AGAÇ TELDiREK VE ÇiT KAZ_IKLARININ PRATiK YÖNTEMLERLE

AGAÇ TELDiREK VE ÇiT KAZ_IKLARININ PRATiK YÖNTEMLERLE

YAV!N KU~t.ıi_U KITAPL
AGAÇ TELDiREK VE ÇiT KAZ_IKLARININ PRATiK YÖNTEMLERLE
EMPRENYE EDILME OLANAKLARI
YAZAN
A.PAMiR ERTEN
Orman Yüksek Mühendisi
ORMANCILIK ARA~TIRMA ENSTiTÜSÜ YAYlNLARI
Muhtelif Yayınlar Serisi No: 36
Ankara-1980
ORMAN HARiTA VE FOTOGRAMETRi MÜOÜRLÜÖÜNDE BASILMIŞTIR.
iÇiNDEKiLER
1-.. GiRiŞ ........ -.......................................
3
2. AGAÇ TELDiREK VE ÇiT KAZlKLARlNlN EMPRENYE
ELliLMEK ÜZERE HAZlRLANMASI ........ ··~··•••••• ••
4
3,1.KULLANILACAK OLAN EMPRENYE MADDESINDE
ARANACAK KO~ULLAR ••• ,.................... •• •• • •
6
3. Emprenye Mad.Jeleri Hakkindaki Genel Bilgiler..........
7
4. SlCAK VE SOGUK TANK YÖNTEMİ. .. ,. ...... •••....
10
5. UZUN SÜRELi DALDIRMA YÖNTEMi..................
19
6. YARARLANILAN KAYNAKLAR.......................
25
!-GiRiŞ
Ağaç
malzemenin en iyi §ekilde korunması vakum/ basınçlı
tesislerde emprenyesi ile mümkün olur. Ancak bu gibi tesislerin kurulu§ maliyetleri yüksektir. Bu nedenle yurdumuzun her yerinde kurulma olanakları kısıt! ıdır. Nitekim yurdumuzda tüketilen ağaı;t teldi~ek, demiryolu traversleri ve bir kısım maden direkleri o.. n ılan yöntemlerle emprenye edilebilmektedir. Bugün ormancılık çalı§malarında, orman içi ağaçlandırmaları, orman imar-islah ve bakımı, mera islahı ve erezyon kontrolu, daimi ve geçici
fidanlıklar
tesisi v.b. sahaların korunmasında ve sınırlandırılmasında çitkazık­
ları ayrıca haberle§me §ebekesinin kurulmasında ağaç tel
direkleri
önemli miktarlarda kullanılmaktadır. Bu günkü uygulama §ekli ile,
anılan bu ağaç malzemelerin büyük bir kısmı ya hiçbirkoruyucuönlem almaksızın kullanılmakta veya toprağa giren kısımları yakılarak
yüzeyleri kömürle§tirildikten sonra kullanılmaktadır. Yüzeyin kömürle§tirilmesinden amaç, kolay çürüyen diri odun tabakasının kömürle§tirilerek azaltılması, dı§ tabakanın kurutulması, yanma esnasında yüzeyde oluşan katran ve katran yağı gibi maddelerle
ağaç
malzemenin mantariara kar§ı korunmasıdır. Ancak pratikte bu amaç
sağ lanamemektadır. Ağaç malzemenin enine kesitinin zayıflamasıy­
la ta§ıma kabiliyeti azalmakta, dı§ tabakanın fazla
kurumasır.dan
çatlaklar olu§makta, çatlaklarda mantarların girmesini daha da' kol ayiaştırmaktadır. Ayrıca kömür tabakası rutubet çekici etki yap maktadır. Kısaca yüzeyin kömürleştirilmesinin ağaç malzemen,in kullanı§ sUresi Uzerine önemli bir etkisi yoktur. Gerek tabi gerekse yüzeyleri kömürle§tirilerek kullanılan ağaç teldirek ve çıt
kazıkiarı
mantarlar ve böcekler tarafından kısa bir sürede tahrip edilerek kullanı§ değerlerini kaybetmektedir. Bu durum bir taraftan yeni masraflario ağaç tel direk ve çit kazıklarının kurulmasını zorunlu kılmak­
ta ve böylece para, i§ gücü, zaman kaybına diğer taraftan hammadde kaybına neden olmaktadır. Bu nedenle alınan ağaç malzemenin
kullan ı§ ömrünü arttıracak, ormancılık ko§ullarına elveri§li pratik ve
kazanlı
3
ekonomik ve yeter derecede dayanıklık sağlaya baııı metoelvekimyasal maddelerle mepreı:ıye edilmesi gerekir. Bu gUn ormancılık ko;ıullarında ağaç tel direk ve çit kazıklarının emprenyesinde sıcak ve
soiıuk tank ve uzun süreli batırma en uygun yöntemlerdir.
