caramai

Transkript

caramai

>>>
KLAVYE HAKKINDA B‹LMEN‹Z GEREKEN HERfiEY
TEMEL B‹LG‹LER
KLAVYE HAKKINDA
B‹LMEN‹Z GEREKEN HERfiEY
Bir klavye üzerinde yüzden fazla tufl mevcuttur, bunlardan birço¤u
çeflitli yaz› karakterleridir. Fakat ayn› zamanda anlam› ço¤u kifli
için meçhul olan birçok tufl da mevcuttur. ‹ki tip tufl ön plana ç›kar.
Bu iki farkl› tip tufltan ilk tür “evrensel” denen tufllard›r ve bunlar›n ifllevi istisnas›z tüm
programlarda ayn›d›r. Bu tür tufllar genellikle
yaz› imlecini hareket ettirmeye ve yaz› silmeye
yönelik olanlard›r. Bunlara bir örnek olarak
DELETE (Del) tuflunu gösterebiliriz.
Di¤er tufl grubuna ise “özel” tufllar denir ve
bunlar›n farkl› programlarda de¤iflik ifllevleri
bulunur. Bunlara verilebilecek iyi bir örnek ise
(F1 tuflu d›fl›nda kalan) fonksiyon tufllar›d›r. Ne
var ki bu ikinci gruptaki tufllar›n kullan›m›
programlar aras›ndaki uyumlulu¤un art›r›lmas›
sayesinde gün geçtikçe azalmakta ve böylece
kullan›c›lar›n ifli de kolaylaflmaktad›r. Mesela
bu sayede Windows alt›nda çal›flan ço¤u program›n temel kontrol tufllar› ayn› iflleve sahip hale
gelmifltir ki bu büyük bir kolayl›kt›r.
Üçüncü tür tufllara ise “k›sayol” tufllar› denir.
Bunlar baz› tufllara ayn› anda basmak suretiyle
elde edilen kombinasyonlard›r, mesela CTRL +
A ya da CTRL + SHIFT + DEL gibi. K›sayol
tufl kombinasyonlar› bir programla çal›flmay›
kolaylaflt›rmak üzere kullan›l›rlar. Mesela ekranda görülen tüm yaz›y› ayn› anda seçmenizi
sa¤layan k›sayol tufllar›n› biliyorsan›z, o zaman
bu ifllemi klavyeden uzun uzun u¤raflarak yapman›za gerek kalmaz. Bu k›sayol tufllar› her
programda farkl› flekillerde çal›fl›r ancak, ne var
ki bunlar›n anlamlar› da yavafl yavafl uyumlu
hale getirilmektedir. En az›ndan belli türlerdeki
programlarda kullan›lan k›sayol tufllar› afla¤›
yukar› benzer ifllevlere sahiptirler, mesela hemen tüm belli bafll› kelime ifllem programlar›nda CTRL + A tufllar›na ayn› anda basarak ekrandaki tüm yaz›y› seçebilirsiniz.
Fonksiyon tufllar›
Windows 98 tufllar›
Yön tufllar› Rakam tufllar›
EVRENSEL TUfiLAR
YAZIYI S‹LMEK
Bu tip tufllardan klavyenizde iki tane bulunur,
bunlar DELETE ve BACKSPACE tufllar›d›r.
DELETE
Bu tufl klavyede DELETE ya da
DEL fleklinde gösterilir, bir yaz›
içinde imlecin sa¤›nda yeralan karakterleri silmek için kullan›l›r. Mesela ekranda ROCKET kelimesinin görülmekte oldu¤unu
ve imlecin de O ve C harfleri aras›nda bulundu¤unu düflünelim. DELETE tufluna bast›¤›n›z
zaman C harfi silinecek ve kelime ROKET haline gelecektir.
HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR
●
TEMEL B‹LG‹LER
15
<<<
TEMEL B‹LG‹LER
BACKSPACE
Bu tufl farkl› klavye modellerinde de¤iflik flekillerde iflaretlenmifl olabilir. Baz›
klavyelerde BACK ya da BACKSPACE olarak belirtilirken, baz› klavyelerde ise sadece sola do¤ru bir ok iflaretiyle gösterilir. Bu tufl da ekranda görülen yaz› karakterlerini silmek
için kullan›l›r. Ancak daha önce anlat›lan DELETE tuflunun aksine, BACKSPACE tuflu imlecin solunda bulunan karakterleri siler. Önceki örne¤i hat›rlay›n! ‹mleç yine ROCKET kelimesinde O ve C
harfleri aras›ndayken BACKSPACE tufluna bast›¤›n›zda bir öncekinden farkl› olarak O harfi silinecek, sonuçta RCKET gibi manas›z bir harfler toplulu¤ui ortaya ç›kacakt›r.
*<
‹PUCU >
Klavyede CTRL + A tufllar›na ayn› anda
basarak ekrandaki tüm metni seçmeniz
mümkündür. Ancak iki tufla da tam olarak
ayn› zamanda basman›z gerekmez, CTRL
tuflunu bas›l› tutarken A tufluna basman›z
yeterlidir. Bu koflul genellikle benzer tüm
durumlar için geçerlidir.
>>>
HOME
Bu tufl imleci ekranda görülen sat›r›n en bafl›na tafl›maya yarar, bazen
bu ilk sat›r ya da en bafltaki madde de olabilir. “HOME” tuflu genellikle
yaz› metinleri üzerinde çal›fl›rken kullan›l›r.
END
“END” tuflu klavyede genellikle HOME tuflunun hemen alt›nda yeral›r.
Uygulamada ise HOME tuflunun tam tersi iflleve sahiptir, imleci bulundu¤u sat›r›n
en sonuna tafl›r.
PAGE UP, PAGE DOWN
Klavyeye bakt›¤›n›zda PAGE UP ve PAGE DOWN olarak iflaretlenmifl iki adet tufl göreceksiniz, bunlar genellikle kelime ifllem programlar›nda kullan›lan tufllard›r. Ekranda birden fazla sayfa büyüklü¤ünde
bir metin bulundu¤unda bu tufllar iflinizi bir hayli kolaylaflt›rabilir. PAGE UP (Pg Up) tufluna bast›¤›n›zda yan›p sönen metin imleci tam olarak bir sayfa yukar› tafl›n›r ve böylece bir üst sayfa ekranda görüntülenmifl olur. PAGE DOWN (Pg Dn) tuflu ise bunun tam tersi iflleve sahiptir, bu tufla
bast›¤›n›zda yaz› imleci bir sayfa afla¤› tafl›n›r ve böylece bir alt sayfadaki metin ekrana gelir.
*<
‹PUCU >
Baz› programlarda, mesela kelime
ifllem yaz›l›mlar›nda, Insert tuflunu
panoda bulunan bir nesneyi metine
“yap›flt›rmak” için kullanabilirsiniz.
>>>
16
●
TEMEL B‹LG‹LER
I
<INFO >
‹mleç kontrol tufllar› genellikle kelime
ifllem programlar›nda kullan›l›rlar ve yaz›m
imlecini ekranda hareket ettirmeye yararlar. ‹mleç yön tufllar›, Home, End, PageUp,
PageDown bu gruba dahil olan tufllard›r.
>>>
INSERT
Bu tufl klavyenizde Ins ya da Insert fleklinde gösterilmifltir. INSERT
ço¤u programda herhangi bir fonksiyona sahip de¤ildir, genellikle sadece kelime ifllem programlar›nda kullan›l›r. Bir kelime ifllem program›nda bu tufla bas›ld›¤›nda “Üzerine Yazma” modu aktif hale getirilir. Bu durumdayken klavyeden girilen her yeni karakter normal bir biçimde yaz›ya eklenir. Ancak e¤er imleç bir kelimenin üzerinde duruyorsa o zaman yaz›lan yerdeki karakterler yeni yaz›lanlarla de¤ifltirilir, böylece ekranda görülen metinde de¤ifliklikler yap›lm›fl
olur. Insert tufluna bas›lmad›¤›nda ya da tekrar bas›ld›¤›nda normal yazma durumunda kal›n›r, bu durumda girilen karakterler e¤er o sat›rda baflka bir karakter varsa üzerine de¤il yan›na yaz›l›r.
>>>
TEMEL B‹LG‹LER
SHIFT
SHIFT tuflundan klavyenizde sa¤ ve solda olmak üzere iki adet mevcuttur. Bu tufl
SHIFT olarak iflaretlenmifl olabilece¤i gibi sadece yukar› do¤ru bir ok iflaretiyle de belirtilmifl olabilir. SHIFT tek bafl›na hiçbir iflleve sahip de¤ildir, e¤er sadece SHIFT tufluna basarsan›z
hiçbir tepki alamazs›n›z. Bunun nedeni Shift tuflunun gerçek ifllevinin di¤er tufllar›n fonksiyonuna etki etmek olmas›d›r. Bu tufla bas›l› tutuldu¤u sürece aktif hale geçer, b›rak›ld›¤›nda tekrar etkisini yitirir. Bu tufla bast›¤›n›z zaman klavyedeki di¤er tufllar tafl›d›klar› ikinci ifllevi ortaya koyarlar, harfler büyük yaz›l›r, ayr›ca özel karakterleri yazmak mümkün olur. Mesela “?” ya da “/” özel karakterlerini yazabilmek için iliflkili tufllara SHIFT eflli¤inde basmak gerekir.
Buradaki ›fl›k “Caps Lock”
tuflunun çal›fl›r durumda
olup olmad›¤›n› gösterir
CAPS LOCK
Bu tufl klavyenizde CAPS LOCK olarak belirtilmifltir, ifllevi ise harflerin büyük yaz›labilmesini sa¤lamakt›r. Ancak SHIFT tuflunun aksine bu tuflu devaml› olarak bas›l›
tutman›z gerekmez, bir defa basman›z yeterlidir. Buna bast›¤›n›zda klavyenizin sa¤
üst taraf›nda bulunan ilgili led lambas› yanarak size tuflun aktif hale geçti¤ini bildirir, kapatmak için
tekrar basmak yeterlidir. Bu tufl aktif oldu¤u sürece yazd›¤›n›z tüm harfler büyük harf olarak bas›lacakt›r. Ancak e¤er bu esnada SHIFT tufluna basarak yazarsan›z ters etki yarat›lacak ve harfler tekrar küçük yaz›lacakt›r.
ESC
ESC ya da ESCAPE
olarak iflaretlenmifl bu
tufla ESCAPE tuflu
denir. Görevi ise belirli durumlarda menülerden ç›kmak, masaüstünde aç›k bulunan pencereleri
kapatmak ya da bir program›n
çal›flmas›na son vermektir.
ENTER
Klavyenizde bulunan en büyük tufl olan ENTER duruma göre de¤iflen
ifllevlere sahiptir. Bu ifllevlerden en çok kullan›lan› belirli bir durumu ya
da de¤eri onaylamakt›r. Mesela ekranda sizden herhangi bir konuda
onay isteyen bir pencere aç›ld›¤›nda yapman›z beklenen fl›klardan birini
seçip ENTER tufluyla seçiminizi onaylamakt›r. Bu tuflun bir baflka
önemli ifllevi ise kelime ifllem programlar›nda bir metin yazarken paragraf› sona erdirmek ve yeni bir paragraf açmakt›r. Baz› insanlar her cümlenin sonunda ENTER tufluna
basarlar ki bu büyük bir yanl›flt›r.
CTRL
Bu tufl klavyenizde CTRL ya da CONTROL olarak iflaretlenmifl olabilir ve bundan iki tane mevcuttur, ancak
ikisinin de ifllevi ayn›d›r. Kendi bafl›na herhangi bir etkisi bulunmayan CTRL tuflu genellikle önceden de bahsetti¤imiz k›sayol tufl gruplar›n›n uygulanmas›nda kullan›l›r.
