Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü`nün görev

Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü'nün
görev alanına giren konularda
Türkiye ile Tunus arasındaki ilişkiler hakkında
Bilgi Notu
Tunus, fizikî yapısı itibariyle üç bölgeye ayrılır. Kuzey bölgesi, Sahil bölgesi ve Güney
bölgesi. Tunus'ta bâriz bir Ģekilde Akdeniz iklimi hüküm sürer. Yazları sıcak ve kurak, kıĢları
ılık ve bölgeye göre az veya çok yağıĢlıdır. Tunus'un % 43'ü bozkır ve çöl, % 6'sı ormanlarla
kaplıdır. Çok yağmur alan yerlerde ormanlar yer alır. Vadiler çok mümbit olup, her çeĢit
mahsul yetiĢir. Kuzeyde 900.000 hektarlık meĢe ve çam ormanları bulunur. Güneyde sıcağa
dayanıklı cinsten bitkiler yer alır. Daha ayrıntılı bilgiye Ek-1'den ulaĢılabilir.
23 Mayıs1989 tarihinde "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Ġle Tunus Cumhuriyeti Hükümeti
Arasında ĠĢbirliği AnlaĢması" imzalanmıĢtır. Sözkonusu anlaĢmanın giriĢ, birinci, ikinci ve
sekizinci maddelerinde ormancılığa atıflar bulunmaktadır. Daha ayrıntılı bilgi için Ek-2'ye
bakınız.
Aralarında paydaĢ olarak Tunus ve Türkiye'nin de bulunduğu ve 1.1.2010 - 31.12.2012
tarihleri arasını kapsayan "Akdeniz Orman Araştırma Kapasitesinin Geliştirilmesi" baĢlıklı bir
proje yürütülmektedir. Türkiye adına Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi'nin
katkı sağladığı projenin diğer paydaĢları: Ġspanya, Fransa, Ġtalya, Portekiz ve Fas'tır. Projenin
amaçları ile ilgili bilgiye Ek-3'ten ulaĢılabilir.
1 Mart 2012 tarihinde Tunus Kalkınma ve Planlama Bakanı Sn. Jameleddine GHARBI,
Orman ve ĠĢleri Bakanı Sn. Prof. Dr. Veysel EROĞLU tarafından kabul edilmiĢtir. Kabul
esnasında, Medjerda gölü ile ilgili taĢkınların önlenmesine iliĢkin bir çalıĢma yapılmasına
öncelik verilmiĢtir. Ġlaveten, on dört çalıĢma konusu belirlenmiĢ ve tüm konular için bir
çalıĢma grubu kurulmasına kara verilmiĢtir. On dört çalıĢma konusu Ek-4'de sıralanmaktadır.
Ek - 1 (Tunus Hakkında Genel Bilgi)
Fizikî Yapı: Tunus, fizikî yapısı îtibâriyle üç bölgeye ayrılır. Kuzey bölgesi, Sâhil bölgesi ve
Güney bölgesi. Kuzey bölgesi, Atlas Dağlarının Akdeniz kıyısı boyunca uzanımı olan iki dağ
Ģeridinin bulunduğu bölgedir. Bunların arasında Mecarda Vadisi bulunmaktadır. Bölge
nâdiren 1000 m'yi aĢan yüksekliklere sâhip olmasına rağmen dağlık olarak nitelendirilebilir.
Ülkenin en yüksek noktaları olan EĢ-ġenebî (1544 m), ve Zaguon (1295 m) dağları bu
bölgede yer alır. Sahil bölgesi, ülkenin Tunus Ģehri güneyindeki kıyı bölgesini içine alan
Suse, Sifakis ve Kayrevan Ģehirlerinin bulunduğu bölgedir. Bu bölge kuzey bölgeden Dorsal
Dağı ile ayrılır. Bölge yumuĢak tepeleri, geniĢ ovaları ve plajları ile meĢhurdur. Güney
bölgesi 34'üncü enlem dâiresinden güneye geçince Gabes Körfezinin çerçevelediği geniĢ
Cafara ve Nefta ovalarından ve Büyük Sahraya ulaĢan düzlük arâzilerden meydana gelir.
Buraya step ve çöl bölgesi de denilmektedir. Rakım 200 m'nin altındadır. YaklaĢık 1200 km
uzunluğundaki Tunus kıyıları genelde düzdür. Gabes Körfezinde gelgit olayı oldukça
önemlidir. Deniz yükselmesi iki metreyi bulur. Akdeniz'de en yüksek gelgit olayı burada olur.
Ülkenin önemli nehirleri Mecorda ve Miliare'dir.
İklim: Tunus'ta bâriz bir Ģekilde Akdeniz iklimi hüküm sürer. Yazları sıcak ve kurak, kıĢları
ılık ve bölgeye göre az veya çok yağıĢlıdır. Yağmurlar sonbahar ortasında baĢlar ve ilkbaharın
ortasına kadar devam eder. Güneye inildikçe yağmurlar azalır ve iklim düzensizleĢir. KıĢın
sıcaklık 0°C altına düĢmez. Yazın 40°C'ye kadar çıkar. Sıcaklık denizin etkisine bağlı olarak
değiĢir ve kıyılar iç kesimlere göre daha serindir. Kuzeyde yıllık yağıĢ ortalaması 610 mm
civarındadır. Tunus ve Bizerte çevresindeyse 500 mm dolaylarındadır. YağıĢlar düzensiz
olup, seneden seneye farklılık gösterir.
Tabii Kaynakları: Tunus'un % 43'ü bozkır ve çöl, % 6'sı ormanlarla kaplıdır. Çok yağmur
alan yerlerde ormanlar yer alır. Vadiler çok mümbit olup, her çeĢit mahsul yetiĢir. Kuzeyde
900.000 hektarlık meĢe ve çam ormanları bulunur. Güneyde sıcağa dayanıklı cinsten bitkiler
yer alır. Tunus'ta yabani hayvanlar olarak en çok yabandomuzu ve dağkeçisi bulunur.
Tunus'un önemli yeraltı zenginlikleri fosfat, demir, petrol, kurĢun ve çinkodur. Ülkedeki
fosfat yatakları, Afrika'nın en büyük rezerv noktalarındadır. Petrol rezervleri bakımından kıta
ülkeleri arasında beĢinci sırayı, doğal gaz kaynakları bakımından ise dördüncü sırayı alır.
Ek - 2 (İki Ülke Arasındaki İşbirliği Anlaşmaları)
23 Mayıs1989 tarihinde "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Ġle Tunus Cumhuriyeti Hükümeti
Arasında ĠĢbirliği AnlaĢması" imzalanmıĢtır. AnlaĢmanın giriĢinde "Taraflar, özellikle tarım,
ormancılık, su ürünleri ve tarım sanayi alanlarında olmak üzere, iki ülkeyi birbirine bağlayan
dostluk ve iĢbirliği bağlarının ve ortak kalkınma arzularını güçlendirme konusunda
isteklidirler." ifadesi yer almaktadır. AnlaĢmanın "Madde I"inde ise; "Taraflar, bitkisel ve
hayvansal üretim, ormancılık, su ürünleri, tarıma dayalı sanayi ve kendilerini ilgilendiren
diğer uygun konuları içine alan iki yıllık bir program hazırlayacaklardır." ifadesi yer almıĢtır.
"Madde II" ise; "Taraflarca gerçekleĢtirilecek ortak faaliyetler Ģunlardır: (1) Ġki ülke
kuruluĢları arasında araĢtırma bağı kurulması ve protokol yapılması, (2) Birinci maddede
belirtilen konularda kısa süreli uzman mübadelesi, (3) Ġki ülkede geçerli mevzuata uygun
olarak, araĢtırma, deneme ve geliĢtirme ihtiyaçları için bitkisel ve hayvansal genetik
materyali mübadelesi, (4) Ġki ülkeyi ilgilendiren bilimsel ve teknik yayım doküman ve bilgi
mübadelesi, (5) Seminer, geliĢtirme stajları ve her iki ülkede teknik geziler düzenlenmesi."
Ģeklindedir. AnlaĢmanın "Madde VIII"in "Ortak Yatırım ve Ticari ĠliĢkiler" baĢlığı altında;
"Taraflar, kendi kamu ve özel sektörlerini ortak yatırım tesisi hususunda teĢvik edecekler ve
tarımsal üretim, gıda ve yem endüstrisi, hayvancılık, bitki ve hayvan sağlığı ürünleri, su
ürünlerinin geliĢtirilmesi, orman ürünleri sanayi, traktör ile tarım alet ve makinelerinin
ihracı ve üretim ve tohumculuk alanlarında iĢbirliği imkânlarını araĢtıracaklardır."
denilmektedir.
Ek - 3 : "Akdeniz Orman Araştırma Kapasitesinin Geliştirilmesi" Projesi
Projenin amacı aĢağıdaki Ģekilde belirlenmiĢtir: "Bir 7ÇP altında Kapasiteler özel program
kapsamında Araştırma Potansiyeli alanında koordinasyon ve destek projesi olan AGORA’nın
temel amacı, seçilmiş Akdeniz ülkelerinde ve belirli stratejik alanlarda mevcut ormancılık
araştırma, uygulama ve teknoloji kapasitesinin iyileştirilmesi ve yeni kapasitelerin
geliştirilmesidir. Bilimsel araştırma kapasitesi, günümüzde önemli boyutlara ulaşan iklim ve
arazi değişimine yönelik ormancılık politikaları ve planlama stratejilerini içermektedir. Bu
destekleme projesinin şu özel amaçları bulunmaktadır:
1) Seçilmiş ülkeler arasında bilimsel işbirliğinin eşleşme yoluyla sağlanarak tecrübe ve
bilginlin paylaşılması; a. Orman ağaçlarının adaptasyonunda genetik çeşitliliğin rolünün
anlaşılması; b. Orman ürün ve hizmetlerinin kıymetlendirilmesi ve sürdürülebilirliğinin
sağlanması için gelir getirici stratejilerin ve finansal mekanizmalarının tasarlanması; c. Çok
amaçlı kullanım ve iklim-arazi değişimi kapsamında ormanların planlanmasında katılımcı
araçların geliştirilmesi;
2) Yeni uzmanların yetiştirilmesi ve karşılıklı araştırmacı değişiminin sağlanması ile
yukarıdaki bilimsel alanlarda Akdeniz ortak ülkeleri (MPC) orman araştırma birimlerindeki
insan kaynaklarını harekete geçirmek;
3) Yine yukarıdaki alanlarla ilgili MCP ülkelerindeki teknik ve bilimsel araştırma araçlarının
iyileştirilmesi, yenilenmesi ve tedarik edilmeli;
4) MCP ülke araştırma birimlerinin orman araştırma stratejilerinin kalibrasyonu;
5) Seçilmiş MPC ülke orman araştırma birimlilerinin araştırma potansiyelini geliştirmek,
promosyonel etkinler (farklı paydaşlarla ilişkiler kurabilmek) düzenlemek ve uygun bilgi
yayma yollarını (web, broşür, konferans, bireysel bilimsel ziyaretler vb.) organize etmek."
Ek - 4: Türkiye - Tunus Çalışma Grubu konuları
1 Mart 2012 tarihli kabulde kurulması düĢünülen çalıĢma grubu için konu baĢlıkları:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Tunus'un güneyinde teknolojik bir sera kurulması;
Hayvancılık;
Zeytin, ceviz ve badem üretiminin geliĢtirilmesi;
Milli parklar, yayla, av ve safari turizmi;
Atık su geri kazanımı, yer altı suyu besleme;
Fosil suyun ve yeraltı suyunun tuzunun giderilmesi;
Erozyon kontrolü ve ağaçlandırma;
Sel ve taĢkınlarla mücadele;
Vahaların kurtarılması, kuraklığa dayanıklı fidan üretimi;
Rüzgar / toz erozyonu erken uyarı sisteminin kurulması;
Orman yangınları ve orman bakımı;
Tıbbî ve aromatik bitkiler;
Entegre baraj / gölet iĢletim sitemi,
Sulama sistemi / birliklerin geliĢtirilmesi.
Düzenleme: 13 Mart 2012