤layan
Ecostruxure çözüm mimarisini
stand›nda sergileyen Schneider
Electric, enerji verimlili¤i ve
yönetimi konular›nda 30’u aflk›n
on-line e¤itim modülünü içeren
Enerji Üniversitesi ile de
kat›l›mc›lar›n ilgi oda¤› oldu.
Fuar kapsam›nda gerçekleflen
“Binalarda Enerji Verimlili¤i”
konulu oturumda konuflma yapan
Schneider Electric Enerji Verimlili¤i
Müdürü Cihan Karam›k, enerji
verimlili¤i çözümlerinin önemi
hakk›nda kat›l›mc›lara bilgi verdi.
Enerji ihtiyac›n›n 2050 y›l›na kadar
2 kat›na ç›kaca¤›n› ve enerjinin maliyetinin daha da
artaca¤›n› belirten Karam›k, binalarda
uygulanabilecek entegre çözüm sistemleri ile önemli
bir verim sa¤lanaca¤›n›n da alt›n› çizdi ve flöyle
devam etti: “Dünyaca yaflad›¤›m›z en büyük ikilem;
enerji ve çevre ikilemidir. Bir
taraftan artan enerji ihtiyac›m›z,
di¤er taraftan küresel iklim
de¤ifliklliklerine engel olmak için
CO2 emisyonunu azaltma
zorunlulu¤umuz.
Bu ikilemi aflman›n en iyi yolu da
enerjimizi verimli kullanmak yani,
bugün yapt›¤›m›z ifli daha az enerji
tüketerek yapmak veya ayn› enerji
tüketimiyle daha fazla ifl
yapabilmek. Tek bafl›na pasif enerji
verimlili¤i sa¤lamak yani düflük
tüketimli cihazlar kullanmak yeterli
de¤il, yüzde 30’a varan oranda
enerji tasarrufu için aktif enerji
verimlili¤i sa¤layan sistemlerin
yani kontrol ve otomasyon
sistemlerinin de devrede olmas›
gerekiyor” dedi.
Fuardaki stand› ile de enerji verimlili¤i konusundaki
bilinç düzeyine katk› sa¤layan Schneider Electric,
kat›l›mc›lar›n Schneider Electric taraf›ndan online
e¤itim amaçl› kurulan “Enerji Üniversitesi” ne
ücretsiz kay›t yapmas›n› da sa¤lad›.
Kontek “Hep Birlikte Gelece¤e” Toplant›s› Düzenledi
Kontek Otomasyon, 8-9 Ocak’ta Mudanya Montaina
Otel’de “Hep Birlikte Gelece¤e“ toplant›s›n›
gerçeklefltirdi. Türkiye geneline yay›lm›fl 72 çal›flan›
ile konaklamal›, bol etkinlikli ve e¤lenceli geçen
Kontek çal›flanlar› toplant›s›nda, 2010 y›l›
de¤erlendirmesi,
2011 hedefleri,
yenilikler ve
planlanan
projeler ile ilgili
bilgiler aktar›ld›.
Kontek Otomasyon
A.fi. yetkilileri,
“Hep Birlikte
Gelece¤e“
slogan›yla 2011
y›l›nda insan
kaynaklar› ve e¤itim
konular›nda
izleyecekleri
284 Otomasyon
politikalar hakk›nda da çal›flanlar›n› bilgilendirdi.
Kontek Otomasyon Kurumsal ‹letiflim Sorumlusu
Rezzan Köklü etkinlikle ilgili; “Kontek Otomasyon
A.fi. olarak bu etkinlikte kriz y›llar›n›n yorgunlu¤unu
üzerimizden att›k ve 2011 y›l›na daha motive bir
flekilde sar›laca¤›z.
Yak›n zamanda
Kontek Partnerleri
için de benzer bir
etkinli¤i
planlamaktay›z.
2011 y›l›na h›zl›
girdik. Umar›z
hedeflerimize ulafl›r
ve planlanan
projelerimizi sa¤l›kl›
bir flekilde hayata
geçiririz”
aç›klamas›nda
bulundu.
Siemens’in Yenilebilir
Enerji Çözümleri
Nükhet Çal›flal Özbek (Siemens Enerji Sektörü Pazarlama ve
‹fl Gelifltirme Bölümü K›s›m Md.), Taner Y›ld›z (Enerji ve Tabii
Kaynaklar Bakan›), Hüseyin Gelis (Siemens Genel Md.),
Kaya Tütengil (Siemens Endüstri Direktörü)
Siemens, 2. Ulusal Enerji Verimlili¤i Forumu’ndaki
stand›nda enerji verimlili¤i ve sürdürülebilirlik
üzerine gelifltirdi¤i çözümleri kat›l›mc›larla
paylaflt›.
Hibrid araçlar, ‘yeflil’ hastaneler
Siemens’in enerji verimlili¤inin art›r›lmas› ve
çevreye verilen zarar›n azalt›lmas› konusuna
odaklanan portföyü, sadece küresel iklim
de¤iflikli¤i politikalar›na uyum için de¤il, ayn›
zamanda ülkenin birincil enerji kaynaklar›nda
yüzde 75’e ulaflan d›fla ba¤›ml›l›¤›n›n azalt›lmas›,
istihdam katk›s›, hava kirlili¤ine ba¤l› sa¤l›k
problemlerinin azalmas› gibi çok yönlü fayday›
ayn› çat› alt›nda topluyor.
Siemens, 100 Watt’dan 100 MegaWatt'a kadar
genifl bir yelpazede ürün, sistem, çözüm ve servis
hizmeti sundu¤u sürücü teknolojileriyle, verimi
art›r›rken, hibrid ve elektrikli çözümleriyle ulafl›m
araçlar›nda da enerji verimlili¤i sa¤l›yor. Siemens
ak›ll› flebekeler ve yenilenebilir çözümleriyle enerji
üretiminde ve da¤›t›m›nda temiz ve yüksek verimli
çözümler sunuyor. Bina teknolojileriyle,
havaland›rmadan ayd›nlatmaya ve güvenli¤e,
birbiriyle uyum içinde çal›flan, binan›n tüm elektrik
ve elektronik altyap› çözümleri sayesinde ise
binalar›n yaflam döngülerini optimize ederek,
verimlili¤i art›r›yor. Siemens ulafl›m sistemleri
alan›nda ise artan ulafl›m ihtiyac›n›n en verimli ve
çevreci flekilde karfl›lanabilmesi için çözümler
üretirken, ‘yeflil hastaneler’ konseptiyle sa¤l›k
sektöründe verimlili¤in art›r›lmas› için çal›fl›yor.
17-20 Mart 2011
3. Hall D210
HABERLER
Otomasyon Dergisi Sponsorlu¤unda WIN Fuarlar›’nda
Gerçeklefltirilecek Paneller Yeni Ufuklar Açacak
WIN11 Fuarlar›’n›n 2. faz› kapsam›nda yer alan
“Otomasyonda Yeni Trendler: Ekipman, ‹letiflimdeki
Geliflmeler ve Sistem Güvenli¤i” konulu panel,
18 Mart Cuma günü 14.00-17.00 saatleri aras›nda
gerçeklefltirilecek. TÜYAP Büyükçekmece Fuar
Merkezi Marmara Salonu’nda düzenlenecek
organizasyonun sponsorlu¤unu ise Otomasyon
Dergisi yapacak. Moderatörlü¤ünü ‹TÜ Elektrik
Elektronik Fakültesi Dekan› Prof. Dr. Ömer Usta’n›n
yapaca¤› etkinli¤in panelistleri ise; ABB Elektrik
Proses Otomasyonu Sat›fl Müdürü Erdinç Karatafl,
Emerson Güneydo¤u Avrupa ‹fl Gelifltirme Müdürü
Burak Gürkan, Endress+Hauser Genel Müdürü
Lütfü Bilgen, Kontek Ürün Yöneticisi
Recep Küçükislamo¤lu, Schneider Power EMEAS
Endüstri Pazarlama Müdürü Levent Fad›lo¤lu ve
Siemens Otomasyon Sistemleri Yöneticisi Sevtap ‹nan
olacak.
“Otomasyon E¤itimi ve Beklentiler” Paneli
Otomasyon dergisinin sponsor oldu¤u di¤er panel ise
19 Mart Cumartesi günü yap›lacak. Marmara
Salonu’nda 14.00-17.00 saatleri aras›nda
gerçeklefltirilecek organizasyonun moderatörlü¤ünü
Marmara Üniversitesi Mekatronik Bölüm Baflkan
Yard›mc›s› Yrd. Doç. Dr. Erkan Kaplano¤lu yapacak.
“Otomasyon E¤itimi ve Beklentiler” konulu panele
Entek Grup Genel Müdürü Cengiz Celep, Schneider
Electric Teknik E¤itim Merkezi Müdürü Levent
Özdemir, Siemens Hareket Kontrol Sistemleri
Direktörü Zeki Aydan ve Tofafl Üretim Yöneticisi
‹smail Önol kat›lacak.
Otomasyon Dünyas›nda Yeni Bir fiirket
Savior Otomasyon
Özdisan firmas›, otomasyon alan›ndaki
faaliyetlerine Savior Otomasyon ismiyle devam
etme karar› ald›. Savior Otomasyon,
konular›nda dünyan›n önde gelen markalar›n› ve
ileri teknolojisini Türkiye’ye sunacak.
Güçlü sat›fl sonras› hizmetleri ve teknik deste¤iyle
deneyimini, uzmanl›¤›n›, güven kavram›yla
özdefllefltirerek daha dinamik, daha h›zl› ve daha
odakl› bir hizmet anlay›fl›yla çözüm ortakl›¤›
kavram›n›, ‘inovativ’ bir vizyonla daha da
286 Otomasyon
derinlefltirecek. 2011 itibariyle Savior Otomasyon,
elektronik dünyas›na bir dünya markas› olan
Panasonic’in PLC ürünlerini, servo motor ve
sürücülerini, 2011’den itibaren art›k Panasonic
ad›yla tan›nacak Sunx sensörlerini, k›sa sürede
dünya pazar›nda büyükçe bir paya sahip olan
Vacon’un AC motor sürücülerini, konusunda
uzman bir marka olan Easyview’un operatör
panellerini, Molex konnektörlerini sunacak.
Otomasyon ve
MakinaTek Dergileri
WIN Fuar›’nda Makina
Otomasyonundaki
Yenilikleri Masaya
Yat›r›yor
WIN11 Fuarlar›’n›n 1. faz› kapsam›nda yer alan
“Makina Otomasyonunda Yeni Trendler” konulu
panel, 4 fiubat 2011 Cuma günü 14.30-17.00
aras›nda gerçeklefltirilecek. TÜYAP Büyükçekmece
Fuar Merkezi Marmara Salonu’nda düzenlenecek
organizasyonun sponsorlu¤unu ise Otomasyon ve
Makinatek Dergileri yapacak. Moderatörlü¤ünü
Nam›k Kemal Üniversitesi’nden Prof. Dr. Bülent
Eker’in yapaca¤› etkinli¤in panelistleri; Beckhoff
Otomasyon Genel Müdürü Cem Ayday, Kontek
Otomasyon ‹leri Hareket Kontrol Otomasyon
Ürünleri Sat›fl Yöneticisi ‹lkay Kuvel, TTM
Makine’den
Firma Sahibi
Fatih Ketsek ve
Yorum
Otomasyon’un
Genel Müdürü
Ahmet Üzümcü
olacak.
17-20 Mart 2011
3. Hall D210
REKLAM ‹NDEKS‹
ABB
ALTINKAYA
ARMES
AUTONICS
AYB‹L
BASS
BAYKON
BDT
BEM‹S
BERNECKER
BONFIGLIOLI
BOSCH
CONTROL TECHNIQUES
ÇEV‹K ELEKTR‹K
DAL ELEKTR‹K
DORUK ENDÜSTR‹
DORUK ‹LET‹fi‹M
DÖNÜfiÜM OTOMASYON
EAE ELEKTR‹K
EBRO
EGE END.
EKS PANO
ELFATEK
EL‹MKO
ELPA
ELS‹M
EMKO
ENDAKS
ENDEL
ENDRESS HAUSER
ENEL ENERJ‹
EN-KO
ENTA ELMOT
ENTROP‹
ERUZ
ES‹T
FANUC
FAST
FEMSAN
FESTO
GATE ELEKTRON‹K
GERSAN
GSL
HACH-LANGE
HARTING
HES KABLO
HOFFMAN
HONEYWEL
HYDAC
‹FM
JUMO
KAEL MÜHEND‹SL‹K
KALKAN OTOMASYON
KAMA PRES
KARDEfi ELEKTR‹K
KARSAN
21-227-235-265-277
OTOMASYON 2.HALL
153
INSERT
MACHINERY 8 HALL
8
OTOMASYON 3.HALL
22
155
OTOMASYON 3.HALL
14
OTOMASYON 3.HALL
157
MACHINERY 10 HALL
159
OTOMASYON 2 HALL
39
OTOMASYON 2.HALL
261
OTOMASYON 2.HALL
7
HYDRAULIC/PNEUMATIC 6. HALL
A.‹.K.