TAB
Klavyenizde TAB ya da karfl›l›kl› iki ok iflaretiyle gösterilmifl olan
bu tuflun birkaç önemli ifllevi vard›r. Bunlardan ilki Windows iflletim
sistemindeyken çeflitli simgeler, nesneler, menüler aras›nda dolaflabilmenize imkan sa¤lamakt›r. Bir di¤er ifllevi kelime ifllem programlar›nda yaz›m imlecini belli miktarda sa¤a do¤ru kayd›rmakt›r, bu miktar önceden ayarlanabilir. Yine
baflka bir ifllevi de hesap tablosu programlar›nda hücreler aras›nda dolaflabilmenizi
sa¤lamakt›r. TAB tufluna basarak hücreler aras›nda ileri do¤ru gidebilir, TAB ve
SHIFT tufllar›na ayn› anda bast›¤›n›zda ise geriye dönebilirsiniz.
*<
‹PUCU >
Günümüzde kullan›lan geliflmifl kelime
ifllem yaz›l›mlar› sat›r sonlar›n› kendiliklerinden belirleyebilecek yap›dad›rlar. Bu
yüzden ENTER tuflunu sadece paragraflar›
bitirmek için kullanman›z yeterlidir.
●
>>>
TEMEL B‹LG‹LER
17
<<<
TEMEL B‹LG‹LER
ALT
Bu tufltan klavyenizde iki tane bulunur, genellikle sa¤ tarafta olan
Alt Gr fleklinde gösterilir ve etkisi CTRL + ALT kombinasyonuna eflittir. Normal ALT tuflu ço¤u programda standart menünün aç›lmas›nda
kullan›l›r, daha sonra yön tufllar›n› kullanarak bu menüde dolaflmak mümkündür.
Alt bundan baflka k›sayol tufl kombinasyonlar›nda da kullan›l›r. Alt Gr tuflu ise nispeten az kullan›lan özel karakterlerin yaz›lmas›n› sa¤lar. Mesela genellikle elektronik posta adreslerinde kullan›lan @ sembolünü yazabilmek için Alt Gr ile birlikte
Q tufluna basmak gereklidir.
<
<
<
F1 tufluna bas›ld›¤›nda “Yard›m”
menüsü aç›l›r.
F1
Belki de hemen tüm programlarda ayn› iflleve sahip olan tek tufl F1 tufludur.
Bu tufl yard›m menüsünü harekete geçirir. Yine Windows iflletim sistemi içinde herhangi bir yerde bu tufla bast›¤›n›zda yard›m ekran› belirecektir.
ÖZEL WINDOWS 98 TUfiLARI
Özellikle son zamanlarda üretilen klavyelerin hemen hepsinde bulunan özel tufllardan biri BAfiLAT menüsünü açmaya yarayan bu tufltur. Bu sayede Bafllat tufluna basarak menüleri açmak daha kolay ve
h›zl› bir hale gelir. E¤er klavyenizde bu tufl mevcut de¤ilse o zaman
ayn› etkiyi CTRL + ALT + Escape tufllar›na birlikte basarak elde
edebilirsiniz.
Yine son zamanlarda üretilen klavyelerde bulunan özel Windows
tufllar›ndan biri de yanda görülen ve normalde sa¤ fare tufluyla aç›lan menüleri çal›flt›ran tufltur. Özellikle kelime ifllem program› gibi yaz›l›mlarla çal›fl›rken sa¤ tufl
menülerini h›zl› bir flekilde aç›p oradan gerekli de¤ifliklikleri yapabilmenize imkan
tan›r.
<
<
<
18
●
TEMEL B‹LG‹LER
Di¤er özel Windows tuflu sayesinde
sa¤ tufl menülerini açabilirsiniz.
<
<
<
PRINT SCREEN
Bu tuflun ne ifle yarad›¤› ilk bak›flta pek anlafl›lmaz, e¤er bu tufla
basarsan›z herhangi bir etkisini göremezsiniz. Ancak e¤er panoyu
(Clipboard) kontrol ederseniz orada bir resim dosyas› bulursunuz.
Print Screen tuflunu kullanarak herhangi bir resmi “yakalayabilir”
ve panoya kaydedebilirsiniz. Bu resmi de Paint gibi herhangi bir resim iflleme program› kullanarak istedi¤iniz flekilde iflleyebilirsiniz.
Klavyede bulunan di¤er fonksiyon tufllar›na gelince, maalesef bunlar›n genellikle
hangi ifllere yarad›¤›n› kesin olarak söylemek pek mümkün de¤ildir. Pek ço¤u
programdan programa de¤iflen ifllevlere sahiptirler. Son zamanlarda fonksiyon
tufllar›n›n ifllevlerini belirgin bir hale getirmek için çal›flmalar yap›lm›flsa da baz›
Windows programlar› haricinde bu çaba pek sonuç getirmemifltir. Mesela pek
çok dosya yönetim program›nda F2 tuflu dosya ad›n›n de¤ifltirilebilmesini sa¤lar.
“Windows” tufluna bast›¤›n›zda
Bafllat menüsünün aç›ld›¤›n› göreceksiniz.
>>>
TEMEL B‹LG‹LER
YAZILIM TÜRLER‹
YAZILIM TÜRLER‹
Bilgisayar›n›za hayat veren gerçek unsur, üzerinde çal›flt›rd›¤›n›z yaz›l›mlard›r.
Bu yaz›l›mlar sayesinde hayal etti¤iniz pek çok fleyi gerçeklefltirebilir ve bilgisayar›n›z› verimli bir biçimde kullanabilirsiniz.
Uygun yaz›l›mlarla bilgisayar›n›zda film bile çekebilirsiniz.
<
<
<
<
<
<
Ofis 97 oldukça popüler bir
ofis iflletim programlar› pakedidir.
Günümüzde en yayg›n
olan iflletim sistemi Microsoft yap›m› Windows
98’dir. Hemen her kiflisel bilgisayarda kullan›lmakta olan bu sistem
genellikle ço¤u üretici
taraf›ndan standart doBir dosya yönetim program› olan Servant
nan›ma dahil edilmekte- Salamander, tipik bir Freeware programd›r.
dir. Bu aç›dan günümüz
kullan›c›lar› oldukça flansl› say›l›rlar, çünkü Windows hem kullan›fll› hem de yayg›n bir iflletim sistemidir.
Bilgisayar›n›zla do¤ru bir biçimINFO
de iletiflim kurabilmeniz sa¤l›kl›
bir çal›flma yürütebilmeniz aç›s›nFREEWARE YAZILIMLAR
dan çok önemlidir. Bunu yapabilÜCRETS‹ZD‹R
mek içinse öncelikle bilgisayar›n›Freeware ad› verilen türden yaz›l›mlar piyaz›n sizinle ayn› dili konufluyor olsada özellikle Internet üzerinde ücretsiz
mas› gereklidir. Bu yüzden bir bilolarak sunulurlar. Bunlar› ne yüklerken ne
gisayar sat›n al›rken öncelikle iflde kullan›rken ücret ödemeniz gerekmez.
letim sistemi ve di¤er temel yaz›l›mlar›n kendi dilinizde haz›rlan<
<
<
Bilgisayar›n›zla do¤ru bir biçimde anlaflabilmek
için çok temel bir programa ihtiyac›n›z vard›r, bu
programa basitçe “iflletim sistemi” denir. ‹flletim
sisteminiz bilgisayar›n›z› açt›¤›n›z andan itibaren
ekranda belirerek sizden gelecek komutlar› beklemeye bafllar. Fare ve klavyeniz arac›l›¤›yla sizden
ald›¤› komutlar› uygulamaya koyan iflletim sistemi, emirlerinizi yerine getirebilmek için bilgisayar›n›zda kurulmufl olan di¤er programlarla iletiflim
kurar ve onlar› çal›flt›r›r.
Sisteminizde kurulu olan programlar ekranda
küçük sembollerle temsil edilirler. Bu resimler genellikle ilgili olduklar› program›n yeteneklerini
ça¤r›flt›ran görünümlere sahiptirler. Mesela çeflitli
film dosyalar›n› açabilmenizi sa¤layan bir program›n masaüstündeki simgesi film fleridi fleklinde
olabilir. Ayn› flekilde resim yapmak için kulland›¤›n›z bir program›n simgesi resim f›rças› fleklinde, elektronik posta al›p göndermek için kulland›¤›n›z bir baflka program›n simgesi de mektup fleklinde olabilir. Bunun amac› ça¤r›fl›m yoluyla kullan›c›n›n neyin ne ifle yarad›¤›n› hat›rlamas›n›
sa¤lamak ve iflini kolaylaflt›rmakt›r.
I
<
>
>>>
*<
‹PUCU >
YEN‹ B‹R B‹LG‹SAYAR VE
‹fiLET‹M S‹STEM‹
Yeni bir bilgisayar al›rken beraberinde verilen iflletim sisteminin kullan›c› lisans› bulunmas›na dikkat edin ve bunu dikkatle okuyun. Asla iflletim sistemi olmayan bir bilgisayar sat›n almay›n, çünkü bu haliyle çal›flt›rman›z mümkün olmayacakt›r. Ayr›ca
korsan kopya iflletim sistemi olan bir bilgisayar› sat›n almaktan da kesinlikle kaç›n›n.
>>>
●
TEMEL B‹LG‹LER
19
<<<
YAZILIM TÜRLER‹
<
<
<
Winzip en popüler Shareware yaz›l›mlardan biridir.
I
<INFO >
BETA YAZILIM NED‹R?
Bazen piyasada “BETA” tabir edilen yaz›l›mlara da rastlamak mümkündür. Beta yaz›l›mlar, üzerinde çal›fl›lan bir program›n
test amac›yla haz›rlanm›fl versiyonudur.
Bunlar›n kullan›m amac› henüz tamamlanmam›fl bir program› farkl› donan›mlarla
test etmek, böylece olas› hatalar› ürün piyasaya sürülmeden önce bulup düzeltebilmektir.
>>>
m›fl olmas›na dikkat etmelisiniz. Neyse ki
Windows ve di¤er belli bafll› programlar›n Türkçe versiyonlar› piyasada bulunmaktad›r. Tabii bilgisayar›n›za ‹ngilizce
ve di¤er yabanc› dillerde haz›rlanm›fl
programlar da kurabilir, çal›flt›rabilirsiniz. Ancak e¤er yabanc› diliniz yeterince
güçlü de¤ilse o zaman çal›flmalar›n›z esnas›nda büyük zorluklar çekebilirsiniz.
*<
‹PUCU >
>>> Programlama yaz›l›mlar›
SHAREWARE BEDAVA DE⁄‹LD‹R
Shareware yaz›l›mlar ço¤u kiflinin düflündü¤ünün aksine tamamen ücretsiz de¤ildirler.
Genellikle k›sa bir deneme süresinden sonra
genellikle en
karmafl›k ve
en büyük yaz›l›mlard›r.
yaz›l›m size kullan›m hakk›n›z›n bitti¤ini
hat›rlat›r. Bundan sonra ancak telif hakk›n›
gerekti¤i gibi ödeyerek yaz›l›m›n tam kulla-
>>>
n›m hakk›n› alabilirsiniz.
20
●
TEMEL B‹LG‹LER
Bu tür bir program kullanarak tebrik
ve posta kartlar› bile üretebilirsiniz.