'2-AGAÇ TELDiREK VE ÇiT KAZlKLARlNlN EMPRENYE EDiLMEK ÜZER~ HAZlRLANMASI.
Ağaç tel direkler TS 56 esaslarına göre,çit kazıklarında8-15
cm çapında 2.00 m boyunda hazırlanmalıdırlar.En uygunkesimmevsimi sonbahar sonu ve kı§ aylarıdır. Önerilen yöntemlere göre, ıyı
bir kuruma ve emprenye hammaddesinin derin olarak nufuzunu sağ lamak için ağaç malzemelerin kabuklarının iyice soyulması gerekmektedir. Kabuk soymoda odunun tamamen beyazla~tırılması gerekmektedir. Beyazla;ıtırma, dı;ı kabuk, iç kabuk (soymuk) tabakası ile
son yıllık halkaya ili§kin dı§ odun tabakasının soyularak çıkarılması
demektir. Ağaç malzeme üzerinde kabuğun parçalar halinde b ıra­
kılması emprenye maddesinin odununun iç kısmına i§lemesini engel1ernektedir.
ll 5 cm
$E KiL ı- Kaouk
4
soymada kullanılan dört ;ıyaklı destek
Çit kazıklarının kabukların soyulması dört ayaklı desteküzerinde yapılması çalı§mayı kolaylaştırır. (şekil 1) Tel direklerde ise
kabuk soyma işlemi kabuk soyma demiri ile yapı Imal ıdır.
Ağaç tel direk ve çit kazıklarının emprenyesinde, emprenye
maddesinin odun içerisine derin bir şekilde girmesini sağlamak i çin
iyi bir şekilde kurutulması gereklidir. Bunun içingöz önündetutulacak hususlar şunlardır;
a) istif yeri (depo) rutubetl.i yerde olmamalı, yüzeyi düzgün,su
birikintilerine neden olan çukurlar bulunmamalıdır Mantarların üreme ve gelişmelerine uygun ortam teşkil eden ot, yabancı maddev.b.
gibi şeyler bulunmamalı, havadar olmalıdır.
b) Kurulacak istifler toprakla temas etmemelidir. istiflerin toprakla ilişkisini kesrnek i'i'in emprenye edilmiş altlıklar veya betonayaklar kullanılmal ıdır. lstiflerin toprak yüzeyinden yüksekliği 30-60
cm olmalıdır.
c) istiflerin ön taraf hakim rüzgarların geldiği yönde ve yağ murdan korumak için üzerieri kapatılmalıdır. Ağaç malzemenin,genel olarak lif doyğunluğu rutubet derecesinin (%28) altına kadar kurutulması yeterlidir.
Ağaç tel direk ve çit kazıkiarı için uygulanabilecek ist if şe­
killeri Şekil ( 2-3) gösterilmiştir.
ŞEKİL 2- Agaç çit bzıklarının istiflenmesi
5
ŞEKiL 3- Ağac tel direklerinin istifltnmesi
Emprenye ijleminden önce ağaç teldirek ve çit
son kulkımm ~e killeri verilmelidir.
kazıkiarına
· 3- KULLANILACAK OLAN EMPRENYE MADDESiNDE
NACAK KOŞULLAR
a) Bitkisel ve hayvansal
zararlılara kcır§l
ARA-
zehirli etkil'eri yilksek
olmalıdır.
b) Kullanılan
emprenye maddesi fiziksel olarak odun lifleri taiyi bir §ekilde tutulmalı, yağmur ve toprak suları tarafından
yıkanmamalı veya yıkanma ve buhar!a§ma ile meydana gelen kayıp
·en alt dUzeyde olmalıdır.
c) Odun içerisine iyi ve derin homojen (yeknesak) bir §ekilde
girebilmelidir.
d) Kullanılan emprenye yöntemine g!lre, gerektiği zaman sıcak
rafından
halde (JO'!.I00°C) ısı dereceleri orasında kullonılobilmeli, bu duıı,ımda özelliklerini kaybetmeliclir.