OTOMASYON 3.HALL
INSERT
101
OTOMASYON 2.HALL
203
OTOMASYON 3.HALL
187
165
OTOMASYON 3 HALL
92-93
OTOMASYON 3.HALL
133
OTOMASYON 3.HALL
285
OTOMASYON 3 HALL
65
OTOMASYON 3.HALL
143
OTOMASYON 2.HALL
115
OTOMASYON 3.HALL
171
ELECTROTECH 5.HALL
77
OTOMASYON 2.HALL
161
OTOMASYON 3.HALL
151
OTOMASYON 2.HALL
191
87
OTOMASYON 2.HALL
290
ELECTROTECH 7.HALL
131
OTOMASYON 3.HALL
247
OTOMASYON 2.HALL
57
259
OTOMASYON 3.HALL
19
OTOMASYON 3.HALL
35-37
23-43-169
55
OTOMASYON 2.HALL
3
OTOMASYON 2.HALL
75
OTOMASYON 3.HALL
216-217
ELECTROTECH 7.HALL
79
OTOMASYON 3. HALL
107
OTOMASYON 2.HALL
139
OTOMASYON 2.HALL
175
267
195
233
HYDRAULIC/PNEUMATIC 6. HALL
83
49
OTOMASYON 2.HALL
219
ELECTROTECH 7.HALL
129
OTOMASYON 2.HALL
123
OTOMASYON 4.HALL
Ö.K.‹
OTOMASYON 2.HALL
237
MACHINERY 5 HALL
288 Otomasyon
KLEMSAN
KONTEK
KONTROL S‹STEMLER‹
KORMAS
KROHNE
KT ELEKTR‹K
LEROY SOMER
LEUZE
LSE
MAS
MEDEL
MERT TEKN‹K
MORALI
MULT‹S‹S
NECRON
NOVAZET
ONKA
OPKON
ORDEL
OTKON
OPT‹MUS
PENTA
P‹EF
P‹LZ
PLC
PROTEK
REÇBER
ROBOSAN
ROBOT‹K MAK‹NA
ROCKWELL
SADER
SAN-EL
SAVIOR
SCHAEFFLER
SCHNEIDER
SEM‹KRON
SENTEZ OPT‹K
SEW EURODRIVE
SGE MÜHEND‹SL‹K
SICK
SIEMENS
S‹SEL
SMS
TEMPA PANO
TESAN
TESTMAR
T‹M ENDÜSTR‹YEL
TURAN MÜHEND‹SL‹K
UFO
WIKA
WIN11
WIN PANEL
YAPITAfi
YILDIRIM ELEKTRON‹K
YILDIZ POMPA
YRM OTOMASYON
13
OTOMASYON 2.HALL
27-41-69-167-ÖZEL PROJE
OTOMASYON 2.HALL
287
OTOMASYON 3.HALL
189
OTOMASYON 2.HALL
289
OTOMASYON 3.HALL
89
A.D.K
OTOMASYON 3.HALL
45
OTOMASYON 2.HALL
147
OTOMASYON 3.HALL
111
16-17
OTOMASYON 2.HALL
97
HYDRAULIC/PNEUMATIC 6. HALL
201
HYDRAULIC/PNEUMATIC 6. HALL
145
ELECTROTECH 7.HALL
119
ELECTROTECH 9.HALL
263
OTOMASYON 3.HALL
136-137
OTOMASYON 10.HALL
109-ÖZEL PROJE
OTOMASYON 3.HALL
179
OTOMASYON 3.HALL
71
OTOMASYON 3.HALL
193
OTOMASYON 3.HALL
177
OTOMASYON 3.HALL
20
63
OTOMASYON 3.HALL
29
OTOMASYON 3.HALL
6
OTOMASYON 2.HALL
121
ELECTROTECH 8.HALL
181
OTOMASYON 3.HALL
18
MACHINERY 3.HALL
15
OTOMASYON 2.HALL
241
ELECTROTECH 8.HALL
243
47-ÖZEL PROJE
OTOMASYON 3.HALL
59
MACHINERY 6 HALL
31-113-205-245-271
OTOMASYON 3.HALL
12
149
OTOMASYON 3.HALL
33
OTOMASYON 2.HALL
229
OTOMASYON 3.HALL
5
9-197-209-211-213-249-251
OTOMASYON 2.HALL
25
OTOMASYON 3.HALL
283
HYDRAULIC/PNEUMATIC 6. HALL
117
OTOMASYON 3.HALL
125
OTOMASYON 3.HALL
207
231
OTOMASYON 3.HALL
127
OTOMASYON 2.HALL
103
OTOMASYON 3.HALL
183
OTOMASYON 3.HALL
163-239
255
OTOMASYON 3.HALL
199
ELECTROTECH 8.HALL
185
OTOMASYON 3 HALL
141
OTOMASYON 2.HALL
269
OTOMASYON 10.HALL
17-20 Mart 2011
3. Hall C200
17-20 Mart 2011
7. Hall D260