<
<
<
YAZILIM TÜRLER‹
Piyasada s›radan bir kullan›c›n›n ilgisine sunulan birkaç farkl› tür yaz›l›m bulunmaktad›r. ‹lk tür, al›flk›n oldu¤umuz
gibi bilgisayar ve ilgili fleylerin sat›ld›¤›
ma¤azalardan belli bir ücret karfl›l›¤› temin edilen yaz›l›mlard›r. Genelde ofis,
tasar›m, muhasebe, oyun ve benzeri yaz›l›mlar› bu flekilde edinebiliriz, ancak
bunlar›n fiyatlar› genellikle ürünün ciddiyetiyle do¤ru orant›l› olarak yükselir
çünkü, gelifltirme maliyetleri ço¤unlukla
bir hayli yüksektir. Bu tür al›flverifllerde
özellikle ürünün kullan›c› belgesini kontrol etmeyi ve korsan kopya olmad›¤›ndan
emin olmay› unutmay›n! Unutmay›n,
Tüm ciddi yaz›l›m üreticileri programlar›na teknik destek sa¤lamaktad›r. Baz›
yaz›l›m üreticileri ise programlar›n›n deneme sürümlerini piyasaya ç›kararak
ürünün potansiyel müflteriler taraf›ndan
denenmesi için f›rsat sa¤larlar. Bu tür
deneme sürümleri genellikle k›sa bir kullan›m süresine sahiptirler, daha sonra
çal›flmay› keserler, e¤er iflinize yar›yorsa
tam sürümünü sat›n alman›z gerekir.
Bunun d›fl›nda “Shareware” ad› verilen
bir baflka yaz›l›m türü de piyasada çok
yayg›n olarak bulunur. Genellikle Internet üzerinde bolca bulunan bu tür yaz›l›mlar size özelliklerinin bir k›sm›n›n
kullanma iznini verecek flekilde haz›rlanm›fllard›r. Bu tür yaz›l›mlar büyük firmalardan ziyade bir ya da birkaç programc›dan oluflan gruplar›n ürünleridir.
E¤er yaz›l›m› inceler ve be¤enirseniz
program› gelifltiren kifliye belirli bir bedel ödeyerek tam kullan›m sa¤layacak
flifreyi ya da ek veri paketlerini al›rs›n›z.
Bu yaz›l›m türleri içinde en ilginç olan›
ise flüphesiz “Freeware” tabir edilen ve
tamamen ücretsiz olan yaz›l›mlard›r. Bu
tür yaz›l›mlar›n programc›lar› kullan›c›lardan kesinlikle herhangi bir telif ücreti
talep etmezler ve ürünlerinin tam sürüm
versiyonlar›n› herkesin serbest kullan›m›na sunarlar. Bu s›n›fa giren yaz›l›mlar
özellikle Internet üzerinde sunulduklar›ndan eriflilmesi oldukça kolayd›r ve
kullan›c›ya herhangi bir yük getirmezler.
OR‹J‹NAL YAZILIMLARI NASIL
TANIYACAKSINIZ?
Orijinal yaz›l›mlar› korsan kopyalardan
ay›rmak asl›nda oldukça kolayd›r. Öncelikle orijinal yaz›l›mlar kendi özel karton
kutular›n›n içinde sat›fla sunulurlar. Kutunun üzerinde yaz›l›m›n içeri¤ini ve çal›flmak için ihtiyaç duydu¤u temel sistem
özelliklerini belirten metinler bulunur.
Ayr›ca yine kutunun üzerinde ürünün yasal bir kaynaktan geldi¤ini gösteren özel
etiketler ve iflaretler bulunur. Kutunun
içinde ise yaz›l›m› içeren kay›t ortam›
mevcuttur, bu genellikle bir ya da daha
fazla CD-ROM olur. Bunun haricinde yaz›l›m›n kullan›m k›lavuzlar›, garanti belgesi, sat›fl anlaflmas› ve üreticinin dahil
etmeyi uygun gördü¤ü di¤er malzemeler
bulunur. Burada garanti ve sat›fl belgeleri özellikle önemlidir, kulland›¤›n›z yaz›l›m›n orijinal oldu¤unu esas bunlar kan›tlar.
>>>
TEMEL B‹LG‹LER
>>>
TAR‹H VE SAAT
WINDOWS
TAR‹H VE SAAT
Bilgisayar›n›z›n tarih ve saat ayarlar›n› do¤ru olarak yapman›z
önemlidir. Bunu Denetim Masas› panelinizdeki Tarih/Saat ayarlar›
menüsünden yapabilirsiniz.
Tarih/Saat ayarlar› menüsüne ulaflabilmek için
öncelikle görev çubu¤undaki Bafllat tufluna bas›n,
buradan Ayarlar seçene¤inin alt›ndaki Denetim
Masas› fl›kk›na t›klay›n. Denetim Masas› penceresi aç›ld›¤›nda orada Tarih/Saat ayarlar› simgesini
göreceksiniz, buna sol fare tufluyla çift t›klad›¤›n›zda ilgili ayar paneline ulaflabilirsiniz. Tarih/Saat ayarlar› panelinden bilgisayar›n›z›n zaman ve
saat dilimi ayarlar›n› yapman›z mümkündür. Her
iki ayar da bilgisayar›n›z›n çal›flmas›nda
önemli rol oynarlar. Bu bölümde esas olarakbunlar› nas›l de¤ifltirece¤inizi anlataca¤›z. Ancak öncelikle bu ayarlar›n ne ifle yarad›klar›n› ve neden
önemli olduklar›n› görelim.
ya da üzerinde de¤ifliklik yap›l›rsa bu
bilgi de yine künyeye ifllenir. MeINFO
sela yazmakta oldu¤unuz bir mektubun en son fleklini görmek isteDO⁄RU ZAMAN AYARI ÇOK
di¤inizde tarih bilgisinin önemi ön
ÖNEML‹D‹R
plana ç›kar, girilen tarihi kontrol
Elektronik posta programlar› gibi birçok
ederek birçok mektup içinden en
önemli yaz›l›m›n hatas›z çal›flabilmesi için
son hangisi üzerinde çal›flmakta
zaman ayarlar›n›n do¤ru olmas› gereklidir.
oldu¤unuzu kolayl›kla tesbit edebilirsiniz. Bunun d›fl›nda tarih ve saat Windows görev çubu¤u üzerinde de görüntülenmektedir, bu sayede çal›fl›rken
zamandan da haberiniz olur.
I
<
>
>>>
TAR‹H VE SAAT AYARLARINI YAPMAK
Tarih ve Saat ayarlar› panelinde iki seçenek bulunur; Tarih seçene¤inden gün, ay
ve y›l ayar›n› yapabilirsiniz, Zaman
ayar› ise saati ayarlaman›za imkan
tan›r.
Tarih/saat simgesi
TAR‹H/SAAT AYARLARI B‹R B‹LG‹SAYARDA
NE ‹fiE YARAR?
Tarih ve saat, bilgisayar›n›zdaki dosyalar›n tan›nmas› ve tan›mlanmas› için kullan›lan önemli
verilerden ikisidir. Yeni bir dosya oluflturuldu¤unda o anki tarih ve saat tan›m künyesine girilir, ayr›ca bu dosyaya ne zaman eriflilirse
Tarih/Saat
<<< Windows 98 masaüstünde zaman göstergesi
görev çubu¤unun sa¤ alt köflesinde yeral›r.
●
WINDOWS
9
<<<
WINDOWS
TAR‹H VE SAAT
<
<
<
du¤unuz bölgeye uygun saat dilimini do¤ru
olarak seçebilmenize imkan tan›r. O an bulundu¤unuz saat dilimini dünya haritas›n›n
üzerindeki k›s›mda bulunan listeden seçerek
de¤ifltirebilirsiniz. E¤er s›k s›k yabanc› ülkelere seyahat ediyor ve bilgisayar›n›z› da
beraberinizde götürüyorsan›z, o zaman her
gitti¤iniz ülkede saat ayar›n› tekrar de¤ifltirmeniz gerekmemektedir. Tüm yapman›z
gereken bu panelden uygun saat dilimini
seçmektir, do¤ru saat kendili¤inden ayarlanacakt›r. Ayr›ca bilgisayar›n›z yaz saati uygulamas›n› da kendili¤inden ayarlayabilir,
yapman›z gereken Tarih/Saat ayar panelinde bulunan
“Gün ›fl›Buradan zaman ve tarih ayarlar›n›z› de¤ifltirebilirsiniz.
¤›ndan yararlanma de¤iflimlerinde saati
otomatik olarak
INFO
ayarla” seçene¤ini iflaretlemekteYÖRESEL AYARLAR
dir. Böylece sisteWindows 98 içinde bulunan Yöresel Ayarminiz yaz saati
lar menüsü sadece do¤ru zaman ve tarih
uygulamalar›n›
ayarlar›n› yapman›z› sa¤lamakla kalmaz,
otomatik olarak
bunlar›n yan› s›ra oldukça ilginç seçenekler
gerçeklefltirecek,
de sunar. Buradan zaman›n çok farkl› flekilayr›ca bir mesajlerde gösterilmesini sa¤lamak mümkündür.
la da sizi bu koAyr›ca e¤er yabanc› döviz kurlar›n› s›k kulnuda uyaracakt›r.
lan›yorsan›z yine buradan uygun parasal
Tarih/Saat ayarsembolün seçilmesini sa¤layabilirsiniz.
lar› bilgisayarlarBaz› programlar ifllerini do¤ru yapabilmek için zaman
la çal›fl›rken
ayarlar›na ihtiyaç duyarlar.
önemli oldu¤unBurada zaman› ayarlamak için yapman›z gereken,
dan s›k s›k do¤ru
yuvarlak saat kadran› alt›nda bulunan göstergedeoldu¤unun kontki hanelere fare ile t›klamak ve do¤ru zaman›
rol edilmesi gereyandaki afla¤›-yukar› oklar› yard›m›yla girmektir.
kir.
Yine ayn› flekilde Tarih k›sm›ndaki ayarlar› da de¤ifltirebilirsiniz, gereken ayarlar› yap›p bitirdikten
sonra bu yeni de¤erlerin geçerli olmas› için tüm
yapman›z gereken ayar tablosunun en alt›nda ye>>> Yöresel
ralan “Uygula” dü¤mesine t›klamakt›r. Bundan
ayarlar özellikle
sonra sisteminiz, saati girdi¤iniz yeni de¤erleri
çok s›k seyahat
kullanarak çal›flmaya bafllayacakt›r.
edenler için ol-
I
<
>
<
<
<
>>>
>>>
SAAT D‹L‹M‹
Dünyam›z ‹ngiltere’deki Greenwich Gözlemevi
merkez al›narak farkl› yöresel saat dilimlerine bölünmüfltür. Bilgisayar›n›zdaki Tarih ve Saat ayarlar› k›sm›nda yeralan Saat Dilimi seçene¤i bulun-
10
●
WINDOWS
dukça önemlidir.
>>>
B‹R MEKTUP YAZMAK
PROJELER
B‹R MEKTUP YAZMAK
Bilgisayar üzerinde en s›k yap›lan ifllerden biri metin belgeleri
oluflturmak ve düzenlemektir. Windows bu ifl için oldukça uygun
bir yaz›l›m içermektedir.
Windows iflletim sistemi içinde bulunan Wordpad adl› yaz›l›m özellikle metin belgeleri oluflturmak ve düzenlemek için haz›rlanm›flt›r. Temel bir
kelime ifllem program›nda olmas› gereken hemen
tüm özelliklere sahip olan Wordpad, MS Word
kadar detayl› ve yetenekli de¤ildir, ancak oldukça
kullan›fll›d›r. fiimdi bu program› kullanarak basit
bir mektubu nas›l yazabilece¤inizi anlataca¤›z.
*<
‹PUCU >
B‹LG‹SAYARDA YAZMANIN FAYDALARI
Bilgisayarda yaz› yazman›n sa¤lad›¤› en büyük kolayl›klardan biri de yaz›m hatalar›
konusunda endiflelenmenize gerek olmamas›d›r. Kelime ifllem yaz›l›mlar›n›n büyük bir
k›sm› otomatik olarak yaz›m denetimi yapabilirler ve sizi bunlar hakk›nda uyar›rlar,
böylece çeflitli düzeltmeler yapmak kolaylafl›r. Üzerinde çal›flmay› bitirdi¤iniz belgeyi
kaydettikten sonra yaz›c› yard›m›yla ka¤›da
basabilir, üstelik bunu istedi¤iniz kadar çok
tekrarlayabilirsiniz.
>>>
Fare imlecini bir tufl üzerine getirdi¤iniz zaman birkaç
saniye içinde fonksiyonunu görüntüleyecektir.
1. ADIM - PROGRAMI ÇALIfiTIRMAK
Her zaman yapt›¤›n›z gibi öncelikle Bafllat tufluna t›klayarak buradaki menüye girin. Buradan
önce Programlar,
sonra da Donat›lar
alt menülerini aç›n
ve orada bulunan
Wordpad seçene¤ine
t›klayarak yaz›l›m›
çal›flt›r›n. Wordpad
her W›ndows
yaz›l›m›nda oldu¤u
gibi kendi özel
penceresi içinde
çal›flmaya bafllayacak ve ekranda
belirecektir.
2. ADIM - YAZIM
Bir bilgisayarda yaz› yazmakla herhangi
bir daktiloda yazmak aras›nda hemen hiç fark yoktur denebilir. AnINFO
cak iflleyiflte baz› önemli de¤ifliklikler vard›r, öncelikle yazarken sat›r
Ekran›n üzerindeki yan›p sönen ince çizsonlar›n›za dikkat etmek zorunda
giyi farkettiniz mi? Buna imleç ad› verilir.
de¤ilsiniz, bilgisayar önceden belirKlavyeden yazd›¤›n›z metin bu imlecin
lenmifl ka¤›t boyutuna göre sat›r›n
bulundu¤u yerden itibaren yaz›lmaya
nerede sona erdi¤ini hesaplay›p bir
bafllayacakt›r.
sonraki sat›ra otomatik olarak geçer. Bu durum hiç ara vermeden
yazmaya devam edebilmenize imkan tan›r,
Enter tufluna sadece üzerinde çal›flmakta oldu¤unuz paragraf› bitirmek istedi¤inizde
basman›z yeterlidir. Ço¤u insan buna dikkat
etmemekte ve sat›r sonlar›nda gereksiz yere
Enter tufluna basmaktad›r, bu yaz›m esnas›nda s›k yap›lan önemli bir hatad›r.
I
<
>
>>>
Standart menü
Araç çubu¤u
●
PROJELER
15
<<<
B‹R MEKTUP YAZMAK
3. ADIM - DÜZENLEME
Normal bir daktiloda yaz› yazarken
çok dikkatli olmak gerekir, çünkü yaz›m hatalar›n› düzeltmek imkans›zd›r.
Ne var ki bilgisayar için ayn› fley geçerli de¤ildir, üzerinde çal›flmakta oldu¤unuz bir belge üzerinde rahatl›kla de¤ifliklikler yapabilir ve hatalar› düzeltebilirsiniz. Delete ve Backspace tufllar›yla
hatalar› silebilir, Insert tuflu yard›m›yla
yaz›lm›fl olan›n üzerine tekrar yazabilirsiniz. Metin üzerinde yön tufllar›n›
kullanarak imleci istedi¤iniz yere rahatl›kla getirebilirsiniz, daha h›zl› gezinmek içinse fare ile metinde istedi¤iniz noktaya bir defa t›klaman›z yeterlidir.
*<
‹PUCU >
MET‹N PARÇALARINI HIZLI
BLOKLAMAK
Modern kelime ifllem programlar› metin k›s›mlar›n› h›zl› bir biçimde blok olarak seçebilmenizi sa¤layacak flekilde tasarlan›rlar.
Herhangi bir kelimeye çift t›klad›¤›n›zda
tüm kelime seçilecektir. E¤er kelimeye arka
arkaya üç kez t›klarsan›z o zaman kelimenin içinde bulundu¤u tüm paragraf›n seçilmesini sa¤lars›n›z.
>>>
5. ADIM - YAZICIDAN ÇIKIfi ALINMASI
E¤er bilgisayar›n›za bir yaz›c› ba¤l›ysa o zaman
haz›rlad›¤›n›z belgeyi ka¤›t üzerine dökebilirsiniz.
Bunu yapmak için öncelikle ekran›n üst k›sm›nda
bulunan araç çubu¤undaki “Yazd›r” tuflunu bulun, bu tufl genellikle üzerinde bulunan bir yaz›c›
resmiyle simgelenir. Tabii yaz›c›n›z›n do¤ru ba¤lanm›fl ve çal›flmaya haz›r durumda olmas›
gerekiyor, aksi halde hata mesajlar›yla kar‹PUCU
fl›laflabilirsiniz ve yazd›rma ifllemi
gerçekleflemez. Yazd›rma komutunu verdikten sonra biraz beklemeSON HAREKET‹ GER‹ ALMAK
niz gerekebilir, baz› yaz›c›lar haEkran›n üst k›sm›nda bulunan araç çuburekete geçmek için biraz zamana
¤unda “Geri Al” tuflu bulunur. Bu tufl yard›m›yla son yapt›¤›n›z hareketi geri alabiihtiyaç duyarlar. Yazd›rma ifllemi
lirsiniz, mesela bir silme ifllemini iptal edebittikten sonra yine araç çubu¤unbilirsiniz. Ayn› etkiyi CRTL + Z tufllar›na
daki “Dosya” seçene¤inden aç›lan
birlikte basarak da elde edebilirsiniz.
menüdeki “Ç›k›fl” fl›kk› yard›m›yla
program› kapatabilirsiniz.
*<
>
>>>
16
●
PROJELER
4. ADIM - SEÇ‹M YAPMAK
Baz› durumlarda oldukça büyük bir metin parças› üzerinde de¤ifliklik yapman›z gerekebilir.
Böyle durumlarda
tüm bir sözcü¤ün
hatta paragraf›n üzerine yenisini yazmak mümkündür.
Yapman›z gereken
üzerinde de¤ifliklik
yapmak istedi¤iniz
parçay› blok olarak
seçmektir, bundan
sonra yapt›¤›n›z tüm
de¤ifliklikler bu k›sm› bir bütün olarak
etkileyecektir.
Bir metin parças›n› blok halinde seçebilmek için
öncelikle yaz› imlecini fare yard›m›yla seçilecek
k›sm›n bafllang›c›na getirin. Daha sonra sol fare
tufluna bas›l› tutarak imleci sürüklemeye bafllay›n,
imleci geçirdi¤iniz bölgelerdeki metin parçalar›
seçilecektir. Bu sürükleme ifllemini belirledi¤iniz
metin parças›n›n sonuna varana dek devam ettirin, sona vard›¤›n›zda sol fare tuflunu b›rak›n.
Seçti¤iniz k›sm›n renginin de¤iflti¤ini göreceksiniz, art›k yapaca¤›n›z her de¤ifliklik bütün bu k›sm› etkileyecektir.
Dikkatli olman›z gereken bir nokta var! E¤er
bir metin parças› seçiliyken klavyeden herhangi
bir fley yazmaya bafllarsan›z, tüm seçili k›s›m silinecek ve yerine yeni yazd›¤›n›z karakterler bas›lacakt›r. Mesela böyle bir durumda “a” harfine basarsan›z büyüklü¤ü hiç dikkate al›nmadan tüm seçili metin parças› silinir ve yerine “a” harfi bas›l›r.
>>>
PROJELER
>>>
PAINT - FAYDALI B‹R UYGULAMA
PROJELER
FAYDALI B‹R
UYGULAMA: PAINT
Daha önce bilgisayar›n a¤›rl›kl› olarak metin düzenleme ifllerinde kullan›ld›¤›n›
söylemifltik, ancak yetenekleri bununla s›n›rl› de¤ildir. Bilgisayar›n›z› baflka ifllerde,
mesela resim yapmakta da kullanabilirsiniz.
Standart menü
Resim yapmak insano¤lunun bilinen en eski u¤rafllar›ndan biridir, hemen herkes en az›ndan çocuklu¤unda resimle biraz olsun ilgilenmifltir. Durum böyle olunca Windows iflletim sisteminin de
bir resim program› içermesine flafl›rmamak gerekir. Bu bölümde Paint adl› bu uygulaman›n nas›l
kullan›laca¤›na bakaca¤›z. Tabii bafllang›çta yapaca¤›m›z resimler pek sanat eserine benzemeyebilir, ancak zaten burada amac›m›z öncelikli olarak bir Windows uygulamas›n›n nas›l çal›flt›r›laca¤›n› görmek ve belki biraz da fare al›flt›rmas›
yapmak.
Seçili araç
2. ADIM Araç çubu¤u
ARAÇ ÇUBU⁄U
Art›k uygulama çal›flt›r›ld›¤›na göre resim yapmaya bafllayabiliriz, imleci
çal›flma alan› üzerinde
herhangi bir noktaya götürün ve sol fare tufluna
bas›l› tutarak gezdirin.
Seçili araç için
Alan›n sol taraf›nda bulunan araç çubu¤u çizimde
yard›m
kullanmak için farkl› araçlar seçebilmenize imkan
sa¤lar. Burada bulunan tufllar›n üzerindeki resimler tufllar›n ifllevini aç›klamaktad›r, mesela kalem
tuflu ince çizgiler, f›rça tuflu kal›n çizgiler çizmenize, sprey tuflu ise boya püskürtme efekti elde etmenize yarar. E¤er tufllardan herhangi birinin ne
ifle yarad›¤›n› anlamakta zorlan›rsan›z, o zaman
imleci birkaç saniye tuflun üzerinde tutun ama
t›klamay›n, küçük bir yard›m penceresi aç›lacakt›r. Ayr›ca çal›flma penceresinin alt k›sm›nda da
küçük bir aç›klama belirir.
1. ADIM - UYGULAMANIN BAfiLATILMASI
fiu ana dek yapt›¤›m›z di¤er al›flt›rmalarda bir
Windows uygulamas›n›n nas›l çal›flt›r›laca¤›n›
görmüfltük, Paint için de durum farkl› de¤il. Öncelikle Bafllat tufluna t›klay›n, aç›lan menüden
Progamlar, oradan Donat›lar fl›kk›n› seçin. Paint
uygulamas›n› Donat›lar fl›kk›n›n alt›nda bulacaks›n›z, buna sol fare tufluyla t›klay›p uygulamay›
çal›flt›r›n. Paint tipik bir Windows uygu>>> Windows
lamas›d›r, kendine ait özel bir pencere
uygulamalar›
içinde ekranda belirecek ve çal›flmaya
genelde bu flebafllayacakt›r. E¤er pencerenin boyunu
kilde çal›flt›r›l›r.
be¤enmezseniz bunu istedi¤iniz gibi
ayarlayabilirsiniz. Ekranda imlecinizi
pencerenin kenar›na götürün, imleç çift
yönlü ok iflaretine dönüfltü¤ünde ise sol
tufla bas›l› tutarak fareyi hareket ettirin.
Böylece pencere boyutunu ayarlad›ktan
sonra imlecinizi ekranda Paint çal›flma
penceresinin üzerine do¤ru götürün, imlecin bu pencere üzerindeyken farkl› bir
flekil ald›¤›n› göreceksiniz. Bunun anlam› imlecin bu alanda farkl› ifllevler tafl›d›¤›d›r.
I
<INFO >
UYGULAMALARI HIZLI
ÇALIfiTIRAB‹LMEK
Windows alt›nda uygulamalar› Bafllat tuflundan çal›flt›rmak flart de¤ildir. Çok s›k
kulland›¤›n›z programlar›n k›sayollar›n›
masaüstüne atarsan›z bunlara eriflmeniz
kolaylafl›r. Mesela Paint için masaüstünde
bir k›sayol simgesi oluflturursan›z, buna
çift t›klayarak program› hemen
>>>
çal›flt›rabilirsiniz.
●
PROJELER
17
<<<
PAINT - FAYDALI B‹R UYGULAMA
3. ADIM - RENK SEÇ‹M‹
Çal›flma alan›n›n alt k›sm›nda renk paletini göreceksiniz,
buradan çizimde kullanmak istedi¤iniz rengi seçmeniz mümkündür. ‹mleci buradaki renklerden herhangi birinin üzerine getirin ve sol fare tufluna
Ön ve arka plan renkleri
t›klay›n, art›k yapt›¤›n›z çizimler seçilen renkte olacakt›r.
