oLARAK ixcnrnxuEsi

TURKIYE'NIN KAPALI EKONoMi Umnsi
oLARAK ixcnrnxuEsi')
Bir hartasr vardrr
Prof.
Dr. Himit
(
Fafta I )
Sadi SELEN,
Siyasal Bilgiler Okulu. Cofrafya Profesiirii
I.
Milletlerin ekonomi hayatt co{raf.yada nadiren toplu bir Eekilde incelenir. Qok kere yalnrz faydah egyamn elde edildi$i yerler ve iiretim qekilleti
iizerinde durulur. Halbuki ekonomi bunlardan ibaretde$ildir;Ulkelerin ekonomik varhklan asrl deSig hayaunda giitiiliiLr" Bu bakrmrndan yeryiiziinii
inceledi$imlz zaman her geyden iince de$igin evrensel bir hendilik al'
makta oldu$u dikkati qeker, Bununla beraber bu evrensel ahg veriEin
belli maddelete inhisar ettigi, bit takrrn esash maddeler iEin tizel delig
sahalannrn var oldu$u fark edilir. Hatti bugiiniin rniistakil devletlerinin
ekonomik kudretini belirten qeyin bu iizetr de$ig oldu$u ileri siiriilebilir.
Biz gimdiye kadar iilkemizin ekonomisini incelerken daha ziyad,e diinya
ile olan ahq verig hareketlerine ehemmiyet verrnigizdir. Qiinkii ekonomi se.
viyemizin yiikselmesini diinya ekonomisiyle ba$rnlmrn artmaslna ballt giiriiyorduk. Halbuki biitiin ulusal ekonornilerin baglangrqta bir kendine yetme
devri gegirdi$i, ancak bu yolda bir varhk gtisterdikten sonra etki sahasrnr
gefliqleterek diinya ekonomisiyle ba$rntryt arttrrdr$t giipbesizdir. Bir tilkenin kendi kendine yetmesi fertlerin biitiin ihtiyaqlannr yeili mallarla kargt'
ikmal edilmiyen bir ekonomi bahis
mevzuu olamaz. Buradaki kapak ekonomi siiziini.i ilkel budunlaln tama'
miyle kapah hayatr ile de kanEtrtmamak icabeder. Ig de$igin esasr demek
lamasr demek ise de bugiin iEin hariqle
olan bu kendi kendine yetme, aynt zarnanda bir ekonomi siyaseti mevzuu
oldu$u igin bu tibiri kullanrrken yine dikkatli olmamrz gereklidir. Bizim
kapalr ekonomiden kasdettiSimiz mani, iilkemizin kendi kendine yeten taraflav, memleket iginde elde ediliip rnernleket iqinde degiq edilen mallar
bakrmrndaan iq pazarlard,rt.
Tiirkiye ekonomisi eski Osmank ekonornisinin bir parEasl olarak
viicut buimugtur. Osrnanlt imparatorlu$u uzrtfl zatnafi tam bir kapah
tTttECog'afy"-R-*o*,inun
aLnmrgttr,
2A.V.1942 mesleLi toplantrsrnda verilen konferanstan
r EKOr{omi Uxnsi
[LgnltEsi')
L(P&fta I)
i
r"
Safi SELEN,
Cofratra Profes6rii
dr nadi4o toplu bir
gekilde incele-
le €dildigi yerler ve iiretim qekilleri
hdan ibaretde$ildir; tllkelerin eko-
gdriliir. Bu bakrmrndan yeryiiziinii
r de$gin evrensel bir hendilik alh beraber bu evrensel ahE verigin
lra esesh maddeler igin tizel deSiq
rtti bugiiniin miistakil devletlerinin
&et degig olduSu ileri siiriilebilir.
nri*ini incelerken daha ziyade diinya
ip4 vermigizdir. Qiinkii ekonomi se.
iyde ba$nhmn artmaslna ba$h gii-
ilerin ba;IangrEta bir kendine yetme
&[ giaterdiklsa sonra etki sahasrnr
ryr rrmrdr$r giipbesizdir. Bir iilke.
