Slayt 1 - Düzen Laboratuvarlar Grubu

Beslenme Eğitiminin 5-8 Yaş Grubunda
Beslenme Durumu (obesite, malnutrisyon) ve
Davranışları (atıştırma, öğün atlama,..) Üzerine
Etkisi
Prof. Dr. S. Songül Yalçın
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
AMAÇ
Bu prospektif müdahale çalışmasında,
◦
◦
◦
◦
öğretmen-anne-çocuk destekli
beslenme eğitiminin
5-8 yaş grubunda
çocuğun beslenme ve sağlık durumu ve
beslenme alışkanlıklarına etkisi
Çalışmanın analizi

Çocukların besin tüketim sıklıkları, beslenme durumları
ve alışkanlıkları, büyüme durumları, beslenme
bozuklukları, gelişim durumları, diş sağlığı analizleri, aile
ve çocuk hakkında genel özellikler

Çocuk ve ebeveyine verilen eğitiminin besin tüketim
sıklıkları, beslenme durumlarına etkisi

Verilen eğitimin etkisi ebeveyn ve çocuk kişilik
özellikleri, çocuğun gelişim durumuna göre
Çalışma takvimi



2006-2007 dönemi
 Anket, onam formunun hazırlanması,
 Etik Kurul izni ve Milli Eğitim Bakanlığından izin alınması
2007-2008
 Sağlık taraması: Antropometrik ölçümler, görme, duyma, genel fizik
muayene, diş, tansiyon
 Aile anketleri (demografik, sağlık, beslenme özellikleri ve davranış
sınıflaması)
 Öğretmen CBCL anketleri
2008-2009
 Antropometrik ölçümler, tansiyon ölçümü
 Beslenme anketi
 Sağlıklı çocuk resim çizimleri
 Modüler beslenme eğitimi
Saha çalışmasında yer alanlar
Prof. Dr. S. Songül YALÇIN
Prof. Dr. Gülden PEKCAN
Öğr. Gör. Eda KÖKSAL
Prof. Dr. Meryem UZAMIġ TEKÇĠÇEK
Değerlendirme

Sağlık-beslenme alışkanlıkları

Antropometrik ölçümleri,

Fizik muayene ve diş muayenesi
Çalışmaya katılma durumu

OSED
197 (% 77.6)