Bu t›pk› gerçekten resim yaparken
f›rçan›z›
farkl›
boyalara bat›rmak gibidir.
Renk paleti
Paint nispeten basit bir çizim program› oldu¤undan çok fazla renk seçene¤i sunmamaktad›r, ancak çok daha geliflmifl ve detayl› di¤er çizim programlar› genifl bir renk yelpazesinde kendi özel
renk tonlar›n›z› yaratman›za bile imkan tan›rlar.
4. ADIM - DÜZENLEME
Boya ve ka¤›tla resim çal›fl›rken yap›lan hatalar› düzeltmek çok zor, hatta bazen imkans›zd›r.
Ancak bilgisayar üzerinde bu durum büyük bir sorun say›lmaz, rahatl›kla resimKaydet dialog
de istedi¤iniz düzeltmeleri yapenceresi
pabilirsiniz. Çal›flma alan›n›n
üst
k›sm›nda
bulunan
seçenekKayd›rma
lerden “Düzen” fl›kk›na t›klaçubu¤u
y›n, aç›lan menüden “Geri Al”
seçene¤ine t›klad›¤›n›zda resim
üzerinde son yap›lan ifllem her
neyse iptal edilecektir. Ayn› etkiyi k›sa yoldan CTRL + Z
Kaydedilecek dosya
Son olarak kaydet
tufllar›na birlikte basarak da
ad›n› buraya yaz›n
tufluna bas›n
elde edebilirsiniz. Baz› durumlarda Paint ile açt›¤›n›z ya da kendi haz›rlad›¤›n›z bir resim dosyas› ek6. ADIM - YAZICIDAN ÇIKIfi ALINMASI
randaki çal›flma alaE¤er bilgisayar›n›za ba¤l› ve bask›ya haz›r
‹PUCU
n›ndan daha büyük odurumda bir yaz›c› varsa o zaman
labilir. Bu gibi duhaz›rlad›¤›n›z resmi ka¤›t üzerine
rumlarda resim aç›dökebilirsiniz. Çal›flma penceresinin
YAPTI⁄INIZ RES‹M NE ‹fi‹N‹ZE
lacak ancak tam anüst k›sm›ndaki “Dosya” seçene¤inde
YARAYACAK?
lam›yla ekrana s›¤bulunan “Yazd›r” komutu size bunu
fiu an için bilgisayarda resimler yapmak
mayacakt›r, fakat çayapma imkan› sunmaktad›r. Ancak
faydas›z bir u¤rafl gibi görünebilir, ancak
l›flma penceresinin
asl›nda el becerinizi art›rmakta, Windows
dikkat etmeniz gereken bir nokta
yan›nda ve alt›nda
ile çal›flmaya al›flmakta ve hoflça vakit gevar, o da yaz›c›n›z›n resim basmaya
çirmektesiniz. Ayr›ca zaman içinde ortaya
kayd›rma çubuklar›
uygun olmas›d›r. Eski tür nokta vuç›kacak güzel resimleri pek çok iflte kullabelirecektir. Bu çurufllu yaz›c›lar genellikle sadece menabilirsiniz. Mesela masaüstüne kaplamak
buklar vas›tas›yla
tin basmaya elverifllidir. Di¤er yaz›c›
için güzel bir manzara resmi yapabilirsiniz,
resmi istedi¤iniz fletipleriyse e¤er renkli de¤illerse
karikatür bantlar haz›rlayabilirsiniz.
kilde kayd›rarak göresminizi sadece gri tonlarda
rebilirsiniz.
basabilirler.
4:98
‹mleç pozisyonu
Nesne boyutu
5. ADIM - DOSYAYI KAYDETMEK
Resim üzerindeki çal›flman›z sonuçland›¤›nda art›k bunu kaydetme zaman› gelmifltir. Bunu yapmak için ekran›n üst k›sm›nda bulunan “Dosya”
seçene¤ine t›klay›n ve menüye ulafl›n. Burada
“Kaydet” ve “Farkl› Kaydet” fleklinde iki seçenek
bulunmaktad›r. Bunlardan herhangi birine t›klad›¤›n›zda karfl›n›za bir dialog kutusu ç›kacakt›r.
“Kaydet” seçene¤i do¤rudan önceden belirlenmifl
noktaya kaydetmenizi sa¤lar, “Farkl› Kaydet” seçene¤iyse dosyay› kaydetmeden önce dizinin de¤ifltirilmesine imkan tan›r. Her iki koflulda da dosyay› henüz ilk defa kaydetmekte oldu¤unuz için
program size resmi hangi isimle ve nereye kaydetmek istedi¤inizi soracakt›r. Daha sonra kolayca
yerini bulabilmek için dosyan›z› uygun bir klasörün alt›na ve kolayca akl›n›zda kalacak bir isimle
kaydetmenizi öneririz.
215x31
*<
>
>>>
18
●
PROJELER
>>>
PROJELER
>>>
WEB ÜZER‹NDEK‹ ‹LG‹NÇ S‹TELER
F‹LMLERDEK‹ ‹LG‹NÇ HATALAR
http://www.movie-mistakes.com
Titanik filminde baflroldeki Rose isimli karakterin
genç halinde göz renginin yeflil, yafll› halinde de
mavi oldu¤una dikkat etmifl miydiniz? Ya da Star
Wars Bölüm 1’de Pod yar›fllar›nda arkadaki izleyici kalabal›¤› aras›nda Indiana Jones giyimli birinin oldu¤unu biliyor muydunuz? Bu ve bunun gi-
bi filmlerde yer alan kaç›rd›¤›n›z ilginç sahneleri
ya da çekim hatalar›n› ö¤renmek istiyorsan›z bu
siteyi mutlaka ziyaret etmeniz gerekiyor. Sitede
her geçen gün yenilenen ve artan 1000’in üzerinde filmde yer alan 4250’ye yak›n film hatas› yer
al›yor. Ayr›ca siteden filmler ile ilgili linklere ve
haberlere ulaflmak da mümkün oluyor. TOP25 link’ine t›klad›¤›n›zda en fazla hataya sahip 25 filme ulaflabiliyorsunuz.
T.C. KÜLTÜR BAKANLI⁄ININ RESM‹ S‹TES‹
http://www.kultur.gov.tr
E¤er sanat ile çok ilgiliyseniz ya da sadece o haftal›k kültürel faliyetler hakk›nda bilgi almak istiyorsan›z arad›¤›n›z› fazlas›yla bulabilece¤iniz bu
site, tam da Kültür Bakanl›¤›n›n ad›na yarafl›r bir
kalitede haz›rlanm›fl. Dört ana ba¤lant›y› kullanarak kültür bakanl›¤› hakk›nda bilgi almak, Devlet
INTERNET
Opera ve Balesi, Devlet tiyatrolar›, senfoni orkestralar› programlar›, sergiler, yar›flmalar, yurtd›fl›
etkinlikleri program›na ulaflabilmenin yan›nda il
il tüm Türkiye için genel bilgilere ve turistlik yerlere ulaflmak da mümkün. Bunun yan›nda Türkiye’nin flaheserleri, el ve plastik sanatlar, halk
ozanlar› ve mimarisi, geleneksel kültürler ve
Türk mutfak kültürü gibi bafll›klar da site içinde
yer al›yor.
TÜRKÇE B‹R ARAMA MOTORU
http://www.netbul.com
Internet üzerinde nereye bakaca¤›n›z› bilmeden
arad›¤›n›z› bulabilmeniz hemen hemen mümkün
de¤ildir. Adresi bilmiyorsan›z istedi¤inize ulaflabilmek için sizi
yönlendirecek bir siteye baflvurman›z gerekir. Yurtd›fl›nda örne¤ine çok rastlad›¤›m›z bu tür sitelerin Türkiye’deki örneklerinden biri olan Netbul’da özellikle
Türkçe içerikli siteler konusunda
arad›¤›n›z› bulabilmenize yard›mc› olabiliyor. Arad›klar›n›za
anahtar kelimeleri girerek ulaflabilece¤iniz gibi, al›flverifl, bilgisayar, e¤lence, bilim-teknik, e¤itim, sa¤l›k ve medya gibi ana
bafll›klar alt›nda s›ralanm›fl bölümlerden de istedi¤inize kolayl›kla eriflebiliyorsunuz. Ayr›ca siteden ekonomi, politika, spor ve
magazin konular›nda güncel haberlere ulaflmak
da mümkün.
BURAYA BAKMADAN MÜZ‹K CD’S‹ ALMAYIN
http://www.cdnow.com
Türü ne olursa olsun hemen herkes mutlaka müzik dinler ve yeni ç›kacak her albüm de sab›rs›zl›kla beklenir. Ancak ço¤u zaman oldukça yüksek olan kaset
ve CD fiyatlar› nedeniyle de bu
albümleri körü körüne sat›n almak pek mümkün olamamaktad›r. Bu durumda bir albümün iyi
olup olmad›¤›n› denemek için
müzik dükkanlar›na gidip e¤er
varsa CD standlar›ndan dinleyebilirsiniz ya da hiç evinizden ç›kmadan Internet’e ba¤lanarak bu
adrese girdi¤inizde bir albümü
profesyonellerin kaleminden de-
●
INTERNET
19
<<<
WEB ÜZER‹NDEK‹ ‹LG‹NÇ S‹TELER
¤erlendirebilir ve CD’den k›sa parçalara ulaflabilirsiniz. Sadece yabanc› albümlerin yer ald›¤› bu
siteden isterseniz kredi kart›n›z› kullanarak siparifl verip CD’nin kap›n›za kadar ulaflmas›n› sa¤layabilirsiniz.
SADECE E⁄LENMEK ‹Ç‹N...
http://www.kahkaha.com
Internet üzerinde en çok ziyaret edilen içeriklerin
bafl›nda e¤lence sayfalar› gelir. Her türden f›kra,
karikatür ve e¤lenceli içeri¤e sahip bu tür siteler
içinde ço¤u kurt Internet sörfçüsünün bildi¤i bu adres de bu konuda
Türkçe içeri¤e sahip en baflar›l› sitelerden birisi. Oldukça fl›k tasar›ma sahip sitede yer alan ba¤lant›lardan birbirinden ilginç yaz›lara,
filmlere, seslere ve resimlere ulaflman›z mümkün oluyor. F›kralar›n
yan›nda Cüneyt Ark›n ve Kemal Sunal filmlerinin komik bölümlerinden
al›nt› ses dosyalar› ile birbirinden
ilginç k›sa filmler de yer al›yor. Ancak bu filmleri seyretmek için bilgisayar›n›zda Real Player adl› yaz›l›m›n yüklü olmas› gerekiyor. Site
kullan›c›lar›na @kahkaha.com ile biten posta adresi de veriyor.
EVDEN ÇIKMADAN ALIfiVER‹fi ‹MKANI
http://www.infoshop.com.tr
E¤er siz de al›flverifli çok seviyor ancak sadece
üflengeçlikten gezip ilginç ürünler bulup alam›yorsan›z Internet üzerindeki sanal
al›flverifl siteleri yard›m›n›za koflacakt›r. Yeni yeni yayg›nlaflmaya bafllayan bu tür sitelerin ülkemizde de örnekleri aç›lmaya
bafllad›. Ürün yelpazesindeki geniflli¤i ile dikkat çeken bu Türkçe site de hemen her konuda istemifl oldu¤unuz ürünü kap›n›za
kadar teslim edebiliyor. Üstelik
bilgisayar, oyuncak, DVD ve
VCD filmler, kitap müzik ve ofis
malzemeleri gibi her geçen gün
artan kategoriler aras›nda seçece¤iniz ürünler belirli bir ücreti aflt›¤› zaman kargo ücreti de talep
edilmiyor. Bilgisayar ürünleri a¤›rl›kl› siteden
kredi kar›n›z› kullanarak ya da havale yoluyla istedi¤iniz ürüne bir günde ulaflabiliyorsunuz.
20
●
INTERNET
POKEMON ÇILGINLI⁄INA S‹ZDE KATILIN
http://www.pokemon.com
‹flte dünya üzerinde ç›lg›nl›k yaratan Japon çizgi
filmin Official Web sitesi. E¤er siz de bu yarat›klar› sevimli buluyorsan›z mutlaka sitelerine bir
göz at›n. Pokemon’lar ile
ilgili en son
aktiviteleri
ve haberleri
bulabilece¤iniz Web sitesinde Pokemon kartlar›
ile ilgili bilgi
de alabilirsiniz. Cartoons
ba¤lant›s›ndan çizgi filminin en son gelecek bölümünde neler olaca¤›n› ö¤renebilece¤iniz gibi Goods ba¤lant›s›ndan da bu ç›lg›nl›¤›n yaratt›¤› sektörde ilginç Pokemon ürünlerini inceleyebilir ve
sat›n alabilirsiniz. Download bölümünü kullanarak ise hem Windows hem de Macintosh için masaüstü temalar›n› bilgisayar›n›za indirmeniz de
mümkün olmakta. Pokemon’lar ile bilmek istedi¤iniz her fley bu sitede yer al›yor.
KAL‹TEL‹ B‹R SANAL OYUN S‹TES‹
http://www.trgamer.com
Dünya üzerinde en çok kazand›ran sektörlerden
biri haline gelmeye bafllayan yay›nc›l›k sektörünün elektronik
kolu olan elektronik yay›nc›l›k üzerine sitelerin
say›s› her geçen gün art›yor. Bunlar içinden, yine
bir baflka popüler konu olan oyun üzerine yay›n yapan sitelerin say›s› ise
az›msamayacak derecede fazla. Trgamer da bu
konuda iyi bir E-zine olarak nitelendirilebilir. Sitede en yeni oyunlar hakk›nda incelemeler, eski ve
yeni oyunlar üzerine Download sayfalar›, çeflitli
yaz›lar›n bulundu¤u serbest köfle, 3D Thunder ve
EGM ve monitör gibi bölümler, Internet’te oyun
oynayabilmek için Online Gaming üzerine yaz›lar
bulunuyor.
>>>
INTERNET
>>>
E-POSTA HAKKINDA HERfiEY
INTERNET
E-POSTA HAKKINDA
HERfiEY
Toplumun haberleflme ihtiyaçlar› artt›kça daha h›zl› ve kaliteli haberleflme kanallar› bulmak önemli bir hale gelir. Elektronik posta
bu ihtiyac› karfl›layabilecek kapasitede bir seçenektir.
E-POSTA NED‹R?
Elektronik Posta tüm dünyada Internet erifliminin yayg›nlaflmas›yla birlikte gittikçe önem kazanmaya bafllayan bir iletiflim formudur. Teknik
olarak bilgisayar arac›l›¤›yla Internet üzerinden
belgelerin dijital sinyaller halinde gönderilmesi
prensibiyle çal›fl›r. Bu belgeler ya bilgisayar üzerinde haz›rlanm›fl ve kaydedilmifl, ya da bir taray›c› yard›m›yla bilgisayara aktar›lm›fl verilerden
oluflurlar. Burada kulland›¤›m›z “belge” tan›m›
asl›nda çok genifl bir tan›mlamad›r, çünkü bir elektronik posta yard›m›yla rahatl›kla herhangi bir
yaz›l› metini oldu¤u gibi, ses, resim ya da film
göndermek de mümkündür. Elektronik posta günümüzde özellikle büyük flirketlerin çal›flanlar›
aras›ndaki veri trafi¤ine yard›mc› olmakta,
ayr›ca uzak yörelerdeki insanlar›n haberleflme seçeneklerini art›rmaktad›r.
FAYDALARI VE ZAYIF YÖNLER‹
Elektronik postan›n en önemli özelli¤i süratli bir iletiflim yöntemi olmas›d›r. Sayfalar dolusu mektubun dünyan›n öbür ucuna ulaflmas› neredeyse saniyelerle ölçülen bir zaman
zarf›nda gerçekleflir, ayr›ca yine
cevab› almak için günlerce beklemeniz gerekmez. Bir baflka önemli
unsur da maliyetlerin hemen hemen s›f›ra yak›n olmas›d›r. Elektronik posta göndermek için kimseye bir ücret ödemeniz gerekmez,
tüm masraf›n›z genelde Internet’e
ba¤lanmak için yapt›¤›n›zla s›n›rl›d›r.
I
<INFO >
“E-POSTA” PROGRAMLARI
Elektronik posta uygulamalar›nda kullanabilece¤iniz belli bafll› yaz›l›mlardan birkaç›:
> Outlook
> Outlook Express
> Netscape Navigator
> Pegasus Mail
>>>
Postay› göndermek için bu tufla basmal›s›n›z
Buraya al›c›n›n E-posta adresini yazmal›s›n›z
Buraya yazaca¤›n›z k›sa metin, postan›z›n
içere¤ini özetleyen bafll›kt›r
E-postan›z›na ekleyece¤iniz dosyalar bu
bölümde görüntülenir
Mesaj›n›z› bu bölüme yazmal›s›n›z
Bu araçlar› kullanarak “Word”deki gibi
metni iste¤inize göre düzenleyebilirsiniz
●
INTERNET
21
<<<
INTERNET
¤i kesin de¤ildir, nas›l yap›laca¤›n› bilen biri rahatl›kla tüm elektronik mektuplar›n›za müdahale
edebilir, içeriklerini görebilir. Bu yüzden içeri¤i
önemli ve gizlilik gerektiren belgelerinizi, mesela
mali konulardaki önemli dökümanlar›n›z› bu yöntemle iletmeniz tavsiye edilmez. Her ne kadar bu
konu için gelifltirilmifl flifreleme programlar› mevcutsa da bunlar›n getirdi¤i çözümler de nispeten
k›s›tl›d›r.
<
<
<
I
<
>
>>>
<<< E-posta ile gelen
metin ve resimlerin yaz›c›dan ç›k›fllar›n› almak da
mümkündür.
22
●
INTERNET
Internet üzerinde ücretsiz e-posta servisi veren
birçok site bulmak mümkündür.
<
<
<
Mektubunuzu dünyan›n neresine gönderdi¤iniz
hiç farketmez, sonuç olarak Internet üzerinden
eriflim sa¤lad›¤›n›z için ödenen bedel asla de¤iflmez. Elektronik postan›n bir di¤er büyük avantaj›
da gönderdi¤iniz elektronik mektuplara herhangi
bir türden dosyay› ekleyebilme imkan›na sahip olman›zd›r. Bu flekilde mektubunuzun yan›na bir
INFO
Word belgesi, bir ses kayd› ya da
film klibi ekleyerek beraberinde
gönderebilirsiniz. Mektubu alan
Elektronik posta yard›m›yla;
beraberinde gönderdi¤iniz dosya> Metin
lar›n varl›¤› hakk›nda uyar›lacak
> Resim
ve böylece bunlar› kendi bilgisa> Ses
yar›na kaydederek daha sonra
> Film
dosyalar›n› haz›rlad›¤›n›z e-mektuplara iliflonlara eriflme ya da üzerlerinde
tirerek rahatl›kla gönderebilir ve alabilirsiçal›flma imkan› bulacakt›r. Ancak
niz.
tüm bu iyi yanlar›na karfl› elektronik postan›n bir de çok önemli
bir zay›f noktas› vard›r. Internet üzerinden
bu yöntemle gönderilen belgelerin güvenli-
Outlook e-posta
programlar› aras›nda en
popüler olan›d›r, MS Windows iflletim sisteminin
standart bir parças›d›r.
AT(@) SEMBOLÜNÜN ANLAMI NED‹R?
Elektronik posta göndermek ve almak için nelere ihtiyac›n›z var? Öncelikle tabii ki bir bilgisayar
ve Internet erifliminiz olmal›. Bundan baflka özellikle bu ifl için tasarlanm›fl yaz›l›mlar›n sisteminizde kurulmufl olmas› gerekli, bu programlar›n
nas›l ifllediklerine daha sonra detayl› olarak de¤inece¤iz. Bunlar›n haricinde e-posta al›p gönderebilmek için gerekli olan bir di¤er önemli unsur da
e-posta adresine sahip olman›zd›r. Bir elektronik
posta adresi size gelen ve sizden giden mesaj paketlerinin nereye iletilece¤ini gösterir. Genellikle
Internet servis sa¤lay›c›s› firmalar eriflim paketlerine bir adet e-posta adresini de ücretsiz olarak
dahil ederler, eriflim pakedinizi sat›n al›rken bu
konuyu sorabilirsiniz. Ancak e¤er eriflim pakedine
dahil de¤ilse o zaman ya firman›zdan istemeniz,
ya da Internet üzerinde ücretsiz e-posta hizmeti
veren sitelerden bir tane edinmeniz gerekecektir.
Ço¤unlukla e-posta kutular›n›n kapasitesi 2 MB
ile s›n›rl›d›r, bu miktar ço¤u kullan›c› için yeterli
olacakt›r. E¤er isterseniz birden fazla e-posta adresine de sahip olabilirsiniz, özellikle bilgisayar›n›zda birden fazla kifli çal›fl›yorsa bu oldukça faydal› olacakt›r.
>>>
INTERNET
Eski mesajlar›n kaydedildi¤i klasör
Yeni E-posta mesaj›
Yeni kullan›c› arama penceresi
K›sa mesaj gönderme penceresi
Mektup arkadafllar› penceresi
<
<
<
Pegasus Mail e-posta için haz›rlanm›fl ücretsiz yaz›l›mlara iyi bir örnektir.
ELEKTRON‹K POSTA PROGRAMLARI
Bilgisayar›n›zda elektronik mektuplar haz›rlamak ve yollamak için özel olarak haz›rlanm›fl yaz›l›mlara ihtiyac›n›z olacakt›r. Piyasada kullanabilece¤iniz
birçok yaz›l›m mevcuttur ve bunlar
ço¤unlukla ücretsiz olarak temin
edilebilirler. Bu yaz›l›mlar›n herbiri
farkl› özelliklere ve yard›mc› ifllevlere sahiptir, ancak temelde yapt›klar› ifl ve kullan›lan komutlar
hemen hemen ayn›d›r. Bu yaz›l›mlardan en yayg›n› Outlook Express olup, standart olarak Windows 98
iflletim sisteminin bir
parças›d›r.
<
<
<
Peki Internet üzerinden elektronik posta al›p
gönderebilmenizi sa¤layan bu adres neye benzer?
Asl›nda bu adres kullanan bilgisayar›n nerede bulundu¤una ba¤l› olarak bir hayli de¤iflik olabilir.
Bu adresin yaz›lmas›nda @ sembolü önemli bir
role sahiptir, adresin iki önemli k›sm›n› birbirinden ay›r›r. Bu adresin ilk k›sm›nda kime ait oldu¤unu belirten karakterler yeral›r. Bu parça do¤rudan isim ve soyad›n›z› temsil eden karakterlerden
oluflabilir, mesela “MKARS” gibi. Bazen de isim
yerine belirli bir kod kullan›labilir, “MK007” gibi. Adresin ikinci k›sm›nda ise elektronik posta
kutusunu bar›nd›ran bilgisayar›n yerini belirten
kod bulunmaktad›r. Mesela Level dergisi editörlerinden birine e-posta göndermek istedi¤inizde kullanaca¤›n›z bilgisayar adresi “LEVEL.COM.TR”
olacakt›r, mesela “[email protected]”
gibi.
Dizüstü bilgisayar›n›zda da e-posta hiz-
metlerinden faydalanabilirsiniz.
I
<INFO >
Posta klasörleri
E-POSTANIN FAYDALARI:
> Dünyan›n hemen heryerine son derece
h›zl› posta gönderebilme imkan› vard›r.
penceresi
> Elektronik postan›za herhangi bir dosya-
Mesaj okuma
penceresi
y› ilifltirip beraberinde gönderebilirsiniz.
> Çal›flmalar›n›zda ka¤›t sarfiyat› kesinlikle s›f›rd›r.
Gelen mesaj listesi
Netscape Navigator
browser program› eposta için özel bir bölüme sahiptir.
> Kullan›m kolayl›¤› yüksektir, mesela yeni
mesaj geldi¤inde sesli olarak uyar›l›rs›n›z.
>>>
●
INTERNET
23
<<<
*
< ‹PUCU >
PROGRAM KOMUTLARI
Yaz›l›mlar farkl› firmalar›n olsa bile kullan›lan komutlar hemen hemen ayn›d›r, programlardan birini kullanmay› ö¤renmeniz
genellikle yeterlidir.
ÜCRETS‹Z E-POSTA SERV‹SLER‹
Afla¤›da ücretsiz e-posta servisi sa¤layan
belli bafll› firmalar›n Web adreslerini bulabilirsiniz:
> WWW.HOTMAIL.COM
> ALTAVISTA.INAME.COM
> EMAIL.ANGELFIRE.COM
> WWW.CARAMAIL.COM
> WWW.LYCOSEMAIL.COM
> WWW.PLANET-MAIL.COM
>>>
> WWW.MYNET.COM.TR
B‹R ELEKTRON‹K MEKTUP
NASIL GÖRÜNÜR?
fiimdi de bir elektronik mektubun görünüm olarak neye benzedi-
postalar›n›z› WEBTV arac›l›¤› ile de
okuyabilirsiniz.
>>>Modern mobil telefonlar eposta servisinden
yararlanma imkan›
sunabilmektedir.
●
INTERNET
Microsoft firmas›n›n da e-posta servisi bulunmaktad›r.
Outlook d›fl›nda çok kullan›lan
bir di¤er elektronik posta yaz›l›m›
da Netscape Navigator browser
program› içinde bulunan özel posta bölümüdür. Bu k›s›mda her türlü e-posta ihtiyac›n›z› karfl›layacak seçenekler mevcuttur. Bundan
baflka MS Ofis yaz›l›m pakedinin
içinde Outlook isimli özel bir eposta yaz›l›m› da mevcuttur. Bu
yaz›l›m oldukça genifl bir seçenek
yelpazesine sahiptir, ancak tabii ki
MS Ofis pakedinin bir parças› oldu¤undan ücretsiz de¤ildir.
<<< Elektronik
24
<
<
<
<
<
<
Ücretsiz hizmet veren pek çok e-posta servisinden biri.
¤ine bakaca¤›z. Her ne kadar farkl› firmalar›n
yaz›l›mlar›n›n genel görünümleri de¤ifliklikler gösterse de, temelde kullan›lan komutlar ve ifllevleri
hemen hemen ayn›d›r. Basit olarak mektubu adres
ve içerik olarak iki k›s›ma ay›rabiliriz. Adres k›sm›na mektubu alacak kiflinin elektronik posta adresini girmeniz gereklidir, sizin adresiniz ise genellikle otomatik olarak mektuba eklenecektir. Giden kiflinin adresini girdikten sonra afla¤›daki
mektup k›sm›na geçerek metni yazmaya bafllayabilirsiniz. Bunu yapmak için fareyle ekrandaki büyük bofl sayfaya t›klaman›z yeterlidir, imleç buraya tafl›nacak ve yazmaya haz›r olacakt›r. Ayr›ca
genellikle adres ve metin bölümleri aras›nda kalan k›s›ma mektubun içeri¤i hakk›nda birkaç kelimelik bir mesaj da girebilirsiniz, böylelikle alan
kifli tüm mektuplar› tek tek açmadan, sadece bafll›klara bakarak arad›¤› metine çabucak ulaflabilir.
>>>
INTERNET
>>>
NED‹R fiU DVD?
MULTIMEDIA VE E⁄LENCE
NED‹R fiU DVD?
CD-ROM ilk ç›kt›¤› andan itibaren bilgisayar ve müzik dünyas›n›n ayr›lmaz bir parças› haline geldi. Üzerlerine büyük miktarda bilgi çok kaliteli bir biçimde kaydedilebilmekte. Disket, kaset ve plak gibi kay›t ortamlar›n›n yerini almas› kaç›n›lmaz.
Ne var ki günümüzde ayn› unutulma tehlikesi
CD-ROM için geçerlidir. Gün geçtikçe DVD-ROM
kay›t ortam› olarak yayg›nlaflmakta ve hatta vazgeçilmez olmaktad›r, CD-ROM’un yerini almas›
kaç›n›lmazd›r.
DVD-ROM yeni bir bulufl de¤ildir, ancak piyasada kendini kan›tlamas› ve yayg›nlaflmas› zaman
alm›flt›r, CD-ROM’un yerini tamamen almas› için
ise biraz daha zaman geçmesi gerekecektir. ‹lk
bafllarda öncelikli olarak video filmler için bir kay›t ortam› olarak düflünülen DVD-ROM’lar›n do¤rudan video kasetlerin yerini almas› planlan›yordu. Ancak günümüzde bu kay›t ortam›n›n bilgisayar ve müzik sektörlerinde de gayet verimli olarak kullan›labilece¤i art›k kabul edilmifltir.
<<< Tipik
bir DVD çözücü kart›,
bilgisayar›n
iç k›sm›na
yerlefltirilir.
<
<
<
DVD-ROM SÜRÜCÜLER
DVD-ROM diskleri kullanabilmek için özel cihazlara ihtiyaç vard›r. DVD-ROM sürücü tabir edilen
bu ayg›tlar görünüm ve ifllev olarak al›fl›lm›fl CDROM sürücülere çok benzerler. Bilgisayar kasas›n›n ön yüzündeki bofl yuvalardan birine yerlefltirilerek kullan›lan bu cihazlar her tür DVD-ROM
diskini okuyabilirler, üzerlerinde müzik, film ya
da program kaydedilmifl olmas› önemli de¤ildir.
Bu tür sürücü ayg›tlar ayn› zamanda geriye
uyumlu olacak flekilde tasarlanm›flt›r, yani sadece
DVD-ROM de¤il, ayn› zamanda CD-ROM’lar› da
okuyabilirler. Yani bir DVD-ROM sürücü sat›n ald›¤›n›zda art›k ayr›ca bir CD-ROM sürücüye ihti-
yac›n›z kalmaz. Bu derece
genifl bir kullan›m alan›na
sahip oldu¤undan yak›nda
tüm bilgisayarlarda DVDROM sürücüler standart
olarak kullan›lacakt›r. Bugün için DVD-ROM’lar›n
ve sürücülerinin en büyük
dezavantaj› normal CDROM’lara nazaran daha
pahal› olmalar›d›r, ancak
k›sa bir süre sonra bu yenilik tamamen yay›ld›¤›nda durum da de¤iflecektir.
Bir bilgisayar haricinde,
DVD-ROM üzerine kaydedilmifl müzikleri dinleyebilmek ve filmleri seyredebilmek için DVD çalar cihazlardan faydalanabilirDVD üzerine kaydedilmifl filmler yüksek
siniz. Bu cihazlar al›fl›lm›fl
kalitelidirler.
video çalar ayg›tlar›na
benzerler, bir TV ya da
müzik setine ba¤lanarak
INFO
kullan›l›rlar.
I
F‹LM ENDÜSTR‹S‹ VE
DVD-ROM
Özellikle film endüstrisi aç›s›ndan
DVD her geçen gün daha da büyük
önem kazanmakta, daha çok yenili¤e sahne olmaktad›r. Sadece yeni
yap›lan filmler de¤il, ayn› zamanda klasikler de DVD-ROM üzerinde piyasaya sunulmaktad›r. Mesela 4.7 GB kapasiteye sahip standart bir DVD-ROM üzerinde saatlerle ölçülebilen uzunlukta bir film
son derece kaliteli olarak kaydedilebilmektedir.
<
>
DVD VE B‹LG‹SAYARINIZ
Bilgisayar dünyas›nda DVD-ROM çeflitli
yaz›l›mlar›n kaydedilmesinde ve saklanmas›nda kullan›l›r. Asl›nda bu ifl için CD-ROM
henüz yeterli say›labilecek kapasiteye sahiptir, ancak yaz›l›m dünyas›ndaki geliflmeler h›zla bu kay›t ortam›n›n s›n›rlar›n› zorlamaktad›r. Özellikle multimedya ansiklopediler ve yeni nesil bilgisayar oyunlar›
standart bir CD-ROM’un s›n›rlar›n› zorlamaktad›r. Bu yüzden yavafl yavafl DVDROM’un sa¤lad›¤› yüksek kapasiteli kay›t
ortam›na olan ihtiyaç artmaktad›r.
●
>>>
MULT‹MED‹A VE E⁄LENCE
7
<<<
MULTIMEDIA VE E⁄LENCE
NED‹R fiU DVD?
<
<
<
DVD filmlerin büyük bir k›sm›
Amerika’da üretilmektedir, ancak
Avrupa’da da DVD pazar› gittikça
büyümekte, haliyle ülkemize gelen
DVD ürünlerin çeflidi de gün geçtikçe
artmaktad›r. DVD filmlerin henüz
pahal› olduklar› do¤rudur ve bu du‹çsel DVD-Rom
rum sadece ülkemiz için de¤il, tüm
sürücüler, standart
dünyada da böyledir. Fakat yak›n zaCD-Rom sürücülerle ayn›
manda DVD’nin yay›lmas›yla bu dubüyüklük ve
rum de¤iflecek gibi görünmektedir.
görünümdedirler.
DVD-ROM üzerinde piyasaya sürülen filmlerin kalite ve yetenekleri
inan›lmaz boyutlarda‹PUCU
d›r. Bu kay›t ortam›
çok yüksek kapasiteli
Günümüzde DVD sürücüler dizüstü bilgisayarlara da rahatl›kla
DVD’nin en büyük avantaj› çok yüksek veri
oldu¤undan birçok se- tak›labilmektedir.
tafl›ma kapasitesine sahip olmas›d›r. S›raçenek sunabilmektedir,
dan bir CD-ROM sadece 650 MB veri demesela bir film sekiz
polayabilirken, bu rakam DVD-ROM söz
gereklidir, bunun için de film çekim aflamas›nda
farkl› dilde seslendirilmifl olarak
konusu oldu¤unda 4,7 GB, 8,5 GB, 9,4 GB
farkl› kamera aç›lar›ndan görüntülenmifl olmal›izleyiciye sunulabilmektedir. Üsteya da 17 GB’ye kadar ç›kabilmektedir. Bu
lik farkl› dil deste¤ini film esnas›n- d›r. Bu flekilde haz›rlanm›fl filmleri seyrederken
yüksek kapasiteye ulaflabilmek için bir
da hiç ara vermeden devreye soka- sadece bir tufla basarak kamera aç›lar›n› de¤ifltiDVD’nin her iki yüzü de kullan›labilir, ayr›bilirsiniz. Seslendirmenin yan› s›ra rebilirsiniz. Piyasaya ç›kan her DVD film bu özelca her yüzde iki ya da daha fazla depolama
alt yaz›lar da farkl› dil deste¤i içe- li¤i kullanacak flekilde çekilmemektedir, daha zikatman› bulunur. Son zamanlarda baz› firyade spor karfl›laflmalar›n›n kaydedilmesinde çok
rebilmektedir, ço¤u film dünya gemalar çok daha yüksek, mesela 1 TB ya da
uygulanan bir yöntemdir.
daha üzeri kapasiteli DVD’ler üzerinde çanelinde yayg›n olarak konuflulan
l›flmaktad›rlar.
Baz› DVD filmler ise etkileflimli olarak çekildilleri destekleyecek biçimde hamektedir, bunun anlam› filmin senaryosunun ne
z›rlanmaktad›r.
DVD filmlerin bir baflka ilginç özelli¤i de olayla- yönde ilerleyece¤ine seyircinin karar verebilece¤ir› dilerseniz farkl› kamera aç›lar›ndan seyredebil- dir. Filmin belli noktalar›nda izleyici seçimler
yapmakta, konu da bu seçim do¤rultusunda geliflmenize imkan tan›malar›d›r. Ancak tabii film
mektedir, sonuçta film seyrettikçe de¤iflen bir yakayd›n›n buna uygun biçimde haz›rlanm›fl olmas›
p›ya sahip olur. Tabii buna DVD-ROM’un yüksek
veri depolama kapasitesinin imkan tan›d›¤›n›
unutmamak gerekli, bu tür filmleri standart
DVD VE CD ARASINDAK‹ FARK NED‹R?
CD-ROM üzerinde piyasaya sürmek pek mümkün
‹lk bak›flta DVD ve CD
de¤ildir.
aras›nda ç›plak gözle görü-
*<
>
<
<
<
>>>
birbirlerinin hemen hemen
<
<
<
ayn›d›rlar. Ne var ki DVD
çok daha yüksek veri depolama kapasitesine sahiptir,
bunu baflarmak için de CD
Evde kullan›lmak üze-
re tasarlanm›fl bir DVD çalar.
ile ayn› büyüklükteki kay›t
ortam›na bilgi çok daha
yo¤un bir biçimde yaz›l›r.
Ayr›ca diskin her iki yan›
<<<Veriler DVD üzerine
normalden daha yo¤un bir biçimde kaydedilir. Burda gördü¤ünüz delikler asl›nda “bil-
ve birden fazla kay›t katman› kullan›labilir.
8
ginin” ta kendisidir.
●
MULT‹MED‹A VE E⁄LENCE
DVD TÜRLER‹
DVD’leri üç ana kategoriye ay›rabiliriz; DVDROM, DVD-video ve DVD-audio. DVD-ROM tabir
edilen tür bilgisayar verilerinin depolanmas› ve
saklanmas› için kullan›l›rlar. DVD-video filmler
için haz›rlanm›fl olup eskinin video kasetlerinin
yerini alm›flt›r. DVD-audio ise nispeten az rastlanan bir tür olup müzik ve ses kay›tlar›n›n depolanmas›nda kullan›l›r. Her ne kadar DVD üzerine
kaydedilen müzikler herhangi bir ortamdan çok
daha kaliteli sonuçlar verse de, henüz di¤er türler
kadar yo¤un kabul görmemifltir.
>>>
nebilir bir fark mevcut de¤ildir, renk ve flekil olarak
>>>
C HARF‹
SÖZLÜK
C-D:
CLIPART
Bilgisayarla çal›fl›rken kimi
zaman iflinize renk ve anlam
katabilmek için çeflitli simgeler, resimler kullanman›z gerekir. Bir web sayfas›, yaz›l›
metin ya da resim içinde kullanabilece¤iniz bu tür küçük
simgelere “Clipart” ad› verilir. Clipart resimleri kendiniz
haz›rlayabilir, ya da baflka bir
kaynaktan haz›r alarak kullanabilirsiniz. Bu tür uygulamalar için özel olarak haz›rlanm›fl her türden say›s›z Clipart
içeren kitapl›k yaz›l›mlar› piyasada mevcuttur.
CMYK
Bask› ifllerinde kullan›lan
renk koduna verilen isimdir.
Üç temel rengin kullan›lmas›yla siyah dahil her tür renk
elde edilebilir, bask› ifllemlerinde de bu yöntem uygulanmaktad›r. Ancak genellikle
daha zengin bir çeflitlilik elde
edebilmek için fazladan siyah renk bu üçlüye
kat›larak kullan›labilir.
CMYK renk
kodu sadece
dergi ve kiK
taplar›n
bas›lmas›nda de¤il, ayn› zamanda
ofislerde kullan›lan renkli bask›
cihazlar›n›n çal›flmas›nda da kullan›lan formatt›r.
COM
Bu kelime bilgisayar dünya-
s›nda iki farkl› noktada karfl›n›za ç›kacakt›r, iki farkl› anlam› mevcuttur:
1- Bilgisayar›n d›flsal donan›mlarla haberleflmek için
kulland›¤› ba¤lant› noktalar›na verilen isimdir, bu donan›mlar genellikle fare ve modem türü ayg›tlard›r. Standart bir PC üzerinde COM1
ve COM2 olmak üzere iki adet COM ba¤lant› noktas› bulunur. Ancak gerekirse bir geniflleme kart› yard›m›yla bilgisayara fazladan COM ba¤lant› noktalar› da eklenebilir.
2- COM ayn› zamanda çal›flt›r›labilir türde bir dosya ad›
uzant›s›d›r. Özellikle eski
programlama yöntemlerinde
bu uzant›ya sahip dosyalara
s›kça rastlan›rd›.
CorelDRAW
Corel firmas› taraf›ndan
PC’ler için gelifltirilen oldukça popüler bir grafik yaz›l›m›d›r. Ancak Corel ad›
sadece bu yaz›l›ma mahsus
de¤ildir, bu
C
firman›n
farkl›
amaçl›
M
pek çok
grafik
yaz›l›m›
Y
mevcuttur.
COURIER
Özellikle metin editörlerinde s›kça rastlanan bir
font tipine verilen isimdir. Bu
font türünde tüm karakterler
ayn› geniflli¤e sahiptirler.
CAPSLOCK
Bu klavyenizde bulunan özel
tufllardan biridir. Bir defa bas›lmas› devreye girmesi için
yeterlidir ve devrede oldu¤u
klavyede bulunan kendi özel
›fl›¤›n›n yanmas›ndan anlafl›labilir. Bu tufl devredeyken
bas›lan harfler büyük olarak,
e¤er tufl devre d›fl› b›rak›l›rsa
yine küçük yaz›l›rlar.
CTRL
Bu tufl önceden “kontrol ka-
rakterleri” denilen karakterlerin yaz›lmas›nda kullan›l›rd›. Ancak günümüzde daha
ziyade ALT tuflu gibi kullan›lmakta, k›sayol tufl kombinasyonlar›n›n çal›flt›r›lmas›nda
faydalan›lmaktad›r.
COAXIAL KABLO
S›radan çift hatl› bir kablo
özellikle veri tafl›ma iflinde
kullan›ld›¤›nda, etraftan gelen manyetik etkiler nedeniyle
veri kaybetmeye çok yatk›n-
●
SÖZLÜK
7
<<<
C-D HARFLERI
d›r. Bu yüzden özellikle
yerel bilgisayar a¤lar›n›n
(LAN) kurulmas›nda Coaxial tabir edilen kablo
türü kullan›l›r. Bu tür
kablolarda veri tafl›yan ilk
iletken hat kablonun merkezine yerlefltirilir ve etraf›nda kal›n bir yal›tkan
bulunur. Bunun üzerine de
ikinci hat t›pk› bir örgü gibi
örülerek yerlefltirilir, bu flekilde her iki veri hatt› için de
bir manyetik alan korumas›
elde edilmifl olur.
CLIPBOARD(Pano)
Clipboard tabir edilen uygulama Windows alt›nda belirli
yaz›l›mlarla çal›fl›rken özel
komutlar kullanarak seçilen
nesneleri geçici olarak haf›zada depolaman›za imkan tan›r.
Daha sonra haf›zada depolanan nesneleri seçti¤iniz uygun
bir çal›flma ortam›na aktarabilirsiniz. Bu ifl için belirli komutlar kullan›l›r, bunlar
“Kes”, “Kopyala” ve “Yap›flt›r” olup her zaman ayn› ifli
görürler. Bu flekilde uygun ortamlar aras›nda h›zla veri ak-
tar›m› yapmak mümkündür,
mesela iki Word belgesi aras›nda bu flekilde bir metin
parças›n› h›zla aktarabilirsiniz.
CHIP
Minik bir silikon plaka üzerine milyonlarca transistör ve
diyodun yerlefltirilmesiyle elde
8
●
edilen entegre devreye verilen
isimdir. Genellikle detaylar›
ç›plak gözle seçilemeyecek
kadar küçük bir yap›ya sahip
olan bu entegre devreler plastik ya da seramik bir kaplaman›n içine yerlefltirilerek d›fl
etkenlerden korunurlar.
DAT
‹ngilizce “Digital Audio Tape” kelimelerinin k›saltmas›d›r. Bir band›n içine verilerin
manyetik olarak kaydedilmesi
prensibiyle çal›fl›r, ancak al›fl›lm›fl kaset formunun aksine
analog de¤il dijital veri iflleme yöntemi kullan›l›r.
DOSYA B‹Ç‹M‹
Veriler türlü depolama ortamlar›na aktar›l›rken farkl›
isimler alt›nda yaz›l›rlar,
farkl› türden programlar
verileri farkl› isimlerle
okuyup yazarlar. Bu
yöntem teknik aç›dan
“dosya biçimi” ad›yla an›l›r. Bir dosyan›n hangi
biçimle yaz›ld›¤›n› anlaman›n en temel yolu
dosya uzant›s›na bakmakt›r. Afla¤›da dosya uzant›s› ve en yayg›n dosya uzant›s›
tipleri ele al›nm›flt›r.
DOSYA UZANTISI
Bir dosyan›n uzant›s› o dosyan›n türünü tan›mlayan üç karakterlik bir koddur. Afla¤›da
s›k karfl›lafl›lan dosya uzant›-
SÖZLÜK
lar› ve bunlar› kullanan
yaz›l›mlardan baz›lar› verilmifltir:
TXT - Metin (Not Defteri)
DOC - Döküman (Word)
XLS - Tablo (Excel)
DBF - Veritaban› (dBase,
FoxPro)
MDB - Veritaban› (Access)
PPT - Sunum (Powerpoint)
HLP - Yard›m dosyas›
BMP, GIF, TIF, PCX - Bitmap
resim dosyalar›
CDR - Vektör resim (Corel
Draw)
HTM, HTML - Internet sayfalar›
D‹SK FORMATLAMAK
Bir disk ya da disket üzerine
veri depolanabilmesi için önce
uygun bir biçimde haz›rlanmal›d›r, bu iflleme “formatlamak” denir. Formatlama ifllemi Windows menülerinde
“Biçimlendirmek” olarak
an›l›r. Bu ifllem disk ve disketler üzerindeki bütün verileri sildi¤inden uygulanmas›nda
dikkatli olmak gereklidir. Bu
ifllemden geçen disk ve disketlerin üzerindeki tüm veri silinir, kay›t ortam› uygun büyüklükte k›s›mlara ayr›l›r, hatal› yüzey k›s›mlar› kullan›m
d›fl› b›rak›lmak üzere iflaretlenir.
DONANIM
“Donan›m” tabiri bilgisayar›n
fiziksel parçalar›n› tan›mlamak için kullan›lan bir ifadedir. Bu parçalar›n bir araya
gelmesiyle bilgisayar›n bütünlü¤ü oluflturulur ve iflleyifl bu
sayede mümkün olur. Tüm gerekli fiziksel parçalara sahip
olan bir bilgisayar ayr›ca çal›flmak için “yaz›l›mlara” ihtiyaç duyar.
DEFAULT (Varsay›lan)
“Default” ‹ngilizce bir kelimedir, bilgisayar dünyas›nda
ise belli bir ifllem için bafllang›çta kabul edilen de¤er anlam›nda kullan›l›r. “Default”
kelimesinin karfl›l›¤› Windows
iflletim sisteminin Türkçe versiyonunda “varsay›lan” olarak geçer.
>>>
SÖZLÜK

caramai

Transkript

Benzer belgeler

HABER tığ TEBER

PE Körkasa Bandı

Dergi A4 - ARI Magazin

Dinosaur - Gökhan Sönmez`in Notları

28 haber.ok (Page 1)

Kuramlardan Çözümlemelere - ileti-ş-im

kapak

kapak.fh11