SİGORTA KOOPERATİFÇİLİĞİ, TEKAFÜL VE TÜRKİYE İÇİN BİR

Transkript

T.C.
GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü
SİGORTA
KOOPERATİFÇİLİĞİ
Aralık 2015
Müveddet ÇARDAK
Gümrük ve Ticaret Uzmanı
SUNUM PLANI
Kooperatifçilik ve Tarihçesi
Sigortacılık ve Tarihçesi
Sigorta Kooperatifçiliği ve Mütüel Yapılar
Mütüel ve Geleneksel Sigorta Şirketi Arasındaki
Farklar
Kooperatifçilik,
Kooperatifçiliğin Tarihçesi ve
Diğer İşletme Türlerinden Farkı
3
T.C.
KOOPERATİFLER
Tüzelkişiliği haiz olmak üzere
ortaklarının belirli ekonomik
menfaatlerini ve özellikle
meslek ve geçimlerine ait
ihtiyaçlarını işgücü ve parasal
katkılarıyla karşılıklı yardım,
dayanışma ve kefalet suretiyle
sağlayıp korumak amacıyla
gerçek ve tüzel kişiler
tarafından kurulan değişir
ortaklı ve değişir sermayeli
ortaklıklara kooperatif denir.
T.C.
Kooperatif Nedir?
Kooperatifler, insan ihtiyaçlarının
karşılıklı yardımlaşma ve
dayanışma yoluyla giderilmesini
sağlamak ve ortaklarının
çıkarlarını korumak amacıyla
oluşturulan ekonomik
kuruluşlardır.
T.C.
Kooperatif Nedir?
Kooperatifler;
-
-
insan odaklı,
yerel ekonomileri güçlendirici,
sürdürülebilir bir iş modeline sahip,
-
topluma karşı sorumlu,
ilkeli bir işletme modelidir.
T.C.
Kooperatif Nedir?
Modern anlamda kooperatifçilik 1844
yılında İngiltere’de Rochdale Öncülerinin
bir tüketim kooperatifi girişimi ile
başlamıştır. Rochdale öncülerinin küçük
girişimi dünyada ilk başarılı kooperatif
olarak kabul edilmiş ve ilkeleri daha
sonraki kooperatif ilkelerinin hareket
noktası ve temelini oluşturmuştur.
Rochdale Öncüleri
T.C.
Kooperatifçilik İlkeleri
Buradan hareketle ortaya çıkan
ilkelerin son hali şu şekildedir:
 Gönüllü ve Serbest Giriş İlkesi
 Ortağın Demokratik Yönetimi
İlkesi
 Ortağın Ekonomik Katılımı
İlkesi
 Özerklik ve Bağımsızlık İlkesi
 Eğitim, Öğretim ve
Bilgilendirme İlkesi
 Kooperatifler Arası İşbirliği
İlkesi
 Toplumsal Sorumluluk İlkesi
T.C.
Kooperatiflerin Diğer İşletme Türlerinden Farkı
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda
“ticaret şirketi” olarak tanımlanan
kooperatifler sermaye ve şahıs
şirketlerinden aşağıdaki özellikleriyle
ayrılır:
•
•
•
•
•
•
Kendi kendine yetme,
Kendi kendine sorumluluk,
Demokrasi,
Eşitlik,
Adalet,
Birlik ve dayanışma değerleri
T.C.
SERMAYE ŞİRKETLERİ
KOOPERATİFLER
Sermaye şirketleri mümkün
olduğunca fazla kâr elde etmeye
çalışırlar.
Kooperatiflerde ise amaç bunun
tersi
doğrultusundadır.
Çünkü
kooperatiflerde mülkiyet ve işletme
görevi ortaklar (müşteri ya da üretici)
tarafından yüklenilmiştir.
Sermaye şirketlerinde elde
edilen kârlar sermaye sahiplerine
temettü olarak sermaye katılım
miktarına göre verilir.
Şirket ortakları diğer ortakların
kimler olduklarını bilmeyebilirler.
Çünkü şirkette hisse senetleri
borsalarda alınıp satılır.
Kooperatiflerde ise elde edilen
kârlar ortakların kooperatifle yapmış
oldukları işlem esasına göre (risturn)
dağıtılır.
Kooperatiflerde ortaklık senetleri
ancak kooperatife veya kooperatifin
rızası ile başkasına devredilir..
T.C.
 Sermaye şirketlerinde bir şahıs
hisse senetlerinin % 50 sinden
fazlasına sahip olunca şirkete hakim
duruma geçebilir.
 Sermaye şirketlerinde ortaklar
sahip oldukları hisse senetleri
miktarlarına göre oy verirler.
 Sermaye şirketlerinde
amaç çok sınırlıdır.
sosyal
 Kooperatiflerde bir şahsın ortak
olabileceği en üst ortaklık sınırı
kanunla belirlenmiştir. Bu durumda
bir veya birkaç şahıs kooperatif
üzerinde hakimiyet kuramazlar.
 Kooperatiflerde ise ortaklık payı
ne olursa olsun genel kurulda her
kişinin bir oy hakkı vardır.
 Kooperatiflerde sosyal amaç
kuruluşun temel felsefelerinden
birisidir.
T.C.
Kooperatifçiliğin Tarihçesi
Modern kooperatifler:
- 19. yy’da fiilen ortaya çıktı.
- İngiltere’de dokuma sektöründe çalışan işçilerin girişimi ile tüketim
kooperatifleri kuruldu.
- Aynı dönemde, Fransa’da üretim kooperatifçiliği
- Almanya’da da kredi kooperatifçiliği biçimlerinde başlamıştır.
- Bir süre sonra İsveç, İsviçre ve Danimarka’da kooperatifler görülmeye
başlamıştır.
Artık günümüzde, hemen hemen bütün ülkelerin iktisadi ve sosyal
yaşamlarında az ya da çok kooperatifçilik yer almaktadır.
T.C.
Türkiye’de Kooperatifçilik
•Ülkemizde kooperatifçiliğin yüzyılı aşkın
bir tarihi vardır. İlk kooperatifçilik hareketi
Mithat Paşa’nın girişim ve öncülüğü ile
başlamıştır.
•Mithat Paşa 1863 yılında bugünkü tarım
kredi
kooperatiflerinin
çekirdeğini
oluşturan memleket sandıklarını kurdu.
Böylece Türkiye’de kooperatifçilik hareketi
bir devlet adamı tarafından yukardan
aşağıya örgütlenme yoluyla başlamış oldu.
T.C.
Türkiye’de Kooperatifçilik (2)
• Meşrutiyet yıllarında fikir anlamında çeşitli hareketler başlamıştır.
Gazetelerde, dergilerde, çıkarılan kitaplarda kooperatif düşünceyi yansıtan
yazılara rastlanmıştır.
• Cumhuriyet döneminde kooperatifçilik hareketinde ise Atatürk’ün fikirsel
açıdan önderlik ettiği, yasal düzenlemelerle güçlenen, bir kooperatifleşme
hareketi görmekteyiz.
• Cumhuriyet döneminde kooperatif düşünceye katkıda bulunan isimler
yazmış oldukları yazılarla, çıkarmış oldukları eserler ve bizzat kooperatif
kuruculuğunda görev almalarıyla kooperatif düşüncenin gelişiminde büyük rol
oynamışlardır.
T.C.
• Günümüzde Türkiye’de kooperatifler tarımsal amaçlı ve tarım dışı
amaçlarla kurulanlar olarak ikiye ayıracak olursak; ülke genelindeki
yaklaşık 70.000 kooperatiften,
• 13.000’inin tarımsal amaçlı,
• 57.000’inin tarım dışı amaçlarla kurulmuş olduğu görülmektedir.
• Kooperatifler içinde sayıca en büyük çoğunluğa sahip olan tür ise
konut yapı kooperatifleridir. Toplam kooperatif sayısı içinde yüzde
65’lik bir payı ifade etmektedir.
T.C.
Türkiye’de kooperatifler, türlerine göre üç ayrı kanuna tabi olarak
kurulmakta ve faaliyet göstermektedirler:
 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu
 1581 sayılı Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu
 4572 sayılı Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanun
Sigortacılık, Sigortacılığın
Tarihçesi ve Ekonomik İşlevleri
17
T.C.
Sigortacılık
Sigorta,
 Bugünden gelecekte karşılaşılabilecek olumsuzluklara karşı tedbir alma ve
mağdurların zararlarını müşterek bir havuzdan karşılama mekanizmasıdır.
 Tek kişi veya kurum riski paylaşmadan, doğacak riskleri her zaman ortadan
kaldırma gücüne sahip olmadığı gibi, riski başkalarıyla paylaşmadan
yüklenmesi de ağır bir maliyet getirecektir.
 Yardımlaşma felsefesi, sigortacılığın doğumunun başlıca sebebi olarak kabul
edilebilir.
T.C.
Sigortacılığın Tarihçesi
Sigortacılığın tarihi kooperatifçiliğin tarihinden daha eskidir. M. Ö. 4000’de
başlayıp günümüze kadar gelen sigortacılık uygulamaları 17.yy.’ın ikinci yarısı
itibariyle günümüzdeki modern anlamına kavuşmuştur. Bunun nedeni ise o
dönemde yaşanan iki gelişmedir. Bunlardan ilki sigortacılıkta istatistik metod
ve tekniğinin uygulanmaya başlaması (İhtimal Hesapları), ikincisi ise 2 Eylül
1666 tarihinde Londra’da meydana gelen ve dört gün sürerek 13.000 ev ile 100
kilisenin kül olmasına yol açan büyük yangındır.
Osmanlıda sigortacılık uygulamaları 19. yy.’dan sonra başladı. 19. yy.’ın ikinci
yarısında meydana gelen yangınlar ve bunların sonucunda uğranılan büyük
hasarlar, sigortaya ilişkin farklı bir bakış açısının oluşmasını sağladı. Cumhuriyet
döneminden itibaren ise sigorta alanında gerek yasal, gerekse kurumlaşma
açısından büyük adımlar atıldı.
T.C.
Sigortacılığın Tarihçesi (2)
Bugün,
Türkiye’deki sigorta şirketleri;
- 14.06.2007 tarih ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanununa tabidir.
Mayıs 2015 tarihi itibariyle
- 69’u sigorta,
- 2’si reasürans olmak üzere
- 71 şirket faaliyette bulunmaktadır.
- Halihazırda 8 şirket aktif olarak yeni sigorta ve reasürans sözleşmesi
yapmamakta, toplam 61 sigorta ve 1 reasürans şirketi faaliyette
bulunmaktadır.
- Şirketlerin 4’ü hayat, 18’i hayat/emeklilik, 39’u hayat-dışı şirkettir.
T.C.
Sigortacılığın Ekonomik İşlevleri
Bankacılıktan sonra en büyük ikinci fon kaynağı olan sigortacılık, ekonomide
fonlar oluştururken kurumsal tasarrufların artmasını da sağlamaktadır.
Sigortacılık genel olarak ekonomide;
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Riskleri transfer etmekte,
Zararların veya kayıpların etkisini azaltmakta,
Fon oluşturmakta,
Kayıtlı ekonominin gelişmesine yardımcı olmakta,
Zararları tazmin etmekte,
Gelecekle ilgili korku ve endişeleri azaltmakta,
Kredi sağlamakta,
Dış ticareti kolaylaştırmakta,
Ödemeler dengesine katkı sağlamaktadır.
Sigorta Kooperatifçiliği ve
Mütüel Yapılar
22
T.C.
Sigorta Kooperatifçiliği ve Mütüeller
• Sigorta
kooperatifçiliği,
ortaklarının
kooperatif çatısı altında örgütlenerek sigorta
ihtiyaçlarını gidermek amacıyla kurulmuş
kooperatif girişimidir.
• “Riski paylaşmak” maksatlı olan her iki
girişimin ortak paydada buluşması sağlıklı bir
organizasyon yapısına işaret etmektedir.
• Kooperatifler, mütüel (karşılıklı) sigorta
şirketleri ile benzerlik gösterseler de,
mütüelden ayrılan en önemli özelliği;
kooperatiflerin ilkeli bir yapısının olmasıdır.
Kooperatifleşme ve karşılıklılık konseptleri
sigortanın
merkezindeki
en
temel
unsurlardandır.
• Mütüeller
ve
kooperatifler
dünyadaki
sigorta
piyasasının %27’sinden
fazlasını
oluşturmaktadır.
T.C.
Avrupalıların 3’te 1’inden fazlası
sigorta hizmetlerini mütüellerden
veya kooperatiflerden almaktadır.
Mütüeller ve sigorta kooperatifleri
Avrupa’da 350.000 civarında kişiye
istihdam olanağı sağlamaktadır.
T.C.
Sigorta Kooperatifçiliği ve Mütüeller (2)
• Kooperatifler gibi mütüeller de, kendi ortaklarınca, yani genellikle, sigorta
şirketinden poliçe satın alan kimselerce, yönetilirler.
• Mütüeller dayanışmaya dayanan yönetim yapısı ve her ortağın temsil
yeteneğine sahip olmasının gereği, poliçe sahiplerine ikinci seviye
kooperatiflere nazaran daha yakındırlar.
T.C.
Dünya’da Sigorta Kooperatifçiliği ve Mütüeller
Sigorta kooperatifleri iki türlü oluşumlardır.
• Gerçek kişi olan ortakların sigorta ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulmuş
ortaklıklar;
• Farklı türdeki kooperatiflerin sigorta ihtiyaçlarını karşılamak üzere
kurulan “ikinci seviye” kooperatifler.
Bu yöntem yöntem riskin daha genel bir alana yayılmasından ve kişisel
çıkarların ön planda tutulmasından dolayı daha yaygındır. Bu tarz sigorta
kooperatifleri, dünyanın en büyük cirolu sigorta kooperatifi olan Zenkyoren
sigorta kooperatifinin bulunduğu Japonya’da büyük önem taşımaktadır.
T.C.
Dünya’da Sigorta Kooperatifçiliği ve Mütüeller
- Mütüel sigorta şirketleri ilk başta, belirli meslek mensupları için,
belirli risklerden koruma sağlama amacı ile kurulmuş
yapılanmalardır.
T.C.
Geleneksel Sigorta Şirketiyle Müteller Arasındaki Farklar
Gösterge
Geleneksel Sigorta Şirketi
Mütüel Şirket
Öz sermaye yapısı
Hisse sahipleri
Poliçe sahipleri
Sigorta edilen riskler
Tüm riskler
Az değişkenliğe sahip risklerle
sınırlandırılmıştır
Risk paylaşımı, kullanılabilir
Risk azaltılması
Risk transferi, talep edilen
sebepleri
ödeme garantileri için sermaye sermaye genellikle
ihtiyacı
dağıtılmamış kardaki fazlalıkla
sınırlıdır.
Hisse sahiplerinin
Poliçe sahipleri ve hisse
Poliçe sahipleri aynı zamanda
birliktelik ilgisi
sahipleri arasında zayıf
hisse sahipleridir; yöneticileri
Korumanın maliyeti
Sermayeyi kardan dağıtması
yönetmek söz konusudur.
gerekir
Her şey aynı ve daha ucuzdur.
Çünkü sermayeyi kardan
dağıttıracak bir hisse sahibi yoktur.
Türkiye’de Sigorta
Kooperatifçiliği
30
T.C.
Türkiye’de Sigorta Kooperatifçiliği
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun 1402’nci maddesi
“Birden çok kişinin birleşerek, içlerinden herhangi birinin, belli bir rizikonun
gerçekleşmesi durumunda doğacak zararlarını tazmin etmeyi borçlanmaları
karşılıklı sigortadır. Karşılıklı sigorta faaliyeti ancak kooperatif şirket
şeklinde yürütülebilir.”
Yani Türkiye’de faaliyet gösteren herhangi bir mütüel, kooperatif şeklinde
yapılanmak zorundadır.
T.C.
Türkiye’de Sigorta Kooperatifçiliği (2)
• Sigortacılık ancak organize edilmiş bir müessese bünyesinde var olabilir.
• Sigortanın iki temel işlevi vardır:
• Risklerin transferi
• Risklerin paylaştırılması
Belli bir yapı içinde örgütlenmeden, diğer bir ifade ile sigorta
ettirenlerin aynı zamanda sigortacı olarak riski üzerine almaması
durumunda bu iki işlevden bahsedilemez.
Bu nedenle karşılıklı sigorta, yapısı gereği kooperatif şeklinde
örgütlenmeyi gerektirir.
T.C.
5684 sayılı Sigortacılık Kanunun 4’üncü maddesine göre ise kooperatif
şeklinde kurulacak sigorta şirketlerinin
• Mütüel sigortacılık yapması,
• Ortak sayısının iki yüzden aşağı olmaması
• Yöneticilerine herhangi bir ayrıcalık tanınmaması gerekmektedir.
T.C.
Bununla birlikte Türkiye’de faaliyet gösteren sigorta şirketlerinin sermaye
yapısı incelendiğinde piyasanın %50’sinden fazlasının uluslararası sermaye
kaynaklı şirketlerden oluştuğunu görmekteyiz.
31.12.2014 tarihi itibariyle mevcut 36 hayat dışı sigorta şirketinden 26 adedi,
toplam 24 hayat ve emeklilik şirketinden ise 18 adedi doğrudan veya dolaylı
olarak uluslararası sermayelidir. Bu şirketlerin 39 adedinde uluslararası
sermayenin payı %50 ve üzerindedir. Yani, Türkiye’de faaliyet gösteren
sigorta şirketlerinin %73.3 ‘ünün sermayesinin yüzde ellisinden fazlası
yabancı kaynaklıdır.
T.C.
Bu bilgiler ışığında, Türkiye’de sigorta kooperatiflerinin
yaygınlaşması ile uluslararası sermaye şirketleri yerli piyasadan
çekilmesi öngörülmektedir.
T.C.
SONUÇ VE ÖNERİLER
 Kooperatifler sermaye şirketlerinden farklı olarak sosyal yönü ön
planda olan ticaret şirketleridir.
 Kooperatifçiliğin temelinde 7 ilke bulunmaktadır. En önemli
ilkeden biri karşılıklı yardımlaşma ve dayanışmadır.
 Yardımlaşma felsefesi aynı zamanda sigortacılığın doğumunun
başlıca sebebi olarak kabul edilebilir.
 Sigorta kooperatifçiliği ortaklarının sigorta ihtiyaçlarını
karşılamak üzere kurulurlar ve fon havuzunda biriken meblağı
nasıl değerlendirecekleri ortakların takdirindedir.
 Yıl sonunda elde edilen gelir gider farkı ortaklarına muameleleri
oranında dağıtılır.
 Hem milli sermayeye katkısından hem de fonda birikecek
meblağların ortaklar tarafından değerlenmesinden dolayı oldukça
akılcı bir kooperatifleşme yöntemidir.
T.C.
Müveddet ÇARDAK
Gümrük ve Ticaret Uzmanı
ARZ EDERİM
[email protected]
koop.gtb.gov.tr
(0312) 201 64 74

SİGORTA KOOPERATİFÇİLİĞİ, TEKAFÜL VE TÜRKİYE İÇİN BİR

Transkript

Benzer belgeler

alperen asistans ve hizmet farkı

Sigorta - İstanbul - İPOP, İstanbul Park Oto Pazarı

Hız onun işi Enine, boyuna rahatlık Tempus Fugit uçuyor Sigorta

SİGORTA PRİMLERİ NEDEN YÜKSELİR? Sigorta şirketleri sattıkları

HDI Sigorta`da yeni isim

Bayrampaşaweb.com Page 1 of 3 HDI Sigorta`ya yeni müdür geldi

Kat mülkiyeti kanununu önemseyen her yöneticinin

HDI Sigorta`da yeni isim