fin ihtiyaElanu yerli mallarla kargrilnral edilmiyen bir ekonomi bahis
ni soziinii ilkel budunlann tarflarrt icrbeder. ig de$igin esasr demek
rndn bir ekonomi
siyaseti melzuu
: draketli olmamrz gereklidir. Bizim
il en'nizin kendi kendijae yetefl tara,f.mleket iEinde degig edilen mallar
t e&ooomisiain bir pareasl
lngp i:zun zaman tam bir
I
c,eskli toplantrsrnda verilen
olarak
kapah
konferanstan
HER KOYLU NUFUSA |SABET
Ttirk Cografya Dergisi, 1943
-
Pa{la
(1940 istihsol6lrno ve
L
UGDAY
i
lstiusnli
(Kilo olorok)
nU{us soyrmrno gcire)
Wer2enornte aut den Kopl der biuerlichcn
Yuvarlak igindeki rakamlar islihsal miklarlarrnr
goslerir.
ars
261
Iekrrdaq
182
Bl,?1"
D
302
Van
lzm,.
Hakari
69
32
AyCrn
203
26
Ur{a
7S0
MuQla
73 ,
Gazranlep
A nia lya
Her kc;vlij nriluso isobet eden (Kilo)
415
6c r!l lcn Kcrl aa, b;ucrl chcn 8e!olkcro'rli
M er s,n
306
lrtdtlstlt< Um!m Mudurlu!rLl
0.5 tl
r1-100 101.200 201"300 301-400 401-500 501-600 601-700 i01
[INEM%NWffi!E
1000
M. Gdlgoy
43
i ' !r* ::::iii olarak yaqamlEtu. Esas ihtiyaElarr yerli mallarla kargrLyor,
,..'s. belli bir kaq maddeye inhisar ediyordu. Avrupa'da yiik- .: :--l, -.^-:
I -*., '.,
---'=
,,.,'
C.:,r'anan yeni bir ekonomi viicut bulunca imparatorluk yavag
*jrril,L
.-'-t
-
f
I , , .r- :-:j. ekonomisinin etkisi alunda kaldr. Aynr zarnandabir qoksiyasal
,,:-:r.: O=manlt imparatorlu$unun ekonomik birligi zofla patgalanatak
| -. '-,
nr
- .--:';k ekonomiler viicut buldu. Tiirkiye ve tsalkan devletleri bu
]lL
" ,ri*::.r. ., -:- -rleri temsil eden iilkelerdir.
+T, ,-.:-lr imparatorlu$u zamanrnda Anadolu oldukga qegitli iiriin ye'
rr".ii:x:::: -, : :i: qok bakrmdan kgndi kendine yetenbir iilkeydi. Yiyecek mad;ui" : * - : ': r-, i ve gegitli, giyim ve dokuma igleri Eok ileriydi. Yalnrz niifus
)rL:ai'-il-n-- :.. cudun yansr kadardr. lstanbul'a gelince biitiin Irnparatorluk ekonor-,,-r- :'-:r-iren bir merkezdi. Orada biiyiik bir servet birikmesi vardl. Bu
lrsj:;r:r ::' :i -{l'rupa ekonomisinin buralara sokulmasrna kadar devam etmiqtir.
l -:r,-"; : Cumhuriyeti bozuk bir ekonomiyle beraber imparatodulun bir
:1-:--tr::rl r'e masraflalnr yilklendi. Ti.irkiye Biiyilk fedakirhkla istikli'
-,-r::r ekonomik birii$ini kurmrya bagladr$r srralarda Avrupa birinci
, 1 '- :,:.::i dolayrsiyle biiyiik sarslntrya ugramrqtlr. Endiistri devletleri zira'
,i:r | ::.:'*:rle. ziraat memleketleri de endtstti viicuda getirmiye qahgryordu.
i,- ,,r,.-::'".:-is iqinde Ti.irkiye de kendi yolunda yiirilmek firsatrnr buldu.
