Ayşe Övgü ŞEN

Transkript

Ayşe Övgü ŞEN

Türkiye’de Simental
Genotipinin Yaygınlaştırılması
Araş. Gör. Ayşe Övgü ŞEN
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi
• Dünyada yaklaşık Simental varlığı 42 milyon baştır.
• Dünyada yetiştiriciliği yapılan en yaygın ırklardan biridir.
• Simental Almanya, Avusturya ve Çek Cumhuriyetinde önemli bir sürü
büyüklüğüne ulaşmıştır.
• Simental ve melezlerinden Avusturya, Slovenya, Fransa, Almanya,
Türkiye, İtalya, Hollanda, Kanada, Kolombiya, Kosta Rika ve İngiltere
önemli miktarda süt elde etmektedir.
8.10.2015
Araş. Gör. Ayşe Övgü Şen _ Türkiye Simental Yetiştiriciliği Paneli
2015
2
Simental Genotipinin Genel Özellikleri
•
•
•
•
•
•
•
Süt ve et verimi yeterli ve yer yer yüksek
Uzun ömürlü ve sağlıklı
Güçlü meme yapısı
Mastitise yakalanma ihtimali daha az ve SHS düşük
Üreme özellikleri yeterli
Sürüye uyumu iyi ve yumuşak huylu
Analık özellikleri iyi
• Buzağıların günlük canlı ağırlık artışı yüksek ve et kalitesi yüksek
• Buzağı ve erginlerde yaşama gücü yüksek
• Çevre isteklerinde görece kanaatkar
• Melezlemede oldukça yeterli bir genotip…
• Canlı damızlık ve sperma temini görece kolay….
8.10.2015
2015
3
8.10.2015
2015
4
Saf Yetiştirme
İthal edilen canlı hayvanların kendi içerisinde ya da
Türkiye’de halihazırda yetiştirilen Simentallerle
yetiştiriciliği ve/veya ıslahı yapılarak saf bir Simental
popülasyonu oluşturmak hedeflenebilir.
Amaç; bu aşamada gelişme hızı ve besi performansını
yükseltmek, süt verimi kalitesini korumak olmalıdır.
8.10.2015
2015
5
Melezleme
• Melezleme çalışmalarında amaç;
1. Irkın eklemeli genotipik değerinden ve/veya tamamlayıcı etkisinden
2. Heterozisten (Melez Azmanlığı) yararlanmaktır.
Simental her iki amaca da uygundur, bazı bölgelerimizde bu yöntemi uygulamak
zorunluluktur.
8.10.2015
2015
6
Irkın eklemeli etkisinden yararlanmak için;
Simental
• Kendinden küçük cüsseli,
• Süt verimi kendisinden düşük veya kendisiyle aynı, ama %süt yağı ve
%süt proteini daha düşük genotiplerle melezlenebilir.
*Bu durumda melezler ana genotipinin yaşadığı çevrede daha fazla
ürün ve daha fazla gelir sağlayabilirler.
8.10.2015
2015
7
Simental genotipi, sperma ve boğa kullanılarak
melezleme çalışmalarıyla yaygınlaştırılabilir.
Melezleme çalışmaları
• Kullanma melezlemesi
• Rotasyon melezlemesi
• Yeni genotipler elde etmek üzere yürütülecek
melezleme ve
• Çevirme melezlemesi
şeklinde gerçekleştirilebilir.
8.10.2015
2015
8
Kullanma melezlemesi
• Heterozisten yararlanmanın bir yolu kullanma melezleri elde
etmektir.
• Kullanma melezi elde etmek için uygun strateji;
Sütçü sürülerin ayıklanacak ineklerini Simental ile gebe
bırakıp, erkek ve dişileri besiye almak ya da
Erkekleri besiye alıp dişilerin bir kısmını uygun bölgelere
damızlık olarak satmak.
8.10.2015
2015
9
 Heterozisi sürekli ve yüksek kılmada
Melezlemesi’ etkin bir yoldur.
‘Rotasyon
• İki ya da fazla ırk kullanılarak yürütülebilir
• Bu sistemde her generasyonun dişileri kendilerinden daha farklı
genotiple yani kendilerine uzak olan bir baba ırkıyla çiftleştirilirler.
• Böyle bir sistemde, kırmızı et açığı da olan Türkiye gibi
ülkelerde Simental oldukça etkin bir şekilde kullanılabilir.
8.10.2015
2015
10
İki ırka dayalı* Siyah Alaca (SA) ve Simental (Sİ)
Rotasyon Melezlemesinde Korunan Heterozis
Irkların Payı, %
Generasyon
Baba ırkı
Başlangıç
1(F1)
2
3
4
5
6
7
8
SA
Sİ
SA
Sİ
SA
Sİ
SA
Sİ
SA
8.10.2015
Sİ
SA
0
50
25
62.5
31.25
65.625
32.8
66.4
33.2
100
50
75
37.5
68.75
34.375
67.2
33.6
66.8
Korunan
Heterozis,
%
0
100
75
63
69
66
67
66
66
n
KH  (1   Pa i .Pbi ).H F1
2015
i 1
11
İkili Rotasyon Melezlemesi
SAA Irkından ♂
X
Sİ B Irkından ♂
Sürü yenileme ♀
X
♀
SAA ırkının
payı
yüksek
♀
SİB ırkının
payı
yüksek
Sürü yenileme ♀
8.10.2015
2015
12
İKİLİ ROTASYON MELEZLEMESİ
ANA
BABA
ANA
BABA
ANA
BABA
ANA
BABA
8.10.2015
SA
Sİ
Sİ*SA
SA
SA*(Sİ*SA)
Sİ
Sİ*(SA*Sİ*SA)
SA
SA
Sİ
1
0
0,5
1
0,75
0
0,375
1
0
1
0,5
0
0,25
1
0,625
0
DÖL
KH, %H
OLARAK
%50 SA+%50 Sİ
1
%75 SA+ %25 Sİ
0,5
%37,5 Sİ+%62,5 SA
0,75
%68,75 SA +%31,25 Sİ
0,625
2015
13
Üçlü rotasyon melezlemesi
Esmer (ES), Siyah Alaca (SA), Simental (Sİ)
ESA Irkından ♂
SAB Irkından ♂
Sürü yenileme ♀
X
X
♀
A ırkının
ES
payı
yüksek
♀
SİC ırkının
payı
yüksek
SİC Irkından ♂
Sürü yenileme ♀
Sürü yenileme ♀
♀
SAB ırkının
payı
yüksek
8.10.2015
2015
14
ÜÇLÜ ROTASYON MELEZLEMESİ
Esmer (ES), Siyah Alaca (SA), Simental (Sİ)
SA
Sİ
ES
ANA
SA
1
0
0
BABA
Sİ
0
1
0
ANA
Sİ X SA
0,5
0,5
0
BABA
ES
0
0
1
ANA
ES X (Sİ X SA)
BABA
SA
ANA
BABA
8.10.2015
0,25 0,245 0,5
1
0
0
%62,5 SA+%,12.5 Sİ+%25 ES 0,625 0,125 0,25
Sİ
0
1
0
DÖL
KH, %H
OLARAK
%50 Sİ +%50 SA
1
%25 Sİ+ %25 SA +%50 ES
1,000
%62,5 SA+%12,5 Sİ+%25 ES
0,75
%31,25 SA+%56,25 Sİ+%12,5 ES
0,875
2015
15
• Yapılan birçok çalışmada F1 melezlerinde;
Süt veriminde
Sütteki yağ ve protein veriminde
Sütteki SHS
Mastitis vakalarının görülme sıklığı
Buzağı doğum ağırlığında
Gebelik başına tohumlama sayısında
Buzağılama aralığı
Karkas özelliklerinde iyileşme
olduğu belirtilmiştir.
8.10.2015
2015
16
8.10.2015
2015
17
• Almanya’da sütçü sürülerden et üretmek amacıyla,
Jersey ile Simental ırkı melezlemesinden elde edilen sonuçlar (Muller,
2014);
• Melezler, Jersey ırkına göre kesim ağırlığına 1 ay daha erken ulaşmıştır
(6.2 ay-7.3 ay).
• Melezlerin GCAA fazla olmuştur (0.865 gr-Melez, 0.754-Jersey).
• Melez buzağılar, saf ırkların buzağılarına göre daha fazla talep edildiği
belirtilmektedir.
Aynı çalışmada Siyah Alaca X Simental melezi tosunlar da 18 aylık
yaşta canlı ağırlık bakımından aralarında %5’lik bir fark oluşmuştur.
8.10.2015
2015
18
• Rusya’da yapılan çalışmada Simental ırkı ve Siyah Alaca X Simental
melezinde erkek danalarında karkas özellikleri incelenmiş;
Özellik
Genotip
Simental
Siyah Alaca X Simental
SA X Sİ /Sİ
12 aylık yaş
Kesim öncesi ağırlık, kg
Sıcak karkas ağırlığı, kg
Randıman, %
İç yağ ağırlığı, kg
İç yağ oranı, %
333.7 ± 1.75
171.5 ± 2.46
51.4
3.7 ± 0.22
1.1
367.6 ± 1.43
190.8 ± 2.39
51.9
4.4 ± 0.24
1.2
110
111
102
119
100
493.3 ± 2.03
268.4 ± 1.46
54.4
18.3
3.7
106
108
101
114
109
18 aylık yaş
Kesim öncesi ağırlık, kg
Sıcak karkas ağırlığı, kg
Randıman, %
İç yağ ağırlığı, kg
İç yağ oranı, %
464.1 ± 1.68
248.8 ± 1.72
53.6
16.1
3.4
Kaynak: Bel’kov ve Panin
8.10.2015
2015
19
• Güney Afrika’da yapılan çalışmada iki genotip arasında önemli fark bulunmazken,
melezlerde laktasyon sonrası CAA daha fazla olduğu tespit edilmiş ve 200 gün
içerisinde gebe kalanların oranı daha yüksek bulunmuştur.
Özellik
Siyah Alaca
Simental X Siyah Alaca
Süt Verimi
6519 ± 261
6109 ± 289
Sütteki Yağ, %
4.02 ± 0.07
4.29 ± 0.06
259 ± 8
260 ± 11
3.32 ± 0.05
3.49 ± 0.44
215 ± 8
213 ± 9
5.58 ± 0.24
5.16 ± 0.17
105 ± 4
100 ± 4
Sütteki Yağ Verimi, kg
Sütteki Protein, %
Sütteki Protein Verimi, kg
Sütteki Laktoz, %
Persistensi
Kaynak: Muller ve ark. (2009)
8.10.2015
2015
20
•
Muller, C. (2011) Güney Afrika’da sütçü sürünün performansını Simental
genotipi ile artırma yönünde yaptıkları çalışma sonucunda;
Siyah Alaca ırkı ile melezlemeye ilişkin
sonuçlar:
Jersey ırkı ile melezlemeye ilişkin
sonuçlar:
• Melezlerin süt verimi SA’ya göre düşük
bulunmuş ancak sütün fiyatından
değerlendirme
yapıldığında
melez
genotipin sütü daha yüksek değer
bulmuştur.
• Buzağı doğum ağırlığı melezlerin daha
yüksek bulunmuş (SA=38.5 SİXSA=39.2).
• Melezlerde güç doğum gözlenmemiştir.
• Gebelik için tohumlama sayısı SA=2.79,
SİXSA=1.93
ve
buzağılama
aralığı
melezlerde oldukça düşük bulunmuştur.
• Buzağı doğum ağırlığı melezlerin
daha yüksek bulunmuş (J=25.1
SİXJ=31.9).
• Melezlerde
güç
doğum
gözlenmemiştir.
• Gebelik için tohumlama sayısı
J=2.9, SİXJ=2.5 ve buzağılama
aralığı melezlerde oldukça düşük
bulunmuştur.
8.10.2015
2015
21
• İrlanda’da Siyah Alaca (SA) ırkı ile Kanada Herefordu X SA ve Simental
X SA melez erkek danaların büyüme ve karkas kompozisyonu
incelenmiştir. Çalışma sonucunda;
Yaş, gün
Karkas ağırlığı, kg
Karkastaki kas oranı
(g/kg)
Siyah Alaca (SA)
404
301
602
Kanada Herefordu X SA
433
320
577
Simental X SA
449
330
628
Genotip
Kaynak: Keane ve O’Ferrall (1992), özet
8.10.2015
2015
22
• Finlandiya’da saf Siyah Alaca ile Siyah Alaca X Etçi Irk boğaların et ve karkas
özellikleri üzerine yapılan çalışma sonuçları;
SA X SA
N
Kesim Yaşı,
gün
SA x AA
SA X BA
SA X CH
SA X H
SA X Lİ
Kesimhane verileri
349
1691
SA X Sİ
N
Ortalama
SA X Sİ /
SA X SA
SA X Sİ/
Ortalama
87323
783
621
562
587
592
582
575
592
586
582
91899
587
98
101
GCAA, g/gün
542
580
627
649
594
611
634
91899
545
117
116
Karkas
ağırlığı, kg
333
357
379
387
366
372
383
91889
335
115
114
Yağ skoru
2.4
3
2.1
2.5
3.2
2.5
2.7
91885
2.4
112
112
Ticari Kesim verileri
15
111
570
N
8806
57
29
22
58
Karkas
ağırlığı, kg
321
340
354
364
327
354
362
9098
322
113
112
Yağ skoru
2.4
2.8
2
2.6
3.3
2.5
2.9
9098
2.4
120
121
Kaynak: Huuskonen ve ark. (2013)
SA: Siyah Alaca, AA: Aberdeen Angus, BA: Blonde d’Aquitane, CH: Charalois, H: Hereford, Lİ: Limousin,
Sİ: Simental
8.10.2015
2015
23
• Kuzey Almanya’da 30 yıldır Siyah Alca ırkı Simental ile melezleme
yapmaktadır.
• Yetiştiriciler melez buzağıları SA erkek buzağılarına ve kesime giden
ineklere göre daha yüksek fiyata satabiliyor.
• Üreme kabiliyeti yüksek olduğu için sürü yenilemeye katkı sağlayacak
dişi oranı %40’a ulaşabiliyor.
• Sağlam meme yapısı,
• kaliteli ve kuru madde içeriği yüksek süt elde edildiği belirtilmiştir.
• İyi bir vücut yapısı ve sütün kalitesinden dolayı sağlanan kazanç, ve
dayanıklılık inek bakım ücretlerini düşürmektedir.
• Sütün yanında et üretiminden dolayı ekonomik üstünlük
sağlanmaktadır.
8.10.2015
2015
24
• Sırbistan’da yapılan çalışmada yerli Simental ırkının Siyah Alaca ile
melezlenmesinden elde edilen sonuçlar:
Genotip
Simental
F1
G1
G2
G3
G4
G5
Siyah Alaca
Siyah Alaca
Oranı, %
0.00
50.00
75.00
87.50
93.75
96.87
98.45
100.00
İnek sayısı
277
254
243
223
265
967
2053
6996
Gerçekleşen
Yaşam boyu
Heterozis,
Süt Verimi, kg
Kg
13980a ± 353
17470b ± 354
18860c± 347
19120c ± 332
19950d ± 308
20000d ± 199
10850d ± 175
19870d±143
594
537
72
538
408
168
-
Yaşam boyu
Yaşam boyu
Sütteki
Sütteki Yağ
Ortalama Yağ
Verimi, kg
Verimi, kg
3.68e ± 0.020
514a ± 11.4
3.53c ± 0.020 617b ± 11.4
3.58d ± 0.020 675c ± 11.2
3.55cd ± 0.019 675c± 10.7
3.46a ± 0.018
690c ± 10.2
3.43a ± 0.011
686c ± 6.4
3.44a ± 0.010
683c ± 5.6
3.49b ± 0.008
690c ± 4.6
Kaynak: Nemes ve ark. (2014)
8.10.2015
2015
25
• Kaliforniya sürüsünde yapılan SA X Montbeliard
melezine ait ilk laktasyon süt verimine (305
günlük) ilişkin sonuçlar
SA
Montbeliard X SA
İnek Sayısı
380
494
Süt verimi, kg
9766
9169
Toplam Yağ verimi, kg
346
334
Toplam Protein verimi, kg
306
293
Toplam (Yağ + protein verimi), kg
652
627
Kaynak: Heins ve ark. (2005)
8.10.2015
2015
26
• İtalya’da yetiştirilen genç İtalyan Simental ırkı boğalarıyla farklı
seviyelerde Montbeliard ırkıyla melezlenmesinin et kalitesine etkileri
incelenmiştir:
5 aylık
12 aylık yaştan
yaştan
5-12 ay
kesime kadar
kesime
GCAA, g/gün
GCAA, g/gün kadar GCAA,
g/gün
Etteki KM
oranı, %
Etteki
protein
oranı, %
1260
26.5
21.9
1150
1240
26.7
21.7
1320
1130
1230
27.1
21.8
674±44.7
1350
1220
1290
26.9
21.8
555
663±45.4
1340
1100
1240
26.8
21.9
545
676±47.7
1340±132
1150±196
1250±111
26.8±1.98
21.8±1.10
Montbeliard
geni oranı, %
Yaş,
gün
Canlı
Ağırlık, kg
Simental
0
546
677±42.5
1370
1130
SİM25M
24
538
678±44.9
1320
SİM50M
50
548
686±60.1
SİM75M
75
543
Montbeliard
95
Ortalama
47
Genotip
Kaynak: Piasentier ve ark. (2003)
8.10.2015
2015
27
Ceylanpınar Tarım İşletmesinde Kilis, Simental X Kilis F1, G1 ve F1XG1
genotiplerin melezlemesinden elde edilen verim sonuçları (Koçak ve
Özbeyaz, 2005);
• Üreme özellikleri bakımından;
Çalışmada
İlk tohumlama yaşı (gün),
İlk buzağılama yaşı (gün),
Gebelik başına tohumlama sayısı,
Gebelik süresi,
Buzağılama oranı ve aralığı,
İkiz doğum ve
Ölü doğum oranı
genotipler arasında fark önemsizdir.
8.10.2015
Servis periyodu,
Gebelik oranı,
İki doğum arası süre bakımından
genotipler arasında fark önemli
bulunmuştur.
F1XG1 melezlerinin en iyi değerlere
sahip olduğu gözlemlenmiştir.
2015
28
• Süt Verim Özellikleri bakımından;
305 günlük LSV bakımından; G1>F1>F1XG1>Kilis,
LS bakımından; G1>F1XG1>F1>Kilis,
Kuru Dönem; F1XG1<G1<F1<Kilis olduğu tespit
edilmiştir.
8.10.2015
2015
29
Çevirme Melezlemesinden elde edilen sonuç
8.10.2015
2015
30
Bayern-Genetik
Kısaca sütçü sığırlarda yapılan Si ile melezlenmesi sonucunda;
• Heterozis etkisinden yararlanarak, melez bireylerde ömür uzunluğu ve
fonksiyonel özelliklerde %10’luk bir iyileşme beklenmektedir.
• Bunun yanı sıra melezlerin yaşama güçlerinin daha yüksek olması,
ölüm oranlarını azaltmakta ve karlılığı arttırmaktadır.
• Bu nedenle, melezlerin sağlayacağı üstünlükten yararlanmak isteyen
ticari süt sığırcılığı işletmelerinde sistematik melezleme
programlarının sayısı Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Danimarka,
Yeni Zelanda, Kanada gibi ülkelerde giderek artmaktadır.
• Nitekim Yeni Zelanda’da süt verim kayıtları tutulan sütçü sığırların
%36’sı, ABD’de %10’u ve Hollanda‘da %9’u melezlerden oluşmaktadır.
8.10.2015
2015
31
Simental Melezlerin avantajları
Kaliteli süt üretimi
Sağlam meme yapısı sayesinde mastitis olasılığı azalır
SHS sayısı düşük süt üretimi
Daha düşük sağlık masrafı
Uzun ömürlü
Yaşama gücü yüksek buzağılar elde edilmesini sağlıyor
8.10.2015
2015
32
Öneriler
• Melezleme çalışmalarının yürütüldüğü bölgelerde besi kooperatifleri
ve ürün değerlendirmeye yönelik örgütlenme desteklenmelidir.
• Simental ve Simental’den köken alan ırkların en iyi performansı
sağlayabileceği besleme çalışmalarına ağırlık verilmeli
8.10.2015
2015
33
• Simental ırkının sütteki yağ ve protein oranı yüksek olmasının
avantajını kullanarak, özellikle sütün değerinden satılamadığı
bölge/yörelerde sütün ürüne işlenerek pazarlanması sağlanarak daha
yüksek gelir elde edilebilir.
• Kaba yemin uygun olduğu bölgelerde, kaba yem ile beslenen sütçü
Simental sürüleri oluşturularak, özel süt ürünleri üretimi teşvik
edilebilir.
• Simental ırkının yaygınlaştırılması sonucunda erkek buzağı sayısı
artacak bu da ülkeye kırmızı et sağlanması, ayrıca melezlerin de karkas
ve et kalitesini artırması açısından ayrı önem taşımaktadır.
8.10.2015
2015
34
• Deneme sürüleri oluşturularak Simentalin Türkiye koşullarında en iyi
performansı gösterdiği ırk ve bölge belirlenerek yetiştiriciliği teşvik
edilebilir.
• Melezlemeden tam anlamıyla faydalanabilmek amacıyla sürülerde saf
hayvanların da bulundurulmasına özen gösterilmelidir.
• Sütün kalitesine göre değer verilen bölgelerde de sütteki %yağ ve
%protein içeriğinin yüksek olmasından dolayı Simental melezi
kullanılması teşvik edilebilir.
8.10.2015
2015
35
• Boğa dağıtmak, özellikle brucella hastalığının yaygınlığı dikkate alınırsa
uygun bir strateji değildir.
• Simental melezleri boğa olarak kullanılabilmelidir.
• Küçük yerleşim birimlerinde kızgınlık senkronizasyonu ve yapay
tohumlamadan yararlanılmalıdır.
• Yapay tohumlamacılarla ilgili sınırlamalar kaldırılmalı ve kısa süreli
eğitime tabii tutulan çiftçilerin kendi sürülerinde yapay tohumlama
yapmaları sağlanmalıdır.
• Boğa vermek yerine yapay tohumlama ekipmanı sağlama tercih
edilmelidir.
8.10.2015
2015
36
Beni dinlediğiniz için
Teşekkür Ederim
8.10.2015
2015
37

Ayşe Övgü ŞEN

Transkript

Benzer belgeler

Elveda "Art Bridge

KOK HUCRE BROSUR.indd - Düzen Laboratuvarlar Grubu

Düzen Laboratuvarlar Grubu

EMRE şen`İn Lavanda cennetİ

İndir - Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü