İşletme İktisatı Sermayenin saklı maliyeti Teşvikler ve EVA

İşletme İktisatı Sermayenin saklı maliyeti Teşvikler ve EVA

Sermayenin saklı maliyeti
• Yeniden hatırla muhasebe karı ekonomik karla aynı
olmak zorunda değil.
• Tartış: İktisadi İlave Değer
İşletme İktisatı
• EVA®= vergilerden sonraki net operasyon karı eksi
sermayenin maliyeti çarpı kullanılmış sermaye miktarı
• Sermayenin saklı maliyetini görünür yapar
• EVA’nın temel faydası maliyetleri belirlemeye yarar. Eğer
bir şeyi ölçemiyorsanız, onu kontrol edemezsiniz.
Murat A. Mercan, [email protected]
Teşvikler ve EVA®
• Hedef: “EVA hissedarların tanımladığı
şekliyle kardır.”
EVA® işe yarıyor mu?
•
• Varlıkların getirisi (ROA) 3.5’dan 4.7%’e
• Operasyon geliri/varlıklar 15.8’den 16.7%’e arttı
•
•
Psikolojik önyargılar
•
•
•
•
•
Yeterli olmayan bilgi yada kötü teşvikler işletme hatalarının sadece nedeni
değildir. Sıklıkla psikolojik önyargılar da rasyonel karar almada engel olabilir.
Tanım: sahiplik etkisi bir ürüne sahip olmak ona daha fazla değer biçmeye
sebep oluyor. Ör: sınıfta kupa sahipliği.
Tanım : kayıp nefreti– bireyler kayıptan kaçınmak için kazanç getirisinden
daha fazla öderler.
Tanım : onaylama önyargısı– önceki inançlarımıza uyan (çelişen değil)
bilgileri toplama eğilimi.
Tanım : çapa önyargısı– bilginin nasıl sunulduğuyla ilgilidir. Ör: Cengiz Han
ölüm tarihi ve telefonun son üç rakamı veya reklamlarda yüksek fiyatlar
Tanım : aşırı güven önyargısı– kendi analizinin doğruluğuna aşırı güvenme
Lewis ve Hogan: uygulamıyanlarla fark yok
• EVA® firmaları için ikramiyeler 39.1% arttı
• Fakat kontrol group için 37.4% arttı
• Stern Stewart & Co.
•
İktisadi karlılık planı (EPP’ler) uygulanmaya başladıktan sonra (+ 4 yıl)
EVA® ne iyi ne kötü
Anekdot
•
•
•
•
•
1980lerde Coca-Cola çok çeşitli ürün yelpazesine sahipti. Ör: şarap. Bu diğer
işletmeler pozitif kar getiriyordu (yatırılmış sermayeyin getirisi %10’du).
Firma bu “düşük performanslı işletmeleri” satmaya karar verdi.
Neden?
O zaman gazlı içecek bölümünde yatırılmış sermayeyin getirisi %16’dıydı
“Fırsat Maliyeti”
1
Özet
• Ortalama maliyetle marjinal maliyeti karıştırma.
• Ortalama Maliyet (AC) toplam maliyetin ürün
sayısına bölünmesiyle bulunur.
• AC karar alımında ilgisizdir.
• Marjinal maliyet (MC) bir ilave ürünün sebep
olduğu ilave maliyetdir.
Ortalama Maliyet (AC)
Özet
• Marjinal gelir (MR) bir ilave satılan ürünün
sebep olduğu ilave gelirdir.
• Eğer MR > MC daha fazla sat; eğer MR <
MC, daha az sat. Eğer MR = MC, doğru
sayıda satıyorsun (max. profit).
Ortalama Maliyet (AC)
• Tanım: AC toplam üretim maliyeti bölü ürün sayısıdır.
AC = TC/Q
• AC genellikle miktar artıkça azalır çünkü
sabit maliyet yüzünden.
• AC = (VC + FC)/Q
• FC, Q artıkça değişmez
Marjinal maliyet
• MC ilave bir ürün için gereken maliyet.
MC = TCQ+1 – TCQ.
Karar
• Tanım: Marjinal maliyet (MC) bir birim daha
fazla üretmek için gerekli olan ilave maliyet.