DSED
509 (% 71.2)
Ailede risk faktörleri, 2008
10,7
13,7
9,8
19,8
Anemi
Kanser
Felç
Kan yağlarında yükseklik
Yüksek tansiyon
56,3
Kalp hastalığı
40,9
43,7
Şeker hastalığı
Ailede şişmanlık öyküsü
24,3
13
10,9
Baba fazla kilolu
Anne fazla kilolu
0
20
40
%
60
Öğün atlayan çocuklarda atlanan ana öğün
dağılımı
Ana öğün atlayan
DSED
OSED
54.3
48.8
Çocuklarda ana öğün atlama nedenleri, %
DSED
73.8
27.1
OSED
51.5
36.7
Oyuna daldığı için
Atıştırdığı için
25.3
23.5
17.3
11.2
Zaman yetersizliği
Evde hazırlanmadığı için
Zayıflamak istediği için
Alışkanlığı olmadığı için
14.0
3.6
3.2
4.5
20.4
4.1
1.0
7.1
Canı istemediği için, iştahsız
Sabah geç kalktığı için
Ailede ana öğün şekli
DSED
OSED
94.6
95.0
Televizyon izleyerek
36.8
28.4
Radyo dinleyerek
0.8
1.6
Ailece sohbet ederek
59.6
68.3
Tek başına
0.5
0.0
Diğer
2.3
1.6
Aile sofrasında yemek yiyen çocuk
Ailenin yemek yeme özelliği
Aile yemek özellikleri, %
Yemek seçme durumu
DSED
OSED
Anne
11.0
15.3
Baba
28.9
21.0
Çocuk
57.0
56.1
Çocukta yemek alıĢkanlığı ile ilgili sorun
35.6
36.5
AĢırı yemek yeme
3.4
5.5
ĠĢtahsızlık
45.5
36.1
Ev dıĢında yemek yeme
48.3
67.5
Kantinden yemek yiyen
17.9
18.4
Fast-food tüketimi
21.2
34.0
Çocukların en çok sevdiği yiyecekler, ilk üç
DSED
OSED
Et, köfte, kebap, tavuk, balık
60.3
67.7
Pilav, makarna, mantı, börek
58.5
57.4
Meyveler
39.7
34.2
Çorba
32.1
19.4
Süt, yoğurt, peynir
30.8
31.0
Sütlü tatlılar
26.8
16.2
Hamburger, döner, sandviç, pide vb.
25.5
32.3
Çocuğun sevmediği yiyecekler, ilk üç
DSED
OSED
Zeytinyağlı sebze yemekleri
40.0
38.8
Sebze kızartmaları
37.5
40.8
Etli sebze yemekleri
36.4
27.6
Salatalar ve çiğ sebzeler
28.2
28.9
Zeytinyağlı kurubaklagil yemekleri
25.9
34.2
Etli kurubaklagil yemekleri
22.4
16.4
Ara öğünde ilk üçte tüketilen yiyecekler, %
DSED
OSED
Simit, kek, bisküvi, kurabiye
48.8
46.8
ġeker, çikolata, gofret vb.
46.4
47.4
Taze meyve ve suyu
33.1
32.7
Süt, yoğurt, ayran, peynir
24.4
24.0
Sandviç, tost, börek
19.3
29.8
Cipsler
26.2
18.7
Kahvaltılık gevrekler (Corn flakes)
15.1
20.5
Okullara göre çocuklarda VKI
durumları
Cinsiyete göre çocuklarda VKI
durumları
80
73,871,7
70
60
%
50
kız
erkek
40
30
20
10
10,1
8,2
6,1
11,7
7,910,4
0
zayıf
normal
riskli
fazla kilolu
Sınıfa göre çocuklarda VKI
durumları
75,2
74,3
80
69,2
70
60
%
50
hazırlık
S1
S2
40
30
20
10
8 5,8
9,7
10,4
8,7
11,8
10,3
8
8,6
0
zayıf
normal
riskli
fazla kilolu
Cinsiyete göre çocukların sevdikleri
sporlar
56,4
60
50
34,2
33,4
30
20,5
18,5
20
10
4,9
8,5
2,2
3,6
17,5
3,2
yok
jimlastik
bisiklet
futbol
voleybol
basketbol
0
yüzme
%
40
45,5
40,1
43,6
kız
erkek
Okullara göre çocukların sevdikleri
sporlar
Çocukların kan basıncı ölçüm
düzeyleri
40
35
30
25
% 20
15
10
5
0
36,7 37,3
35,7
35,9
15,3
14,5
SKB
DKB
12,3
12,3
50
>90
>95
kan basıncı düzeyi, %
>99
Risk taşıyan 6-8 yaş grubu (Hipertansiyon, obesite ya da
ailede koroner arter hastalığı olan) çocuklarda ve
annelerinde laboratuar analiz sonuçları
Çocuk
Anne
N= 228
N=206
Anemi
3.9
17.4
Trigliserit≥150 mg/dl
6.1
19.9
Total kolesterol≥200 mg/dl
4.8
23.8
Mikroalb/cr>30 μg/mg
7.9
3.9
Aile konferansı-I
Panelistler:
Dr. Eda Köksal
Prof. Dr. Meryem TEKÇĠÇEK
Prof. Dr. Belma TUĞRUL
Prof. Dr. S. Songül YALÇIN
ġenlik Ġlköğretim Okulu
Tarih: 27 Mayıs 2008
1. GRUP: 11:00-12:30
2. GRUP: 13:00-15:00
Aile-öğretmen eğitim
materyalleri
Ailenin aktif katılımı:
Sağlıklı yaşam rehberi
Çocuklar için modüller eğitim:
Modül 1. BESLENME NEDİR VE
NEDEN ÖNEMLİDİR?
Modül: Uygulama yöntemi
Meraklı Kaplumbağa soruyor?
◦ Kimler yemek yer? Bütün hayvanlar ve insanlar yemek yerler.
◦ Sence herkes aynı yiyecekleri mi yer? Örneğin hayvanlarla insanlar aynı
yiyecekleri mi yerler? Bazı hayvanlar sadece yeşillikleri, bazıları sadece et
yerken, insanlar et, süt tavuk, sebze, meyve gibi çok çeşitli besinleri yerler.
◦ Sence neden yemek yeriz? Büyümek, gelişmek, sağlıklı olmak ve çalışıp,
başarılı olabilmek için yemek yeriz.
◦ Yemek yemezsek ne olur? Büyümemiz geri kalır, çok sık hasta oluruz,
sağlıklı ve başarılı olamayız.
Burada eğiticiden soruları meraklı kaplumbağa soruyor şeklinde sorması
ve çocukların cevaplarını bir kağıda not etmesi istenir. Bu cevaplar ile
öğretmenin cevabı kartona yapıştırılır.
Modül mesajları
Genel verilecek mesajlar:
 Beslenme karın doyurmak değildir!
 Beslenme; insanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak
uzun süre yaşaması için gerekli olan besin ögelerini yeterli
miktarlarda alıp vücudunda kullanmasıdır.
 Besinler bizim güçlü, akıllı olmamızı sağlar.
 Besinler büyüme ve gelişmemizi sağlarlar.
 Besinler bizi hastalıklardan korurlar.
 Hayvansal ve bitkisel kaynaklı besinlerle besleniriz.
Hatırlatma
 Haftanın mesajı elma ağacına kaydedilir.
 Bu haftanın mesajı:
 “Büyümek için, sağlıklı olmak ve çalışıp, başarılı olabilmek için iyi
beslenmek gerekir.”
Modül sonu değerlendirme: Süreç
çocukları nasıl etkiledi?



Çocukların tamamı etkinliğe katıldı ve keyif aldılar.
Çocukların bir kısmı etkinliğe katıldı.
Etkinlik çocukların hiçbirisinin ilgisini çekmedi.
Eğitim hemşiresi



Eğitim standardının sağlanması,
Ölçümlerin zamanında alınması,
Proje yürütücüleri ile hızlı iletişim kurabilmesi,
Çocuk değerlendirilmesi:
Eğitimden önce ve sonra
Sağlıklı çocuk kimdir. Sağlıklı çocuk
neler yapar?. Anlat. Sağlıklı bir
çocuğun resmini çiz.
Sağlıksız çocuk kimdir. Sağlıksız
çocuk neler yapar?. Anlat. Sağlıksız
bir çocuğun resmini çiz.
AraĢtırıcı
ÇalıĢtığı kurum
S. Songül YALÇIN
Hacettepe Üniversitesi Çocuk Sağlığı Enstitüsü Sosyal Pediatri ABD
Gülden PEKCAN
Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü
Eda KÖKSAL
Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü
Belma TUĞRUL
Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Öğretmenlik ABD
Meryem UZAMIġ TEKÇĠÇEK
Hacettepe Üniversitesi DiĢ Hekimliği Fakültesi Pedodonti ABD
Yahya LALELĠ
Düzen Laboratuvarı,, Ankara Rotary Kulubü
Emre ÖZDEN
AGE Bilgisayar
Hikmet PEKCAN
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı ABD
Mehmet UNGAN
Aile Hekimi
Kadriye YURDAKÖK
Hacettepe Üniversitesi Çocuk Sağlığı Enstitüsü Sosyal Pediatri ABD
Suzan YALÇIN
Selçuk Üniversitesi Besin Hijyeni ve Teknolojisi ABD
Gülsev KALE
Hacettepe Üniversitesi Çocuk Sağlığı Uygulama AraĢtırma Merkezi
Sezai YAMAN
Ankara Rotary Kulubü
Mustafa TOKER
Ankara Rotary Kulubü
Tolga ĠNCE
Hacettepe Üniversitesi Çocuk Sağlığı Enstitüsü Sosyal Pediatri ABD
Emel ERDOĞAN BAKAR
Hacettepe Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD