edebiyatek yeni.indd

Bilim Çocuk dergisinin 135. sayısının ekidir.
Hazırlayan: Tuğba Can
Resimleyen: Pınar Büyükgüral
Grafik Tasarım: Ayşegül Doğan Bircan
Mart 2009
Edebiyatla Uğraşmanın Onlarca Yolu Var!
Kendi Yaşam Öykünüzü Yazın
Kimileri edebiyatla uğraşmanın yalnızca yazı yazmak anlamına
geldiğini düşünebilir. Aslında yazarlık, işin bir parçasıdır. Editörler,
redaktörler, çizerler, fotoğrafçılar, grafik tasarımcılar, eleştirmenler,
yayınevlerinde çalışan diğer insanlar, hatta web üzerinden kitap
tanıtımı yapanlar da edebiyat dünyasının birer parçasıdır.
Diyelim ki edebiyatla uğraşmak, yazı yazmak, bir yazar olmak
istiyorsunuz. Bu işe yaşam öykünüzü yazarak başlayabilirsiniz.
Bir insanın kendi yaşam öyküsünü yazdığı yazılara “otobiyografi”
denir. Peki, otobiyografinizi nasıl yazacaksınız? İşte bunu yapmanızı
kolaylaştıracak bir etkinlik! Haydi, aşağıdaki soruları yanıtlayarak
otobiyografinizi yazmaya başlayın.
Adınız ne?
..........................................................................................................................................................................................................................................................................................
Nerede, hangi tarihte doğdunuz?
..........................................................................................................................................................................................................................................................................................
Aileniz kimlerden oluşuyor?
..........................................................................................................................................................................................................................................................................................
Eviniz hakkında aklınıza ilk gelen üç şey ne?
.................................................................................................................................................................................................................
Ne yapmaktan hoşlanırsınız?
...........................................................................................................................................................................................................................
Kendinizle ilgili en sevdiğiniz şey ne?
.............................................................................................................................................................................................................
Yaparken zorluk çektiğiniz bir şey var mı?
.....................................................................................................................................................................................................................
Unutamadığınız bir anınız var mı?
........................................................................................................................................................................................................
12
1
Bir Soru Ortaya Atın
Yazmaya yeni başlayanlar bazen konu bulmakta zorlanır. Böyle
durumlarda işinize yarayacak bir etkinlik önerimiz var. Bir soru
ortaya atın. Bu soru her şey hakkında olabilir. Sonra da bu sorunun
yanıtlarının neler olabileceğini düşünün. İşte bir örnek!
Merak ettiğiniz
konularla ilgili
araştırma yapın.
Aslında yazacağınız
her şey hakkında ön
araştırma yapın.
Bol bol kitap
okuyun. Sözcük
dağarcığınız, bakış
açınız gelişir.
Bir günlük tutun.
Böylece yazı yazma
alıştırması yapmış
olursunuz.
O cümleyi
atlayıp bir
sonrakine
geçerler.
Okuyucular
bir cümleyi
anlamadığında ne
yapar?
Birine sorarlar.
a da
Resimlere y
bakarak
fotoğraflara
alışırlar.
anlamaya ç
2
Yazarlığa Yeni Başlayanlar Için Diğer Ipuçları
Bu sorunun başka yanıtları neler olabilir?
Boş kutuları da siz doldurun.
Ünlü bir yazar “Bir
şeyler anlatmak
istediğiniz için değil,
anlatacak bir şeyiniz
olduğu için yazın”
diyor. Bu söz hakkında
düşünün.
Unutmayın, her yazarın
kendine özgü bir yazma
biçimi, çalışma düzeni vardır.
Siz de zamanla bunlara sahip
olabilirsiniz. Kendinize iyi
bir yazar olmak için zaman
tanıyın.
Gözlem yapın. Çevremizde
karşılaştığımız birçok şey
o kadar ilginç ve değişik
ki. Gözünüzü dört açın ve
çevrenize iyi bakın.
11
Bir Varmış Bir Yokmuş!
Kırmızı Başlıklı Kız, Pamuk Prenses, Uyuyan Güzel, Çirkin Ördek
Yavrusu, Kül Kedisi... Daha birçok “bir varmış bir yokmuş” diye başlayan
ve mutlu sonla biten masal var. Peki, bu masalların sonu başka türlü
bitse ne olur? İşte size bu konuda bir etkinlik. Kırmızı Başlıklı Kız
masalının sonunu başka türlü bitirin.
...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Herkes Eğlenmeyi, Sürprizleri Sever
Birçok okuyucu mizah, dedektiflik öykülerini sever. Fantastik,
yani gerçekte var olmayan konularla ilgili öyküleri de! Bunların
sevilmesinin nedeni, bu öykülerde eğlence ve sürpriz öğelerinin baskın
olması olabilir. Peki, bundan ne sonuç çıkarılabilir? Düş gücünüzü
ve yaratıcılığınızı kullanarak siz de eğlenceli ve sürprizli öyküler
yazabilirsiniz. Haydi, aşağıdaki sorulardan birini yanıtlamaya çalışarak
öykü yazın.
...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Kanat çırpmaktan korktuğu
için kendine bir uçak yapıp
bununla uçan bir güvercin
düşünün. Bu güvercinin
öyküsü ne olabilir?
Her gün yer
değiştiren bir çöp
tenekesine ne
demeli! Bu çöp
tenekesinin sırrı
ne olabilir?
Peki, Mıknatıs adlı fantastik bir
kahraman dünyanın manyetik
alanını ortadan kaldırdığında
neler olabilir?
10
3
Öykü Haritası Yapın
Yeni Bir Şey Deneyin!
Birçok yazar öyküsünü yazmaya başladığında aslında her şey
aklındadır. Hatta tüm olay örgüsünü bir film gibi düşleyebilir, aklında
canlandırabilir. Bu olay örgüsünü oluşturmak için bir “öykü haritası”
yapılabilir. Öykü yazarken aşağıdaki haritadan yararlanabilirsiniz.
Bir duyguyu farklı bir şekilde anlatmanın yollarını deneyin. Aşağıdaki
duygu belirten sözcükleri renklerle, şekillerle anlatmaya çalışın.
Bakalım neler ortaya çıkacak?
Mutluluk
Sevinç
Bu öyküdeki
kahramanlar
kim? Bunların
özellikleri neler?
ne
Öykü , nere de
n
zama r ?
yo
ı
l
baş
Öfke
Ana kahramanın
karşılaşacağı
problem ne?
Kahram
a
bu pro n ne den
blemle
karşıla
şıyor ?
4
Gurur
Problem nasıl
çözülüyor? Öykü
nasıl bitiyor?
Özlem
Heyecan
Dostluk
Hüzün
Utanç
9
Çağrışım Oyunu
Bir Öykü Kahramanı
anı Yaratın!
Bir sözcük, düşünce ya da görüntünün bir diğerini akla getirmesine
“çağrışım” denir. Örneğin, “kalbim kış denizi gibi çarpıyor” cümlesinde
“kış denizi”, “heyecanla” anlamındadır. Heyecan sözcüğü, yazarda kış
denizinin dalgalı halini çağrıştırıyor. Siz de aşağıdaki sözcüklerin neler
çağrıştırdığını yazın.
Sözcük
8
Çağrışımı
Sözcük
Çağrışımı
Sözcük
Kitaplardaki kahramanları
sanki varmış, gerçekten
yaşıyormuş gibi düşünür,
onlarla aramızda bir
bağ kurarız. Peki, bir
kahraman nasıl yaratılır?
Elbette bunun birçok yolu
var. Örneğin, kahraman
gerçekmiş gibi düşünüp
onun özelliklerini
listeleyebilirsiniz. Haydi
yandaki kahraman için
bunu yapın.
Çağrışımı
Ağ
Deniz
Fener
Ağaç
Deve
Gökyüzü
Baca
Diş
Güneş
Adı ne? ......................................................................................
Bulut
Dolap
Hapşırık
Kaç yaşında? ..............................................................................
Cam
Erik
Halı
Cıvıltı
El
Hız
Çınar
Eğri
Işık
Çizgi
Ev
Islık
Çöl
Fare
İp
Nerede yaşıyor? .........................................................................
Kitap okumayı seviyor mu? .........................................................
Neşeli biri mi? ...........................................................................
Öğrenci mi?................................................................................
5
Haydi Bir Öykü Yazın
Bu resimleri inceleyin. Sizi bir öykü
yazmaya davet etmiyor mu?
6
7
Haydi Bir Öykü Yazın
Bu resimleri inceleyin. Sizi bir öykü
yazmaya davet etmiyor mu?
6
7
Çağrışım Oyunu
Bir Öykü Kahramanı
anı Yaratın!
Bir sözcük, düşünce ya da görüntünün bir diğerini akla getirmesine
“çağrışım” denir. Örneğin, “kalbim kış denizi gibi çarpıyor” cümlesinde
“kış denizi”, “heyecanla” anlamındadır. Heyecan sözcüğü, yazarda kış
denizinin dalgalı halini çağrıştırıyor. Siz de aşağıdaki sözcüklerin neler
çağrıştırdığını yazın.
Sözcük
8
Çağrışımı
Sözcük
Çağrışımı
Sözcük
Kitaplardaki kahramanları
sanki varmış, gerçekten
yaşıyormuş gibi düşünür,
onlarla aramızda bir
bağ kurarız. Peki, bir
kahraman nasıl yaratılır?
Elbette bunun birçok yolu
var. Örneğin, kahraman
gerçekmiş gibi düşünüp
onun özelliklerini
listeleyebilirsiniz. Haydi
yandaki kahraman için
bunu yapın.
Çağrışımı
Ağ
Deniz
Fener
Ağaç
Deve
Gökyüzü
Baca
Diş
Güneş
Adı ne? ......................................................................................
Bulut
Dolap
Hapşırık
Kaç yaşında? ..............................................................................
Cam
Erik
Halı
Cıvıltı
El
Hız
Çınar
Eğri
Işık
Çizgi
Ev
Islık
Çöl
Fare
İp
Nerede yaşıyor? .........................................................................
Kitap okumayı seviyor mu? .........................................................
Neşeli biri mi? ...........................................................................
Öğrenci mi?................................................................................
5
Öykü Haritası Yapın
Yeni Bir Şey Deneyin!
Birçok yazar öyküsünü yazmaya başladığında aslında her şey
aklındadır. Hatta tüm olay örgüsünü bir film gibi düşleyebilir, aklında
canlandırabilir. Bu olay örgüsünü oluşturmak için bir “öykü haritası”
yapılabilir. Öykü yazarken aşağıdaki haritadan yararlanabilirsiniz.
Bir duyguyu farklı bir şekilde anlatmanın yollarını deneyin. Aşağıdaki
duygu belirten sözcükleri renklerle, şekillerle anlatmaya çalışın.
Bakalım neler ortaya çıkacak?
Mutluluk
Sevinç
Bu öyküdeki
kahramanlar
kim? Bunların
özellikleri neler?
ne
Öykü , nere de
n
zama r ?
yo
ı
l
baş
Öfke
Ana kahramanın
karşılaşacağı
problem ne?
Kahram
a
bu pro n ne den
blemle
karşıla
şıyor ?
4
Gurur
Problem nasıl
çözülüyor? Öykü
nasıl bitiyor?
Özlem
Heyecan
Dostluk
Hüzün
Utanç
9
Bir Varmış Bir Yokmuş!
Kırmızı Başlıklı Kız, Pamuk Prenses, Uyuyan Güzel, Çirkin Ördek
Yavrusu, Kül Kedisi... Daha birçok “bir varmış bir yokmuş” diye başlayan
ve mutlu sonla biten masal var. Peki, bu masalların sonu başka türlü
bitse ne olur? İşte size bu konuda bir etkinlik. Kırmızı Başlıklı Kız
masalının sonunu başka türlü bitirin.
...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Herkes Eğlenmeyi, Sürprizleri Sever
Birçok okuyucu mizah, dedektiflik öykülerini sever. Fantastik,
yani gerçekte var olmayan konularla ilgili öyküleri de! Bunların
sevilmesinin nedeni, bu öykülerde eğlence ve sürpriz öğelerinin baskın
olması olabilir. Peki, bundan ne sonuç çıkarılabilir? Düş gücünüzü
ve yaratıcılığınızı kullanarak siz de eğlenceli ve sürprizli öyküler
yazabilirsiniz. Haydi, aşağıdaki sorulardan birini yanıtlamaya çalışarak
öykü yazın.
...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Kanat çırpmaktan korktuğu
için kendine bir uçak yapıp
bununla uçan bir güvercin
düşünün. Bu güvercinin
öyküsü ne olabilir?
Her gün yer
değiştiren bir çöp
tenekesine ne
demeli! Bu çöp
tenekesinin sırrı
ne olabilir?
Peki, Mıknatıs adlı fantastik bir
kahraman dünyanın manyetik
alanını ortadan kaldırdığında
neler olabilir?
10
3
Bir Soru Ortaya Atın
Yazmaya yeni başlayanlar bazen konu bulmakta zorlanır. Böyle
durumlarda işinize yarayacak bir etkinlik önerimiz var. Bir soru
ortaya atın. Bu soru her şey hakkında olabilir. Sonra da bu sorunun
yanıtlarının neler olabileceğini düşünün. İşte bir örnek!
Merak ettiğiniz
konularla ilgili
araştırma yapın.
Aslında yazacağınız
her şey hakkında ön
araştırma yapın.
Bol bol kitap
okuyun. Sözcük
dağarcığınız, bakış
açınız gelişir.
Bir günlük tutun.
Böylece yazı yazma
alıştırması yapmış
olursunuz.
O cümleyi
atlayıp bir
sonrakine
geçerler.
Okuyucular
bir cümleyi
anlamadığında ne
yapar?
Birine sorarlar.
a da
Resimlere y
bakarak
fotoğraflara
alışırlar.
anlamaya ç
2
Yazarlığa Yeni Başlayanlar Için Diğer Ipuçları
Bu sorunun başka yanıtları neler olabilir?
Boş kutuları da siz doldurun.
Ünlü bir yazar “Bir
şeyler anlatmak
istediğiniz için değil,
anlatacak bir şeyiniz
olduğu için yazın”
diyor. Bu söz hakkında
düşünün.
Unutmayın, her yazarın
kendine özgü bir yazma
biçimi, çalışma düzeni vardır.
Siz de zamanla bunlara sahip
olabilirsiniz. Kendinize iyi
bir yazar olmak için zaman
tanıyın.
Gözlem yapın. Çevremizde
karşılaştığımız birçok şey
o kadar ilginç ve değişik
ki. Gözünüzü dört açın ve
çevrenize iyi bakın.
11
Edebiyatla Uğraşmanın Onlarca Yolu Var!
Kendi Yaşam Öykünüzü Yazın
Kimileri edebiyatla uğraşmanın yalnızca yazı yazmak anlamına
geldiğini düşünebilir. Aslında yazarlık, işin bir parçasıdır. Editörler,
redaktörler, çizerler, fotoğrafçılar, grafik tasarımcılar, eleştirmenler,
yayınevlerinde çalışan diğer insanlar, hatta web üzerinden kitap
tanıtımı yapanlar da edebiyat dünyasının birer parçasıdır.
Diyelim ki edebiyatla uğraşmak, yazı yazmak, bir yazar olmak
istiyorsunuz. Bu işe yaşam öykünüzü yazarak başlayabilirsiniz.
Bir insanın kendi yaşam öyküsünü yazdığı yazılara “otobiyografi”
denir. Peki, otobiyografinizi nasıl yazacaksınız? İşte bunu yapmanızı
kolaylaştıracak bir etkinlik! Haydi, aşağıdaki soruları yanıtlayarak
otobiyografinizi yazmaya başlayın.
Adınız ne?
..........................................................................................................................................................................................................................................................................................
Nerede, hangi tarihte doğdunuz?
..........................................................................................................................................................................................................................................................................................
Aileniz kimlerden oluşuyor?
..........................................................................................................................................................................................................................................................................................
Eviniz hakkında aklınıza ilk gelen üç şey ne?
.................................................................................................................................................................................................................
Ne yapmaktan hoşlanırsınız?
...........................................................................................................................................................................................................................
Kendinizle ilgili en sevdiğiniz şey ne?
.............................................................................................................................................................................................................
Yaparken zorluk çektiğiniz bir şey var mı?
.....................................................................................................................................................................................................................
Unutamadığınız bir anınız var mı?
........................................................................................................................................................................................................
12
1
Hazırlayan: Tuğba Can
Resimleyen: Pınar Büyükgüral
Grafik Tasarım: Ayşegül Doğan Bircan
Mart 2009
Bilim Çocuk dergisinin 135. sayısının ekidir.