• Tanım: Marjinal gelir (MR) bir birim daha fazla
satıştan gelen ilave gelir.
• Eğer bir ilave ürünün satışından elde edilecek
fayda (MR) maliyetinden (MC) büyükse, o ilave
ürünü SAT.
• Öyleyse, daha fazla üret eğer MR>MC; daha az
üret eğer MR<MC. Kar maksimumdadır eğer
MR=MC.
2
Karar Örneği
• Tartış: Ne kadar reklam?
• TV reklamlarındaki $50,000 artış 1,000 yeni müşteri getiriyor
• MCTV $50’dır.
• $50,000 / 1,000 = $50
• Eğer MR $50’dan fazlaysa, reklam VER!
SWOT Analiz
•
•
•
•
Üstün Yanlar (S)
Zayıf Yanlar (W)
Fırsatlar (O)
Tehditler (T)
14
Microsoft
Üstün Yanlar (S)
• “Cloud” segmentinde başarılı olabilecek
işletme gücüne sahip
– Windows Azure ve Office 365
•
•
•
•
Entegre olmuş geniş ürün yelpazesi
Yüksek nakit akışı
Güçlü marka ismi
ARGE’ye önem vermesi
Zayıf Yanlar (W)
• Cep telefonu ve tabletde zayıf ürün çeşiti
• Online hizmetler ve eğlence bölümlerinin
yüksek maliyeti
• Arama motoru pazarında düşük pay
Fırsatlar (O)
• “Cloud” hizmetlerde artan gelir
– 2011:12.3 milyar $
– 2012:14.4 milyar $
• Windows telefon ve Windows 8 Pazar payını
büyütecek
– Microsoft & Nokia = 1 milyar $/yıl
• Online hizmetler bölümü araştırma ve
görüntüleme reklam gelirlerindeki artış
– Bing: %14.4
3
Tehditler (T)
•
•
•
•
PClerdeki düşük artış hızı
“Cloud” eski sistemlere zarar veriyor
Yoğun rekabet
Korsan
Özet
• Marjinal gelir (MR) bir ilave satılan ürünün
sebep olduğu ilave gelirdir.
• Eğer MR > MC daha fazla sat; eğer MR <
MC, daha az sat. Eğer MR = MC, doğru
sayıda satıyorsun (maksimum kar).
Karar Örneği Devam
• MR’ı bilmesek bile, marginal analizi kullanabiliriz.
• TV reklamını, telefonla aramayla kıyaslayalım
• Varsayalım ki telefon bütçenizi $10,000 kıstınız ve
bunun sonucunda 100 müşteri kaybettiniz
Özet
• Ortalama maliyetle, marjinal maliyeti karıştırma.
• Ortalama Maliyet (AC) toplam maliyetin ürün
sayısına bölünmesiyle bulunur.
• AC karar alımında ilgisizdir.
• Marjinal maliyet (MC) bir ilave ürünün sebep
olduğu ilave maliyetdir.
Karar Örneği
• Tartış: Ne kadar reklam?
• TV reklamlarındaki $50,000 artış 1,000 yeni müşteri getiriyor
• MCTV $50’dır.
• $50,000 / 1,000 = $50
• Eğer MR $50’dan fazlaysa, reklam VER!
Efor
• Tartış: Satış Komisyonları
• Beklenen satış geliri: 100 birim @ $10,000/birim=$1M
• Opsiyon 1: 10% komisyon
• Opsiyon 2: 5% komisyon + $50,000 ücret
• MCTelefon = $100= ($10,000 / 100)
• Öyleyse, bir fazla müşterinin maliyeti TV için $50
ve telefon için $100’dır.
• MCTelefon > MCTV parayı telefondan TV’ye kaydır.
4
Özet
Performans
• Tartış: teşvik ödemelerinin dezavantajları nelerdir?
•
•
Özet
•
NPV kuralına göre, eğer net nakit akışının şimdiki değeri sıfırdan
büyükse, proje ekonomik kar elde eder (yatırım sermayenin
maliyetinden daha fazla kazandırır).
•
NPV yatırımı analiz etmek için doğru yol olsa da bütün firmalar onu
kullanmaz. Onun yerine başabaş analizi kullanırlar çünkü o daha
kolaydır.
Eğer başabaş noktasından daha fazla satacaksanız, yatırımınız karlıdır.
•
Anekdot
•
Bay Matthews sermayenin maliyetini, borcun ve özsermayenin ağırlıklı
ortalaması metoduyla hesaplamıştır.
• 0.2*(15%) + 0.8*(5.5%) = 7.4%
• Bay Matthews, $550,000/7.4% = $7.4 milyondan daha fazla para ödememelidir (bu
başabaş noktasıdır).
•
Özet
• Kısa süreli üretimi durdurmak
engellenebilir maliyetlerden kurtulmayı
sağlar (P< AVC).
• Eğer üretimi durdurmanın faydası
(engellenebilir maliyetlerden kurtulmak)
zararını ( gelir kaybı) aşıyorsa, üretimi
durdurmalıyız!
Yatırım Karlılığı
2007 yazında, Bert Matthews 48-daireli bir apartmanı almayı planlıyordu.
• Binanın dolluk oranı 95%’di ve yıllık $550,000 kar getiriyordu.
• YatırımcıIar 15% sermaye getirisi bekliyorlardı
• Bir banka Bay Matthews’a satın almanın 80%’i karşılayacak krediyi 5.5% faizle
vermeyi önermiştir.
•
Yatırım bugünkü parayı, yarınki parayla değiştirme isteğidir. Zenginlik
yaratıcı işlem, düşük iskonto oranı (gelecekteki para vs şu anki para)
olan bireylerin, yüksek iskonto oranı olan bireylere borç vermesiyle
gerçekleşir.
Şirketler de insanlar gibi farklı iskonto oranları vardır. Onu sermayenin
maliyeti belirler. Firmalar, sadece sermayenin maliyetinden daha fazla
getiren projelere yatırım yaparlar.
Bir yıl sonra sermayenin maliyeti 10.125% oldu. Bu durumda Bay
Matthews $5.4 milyon teklif edecektir.
• Bütün yatırımlar, gelecekteki muhtemel kazançla şimdiki
fedakarlığın değişimidir.
• Düşük getirili bir projeye yatırım yapmak, bugünkü parayı
gelecekteki parayla düşük bir oranda değiştirmek
demektir.
• Bu aynı zamanda düşük bir iskonto oranına
sahip olmak demektir (r).
• Düşük iskonto oranına sahip bireyler yüksek iskonto
oranına sahip bireylere borç vermeyi isterler.
5
Yatırım Karlılığı
PV ve yatırım kararı
• Şimdi/gelecek takası şöyle hesaplanır,
• Bileşik getiri
• Xt+1=(1+r) Xt
• Xt+s=(1+r)s Xt
• İskonto (bileşik getirinin tersi)
• Xt+1/(1+r)= Xt
• Xt+s/(1+r)s= Xt
• Tartış: Eğer benim iskonto oranım 10% ise iskonto oranı
15% olan birisine borç mu veririm, borç mu alırım?
• Şirketler de iskonto oranına sahiptir ve o sermayenin
maliyetiyle belirlenir.
• Bir firmanın sermayesinin maliyeti, borç ve
özsermayenin karışımıdır, onu “sermayenin ağırlıklı
ortalama maliyeti” (WACC) ile hesaplarız.
• Zaman, yatırım kararında kritik elementdir.
• Gelecekte elde edilecek nakitler, iskonto edilip şimdiki
zamana getirilmelidir
• NPV Kuralı: eğer net nakit akışının şimdiki değeri sıfırdan
büyükse, o proje karlıdır.
NPV Kuralı
NPV ve ekonomik kar
• NPV’si pozitif olan projeler ekonomik kar yaratır.
• NPV’si negatif olan projeler muhasebe karı yaratsa bile
ekonomik kayıba sebep olur.
• Yatırım kararları için sadece pozitif NPV’li projeleri seç.
• Bu örnekte şirketin sermayesinin maliyeti 14%
Nissan Kamyonet
Başa-baş Miktarı
• Başa-baş miktarı sadece maliyetleri karşılayan satış
miktarıdır.
• Bu seviyede kar sıfırdır.
• Başa-baş miktarı: Q=FC/(P-MC), FC sabit maliyet, P fiyat
ve MC is marjinal maliyet
• (P-MC) “katkı marjı”dır.
• Nissan’ın popüler kamyonet modelinin,Titan, iki
yıllık ömrü kalmıştır. “Titan”ı yeniden
tasarlamanın maliyeti $400M.
•
•
•
•
Sermayenin maliyeti 12%’dir.
Her bir kamyonetteki katkı marjı $1,500’dır.
Başa-baş miktarı ise 32,000 kamyonettir
Karar başa-baş miktarı analizine dayanmaktadır
• Nissan’ın Pazar payı 3%. Bu demektir ki sadece
12,000 Titan satabilecektir.
• Bu başabaş miktarı için yeterli değil
6
Maliyet
Özet
•
• Örnek:
• Sabit Maliyet (FC)=$100/year
• Marjinal maliyet (MC)=$5/unit
• Miktar (Q)=100/year
•
•
• Başa-baş fiyatı kaçtır?
•
Toplam talep veya piyasa talebi bir fiyattaki toplam satın alınacak ürün
sayısıdır.
Fiyatı düşür (miktarı artır) eğer MR > MC. Fiyatı artır (miktarı düşür) eğer
MR < MC. Optimum fiyat: MR = MC.
Talebin fiyat elastikiyeti e = (% talep miktarındaki değişim) ÷ (% fiyattaki
değişim)
•
Fiyat Elastikiyeti= [(Q1 - Q2)/(Q1 + Q2)] ÷ [(P1 - P2)/(P1 + P2)].
•
Eğer |e| > 1, talep elastik; eğer |e| < 1, talep inelastik.
%ΔGelir ≈ %ΔFiyat + %ΔMiktar
• Elastik Talep (|e| > 1): Miktar fiyattan daha fazla değişir.
• Inelastik Talep (|e| < 1): Miktar fiyattan daha az değişir.
Özet
•
MR > MC demek oluyor ki (P - MC)/P > 1/|e|; yani, eğer gerçek brüt kar,
istenen brüt kardan büyükse; fiyatı düşür
•
4 neden talebi daha fazla elastik yapar:
• Yani daha fazla sat
•
•
•
•
•
Yakın ikame ürünler.
Markalar için olan talep endüstri için olan talepten daha elastiktir.
Uzun vadede talep daha elastiktir.
Fiyat artıkça, talep daha elastik hale gelir.
Anekdot
• Hindistan: Rajasthan eyaletinde, benzin fiyatları
artınca bir çok çiftçi traktör yerine deve
kullanmaya başladı.
• Benzin fiyatı artınca, develere olan talep arttı.
• Develerin fiyatı iki yılda üç kat arttı.
Gelir elastikiyeti ve çapraz fiyat elastikiyeti
Tüketici Fazlası ve Talep Eğrisi
• Talebin Birinci Kanunu: fiyat düşünce,
tüketiciler daha fazla mal talep eder (satın
alır); diğer herşey sabit kalmak şartıyla.
• Tüketim kararı marjinal analize dayanır.
Eğer marjinal değer > fiyat, daha fazla
tüket!
• Fakat marjinal değer her bir ilave ürünle
azalır (azalan marjinal getiri).
• Tüketici fazlası= tüketiciye olan değeriödenen fiyat
Tüketici Fazlası ve Talep Eğrisi
• Hot dog tüketicisi
• İlk hotdoga $5 değer biçiyor, sonrakine $4 . . . 5.ye $1
7
Toplam talep
•
Toplam talep: bütün bireylerin talebinin toplamıdır.
•
Talep:
Price
$7.00
$6.00
$5.00
$4.00
$3.00
$2.00
$1.00
Quantity
1
2
3
4
5
6
7
Revenue
$7.00
$12.00
$15.00
$16.00
$15.00
$12.00
$7.00
Marginal
Revenue
$7.00
$5.00
$3.00
$1.00
-$1.00
-$3.00
-$5.00
Fiyata karar verme
• Kar= Gelir - Maliyet
• Talep eğrileri fiyata karar verme işini,
miktara karar vermeye çevirmiştir: “hangi
fiyata satmalıyım?” sorusu “kaç adet
satmalıyım?” sorusuyla aynıdır.
8