,.: :,:-:ndrSr zaman memleket ekonomisi yabanct pazatlarla ba$h bu*-::' -::-. fluhrelif btilgelerde yabancr ekonomilerin tegvikiyle viicut bul:::--. ::muk gibi srnai bittciler ziraatiyle ipekgilik ve hakcrlrk gibi
vasrtalannrn da
ulaqrm ve muhabere vasrtalartnln
:.:-:i vardr. Ayni zamanda ulagrm
i-.:.:-:i
L^-::D-,-,^lA
L,.
^11^-l^-,J:
ernri -,Al-:l^-:
vikileri L^-:-benimEvvelA bu ^'--:
: .:smr heniiz --^L^-^^yabancr ellerdeydi.
kurarken
devletin
yandan
bir
:r, ,::-:Cr.
,:!---u1.
Bundan
Uullu4tt
JUll!4
yeni
9Avuvru^/r
ekonomiyi
sonra
JUur
-:.':-j:ki gayri iktisadi telikkileri gidermesi, dilet taraftan tabiat gatt*';::n bir ekonomi siyaseti tatbik etmesi gibi miihim iidevleri vardr.
:,:,:l"ir1a be$rntrda egit gartlarl temin etmek, iE pazatlan ise yeni
rr
,
jrr,
i,-r- r
rlinl::!:r
:jili,lL-:
r"
;::::k
icabediyordu.
r1,
I
I
Y
{
IX.
l-:.--.- r'iiselti farklart ve co$rafi konum dolayrsiyledaha$enig iilkeler-rr :,i\.:.:;e5itlili$i ihtiva eder, Bu sebeple de$il eski imparatorluk top':r;.., .. " : .-- ', .rvi:ziiniin biiytik iiretirn kugaklanndan bir go$unun kiiLEiik nii:*: : :: :,: :lkemizde bulabiliriz. Tabiat gartlannrn qeqitli olrnasr, hattd karr , ": :*-r::rnasr iE de$igi kolayla$tulr. Tiirkiye iE pazarJ,artn geliqrner
=.-,.:isii bir iilke sayrXlr. Yalntz teknik seviye farklan bu igi giig"-rr
i-,: re kadar insana tabiatlft terbiye etti$i bir mahlirk diye bakrhrsa
,,egitli ve degigik tabiatlna egernen olabilmek iqin yiiksek ve
r,iiiir ,. r:r.-.:
," :,r i'knige ihtiyaq oldu$u da gtiphesizdir.
44
ig pazar durumu iizerindeincelemeler yaprlmamrgtrr. Bu
, ..Ulkemizin
daki
giizlem ve istatistikrer de gok zengin de$ildir. yarnrz
bazr mi
lerin [retimine dair rakamrar vardrr. Bu rakamla'
delerlendirmek
ve orantau harta izefind! incetemeyi
::::,T:,,-_i:j::la-karsrlastuTuyl.
iq
fa
dalr buluyoruz. Esas yiyecek ihtiyaglafiyle,
giyim maddeleri ;ffi"t;;
clirmrz bir kargrlagurma ile bu orurrlu.r. harta iizerinde
giisteriln
iilkemizin ekonomik yaprslnt yakrndan tanrmtya
yardrm edecektir. Bu
ve hartalarrn daha iyi anlagrrma' iEin
fogatamr da tesbit etmek icar
de burada bir takrm meselerede kurgrrugrir". yo$artlm
igin miigterek bir t
olmadr$r gibi yiyecek ve giyecek ihtiyaqr
da lklirrrter" giire deligir. Fa
umumi bir fikir vermek igin 1939 yintn tahmini
satiiyauru
J - da cetvel
yanrna
koymug
bulunuyoruz
rtinxiyn'oE N0rus
BA9TNA tinsritr r,e YOGALTIM
(re37-3e) (re4o-4t)
(le3e)
Bu$day (lYeizen'S 239
zt2
Arpa (Gerste)
t35
lt3
Mrsrr (Mais)
35
39
Qavdar (Roggen)
zj
23
PirinE (Reis)
2.6
3.3
Patates (Kartoffet)
tz
t6
Davar (Kleinaieb) zJ
2.4
SrSrr (Rind.er)
o.,
0.6
$eker (Zucker)
j
,
Tuz (Satz)
rz
t3
Pamuk (Baumwelle) Z. j
4.3
(lYoltel
2.6
Iii"
2
Kiimiir (Kohte)
t4o
t69
21,o
tt2
30
20
4.L
12
kg.