6
e) Odunun fiziksel ve mekaniksel özelliklerine zararlı ve buntel direk ve çit kcızıklarıyla bir gibi demir kısırnlara etki ederek
korozyon (paslanma) meydana getirmemelidir .•
f) insan ve hayvan sağlığı Uzerine zararlı ve zehir li bir etki
_ları azaltıcı etki yapmamalı Ağaç
likte kullanılan çivi, vida, bulan
yapmalıdır.
g) Odunun tutu~ma kabiliyetini arttırmamalı aksin-: azaltmalı dır.
h) Kullanılacak emprenye maddesi ucuz olmalı istenildiği zaman istenildiği miktarda sağlanabilmelidir.
ı) Depolanması kolay olmalı, uzun sUreli depolamadan dolayı
bozulmamalıdır.
kolay ve yangın tehlikesi yaratmamalıdır.
Emprenye maddesinin hazırlanması ve konsantrasyonu kendi
tanıtma klawzuna göre yapılır. (Q
Genel olarak ya emprenye kazanında veya emprenye çözeltisi hazırlama takında yapılır. Suda koldylıkla çi:SzUnen- emprenye
maddelerinde 100 lt. suya belirli bir. miktar emprenye tuzunun yava§
yava§ ilavesi ve iyice karı§tırılması suretiyle hazırlanır.
i)
Hazırlanması
3.1. EMPRENYE MADDELERi HAKKINDAKi GENEL BiLGiLER
Emprenye maddeleri Uç gruba ayrılır :
1) Yağlı ve yağ niteliğinde oldn emprenye maddeleri,
2) Suda çi:SzUnen emprenye maddeleri,
3) ](olay buharlaı.a.n yağlar organik çi:SzUcUier içinde çı:szUnen
· .emprenye maddeleri
Yukarıda grublandırıfan emprenye maddelerinin birçok çe §it leri bulunmaktadır.
'
Kreozot: Ta§ kı:smUrU katran ın damıtılmasından elde edilir.
Açık hava ve su etkilerinin bvlunduğu ortamda gUvence ile kullanı­
lır. Önemli yararları §Unlardır~
a) Mantarlara, bı:sceklere termit ve deniz içerisinde kullanılan
ağaç malzemeyi tahrip eden hayvansal zararlılara kar§ı zehirli
ve
koruyucu etkisi yuksektit.
b) Yıkanmalara kar§ı yu'ksek bir kar§ı koyma ı:ızelliğinesahiptir.
7
c) Metallerler korozyon meydana getirmez onları paslandırmaz.
ci) Kreozotlo ağaç malzemede, kreozot suyun içeriye girmesini
önler.
Sakıncal ı yön leri :
1) Ağır kokuludur.
2) Kreozotla emprenye edilen ağaç malzeme yağlı boya ile boboyanmaz,
3) Kreozotla temasta bulunan i§çilerde önlemalınmazsa
bazı
deri hastalıkları olu§ur.
4) Emprenye edi lecek ağaç malzemenin rutubeti % 25 in altın­
da olmalıdır,
5) Ağaç malzemenin kendine öz olan rengini deği§tirir.
6) Ta§ıma ve depolaması zor ve pahalıdır.
Kreozot, ta§ körnUründen kok üretimi esnasında olu§an katran ın damıtılmasında elde edilir. Bugün sadece Karabük Demir Çelik i§letmeleri Kök Fabrikası Tali Ürünler Ünitesinde üretilmektedir.
Diğer demir çelik fabrikalarında ise kreozot üretimi yapılmamakta,
hatta Ereğli demir çelik fabrikalarında elde edilen katran yakılarak,
önemli kreozot kaybına sebeb olunmaktadır. Karabük tesisleri 14.000
-15.000 ton kreozot üretebilecekken yıllık üretim 3-4.000ton civa·rındadır. Bu da ülke ihtiyacını karşılayamamakta zaman zaman dı§
alım yoluna gidilmektedir.
b) Suda çözünen emprenye maddeleri.