>
))
))
)>
))
adet
6.7
kg.
11
3.486
))
2D
Hartayr inceledi$imiz zaman: BagLca yiyecex<
maddelerinin niifus ba-.
miktarra'mn kenar biilgelerden ziyad,e ig krsrmlard
a Erarttr$r,cetveri
r!r5,r, LUt
lnceredlgrmrz zaman da ne yiyecek, ne
de giyecek bakrmrndan bir bol
r,.k... Niifus
elde eiilen miktar birEok yerle
grna diiqen
:3:j'*1":1*ii,,i
.basrna
pazara
g6nderilecek kadar gok ormadr$r,
buna kargr birEok biilgelerin bu mar
deleri satrn almak ihtiyacrnda oldu$u gtiriiriiyor.
z^ten Tiirkiye halkrnr
diirtte iigii kendilerini ve Eehir halkinn ieslemek,
buna karEr da go$u yaba
iilk_elerden gelen eqya ile hir krsrm ihtiyagla'nr
yerine ietirmek zorur
degil midir? Bu hal d,aha ziyad,e dtq pazailara
ba$L bir iilf,enin ig pazarra
dcinmek mecburiyetinde kaldr$r ,u
bunalrrnh devirlerinin ifadesidir.
^iki
!
t
45
t-
lll.
Tiirkiyeyi kapah bir ekonomi iilkesi olarak ele aldr$rmr z zarnan ziraat,
:n ::ci.istri ve ulagrm sahasrnda birgok
meselelede karylagrnz. Tiirkiyenin
'' r::et meseleleri birgok memleketlerin ziraat
meselelerinden daha girifttir.
- -"*rrlarca siiren bir hareketsizliEin do$urduSu,
aynt zamanda istikrarsrz
r :i*riatrn giddetlendirdiEi
meseleler
bu
iEinde
co$rafya
ile yakrndan ilgili
,
t
,alan
da
vardlr.
Bugiinkii
ntfusumuzu
iglenen
topraklarla oranhyacak oluri
r'o$unluk l40r bulur. Bu, ileri ziraat memleketlerinin yo$unlu$udur. Bu
"rl;
ir
;:rumda yalnrz zirdat ile geEinilmez. Aynt zamanda
Tiirkler giil ve det ... iiriinlerinden de pek az istifad,e ederiz. Buradabiz
ziraat tekniSinin ilerI -":nesi, kesif ziraate gegilmesi gibi meselelerle kargrlaqrnz. Fakat
,;"nrnda
bunlaln
bir de ziraate yeni topraklat kazanrlmasr meselesi vardu.
Tiirkiye daShk bir iilkedir. DaSlann yukan krsrmrannda orman ve
{, . :'laklar,
yamag ve eteklerde tada ve bahEeler daslan bir ekonomi bidili
*-iae koymugtur. DaElanmrzda ya$ayrg farkr ancak ehemmiyetli seviye fark;:rndan sonra meydana grkar, Halk birEok gayretlerle ovalardaki hayatt
;ilara do$ru yiikseltmigtir. Birgok ovalar ise sa$Lk veya bagka sebeplede
:':s brrakrlmrqtrr. Aynr zamanda da$lann iist krsrmlart yalnrz yazrn dolagrlan
" ":ler halindedir. Demek tilkemizde gukur ovalarla yaylalad,a kazaniacak
:
-
-:raklar var.
Eski devirlerde
Tiirkiye'topraklan bugiinkii kadar kalabalk olmadr$r
Halk daha qok bu$day iie
'rd'e=1enirdi. sonra buna pirinq ve rnrsrr katrldr.
Daha sonra patates yiyecek
:rddeleri arasrna girdi. Hayvan yemi krg igin di.igiiniililrdi.i. saman,-kuru
: i r e a$ag yapraklan' bu tidevi giiriirdii. At itibarrr bir hayvan
oldu$u
-::c ona arpa yedirilirdi. Daha bir asrr evvel bugiinkii riirkiye hudutlal
-;:-rdeki niifus 8 milyonu gegmedi$i gibi istanbul'un niifusu 250 bin den
r-rede de$ildi. Bununla beraber istanbul, bir krsrm tahrl ihtiyacrnr Giiney
F.:s",g r-e.Romanya'din getirtirdi. Uretim tekni$inde biiyiik de$iEiklik oi*..rcrir
-:rr
geniE ziraat sahalanna liizurn giiriilmiiyordu.
halde gimdi niifus iki mislini geEmigtir.
Yeni ziraat sahalarr kazanrlmasr iqin ilk hareket denize yakrn kenar
: r rl:r:
do$ru baglamrEtrr. Fakat buralann iiriinleri drE pazailata g6re
i":''nristir. Tiitiin, pamuk.. gibi endiistri bitkileri yetigtirilerek drganya giin:.rli'..ordu. Bununla beraber biitiin kenar ovalau iglenmiq de$ildir. Boru,i::-r heniiz kurutulmamrg yerler bulundu$u gibi sulama igleri gok ilerlemig
s;;- m,iz. Artrk buralard,a- yalnrz dry pazailar iqin de$il, iq pazat igin de
*: :- r'eri;tirilmesi icap eder.
soo zamanlard,a ziraat hayatrnr daha ziyad,e drg pazarlar tahrik etti$i
r:-: L.rsrn giiEliikleri dolayrsiyle iE krsrmda bu etki az duyulmug, daha
r, 1: , ide keoar ovalan ve gehirleri halkrna satmak igin tahrl zfuaatinde
46
bazr hareketler olrnugtur. Ni.ifus bagma diigen
tahrl miktatrnrn i9 ovala
daziyadeolmastnrnsebebibununlaizahedilebilir.Demekigovalardal
ziyad.e
kazanl
iE pazatlar igin Eahgmaktadrr' Buralarda da heniiz zitaate
yerler qoktur.
' Gitrtliiyor ki bundan sonta yeni kazanrlan topraklann daha ziyade
krstm yiyecek maddele
pazarlat igin qahgmasrna dikkat etmemiz, bilhassa bir
Do$u ve Giinr
)fuauti iqin orta Anadolu gibi istikrarsrz iklimleri delil,
Dry paza
Do$u Anadolu gibi otdukla emin yerleri seEmemiz icabeder.
insafsrz davranmrq bit qo
bizim iqin pek cazip olmasrna ralmen gok kere
zirai bunahmlara sebep olmuqtur'
nn da niifus arttkqa ve ulagrm temin edildikEe daimi iskin
hareketlerin sayrh yerlerde
lrnda gtiphe yoktur. Fakai bo yoldaki
sahasr olac
etki
gtiriilcektir.
IV
qeqitli-. dokuma maddele
de darhk karqrsrndayrz' Ulkemizd" 111u":,1
yetiEmesine raSmen gifimce
"ururrrrdu
karm tok olanlar qoksa da s*tr pek ola
fiiiri"r lit huikr*r,
aolayhyo
azdrr. Giyim iginde kendi kendine yetmenin d".hi qu: olaca$r
Modt
olmuqtur.
iElerinde
o*"n" elonomisinin en giddetli darbesi dokuina
kuruldu.
$imdi bun
y.rterd" dokuma fabrikalafl
Cetvele bakrhnca giiriiliiyor
ki Tiirkiyede
temile giire muhtelif
karqtr
bir. ip.t ti, yiinlii, pamuklu kumaqlar yaplyor, fakat istelin ;.iddeti
da giEliikle da$rtryoruz. Tiirkiye topraklan ve Tiirkiye iklimi endiistri
srcaklar yaz
g"ti9ir.ri.r" gok elveriglidir. Yalnrz Akdeniz iklimlerinde lazla
biitiin yrl i
krsmmda
bir
[i, ir.i ay gahEmayr giiileEtirir. Memleketin biiyiik
K
durdu$u
iqlerin
ay
devam edilebilir. So bakimdan Tiirkiye krgrn iki iiE
Avrupa ve DoSu Avrupa memleketlerilden-d-aha. 1tt..,O::"-9^,Ot ' - ^^..-..
ig putu, konusundi ulaqrmrn rolii daha biiyiiktiir' Kata vasftalarr
istifade eden i9 e"1:'::
dayanan, kolay ve ocoa deni) vasrtalanndan az
,
ve yol yapmaktaki h
Demiryolu
bakrmdan daima giigliikle kargrlagmtqtrr'
it", yapmlltlf . Demiryolu ve yollann Eo$u, hususiyle i
reketler yat^trct
"at
Ancak sofl z ma
zu^unlurdu daha ziyade drg pazadara giire diizenlenmigti'
larda yapian yollar i9 pazailart kuwetlendirmig sayrLr'
qe'
c-oritiiyo, ki Tiirkiye ekonomisi yiiziinii drg pazarlardan ig paza{arc
mekmecburiyetindedir.Bizimiqiniilk[setolanbuhalkargrsrndadiinyabu
bir krsmr yuka
hmlaflnrn bizi qagrrtmamasr icabeder. Bu bunaLmlafln biiyiik
siiyledilimizgibitagrniglerindekigiiEliiklerdenilerigelmektedir.Yabancre
anlayrylarla bugiin her
nomilere hizmetten menf.aat g6ren ziimreler ve fena
47
mandan daha Qok miicadele rnecburiyetindeyiz. Tiirkiye, tarihin hiE bir
devrinde bugiin oldu$u kadar ulusal ekonomiyi serbesse kurmak imkAnrnr
bulamamrgtrr.
V
Siizlerimizi hulAsa edelirnl
Tiirkiye ekonomisini incelerken d,aha ziyad,e diinya ile ahE veriq hareketlerine ehemmiyet vermekteyiz. Halbuki biitiin ulusal ekonomilerin tinceleri bir kendi kendine yetme devri geqirdi$i, ancak bu yolda bir varhk
gristerdikten sonra diinya ekonomisiyle egit qartlarla ba$rntlya girigtikleri
bili"mektedir. Buna giire Tiirkiye ekonomisini incelerken ig pazar mevzuunu
on safta tutmamrz icabeder.
Untn zaman bir kapah ekonomi sahasr olan Osmanh Imparatorlu$unda
i9 pazarlarrn rolii biiyiiktii. Fakat Avrupa'da yiiksek tekniSe dayanan yeni bir
ekoaomi viicut bulunca krsa bir zamanda ig pazarlar ktirlendi. Bunu siyasi
darbeler takip etti. Yrkrlan imparatorluk ekonomisi yerine Avrupallarm delAletiyle meydana gelen yeni OsmanL ekonomisi esasta d,tS pazarlara ba{h
bir sistem olarak kuruldu.
?
Tiirkiye Cumhuriyeti OsrnanL imparatorlu$unun ekonomik sistemini
devir aldrlr zarn n bir 6ok iiriinlerle beraber tiitiin, pamuk, ipek gibi maddeler tamamiyle drE pazailar iqin yetiEtirildi$i gibi ulagrm ve muhabere
vasrralannrn da biiyiik bir krsmr yabancl elletde bulunuyordu. Tiirkiye Cumhuriveti bir yandan dq pazarlard,a egit gartlan temine qaLErrken diler
taraftan ig pazailan yeni bagtan kurmak mecburiyetinde kaldr.
Ulkemizin ig pazar durumu iizeri.nde heniiz hiq bir incelerne yaprlmamrgtrr. Bu ;.oldaki giizlem ve istatrstikler pek zengin deSildir. Fakat bazt maddeiere ait istatistikleri niifusla kargrlagtrrmanrn ve oranlan hatta iizerinde
aostermenin az Eok bir fikir verece$ini iimit etmekteyim. Yukardaki cetvel
:,e ili;ik harta bu maksatla viicuda getirilmigtir.Bunlara giSre fazla yiyecek
-:Cdeierinin o kadar verimli olmryan ig krsrmlarda yetiEtirildi$i, umumiyelte
cutus basrna diigen miktann Eok olmadr$r dikkati Eeker.
Tiirkiyede ig pazailal kuvvetlendirmek iEin bir takrm ziraat ve ulagrm
rroseieleriyle kargrlaErruz. Asrrlarca siiren bir hareketsizli!:in dolurduSu,
:;tr zamand.a istikrarsrz tabiatrn giddetlendirdi$i bu meseleler iginde co$raf;.:.",'r lakrndan ilgilendirenleri vardrf,. Bir kere mevcut nijfusa giire iqlenen
:-:i:klar azdu..Tiirkiye da$hk bir yerdir, ziraat daha ziyad.e yamaglarda ve
e:.klerdedir. IJzan zaman terkedilmig ve bir krsmr batakLk halinde bulunan
::'a-:rrn ic pazailat igin kazanrlmas\ ayrrtzamanda yalnrzyaz,nziyaret edilen
'rksei; r'erlerden de daimi surette istifade yollartna gidilmesi icabetmektedir.
48
$imdiye kadar kenar ovalarda daha ziyade ti.iti.in vesaire gibi drg pazar iiriinlerine ehemmiyet verilmigtir. Tiirkiye niifusu bir asrr - iEinde bir kat
go$aldr$r halde iglenen topraklarda aynr, oranda bir artrg olmamrgtr.
Lg pazailaun kuvvetlenmesinde ulagrmrn rolii daha biiyiiktiir. Utkemizin bugiinkii gartlanna giire iE pazailat deniz yollanndan ziyad,e kata
vasrtalarrna dayanmaktadrr. itk zamanlard,a demir yollan tamamiyle dry pazarIara ve transit gayelerine giire yaprhyordu. Ancak son zamanlarda yaprlan
demiryollan ve yollar ig pazaflan kuvvetlendirmeye baglamrgttr.
Tiirkiye Eeqitli tabiat sayesinde kapah bir ekonomi iilkesi olmrya elve,
riglidir. Bugiinkii harp durumu karErsrnda da ancak ig pazailann yardrmiyle
varL$lnr koruyabilecektir.
DIE TUR.KEI AI"S GESCHLOSSENES $TIRT'SCHAFTSGEBIETI
Frof. Dr. Flarnit Sadi
rI
i
SELEN
Die Untersuchungen tiber die Wirtschaft der Ttirkei erstrecken sich
z. zt. in erstet Linie auf die Entwicklung der Handelsbeziehungen des
Landes zur Aussenwelt. Demgegentiber muss abet betont werden, dass alle
\ationalwirtschaften zunichst irnmer eine Periode wirtschaftlicher Autonomie
durchmachen und erst, nachdern dem sie auf diese rweise sich zu einer
n-irtschaftlichen Einheit entwickelt haben, mit Aussicht auf Gleichberechigung
zur weltwirtschaft in tseziehungen treten. Deswegen rnuss auch bei einer
Lntersuchung der tiilkischen wirtschaft der Binnenmarkt des Landes an
Erster Stelle stehen.
2
Das osmanische Reich hat sehr lange als geschlossene wirtschaft gelebt und die Rolle des Binnenmarktes war darurn gross. Aber dieser Binnen_
markt wurde in verhiltnismhssig kurzer Zeit z,or Aufliisung gebracht, als
ir Europa eine auf del hochentwickelten modernen Technik basierende lilZirtschaft aufkam. Dieser tikonornischen Entwicklung folgten poiitische Ri.ickschldge auf dem Fusse. Die unter dem Einfluss der neuen europdischen
Enr*'icklung entstehende, an die Stelle der alten Reichswirtschaft tretende
r.u - osmanische rsrirtschaft war ein an iussere Miirkte gebundenes System.
Als die neugegttndete Tiirkische Republik das rJ7irtschaftssystem des
:-:en osmanischen Reiches iibernahrn, war die Lage die, dass Tabak, Baum;,rlle, Seide und zahlreiche andere Frodukte ausschliesslich nach den
Bedi:rfnissen des Aussenmarktes entwickelt worden waren und dass die not5o eedigen Verkehrsrnittel sowie die
Handelsbeziehungen sich fast aussschliess-:;h in fremden Hbnden befanden. Die Tiirkische Republik stand vor der
5 rr*'endigkeit, auf der einen seite auf den fremden },{drkten fiir die
rrreichung gleicher }landelsbedingungen arbeiten und auf der anderen Seite
i.: Binnenrnarkt vollstdndig neu aufbauen zu miissen.
Es existiert bisher noch keine wirkliche {Jntersuchung unseres Binnen*;rktes. Auch sind die darauf beziiglichen statistiken und sonstigen
Anga-
@inderSitzungderTiirkischenGeographischenGeseIl.
*:,aft
am 20
-5-
7942 zu Ankara gehalten.
50
ben nicht sehr reichlich. Trotzdern kann man wenigstens eine urrgefihre
vorstellung gewinnen, wenn man die auf einige wenige prodokte beziiglichen
Produktionszahlen zur jeweiligenBev<ilkerungsdichte in Beziehung bringt und
die so gewonnensn verhbltniszahlen auf einer Karre eintrdgt (siehe die
Tabelle auf Seite 44 und die Karte pafta I ).
Die erwihnte Tabelle wie die Karte sind aus folgendem Grunde
zusammengestellt. Ihre Priifung ergibt, dass die Lebensmittel mehr in den
weniger ertragreichen Gebieten des Landes produziert werden und ferner
fd+llt aaf, dass im allgemeinen pro Kopf der Bevijlkerung die Menge der
produzierten Lebensmittel - und Bekleidungs - Rohstoffe nicht sehr hoch ist.
sflenn wir den Binnenmarkt in dbr Ti.irkei sthrken wollen, so stehen
wir vor einer Reihe von Landwirtschafts-und verkehrs - problemen. Diese
Probleme sind die Folge einer iiber Jahrhunderte sich ersteckenden Erstarrung. Gleichzeitig miissen die natiirlichen Verhhltnisse des Landes vor allem
beziiglich der warenerzeugung verbessert werden und darum ist ein Teil
dieser Probleme auch geographisch von Interesse. Die bearbeitete Fliche ist
pro Kopf geringl. Die Tiirkei ist ein bergiges Land, die Landwirtschaft wird
vorwiegend an Berghingen - und - lehnen beftieben. Es miissen vor allen
Dingen die seit langem unbenutzt gebliebenen und z. T. auch versumpften
ova - Gebiete (Ebenen) fiir den Binnenmarkt gewonnen und a.rf di"se
weise anstelle der nur im sommer anbaufdhigen Gebiete ganzjthrlich ausnutzbare Landesteile erschlossen und dauernd wegbar gemacht werden. Auf
den Randebenen des Landes hat man bisher mehr dem Tabak
""; il;t;;;,
fiir den Aussenmarkt bestimmten produkten Beachtung geschenkt.
In diesen,
an sich dichter besiedelten Gebieten, muss die produktion von Lebensmitteln
gesteigert werden.
Noch wichtiger fiir die stirkung des Binnenmarktes ist die Rolle des
verkehrs. IJnter den heutigen verhiltnissen sti.itzt sich unser,.,iBinnenmarkt
mehr auf die Landwege als auf die seeverbindungen. ,Anfangs sind unsere
Eisenbahnen ausschiiesslich als Transitwege fiir den Aussenmarkt entwickelt
worden, Erst die in den letzten Jahren angelegten Eisenbahnen und Strassen
haben begonnen den Binnenmarkt zu verstirken.
Die Tatsache, dass die Natur in der Tiirkei sehr vielseitig ist, erleichtert
eine geschlossene s/irrschaft. unter den heutigen Kriegsverheltnissen kunn
ausserdem nur mit Hilfe des Binnenmarktes das Land iikonomisch aufrecht
erhalten werden.
r Die Beviilkerungs dichte, gerechnet auf die bearbeitete
Fl?iche, ist 140E/Km2.