Özellikleri a§ağıdaki gibidir.
1) Bu maddeler kokusuzdurlar,
2) Bunlarla emprenye edilen ağaç malzeme Uzerine yağlı boya,
vernik gibi maddeler sürülebilir,
3) Yanıcı değildirler.
4) Ağa~ malzemenin rengini yapılarına göre deği§tirirler,
5) Kuru tuz halinde ta§ ın ma ve depolanmal arı kolaydır.
6) Metaller üzerinde korozyon meydana getirirler,
7) Bazıları kolaylıkla yıkanabilmekte, bazıları ise kısmen veya
'tamamen odun lifleri tarafından tutularak açık hava ortamında kul ' lanılmaya elveri§lidir,
8) Rutubetin odun içerisine girmesini önleyememektedirler,
9) Ağaç malzemenin emprenyeden sonra kurutulması gerekir,
10) Arsenikli tuzlario emprenye edilen malzeme
kullanıldıktan
8
sonra yok edilme arseniğin zehirli niteliği ve çevresağlığı açısından
üzerinde titizlikle durulacak bir sorun yaratmaktadır :
ll) Odun lifleriyle kuvvetiice sabitleşen tuzler ağaç malzeme nin esnekfiğini azaltır.
Bu tip emprenye maddelerinde ülkemizde Triolith- CB tanalith-C ve Wolmanit-CB adı altında tuzlar Uretilmektedir.
Wolmanit-CB (CCB Bakır /!<rom/Bor) birleşiminde % 35 basülfat:
(CuSo4- 5 H2ol %45 potasyum bikromat (I<2Cr207l % 20borikasit
(H3B03) vardır. yıkanmaya dayanıklıdır 20°C suda kolayca erir.
Demir, bakır ve çeliğe etki etmez çinko ve golvan iz li kapaklarda
kullanılmaz. Ağaç malzeme yeşil ile kahverengi yeşil arasında
bir
renk alır. Ağaç malzeme emprenye işleminden sonra koruyucu maddenin odun içerisinde iyi bir şekilde yayılmasını ve tesbitini sağla­
mak için 3 hafta ist ifte bekletilmelidir. (1) (6)
Tanalith-e (CCA Bakır/l<romiArsenik) birleşimi nde %45 potasyum kromat (1<2 Cr2 0-J % 35 Bakır sulfat (C uSe 45 H 20) % 20
Arsenik penta oksit ( AS2 Os- 2 H 20) vardır. Birleşimindeki orsen ikten dolayı kuvvetli bir zehirdir. Ambalaj ının açılması esnasında
çok dikkat etmek gerekirse maske ve eldiven kullanılmalıdır. Mantar ve böceklere karşı tesirlidir. Çok çabuk odun lifleriylesabitleşir,
yıkanmaya karşı dayanıklıdır. Tanalith-C ile hazırlanan eriğin sı­
cakfığ ı 40°C olmalıdır. Daha sıcak olursa kristallenme yapar. (6)
Triolith-C. B (Bakır/Bikromat/Boron) gurubuna dahi 1 suda eri yen bir emprenye maddesidir. l<okusuzdur, Demir bakır ve bunların oluşumları na etki etmez. Ağaç malzerneye yeşil-koyu sarı-l<ah­
verengi arasında bir renk verir. (7)
Cl Kolay buharlaşan yağlar yada organik çözUcUler içerisinde
çözünen emprenye maddeleri
kır
Bu gruba suda çözUnmeyen fakat yağlar veya diğer organik
çözUcUlerde çözülen bazı emprenye maddeleri girer. Bunlardan birisi klorlandırılmış naftalin olup çözücü olarak Metonal ve petrolden
fayda! ın ılır. En çok kullanılan Pentaklorofenol dur. Çözelti ci madde olarak kreozot, petrol, linyit kömürU katran yağı mazot, tetrak lar karbon kullanılır. Fena kokuludur bu nedenle yapılarda ve kapalı yerlerde kullanılmaz. (1)
9
4- SlCAK VE SOGUK TANK YÖNTEMi
Basınç uygulamayan bir yl:lntemdirı
·Emprenye maddesi olarak kreozot ve emprenye tuzları çl:lzeltileri kullanılmaktadır. Bu yı:sntemde hava kurusu rutubet derecesi ve
kadar kurı.ftulmu~ ağaç mal.zeme UstU açık bir emprenye kazanın da
bulunan sıvı haldeki emprenye maddesi içerisinde ısıtılmakta, daha
sonra belirli bir sUre soğuk emprenye maddesi içerisinde bırakılmak­
tadır. Yl:lntemin uygulamasında emprenye maddesinin ısı
dereceleri
farklılığı nedeniyle kendiliğinden çe§itli derecelerde basınclaroluıı­
makta, bu basınç yardımıyla emprenye maddesi ağaç malzeme içeri sine derin bir ~ekilde girebi lmektedir. Emprenye sıvısının sıcak ve
soğuk haldeki ısı farkları ne kadar buyuk olursa, edunun · içindeki
hava basıncı ile sıvı i.çerisindeki fark o kadar fazla olmaktadır.
Sıcak ve soğuk Tank Yı:sntemi 3 §ekilde uygulanabilir ;
1- Blrinci §ekilde, ayrı bir kazanda sıcak emprenye maddesi içerisinde ısıtılan ağaç malzeme "ikinci bir kazan içerisindeki soğuk
ve emprenye maddesi içerisine batırılmaktadır. Bu uygulama §ekli n
de i ki emprenye kazanı ku lı anılmaktadır.
2- ikinci §ekilde, yalnız bir emprenye kazanı kullanılmakta,a­
ğaç malzeme evvelasıcak emprenye maddesi içerisinde ısıtıldıktan
spnra, sıcak emprenye maddesi bir motor pamp tulumba ile bo~tıl­
makta bunun yerine Kazana soğuk eprenye maddesi doldurulmakta dır.
3- ÜçUncU §ekilde ise yine bir emprenye kazanından faydalanıl­
makta, ağaç malzeme emprenye (1) maddesi içerisinde ısıtıldıktan
·sonra, aynı ·kazanda soğumaya terk edilmektedir.
.
Bir ve ikinci §ekil ·uygulamaltda ısıtma periyodundan soğut­
.!Tic periyodıtnıa geç i§ kısa bir zamanda yapılmalıdır. Aksi halde so ğu k emprenye maddes.inin etkisi azalmaktadır. Birinci §eki 1 empre,nye sUresini kısaltması bakımandali daha pratik bulunmaktadır.
Bu yı:ıntemle emprenyenin yapılmasında UstU açık basit bir
varil kullanılabilir Şekil (4)
Varilin içerisindeki emprenye maddesinin ısıtılması için alt·
tarafı'na tuğla veya ta§tan basit bir ocak yapılmaktadır .Arka tarafı­
nada bir baca ilave edi lebilir. Bazı durumlarda toprak içerisine açı­
lwı bir çukurda ocak v.azifesini gtsrebilir. Varile yerle§tirilen çıt ko-
lO
SEKIL 4
- Sıcak ve soguk tank yönteminde tek veırilin kullanılm;;ısı
zıklarının alt uçlarından emprenyemaddesinin kolayca
emilmesini.
sağlamak için varilin tabanına madeni yuvarlak bir levha ilaveedilmektedir. Su levhanın Uzerine birbirine paralel demir ~erit ler (lama)
perçin veya kay.ıakla tutturulmakta ve bunlar Uzerine ise uçları yu- .
karı doğru bakmak Uzere 3- 4 cm uzunluğunda sivri uçlu demir veya çiviler bulunmaktadır. Su demir veya çicil<;ır çit kazıklarının
uç taraı'ına saplanarak yukarıya kalkmosını ve emprenye maddesinin
uçlarlhdan daha kolay girmesini sağ lamaktadır. Isıtmodan sonra so Jjutma periyodu da ayrı kazanda yapılır •. (2)
ll
Birinci verilin yanına ikinci bir varil konulduğu
takdirde
(§.;,kil 5) birisi sıcak, diğer soğuk emprenye maddesi için kullanılır.
Böylece soğutma için zaman kaybedilmediğinden kısa zamanda daha
çok çit kazı k emprenye etmek mümkün olur. (2)
Bu yöntemin diğer bir uygulama §ekli, ortadan ikiye ayrılfiili
bir varilin iki parçasını birbirine kaynak ile eklenmesi süratiyle el-
Ufı!ıUIUUUwue
-Sıcak ve soguk
tank
ŞEKIL 5
yönteminde çift varilin kull;ırııln~,;ısı
de edilecek emprenye kalındaua yapılabilir (§ekil 6). Bu
§ekilde
yapılan emprenye kas ı na zeminde dengeli durabilmesi için demirayaklar takılır. Anılan bu kap çit kazıklarının uzun süreli daldırma
yöntemi i le emprenyesindede kullanılabilir. Bu §eki lde yapılan emprenye kablarından bir veya iki tanesi yöntemin uygulanmasında faydalaııırlır. Birinin ah ında ale§ yakılarak sıcak emprenye kazanı olarak kullanılır. Ostü aç ık bu kaplara konocak olan çit kazıklarının
12
SEKiL 6
ve soguk tank yönteminin degişik bir uygulama şekli
( Uzun süreli dal d ır m .;ı yönt e min d ed e kul! anılır.)
-Sıcak
13
· devamlı olarak
maddesi içerisinde kalması için baskı kagereklidir. (5)
Bu basit koplardan ba§ka çok sayıda çit kazığını bir defada
emprenye edilebilmesini sağlamak bakımından vakum 1 basınçlı emprenye kurulu2larına göre ucuz fakat emprenye .maddesinin iyi bir ~e­
kilde girmesine imkan veren UstU açık kazanlar kullanılmaktadır.
~ekil7) (7)
Bu kurulu§ta kazanların biri sıcak diğeri soğuk
emprenye
maddesi içindir. Kazanların boyları 2.60 m, genişlik ve yuksekiikleri 1.00 m dir, (2.60xi.OOxi.OO) iki kazan arasında 1.30 m aralık
bulunmalıdır. Kazanların dip kısımları 9 mm yan tarafları 6mm saçtan yapılmalıdır. Ağız kısmına kazanın içine doğru çıkıntı
yapan
~ö§ebant demir. i kaynatılmal ıdır. Emprenye maddesi içerisine konulan
çit kazıklarının yukarıya yUkselmesini önlemekiçin kullanılan baskı
kula§ları çıkıntı ·yapan kö§ebentlerin alt kısmına sıkı§tırılmalıdırJ(a­
zanların Uzerine oturocağı 'temel ta§ ve betondan yapılmalıdır.Ka­
zanların ikisinin altına 4 .5QX O.55X O.65 m boyutlarında ocak kanalı bulunmalıdır. Ocak çukurda olup birkaç basamak
merdivenle
i nilerek içerisinde bulunan odunlar ate§lenmektedir. (Ş eki 1 8-9-10)
Ocak kanalının arka tarafına 0.30 m çapında 5.00 m boyunda saçtan bir baca yapılmalıdır. Kazan ile baca arasına, ocak
kanalı Uzerine bir temizleme kapağı konuimal ı, ocak kanalı içerisinde biriken kul ve kurumlar zaman zaman temizlenmelidir. Isıtma
sırasında ısı kaybını önlemek için kazanın UstunUn saç veya . tahtadan yap ıl mı§ bir kapakla örtolmesi faydalı olur .Ayrıca emprenye tesisini yağı§lardan korumak ve tum yıl çalı§abilmesi için Uzerinin çatı ile kapatılması zorunludur.
Her iki Kazanın ortasına bir.emme basma tulumba veya mo torpomp konursa doldurma i§lemi daha kolay bir §ekilde yapılabilir.
Ayrıca emprenye maddelerinin konabiieceği bir ambar ın · ·yapılması
iyi olabilir. Emprenye maddesi olarak kreozot kullanı lması halinde :ı
sıcak emprenye maddesinin ısı derecesi 99
105 c arasında bulunmalıdır. 113
cUzerinde yapılan ısıtmalar kreozotun buharla§Orak kaybına neden olur. Emprenye tuzlarında ise bu ısı 80-85
C
ol mal ıdır. Isı derecesi termemetre ile devamlı olarak kontrol edilmelidir. Burada kal ı~ sUresi 4-6 saat kadardır. Soğuk kazanda, Kreozotun emilmesinin iyi olçıbilmesi için ısının 38 C,emprenye tuz ların ısı 20
C civ.arında olması gerekir. Ka lı§ sUresi 2-4 saattir.
la~larının kullanılması
°
°
14
°-
°
°
°
t7TI
....o
()
o
.,...
:::ı
ın:::ı
-~
c
:::ı
o
.a
:0
U>
@
c
"'c
ı::ı
- <:--
:0
c
,
'-
~ g
o
~
••"'
ı.-::ı:
-"
()
• ~·•'• ,n:".. "O.O
F.
<U
..:.::
..:.::
u<U
ın
>:ı
:::J
<~
.....
ı
-'
·:.:::
IJJ
ıJ)
<:ı
...
~
~
~
<U
N
:::ı
- ...---
...
...
·-z...
<U
c
-
o
......
......
@
~
ı.:
'Z
~
~
o
.l=
~
..
.,...
15
e
1
.. ·.:·: ~··
·... ·.
8
L------:-i.. ·'\:.':.:·
1
ı
H---I..,-- -
ıTEMizYK ı
- -- -
<';:·:::: ::..''
-ı-------'T"
60ŞALl'MA KANAL\
ı KAPA.Gı ı
~ı
~ı
~ı
ı
ı
ı
ı SJCAK
KAZAN
ı
ı
ı
ı
ı
.·
ı
. ·,
ı
. ' : ··~·
'' .f '• . :
'
0~.4 ıç
OCRK.
Giı.isi
GlltiŞI
1-----ı
.'.
f-----ı
... ·.·.·.-.,
f-----ı:·:. '':~··.: .. '
.. ·.:·.·.
.·..~.: .· :
1----1
WSf.EIJ <iiill.iiN:Ş
ŞEKiL 8- Üstü açık kazanların üstten görünüşü
16
ŞEKiL 9- Üstü açık kazanların boyuna kesiti
17
...>1.u
...
...
:e-
. .
.;:!
"'~
·;:"
l.ıı
<>
<ıı
~
~
l;
"'
SEKiL 10- Üstü açık kazanın ayrıntıları
18
-,
Bu yönteme,
kazğı ıok,~tilen emprerıye
Krezotok
_kg/m3
uikemizde yapılan ara~tırmada 1 m 3 çit
maddesi miktarı a§ağıdaki gibidir. (2)
Tanalilh-U
kg/m3
Hick sons C, B, C
kg/m3
Me§ e
76,5
4.9
3.5
Kestane
38.8.
1.6
2.0
Kayın
234.9
7 .8
9.7
Karaçam
249.6
5.0
9.8
Sarıçam
227.'i
4.1
4.1
5 UZUN SiJRELi DALDiRMA YÖNTEMi
Bu yöntem özellikle tel direklerinin gerekirse çit kazıkları­
da emprenyesi için önerilmi~tir. Teldirekler için su sızdırmaya­
cak §ekilde betondan yapılmı§ havuzlarda uygularıması en uygunudur.
Tel direklerinin yUzeye çıkmasını önlemek
ı ile tel
direkleri devami ı olarak empreııye havuzunda lui·ulur .Enıprenye sü resi 2,..14 gün arasında deği§ir. Bu yöntemde çogunlukla suda çözünen emprenye tuzları kullan ıl ır. Havuzun boyutları l.50X2 .OOXI2 .00
m olarak önerilir. (Şekil ll)
Taze haldeki teldireklerin emprenyesinde emprenye çözeltisinin konsantrasyonu yUksek, kurutulmuita ise dU~Uk olmalıdır .Kreozot gibi yağlı emprenye maddeleri kullanıldığı zaman tel direkierin
% 25 rutubet ihtiva edinceye kadar kurutulmalıdır.
Ş eki 1 (6-7) deki emprenye kazanları ve Ş eki 1 (ll) deki emprenye havuzları anılan yöntemle çit kazıklarının emprenyesi içinde
kullanılabilir.
,
Bu yöntemle emprenye emprenye edilen çit kazıklarının be~·
!etme sUreleri ve 1 m 3 için tüketilen emprenye maddesi miktarı a~a­
ğı daki gibidir. (2-5)
nın
19
\•
lı
\
'
,i:: 1il\
. L 1 \lı
!' ."!:,, .ıl 1~ıı
1,
ı
'
'1
,
' •
1
1
1!li '
~\ 1
·~
1
1
,1
ı
\1
1
'1, \
!
'
i11
1.' 1!
i ~ ~ ~ı
'\i
:
1!1\.[ı
H
ı:ı
"
ı:ı
!!!
'iil
§
N
:::ı
ı
:=
20
im 3 de
Tüketilen emprenye
Madde miktarı (kg)/m3_
Walmanit c:>
Me~ e
3.0
Kayın
5
5
4.
ı
Karaçam
4
7
7
Kızılağaç
2
o
ı
o
2
4.4
3
6.9
7
c'
o
. u
Buraya kadar anlatılan yöntemler ile emprenye edilen ağaç
teldirek ve çit kazıklarının emprenye i§leminden sonra daha önce
belirtildiği ~ekilde istiflcnmesi gerekir .Bunun nedeni emprenye maddesinin odun içerisinde yeknesak bineki lde dağ ıl masını ve lifler tarafından iyi bir §ekilde tutulması (fiksel) içindir.
Sıcak ve soğuk Tank Yöntemi ile uzun süreli batırma yöntemi için §eki i 12 deki gibi bir tesis kurulabilir. Doldurma ve bo~alt­
moda makara sisteminden faydalanılabilir.
Anılan bu yöntemlerle emprenye edilen ve dayanımsürelerin
saptanması için denemeye alınan ağaç çıt kazıkiarı 10 yıldan fazla
süreden beri hizmettedir. (3)
Bunlardan ba§ka, Basit Diffüzyon, Çift Difüzyon ve Osmaz
yöntemi vb. ağaç malzemenin emprenyesinde kullanılabilecek yöntemlervardır. Ancak bu yöntemlerde ağaç malzemenin yeni kes i Imi§
taze olması !;!erekli dir. Bu nedenle ~önlemler anlatılmamı~tır .Ayrın•ılı bilgi için (1) (2) nolu kaynaklara bakılabilir.
21
J)epo
1nı
1M
Enıprenytr
{lfj ı>.f..o .r
p
""'"
•
Woı.'Z.• rl
"''"Dt
...... ı.,
IS
t
>1
"!"
;;E KiL 12-
2 · ....
Sıcak w soguk tank yöntemi ile uzun süreli batırm~
yönteminin uygul.:.ın.:ı.biıece.gi kurulusun üstterı gcrünüşü.
22
6. YARARLANILAN KAYNAKLAR
1- llerkel, A.
Ağaç Malzeme Teknolojisi Ci lt ll
i .Ü. Orman Fakültesi Yayınları 1972. istanbul
2- öerKel, A. Bozkurt, Y ve Göker, Y.
Çit Malzemesinin dayanmasını arttırmak bakımından çeşitli
yerli ağaçlarımız da Pratik Metotlarla Emprenye Araştırmaları
i .Ü. Orman Fakültesi Yayınları 1968 istanbul
3- l:ıerkel, A, Bozkurt, Y ve Göker, Y.
Çeşitli Metodlar. ve Emprenye Maddeleri ile Emprenye edilmiş ve Tabii Haldeki Çit Direklerinin lO yıllık kontrol sonuçları,
i .Ü. Orman Fakü.ltesi Dergisi Seri AV. 27 Sayılı 1 1977
4- George, M. H, George, A. G
VVood Preservation
M c Graw- Hill Book Company ine 1953 Newyork-London
5- ilhan, R. Taşkın, O.
Kızılağaç Teldirek ve Çit Kazıklarının çeşitli
metodlarla
Emprenyesine i lişkin Araştırmalar.
Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları Teknik Bülten Serisi No: 82 1976 Ankara
6- ilhan, R.
Göknar, teldireklerinin VVolmanit CB ve Tanalith··C i le Emprenye Edilmesine dair Araştırmalar
Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları
Teknik Bülten Serisi No 26 1968 Ankara
7- Triolith -CB ile Sıcak soğuk- Açık Tank
Daldırma Metodu
Hickson's Emprenye Maddeleri Endüstrisi LTD ŞTi
Barboros
Bulvar ı Koç Apt. 133/1 Beşiktaş/ istanbul
23