14. Türkiye ‹ç Denetim Kongresi`nde Gündem

Transkript

14. Türkiye
‹ç Denetim
Kongresi’nde
Gündem
“sürdürülebilirlik”
Perçin
Parmak ‹zi
Yak›n Plan
‹ç Denetimde Yeni Trend:
Bilgisayar Destekli Denetim
Teknikleri
Bilgi Teknolojileri Denetiminin
K›sa Tarihi
Para Dergisi Okuyucular›na
Özgün Bir ‹çerik Sunuyor
Ataç
Çizgi Ötesi
Uluslararas› Mesleki Uygulama
Çerçevesi (UMUÇ)
Kaybolan De¤erlerin Ifl›¤›nda
21. Yüzy›l
Mühür
Yans›ma
“Mesleki birikimlerinize
küresel de¤er kazand›rmak
için CIA sertifikas› bir f›rsatt›r”
Güncel Kalmak, Farkl› Olmak ‹çin
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü
Mesleki Geliflim Akademisi
Yeflil Kalem
Türk Bankac›l›k Sektöründe
Yönetim Beyan› Uygulamas› ve
‹ç Denetime Etkisi
Ayraç
Denetçi Nas›l Olmal›d›r?
3
Merhaba
D
e¤erli okuyucular›m›z, dergimizin 28. say›s› ile sizlerle tekrar birlikteyiz. Bilindi¤i
üzere 14. Türkiye ‹ç Denetim Kongresi "Sürdürülebilirlik" ana temas›yla 22 Ekim
2010 tarihinde gerçeklefltirildi. Uluslararas› konuflmac›lar, Ülkemizin düzenleyici
otoriteleri ve de¤erli kurumlar›ndan profesyoneller “Sürdürülebilirlik” için, deneyimlerini kat›l›mc›larla paylaflt›. Kongre oturumlar›nda konuflulan konulara Dergimizin
Aysberg bölümünde genifl olarak yer vermeye çal›flt›k.
Yine bilindi¤i üzere "Meslekte paylaflarak geliflmek, kat›l›mla ilerlemek" düflüncesiyle 19
Eylül 1995 tarihinde kuruluflu gerçeklefltirilen meslek örgütümüz Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü'nün, 15. kurulufl y›ldönümünü kutluyoruz. Kutlama etkinlikleri, May›s 2011 tarihine
kadar devam edecek. Bu çerçevede gerçeklefltirilen çeflitli etkinlikleri, dergimizde bulabilirsiniz.
Mesleki geliflimin temelinin e¤itimden geçti¤i yads›namaz. ‹flte bu bilinçle ve e¤itim faaliyetlerine kurumsal bir kimlik ve disiplin kazand›r›lmas› için Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü
taraf›ndan "Mesleki Geliflim Akademisi"nin kuruldu¤unu bir meslek mensubu olarak müjdelemek isterim. Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü Mesleki Geliflim Akademisi; iç denetim
mesle¤inin geliflmesine ve devam›na katk›da bulunmak, denetim mesle¤inin niteli¤ini
yükseltmek için mesle¤in nitelikli meslek mensuplar› taraf›ndan yürütülmesini sa¤lamak
üzere yetifltirilmeleri ve mesleki geliflimleri ile ilgili olarak ulusal ve uluslararas› nitelikte
kurslar, seminerler, sempozyumlar, çal›fltaylar ve e¤itim programlar› düzenlemek amac›yla faaliyet gösterecek. Bu önemli geliflme ile ilgili bilgilere dergimizin Yans›ma bölümünde
yer verdik.
Mesle¤in uygulamas›ndaki tek referans›m›z olan Uluslararas› Mesleki Uygulama Çerçevesi'nde Ocak 2011'den itibaren yürürlü¤e giren de¤ifliklikler ile mesle¤in küresel yetkinlik
belgesi olan mesleki sertifikalarla ilgili merak edilen sorular›n yan›tlar› da dergimizin bu say›s›nda yer al›yor.
Çeflitli bas›n kurulufllar›yla iflbirli¤i imkanlar› oluflturabilmek, Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü
ve dergimizin tan›t›m›n› yapabilmek amac›yla bu say›m›zdan itibaren dergimizde bir bas›n
kurulufluyla yapt›¤›m›z röportaj› sizlerle paylaflaca¤›z. Para Dergisi çal›flanlar›yla yapt›¤›m›z
röportaj›, dergimizin Yak›n Plan bölümünde okuyabilirsiniz.
Dergimizi yay›na haz›rl›kl›k çal›flmalar›nda yaln›z olmad›¤›m›z› biliyoruz. Gönderdi¤iniz yaz›
ve makalelerin, öneri ve görüfllerinizin dergimizin süreklili¤i aç›s›ndan önemli oldu¤unu bir
kez daha buradan dile getirmek isterim.
Bir sonraki say›m›zda tekrar görüflmek dile¤imle,
Keyifli okumalar...
Gürdo¤an Yurtsever
Sorumlu Yaz› ‹flleri Müdürü
[email protected]
‹Ç DENET‹M / Sonbahar - K›fl 2011
Derginin di¤er bölümlerinde ise yine iç denetimle ilgili güncel geliflmelere ve faydal› olaca¤›, ilgiyle okunaca¤› düflünülen makale ve yaz›lara yer verildi.
4
‹Ç‹NDEK‹LER
“Yapt›klar› iflin do¤rulu¤una inanan insanlar çal›fl malar›n›n denetlenmesinden , karfl› fikirlerin ortaya
at›lmas›ndan ve tercihleri üzerinden münakafla yap maktan zevk al›rlar”
Mustafa Kemal Atatürk
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü Derne¤i
Adına İmtiyaz Sahibi
Ali Kamil UZUN
Emekli Subayevleri Müşir Derviş İbrahim Sokak
1. Blok No: 6 D: 16 Esentepe / İstanbul
Sorumlu Yazı İşleri Müdürü
Gürdoğan YURTSEVER
Editör
Ersin GÜNERALP
Aysberg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6
14. Türkiye ‹ç Denetim Kongresi’nde Gündem
Perçin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30
Göktürk Tamay
‹ç Denetimde Yeni Trend:
Bilgisayar Destekli Denetim Teknikleri
Yeflil Kalem . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34
Türk Bankac›l›k Sektöründe Yönetim Beyan›
Uygulamas› ve ‹ç Denetime Etkisi
Parmak ‹zi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44
Mete Türky›lmaz
K›sa Tarihi: Nereden Geldi Nereye Gidiyor?
Ayraç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47
fiaban Ça¤›ran
Ataç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50
Mesle¤in Ulusal Uygulamas›nda Tek Referans›m›z:
Uluslararas› Mesleki Uygulama Çerçevesi (UMUÇ)
Mühür . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .58
“Mesleki birikimlerinize küresel de¤er
kazand›rmak için CIA sertifikas›, bir f›rsatt›r”
Yak›n Plan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .62
KATKIDA BULUNANLAR
Ahmet Başpınar, Akil Özçay, Ali Kamil Uzun,
Altuğ Kul, Berna Erbilek, Bülent Bozdoğan,
Bülent Görkem, Bülent Yurdalan,
Etienne Yves Butruille Martinez, F.Devrim Eren,
Göktürk Tamay, Gürdoğan Yurtsever,
Günther Meggeneder, Hakan Alp, İnci Uysal,
Jean-Pierre Garitte, Kaya Kazmirci, Larry Hubbard,
Mete Türkyılmaz, M.Kemal Tapkan, Müge Doğan,
Dr. Nazif Burca, Prof. Dr. Nuran Cömert,
Prof. Dr. Ömer Lalik, Özlem Aykaç,
Salim Kadıbeşegil, Selma Odabaşı, Seyfullah Atçı,
Şaban Çağıran, Tumin Gültekin, Uğur Dündar
REKLAM
Sevilay Çalışkan, Şebnem Kabasakal
İLETİŞİM ADRESİ
Tel: 0 212 212 55 25 Faks: 0 212 212 55 26
E-posta: [email protected] / [email protected]
http://www.tide.org.tr
Y›ll›k Abone Bedeli: 60 TL KDV dahildir.
‹ki Y›ll›k Abone Bedeli: 120 TL KDV dahildir.
YAPIM
Rota Yayın Yapım Tanıtım Ticaret Ltd. Şti.
Prof. N. Mazhar Ökten Sk. No: 1 Rota Binası
34360 Şişli-İstanbul
Tel: 0 212 224 01 44 Faks: 0 212 233 72 43
E-Posta: [email protected]
http://www.rotaline.com
YAYIN TÜRÜ
Yaygın Süreli Yayın
BASKI TARİHİ
Şubat 2011
BASKI ve CİLT
TOR Ofset San.ve Tic. Ltd. Şti.
İmam Çeşme Cad. No: 26/2
Ayazağa Şişli-İstanbul
Tel: (0212) 332 08 38 (Pbx)
Faks: (0212) 332 08 39
E-Posta: [email protected]
Türkiye İç Denetim Enstitüsü Derneği tarafından
üç ayda bir yayımlanır.
Yazıların fikri sorumluluğu yazarlarına aittir.
VİZYON
Mesleki yayıncılıkta küresel değer yaratmak
MİSYON
Kurumsal Yönetimin güvencesi iç denetim ile ilgili;
pay ve menfaat sahipleri, mesleğin profesyonelleri
ve çözüm ortağı olarak hizmet gören kurum
ve kuruluşlar için iletişim, paylaşım ve
referans kaynağı olmak.
Para Dergisi Okuyucular›na Özgün Bir ‹çerik Sunuyor
Çizgi Ötesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .67
Salim Kad›beflegil
Kaybolan De¤erlerin Ifl›¤›nda 21. Yüzy›l
Yans›ma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70
(The Institute of
Internal Auditors
Chairman’s Special
Recognition Award)
(The Institute of
Internal Auditors
Publication Contest
Newsletter Category)
(The Institute of
Internal Auditors
Membership
Competition)
(The Institute of
Internal Auditors
International
Mastering Advocacy
Program Award)
Güncel Kalmak, Farkl› Olmak ‹çin Türkiye ‹ç Denetim
Enstitüsü Mesleki Geliflim Akademisi
Pano . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .72
Quiz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81
Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .82
6
7
AYSBERG
AYSBERG
Günther Meggeneder
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü 15.y›l›n› kutlad›
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü 22 Ekim 2010 tarihinde yerli ve yabanc› önemli konuklar›
a¤›rlad›¤›, 14. Türkiye ‹ç Denetim Kongresi’ni düzenledi. Ana temas› “Sürdürebilirlik”
olan kongrede; meslek profesyonelleri, akademisyenler ve ifl dünyas›ndan önemli isimler
sunumlar›n› gerçeklefltirdiler. Kongrenin ard›ndan Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü
15. kurulufl y›ldönümünü de verdi¤i bir resepsiyonla kutlad›.
Maslak Sheraton Otel’de 22 Ekim 2010 tarihinde bafllayan kongrenin aç›l›fl konuflmalar›n› Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü Baflkan› Özlem Aykaç ile Uluslararas› ‹ç Denetim Enstitüsü (The
Institute of Internal Auditors - IIA) Baflkan› Günter Meggeneder yapt›. Kongre aç›l›fl konuflmalar›n›n ard›ndan “‹ç Denetimin Sürdürülebilirli¤inde Tehdit ve F›rsatlar - Meslek Kurulufllar›,
Kamu ve Düzenleyici Otoritelerin Bak›fl Aç›s›”
bafll›kl› birinci ortak oturumla devam etti.
Kongrenin aç›l›fl›nda ilk sözü alan, Türkiye ‹ç
Denetim Enstitüsü Baflkan› Özlem Aykaç, kat›l›mc›lara teflekkür ederek konuflmas›na bafllad›. Aykaç, kongrenin ana temas› olan ‘sürdürü-
Özlem Aykaç
lebilirlik’i Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü’nün 15
y›ll›k mazisinden esinlenerek seçtiklerini söyledi. Aykaç sözlerine flöyle devam etti: “Bizler
15 y›l önce vizyoner kurucular›m›z taraf›ndan
kurulan Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü’nün hikayesi, asl›nda bir sürdürülebilirlik hikayesidir.
Gönüllü çal›flan meslektafllar›m›z, deste¤ini
esirgemeyen kurum ve sponsorlar›m›z ile birlikte derne¤imizde görevli arkadafllar›m›z Sevilay Çal›flkan ve fiebnem Kabasakal’›n bu organizasyonun düzenlenmesinde çok büyük katk›lar› oldu. Ben hepinizin önünde öncelikle önceki dönem yönetim kurulu üyelerine, baflkanlar›na, görevli arkadafllar›ma çok teflekkür ederim.
Mesle¤imizi ve meslek örgütümüzü bu noktalara getirdi¤i için kurucu üyemiz ve kurucu baflkan›m›z Ali Kamil Uzun’a da ayr›ca hepimiz ad›na teflekkür etmeyi bir borç bilirim. Ali Kamil
Bey, 15 y›l önce sahip oldu¤u vizyonla derne¤imizi kurdu ve bugün Enstitümüzün 15. y›l›n›
kutluyoruz. Konferanstan sonra yine burada bir
resepsiyonumuz olacak.
Gönüllü ekibimiz sabahlara kadar çal›flarak
kongrenin gerçekleflmesi için çal›flt›lar. Konfe-
“De¤iflen dünya yeni zorluklar yeni
sorunlar getiriyor”
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü Baflkan› Özlem
Aykaç’›n aç›l›fl konuflmas›ndan sonra IIA Baflkan› Günther Meggeneder söz ald›. Meggeneder konuflmas›na Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü’nün 15. y›l›n› kutlayarak bafllad›. Meggeneder konuflmas›na flöyle devam etti: “Konuflmam y›l›n temas› olan ‘gelece¤i flekillendirmek’ hakk›nda olacak. Genelde her y›l bir tema
seçeriz ve ben finansal kriz yaflam›fl olan kurumlarla gelece¤e bakman›n önemli oldu¤unu
düflünmekteyim. Bildi¤iniz gibi bugünkü dünyada her fley h›zla de¤ifliyor, bu de¤iflen dünya
yeni zorluklar yeni sorunlar getiriyor. Bizler
mesle¤imiz çerçevesinde; küresel ekonomi,
küresel pazar ayn› zamanda iklim de¤iflikli¤i ve
küresel finansal kriz sorunlar›na çözüm bulmaya çal›fl›yoruz. Kaynaklar›n kullan›m› konusunda krizle birlikte baz› cevaplar bulundu. Maliyeti
düflürme, offshore, personel azalt›lmas› gibi
kendi mesle¤imizde de baz› tedbirler almak zorunda kal›nd›.
Sorumluluklar h›zla art›yor. Gitgide daha fazla
14. Türkiye ‹ç Denetim
Kongresi’nde Gündem
rans komitesi baflkan›m›z ‹brahim Ayafll›’ya buradan teflekkür ederim. Konferans komitesinde çal›flan Müge, Çi¤dem ve fiükrü’ye çok çok
teflekkür ediyorum. Hepinizi sevgi ve sayg›yla
selamlarken, kongreyle birlikte burada bir paylafl›m ortam› oluflturdu¤umuzu ve mümkün oldu¤u kadar meslektafllar›n birbirleriyle tan›flmas›n›, sohbet etmesini ve sponsorlar›m›z›n
standlar›n› da ziyaret etmenizi tavsiye ediyorum. Tekrar hofl geldiniz.”
8
9
AYSBERG
AYSBERG
Bizden insanlar›n, kurumlar›n beklentileri nedir? ‹nsanlar, kurumlar krizin meydana getirdi¤i
durumun bir daha ortaya ç›kmamas›n› istiyorlar. Hedeflere cevap vermemizi, yasalara
uyumlu düzenlemeleri sa¤lamam›z› ve gece rahat uyumay› istiyorlar. ‹ç denetçi olarak, onlar›n
gözleri ve kulaklar› olmam›z› bekliyorlar.
“fiirketimizin vicdan› olmak
zorunday›z”
Düzenleyiciler ve d›fl denetçiler de ana riskleri tan›ml›yor ve etkinli¤in kontrolünü sa¤l›yor.
Biz de onlar›n aras›nda do¤ru bir denge sa¤lamak zorunday›z. Bana göre en önemli fley
müflterilerimize güvence sa¤lamak. Gelecekte buna dayal› olarak çal›flmal›y›z. Yapt›¤›m›z
her fleyin strateji ve risk yönetimiyle ba¤lant›l› olmas› gerekiyor.
Süreçlerin etkinli¤ini devaml› sa¤lamak zorunday›z. Sadece bizim de¤er yaratma sorumlulu¤umuzun yan› s›ra de¤er yaratmad›¤›m›zda da
beklentilere cevap veremeyece¤iz. Her olup
biteni izleyerek, organizasyonun içindeki
önemli sorunlar› hemen tespit etmeliyiz. Burada ana riskler ana kontroller ve ana süreçlere odaklanmak gerekiyor. Ayr›ca çal›flmalar›m›z› iyilefltirmek zorunday›z. Bir örnek vermek
istiyorum. Biz gerçekten iyi yönetiflimin taban› oldu¤umuzu kan›tlamak zorunday›z. Etik bir
ortamda çal›flmak, sahtekarl›k ve hile olas›l›klar›n› göz ard› etmemek. Biz sürdürülebilir bir
kalk›nma istiyoruz. fieffafl›k sadece düzenleyici aç›s›ndan de¤il, ayn› zamanda yeni fikirler
ve iletiflime yol açan bir niteliktir. Tarafs›z bir
flekilde bakarak, insanlar, süreçler ve prosedürler flirketin de¤erleriyle uyumlu mudur?
Stratejisine uygun mudur? Sürekli olarak bunu
denetlemek. fiirketimizin vicdan› olmak zorun-
day›z. Baz› meslektafllar›m›z, “flirketler önemli
kararlar›n› bize bildirmiyorlar” dedikleri zaman,
bu masada bir yerleri olmad›klar›n› söyledikleri
zaman acaba siz gerçekten katma de¤er ve sonuç sa¤l›yor musunuz? Yönetim bizim kat›l›m›m›zda bir de¤er görmüyorsa, tabi ki bu toplant›lara ça¤›rmayacaklard›r ama de¤erli sonuçlar
yaratt›¤›n›z zaman tabii ki sizin bu tart›flmalara
karar toplant›lar›na kat›l›m›n›z olacakt›r. Biz burada dost ya da düflman de¤il ortak olmak zorunday›z. ‹ç denetçilerin yönetiflimle ilgili sorunlar›n› çözebilmesini bilmesi laz›m. Beklentiler de¤ifliyor. Yeni hizmetler, klasik uyum ve iç
denetim yan› s›ra biz baflka fleyler de sunmak
zorunday›z. Güvence ve dan›flmanl›k hizmeti,
güvence, risk yönetimi ve karlar›n ve yararlar›n
de¤erlendirilmesi. Ayn› zamanda öz de¤erlendirme ve süreçlerin iyilefltirilmesi konusunda
da dan›flmanl›k hizmeti vermeliyiz. Yenili¤e
aç›k olmal›y›z. Sadece bak›fl›m›z› de¤ifltirmek
de¤il ayn› zamanda zihniyeti de¤ifltirmeliyiz.
Her fleyi risk odakl› yapmal›y›z. Kaynaklar›m›z›
ana risklere göre de¤erlendirmeliyiz. Beceri konusunda en iyi insanlar› bulmal›y›z. Bizim iç denetçileri e¤itmemiz gerekiyor. Risk yönetimi,
yönetiflim, beceri, iletiflim e¤itim konusundaki
yeteneklerini gelifltirmeliyiz. Yeni araçlar, verileri toplamak ve analiz etmek devaml› olarak
uzmanl›k becerileri sunmal›y›z. Bunu ayr›ca hissedarlara da sunmal›y›z. Sürekli onlara bilgi vermeliyiz. ‹ç denetimden gelen bilgilere an›nda
erifliyor olmal›y›z. Y›ll›k planlar yeterli olmayacakt›r. Bu planlar› ve riskleri de¤erlendirirken,
daha ayr›nt›l› raporlar haz›rlak ve di¤er paydafllara da ayr›nt›l› raporlar sunmak gerekiyor.
Bugünün iç denetçileri gelecekte daha profesyonel daha yetkin olmal› ve zirve yönetimi taraf›ndan da desteklenmeli. Biz kendimize güveniyorsak profesyonel sonuçlar ç›karaca¤›z ve
yönetimden de destek alaca¤›z. Yeterince yetkin de¤ilsek, bize de¤er verilmeyecektir.
“Yenili¤e aç›k olmal›y›z. Sadece
bak›fl›m›z› de¤ifltirmek de¤il ayn›
zamanda zihniyeti de¤ifltirmeliyiz.
Her fleyi risk odakl› yapmal›y›z.”
IIA’in strateji plan›n› görmüflsünüzdür. Bizler
mesle¤in tan›m›n› yapmal›y›z. Nereye gidersek gidelim paydafllar bizden ne bekleyece¤ini bilmek zorunda. Profesyonel kurallara uymam›z› sa¤lamam›z laz›m. Bizler daha kalifiye
olarak araflt›rma gelifltirme yay›l›m› konusunda, mesle¤i ilerletme konusunda çal›flmal›y›z.
Bizler, küresel bir organizasyon içinde faaliyet
gösterirsek baflar›l› olabiliriz. Küresel çal›flmak
çok önemli. Her fleyi finanse etmek ve finansal aç›dan bu yeteneklere sahip olmam›z gerekiyor.
IIA’in önemli bir görevi oldu¤una inan›yorum.
Mesle¤i yönlendirmek için 165 Ülkede çal›fl›yoruz. Bu üyelerimiz profesyonel çal›flmalar›m›zda en önemli kayna¤›m›zd›r. Uluslararas›
profesyonel uygulamalar çerçevesi, küresel
sertifikasyonumuz var. Umar›m gelecekte de
bu flekilde çal›flmaya devam edece¤imizi biliyor ve ümit ediyoruz. ‹ç denetim 2014 y›l›nda
evrensel meslek olarak kabul edilecek. Bu nedenle küresel olarak birlikte çal›flal›m, birbirimize yard›m edelim. Çal›flt›¤›m›z flirketlerin iyilefltirilmesi bizim kiflisel hedeflerimizi verecektir. Biz mesle¤imizi seven insanlar olarak
çal›flt›¤›m›z flirketin de baflar›l› olmas›n› amaçl›yoruz. Gelecek bizim ellerimizde. Biz haz›rl›kl› olmazsak de¤iflikli¤e haz›rl›kl› olmad›¤›m›zda
beklentilere cevap veremedi¤imiz takdirde di-
¤erlerinin bize nerede olmam›z gerekti¤ini
söylemesini beklememeliyiz. Biz yönetiflimin
temel de¤eri olarak çal›flt›¤›m›z flirketleri sürdürülebilir k›lmak zorunday›z. Bunu tek bafl›na
yapamay›z. Birlikte çal›flaca¤›z bir tek meslek
ve profesyonel organizasyon olarak ortaya ç›kmal›y›z. Biz küresel topluma dahil olan insanlar
olarak, bu mesleki network’e kat›l›rsak daha
baflar›l› oluruz. Meslektafllar›m›zdan ve
Enstitülerden gelen bilgileri kullanarak, de¤iflen dünyaya kendimizi haz›rlayaca¤›z. Belki
meslektafllar›n›zla bir araya gelerek, sundu¤unuz yerel ve küresel IIA hizmetlerini de¤erlendirmeli ve bunu birde kendi organizasyonunuzda nas›l de¤erlendirece¤inize bakmal›s›n›z.
Bizim meslek olarak gelece¤imiz nedir? Birlikte küresel olarak çal›flarak, paydafllar›n, organizasyonun ve toplumun beklentilerine cevap
vermek zorunday›z. Mesle¤imizin gelece¤i de;
risk merkezli öneride bulunmak, katma de¤erli güvencesini oluflturmak ve dan›flmanl›k hizmeti vermektir. Ayr›ca iç denetimin, flirketin
baflar›l› olmas›nda kritik bir öneme sahip oldu¤unu da kan›tlamam›z gerekiyor. Risk yönetimi ve yönetiflim sistemleri baflar›l› ifl sonuçlar›na ulaflmam›z› sa¤layacakt›r. Biz ortak flekilde gelece¤i flekillendirirsek, meslek olarak kurumlara ve ifl dünyas›na avantaj sa¤layaca¤›z.
Bunu da birlikte gerçeklefltirece¤iz.”
finansal, çevresel, siyasi krizle karfl›lafl›yoruz.
Sürdürülebilirlik, sosyal, toplumsal ve siyasi
çevre aç›s›ndan çok önemli. Art›k yasalar da
de¤iflmekte. fiirketlerin % 70’i en az befl düzenlemeye uymak zorunda. Tabii bu da iflimizi
daha da karmafl›klaflt›r›yor. Bizler, çevreyle ilgili kurallar, direktifler, yönergeler, uluslararas›
yönergeler ve flirketleri yöneten kanunlar ve
düzenlemelerle çal›flmak zorunday›z. Biz ne yap›yoruz? Biz eskisi gibi risk tabanl› denetim plan› ve raporlar, yönetim raporlar›, eylem planlar›, ayr›nt›l› bulgular› haz›rl›yoruz.
10
11
AYSBERG
AYSBERG
“Meslek kurulufllar›, kamu ve düzenleyici otoritelerin bak›fl aç›s›”
T‹DE Baflkan› Özlem Aykaç ve IIA Baflkan›
Günter Meggeneder’in aç›l›fl konuflmas›yla
bafllayan kongrede iki ortak oturum gerçeklefltirildi. Birinci ortak oturumun konusu “‹ç Denetimin Sürdürülebilirli¤inde Tehdit ve F›rsatlar Meslek Kurulufllar›, Kamu ve Düzenleyici Otoritelerin Bak›fl Aç›s›” oldu. Oturumda Türkiye ‹ç
Denetim Enstitüsü Kurucu Baflkan› Ali Kamil
Uzun, ‹ç Denetim Koordinasyon Kurulu (‹DKK)
‹ç Denetim Merkezi Uyumlaflt›rma Dairesi
Baflkan› Ahmet Baflp›nar, Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) Düzenleme
Daire Baflkan› Müge Do¤an, Sermaye Piyasalar› Kurumu (SPK) Denetleme Daire Baflkan›
Bülent Görkem, Türkiye Kurumsal Yönetim
Derne¤i (TKYD) Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Nazif Burca, Muhasebe Ö¤retim Üyeleri Bilim ve
Dayan›flma Vakf› (MÖDAV) Baflkan› Prof. Dr.
Ömer Lalik yer ald›.
“Derne¤imizin 15. y›l›n› kutlayaca¤›m›z bugün
bizim için ayr› bir anlam tafl›yor. Özellikle salondaki kat›l›m beni heyecanland›r›yor. Genç meslektafllar›m›n ilgisi ve kat›l›m›n› görmek. Enstitünün gelecekte varl›¤›n› sürdürebilmek aç›s›ndan önemli bir teminat oluflturuyor. Demek ki
15 y›ll›k mesle¤in geliflimi için verdi¤imiz gayretler, genç meslektafllar›m›z›n ço¤almas› aç›s›ndan da önemli katk› sa¤lam›fl. Say›n Baflbakan›m›z her aileye üç çocuk tavsiye ediyor, ben
de bu çocuklar›n denetçi olmas›n› temenni ediyorum.
Birinci ortak oturumun moderatörü Prof. Dr.
Ömer Lalik oldu. Lalik, konuflmac›lardan ilk Ali
Kamil Uzun’a söz vererek oturumu bafllatt›.
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü Kurucu Baflkan›
Ali Kamil Uzun konuflmas›na konuklar› selamlayarak bafllad›. Ayn› zamanda Enstitünün de 15.
y›l›n› kutlamaktan dolay› yaflad›¤› mutlulu¤u ifade etti. Uzun, konuflmas›na flöyle devam etti:
Prof. Dr. Ömer Lalik
“Sabr›n, inanc›n bir ifadesi olarak bugün
Enstitümüzün 15. y›l›n› kutluyoruz”
15 y›l önce Derne¤imizi kurmak için bu iradeyi
ortaya koydu¤umuzda asl›nda Avrasya Maratonu’ndaki gibi 15 km sonundaki finish’i de bilmiyorduk. O günün koflullar›nda mesle¤i destekleyen herhangi bir düzenleme yoktu. Bankalar Kanunu’nu 27. maddesi vard›. O da bankalar›n yeteri kadar müfettifl istihdam etmelerini sa¤layan
düzenlemeden öteye gitmiyordu. Biz bu koflullarda bir mesle¤in modern aç›l›m›na öncülük etmek amac›yla, bir grup meslektafl›m›zla bu inisiyatifi bafllatt›k. Sabr›n inanc›n bir ifadesi olarak
bugün Enstitümüzün 15. y›l›n› kutluyoruz.
O gün paylaflarak geliflme, kat›l›mla ilerleme
vizyonunu ortaya koymufltuk. Bugünse meslekte mükemmelli¤in küresel paydafl› olma iddiam›z› gerçek yapma ve bunu yaparak da
Cumhuriyetimizin 100. y›l›n› kutlamak istiyoruz. Asl›nda biz bu süreçte mesle¤i meslek yapan kurumsal ögeleri yap›land›rd›k. Enstitümü-
Ali Kamil Uzun
zün kuruluflu 1995, meslek kongre gelene¤inin
bafllat›lmas› 1997, standartlar›n Türkçelefltirilmesi 1998, sertifikasyonlar›n al›nmas› için
Ülkemizde s›navlar›n yap›lmas› 2000, Türkçe
olarak bu s›navlar›n yap›lmas› 2005, meslek
dergimiz de 2001 y›l›nda yay›na bafllad›.
Asl›nda ifade etti¤im bu hususlar meslekte
sürdürülebilirli¤in üç temel ögesinin Ülkemizde
hayata geçirildi¤i göstermektedir. Nedir bu üç
öge? Meslek örgütü, mesle¤in ahlak kurallar›
ve sertifikasyonu. ‹lk befl y›lda mesle¤in temel
ögelerini yap›land›rd›¤›m›z› dikkate ald›¤›m›zda,
daha sonraki y›llarda bu ögelerin sürdürülebildi¤ini ifade etmek isterim. Meslekte sürdürülebilirli¤in bizim d›fl›m›zda iki temel ögesi daha bulunuyor. Bunlar; düzenleyici kurumlar ve düzenlemeler. Özellikle mesle¤imizle ilgili düzenlemelerin 2000’li y›llardan itibaren çok önemli
geliflmeler gösterdi¤ini görmekteyiz.
SPK 1981 y›l›nda kurulmufl. Ondan sonra Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü 1995 y›l›nda, BDDK
2000 y›l›nda; TKYD, 2003 y›l›nda, ‹DDK’n›n da
2004 y›l›nda faaliyete geçti¤ini görüyoruz.
2000’li y›llardan sonra düzenleyici geliflmeler
çok ciddi flekilde h›z kazand›. 2001 y›l›nda
BDDK’n›n bafllatt›¤› iç denetimde risk yönetmeli¤i düzenlemesi, 2001 y›l›nda SPK’n›n arac›
kurumlar iç denetim tebli¤i, 2002’de SPK’n›n
denetim komitesi uygulamas›, 2003’de denetim komitesi uygulamas›n›n bafllat›lmas›,
2003’de SPK’n›n kurumsal yönetim ilkelerini
yay›nlamas›, 2004’te kurumsal yönetim uyum
raporlar›, 2004 y›l›nda Kamu’da iç denetimle ilgili düzenlemelerin bafllat›lmas› ve 2005 y›l›nda
‹ç Denetimin Sürdürülebilirli¤inde
Tehdit ve F›rsatlar
Konumuz sürdürülebilirlik. Baflkan›m›z Özlem
Aykaç, Enstitümüzün 15 y›ll›k geçmifli ve bugünlere geliflinin baflar› öyküsünden esinlendi¤ini ifade etti. Ben burada baz› deneyimlerimizi paylaflarak devam etmek istiyorum. 17 Ekim
2010 Pazar günü biz bir grup meslektafl›m›zla,
Enstitümüzün 15. y›l›n› kutlamak flerefine, Avrasya Maratonu’na kat›ld›k. Meslekte sürdürülebilirli¤imizi, bu 15 y›ll›k geçmifli, ifade etmemizin bir baflka flekliydi. Orada baz› tecrübeler
yaflad›k. Maraton k›talar aras› bir maraton. Köprüyü geçerken flu hisse kap›ld›m. Asl›nda bizim
mesle¤imiz bir köprü. Köprüler yollar›, nehirleri, denizleri, flehirleri, kavuflturuyor. Mesle¤imizde, iflletmelerdeki her fonksiyonun her sürecin daha do¤ru kontrol edilebilir bir flekilde
yap›lmas›nda, pay ve menfaat sahipleri aras›ndaki hak ve ç›karlar›n korunmas› süreçlerinde
de birer köprü oluflturuyoruz. Bir di¤er nokta
da, 15 km’yi koflmak üç fley gerektiriyor: Fizik
güç ve kondisyon. Bir önemli konuysa mental
irade. Bu 15 km’yi tamamlayabilme sabr›n›
göstermek de önemli bir tecrübe. Yar›fl sonuçlar›na bakt›¤›mda, kofluyu tamamlayanlar›n yar›fla bafllayanlardan çok az› oldu¤unu gördüm.
Temel nedenini de mental iradeye ba¤l›yorum.
Bizim Enstitümüzün kuruluflu da mental iradeye ba¤l›; çünkü sab›r gerektiriyor, her fleyden
önce inanç gerektiriyor.
12
13
AYSBERG
AYSBERG
tim Enstitüsü’nün önerece¤i kifli ve kurullardan ‹DKK içinde temsilcilerin oluflmas›n›, mesle¤in Kamu ve di¤er kesimlerde geliflimi ve
sürdürülebilirli¤i aç›s›ndan önemli oldu¤unu
düflünüyoruz.
Ülke genelinde mesleki geliflimin yayg›nlaflmas› için güçlü bir fark›ndal›k yarat›lmas› konusunda düzenleyici otoritelere ve meslek örgütlerine çok önemli roller düflüyor.
yeni Bankac›l›k Kanunu ve BDDK düzenlemeleri, 2008 y›l›nda sigorta ve reasürans ve emeklilik flirketlerindeki iç sistemler yönetmeli¤i ve
büyük heyecanla bekledi¤imiz yeni Türk Ticaret
Kanunu’na bakt›¤›m›zda Ülkemizde finans ve
Kamu kesimindeki zorunlu düzenlemelerin reel
kesimde henüz yeterli olmad›¤›n› görüyoruz.
Di¤er bir nokta iç denetim hukukunun oluflmas› konusunda önemli bir geliflmeden söz edebiliriz. Önemli bir konuda iç denetimle ilgili uygulamalar, 2008 y›l›nda Kamu’da bafllad›. Bu da
özellikle geleneksel teftifl gelene¤inin oldu¤u
Kamu’da önemli bir geliflmeyi ifade ediyor.
“Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü,
küresel ve ulusal bir referans
kayna¤›d›r”
Mesleki geliflime ivme kazand›ran bu üç temel
faktörü tekrar ifade etmek istiyorum. Meslek
örgütü, düzenleyici kurumlar, finans, kamu ve
reel sektör kurumlar›. Meslek örgütü meslektafllar›m›z›, düzenleyici kurumlar düzenlemeleri, finans, kamu ve reel sektör de uygulamalar›yla birbiriyle etkileflim içindedir. Bu tespitler
mesle¤in gelifliminde sürdürülebilirli¤inde, Kamu ve düzenleyici kurumlar›n beklentilerini ortak bir paydada kesifltirmektedir.
Bu ortak payda nedir?
1- Mesle¤in etik kural, standart ve sertifikasyo-
nun ulusal kabulünün sa¤lanmas›d›r.
2- Kurumsal referans otorite olarak, kabul görmek için strateji iflbirli¤idir.
3- Ülke genelinde mesleki uygulama, e¤itim ve
akademik geliflimi yayg›nlaflt›rmak için güçlü
bir fark›ndal›k yarat›lmas›d›r.
Buradaki beklentilerimiz nelerdir?
2000 y›l›ndan bu yana Ülkemizde yap›lan iç denetçi sertifikasyon s›nav›n›n, yap›lan ve yap›lmakta olan düzenlemelerde meslek sertifikasyonu olarak kabul edilmesidir.
Meslek standartlar›n›n oluflturulmas› konusunda Enstitümüzün çal›flmalar› var ve bunun düzenleyici otoriteler taraf›ndan kabul görmesi laz›m. Kurumsal referans otoritenin kabul görmesinden ve stratejik iflbirli¤inden kast›m›z
ne? Düzenleme sürecinde referans olarak müdahil olma imkan› ve iflbirli¤i f›rsatlar› sa¤lamak. SPK, BDDK, ‹DDK için Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü, küresel ve ulusal bir referans
kayna¤›d›r.
‹ç denetim geçmifli olmayan Kamu, uygulamada ulusal ve küresel benchmark’larla h›zla iç
denetimi Kamu kurulufllar›nda gelifltiriyor. Bu
konuda da ‹DDK önemli çal›flmalar gerçeklefltiriyor. ‹DDK’n›n yap›s› içinde iç denetimin Kamu’ya aktar›lmas› konusunda Türkiye ‹ç Dene-
Sözün özü, meslekle ilgili Atatürk; “Yapt›klar›
iflin do¤rulu¤una inanan insanlar çal›flmalar›n›n
denetlenmesinden, karfl› fikirlerin ortaya at›lmas›ndan ve tercihleri üzerinden münakafla
yapmaktan zevk al›rlar” demifl. Denetim konusunda herkesi motive etmek ad›na heyecanland›r›c› bir söz. Biz de 15 y›ll›k kurumsal performans›m›zda yapt›¤›m›z ifllerin, ald›¤›m›z sonuçlar›n meslek mensuplar›nca de¤erlendirilmesinden memnuniyet duyaca¤›z. ‹nan›yoruz
ki, genç meslektafllar›m›z mesle¤in ileriye gitmesi konusunda yeni fikirleri ve yaklafl›mlar›yla gelecekte de mesle¤in sürdürülebilir olmas›nda gayret göstereceklerdir.”
“20. yüzy›lda denetim alan›nda
önemli de¤iflimler yafland›”
Birinci ortak forumun ikinci konuflmac›s›, ‹DDK
‹ç Denetim Merkezi Uyumlaflt›rma Dairesi
Baflkan› Ahmet Baflp›nar oldu. Baflp›nar konuflmas›na, iç denetim mesle¤inin geliflmesinde katk›s› olan Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü
üyeleri ve baflkanlar›na gayretlerinden ötürü teflekkür ederek bafllad›. Baflp›nar konuflmas›na
flöyle devam etti: “20. yüzy›lda denetim alan›nda önemli de¤iflimler yafland›. Dünyadaki bu
de¤iflimler ve geliflimler Ülkemizi de etkiledi.
1927 y›l›ndan beri yürürlükte olan Muhasebe
Kanunu, 5018 say›l› kanunla birlikte yürürlükten kald›r›ld›. Türkiye’de, uluslararas› standartlar›n yani uygulama örneklerinin Ülkemize kazand›r›lmas› için önemli bir ad›m at›lm›flt›r.
2003 y›l› sonunda uygulamaya giren Kamu Mali Kontrol Kanunu ile stratejik planlama, iç kontrol, bütçeleme, iç denetim, fleffafl›k ve rapor-
Ahmet Baflp›nar
lama gibi ça¤dafl mali kontrol uygulamalar› sistemimize dahil edilmifltir.
5018 say›l› Kanun’un yürürlü¤e girmesiyle birlikte Kamu’da iç denetim alan›ndaki faaliyetleri
çok h›zl› aktarmak istiyorum. ‹ç Denetim Koordinasyon Kurulu kuruldu ve görevine bafllad›.
Kurul, Baflbakanl›k, Hazine Müsteflarl›¤›, Devlet
Planlama Teflkilat›, D›fl ‹flleri ve Maliye Bakanl›¤› olmak üzere Maliye Bakanl›¤› temsilcilerini
içerecek flekilde yedi üyeden oluflmaktad›r. Dolay›s›yla bakanl›klar aras› bir kuruldur. fiu an
mevzuat gere¤i Kamu alan›n›n d›fl›ndan üyemiz
bulunmamaktad›r. ‹ç denetim uygulamalar›n›
hayata geçirmek amac›yla üç adet Bakanlar Kurulu karar›, üç adet tebli¤ ve 14 adet iç denetim
belgesi yay›nlanm›flt›r. 2007 y›l›ndan bu yana
200 kadar Kamu idaresinde yaklafl›k 800 iç denetçi atanm›fl ve iç denetçilerin tamam›na e¤itim verilmifltir. Bu e¤itimlerde Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü’nün katk›s› oldukça büyüktür. Her
y›l düzenli olarak ÖSYM’nin deste¤iyle s›navlar
yap›l›yor ve iç denetimde uzaktan e¤itime geçilmifltir. ‹ç denetim 5018 say›l› Kanun’da belirtildi¤i gibi Maliye Bakanl›¤›yla 1,5 y›l süren AB efllefltirme projesi yürürlü¤e girdi ve kurulmufl
olan iç denetimin gelifltirilmesi amac›yla Dünya
Bankas›yla bir proje bafllat›lm›flt›r.
Kamu’da yap›lan çal›flmalar› özetledikten sonra
özellikle gelecek stratejimizden bahsetmek istiyorum. Kamu’da iç denetim gelecek stratejimiz dört temel ayak üzerine oturtulmufltur. Birincisi, iç denetim bölümlerinin kurulmas›,
mevzuat›n tamamlanmas› ve iç denetimin uygulanmas›d›r. Bu çerçevede iç denetim birimi-
Her y›l›n May›s ay› uluslararas› fark›ndal›k ay›d›r. Biz bu düzenleyici kurul ve meslek örgütleriyle bunu de¤erlendirmek, mesle¤in geliflimi
için gayret sarf etmek durumunday›z.
14
15
AYSBERG
AYSBERG
nin kurulmas›yla birlikte henüz iç denetim birimi kurulmayan idarelerde bir an önce iç denetim birimlerinin kurulmas›, iç denetçi kadrosu
yeterli olmayan idareler için iç denetçi kadrosu
tahsis edilmesi. Mevzuat›n tamamlanmas› hususunda ise, tek eksi¤imiz Bilgi Teknolojileri
alan›nda henüz yay›nlamad›¤›m›z mevzuat. ‹ç
denetimin uygulanmas› öncelikle idarelerin
teflkilat yap›s›, kontrol süreçlerinin gözden geçirilmesi, iç denetim yaklafl›m›n›n yayg›nlaflt›r›lmas› ve dan›flmanl›k faaliyetlerinin birlikte yürütülmesi temel stratejilerimizdendir.
Gelecek stratejilerinde belirledi¤imiz ikinci ana
bafll›k, iç denetim uygulamalar›n›n izlenmesidir. ‹ç denetimin ilgili mevzuata göre yap›l›p yap›lmad›¤›n› izleyecek bir iç gözetmene ihtiyaç
duyulmas›, azami befl y›lda bir Kalite Güvence
Kurulu çerçevesinde d›fl de¤erlendirmeye tabi
tutulmas› ve kurulacak Kamu idarelerince gerçeklefltirilen iç denetim faaliyet sonuçlar›n›n
de¤erlendirilmesinin yap›lmas›, üzerinde durulacak noktalar olacakt›r.
Üçüncü ad›m ise iç denetimin gelifltirilmesidir.
Bu çerçevede dört hususa de¤inece¤im. Birincisi, denetim faaliyetlerinin gelifltirilmesinin
sa¤lanmas› için iç denetimde bilgisayar destekli denetimlerin uygulanmaya bafllanmas›n›n
yayg›nlaflt›r›lmas›, bu alandaki uluslararas› uy-
gulamalar›n takip edilmesidir. ‹kinci husus, iç
denetçilerin nitelik ve nicelikleridir. Bunun sa¤lanmas›nda iç denetçilerin akademik kurumlarla iflbirli¤i yapmas›, yurt d›fl›nda uygulama yapan yerlere belirli plan dahilinde çal›flma gezilerinin düzenlenmesidir.
Üçüncü husus, kurumsal kapasitenin güçlendirilmesini sa¤lamak için de kurumsal web sitesinin öngörülen ihtiyaçlar do¤rultusunda merkezi ulaflt›rma fonksiyonunu yerine getirecek
flekilde güçlendirilmesidir. Dördüncü husus, ifllerlik konusunda fark›ndal›¤›n art›r›lmas›d›r. Bunu sa¤lamak için de iç denetimin, Kamu idarelerinin üst yöneticileri taraf›ndan anlafl›lmas›,
sahiplenilmesi için bilgilendirme toplant›lar›,
çal›fltaylar düzenlenmesi yine bu hususta aç›klay›c› broflürler haz›rlanmas› üzerinde çal›flmalar›m›z olacakt›r.
Gelecek stratejimizde belirledi¤imiz dördüncü
ve son stratejimiz ise, iç denetim faaliyetlerinin
yayg›nlaflt›r›lmas› ve koordine edilmesidir. Bu
çerçevede iç denetim alan›nda uygulamalar›n
yayg›nlaflt›r›lmas› için koordinasyon kurulunun
bir bilgi merkezi haline getirilmesi, Kamu idareleriyle di¤er birimler aras›nda yak›nlaflman›n
sa¤lanmas› hedeflerimiz aras›ndad›r. Kamu’da
iç denetimin güçlü¤ü flunlard›r: Koordinasyon
kurulunun bakanl›klar aras› bir kurul olmas›n-
“‹flletmelerde risklerin yönetimi
için en uygun araçlardan biri iç
denetimdir”
Ahmet Baflp›nar’dan sonra söz alan SPK Denetleme Dairesi Baflkan› Bülent Görkem, iç denetimin sürdürülebilirli¤inde tehdit ve f›rsatlar
bafll›¤›nda bir konuflma gerçeklefltirdi. Görkem
konuflmas›nda flu noktalara de¤indi: “Bu y›l
14.’sü yap›lan Türkiye ‹ç Denetim Kongresi’nin
gerek iç denetim mesle¤ini icra edenler aç›s›ndan gerekse de iç denetim faaliyetinin geliflimi
aç›s›ndan baflar›yla geçmesini ve amac›na ulaflmas›n› diliyorum.
‹flletmeler büyüyüp, faaliyetlerinin say› ve karmafl›kl›¤› artt›kça yönetimin iflletme faaliyetlerini do¤rudan do¤ruya kontrol etme imkânlar›
azalmaktad›r. fiirketlerin mali durumu ve maruz
kald›¤› riskler konusunda pay sahipleri ile di¤er
menfaat sahiplerinin yeterli, do¤ru ve zaman›nda bilgi talebine iliflkin ihtiyaçlar› her geçen gün
artmaktad›r. Öte yandan üst düzeyde kârl›l›¤a
odaklanm›fl flirketlerin operasyonel anlamda faaliyet alanlar›n›n d›fl›na ç›kmas›, yat›r›mc›lar ile
di¤er menfaat sahiplerinin üstlendikleri riskleri
art›rmaktad›r. Söz konusu riskler makro düzeyde ekonomileri ve hatta küreselleflmenin ortaya ç›kard›¤› sonuçlar itibar›yla dünya ekonomilerini de risk alt›na sokmaktad›r. Günümüzde küçük iflletmelerden dünya ölçe¤indeki flirketlerin
faaliyetlerine kadar genifl bir yelpazede etkili
olan risklerin yönetimi için en uygun araçlardan
Bülent Görkem
bir tanesi hiç kuflkusuz iç denetim faaliyetidir.
‹ç denetim faaliyeti, iflletmelerin risk yönetimi,
kontrol ve yönetim süreçlerinin etkinli¤ini de¤erlendirmek ve gelifltirmek amac›na yönelik
sistemli ve disiplinli bir yaklafl›m çerçevesinde
iflletmelerin tüm menfaat gruplar›n›n haklar›n›n
korunmas›na yard›mc› olmaktad›r.
Türkiye’de iç denetim faaliyetinin sürdürülebilirli¤inde tehdit ve f›rsatlar konusunda bir fleyler söylemeden önce Kurul olarak Sermaye Piyasas› Kanununa tabi kurum ve flirketlerde iç
denetim konusunun nas›l ele al›nd›¤›ndan bahsetmek istiyorum.
Sermaye Piyasas› Kurulu olarak düzenleme,
gözetim ve denetim saham›zda arac› kurulufllar, yat›r›m fonlar›, portföy yönetim flirketleri gibi iç denetim faaliyetinin önemli bir yer tuttu¤u
finansal flirket ve yap›lar yer almaktad›r. Finansal flirket ve yap›lar›n birer güven ve itibar kurumu olarak müflterilerinin varl›klar›n› korumada en üst seviyede hassasiyet göstermeleri
düzenleyici otoritelerin beklentileridir. Günlük
hatta anl›k olarak çeflitli risklerle karfl› karfl›ya
olan ve genel olarak Sermaye Piyasas› Kurumu
dedi¤imiz bu kurulufllarda iç denetim faaliyeti
bir zorunluluk olarak mevzuat›m›zda düzenlenmifl bulunmaktad›r.
Sadece düzenleme yapmak ancak uygulamay›
takip etmemek yap›lan düzenlemenin beklenen faydas›n›n ortaya ç›kmas›n› engelleyen en
önemli faktörlerden bir tanesidir. ‹ç denetim faaliyetinden beklenen faydan›n ortaya ç›kmas›
ad›na uygulaman›n d›fl denetimden sorumlu
dan dolay› temsil gücünün yüksek olmas›, iç
denetçi kadrolar›n›n önemli bir bölümünün tahsisinin yap›lm›fl olmas›, iç denetçilerin önemli
bir k›sm›n›n atanm›fl olmas›, atanm›fl iç denetçilerin sertifika programlar›n› tamamlam›fl olmas›, iç denetim uygulamalar›n›n desteklenmesi amac›yla, uluslararas› projelerin yürütülüyor olmas›d›r. Baz› idarelere iç denetçi atamalar›n›n yap›lmam›fl olmas›, iç denetim bilgi teknolojileri alt yap›s›n›n yayg›nlaflmam›fl olmas›,
mevzuatla uygulamalar aras›nda farkl›l›klar›n olmas›, teftifl iç denetim ayr›m›n›n henüz anlafl›lamam›fl olmas›d›r. F›rsatlar› da flöyle özetleyebilirim: AB uyum süreci ve onun getirdi¤i yap›sal süreçlerin devam etmesi, mali kontrol müzakerelerine bafllanm›fl olmas›, kamu yönetiminde de¤iflimlerin sürüyor olmas›, iç denetim
konusunda uluslararas› alanda bilgi birikimine
sahip olunmas›d›r.”
16
17
AYSBERG
AYSBERG
Sermaye Piyasas› Kurulu olarak özellikle arac›
kurulufllar ile portföy yönetim flirketlerinin de
ve bu portföy yönetim flirketlerinin müflterisi
olan yat›r›m fonlar›n›n da iç denetim fonksiyonunun Kurulumuzca belirlenen standart ve
formlara uygun olarak oluflturulmad›¤› veya çal›flmad›¤› durumlarda idari para cezas› uygulanmakta veya aksakl›klar›n giderilmesi için süre
verilerek uyar› yap›lmaktad›r.
Hisse senetleri borsada ifllem gören halka aç›k
anonim ortakl›klarda mevcut durum itibar›yla iç
denetim konusunu do¤rudan ele alan bir düzenleme bulunmamaktad›r. Ancak gerek ortakl›klar›n ba¤›ms›z denetimine iliflkin Tebli¤imizde gerekse de kurumsal yönetim ilkelerine iliflkin rehberde iç denetim konusuna at›f yapan
bir tak›m düzenlemeler yer almaktad›r.
Kurulumuzun Seri:X, No.22 Tebli¤inde yer
alan düzenlemelere göre; hisse senetleri borsada ifllem gören ortakl›klar›n, yönetim kurullar›nca kendi üyeleri aras›ndan seçilen ve en
az iki üyeden oluflan denetim komitesi kurmalar› zorunludur. Denetim komitesi, fiili olarak
denetim yapan bir organ de¤ildir. Denetim faaliyetleri ile ilgili do¤rudan sorumluluklar› bulunmamaktad›r. Denetim komitesi, iç ve ba¤›ms›z denetim sürecinin uygulama etkinli¤ini,
katma de¤erini, muhasebe, mali raporlama ve
iç kontrol ile ilgili iç sistemlerin iflleyifli ve yeterlili¤ini yönetim kurulu ad›na gözetlemekle
sorumludur.
Düzenleme, bankalar hariç hisse senetleri borsada ifllem gören ortakl›klar› kapsamakta, hisse senetleri borsada ifllem görmeyen ortakl›k-
lar›n ise iste¤e ba¤l› olarak denetim komitesi
oluflturabilecekleri belirtilmektedir.
Ülkemizde halka aç›k anonim ortakl›klar›n sermayelerinin yar›dan fazlas›n›n ve dolay›s›yla yönetim hâkimiyetlerinin bir aile ya da sermaye
grubu elinde bulundu¤u ve küçük yat›r›mc›lar›n
yönetime kat›l›m›n›n çok s›n›rl› oldu¤u dikkate
al›nd›¤›nda, küçük pay sahiplerinin ve di¤er
paydafllar›n menfaatlerinin korunmas›nda denetim komitelerinin üzerine düflen görev ve
sorumluluk önemlidir. Kurulumuz tebli¤leri ve
kurumsal yönetim ilkeleri rehberi ile denetim
komitesine iliflkin düzenlemelerin yap›lmas›ndan sonra, paylar› borsada ifllem gören flirketlerin kurumsal yönetim uyum raporlar›n› yay›mlamalar› da zorunlu hale getirilmifltir.
Mevcut durumda paylar› borsada ifllem gören
flirketlerin tamam›n›n bu düzenlemelerin gere¤ini tam olarak yerine getiremedi¤ini görmekteyiz. Konu hakk›nda yap›lan araflt›rmalara göre
denetim komitesi oluflturulmufl flirketlerde
“komitenin oluflumu” ve “faaliyet esaslar›n›n
belirlenmesi” konular›nda eksiklikler tespit
edilmektedir. Genel olarak eksikliklerin denetim komitesi üyelerinin yönetim kurulunun ic-
radan sorumlu olmayan üyeleri aras›ndan seçimi dolay›s›yla ba¤›ms›z olma noktas›nda yo¤unlaflt›¤› söylenebilir.
yetersiz kalmakta, iç denetim faaliyetinin gelifltirilmesi yönünde ad›m at›lmas›n› güçlefltirmektedir.
Söz konusu eksikliklerin giderilmesini teminen
Kurulumuzca bir taraftan e¤itim ve bilinçlendirme çal›flmalar› sürdürülmekte di¤er yandan durumun mahiyet ve önemine göre uyar›dan idari yapt›r›mlara kadar bir tak›m uygulamalara gidilebilmektedir. Halihaz›rda halka aç›k flirketler
için uyulmas› zorunlu olmayan prensiplerden
oluflan kurumsal yönetim ilkelerinin orta ve
uzun vadede mevzuatta yap›lacak düzenlemeler ile uyulmas› zorunlu düzenlemeler haline
dönüfltürülmesi planlanmaktad›r.
F›rsat olarak gördü¤ümüz hususlar›n bafl›nda
ise, iç denetim faaliyetini yürütecek arkadafllar›m›z›n e¤itim düzeyi ve kalitesi gelmektedir.
Bu anlamda Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsünün
iç denetim mesle¤inin yetkin iç denetçiler arac›l›¤›yla etkin olarak yürütülmesi yönünde yürüttü¤ü çal›flmalar› ve iç denetim mesle¤inin
akademik geliflimine katk› ve destek sa¤lamak
amac› ile üniversitelerimiz ile birlikte yürütülen
çal›flmalar› ilgiyle takip ediyoruz.
Kurulumuzca yap›lan denetimlerde veya sektörden gelen öneriler sonucunda, uygulamalarda aksakl›klar görülmesi veya tespit edilmesi
hâlinde bu durumun sebepleri araflt›r›larak gerekli görülmesi hâlinde yap›lan düzenlemelerde de¤ifliklik yap›lmas› yoluna gidilmekte ve
uygulamay› yönlendirici tedbirler al›nabilmektedir.
“fiirket yöneticilerinin en büyük
destekçisi iç denetçilerdir”
Kurulumuzca yap›lan düzenlemelerin amac› flirketlerin varl›klar›n›n korunarak kaynaklar›n›n etkin bir flekilde kullan›lmas›n›n sa¤lanmas›d›r.
Dolay›s›yla sermaye piyasas›n›n büyütülmesi,
etkinli¤inin ve piyasaya duyulan güvenin art›r›lmas› için flirketlerimizin faaliyetlerinin tüm paydafllar›n›n menfaatleri do¤rultusunda, kanun ve
di¤er ilgili düzenlemelere uygun olarak yürütülmesi gerekmektedir. Bu gerekliliklerin yerine
getirilmesinde flirket yöneticilerinin en büyük
destekçisi hiç kuflkusuz iç denetçiler olacakt›r.
Bahsetti¤imiz bu yap› içersinde iç denetim faaliyetinin sürdürülebilirli¤i aç›s›ndan tehdit olarak gördü¤ümüz hususlar›n bafl›nda Türk flirketlerinin ortakl›k yap›lar› ve bu yap›dan kaynaklanan, birbiriyle ilintili di¤er sorunlar gelmektedir. K›saca bahsetmek gerekirse; kurumsallaflma veya kurumsal yönetim anlay›fl›n›n
yerleflmesine de mâni olan, aile fertlerinin veya büyük sermayedar gruplar›n hâkim oldu¤u
flirket yap›lar› ayn› zamanda iç denetim faaliyetinin ba¤›ms›z olarak yürütülmesine de engel
olmaktad›r. Ba¤›ms›z olmayan iç denetim faaliyeti de kendinden beklenen fayday› sa¤lamada
Di¤er taraftan bugün önümüzde f›rsat olarak
duran baflka bir husus da Türk Ticaret Kanunu
ve Sermaye Piyasas› Kanunu gibi iç denetim
faaliyetine do¤rudan etki edebilecek düzenlemelerin tasar› halinde bulunuyor olmas›d›r.
Sermaye Piyasas› Kanunu tasar›s› özelinde konuflacak olursak, Kurul olarak iç denetim faaliyetinin düzenlenmesi konusunda her türlü
öneri ve katk›ya aç›k oldu¤umuzu belirtmek isterim. Bu konuda Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü ile birlikte çal›flmaktan da mutluluk duyar›z.
Ben tekrar yap›lan bu kongrenin iç denetim
mesle¤ini icra edenler ve iç denetim faaliyetinin geliflimi aç›s›ndan baflar›yla geçmesini diliyor, eme¤i bulunanlara teflekkür ediyorum.”
“Kurumsal yönetim küresel rekabet
avantaj› sa¤lar”
Birinci ortak oturumun konuflmac›lar›ndan biri
de TKYD Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Nazif Burca oldu.
Burca, konuflmas›nda kurumsal yönetim, iç denetim, kurumsal yönetimin maliyetlere etkisi, f›rsatlar ve tehditler ile birlikte Türkiye ‹ç Denetim
Enstitüsü ve TKYD aras›ndaki iflbirli¤ine de¤indi.
Burca konuflmas›na flöyle devam etti: “Kurumsal yönetim çok önemli bir kavram. Geliflen ve
yeni bir kavram. Kurumsal yönetim denildi¤inde
ne anl›yoruz? Kurumlar›, eflitlik, fleffafl›k, hesap
verilebilirlik ve sorumluluk yüklenilen sistemler
olarak ele al›yoruz. Kurumsal yönetimin kurumlar›m›za birçok katk›s› var. Bunlar, her fleyden önce flirket de¤erini, makro de¤erlerini art›r›r. Küresel rekabet avantaj›yla birlikte düflük maliyetle finansman imkanlar› sa¤lar. Sürdürülebilir büyümede en önemli unsurlardan bir tanesidir.
otoriteler taraf›ndan takip edilmesi gerekmektedir. Kurum olarak yetki ve görev alan›m›z alt›nda bulunan tüm kurumlarda iç denetim fonksiyonunun gere¤i gibi örgütlenip örgütlenmedi¤i, ifl ak›fl prosedürlerinin belirlenip belirlenmedi¤i, iç denetim raporlar›n›n yeterlili¤i ve iç denetim rapor sonuçlar›n›n uygulamaya yans›y›p
yans›mad›¤› Kurulumuzca yap›lan denetimlerde standart olarak takip edilmektedir. Bu anlamda iyi organize olmufl iç denetim faaliyeti
çerçevesinde ehil ve ba¤›ms›z iç denetçiler taraf›ndan haz›rlanm›fl raporlar›n bir kurumun
sa¤l›kl› iflleyiflinin ve devaml›l›¤›n›n en büyük
güvencesi oldu¤unu de¤erlendiriyoruz.
18
19
AYSBERG
AYSBERG
Bunlar›n çal›flma alanlar›, kurumsal yönetim, iç
kontrol ve risk yönetimidir. Kurumsal yönetimle
iç denetimin kesiflti¤i noktada birbirini destekleyen alanlar çok fazlad›r. Özellikle iç denetimin
kurumsal yönetimde yapaca¤› faaliyetleri say
say bitiremeyiz. Her fleyden önce yönetime güvence vermesi, iç denetimin sa¤layaca¤› en büyük katk›d›r. Yönetim kurulunun yat›r›mc›lara
güvence vermesi gerekiyor. Verilecek güvencede iç denetim en önemli arac› kurumdur.
rumumuz üzerine düflen bu sorumlulu¤u yerine getirirken bir tak›m düzenlemeler yapmaktad›r. Bu düzenlemeler bankac›l›¤›n s›n›rlar›n›
olufltururken di¤er taraftan bu s›n›rlar›n afl›l›p
afl›lmad›¤›n›n kontrolü için de denetimlerde bulunmaktad›r.
TKYD, kurumsal yönetim anlay›fl›n›n Ülkemizde tan›nmas›na ve geliflmesine katk›da bulunmak, en iyi uygulamalar›yla hayata geçirilmesini sa¤lamak amac›yla 2003 y›l›ndan bu yana faaliyetlerini sürdürüyor.
Kurumsal üyeler ve say›lar› 500'e ulaflan yönetim kurulu üyesi ve üst düzey yönetici, Türkiye'de kurumsal yönetimin gelece¤ini tart›flmak
ve buna iliflkin uygulamalara yön vermek amac›yla TKYD'de de, bir araya geliyor. Biz TKYD
olarak, iç denetimi kurumsal yönetimin temel
tafllar›ndan biri ve sigortas› olarak görüyoruz.
Bundan sonraki faaliyetlerde iç denetimi her
alanda destekliyoruz. Derne¤imiz, kurumsal yönetimin geliflmesini, tan›t›lmas›n› ve uygulamalar›n›, kurumlara yerlefltirmeyi amaçl›yor. Yönetim kurulu üyeleri, flirket sahipleri ve üst düzey
yöneticileri üyelerimizi oluflturuyor. Ben de sizleri derne¤imize kat›lmaya davet ediyorum.
Meslek örgütleri ve sivil toplum örgütleriyle
birlikte bir tak›m çal›flmalar yürütüyoruz. Sonra
düzenleyici kurulufllarla SPK, ‹MKB gibi kurumlarla ortak çal›flmalar yap›yoruz. Aile flirketleri
yönetim rehberini k›sa bir süre önce haz›rlad›k.
Türkiye futbol kulüpleri yönetim rehberi ile Kurumsal Yönetim Dergisi ve CD’leri yay›nlad›k.
Kurumsal yönetimin, iç denetimin, iç kontrolün
tan›t›lmas› anlam›nda e¤itimler düzenliyoruz.
‹tibar yönetimi alan›nda seminer düzenliyoruz.
Sizleri de çal›flma gruplar›m›za kat›lmaya ça¤›r›yorum.
Tehdit ve f›rsatlar konusunda neler akla gelebilir onlardan k›saca bahsetmek istiyorum. Gerek Kamu gerekse mali sektör taraf›nda, çok
önemli yasal düzenlemeler var. Bunu çok
önemli f›rsat olarak görüyorum. Ayr›ca bilgi
Dr. Nazif Burca
teknolojisindeki geliflmeler, iç denetçiye çok
önemli f›rsatlar do¤uruyor. Mali sektör için bir
düzenleme yap›ld›ysa da reel sektör için böyle
bir zorunluluk yok. Bunu önemli bir tehdit olarak düflünüyorum. Bu konuda tüm meslek örgütlerimizin gerekli çal›flmalar› yapmas› ve iç
denetim kurumunun kurulmas› sa¤lanmal›d›r.”
“Bankalar›n denetimi çok önemlidir”
Birinci ortak oturumun son konuflmac›s› BDDK
Düzenleme Daire Baflkan› Müge Do¤an oldu.
Do¤an konuflmas›nda düzenlemeler konusunu
ele ald› ve flunlar› söyledi: “Son 20-30 y›ll›k süreçte finansal sektörün en önemli ögelerinden
biri olan bankac›l›k; faaliyetleriyle, derinli¤i ve
geniflli¤ini art›rarak, ürün çeflitlili¤inin de h›zla
geliflmesiyle, daha fazla ve daha farkl› nitelikte
risklerle karfl› karfl›ya kalm›flt›r.
Bankac›l›k denetim ve gözetim otoritesi aç›s›ndan bankalar›n, kendi iç ifl süreçleri, yönetilme yeterlilikleri ve bunun için etkin bir yönetim, denetim sistemi sa¤lamalar› son derece
önemlidir.
Di¤er taraftan bankalar, tasarruf sahiplerinden
fon toplay›p bunlar› fon talep edenlere kulland›ran, güven tahsis eden kurulufllar oldu¤undan
makro ekonomik anlamda sektörde yaflanacak
bir kriz tüm mali sistemi etkileyecektir. Bu aç›dan bankalar›n denetimi çok önemlidir. Denetim gözetim otoritesi olan kurumumuz, finansal piyasalarda, güvenin sa¤lanmas›ndan ve bu
sistemin etkin çal›flmas›ndan ve tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinden sorumludur. Ku-
“Bankalar sa¤l›kl› yönetim yap›s›na
sahip kurulufllar olmal›”
Kurumumuzun iç denetime bak›fl›n› özetleyecek olursak; bankalar›n sa¤l›kl› yönetim yap›s›na sahip kurulufllar olmalar› gerekti¤ini düflünüyoruz. Bunu da Bankac›l›k Kanunu ile hüküm alt›na alm›fl bulunmaktay›z. Bu hükmü
karfl›lamayan bankalara yap›lacak yapt›r›mlar
bu kanunda öngörülmektedir. ‹ç denetimin gerekli görülmesi, sa¤lam bir iç yap›n›n kurulmas›nda yeterli olmad›¤› için Kurumumuz söz konusu yap›lar›n oluflturulmas› için iç denetim
bak›m›ndan önemli kay›p oldu¤unu düflündü¤ümüz uluslararas› iç denetim standartlar› ve
iç denetim esaslar› baz al›narak Kurumumuzda
bankalar›n iç sistem yönetmeli¤i haz›rland› ve
flu an yürürlüktedir. Yönetmelikte bankalarda
yer alacak iç sistemlerin sahip olmas› gereken
karakteristik özelliklerin iç denetim birimlerinin
organizasyon yap›lar›na ve faaliyetlerine göre
iç denetimin özellikleri tan›mlanarak yer verilmifltir.
Müge Do¤an
Yönetmelik iç sistemlerle alakal›. Ben yönetmeli¤in iç denetim ba¤lam›nda yer verilen karakteristik özelliklerine yer verece¤im. ‹lkin iç
denetim elemanlar›n›n tarafs›z ve ba¤›ms›z olmas› konusu. Tarafs›zl›k derken iç denetçilerin
menfaat çat›flmalar›ndan uzak olmalar› kastedilmektedir. Ba¤›ms›zl›k iç denetçinin, iç denetim yöneticisinin çal›flan›, iç sistemler sorumlusu, yönetim kurulu d›fl›nda kalan banka yönetimine karfl› hesap verme zorunlulu¤unun bulunmamas›d›r. ‹ç denetimin ba¤›ms›z kalmas› ve
denetimlerini hiçbir etki alt›nda kalmadan icra
etmeleri aç›s›ndan önem tafl›maktad›r. Bu nedenle ba¤›ms›zl›¤a yönelik esaslar› da Kurumumuz taraf›ndan düzenlenmifltir. ‹ç denetimin
ba¤›ms›zl›¤›n›n banka içindeki en büyük teminat› Bankac›l›k Kanunu ile sisteme tafl›nan denetim komiteleridir. ‹kinci bir husus da iç denetim elemanlar›n›n mesleki yeterlilikleridir. Bu
konularda da ayr›nt›l› düzenlemelere gidilmifltir. Üçüncü bir konu da denetim yetkisidir. Yönetmelikte, bankalara iç denetim elemanlar›n›n
görev ve sorumluluklar›n› yerine getirebilmeleri için bankada inisiyatif kullanacak ve herhangi
bir biriminden bilgi alabilecek verilere ulaflacak
yetki tan›mlamas› yer al›yor. Dördüncü konu iç
denetçi elemanlar›n›n, mesleki özelin içinde
hareket etmeleridir. Yönetmelikte mesleki
özelin kapsam› ortaya konulmufltur. ‹ç denetim
elemanlar›n›n mesleklerini özen ve dikkat içinde yerine getirip getirmedikleri yer alm›flt›r. ‹ç
denetimin nihai amac› bankan›n risk ve zarar›n›
azaltmakt›r. Bu anlamda bankalar›n iç denetim
fonksiyonunu etkin bir flekilde faaliyete geçirmesi gerekmektedir.”
“‹ç denetimi kurumsal yönetimin
sigortas› olarak görüyoruz”
Düzenleme ve denetimlerin asli fonksiyonlar›n›
yerine getirebilmesi için bankalar›n yönetim yap›lar›n›n sa¤l›kl› olmas› gerekmektedir. Riskleri
kontrol eden, sorunlar›n› kendileri tespit edip,
çözen idari yap›y› sa¤l›kl› bir yap› olarak tan›mlayabiliriz. Kurumumuzun banka yat›r›mlar›ndan bekledi¤i en büyük fonksiyonlardan biri,
riskleri kontrol etmesidir. Riski kontrol edemeyen bankalar›n roller tersine döndü¤ünde çok
zor bir duruma düfltüklerini deneyimledik. Risk
kontrolü aç›s›ndan da üç temel faktör bulunmaktad›r. Bunlar, iç kontrol, risk yönetimi ve iç
denetim. Risk yönetimi ve iç kontrol günlük faaliyetin bir parças›d›r. ‹ç denetim ise, kurulufllar›n mevzuatla yönetim taraf›ndan belirlenen
hedef, strateji, politika, ilke gibi alanlara uygunlu¤unu, örtüflüp örtüflmedi¤ini ve iç kontrol ile
risk yönetim sistemlerinin yeterlili¤i konusunda üst yönetime güvence sa¤layan, dönemsel
bir faaliyettir. Söz konusu sistemlerin yeterlili¤i, bankalar›n faaliyetlerinin emin ve güvenilir
bir flekilde icra edilmesi aç›s›ndan önemlidir.
20
21
AYSBERG
AYSBERG
14. Türkiye ‹ç Denetim Kongresi birinci ortak oturumdan sonra Uluslararas› Denetçiler
Enstitüleri (IIA) ve Avrupa ‹ç Denetim Enstitüleri Konfederasyonu (ECIIA) Eski Baflkan›
Jean-Pierre Garitte, Star TV Ana Haber Sunucusu ve Haber Daire Baflkan› U¤ur Dündar’›n
gerçeklefltirdikleri konuflmalarla devam etti. Kongrenin ö¤leden sonraki bölümündeyse,
paralel oturumlara geçildi. Birinci paralel oturumda Kurumsal Sürdürülebilirlikte Risk
Yönetiminin Rolü ve Önemi konusunu TEB Genel Müdür Bafl Dan›flman› Akil Özçay ve
PricewaterhouseCoopers Orta¤› Tumin Gültekin konuflurken ikinci paralel oturumda ise TKYD
Yönetim Kurulu Üyesi Salim Kad›beflegil ve KPMG Direktörü Etienne Yves Butruille Martinez,
“Sürdürülebilirlikte Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve ‹ç Denetimin Rolü” konusunu ele ald›.
“Kurumsal Sürdürülebilirlikte Bilgi Teknolojilerinin Yönetimi ve Denetiminde Baflar›” konulu
oturumda da Avea ‹ç Denetim Direktörü Kaya Kazmirci ve Deloitte’ten Altu¤ Kul; paralel
oturumda da “‹ç Denetim Yönetiminde Sürdürülebilir De¤er Yaratma Yaklafl›m›” konusunda
Eczac›bafl› Pazarlama Direktörü Berna Erbilek, Finansbank ‹nsan Kaynaklar›ndan Sorumlu
Genel Müdür Yard›mc›s› Hakan Alp sunumlar›n› gerçeklefltirdi.
Jean Pierre Garitte - IIA ve ECIIA – Eski Baflkan›, Yönetim Dan›flman›
“Risk sahiplenme süreci yönetenlerin sorumlulu¤undad›r”
Biz ba¤›ms›z›z. Kurallar› belirten bir belgemiz var. Ba¤›ms›z bir fonksiyon olarak avantajlar›m›z da var. Genellikle do¤rudan veya dolayl› üst
yönetime rapor veriliyor. Üst yönetimle denetim komitesine rapor veriyoruz. Bu raporlama iç denetçinin ba¤›ms›zl›¤›n› korumak amaçl›d›r.
Bazen iç denetçiler denetim kuruluna daha yak›n olmay› tercih ediyorlar. Ben buna kat›lm›yorum. Bizim kurum içinde en önemli paydafl›n
yönetim kurulu oldu¤una inan›yorum. ‹ç denetim olmadan kontrol yapamazs›n›z. ‹ç denetimde riske duyarl› bir flekilde çal›flmas› gerekiyor.
Yönetilemeyen risklere yönelmek gerekir. Risk yönetimi iyi kontrol ediliyorsa önem tafl›mayabilir,
yöneticiler evlerinde rahat uyuyabilirler ama bu kontroller en uygun kontrol mu? Ka¤›t üzerinde
güzeldir ama uygulamada da ayn› m›d›r? dikkat etmek gerekiyor.
Larry Hubbard - Uluslararas› E¤itim Dan›flman›
‹flinizi iyi yaparsan›z gelece¤inizi iyi kurars›n›z
Sürdürülebilir denetim deste¤e dayal›d›r. Denetimde odaklanman›z gereken insanlar. Ne zaman denetimle ilgili bir sorun olursa, bu sorun
genelde insana ba¤l›d›r. ‹letiflim konusunun iyi çal›flmam›fl olmas›, insanlar›n iflini iyi anlamamalar›yla ilgilidir. Sahtekarl›klar› bulmak için iflimizi daha iyi yapmal›y›z. Denetçilerin sahtekarl›¤› bulmas› gerekli noktalar›n sürdürülebilirli¤i için bu çal›flmalar›n yap›lmas› gerekir. Kalite garantisi önemlidir. Her befl y›lda bir d›fl denetim yap›lmas› gerekiyor. Gelece¤i düflünmek önemli, iflinizi iyi yaparsan›z gelece¤inizi iyi kurars›n›z.
Sürdürülebilirlikte Kurumsal Sosyal
Sorumluluk ve ‹ç Denetimin Rolü
Etienne Yves Butruille Martinez - KPMG Direktör
“fieffafl›k ödüllendirilmektedir”
fiirketler küresellefliyor. fiirketlerin boyutlar› baz› ülkelerin GSMH ile
karfl›laflt›r›l›yor ve dünyan›n bu büyük flirketleri ekonomiyi belirliyor. Hâl
böyle olunca flirketlerin baz› kurallarla yönetilmesi için kanun ve yasalar
ç›kmaya bafllad›. Bir di¤er önemli konu da sorumlulu¤un genifllemesi.
fiirket sadece çal›flanlar›na karfl› sorumlu de¤il. Üretti¤i ürünleri kimlere sat›yor? Bu sat›fl›n sonunda ne oluyor? Çevreye ne gibi etkisi var gibi pek çok alanda sorumluluk al›yor. Sürdürülebilirlik dedi¤imizde de
sosyal, ekonomi, çevre konular›n›n hepsini kaps›yor. Finansal büyüklü¤ün yan›nda flirketler için bir de somut olmayan de¤erler vard›r. Bu da
flirketin marka alg›s›, paydafllarla olan iliflkileri, sosyal sorumluluk çal›flmalar›d›r. Bunlar da flirketin
de¤erinin yeni sahipleridir. fiirketlerin kurumsal sorumluluklar›n›n yan›nda toplumsal sorumluluklar› da bulunuyor. Bunu sa¤lamak ve güven duyulmay› sa¤lamak pazar ekonomisinde çok önemlidir. Bilgiler kamuya aç›k de¤ilse bir önemi yoktur. fieffafl›k ödüllendirilmektedir.
Salim Kad›beflegil - ORSA Stratejik ‹letiflim Dan›flmanl›¤› Baflkan›
U¤ur Dündar - Star TV Haber Daire Baflkan›
“Yolsuzlu¤un rüflvetin önüne geçmenin en iyi yolu fleffafl›kt›r”
Prof. Dr. Haluk fiahin ile birlikte Arena’y› tasarlad›¤›m›zda, TRT’de ciddi
bir deneyimim vard›. Türkiye’de soruflturmac› gazetecili¤in belki de kaba hatlar›yla oluflturulan yay›nlar› TRT’de yapmaya bafllad›m. Yafl mesle¤imizde güçlü bir sermayedir ve bu sermaye haberin mutfa¤›nda çal›flarak elde edilir. Bu mesle¤in içinde dik durmak önemlidir. 40 y›ld›r bu
mesle¤i yap›yorum. Giysilerim flu firmadan al›nm›flt›r, logosunu koydurtmad›m. Özgürlü¤ümü hiç kimseye kiralam›fl de¤ilim. Yolsuzlu¤un
rüflvetin önüne geçmenin en iyi yolu fleffafl›kt›r. Hesap verilebilir olmakt›r. Yaflad›¤›m›z dünyada art›k hiçbir fley gizli kalm›yor.
Geliflmiflli¤in parayla ölçülemeyece¤ini de ö¤renece¤iz
1900’lü y›llarda da küreselleflme arzusu yok mu? Savafl ediyorlard›,
toprak geniflletiyorlard› ve bu da küreselleflme dinami¤iydi. fiirketlerin
ve markalar›n küreselleflmeye bafllad›¤› bir döneme girildi. fiirketlerin
logosunu Kore’den Japonya’ya Avrupa’ya kadar görüyorsunuz. 2000’li
y›llarda baflka bir küreselleflme yafl›yoruz. Bireyler olarak küreselleflmeye bafll›yoruz. Bireysel küreselleflme tutkusu beraberinde sivil toplumun yükseliflini getiriyor. Bugün AB Parlamentosu’nda kararlaflt›r›lan
her 100 tasar›n›n 87’sinin arkas›nda sivil toplum kurulufllar› yer al›yor.
Paraya dayal› geliflim göstergelerinin ömrünün bitti¤ini düflünüyorum. GSMH’ya göre kifli bafl› flu
kadar deniliyor ama bu art›k bitti. GSMH’s› en yüksek ülkelerden biri olan ‹zlanda iflas etti. 20. yüzy›lda bu cetvelin bitti¤ini düflünüyorum.
Kurumsal Sürdürülebilirlikte Risk
Yönetiminin Rolü ve Önemi
22
23
AYSBERG
AYSBERG
Kurumsal Sürdürülebilirlikte Risk
Yönetiminin Rolü ve Önemi
Akil Özçay - TEB Genel Müdür Bafl Dan›flman›
“En önemli engel risk yönetimiyle ilgili yap›lan yanl›fllard›r”
Olas›l›¤› düflük olmakla birlikte e¤er getirece¤i sonuçlar çok büyükse o
risklere olas›l›¤›ndan daha fazla a¤›rl›k vermek daha yak›ndan bakmakta mutlaka fayda var. Belki rutin birbirini tekrarlayan hatalar de¤il ama
genelde o kurumun faaliyet gösterdi¤i çerçevede hangi olas›l›k içinde
faaliyet gösterdi¤inin anlafl›lmas›yla ilgilidir. ‹ç denetçilerin, kurumlar›n›n hangi ortakla çal›flt›klar›n› iyi anlamalar› laz›m. Bu makro ortamdan
gelen tehditleri de do¤ru alg›lay›p, e¤er mümkünse engellemek ad›na
önlemler almas› gerekiyor.
Altu¤ Kul - Deloitte Kurumsal Risk Hizmetler Müdürü
“Hedefimiz maliyeti azaltarak, üretkenli¤i art›rmak”
Sürdürülebilirlik, de¤iflen dünyan›n bize getirdi¤i konulardan bir tanesidir.
Yeni dünyan›n terminolojisinde özellikle IT için yeni bir kavram. Sürdürülebilirli¤e organizasyonlar›n çevreye duyarl›l›¤›n›n artmas›, operasonel
maliyetlerini azaltmas›, üretkenli¤i art›rmas› olarak bak›yoruz. Çünkü hedefimiz maliyeti azaltarak, üretkenli¤i art›rmak. Kulland›¤›m›z araçlar da
sürdürülebilir prensipler, çevreye dost teknolojiler olacak. Bu konularda
üst yönetim çok önemlidir. Üst yönetimin bize soraca¤› çevreye duyarl›l›k, tasarruf gibi konulara haz›rl›kl› olmal›y›z. Bizim için Yeflil SBT (Green
IT), çevreye duyarl› teknolojiden biridir ve sürdürülebilir bir konudur.
‹ç denetim Yönetiminde Sürdürülebilir
De¤er Yaratma Yaklafl›m›
Tumin Gültekin - PwC Partner
“‹ç denetçinin sorumluluklar› artt›”
Kurumsal Sürdürülebilirlikte Bilgi
Teknolojilerinin Yönetimi ve
Denetimde Baflar› Faktörü
Berna Erbilek - Eczac›bafl› Pazarlama Direktörü
“Sizin müflteriniz üst yönetim”
fiirketin de¤erini art›rmak üzere üst yönetime rapor veriyorsunuz, dolay›s›yla olabilecek hatalar› azaltmaya çal›fl›yorsunuz. Ne zaman ki küresel rekabet
ortam›nda ayakta kalmak kurumsal yönetiflimin kalitesini art›rmak için iç denetimin yar›n›na flirketlerin gelece¤ine yönelik önemli bir misyonu üstlenmifl oluyorsunuz. Denetlemifl oldu¤unuz flirketlerin kurumsal yönetiflim kalitesini art›rmak için flirketlerin neler yapmas› gerekti¤ini, nerede konumlanaca¤›n›, nas›l rekabet edece¤ini operasyonel mükemmellik için farkl›laflmak stratejisini uygulamak gerekecek. Müflteriyi yok sayarak ifl yapmak
mümkün de¤il. Sizin de müflteriniz üst yönetim. Onun ifl yap›fl›n› planlar›n› do¤ru yönlendirirseniz sizin
haz›rlad›¤›n›z denetim raporlar› o flirketin gelece¤ine yön verecektir. Pazarlama için bakt›¤›m›zda biz her
ürünü pazarlamak zorunday›z. Bir ürünün bir bedeli var ve bunun al›n›p bedelinin ödenmesi için de üründe farkl›laflmaya gitmekle mümkün olabiliyor. Müflteriyi kim oda¤›na koyup ifl yaparsa o kazan›yor.
Hakan Alp - Finansbank ‹K Genel Müdür Yard›mc›s›
“De¤iflimi yaratal›m”
Kaya Kazmirci - Avea ‹ç Denetim Direktörü
“Bak›fl aç›m›z de¤iflmeli”
Sürdürülebilirlikte en önemli fley ölçüm kriteridir. Bugün geçerli bir yaklafl›m
yar›n geçerli olmayabiliyor ve sürekli bak›fl aç›m›z› de¤ifltirmeliyiz ki sürdürülebilirli¤i sa¤layabilelim. Eskiden dataya yüzlerce bilgiden ulaflmak mümkündü. Bugün neye ihtiyaç duyuluyor, konuya odaklanmak daha mümkün.
Kurumsal yönetime de kurumsal yönetim aç›s›ndan bakmak gerekiyor. Bunu ancak standart yaklafl›mla yapar›z. Standart yaklafl›m›n içinde yönetiflim
odak alanlar› bulunuyor. Bunlardan en önemlisi performans yönetimidir. Yönetim için performans flartt›r. Bu olmazsa yap›m›zla ilgili bilgi alamay›z.
Denetim fonksiyonu bize biraz geçmifl biraz gelecek, öncesi-s›ras›-sonras› olarak bakt›¤›n›zda da farkl› fleyler söylüyor. Farkl› fleyler çok köklü
ve kültürlü. O kültürün de¤iflmeden korunmas› gerekiyor. Dünya krizle
çalkalan›yor. Bu krizden sonra denetimin önemi biraz daha fazla hissedilmeye baflland›. Bütün olay bu iflin kökü ne kadar derinlere gidiyor, ne
kadar sa¤l›kl› bir yap›da, çevreyle iliflkileri ne kadar mükemmel. Maalesef zaman zaman baz› yanl›fllara düflüyoruz. Bulundu¤umuz yap›n›n bulundu¤umuz organizasyonun bir fleylerin yanl›fl olup olmad›¤›na kendimizi çok fazla kapt›rabiliyoruz. Sürdürülebilirlik sonuçta üretimin devam›yla çok alakal›. Üretkenli¤in devam›n› sa¤lamak bizim elimizde. Yapt›¤›n›z iflle organizasyonunuzu nereye götürmek istiyorsunuz? De¤iflimi yönetmeye çal›flmayal›m, de¤iflimi yaratal›m.
Kurumsal yönetim yeni bir konu de¤il ama gittikçe önemi art›yor. ‹ç denetçinin sorumluluklar› artt›. Yönetim kurulu genel olarak organizasyonun düzenlenmesiyle farkl› risk konular›na bak›yor. Risk yönetimi yapan
kiflilerin hayat›n› zorlaflt›r›yor. Kurumun risk yönetimini de¤erlendirelim
ama riski biz yönetmeyelim. Riski yönetmek demek idari bir ifltir. Kurum hangi riskleri al›yor? Bizim o konular› de¤erlendirmemiz gerekiyor.
Risklere karfl› al›nacak önlemleri tan›ml›yor olmam›z gerekiyor.
24
25
AYSBERG
AYSBERG
rol oynad›¤›m›z› belirtmek isterim. A¤›rl›kl› olarak
detaylarla meflgul oluyoruz. Biz detaylarla u¤rafl›rken, günlük resmi gözden kaç›rmamak durumunday›z. Neticede kurumun amaçlar›n› beklentilerini karfl›layacak bir organizasyon ve süreçleri dizayn etmek için çal›fl›yoruz.
“Meslek Profesyonellerinin Bak›fl Aç›s›”
Jean-Pierre Garitte
XIV. Türkiye ‹ç Denetim Kongresi’nin son ortak oturumunda “‹ç Denetimin
Sürdürülebilirli¤inde Tehdit ve F›rsatlar – Meslek Profesyonellerinin Bak›fl Aç›s›” bafll›¤›
alt›nda Ista International ‹ç Denetim Baflkan› Günther Meggeneder, IIA ve ECIIA Eski
Baflkan› Jean-Pierre Garitte, Finansbank Teftifl Kurulu Baflkan› Bülent Yurdalan, Sabanc›
Holding Denetim Bölüm Baflkan› Bülent Bozdo¤an, Coca-Cola ‹çecek ‹ç Denetim Direktörü
Özlem Aykaç görüfllerini aktard›.
Oturumun moderatörlü¤ünü yapan Coca-Cola
‹çecek ‹ç Denetim Direktörü ayn› zamanda Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü Baflkan› Özlem Aykaç konuflmas›na, son oturuma kat›lan konuflmac›lar› tan›tarak bafllad›. Aykaç, ilk sorusunu
Jean Pierre Garitte’e sordu.
ÖA: Jean-Pierre Garitte konuflmas›nda bizlere
güvence fonksiyonunun öneminden bahsetti.
Sadece güvence göstermek de¤il, paydafllar›m›z›n da neler bekledi¤ini aktard›. Burada Bülent
Yurdalan’a sormak istiyorum. Paydafllar›m›z›n
ihtiyaçlar›n› bilmezsek, bu bir tehdit olabilir
mi? Siz bu konuda neler düflünüyorsunuz?
“Bize duyulan güvenin sars›lmas›,
kriminal bir suçla karfl› karfl›ya
kalmak gibi”
ÖA: fiöyle devam edebiliriz. En büyük tehditler
neler olmal›d›r? ‹tibar›n›z› yitirme riski de var.
Bunu nas›l yönetebiliriz? Siz bu konuda neler
yap›yorsunuz? Ne gibi tavsiyelerde bulunursunuz?
BY: Bir ‹ngiliz kar›-kocan›n hayali bir Rolls-Royce
almakm›fl. Bütün birikimleriyle bu arabay› alm›fllar ve seyahate ç›km›fllar. Seyahatlerinde arabalar› bozulmufl ve kendilerine verilen numaradan
tamirciyi aram›fllar. Bulunduklar› yere helikopterle tamircisi gelmifl. Araban›n bak›m›, tamiri yap›lm›fl ve çift yoluna devam etmifl. ‹ngiltere’ye geldiklerinde Rolls-Royce yetkililerine gidip, arac›m›z yolda bozuldu, tamirci geldi, bizim ne kadar
“Kurumun hedef ve stratejilerini
bilmek ve izlemek durumunday›z”
Özlem Aykaç (ÖA): ‹ç denetim mesle¤ine bak›ld›¤›nda tehditlerin neler oldu¤unu düflünüyorsunuz? Buna karfl› al›nmas› gereken tedbirler neler olmal›d›r?
Jean-Pierre Garitte (JPG): Burada sadece
standartlardan bahsetmiyorum. Standartlar
prensiplere dayal›d›r. Onlara uymak kolay görü-
lebilir. Siz paydafllar›n›za kulak vermelisiniz.
Onlar›n beklentileri nelerdir? Bazen çok fazla
fley bekleyebilirler. Her türlü olumsuz fleyi ortadan kald›rman›z› bekliyorlar ve siz de onlara kulak vermelisiniz. Risk de¤erlendirmesi yaparken iç denetim uzmanlar› olarak genelde geçmiflteki risklere odaklan›yoruz. Bu riskler flu andaki varl›klar›m›z› tehlikeye atan riskler. Yönetim bu risklerden korundu¤una inan›yor. Onlar
genellikle gelece¤in riskleriyle ilgileniyorlar. Biz
flirketlerin f›rsatlar›n› risklerin ortadan kalkmamas› için düflünüp biliriz ama gelecekte yaflam›m›z› devam ettirebilmemiz için hedeflerimize ulaflmam›z gerekiyor.
Özellikle finans sektöründe; klasik yaklafl›mlardan öte süreçlerdeki risklerin neler oldu¤unu ne
flekilde hangi kontrollerle yönetildi¤ini ve risklerle ilgili organizasyonun ve yönetimin yeterli derecede bilgi sahibi olup olmad›¤› da bizim ajandam›z içinde yer al›yor. Bir yerde paydafllar›m›za
geri bildirimde bulunmak, bilgilendirmek ve
bunu da faaliyet alan›m›za entegre etmemiz uygun olacakt›r.
Özlem Aykaç
Bülent Yurdalan (BY): Finans sektörü ya da
reel sektör olarak bakt›¤›m›zda her denetim biriminin kendi ölçe¤inde ve takip etti¤i uygulamalara göre baz› prensipleri izlediklerine inan›yorum. Bizim aç›m›zdan bahsetti¤imizde, biz kendimizi denetim birimi olarak organizasyonun d›fl›nda görmüyoruz. Organizasyonun d›fl›ndan
kast›m, kurumun hedef ve stratejilerini bilmek
ve izlemek durumunday›z. O aç›dan gerek denetim planlar›n›n haz›rlanmas›nda gerekse denetim planlar›n›n uygulanmas›nda interaktif bir
Bülent Yurdalan
‹ç Denetimin Sürdürülebilirli¤inde
Tehdit ve F›rsatlar
26
27
AYSBERG
AYSBERG
Onun d›fl›nda bize duyulan güvenin sars›lmas›,
kriminal bir suçla karfl› karfl›ya kalmak gibi bir
fleydir. Yap›lan raporlar›n denetlenmesinin belirtilmesi, baflka bir yoldan bunlara bir daha
bakt›rsak m› denilmesi sizin o gün meslekten
emekli olman›z anlam›na gelir. Denetim eleman›n›n denetim faaliyetinin bu anlam›nda önemi
ciddi boyuttad›r.
Bir de bunun bireysel boyutu var. Finans sektöründe çal›flm›fl oldu¤umuz faaliyetlerimizle ilgili raporlama yapar›z. Bazen haz›rlanan bu raporlar›n içeri¤i yönetimin hofluna gitmez. Hofluna gitmedi¤i durumlarda, sizin oradan ücretinizi alman›za ra¤men ifl yollar›n›z› ay›rmaya
kadar gidebiliyor. Bu mesle¤i seçenlerin ya da
seçeceklerin öncelikle bunu düflünmesi olacak. Ben ba¤›ms›z ve objektif olarak, çal›flmam› yapar›m yönetim bana hiçbir flekilde bask›
yapamaz. Yönetim be¤enmedi mi ben bu kurumda çal›flamam diyecek kadar yürekli olunmal›. Bu size duyulan sayg›nl›¤› art›racakt›r. O
aç›dan eti¤in bir baflka ifadesi budur.
Bir baflka konu istihdam etti¤iniz personel. Bu
konuda mümkün oldu¤u kadar az hata yapmal›s›n›z. Özellikle bankalar genelde iki temel hata yaparlar. Birincisi müflterilerini, ikincisi çal›flanlar›n› yanl›fl seçerler. Eleman seçiminde titiz davran›lmal› ki, üretti¤iniz ürünün kalitesi
de¤er bulsun. Denetim birimleri olarak, denetim komitesi arac›l›¤›yla yönetim kuruluna rapor sunar›z. Banka ve her birimin birileri taraf›ndan denetlendi¤ini düflünürseniz, sizin de biri-
yaparak, ana noktalar› belirledik. Baz› tavsiyelerde bulunduk. Bu baflkan›m›z›n hofluna gitti
ve o günden sonra bize çok destek verdi.
Bize sunulan f›rsat› de¤erlendirdik. Baflar›l› oldu¤unuzda bu bizim baflar›m›zd›r baflka kimsenin baflar›s› de¤ildir diye düflünmeyin. Bu da iyi
olmaz tabii. Paydafllar›m›z›n bizden faydalanmas›n› bilmesi laz›m. ‹yi ve profesyonel iç denetimin onlara yararl› olmas›n› bilmesi laz›m.
F›rsatlar önümüze ç›k›nca onlar› yakalamakta
fayda var.
Günther Meggeneder
leri taraf›ndan denetleniyor olman›z laz›m. Sizin
de kendi içinizde kalite güvence sisteminizin
oluflturulmas› bu konuda üretti¤iniz raporlar›n
yönetime sunulmas› karfl›l›¤›nda da elefltiriye
aç›k olman›z laz›m. Sizin de faaliyetlerinizi gelifltirmeniz aç›s›ndan bu elefltirilere dikkat etmeniz gerekiyor.
ÖA: Tehditlerden f›rsat k›sm›na geçmek istiyorum. Say›n Günther Meggeneder, önümüzdeki
10 y›la bakt›¤›m›zda f›rsatlar neler olacak? Biz
bu f›rsatlar› nas›l de¤erlendirece¤iz?
“F›rsatlar önümüze ç›k›nca onlar›
yakalamakta fayda var”
Günther Meggeneder (GM): Bütün ifl sektörün mesle¤imize güven duymas›. fiimdi vard›¤›m›z noktada mevzuatlarla, yasalarla iç denetimin baflar› için f›rsat oldu¤unu söyleyebilirim.
Bir örnek vermek istiyorum; Çal›flt›¤›m kurumda bir de¤ifliklik yafland› ve yönetim kurulu baflkan› de¤iflti. Eski baflkan›m›z iç denetimden
çok memnundu. Yeni baflkan›m›z bizi toplay›p,
‘neden iç denetime ihtiyaç var bunu yapmak
için iki kifli yetmez mi?’ diye sordu. Ben de onu
ikna etmeye çal›flt›m. Yeni baflkan›m›za mesle¤imizin ne oldu¤unu anlatmaya çal›flt›m fakat
onu ikna etmek çok zor oldu. Neyse ki, Avrupa
Birli¤i düzenlemeler mevzuat› oldu¤u için bizi
iflten ç›karmad›lar. Bir ay sonra fark›na vard›m
ki, baflkan›m›z d›fl dan›flmanlarla çal›flarak bir
rapor haz›rlatm›fl ama sonuçlar›n› da be¤enmemifl. Ben de iç denetçi olarak bunlar› yapabilece¤imizi hatta daha iyisini yapaca¤›m› söyledim. En iyi adamlar›mla birlikte ayn› çal›flmay›
yapt›k. Bir dan›flmanl›k projesiydi ve analizler
ÖA: Asl›nda Günther Meggeneder’in söyledi¤i
iç denetim zorunlu olsa iflleriniz daha kolay
olur. Yine de reel sektöre bakt›¤›n›zda tam olarak iç denetim zorunlu de¤il. ‹ç denetimin var
olmas›n›n ya da kadrosunun olmas› gerekti¤ini
yaratt›¤›n›z katma de¤erle ifade edebilirsiniz.
Bu noktada Bülent Bozdo¤an’a dönüyorum.
Yarat›lan katma de¤eri yönetime göstermenin
yollar› nelerdir? Bunu nas›l yapabiliriz?
“Denetimlerin anlaml› ve
uygulanabilir olmas› önemlidir”
Bülent Bozdo¤an (BB): Reel sektörde iç denetim belki zorunlu de¤il, halka aç›k flirketlerde
denetim komitesinin kurulmas› zorunlu. Denetim komiteleri risk yönetimi ve iç kontrol sistemlerini canl› tutarak, etkin bir flekilde çal›flt›r›lmas›ndan sorumlular. Ama bunlar› yapmak
için de iç denetçiye ihtiyaçlar› var. Bu kapsamda bak›ld›¤›nda kurumsal yönetim ilkelerini benimsemifl, günümüzün rekabetçi ortam›nda
ça¤dafl yönetim felsefesiyle donat›lm›fl yöneticiler, hedeflerine ulaflmay› nas›l maksimize
ederiz diye bak›yorlar.
Bir genel müdürle sohbet ederken, önce hedeflerini sayd›. Biz ona iç denetimden beklentilerini sorduk. Genelde her üst yöneticinin hedeflerindeki oldu¤u gibi flirketin de¤erlerini ve
karl›l›¤›n› ulaflabilece¤i en üst seviyeye ç›karmak, paydafllar›n ve menfaat sahiplerinin varl›klar›n› korumak, sürdürülebilir kârl› bir büyümeyi sa¤lamak, riski belirlemek, almak, etkin
ve proaktif iç kontrol sistemleriyle risklerin
oluflmas›n› engellemek. Bunlardan özellikle hesaplanabilir ya da kontrol edilebilir olmayanlardan kaç›nmak. ‹çinde bulundu¤umuz çevreye
ve sosyal ortama bir de¤er yaratmak ve bu de¤erleri korumak. Bu sektörde üst düzey bir yö-
Bülent Bozdo¤an
neticinin benzer hedeflerinden biri. Yönetimin
iç denetimden beklentisi de, say›lan bu hedeflere ulaflmak için iç denetimin dan›flman, risklerin engellenmesinde güvence veren bir referans olarak de¤er yaratmas›d›r.
‹ç denetimin yaratt›¤› de¤erin kullan›labilir ve
buradan da hedeflere ulafl›labilir bir ç›kar›m
yapmak gerekir. Siz bunu yapt›ktan sonra iç
denetim zaten olmazsa olmaz bir faaliyet haline gelecektir. Denetimlerin anlaml› ve uygulanabilir olmas› önem tafl›yor. Kurumsal sahiplenme denetimi yapanlar›n yetkinli¤i hem de
yap›lan ifllerin hedeflere ulaflmakta anlaml› olmas› denetim faaliyetlerinin reel sektörde ayr›
bir yere konmas›n› da birlikte getiriyor.
ÖA: Burada Jean Pierre Garitte’e sormak istiyorum. Yaratt›¤›n›z katma de¤er anlat›l›rken,
sabahki oturumlarda yolsuzlu¤u bulun denildi.
Bizim yolsuzlu¤u bulmak de¤il önlemeye yönelik görevlerimiz var. Yolsuzlu¤u ortaya ç›kard›¤›n›zda itibar›n›z, katma de¤eriniz art›yor. O
bak›mdan yolsuzluk bir tehdit mi iç denetim
için yoksa f›rsat m›?
JPG: Yolsuzluk iç denetim için risktir. Yolsuzluk denildi¤inde genellikle üst yönetim sorumludur ve araflt›r›lmaya baflland›¤›nda onlara varabilirsiniz. Bu da mesle¤inizin sonu olabilir.
Yolsuzlu¤u ortaya ç›karmay›n demiyorum ama
farkl› bir seviyeden bafllayarak, kurum için kurumsal etik ve kurumsal ahlak yaratmal›s›n›z.
Yolsuzlu¤un tam karfl›l›¤› bu. Kötüye de¤il iyiye
yo¤unlaflal›m. O flirketin kültürünü daha iyi tan›yal›m.
borcumuz var diye sormufllar? Bir yandan da
çok korkuyorlarm›fl. Sat›c› orada hemen yan›t
vermifl, ‘siz flaka yap›yorsunuz bizim Rolls-Royce hiçbir zaman yolda kalmaz’ diye. fiimdi, bizim
iflte de itibar son derece önemli ama itibar› iki
flekilde düflünmeliyiz. Öncelikle sizin konumland›rman›z. Yani itibar ve sayg›nl›k duyulacak bir ifl
yapt›¤›n›z› birilerinin size teslim etmesi gerekiyor. 4389 yasaya kadar bizler bankalarda yeteri
kadar müfettifl çal›flt›r›rd›k. O yasadan sonra
Bankac›l›k Düzenleme Denetleme Kurumu’nun
kurulmas› sonra bizlerin münferit olarak yapt›¤›m›z iflleri daha dokümante edip bankalara ya da
sektöre servis edilmesi, bankalardaki denetim
birimlerinin bankalar›n yönetimleri nezdindeki alg›s›n›n farkl›laflt›r›lmas› özellikle itibar alan›nda
at›lan ad›md›r.
28
AYSBERG
“Soruflturma yapmak bizim
hoflland›¤›m›z bir alan de¤il”
BY: Denetim bir kere olay yeri inceleme ekibi
de¤il. Gelecekte olabilecek riskleri önceden
öngörebilecek bir sistemi haz›rl›yor olmak gerekecek. Sizler kurumunuzun finansal davran›fllar›na hâkim olmal›s›n›z. Banka olarak bakt›¤›mda ben her flubemin finansal davran›fllar›n›
izliyor ve herhangi bir flubede bir sapma varsa
meselenin üzerine gidiyorum.
Yolsuzluk genellikle flirketin üst düzey yöneticileriyle ilgilidir. Tepe yöneticilerin niyeti bozuksa
sizin denetim ekibi olarak baz› fleyleri farkl› yorumluyor olman›z gerekir. S›n›rlar›n›z bir yere
kadar bunu unutmay›n. Bu yolsuzluklar› buluyoruz ve yönetim taraf›ndan itibar görüyoruz,
asla… Soruflturma yapmak bizim hoflland›¤›m›z bir alan de¤il.
ÖA: Mesle¤i yapmaya bafllad›¤›m›zdan bugüne
ifl yap›fl flekillerimizde de¤ifliklikler olmaya bafllad›. Teknolojinin getirdikleri var, küreselleflen
dünyada veriye daha kolay ulafl›yoruz. Önümüzdeki 10 y›la bakt›¤›m›zda mesle¤imiz aç›s›ndan nas›l bir de¤ifliklik görüyorsunuz? Profesyonellerin özellikle hangi yetkinliklerini gelifltirmelerini tavsiye edersiniz?
“Biz büyük bir sahtekarl›¤›
kaç›r›rsak büyük bir tehlike,
bulursak f›rsat olur”
GM: Teknolojiyi kullanmak bizim için önümüzdeki y›llarda daha da zorunlu olacak. Belki iç
denetimin bafl›ndaki kifli bilgisayar›n›n bafl›nda
sürekli denetleme sisteminden gelen ihbarlar›
de¤erlendirecek belki bu ihbar yöneticiye de
gelecek. ‹hbar›n üzerinde çal›fl›ld›¤›n› söyleyecek, gelecekte böyle bir fley olabilir. Ayn› zamanda risk merkezli bir yaklafl›m›m›z olmal› ve
risklerin nas›l geliflti¤ini bilmemiz gerekiyor.
Buna karfl› ne gibi tedbirler al›nmal› ne gibi metodojiler gelifltirilebilinir tüm bunlar› bilmemiz
gerekiyor. Üçüncüsüne gelince bizim baflar›m›z› satabilmemiz laz›m. E¤er biz büyük bir sah-
tekarl›¤› kaç›r›rsak büyük bir tehlike, bulursak
f›rsat olur.
JPG: Günümüzde çok fley baflarm›fl durumday›z. Eksik olan fley özellikle kalite de¤erlendirilmesinde bir numaral› unsur olarak üst yöneticilerin söyledi¤i, iç denetçilerimiz çok iyi ama ifli
anlam›yorlar diyorlar. Onlar›n iddias›, bizim
önerilerimiz yap›labilir de¤il. ‹ç denetçi olarak
bizler iflimizi iyi ö¤renmeliyiz. Çözüm noktas›nda yönetimle ayn› flekilde düflünmeliyiz. Kuruluflunun 15. y›l›n› kutlayan T‹DE için organizasyon çok iyi oldu kat›l›m çok iyiydi. Burada iç denetçilerle birlikte flirket CEO’lar› da olmal› ki biz
de mesle¤imizin de¤erini onlarla tart›flabilelim.
ÖA: Bize yöneticiler taraf›ndan ifli bilmiyorsunuz, tavsiyeleriniz uygun de¤il elefltirileri geliyor. Üst düzey yöneticilerin iç denetim olmazsa olmaz deyip, bizlere de yer vermeleri gerekmiyor mu?
BY: Bizim daha yarat›c› olmam›z gerekiyor. Daha farkl› vizyonla alan›m›za bak›yor olmal›y›z.
Çal›flanlara da kariyer anlam›nda f›rsatlar verilmeli ve bir iç denetçi kariyer basamaklar›n› ç›k›p üst düzey yönetici de olmal›. Ayr›ca, Kamu
ile özel sektör aras›ndaki iletiflimin de art›r›lmas› gerekiyor.
BB: Yaflanan suistimal gerek ülkeler gerek flirketler baz›nda tüm bunlar iç denetimin farkl› metodolojide çal›flmas›n› gerektirir. Bütün kurallar
iyi niyetli insanlara göre yap›l›r. Teknoloji sürekli
gelifliyor. Hayat› kolaylaflt›rmak için teknoloji geliflirken kötü niyetli kifliler de bu konuda kendini
gelifltiriyor. Bu noktada e¤itime çok önemli görev düflüyor. 2014 y›l›nda iç denetim uluslararas› bir meslek olacaksa özellikle Ülkemizde üniversitelerde iç denetçi yetiflmesini talep etmeliyiz. Yetiflmifl insan gücü Ülkemizin oldu¤u kadar
dünyan›n da bir ihtiyac› ve gelece¤in meslek sahiplerini yetifltirmemiz gerekiyor.
ÖA: Panelistlere de¤erli katk›lar›ndan dolay›,
sizlere de sabr›n›z için çok teflekkür ediyorum.
30
31
PERÇ‹N
PERÇ‹N
‹ç Denetimde
Yeni Trend:
Bilgisayar Destekli
Denetim Teknikleri
Yak›n geçmiflte, sadece ifllem ve olaylar›n kaydedilmesi, s›n›fland›r›lmas› ve sonuçlar›n raporlar halinde sunulmas› için kullan›lan muhasebe
tekniklerinden hem finans, hem muhasebe,
hem de denetim alanlar›ndaki geliflmeler sonras›nda, yöneticilerin beklentileri artt› ve say›lan fonksiyonlar›n d›fl›nda muhasebeden baz›
bilgileri analiz etmesi, yorumlamas› ve bunlarla
ilgili raporlar› üretmesi de beklenmeye baflland›. ‹ç kontrol ve iç denetimin yöneticilerin iflletme faaliyetlerini kontrol alt›na almas›n› sa¤layan araçlar haline getirilmesi ihtiyac›, bilgi sistemleri teknolojisinin insan hayat›n› h›zla de¤ifltiren etkisi ile birleflti. Ve hesap mutabakat› gibi tespit edici kontrollerden oluflan denetim
tekniklerinin yerini; kay›tlar›n oluflturuldu¤u anda ifllendi¤i, sonuçlar›n otomatik olarak sakland›¤› ve raporland›¤› anl›k ve önleyici kontrollere
b›rakmas›n› beraberinde getirdi. Bu sayede iç
denetim; sistemlerin, prosedürlerin ve genel
idare ortam›n›n gelifltirilmesine katk› sa¤layacak bir konuma geldi.
Eski teknikler ile bir hesap içerisindeki problemlerin tespiti, elle kâ¤›t üzerinde yap›lm›fl pek
çok ifllemin bir araya getirilmesini, hesaplamalar ve karfl›laflt›rmalar yap›lmas›n› gerektiriyordu
ki, bu ifllemlerin her birinin farkl› ortamlar üzerinde tek tek gerçeklefltirilmesi ve insan faktörüyle oluflan hatalar›n giderilmesi çok fazla za-
man kayb›na neden oluyordu. Ayr›ca denetim,
k›s›tl› bir süre içerisinde, k›s›tl› kaynaklarla tamamlanmas› gereken bir faaliyet oldu¤undan;
çal›flmalar, gelifltirilen örnekleme yöntemleri
uyar›nca seçilen k›s›tl› say›da örnek üzerinden
yürütülüyordu. Özellikle muhasebe kay›tlar› bilgi sistemleri üzerine aktar›ld›ktan sonra, manuel denetim yöntemleri yetersiz kalmaya ve daha çok sorgulanmaya baflland›. Denetçiler, öncelikle hesaplamalar› bilgi sistemleri üzerinde
geçeklefltirmeye bafllad›lar. Bunu takiben veri
iletiflimi, al›nan finansal verilerin karfl›laflt›r›lmas›, gerekli matematiksel ve mant›ksal ifllemlerin
yap›lmas›, örnekleme yöntemlerinin uygulanmas›, sonuçlar›n raporlanmas› ve raporlar›n saklanmas› gibi pek çok temel denetim ad›m› bilgi
sistemleri platformuna geçirildi. Bu durum ayn›
zamanda “Bilgisayar Destekli Denetim Teknikleri” isimli uzmanl›k dal›n›n da oluflmas›n› sa¤lad›. Günümüzde bir ad›m daha ileri gidilerek denetim faaliyetleri için özel olarak tasarlanm›fl
programlar vas›tas›yla bu çal›flmalar›n verimlili¤i
daha da üst seviyelere ç›kar›ld›. Çok yak›n bir
gelecekte ise, bilgi iletiflim kaynaklar›n›n h›zla
yay›lmas›, bu kaynaklar vas›tas›yla gerçeklefltirilen iletiflim maliyetinin h›zla azalmas›, e-imza,
güvenli iletiflim protokolleri ve e-hukuk alanlar›ndaki h›zl› geliflmeler sonucunda ticari faaliyetler, tamamen sanal ortama tafl›nacakt›r. Ticari
faaliyetlerdeki bu teknolojik geliflim, daha önce
de oldu¤u gibi fazla zaman geçmeden denetim
sürecine de yans›yacak; denetim aktiviteleri s›ras›nda denetçiler sadece yorum ve karar aflamalar›nda devreye girecek, geri kalan tüm denetim aktiviteleri muhasebe ve doküman yönetim sistemleri üzerinden gerekli verilere ulaflabilen özel denetim paket programlar› vas›tas›yla gerçeklefltirilecektir.
Bilgisayar Destekli Denetim Teknikleri’nin
en önemli fonksiyonlar›;
ya da müflteri numaras› baz›nda toplam tutarlar› ya da adetleri tespit edebilme olana¤› sa¤lar.
• Birlefltirme - Denetçinin iki farkl› veri grubunu
ortak bir alan vas›tas›yla karfl›laflt›rmas›n› sa¤lar. Bu sayede iki farkl› veri grubu içerisinde ortak ya da birbirinden farkl› kay›tlar tespit edilebilir. Örne¤in personel listesi ile personele yap›lan ödemeler verisi karfl›laflt›r›larak, personel
olmayan bir kifliye ödeme yap›l›p yap›lmad›¤›
tespit edilebilir.
• Katmanlara ay›rma - Denetçiye dosya içerisindeki de¤erler dizisine iliflkin daha kesin bir
fikir verir, incelemelere daha profesyonelce
yaklafl›lmas›n› sa¤lar ve dosyadaki muhtemel
problemleri daha h›zl› biçimde tespit eder.
• Örnekleme - Denetçinin denetim testi için
dosyadan örnek ifllemleri seçmesini sa¤lar.
Farkl› denetim türleri için farkl› örnekleme yöntemlerine baflvurulur. Bilgisayar destekli denetim programlar›nda ço¤unlukla para birimine
dayal› örnekleme arac› (MUS) kullanarak örnekleme, tesadüfi örnekleme, sistematik ve benzeri örnekleme yöntemleri kullan›l›r.
• Özetleme - Denetçiye veri içerisindeki her bir
kolonda yer alan de¤iflkenlere göre s›n›fland›rma yapma ve bu sayede örne¤in hesap baz›nda, alt hesap baz›nda, masraf merkezi baz›nda
• Mükerrerlik kontrolleri - Veri içerisinde tekrar
eden kay›tlar› belirler ve hatalar›n ya da muhtemel suistimal olaylar›n›n belirlenmesine olanak
verir.
• Toplam alma - Genellikle verilerin eksiksiz ve
denk oldu¤unun kan›tlanmas›nda kullan›l›r.
Göktürk Tamay
32
33
PERÇ‹N
PERÇ‹N
• Boflluk belirleme - Seri içindeki hatal› rakamlar› ortaya ç›kar›r. Hatal› ifllemlerin ya da sahtecili¤e iliflkin faaliyetlerin belirlenmesinde yararl› bir araçt›r. Veriler haz›rlan›rken yararlan›lan
formüllerin do¤rulu¤unu kan›tlamak üzere yeniden hesaplama yap›labilir.
Denetim amaçl› kullan›lan en yayg›n veri analizi yaz›l›mlar› aras›nda Idea, ACL, Microsoft Query, SQL ve Picalo gibi programlar say›labilir.
Bu programlar ile yukar›da belirtilen fonksiyonlar kullan›larak kontroller gerçeklefltirilebilir,
gerçeklefltirilen testler ve analizler flablonlar
halinde kaydedilerek ilerideki dönemlerde tekrar tekrar kullan›lmak üzere saklanabilir.
Yukar›da yer alan programlar›n yan› s›ra iç denetim, ba¤›ms›z denetim ve suistimal soruflturmalar›nda kullan›lmak üzere gelifltirilmifl yeni nesil bilgisayar destekli denetim yaz›l›mlar›
olarak isimlendirebilece¤imiz programlara bir
örnek olarak K-trace isimli yaz›l›m› verebiliriz.
Yeni nesil yaz›l›mlar›n, salt veri analizi yapan
yaz›l›mlardan farkl› olarak yukar›da bahsi geçen
flablonlar›n çeflitli varyasyonlar ile birlefltirilmesi veya ortak kullan›m›ndan oluflan senaryolara,
denetim yap›lmak istenen sürecin (muhasebe
kay›tlar›, sat›n alma süreci gibi) dinamiklerine
ve veri yap›s›na uygun flekilde ilgili senaryolar›
bir arada kullanabilme ve süreç özelinde otomatik olarak denetim modülü oluflturabilme
kabiliyetine ve yaln›zca analizleri yapmakla kalmay›p analiz sonuçlar›n› grafik, tablo vs gibi uygun görsel ögeler ile sunabilme özelli¤ine sahip oldu¤unu söyleyebiliriz.
Genel olarak bilgisayar destekli denetim tekniklerinin klasik denetim tekniklerine nazaran
en önemli avantajlar› bunlarla s›n›rl› olmamak
üzere flöyle örneklenebilir;
• Verinin Tamam› Üzerinde Analiz Yap›labilme si - ‹lgili yaz›l›mlar vas›tas›yla finansal verilerin
tamam› hiçbir ayr›ma gerek kalmadan incelenebilir. Gerçeklefltirilecek örnekleme ve önemlilik limiti seçimine çok daha sa¤lam bir altyap›
ÖRNEK VAKALAR
Yeni nesil denetim yaz›l›mlar›ndan K-trace
program› kullan›larak denetlenen bir firman›n denetim dönemi içerisinde muhasebe
sistemine girifli yap›lan 3 milyon muhasebe fifli içinde yer alan 100 milyon sat›rl›k bir
veri ile personel ifle girifl/ç›k›fl kay›tlar› denetçinin ek bir çaba sarf etmesine gerek
kalmadan iliflkilendirilerek iflten ayr›lan bir
personelin iflten ayr›lmadan iki gün önce
kasadan 300 bin TL’lik nakit bir ödeme
yapt›¤› tespit edilmifltir.
Bir baflka vakada, beklenen da¤›l›ma uygun olmayan muhasebe kay›t tutarlar›n›n
incelenmesi yoluyla, onay limitlerinin hemen alt›nda ifllemler gerçeklefltirilerek
onay limiti kontrolünün zafiyete u¤rat›ld›¤›
belirlenmifltir. Bununla birlikte, ayn› tutarda çok yo¤un ifllem gerçekleflen gider kalemlerinin suistimal amac›yla kullan›ld›¤›na
dair suistimal iflaretleri di¤er pek çok analiz sonucu ile birlikte son derece k›sa sürede denetçilere gösterilebilmifltir.
Bir di¤er vakada ise, K-trace’in belirledi¤i
riskli ifllemler içerisindeki pek çok ifllemin
aç›klama k›sm›ndaki detaylardan ve hesap
numaralar›ndan sehven gerçeklefltirilmifl
kasa hareketlerine iliflkin ifllemler oldu¤u
tespit edilmifltir. Denetçiler taraf›ndan bu
ifllemler üzerinde yap›lan inceleme sonras›
nakit ak›fl› sürecindeki kontrol zafiyeti kullan›larak suistimale yönelik ifllemler gerçeklefltirildi¤i belirlenmifltir.
oluflturulabilir ve finansal verilerin bütünlü¤ü,
taml›¤›, tutarl›l›¤› ve veri kalitesi tam anlam›yla
test edilebilir.
• Zaman Tasarrufu Sa¤lanmas› - Denetçiler,
rutin denetim faaliyetlerini bu yaz›l›mlar içinde
birer prosedüre dönüfltürebilir. Böylece benzer
faaliyetleri tekrarlayarak zaman kaybetmemifl
olurlar. Örne¤in her dönem tekrarlanan reeskont, iç verim hesaplamalar› veya faiz gelirleri
hesaplar›na iliflkin testler, programlar vas›tas›yla otomatik hale getirilebilir. Tabi ki verinin tamam›n›n incelenmesi, örnek seçimini kolaylaflt›rmas›, tüm denetim çal›flmalar›n› tek bir plat-
formda gerçeklefltirebilme kolayl›¤› ile kazan›lan zaman tasarrufu da ayr›ca belirtilmelidir.
• Riskli Alanlar›n Belirlenmesi - Denetçiler, bu
yaz›l›mlar vas›tas›yla finansal veri içinde yer
alan tüm kay›tlar› önceden belirlenen k›staslar
›fl›¤›nda puanlayabilir. En çok puan› alan kay›tlar (bir fiflin sat›rlar› baz›nda) tespit edilebilir. Bu
sayede denetçiler daha riskli alanlara yo¤unlaflma, belirledikleri önemlilik limitini bu alanlarda
gördükleri risk oran›nda de¤ifltirebilme veya
tespit edilen riskin oran›na göre denetim tekni¤ini daha denetim sürecinin bafl›nda yeniden
belirleyebilme flans›na sahip olmufl olurlar ki,
burada yine önemli bir zaman kazan›m›ndan
bahsedilebilir.
• Birden Fazla Veri Grubunun Birbiri ile ‹liflkilendirilmesi - Denetçiler, farkl› kaynaklardan al›nm›fl birden fazla veri grubunu bir arada analiz
ederek, bu veri gruplar› aras›ndaki iliflkileri de
gözlemleyebilirler. Örne¤in; muhasebe sistemindeki manuel kay›tlar, personelin ifle girifl/ç›-
k›fl verileri ile karfl›laflt›r›larak, bir personelin iflten ayr›lmadan önceki birkaç gün içerisinde
flüpheli bir ifllemi olup olmad›¤› incelenebilir.
• Kontrol Ortam›ndaki Zafiyetleri veya Eksiklik leri Gösterebilmesi - Analizler sonucunda tespit edilen riskli ifllemlerin belirli süreçler üzerinde toplanmas› durumunda, bu süreçlerdeki
kontrollerin etkinli¤inin azald›¤› veya eksik oldu¤u tespit edilebilir.
• Firma ya da Sürece Uygun Olarak Kolayl›kla
Özellefltirilebilmesi - Denetçilerin farkl› sektörlerde yer alan farkl› firmalar için, her firman›n iç
dinamiklerine uygun, hatta süreç baz›nda ortaya ç›kan ihtiyaçlara cevap verecek flekilde yeni
veri setleri, analizler ya da raporlar eklemesine
veya mevcut analiz ve raporlar üzerinden de¤ifliklikler yapmas›na olanak tan›r.
Göktürk Tamay
KPMG Türkiye, Adli Biliflim
Hizmetleri K›demli Dan›flman›
• Dönemlere ay›rma (Yaflland›rma) - Bir dönem
boyunca yap›lan ödemelerin yap›s›n› gösterir.
‹flin teslimi ile ödemesi aras›ndaki dönem gözlenebilir. Performans denetimi için yararl› bir
araçt›r.
34
35
YEfi‹L KALEM
YEfi‹L KALEM
Türk Bankac›l›k Sektöründe
Yönetim Beyan› Uygulamas›
ve ‹ç Denetime Etkisi
Türkiye’de 2000’li y›llarla birlikte iç denetim ile
ilgili her alanda art arda düzenlemeler
yap›lmaya baflland› ve bu süreç halen devam
ediyor. Bankac›l›k sektörünün yaflad›¤› ciddi
krizin ard›ndan Bankac›l›k Düzenleme ve De-
netleme Kurumu (BDDK), 2001 y›l›nda “Bankalar›n ‹ç Denetim ve Risk Yönetim Sistemleri
Hakk›nda Yönetmelik”i yay›mlad›. Yönetmelik
ile Ülkemizde ilk defa iç denetim konusunda
uluslararas› standartlara uygun düzenlemeler
yap›larak, Türkiye’de uluslararas› standartlara
uygun iç denetim mevzuat› oluflturulmaya baflland›. Daha sonra sermaye piyasalar›, sigortac›l›k, kamu ve suç gelirlerinin aklanmas›n›n önlenmesi alanlar›nda iç denetim ile ilgili çok
önemli düzenlemeler yap›ld›.
‹ç denetim ile ilgili son önemli düzenleme ise
yine bankac›l›k alan›nda, BDDK taraf›ndan 30
Temmuz 2010 tarihinde yay›mlanan "Yönetim
Beyan›" konulu Genelge oldu. Bankalarda ba¤›ms›z denetim kurulufllar›nca gerçeklefltirilecek bilgi sistemleri ve bankac›l›k süreçleri denetimine iliflkin usul ve esaslar, 13 Ocak 2010
tarih ve 27461 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanan “Ba¤›ms›z Denetim Kurulufllar›nca Gerçeklefltirilecek Banka Bilgi Sistemleri ve Bankac›l›k Süreçlerinin Denetimi Hakk›nda Yönetmelik” ile düzenlendi. Yönetmeli¤in 19. mad-
Buna göre;
• Yönetim Beyan›n›n amac›, banka yönetim kurulunun, bankan›n bilgi sistemleri ve bankac›l›k
süreçlerine iliflkin iç kontrollerinin bankac›l›k
süreçleri denetim dönemi aç›s›ndan etkinlik,
yeterlilik ve uyumlulu¤una iliflkin de¤erlendirmede bulunarak, bu çerçevedeki mevcut durum ve yürütülen çal›flmalara iliflkin güvence
sunmas›d›r.
• Banka, Yönetim Beyan› çerçevesinde bilgi
sistemleri ve bankac›l›k süreçlerine iliflkin iç
kontrollerin etkinlik, yeterlilik ve uyumlulu¤una
iliflkin kanaat olufltururken, Yönetmeli¤in 24.
maddesinde yer verilen bilgi sistemleri denetimi ve 25. maddesinde yer verilen bankac›l›k
süreçleri denetimi kapsam›n› dikkate al›r.
• Bilgi sistemleri ve bankac›l›k süreçleri dahilinde de¤erlendirilecek alanlar, risk odakl› bir bak›fl aç›s›yla ve Yönetmeli¤in 5. maddesinde yer
verilen önemlilik kriteri esas al›narak belirlenir.
Bu de¤erlendirme kapsam›, Yönetim Beyan›nda bilgi sistemleri ve bankac›l›k süreçlerinin bütünü için verilecek görüfle makul güvence sunacak ölçüde yeterli denetim kan›t›n›n temin
edilmesine imkan sa¤layacak flekilde belirlenir.
• Yönetim Beyan› sadece banka bilgi sistemleri ve bankac›l›k süreçlerine iliflkin iç kontroller
hakk›nda düzenlenir. Yönetim Beyan› oluflturulurken al›nan destek hizmetleri de göz önünde
bulundurulur.
• Yönetim Beyan› kapsam›nda, Yönetmeli¤in
22. maddesinin dördüncü f›kras›nda ifade edilen bankac›l›k süreçleri denetim periyodundan
ba¤›ms›z olarak, her dönem için hem bilgi sistemleri hem de bankac›l›k süreçlerine iliflkin iç
kontroller hakk›nda de¤erlendirmelerde bulunulur.
• Banka yönetim kurulu, Yönetim Beyan›n›, cari bankac›l›k süreçleri denetim dönemine iliflkin
yürütülen çal›flmalar ve de¤erlendirmeler neti-
desinin yedinci f›kras› ile 33. maddesinin birinci f›kras› uyar›nca bankalar, bilgi sistemleri ve
bankac›l›k süreçleri üzerindeki iç kontrolleri
hakk›nda denetim dönemi itibar›yla yönetim
kurullar›nca düzenlenecek Yönetim Beyan›n›
ba¤›ms›z denetçiye sunmakla yükümlüdür. ‹flte BDDK taraf›ndan yay›mlanan bu genelge ile
yönetmeli¤in 44. maddesi uyar›nca 2011 y›l›
denetim döneminden itibaren haz›rlanacak
olan Yönetim Beyan› ve uygulamas›n›n çerçevesi, usul ve esaslar› belirlenmifltir.
36
37
YEfi‹L KALEM
YEfi‹L KALEM
• Yönetim Beyan›nda; aç›k ve kesin ifadelerle,
asgari olarak:
a) Banka yönetim kurulunun 5411 say›l› Bankac›l›k Kanununun 29 ve 30. maddeleri ve 1 Kas›m 2006 tarihli ve 26333 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanan Bankalar›n ‹ç Sistemleri Hakk›nda Yönetmelik’in 4. maddesinin birinci f›kras›na istinaden etkin, yeterli ve uyumlu bir iç
kontrol sistemi kurma ve iflletme yükümlülü¤ünün bulundu¤u,
b) ‹lgili banka birimlerince, iç kontrol sisteminin
incelenmifl ve bu sistem hakk›nda bütün
önemli kontrol eksikliklerini ortaya koymak
üzere bir de¤erlendirme yap›lm›fl oldu¤u,
c) ‹lgili banka birimlerince iç kontrol sistemi
hakk›nda yap›lan de¤erlendirmede ba¤›ms›z
denetim kuruluflu taraf›ndan gerçeklefltirilen
çal›flmalar›n kullan›lmad›¤›n›n taahhüt edildi¤i,
d) ‹ç kontrol sistemi üzerinde -varsa- tespit edilen önemli kontrol eksiklikleri,
e) ‹ç kontrol sisteminin, Bankalar›n ‹ç Sistemleri Hakk›nda Yönetmelik’in “‹ç Kontrol Sistemi”
bafll›kl› ‹kinci K›sm› ile 14 Eylül 2007 tarihli ve
26643 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanan Bankalarda Bilgi Sistemleri Yönetiminde Esas Al›nacak ‹lkelere ‹liflkin Tebli¤’de belirtilen usul ve
esaslar aç›s›ndan etkinli¤i, yeterlili¤i veya
uyumlulu¤una engel teflkil edecek ve (ç) f›kras›
çerçevesinde beyan edilenlerin haricinde herhangi bir önemli kontrol eksikli¤inin olmad›¤›,
f) ‹ç kontrol sistemi üzerinde yap›lan de¤erlendirmelerde -dönem sonu itibar›yla düzeltilmifl
olsa dahi- tespit edilen iç kontrol sistemine iliflkin tüm kontrol zay›fl›klar›n›n, kayda de¤er ve
önemli kontrol eksikliklerinin s›n›fland›r›larak
ba¤›ms›z denetçiye sunuldu¤u,
g) Finansal tablolarda önemli yanl›fl beyana sebep olan veya baflta finansal veriler olmak üzere banka aç›s›ndan hassasiyet arz eden verilerin bütünlü¤ü, tutarl›l›¤›, güvenilirli¤i, gereken
durumlarda gizlili¤i ve faaliyetlerin süreklili¤ini
önemli ölçüde etkileyen ya da önemli seviyede
olmasa da yöneticilerin veya iç kontrol sisteminde kritik görevleri bulunan di¤er görevlilerin
dahil oldu¤u tüm suistimal veya yolsuzluklar,
h) Daha önceki ba¤›ms›z bilgi sistemleri ve
bankac›l›k süreçleri denetimlerinde tespit edilip bankaya sunulmufl ve ba¤›ms›z denetim kuruluflu taraf›ndan çözüldü¤ü onaylanmam›fl
olan bulgular›n çözülüp çözülmedi¤ine iliflkin
mevcut durumuna Yönetim Beyan› ekinde yer
verildi¤i,
i) ‹ç kontrol sisteminde gerçeklefltirilen incelemeleri takiben, önemli ve kayda de¤er kontrol
eksiklikleri konular›nda banka taraf›ndan al›nm›fl olan düzeltici önlemleri de içerecek flekilde, iç kontrol sisteminde veya iç kontrol sistemini önemli derecede etkileyebilecek di¤er hususlarda meydana gelmifl olan de¤ifliklikler
beyan edilir.
• Bilgi sistemleri ve bankac›l›k süreçlerine iliflkin iç kontroller hakk›ndaki Yönetim Beyan›na
mesnet teflkil edecek çal›flmalar, banka iç sistemler birimlerince “Ba¤›ms›z Denetim Kurulufllar›nca Gerçeklefltirilecek Banka Bilgi Sistemleri ve Bankac›l›k Süreçlerinin Denetimi
Hakk›nda Yönetmeli¤in “Bilgi Sistemleri ve
Bankac›l›k Süreçleri Denetimine ‹liflkin Esaslar” bafl›kl› Beflinci Bölümü ile “Bilgi Sistemleri ve Bankac›l›k Süreçleri Denetimi Metodolojisi” bafll›kl› Alt›nc› Bölümü çerçevesindeki usul
ve esaslar dikkate al›narak gerçeklefltirilir.
• Yönetim Beyan› banka yönetim kurulunca
düzenlenir ve denetim dönemini takip eden
Ocak ay› sonuna kadar ba¤›ms›z denetim kurulufluna iletilir.
• Banka, Yönetim Beyan› sunulmadan önce
ba¤›ms›z denetim kuruluflunun, yap›lan çal›flmalar ve sonuçlar›na iliflkin her türlü bilgi ve
belge talebini zaman›nda karfl›lar.
• Ba¤›ms›z denetim kuruluflu, Yönetim Beyan›n› ve bu beyana mesnet teflkil eden çal›flmalar›n yeterlili¤ini inceler. Ba¤›ms›z denetçi beyanda, içerik aç›s›ndan eksiklik veya ba¤›ms›z denetim çal›flmas› sonuçlar› itibar›yla uyumsuzluk
tespit ederse denetim raporunda ayr› bir bölüm halinde bu tespitlere yer verir.
• Ba¤›ms›z Denetim Kurulufllar›nca Gerçeklefltirilecek “Banka Bilgi Sistemleri ve Bankac›l›k
Süreçlerinin Denetimi Hakk›nda Yönetmelik”te belirtilen flekilde denetlenen yönetim kurulunun yönetim beyan›n› vermeyi reddetmesi
durumunda, bilgi sistemleri denetim raporunu
imzalamaya yetkili kifliler flartl› görüfl bildirebilir, görüfl bildirmekten kaç›nabilir veya denetimden çekilmek için yetkili kurulufl yönetimine
teklifte bulunabilirler. Yetkili kuruluflun çekilme
karar› almas› halinde durum gerekçeleri ile birlikte en geç yedi gün içinde BDDK’ya bildirilir.
Bu kapsamda 2011 denetim döneminden itibaren banka iç sistemler birimleri olan iç denetim, iç kontrol ve risk yönetimi birimlerinin bankan›n bilgi sistemleri ve bankac›l›k süreçlerine
iliflkin iç kontroller hakk›nda yapt›¤› çal›flmalar
baz al›narak yönetim kurulunca düzenlenecek
yönetim beyan›n›n bir sonraki y›l›n Ocak ay› sonuna kadar ba¤›ms›z denetim kurulufluna iletilmesi gerekmektedir. Bu çerçevede Yönetim
Beyan›n›n ilk defa 2011 y›l› faaliyetlerini kapsar
flekilde 2012 y›l› Ocak ay›na kadar haz›rlanmas› ve ba¤›ms›z denetim kurulufluna iletilmesi,
sonraki y›llarda da ayn› flekilde uygulamaya devam edilmesi gerekmektedir.
Banka yönetim kurullar›nca ba¤›ms›z denetçilere sunulacak yönetim beyan› uygulamas› ile
birlikte, banka faaliyetlerinin etkin ve verimli bir
flekilde yürütülmesini sa¤lamaya yönelik olarak
kurulan iç kontrol mekanizmas›na bir kez daha
dikkat çekilmifl ve önemlili¤inin alt› çizilmifltir.
Bu uygulamayla temel olarak bankalar›n iç
kontrol sisteminin bir parças› olarak risk ve
kontrollerini belirleyerek dokümante etmeleri,
kontrolleri tasar›m ve etkinlik bak›m›ndan test
etmeleri, kontrol eksiklikleri ve etkin olmayan
kontrolleri belirlemeleri ve son olarak da eksiklikler ile ilgili gerekli olan düzeltici faaliyetleri
gerçeklefltirmelerinin beklendi¤i anlafl›lmaktad›r. Bu beyan, bilgi sistemleri ve bankac›l›k süreçlerini etkinlik, yeterlilik ve uyumluluk aç›s›ndan de¤erlendirecek ve denetçiye, ulafl›lan sonuçlar hakk›nda güvence sunacakt›r. Yap›lan
düzenleme dikkate al›nd›¤›nda yönetim beyan›
verilme sürecinin genel olarak afla¤›daki flekilde yürüyece¤ini ifade etmek mümkündür.
• Dokümantasyon: Süreçlerin dokümantasyonu için ifl ak›fllar› oluflturulmas›/revizyonu, süreçlerdeki kontrollerin belirlenmesi ve yaz›l› hale getirilmesi,
• Metodoloji ve Denetim Plan›: Bilgi Sistemleri ve Bankac›l›k Süreçleri Denetimi stratejisinin
oluflturulmas›, denetim metodolojisinin belirlenmesi, risk de¤erlendirmesi, sonuçlar›n
önemlilik aç›s›ndan de¤erlendirilmesi, denetim
plan›n›n yap›lmas›,
• Denetim Çal›flmas›n›n Gerçeklefltirilmesi:
Kontrollerin etkinlik, yeterlilik ve uyumluluk aç›-
s›ndan denetlenmesi ve dokümante edilmesi,
• Raporlama: Belirlenen kontrol zay›fl›klar›n›n
ve kontrol eksikliklerinin raporlanmas›, s›n›fland›r›lmas› ve takibi,
• Yönetim beyan›n›n haz›rlanmas› ve ba¤›ms›z
denetçiye sunulmas›.
Yönetim beyan› düzenlemesine bak›ld›¤›nda
bu uygulaman›n temelinin Amerika Birleflik
Devletleri’nde 30 Temmuz 2002’de yürürlü¤e
giren Sarbanes Oxley yasas› (SOX) oldu¤unu
ifade etmek yanl›fl olmayacakt›r. Bilindi¤i üzere
Sarbanes Oxley, ABD ve Avrupa’da yaflan›lan
ekonomik krizler, ekonomik skandallar (Enron,
Worldcom, vb) neticesinde ortaya ç›kan kurumsal yönetiflim/yönetim (corporate governance) gereksinimi sonucunda geliflen bir yasad›r. Kurumsal yönetiflim, yat›r›mc›lar aras›ndaki problemlerin çözümüne ve flirketin ç›kar
sahipleri ve paydafllar› aras›ndaki ç›kar çat›flmalar›n›n uzlaflt›r›lmas›na yard›mc› olan ve son dönemlerde oldukça popüler olan bir kavramd›r.
Ayr›ca, dünya çap›nda görülen “Kurumsal Yönetiflimi ‹yilefltirme” çal›flmalar›n›n yo¤unlu¤u
nedeniyle hükümetlerin ve ifl dünyas›n›n öncelikli gündem maddelerinden biri olmufltur. fiirket skandallar›ndan sonra kurumsal yönetiflim
ile ilgili “çok daha s›k›” yasal düzenlemelerin
“derlenmifl flekli” olarak adland›r›lan Sarbanes
Oxley yasas› ABD Sermaye Piyasas› Kurulu’na
(Securities and Exchange Commission-SEC)
kay›tl› flirketlerin, finansal raporlama üzerindeki
iç kontrollerin etkinli¤ini de¤erlendirecek bir iç
kontrol sistemi oluflturmalar›n› öngörmektedir.
Sarbanes Oxley yasas›, firmalar›n finansal raporlamalar›n› etkileyen ifl süreçlerindeki riskleri
de¤erlendirmelerini flart koflmaktad›r. Amac›,
yat›r›mc›y›, “do¤ruluk” ve “bütünlük” ilkelerini
kullanarak korumak, flirketlerin daha fleffaf ve
güvenilir hale gelmelerini sa¤lamak, kurumsal
yönetiflim kavram›n› gelifltirmek ve etik ifl
prensiplerinin benimsenmesini sa¤lamakt›r.
Etkileri, etkin kontrol çevresi, güvenilir dokümantasyon, standartlaflt›r›lm›fl ifl süreçleri, etkili iç kontrol ve daha az karmafl›k süreçlerdir.
SOX uygulamalar›nda sadece finans departman› ile ilgili süreçler de¤il, sonuçlar› finansal tablolara yans›yan her süreç SOX’un konusunu
oluflturmaktad›r. Denetim zafiyetlerine ba¤l›
olarak ç›kt›¤› sonucuna var›lan bu çöküfllerden
sonra, denetim firmalar›nda dan›flmanl›k hizmeti ile ba¤›ms›z denetim faaliyetlerinin ayr›fl-
cesinde oluflturur. Bu ba¤lamda esas al›nacak
dönem 1 Ocak-31 Aral›k dönemi olup, banka
yönetim kurulu bu dönemin sonu itibar›yla,
bankac›l›k süreçleri denetim raporu tarihi ile
uyumlu olarak beyanda bulunur.
38
39
YEfi‹L KALEM
YEfi‹L KALEM
Yönetim Beyan› ile iliflkili Ülkemizde yap›lan
düzenlemelerin bafllang›c›n›n BDDK taraf›ndan
haz›rlanarak, 16 May›s 2006 tarih ve 26170 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanan “Bankalarda
Ba¤›ms›z Denetim Kurulufllar›nca Gerçeklefltirilecek Bilgi Sistemleri Denetimi Hakk›nda Yönetmelik” oldu¤u söylenebilir. Bu yönetmeli¤in özellikle 18. maddesinde belirtilen "bilgi sistemleri içerisinde yer alan ve bankac›l›k faaliyetlerini yürütmek veya desteklemek için kullan›lan finansal verilerin tan›mlanmas›, üretilmesi, kullan›lmas›, bütünlük ve güvenilirli¤inin
sa¤lanmas›, verilere eriflimin yetkilendirilmesi
gibi tüm ifl süreçlerinde kullan›lmas› gereken iç
kontrollerin etkinli¤inin ve yeterlili¤inin denetlenmesini ve de¤erlendirilmesini kapsayan uygulama kontrolleri" ile ilgili düzenlemeler bu
aç›dan oldukça önemlidir.
Yine BDDK taraf›ndan haz›rlanarak 1 Kas›m
2006 tarih ve 26333 say›l› Resmi Gazete'de yay›mlanan “Bankalar›n ‹ç Sistemleri Hakk›nda Yönetmelik” ile banka bünyesinde etkin bir flekilde
kurulmas› ve iflletilmesi öngörülen iç kontrol,
risk yönetimi ve iç denetim sistemlerine yönelik
detayl› aç›klamalar yap›lm›fl, iç kontrol sisteminin amac› ve kapsam› ile iç kontrol faaliyetlerinin
çerçevesi yine detayl› olarak belirtilmifltir. Bu
kapsamda yönetmeli¤in özellikle 9/2. maddesinde bankan›n ifl süreçleri üzerinde kontrollerin ve ifl ad›mlar›n›n gösterildi¤i ifl ak›m flemalar›n›n oluflturulmas› zorunlulu¤u getirilmifl, 14.
maddesinde iç kontrol faaliyetlerinin asgari olarak; faaliyetlerin icras›na yönelik ifllemlerin
kontrolünü, iletiflim kanallar› ile bilgi sistemlerinin ve finansal raporlama sisteminin kontrolünü ve uyum kontrollerini kapsad›¤› belirtilmifl,
iletiflim kanallar› ve bilgi sistemlerinin kontrolüne yönelik 16. maddesinde ise bilgi sistemleri-
ne iliflkin kontrollerin, genel bilgi sistemi
kontrolleri ve uygulama kontrollerinden olufltu¤una yönelik düzenlemeler yap›lm›flt›r. Ayn›
flekilde BDDK taraf›ndan haz›rlanarak 5 Aral›k
2006 tarih ve 26367 say›l› Resmi Gazete'de yay›mlanan "Bankalarda Ba¤›ms›z Denetim Kurulufllar›nca Gerçeklefltirilecek Bilgi Sistemleri
Denetimine ‹liflkin Rapor Format› Hakk›nda
Tebli¤"in 8. maddesinde de yine denetlenen
taraf›ndan haz›rlanmas› gereken ifl ak›fl diyagramlar›na iliflkin esaslara yer verilmifltir.
Daha sonra ise 16 May›s 2006 tarihli yönetmelik ve 5 Aral›k 2006 tarihli tebli¤ yürürlükten kald›r›lm›fl, bu düzenlemelerin yerine geçmek
üzere BDDK taraf›ndan bafllang›çta belirtilen
“Ba¤›ms›z Denetim Kurulufllar›nca Gerçeklefltirilecek Banka Bilgi Sistemleri ve Bankac›l›k
Süreçlerinin Denetimi Hakk›nda Yönetmelik”
ile “Ba¤›ms›z Denetim Kurulufllar›nca Gerçeklefltirilecek Banka Bilgi Sistemleri ve Bankac›l›k
Süreçlerinin Denetimine ‹liflkin Rapor Hakk›nda Tebli¤” haz›rlanarak, 13 Ocak 2010 tarih ve
27461 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanm›flt›r.
Ba¤›ms›z Denetim Kurulufllar›nca Gerçeklefltirilecek Banka Bilgi Sistemleri ve Bankac›l›k Süreçlerinin Denetimi Hakk›nda Yönetmeli¤in
19/7. maddesinde "Denetlenen, iç kontrolleri
hakk›nda denetim dönemi itibar›yla güvence
veren ve yönetim kurulu taraf›ndan onaylanm›fl
olan yönetim beyan›n› denetçiye sunmakla yükümlüdür." hükmüne, 33. maddesinde ise Yönetim Beyan› hakk›nda afla¤›da belirtilen hükümlere yer verilmifltir.
• Banka, bilgi sistemleri ve bankac›l›k süreçleri
üzerindeki iç kontrolleri hakk›nda denetim dönemi itibar›yla yönetim kurulu taraf›ndan düzenlenen yönetim beyan›n› denetçiye sunar.
• Denetçi, denetim görüflünü olufltururken yönetim beyan›n› ve bu beyana mesnet teflkil
eden çal›flmalar› inceler. Denetçi, bu inceleme
sonucunda beyanda eksiklik veya yanl›fll›k tespit ederse denetim raporunda bu tespitlere yer
verir.
• Denetlenen yönetim kurulunun yönetim beyan›n› vermeyi reddetmesi durumunda, bilgi
sistemleri denetimi raporunu imzalamaya yetkili kifliler flartl› görüfl bildirebilir, görüfl bildirmekten kaç›nabilir veya denetimden çekilmek
için yetkili kurulus yönetimine teklifte bulunabilirler. Yetkili kuruluflun çekilme karar› almas›
halinde durum gerekçeleri ile birlikte en geç
yedi gün içinde BDDK’ya bildirilir.
• Yönetim beyan›na ve uygulanmas›na iliflkin
usul ve esaslar BDDK taraf›ndan belirlenir.
‹flte bu sürecin son ad›m› bu yönetmelikte belirtilen yetkiye dayan›larak, BDDK taraf›ndan
haz›rlan›p 30 Temmuz 2010 tarihinde yay›mlanan ve yukar›da bahsedilen "Yönetim Beyan›"
konulu Genelge oldu.
Daha önce ifade edildi¤i gibi bütün bu düzenlemelerde SOX yasas›n›n çeflitli yans›malar›n›
görmek mümkündür. Bununla birlikte SOX temelde finansal tablolar üzerine yo¤unlaflm›flken, BDDK düzenlemelerinin bunun da ötesine
geçen düzenlemeler içerdi¤i, Ülkemiz flartlar›
da gözetilerek yaln›zca finansal tablolar ile de¤il, bunun yan› s›ra operasyonel etkinlik ve ve-
rimlilik ile mevzuata uyumlulu¤u içeren bir iç
kontrol çerçevesinin öngörüldü¤ünü ifade etmek gerekmektedir. Bilindi¤i üzere iç kontrol
ile ilgili uluslararas› kabul görmüfl olan The
Committee of Sponsoring Organisations of
the Treadway Commission (COSO) modeline
göre, operasyonel etkinlik ve verimlilik, güvenilir mali raporlama ve mevzuata uygunlu¤un
sa¤lanmas›nda iç kontrollerin befl temel bileflene göre yap›lanmas› öngörülmüfltür. Söz konusu temel bileflenler; kontrol ortam›, risk de¤erlendirmesi, kontrol faaliyetleri, bilgi ve iletiflim
ile izlemedir. BDDK düzenlemeleri ve Yönetim
Beyan› uygulamas›nda COSO modelinin tüm
boyutlar›n›n dikkate al›nd›¤› görülmektedir.
Asl›nda oldukça k›sa say›labilecek Yönetim Beyan› Genelgesi, banka yönetim kurullar› ile iç
sistemler birimleri ve özellikle de iç denetim bi-
t›r›lmas› bir zorunluluk haline gelmifl, yasal düzenlemeler de bu kapsamda yap›lm›flt›r. ‹fl
dünyas›, iç kontrol de¤erlendirmeleri, finansal
raporlama, kurumsal yönetiflim ve etkinlik kavramlar› ile çalkalan›rken Sarbanes Oxley etkilerine maruz kalan ülkeler, yasay› yerel uygulamalar›na dahil etmeye bafllam›fllar, Türkiye de
bu konuda h›zl› davranan ülkelerden birisi olmufltur. Sermaye Piyasas›, bankac›l›k ve sigortac›l›k mevzuatlar›nda birincil ve ikincil mevzuat düzenlemeleri ile SOX benzeri uygulamalara
yer verilmifltir.
40
41
YEfi‹L KALEM
YEfi‹L KALEM
Yönetim Beyan› Genelgesi ile getirilen düzenlemelerin bankac›l›k sektörüne getirdikleri ile iç
denetime olan etkileri, getirdi¤i/getirece¤i de¤ifliklikler ana hatlar›yla afla¤›da belirtilmeye çal›fl›lacakt›r.
‹ç denetim aç›s›ndan Yönetim Beyan› Genelgesi ile getirilen en büyük de¤ifliklik, Bankalar›n
yönetim beyan›na mesnet teflkil edecek iç denetim faaliyetlerinin ilgili yönetmelikte tan›mlanan ba¤›ms›z denetim kurulufllar›n›n denetim
yaklafl›mlar› ile ayn› yöntemler kullan›larak gerçeklefltirilmesi zorunlulu¤udur. “Süreç” ve
“kontrol testi” kavramlar› da bu de¤iflikli¤in yine en büyük alt parçalar›n› oluflturmaktad›r.
Getirilen bu düzenleme önemlilik de¤erlendirmesi ve denetim planlamas›, denetim çal›flmalar› ve kontrol testleri, denetim kan›tlar›n›n saklanmas›, bulgu s›n›fland›rmalar› ve aksiyonlar
bak›m›ndan iç denetime çok önemli de¤ifliklikler getirmektedir.
Art›k denetim alan› olarak süreçlerin ele al›nmas› zorunluluk haline gelmifltir. Süreç denetimi yaklafl›m› zaman içinde çeflitli düzenlemelerle öngörülse de eski al›flkanl›klar çerçevesinde tüm bankalarda süreç denetimlerinin bugüne kadar istenilen ölçüde gerçeklefltirilebildi¤ini ifade etmek mümkün de¤ildir. Getirilen tüm
düzenlemelere ra¤men halen baz› bankalarda
birim/bölüm ve flube bazl› denetimlerin ön
planda geldi¤ini ifade etmek yanl›fl olmayacakt›r. Art›k, süreçler içerisinde yer alan ve süreçteki risk noktalar›n› azaltmak amac›yla oluflturulmufl kontrollerin belirlenmesi, bu kontrollerin yeterli olup olmad›¤›na ve etkin bir flekilde
çal›fl›p çal›flmad›¤›na yönelik testlerin planlanmas›/gerçeklefltirilmesi, kontrollere iliflkin doküman ve kan›tlar ile testlere iliflkin doküman
ve kan›tlar›n saklanmas›, tespit edilen eksikliklerin ba¤›ms›z denetim kurulufllar› taraf›ndan
da kullan›lan s›n›fland›rma kriterleri do¤rultusunda s›n›fland›r›lmas› ve iyilefltirici aksiyon
al›nmas›n›n sa¤lanmas› sürecinin iflletilmesi iç
denetim birimlerinin karfl›s›nda bir zorunluluk
olarak durmaktad›r. Bu düzenleme iç denetim
birimlerinin kaç›n›lmaz olarak birim/bölüm/flube denetimlerinden daha çok süreç denetim
yaklafl›mlar›na yönelmelerini gerektirecektir.
Bilgi sistemleri ve bankac›l›k süreçlerine iliflkin
iç kontroller hakk›ndaki Yönetim Beyan›na
mesnet teflkil edecek çal›flmalar›n çerçevesi
“Ba¤›ms›z Denetim Kurulufllar›nca Gerçeklefltirilecek Banka Bilgi Sistemleri ve Bankac›l›k
Süreçlerinin Denetimi Hakk›nda Yönetmelik”te detayl› olarak belirtilmifltir. Bilgi Sistemleri Denetimi kapsam›nda; COBIT ve olgunluk
seviyesi belirleme, Bankac›l›k Süreçleri Denetim kapsam›nda ise; Mevduat, Krediler, Muhasebe, Alternatif Da¤›t›m Kanallar›, Banka ve
Kredi Kartlar›, Finansal Raporlama, Ödeme sitemleri, Hazine ve Menkul K›ymetler/Fon yönetimi süreçlerinin denetimi öngörülmektedir.
Önemlilik kriteri dikkate al›narak bu süreçlerin
d›fl›nda kalan süreçlerin de kapsam içine al›nabilmesi mümkündür.
Yönetim Beyan› kapsam›nda, Yönetmeli¤in 22.
maddesinin 4. f›kras›nda ifade edilen bilgi sistemleri denetim periyodundan ba¤›ms›z olarak, “her dönem” için “hem bilgi sistemleri
hem de bankac›l›k süreçlerine iliflkin iç kontroller” hakk›nda de¤erlendirmelerde bulunulmas›
gerekmektedir. Yönetim Beyan› sadece banka
bilgi sistemleri ve bankac›l›k süreçlerine iliflkin
iç kontroller hakk›nda düzenlenir. Beyan olufltururken bankan›n alm›fl oldu¤u destek hizmetlerinin de göz önünde bulundurulmas› gerekmektedir. Bilgi sistemleri ve bankac›l›k süreçlerine iliflkin de¤erlendirmenin her y›l yap›lmas›
gereklili¤i iç denetim birimleri aç›s›ndan çeflitli
zorluklar› getirse de yap›lan çal›flmalar hem iç
denetim birimlerinin bankan›n iç kontrol sistemindeki eksiklik ve aksakl›klara çok daha genifl
olarak vak›f olabilmesini, hem de bu sayede
banka yönetiminin önemli ve kayda de¤er kontrol eksikliklerinin tümü hakk›nda bilgi sahibi
olabilmesini ve gerekli önlemleri alabilmesini
sa¤layacakt›r. Bugüne kadar genellikle y›lda bir
kaç birim veya süreçte yap›lan denetimlerin yap›labildi¤i bir yaklafl›m yerine, belirtilen süreç
ve bilgi sistemlerinin her dönem denetlenmesi
yaklafl›m› gerçekten de iç denetim birimleri aç›s›ndan çok önemli bir dönüflüme iflaret etmektedir.
Ayn› flekilde bilgi sistemlerinin kontrol ve denetimleri konusunda BDDK taraf›ndan bugüne
kadar çok çeflitli düzenlemeler yap›lsa da halen
baz› bankalarda bilgi sistemlerinin denetimine
yönelik hem metodoloji hem de yetkin personel sorunlar›n›n bulundu¤unu ifade etmek do¤ru bir tespit olsa gerektir. Yönetim Beyan› Genelgesi ile getirilen düzenlemeler art›k bu konuda da banka iç denetim birimlerinin daha ileri ad›mlara geçme zorunlulu¤unu aç›kça ortaya
koymaktad›r.
Daha önce belirtildi¤i gibi ilgili banka birimlerince iç kontrol sistemi hakk›nda yap›lan de¤erlendirmede ba¤›ms›z denetim kuruluflu taraf›ndan gerçeklefltirilen çal›flmalar›n kullan›lmad›¤›n›n taahhüt edilmesi öngörülmüfltür. Bu nedenle iç denetim biriminin ba¤›ms›z denetim
kuruluflu taraf›ndan gerçeklefltirilen çal›flmalar›
kullanmamas› ve bunun Yönetim Beyan›’nda
taahhüt edilmesi gerekmektedir. Fakat bu düzenlemeyi ba¤›ms›z denetim ve iç denetim
aras›ndaki iflbirli¤ine ayk›r› bir hüküm olarak de-
¤erlendirmemek gerekmektedir. Ba¤›ms›z denetçiler ile iç denetçilerin iflbirli¤ine ve yak›n
çal›flmalar›na yönelik yorumlanabilecek çeflitli
düzenlemeler olmas›na ra¤men, bugüne kadar
bu iflbirli¤inin çok sa¤l›kl› iflletilebildi¤ini söyleyebilmek maalesef mümkün de¤ildir. Çeflitli istisnalar d›fl›nda bu yönde bir iflbirli¤inin genel
olarak oldukça s›n›rl› ölçülerde sa¤lanabildi¤ini,
istenen ve olmas› gereken düzeyde olmad›¤›n›
ifade etmek yanl›fl olmayacakt›r. Fakat yönetim beyan› uygulamas› ile art›k iç denetçiler ve
iç denetim birimleri ile ba¤›ms›z denetçiler ve
ba¤›ms›z denetim firmalar›n›n iflbirli¤ine dayal›
olarak çok daha yak›n çal›flmas› bir zorunluluk
olarak iflletilmek durumundad›r. Farkl› yöntemler ile yap›lan çal›flmalar do¤al olarak farkl› tespitleri ortaya koyacak ve bu durum banka Yönetim Kurulu’na beyan verme aflamas›nda çeflitli s›k›nt›lar yaratabilecektir. Bunu önlemenin
yolu iç denetçiler ile ba¤›ms›z denetçilerin yak›n çal›flmas›ndan, birbirlerinin çal›flma alanlar›na müdahale etmeden çal›flma yöntem ve sonuçlar›n› zaman›nda paylaflmaktan geçmektedir. Art›k, ba¤›ms›z denetim ile iç denetim aras›nda bugüne kadar yeterince iflletilemeyen iflbirli¤i imkânlar›n›n çok daha fazla etkinlefltirilmesi gerekmektedir.
Yönetim beyan› verme sorumlulu¤u Yönetim
Kurullar›na verilen bir sorumluluk oldu¤undan
bu düzenleme temel olarak yönetim kurullar›n›n bankan›n önemli ve kayda de¤er kontrol
eksiklikleri hakk›nda yak›ndan bilgi sahibi olmas› ve bunlar›n giderilmesine yönelik sürece daha fazla hâkim olmas› sonucunu da do¤uracakt›r. Baflta Bankac›l›k Kanunu olmak üzere son
dönemlerde yap›lan bir çok yasal ve idari düzenleme ile yönetim kurullar›n›n sorumluluk
alanlar›n›n çok daha genifl bir flekilde tan›mland›¤› görülmektedir. Özellikle ‹ç Sistemler Yönetmeli¤i kapsam›nda banka bünyesinde etkin
iflleyen iç kontrol, risk yönetimi ve iç denetim
sistemlerinin kurulmas› yönetim kurullar›n›n en
temel sorumluluklar› aras›nda say›lm›fl ve düzenlemede bu sorumluluklar detayland›r›lm›flt›r. Bütün bu düzenlemelere ra¤men Yönetim
Beyan› Genelgesi ile yönetim kurulu sorumluluklar›n›n tekrarland›¤› gerekçesiyle çeflitli elefltirilerin geldi¤i de görülmektedir. Fakat yap›lan
tüm düzenlemelere ra¤men, yine bu düzenlemeler çerçevesinde yönetim kurulunun iç sistemler kapsam›ndaki görev ve sorumluluklar›-
rimlerinin faaliyetlerini son derece önemli oranda ve çok yönlü olarak etkileyecek niteliktedir.
Hatta banka iç denetim birimlerinin çal›flma
yöntemlerinde yepyeni bir dönemin bafllad›¤›n›, bu yeni dönemde çal›flmalar›n planlanmas›ndan gerçeklefltirilmesine kadar pek çok
alanda ciddi de¤ifliklikler olaca¤›n› ifade etmek
yanl›fl olmayacakt›r. Çünkü yönetim beyan›na
mesnet teflkil edecek çal›flmalar temel olarak
denetim faaliyeti ile ortaya koyulabilecek bir
çerçeveye sahiptir. ‹ç denetim birimlerinin en
temel ifllevleri aras›nda banka bünyesindeki iç
kontrol ve risk yönetim sistemlerinin etkinlik
ve yeterlili¤i konusunda banka yönetim kuruluna güvence oluflturmak vard›r. Banka bünyesindeki iç kontrol sisteminin etkinlik ve yeterlili¤ine yönelik yap›lan iç denetim çal›flmalar›nda
elde edilecek bulgular yönetim beyan›na da
mesnet teflkil edecektir. Bankalar›n yap›s›na
göre iç kontrol ve risk yönetim birimlerinin yapt›¤› çal›flmalardan da bu beyan›n haz›rlanmas›
aflamas›nda yararlanmak mümkün olmakla birlikte, iflin do¤as› gere¤i bu konuda en fazla sorumluluk alacak birimler iç denetim birimleri
olacakt›r. Zaten yönetim beyan› genelgesinin
taslak aflamas›nda bu sorumlulu¤un do¤rudan
iç denetim birimlerine verilmesi öngörülmesine ra¤men, bankalara daha esnek çal›flma imkân› getirmek amac›yla daha sonradan bu beyana mesnet teflkil edecek çal›flmalar›n “iç sistemler birimleri” olarak geniflletildi¤i BDDK
yetkililerince ifade edilmektedir. Fakat, belirtildi¤i gibi özellikle iç denetim birimlerinin yapm›fl
oldu¤u çal›flmalar›n, bu beyan›n temelini oluflturmas› do¤al bir sonuç olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r.
42
43
YEfi‹L KALEM
n›n k›smen veya tamamen iç sistemler sorumlusu/sorumlular›na veya denetim komitesine
devredilebilmesinin mümkün olmas›, geçmiflten gelen çeflitli al›flkanl›k ve uygulamalar gibi
nedenlerle yönetim kurullar›n›n her bankada bu
sorumluluklara uygun faaliyette bulundu¤unu
ifade edebilmek mümkün olmasa gerektir. ‹ç
sistemler sorumlusu/sorumlular› veya en az iki
kifliden oluflan denetim komitesi üyeleri her ne
kadar Yönetim Kurulu üyeleri aras›ndan seçilse
de, her bankada tüm yönetim kurulunun bu sürece etkin olarak kat›ld›¤›n›, iç sistemler kapsam›ndaki sorumluluklar›n› istenen seviyede yerine getirdi¤ini söylemek do¤ru olmayacakt›r. ‹flte do¤rudan Yönetim Kurulu’na verilen beyan
verme sorumlulu¤u ve bu sorumlulu¤un detayland›r›lmas›, yönetim kurullar›n›n söz konusu
sorumlulu¤a daha fazla vak›f olmas›, iç sistemler birimlerinin çal›flmalar›n› daha fazla sahiplenmesi ve yak›ndan takip etmesi sonucunu
do¤uracak, bu da ilgili birimlerin etkinliklerini
art›r›c› etkilerde bulunacakt›r.
Yönetim Beyan› Genelgesi kapsam›nda iç denetim birimlerinin iç denetim planlar›n› ve iç
denetim metodolojilerini bafltan gözden geçirmesi ve revize etmesi bir zorunluluk olarak karfl›m›zda durmaktad›r. ‹ç denetim faaliyetlerinin
yönetim beyan› düzenlemesine uygun ve beklentileri karfl›laflabilecek bir flekilde gerçeklefltirilmesi gerekmektedir. ‹ç denetim biriminin faaliyetlerinin takibini kolaylaflt›racak yap›lar›n
oluflturulmas›, bu amaçla risk ve kontrol envanteri, test çal›flmalar›, denetim kan›tlar›, test
sonuçlar›, aksiyon planlar› ve aksiyonlar, yeniden de¤erlendirme sonuçlar›n›n mümkünse bir
bilgi sistemi üzerinde yaflat›lmas›na yönelik çözümler üretilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda düzenleyici otoriteler, banka iç mevzuat› gibi farkl› farkl› gerekçelerle birden fazla gereklilik için yap›lan test ve denetim çal›flmalar›n›n
iliflkilendirilmesinin sa¤lanmas› ayn› flekilde gereklidir. Bu beyan kapsam›nda Banka bünyesinde ise mevcut ifl ak›fl diyagramlar› ve kontrol kataloglar›n›n güncellenmesi, ifl ak›fllar›n›n fiilen
iflletilmesi de büyük önem tafl›maktad›r.
Yönetim beyan› uygulamas› iç denetim birimlerinin karfl›s›na k›sa vadede üzerinde düflünülmesi, orta vadede de üstesinden gelinmesi
gereken baz› zorluklar da ç›karmaktad›r. Bu zorluklar ise; halihaz›rda yürüyen çal›flmalar ile dü-
zenleme gere¤i yap›lmas› gereken çal›flmalar›n
koordinasyonu, birden fazla denetim yönteminin bir arada uygulanmas› aflamas›nda kaynak
verimlili¤inin sa¤lanmas›, ba¤›ms›z denetim ile
benzer yöntemleri uygularken farkl› risklere
odaklanan bak›fl aç›s›n›n yitirilmemesi olarak
özetlenebilir.
Yönetim Beyan› Genelgesi yay›mland›ktan
sonra, genelgede belirtilen süreçlerin her y›l
denetlenmesinin mümkün olamayaca¤›, y›l ortas›nda yap›lan bir denetim çal›flmas›n›n sonuçlar› hakk›nda y›l sonu itibar›yla beyan verilmesi nedeniyle denetimden sonraki sürece
iliflkin beyan vermenin do¤ru olmad›¤›, denetim dönemi olan Aral›k sonu itibar›yla haz›rlanmas› gereken beyan›n Ocak ay› sonuna kadar
ba¤›ms›z denetçiye sa¤l›kl› olarak haz›rlanarak
verilmesinin fiilen mümkün olmad›¤› gibi uygulamaya yönelik çok yönlü tereddütlerin olufltu¤u, bu tereddütleri gidermek yönünde özellikle
çeflitli ba¤›ms›z denetim firmalar›n›n organize
etti¤i, baz›lar›na BDDK yetkililerinin de kat›ld›¤›
çok çeflitli toplant›lar düzenlendi¤i görüldü. Genelgenin uygulama sürecine iliflkin yap›lan de¤erlendirmeler ve BDDK’n›n vermifl oldu¤u görüfller çerçevesinde uygulamaya yönelik oluflan tereddütlerin büyük oranda giderildi¤ini
söylemek yanl›fl olmayacakt›r. Bu kapsamda
bankalarda yönetim beyan›na haz›rl›k için çok
hummal› ve yo¤un çal›flmalar gerçeklefltirilmifl/gerçeklefltirilmektedir.
Yönetim beyan› haz›rl›k çal›flmalar›nda süreçlerin ve kontrollerin dokümantasyonu, ifl ak›fl diyagramlar› ve kontrol matrislerinin haz›rlanmas›, metodoloji ve denetim plan›n›n oluflturulmas› gibi konularda d›fl destek al›nabilece¤i anlafl›lmaktad›r. Fakat temel olarak yönetim beyan›na dayanak oluflturacak çal›flmalar›n iç denetim birimi baflta olmak üzere iç sistemler birimleri taraf›ndan yap›lmas› gerekmektedir. Bu
aflamada iç denetim birimlerinin yan› s›ra di¤er
iç sistemler birimleri olan iç kontrol ve risk yönetimi birimlerinin çal›flmalar›ndan da yararlan›lmas›, bu birimlerin yönetim beyan›na dayanak oluflturacak çal›flmalar yapabilmesi yönünde yeniden organize edilmesinin bankalar için
en uygun çal›flma yöntemi olaca¤› ortadad›r.
BDDK yetkililerinin aç›klamalar›nda önemle
vurgulad›¤› üzere Yönetim Beyan› uygulamas›,
baflta iç denetim birimleri olmak üzere iç sistemler birimleri olan iç kontrol ve risk yönetimi
birimlerinin daha önceki çeflitli mevzuat kapsam›nda getirilen yükümlülüklerinin hiç birisini ortadan kald›rmamakta, aksine yeni ve çok boyutlu bir yükümlülük daha getirmektedir.
Daha önce belirtildi¤i gibi Yönetim Beyan› uygulamas›na mesnet teflkil edecek çal›flmalar›n
banka iç sistemler birimleri olan iç denetim, iç
kontrol ve risk yönetimi birimleri taraf›ndan yap›laca¤› öngörülse de, yap›lacak çal›flmalar›n temel olarak denetim çal›flmalar› ile ortaya konulabilecek bir çerçeveye sahip olmas› nedeniyle
bu düzenleme özellikle banka iç denetim/teftifl
birimlerini ve faaliyetlerini çok yönlü olarak etkileyecektir. Hatta iç denetim birimlerinin çal›flma
yöntemleri aç›s›ndan yepyeni bir dönem bafllad›¤›n› ifade etmek yanl›fl olmayacakt›r.
1990’l› y›llardan bafllayarak 2000’li y›llarla birlikte yap›lan düzenlemelerle h›zl› bir de¤iflim ve
dönüflüm içine giren banka iç denetim/teftifl
birimleri bu düzenlemenin de etkisiyle art›k
geçmiflten gelen ve k›smen de olsa halen devam eden, günümüzün iç denetim standart ve
uygulamalar›na uygun olmayan denetim yaklafl›mlar›n› kaç›n›lmaz olarak terk etmek zorunda
kalacaklard›r. Banka iç denetim/teftifl birimlerinin bu yeni dönemin gereklerine gerek planlama, gerekse de uygulama anlam›nda bir an önce adapte olabilmeleri, baflar› için büyük önem
tafl›maktad›r.
Gürdo¤an Yurtsever, CPA, CFE
Yönetim Kurulu Üyesi
KAYNAKÇA
1. Yönetim Beyan› Genelgesi, Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK),
30/07/2010-BSD.2010/3
2. Ba¤›ms›z Denetim Kurulufllar›nca Gerçeklefltirilecek Banka Bilgi Sistemleri ve Bankac›l›k Süreçleri Denetimi Hakk›nda Yönetmelik, Bankac›l›k
Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), 13
Ocak 2010 tarih ve 27461 say›l› Resmi Gazete
3. Ba¤›ms›z Denetim Kurulufllar›nca Gerçeklefltirilecek Banka Bilgi Sistemleri ve Bankac›l›k Süreçlerinin Denetimine ‹liflkin Rapor Hakk›nda Tebli¤,
Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurumu
(BDDK), 13 Ocak 2010 tarih ve 27461 say›l› Resmi Gazete
4. Bankalar›n ‹ç Sistemleri Hakk›nda Yönetmelik,
Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurumu
(BDDK), 1 Kas›m 2006 tarih ve 26333 say›l› Resmi Gazete
5. Bankalarda Ba¤›ms›z Denetim Kurulufllar›nca
Gerçeklefltirilecek Bilgi Sistemleri Denetimi Hakk›nda Yönetmelik, Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), 16 May›s 2006 tarih ve
26170 say›l› Resmi Gazete
6. Bankalarda Ba¤›ms›z Denetim Kurulufllar›nca
Gerçeklefltirilecek Bilgi Sistemleri Denetimine
‹liflkin Rapor Format› Hakk›nda Tebli¤, Bankac›l›k
Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), 5
Aral›k 2006 tarih ve 26367 say›l› Resmi Gazete
7. Bankalarda Bilgi Sistemleri Yönetiminde Esas
Al›nacak ‹lkelere ‹liflkin Tebli¤, Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), 14 Eylül
2007 tarih ve 26643 say›l› Resmi Gazete
8. Gürdo¤an Yurtsever, Teftiflten ‹ç Denetime
Banka Müfettiflli¤i, Türkiye Bankalar Birli¤i, Yay›n
No: 265, Kas›m 2009 (2.Bask›, Beta Yay›nlar›, Yay›n No: 2362, ‹flletme-Ekonomi Dizisi No: 400,
Haziran 2010)
9. ‹ç Denetim Mesle¤inin Akademik E¤itimden
Beklentileri Mesleki Akademik Geliflim için Öneriler, Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü Akademik ‹liflkiler Komitesi, Bildiri, 29. Muhasebe E¤itimi Sempozyumu, 24 Nisan 2010
10. Yönetim Beyan› Hakk›nda, Sunu, Deloitte, ‹stanbul, Eylül 2010, http://www.deloitte.com/assets/Dcom-Turkey/Local%20Assets
/Documents/Turkey-tr-evBankalardaYonetimBeyanToplanti_200910.pdf
11. Yönetim Beyan›na ‹liflkin BDDK Düzenlemeleri ve De¤erlendirmeler, Sunu, KPMG, ‹stanbul,
Ekim 2010
12. Tan›l Durkaya, Banka ‹ç Denetimlerinde Yeni
Bir Dönem Bafll›yor, KPMG Gündem, Ekim-Aral›k
2010, http://www.kpmgvergi.com/tr-tr/SanalKutuphane/yayinlar/guncelyayinlar/Documents/kpmgundemsayi04.pdf
13. Dr. Ender Aykut Y›lmaz, Bankalara "yönetim
beyan›" zorunlulu¤u, http://www.dunyagazetesi.com.tr/bankalara-yonetim-beyani-zorunlulugu_98522_haber.html, 25/08/2010
14. Bankalar, yolsuzluk ve suistimali ba¤›ms›z denetçiye de bildirecek, http://www.referansgazetesi.com/haber.aspx?HBR_KOD=142756,
09/08/2010
YEfi‹L KALEM
44
45
PARMAK ‹Z‹
PARMAK ‹Z‹
K›sa Tarihi: Nereden Geldi
Nereye Gidiyor?
Mete Türky›lmaz
Bu say›da sizlere öncelikle, BT Denetiminin nereden ç›kt›¤› ve nas›l bir geliflim sergiledi¤i konusunda bilgi verece¤im. Bir sürecin nas›l geliflti¤ini bilmenin, kök-neden analizi yapman›n o
süreci daha iyi anlamam›za yard›mc› olaca¤›n›
düflünüyorum.
1980’li y›llarda kiflisel bilgisayarlar ve 1990’l›
y›llarda da internet kullan›m› önce ABD’de sonra Avrupa’da yayg›nlaflt›. Belki de BT’de yaflanan bu geliflmelerle etkileflimli olarak yine o y›llarda, dünyadaki politik ve ekonomik sistemlerde yaflanan özgürlük ve küreselleflme e¤ilimli
de¤iflimlerle ülkeler aras›ndaki politik, ekonomik ve kültürel etkileflimler de artt›. Bu durum
BT’de yaflanan de¤iflimlerin 2000’li y›llarda
tüm dünyaya yay›lmas›na neden oldu. Bu h›zl›
de¤iflim BT’nin etkin kullan›m› anlam›nda faydalar sa¤lam›fl olsa da beraberinde baz› olumsuzluklar› ve riskleri de getirdi. ‹flte bu alanda
ç›kan f›rsatlar› ve riskleri etkin yönetebilmek
için BT’nin kontrolü ve denetimi de efl zamanl›
olarak önem kazand›.
Asl›nda BT Denetimi kavram›n›n ortaya ç›kmas›
ABD’de daha eskilere, 1960’lar›n ortas›na dayan›yor. 1960’l› y›llar›n bafl›nda ticari kullan›m için
mainframe olarak adland›r›lan büyük ve pahal›
bilgisayarlar kullan›lmaktayd›. Maliyetlerinden
ve karmafl›kl›klar›ndan dolay› bu bilgisayarlar›n
kullan›m› o y›llarda çok yayg›n de¤ildi. Bu bilgisayarlar› kullanabilmek için gerekli know-how’a
sahip çok az say›da insan bulunmaktayd›. An-
cak 1960’larda bilgisayar teknolojisinde yaflanan geliflmelerle daha küçük ve az maliyetli bilgisayarlar üretilmeye baflland› ve bu nedenle
bilgisayar kullan›m› kurumsal anlamda artmaya
bafllad›; bilgisayarlar›n en çok kullan›ld›¤› bölümler ilk etapta muhasebe bölümleri oldu.
fiirketler zamanla farkl› sistemler ve muhasebe
yaz›l›mlar› kullanmaya bafllad›lar. Bilgisayar kullan›m›n›n artmas›, raporlama sürelerinin k›salmas›, verilere daha h›zl› eriflilmesi gibi konular
denetçiler için avantajlar sa¤lasa da kay›tlar›n
ve verilerin do¤rulu¤u ile ilgili riskler, farkl› ve
karmafl›k sistemler üzerinde denetim yapma
zorunlulu¤u gibi dezavantajlar da ortaya ç›kt›.
‹flte bu geliflmeler ilk defa Genel Denetim Yaz›l›m› (GAS: Generalized Audit Software) kavram›n› gündeme getirdi. fiirketler kendi denetim
yaz›l›mlar›n› gelifltirmek zorunda kald›lar. 1968
y›l›na gelindi¤inde AICPA (American Institute
of Certified Public Accountants)’in o zaman›n
denetim firmalar›n›n da (bigeight, günümüzde
dört tanesi kald›¤› için bigfour olarak an›l›yorlar)
deste¤i ile Elektronik Veri Prosesi (EDP: Electronic Data Process) Denetimi kavram›n› gelifltirdiklerini görüyoruz. Hatta bu çal›flmalar›n sonunda Auditing&EDP ad›nda k›lavuz bir kitap
da yaz›ld›. Bu kitapta genel olarak EDP denetimlerinin nas›l dokümante edilece¤i ve iç kontrol incelemelerinin nas›l yap›laca¤›na dair örnek uygulamalar yer almaktayd›.
1994 y›l›nda EDPAA ad›n› ISACA olarak de¤ifltirdi) taraf›ndan gelifltirilen Bilgi ve ‹lgili Teknoloji için Kontrol Hedefleri COBIT: Control Objectives for Information and Related Technology) standard›n›n da temelini oluflturuyor. COBIT’le ilgili daha sonraki yaz›lar›mda daha detayl› bilgi verece¤im, ancak flu noktada COBIT’in ne oldu¤unu k›saca anlatmakta fayda
görüyorum. COBIT; tüm kurumlarda; ifl ve yönetim strateji ve operasyonlar› ile BT strateji ve
operasyonlar› aras›ndaki uyumu sa¤layan, BT
süreçleri ve operasyonlar› ile ilgili standartlar›
ve kontrolleri tan›mlayan bir yönetiflim ve denetim çerçevesidir.
Yine bu tarihlerde EDP denetçileri, EDPAA
(Electronic Data Processing Auditors Association) ad›nda amac› EDP denetim standartlar›n›n, prosedürlerinin ve k›lavuzlar›n›n gelifltirilmesi olan bir dernek kuruyorlar. 1977’de ise
bu dernek taraf›ndan Kontrol Hedefleri (Control
Objectives) diye an›lan ve BT denetiminin nas›l
yap›laca¤›n›, standartlar›n›, kontrollerini ve süreçlerini içeren k›lavuzun ilk sürümü yay›nland›.
Asl›nda bu k›lavuz flu an için ISACA (Information Systems Audit and Control Association,
Özellikle 1990-2001 tarih aral›¤›nda ABD’de yaflanan:
• Hisse senedi Fonlama Skandal› (Equity
Funding Scandal)
• ‹nternet, E-Ticaret, internet bankac›l›¤› ve
elektronik ödeme sistemlerinin (EFT vb.) geliflmesi
• 1998 y›l›nda AT&T’de yaflanan BT sorunu
• Enron ve Arthur Andersen LLP Skandal›
gibi geliflmeler, BT denetiminin öneminin anlafl›lmas›na ve artmas›na neden olmufltur.
Bundan sonraki dönemlerde bu tür suistimallerin ve skandallar›n önüne geçebilmek için
ABD’de farkl› yasalar ve yasal düzenlemeler
gelifltirildi. Bu yasalar ve düzenlemelerin birkaç›na örnek vermek gerekirse;
• CFAA-Computer Fraudand Abuse Act
(CFAA)
• The Computer Security Act of 1987
• The Communication Decency Act of 1995
• HIPAA-Health Insurance Portability and
Accountability Act-1996
• The Gramm–Leach–Bliley Act (GLB)-1999
• The Sarbanes-OxleyAct of 2002
• The Homeland Security Act of 2002
• Electronic Communications Privacy Act
say›labilir.
Günümüzde ayn› sorunlar ve çözüm aray›fllar› BT‘nin kullan›m›n›n artmas›na ve yeni teknolojilerin kullan›lmaya bafllanmas›na paralel olarakartarak devam ediyor. Son dönem yaflanan
World Com, Satyam Computers, Société
Générale, AIG ve hatta WikiLeaks gibi suistimaller ve skandallar bir kez daha BT denetiminin önemini bizlere gösterdi. Ayr›ca internet
kullan›m›n›n, web servislerinin ve buna ek ola-
Son y›llarda tüm dünyada Bilgi Teknolojileri
(BT) Denetimi ilgi çekmeye ve önem kazanmaya bafllad›. Bu say›dan itibaren ‹ç Denetim Dergisi’nde bana ayr›lan bu alanda sizlere BT Denetiminin içeri¤i, nas›l gerçeklefltirilmesi gerekti¤i, önemli konular, denetimlerde karfl›lafl›lan gerçek olaylar ve BT Denetimi ile ilgili yaflanan geliflmeler ve yenilikler hakk›nda bilgi vermeye çal›flaca¤›m.
46
47
PARMAK ‹Z‹
AYRAÇ
rak mobil ve kablosuz sistemlerin kullan›m›n›n artmas›, internet ve mobil tabanl› sosyal paylafl›m ortamlar›n›n yayg›nlaflmas› ve
bulut biliflim olarak adland›r›lan web tabanl› sistemlerin gelifltirilmesi yeni güvenlik aç›klar›n› ve risklerini
beraberinde getiriyor.
Temel Göstergeler, 2007 -2010
%
50
43,2
41,6
38,0
40
41,6
40,1
35,9
33,4
20
30,1
30,0
30
38,1
25,4
fiaban Ça¤›ran
19,7
10
0
İnternet erişim imkanı olan
hane oranı
Peki, BT denetimi bundan
sonra nas›l bir geliflim gösterecek?
Yukar›daki örneklere bakarsak BT denetiminin öneminin gelecekte de artarak devam edece¤ini söylemek yanl›fl olmaz.
Bununla beraber BT denetiminin daha proaktif
olmas› gerekecek. Bu ba¤lamda erken uyar›
sistemleri, otomasyon, sürekli denetim gibi
kavramlar ve konuyla ilgili yasal düzenlemeler
de önem kazanacak.
16 - 74 yaş grubu bireylerde
bilgisayar kullanım oranı
2007
2008
2009
16 - 74 yaş grubu bireylerde
internet kullanım oranı
2010
(Grafik 1)
Dünya Ekonomik Forumu taraf›ndan 2009 y›l›nda yay›nlanan “Ülkelerin Bilgi Toplumuna Haz›r
Olma Durumu” raporundaki tabloya (Tablo-1)
bakarak yorumlamak mümkün: Ülkemizde internet ve bilgisayar kullan›m› son derece h›zl› art›yor ancak hâlâ dünya standartlar›n›n alt›nday›z.
Yine de BT denetçileri olarak haz›r olmal›y›z!
Mete Türky›lmaz, MBA, CGEIT,
CFE, CISA, MCP
Anadolu Endüstri Holding A.fi.
Denetim Koordinatör Yard›mc›s›
Ülkemizdeki durumu ise; Türkiye ‹statistik Kurumu’nun 2010 dönemi için yapm›fl oldu¤u
“Hanehalk› Biliflim Teknolojileri Kullan›m Anketi Raporunda” sundu¤u grafi¤e (Grafik-1) ve
Ülkelerin Bilgi Toplumuna Haz›r Olma Durumu (Networked Readiness)
2008-2009
S›ra
Ülke
Puan
S›ra
Ülke
Puan
1
Danimarka
5,78
1
Danimarka
5,85
2
‹sveç
5,72
2
‹sveç
5,84
3
‹sviçre
5,53
3
ABD
5,68
4
ABD
5,49
4
Singapur
5,67
5
Singapur
5,49
5
‹sviçre
5,58
6
Finlandiya
5,47
6
Finlandiya
5,53
7
Hollanda
5,44
7
‹zlanda
5,50
8
‹zlanda
5,44
8
Norveç
5,49
9
Güney Kore
5,43
9
Hollanda
5,48
10
Norveç
5,38
10
Kanada
5,41
...
...
...
...
55
TÜRK‹YE
61
TÜRK‹YE
3,96
Toplam 127 ülke
Toplam 134 ülke
(Tablo 1)
3,91
‹flletme fonksiyonlar›na bak›ld›¤›nda hedef saptama, politika tayini, planlama, örgütlendirme,
komuta, koordinasyon ve kontrol fonksiyonu
bir bütün olarak tan›mlanm›flt›r. Dolay›s›yla
“kontrol” iflletmenin yedi ana unsurundan bir
tanesi olarak yerini alm›flt›r. ‹flletme bünyesindeki kontrol yap›s›n›n etkin iflleyip ifllemedi¤ini
tespit etmek amac›yla irili ufakl› birçok iflletmede denetim eleman› bulundurulmakta ya da
denetim birimi oluflturulmaktad›r.
Denetleme fonksiyonunun yerine getirilmesi
çeflitli kaynaklara ihtiyaç duyulmas›n› da beraberinde getirmektedir. Bu fonksiyon; denetim
personeli, ayr› bir bölüm/departman, ilave di¤er personel ve denetim elemanlar›n›n yapaca¤› harcamalar gibi önemli maliyetler gerektirmektedir. Yani bir anlamda denetimin küçüm-
senmeyen bir maliyeti olacakt›r. Asl›nda denetlenmemenin maliyeti çok daha yüksektir. Ama
denetlenmemenin maliyeti ölçülemedi¤inden
ço¤u zaman gözden kaç›r›lmaktad›r. Yani denetim yapmaman›n maliyeti denetim maliyetinden çok daha yüksek olmaktad›r. Bu husus ayr› bir inceleme konusu olarak ele al›nmal›d›r.
Konumuza dönecek olursak, iflletmelerde denetim fonksiyonunun bu kadar önemli olmas›,
denetim eleman›n›n yüksek niteli¤inin de önemine iflaret edecektir.
Denetçi küçük iflletmelerde genellikle s›radan
niteli¤e sahip olabilmekle birlikte büyük iflletmelerde önemli nitelikleri haiz olunmas›n› gerektirmektedir. Bankalar, Sigorta fiirketleri, büyük kamu kurulufllar›, hatta holdinglerde dene-
2007-2008
48
49
AYRAÇ
AYRAÇ
Dolay›s›yla denetçi seçiminde çok ama çok
yüksek nitelikler aranabilmektedir. Denetim
Kurullar› söz konusu denetçilerin uzun vadede
flirketlerin ya da kurulufllar›n yönetici ihtiyaçlar›n›n karfl›lanmas›nda da önemli bir kaynak olarak de¤erlendirilebilmektedir. Bankalar, sigorta
flirketleri ve büyük flirketlerde üst düzey yöneticilerin büyük ço¤unlu¤u denetim elemanlar›
aras›ndan seçilmektedir.
Peki, denetçi nas›l olmal›d›r? Bu sorunun yan›t›n› vermek oldukça zor olmakla birlikte, ortak
payda olarak afla¤›daki bafll›klar› ifade edebiliriz.
•
Her fleyden önce örnek bir insan olmal›d›r.
•
Dürüst, adil, objektif, tutarl› ve güvenilir olmal›d›r.
•
Befleri iliflkilerinde dengeli ve mesafeli olman›n yan›nda, içten samimi olmal›d›r.
•
K›l›k k›yafeti düzgün olmal›, afl›r›ya kaçan
renk ve tonda giyinmemelidir.
•
Bak›ml›, temiz ve sade olmal›d›r.
•
Denetledi¤i personele karfl› nazik ve sayg›l› olmal›d›r.
•
Analitik düflünme yetene¤ini haiz olmal›d›r.
•
Dikkatli ve kontrollü olmal›d›r.
•
‹yi bir gözlemci olmal›d›r.
•
Temsil kabiliyetini haiz olmal›d›r.
•
Elde etti¤i bilgileri ilgili merciler d›fl›nda
kimseyle paylaflmamal›, bir anlamda ketum olmal›d›r.
•
Kurumuna ba¤l› olmal›d›r.
•
Planl›, disiplinli ve özverili bir çal›flma anlay›fl›na sahip olmal›d›r.
•
Bilgili olmal›d›r.
•
Güncel mevzuat› çok iyi takip etmelidir.
•
E¤itici, e¤itimci ve yol gösterici olmal›d›r.
•
Sadece tenkit etmenin yan›nda, ayn› hatan›n bir daha oluflmamas›n› teminen gerekli önleyici tedbirleri alacak bir anlay›fla sahip olmal›d›r.
•
Sonuç de¤il süreç odakl› bir yönetim sistemi uygulamal›d›r.
•
Tespitlerini somut bilgi ve belgeye dayand›rmal›d›r.
•
Yetki ve sorumluluk sahibi olmal›d›r.
•
Elefltirmeyi oldu¤u kadar takdir etmeyi
çok iyi bilmelidir.
•
Yaz›l› ve sözlü anlat›m› çok güçlü olmal›d›r.
•
Kurumunu, flirketini çok iyi tan›mal›d›r.
•
‹craata kar›flmamal›d›r.
•
Müflteri ve personeli iyi tan›mal›, gerekirse müflteri ziyaretlerinde bulunmal›d›r.
•
Seyahate engel bir durumu olmamal›d›r.
Bütün bu özelliklerin ayn› kiflide bulunmas› çok
kolay de¤ildir. ‹flte bu nedenle, yüzlerce kifli
aras›ndan seçilen ya da çok iyi e¤itim alm›fl kifliler aras›ndan atanan denetçiler ayr›ca mesle¤inin bafl›nda 1 – 3 y›l boyunca çok sa¤lam oryantasyon e¤itimlerinden geçirilirler. Bu dönem, usta – ç›rak iliflkisinin üst düzeyde oldu¤u yo¤un bir yetiflme ve e¤itim dönemidir.
Usta - ç›rakl›k dönemi çok iyi de¤erlendirilmeli,
bu dönemde yukar›da say›lan nitelik, yetenek
ve becerilerin kazan›lmas› yan›nda, mevzuat
eksiklikleri giderilmeli, kurumun vizyon, misyon ve stratejileri yan›nda, organizasyon yap›s›
kültürü iyice ö¤renilmelidir.
Bütün bunlara ra¤men, yukar›daki niteliklerden
bir veya birkaç›n›n bir denetçide olmamas› halinde uygulamada önemli s›k›nt›lar yaflanabilmektedir. Örnek verecek olursak, flirkete ait
verileri baflkalar›yla paylaflmak önemli olumsuz
sonuçlar do¤urabilece¤i gibi, TCK aç›s›ndan da
önemli s›k›nt›lar yaratabilecektir. Yaz›l› anlat›m
yetene¤i olmayan bir denetçi çok önemli tespitler yapmas›na ra¤men bunu anlatamad›¤›
için denetim sonucu al›nacak kararlar› negatif
yönde etkileyebilecektir. Ya da mevzuat› yeterince güncel takip etmeyen bir denetçi, elefltiride bulundu¤u kifliden alaca¤› karfl› cevaptan
ciddi s›k›nt›lara maruz kalabilecektir.
Bu konunun daha iyi anlafl›lmas› için müfettifl
arkadafl›m›n bafl›ndan geçen bir olay› sizlerle
paylaflmak istiyorum. Bir banka flubesinde
kambiyo personeli, akreditif iflleminde küflat
mektubunu düzenlerken bir tapaj hatas› yap›yor ve o flekilde hatal› gönderiyor. Kötü niyetli
al›c› bu küflat mektubunu kabul etmiyor ve
müflteri zarara maruz kal›yor. fiikâyet üzerine
müfettifl arkadafl›m konu hakk›nda soruflturma
aç›yor. ‹lgililerin yaz›l› ifadesine baflvuruyor. Ancak, as›l sorumlu olan kifli y›ll›k izinde olunca,
kifliye mektupla yaz›l› olarak soru haz›rlay›p
bunlar›n acilen cevab›n› talep ediyor. Soru flu;
neden küflat mektubunun tanziminde tapaj hatas› yapt›n›z, bak›n müflteriye flu kadar zarar
verdiniz, buna iliflkin savunman›z› yap›n›z. Personelden üç gün sonra ayn› flekilde yaz›l› olarak yan›t geliyor. ‹flte efendim, ifl yo¤unlu¤undan insanlar zaman zaman hata yapabiliyor. Bu
manada hepimiz hata yapabiliriz. Nihayet siz de
bana yazm›fl oldu¤unuz yaz›da, yaz›n›n tarihini
11.12.1997 yerine 11.12.1897 yazm›fls›n›z. Bunu alan müfettifl arkadafl›m›n, bu yan›t›n alt›ndan kalkmas› için çok ama çok u¤raflt›¤›m›z›
hat›rl›yorum. ‹flte buradaki aksakl›k nedir? Müfettiflin s›f›r hatal› çal›flmas› ve son derece dikkatli ve kontrollü olmas› gerekmektedir.
Denetçilikte despot olmamak gerekir. Çünkü
despot yaklafl›mlar denetimin etkinli¤ini önemli ölçüde düflürür. Bunun defalarca örnekleri
yaflanm›flt›r. Evet, baz› denetim elemanlar› bunu bir marifetmifl gibi uygularlar. Ancak ben bu
metodun kullan›lmas› halinde kazan›landan çok
daha fazlas›n›n kaybedildi¤ine inananlardan›m.
Kanaatimce, denetim eleman›n›n çok daha na-
zik olmas›, kabal›ktan uzak tav›rlar sergilemesi
iletiflim ve onun sa¤layaca¤› avantajlar aç›s›ndan son derece önemlidir.
Denetçi, bir birimi denetledi¤inde, denetim öncesi durum ile denetim sonras› durum aras›nda olumlu önemli farklar oluflmas›, denetimin
etkinli¤i aç›s›ndan son derece önemlidir. Denetimin etkin ve yararlar›n›n gözle görülür olmas›,
denetime inanç, daha sonraki denetimler ve
denetçilere olan ilgi ve destek aç›s›ndan son
derece önemlidir. Dolay›s›yla denetimin etkinli¤inin, bir anlamda sonuçlar›n›n ölçülmesi çok
uygun olacakt›r.
Özetle, denetim fonksiyonunun önemli unsurlar›ndan olan denetçilerin (müfettifl), genellikle
s›navla seçilmelerinin sonucu olarak oldukça
üstün nitelikleri haiz olmas›n›n yan›nda, mesle¤e bafllad›ktan sonra, mesle¤inin gerektirdi¤i nitelik, beceri ve yeterlilikleri kazanmak için
çok yo¤un bir çal›flma içinde bulunmalar›, âdeta sürekli bir s›navdaym›flças›na bilgilerini güncel tutmalar›, denetimini yapt›¤› bölüme mutlaka katma de¤er yaratmalar› ve denetim sonras› sürecin daha iyi ifllemesini sa¤lamalar›,
e¤itici ve yol gösterici olmalar›, mutlaka önleyici bir yaklafl›m sergilemeleri büyük önem tafl›maktad›r.
fiaban Ça¤›ran, SMMM
Bankac›, Sigortac›, Denetçi
[email protected]
tim elemanlar›/müfettifller ortalama olarak her
y›l aç›lan denetçi/müfettifl yard›mc›l›¤› s›navlar›
ile al›n›rlar. Bu s›navlara en az dört y›ll›k ilgili bölüm üniversite mezunlar› girebilmekte ve s›navda dört y›ll›k üniversite ders konular›n›n yan›nda, yabanc› dil, kompozisyon, yetenek dal›ndan s›navlar yap›lmaktad›r. Bunun d›fl›nda da
sözlü s›navlara yer verilmektedir. Ayr›ca adaylar›n özgeçmiflleri de derinlemesine araflt›r›lmaktad›r. Bu kadar yo¤un aflamalardan geçirildikten sonra neredeyse 2000 – 3000 kiflinin
girdi¤i s›navlarda 10 – 15 kifli baflar›l› bulunarak, atamalar› yap›lmaktad›r.
50
51
ATAÇ
ATAÇ
Mesle¤in Ulusal Uygulamas›nda Tek Referans›m›z
Küresel anlamda iç denetim mesle¤indeki de¤iflimin h›z›na bak›ld›¤›nda, 2006 y›l›nda, Uluslararas› ‹ç Denetçiler Enstitüsü'nün (IIA) Yönetim Kurulu, Mesleki Uygulama Çerçevesi'ni ve
IIA'n›n rehber yap›s›n›, ilgili süreçler do¤rultusunda gözden geçirmekle görevli bir uluslararas› komite ve çal›flma grubu oluflturdu. Çal›flma grubunun faaliyetleri, çerçevenin kapsam›n› gözden geçirmek ile rehberin gelifltirilme,
gözden geçirilme ve yay›nlanma süreçlerinin
fleffafl›¤›n› ve tutarl›l›¤›n› art›rmaya odakland›.
Bu çal›flman›n sonuçlar›, yeni bir Uluslararas›
Mesleki Uygulama Çerçevesi (UMUÇ) ve yeniden yap›land›r›lan bir Mesleki Uygulama Konseyi (PPC) oldu. PPC, Haziran 2007'de Yönetim Kurulu taraf›ndan onaylanm›fl olan güncel
görev tan›m›nda belirtildi¤i üzere, Uluslararas›
Mesleki Uygulama Çerçevesi'nin onaylanmas›
ve yay›nlanmas›n› koordine ediyor. IIA taraf›ndan ilan edilen rehberin temelini düzenleyen
kavramsal çerçeve olan UMUÇ'un kapsam›,
belirli usul ve prosedürler takip edilerek, sadece IIA'n›n uluslararas› teknik çal›flma komitele-
ri taraf›ndan gelifltirilen resmi rehberi kapsamak üzere daralt›ld›. Resmi rehber, iki s›n›f rehberden olufluyor.
Zorunlu Rehber: ‹ç denetimin mesleki uygulamas› için, zorunlu rehberde ortaya konulan kurallarla uyum gereklidir ve elzemdir. Zorunlu rehber, titiz bir çal›flma süreci sonucunda gelifltirilmifl olup, bu sürece ilgili tüm taraflar›n görüfllerinin al›nmas› da dahildir. UMUÇ'un üç zorunlu
unsuru flunlard›r: ‹ç Denetimin Tan›m›, Etik Kurallar› ve ‹ç Denetimin Uluslararas› Mesleki Uygulama Standartlar› (k›saca 'Standartlar').
Kuvvetle Tavsiye Edilen Rehber: Kuvvetle
tavsiye edilen rehber, resmi bir onay sürecinden geçerek IIA taraf›ndan onaylan›r. Bu rehberde, IIA'n›n ‹ç Denetim Tan›m›n›n, Etik Kurallar›n›n ve Standartlar›n etkili flekilde tatbikine
yönelik uygulama esaslar› anlat›lmaktad›r.
UMUÇ'un kuvvetle tavsiye edilen unsurlar›
flunlard›r: Pozisyon Raporlar›, Uygulama Önerileri ve Uygulama Rehberleri.
Bir çerçevede genel olarak, ortak bilgi birikimi
ve rehberin birbiriyle uyumunun yap›sal plan›
bulunuyor. Tutarl› bir sistem olarak bir çerçevede, uyumlu gelifltirme, yorumlama, kavramlar›n uygulanmas›, yöntemler ve bir disiplin veya
meslekte kullan›lacak teknikler anlat›l›yor.
Özellikle, Uluslararas› Mesleki Uygulama Çerçevesi'nin (UMUÇ) amac›, Uluslararas› ‹ç Denetçiler Enstitüsü'nün (IIA), küresel anlamda iç
denetim mesle¤inde standart belirleyici pozisyonunu güçlendirirken, resmi rehberini de düzenlemek. Gelecekteki geliflmelere imkân tan›man›n yan› s›ra mevcut iç denetim uygulamas›n› da kapsayarak, UMUÇ, tüm dünyadaki uygulay›c›lara ve paydafllara, yüksek kalitede bir
iç denetim için pazar›n büyümesi konusunda
yard›m ediyor.
‹ç denetim, bir kurumun faaliyetlerini gelifltirmek ve onlara de¤er katmak amac›n› güden
ba¤›ms›z ve objektif bir güvence ve dan›flmanl›k faaliyetidir. Kurumun risk yönetim, kontrol
ve yönetiflim süreçlerinin etkilili¤ini de¤erlendirmek ve gelifltirmek amac›na yönelik sistemli ve disiplinli bir yaklafl›m getirerek kurumun
amaçlar›na ulaflmas›na yard›mc› oluyor.
‹ç denetim, tüm dünyada farkl› ortamlarda ve
farkl› yap› ve hedeflere sahip kurulufllarda uygulan›yor. Ayr›ca, ülkelerin kanun ve örfleri bir-
birlerinden farkl›d›r. Bu farkl›l›klar, iç denetim
uygulamalar›n› etkiliyor. Bu sebeple, UMUÇ'un
hayata geçirilmesi, iç denetim faaliyetinin (biriminin) sorumluluk üstlendi¤i farkl› ortamlara
göre flekilleniyor. UMUÇ'ta yer alan bilgiler, kanun veya yönetmeliklerle çeliflki oluflturacak
flekilde yorumlanmamal›. UMUÇ’taki bilgilerin,
kanun ve uygulamalarla çeliflki oluflturdu¤u durumlarda, iç denetçilerin daha ayr›nt›l› bilgi almak için IIA veya hukuk müflavirine baflvurmalar› tavsiye ediliyor.
Belirli usul ve prosedürlerden geçtikten sonra,
IIA taraf›ndan desteklenen ve bir IIA uluslararas› teknik komite ve/veya Enstitüsü taraf›ndan
gelifltirilen 'kuvvetle tavsiye edilen rehber' zorunlu de¤il ve IIA'n›n haz›rlad›¤› zorunlu rehberin gerekliliklerini karfl›layacak uygulanabilir çözümler üretmek için gelifltirildi. Kuvvetle tavsiye edilen malzemeler, özellik arz eden münferit durumlara mutlak bir çözüm getirme amac›
tafl›m›yor. IIA, özellik arz eden durumlarda ba¤›ms›z uzmanlar›n tavsiyelerinin al›nmas›n›
öneriyor. Kuvvetle tavsiye edilen rehberin, yetkin iç denetçiler taraf›ndan mesleki muhakemelerini kullanarak uygulanmas› bekleniliyor.
‹lerleyen y›llarda, iç denetçiler, rehberli¤in gelifltirilmesine aktif olarak kat›larak, UMUÇ'un
daha güçlü bir flekilde büyümesine yard›mc›
olabilirler.
Uluslararas› Mesleki
Uygulama Çerçevesi
(UMUÇ)
52
53
ATAÇ
ATAÇ
Uluslararas› ‹ç Denetim Standartlar›nda
Ocak 2011’den itibaren
Yürürlü¤e Giren De¤ifliklikler*
1
1000 Amaç, Yetki ve Sorumluluklar
Yorum
….. ‹ç denetim yönetmeli¤i, bir kurum içerisinde iç denetim faaliyetinin konumunu, iç
denetim yöneticisinin yönetim kuruluna ifllevsel ba¤l›l›¤›n› da içerecek flekilde belirler,
Yenili¤in mant›¤›: Yorumda yap›lan de¤ifliklik ile ifllevsel ba¤l›l›k yönü belirgin biçimde
tan›mlanarak netlefltirilmifltir.
2
1100 Ba¤›ms›zl›k ve tarafs›zl›k
Yorum
Ba¤›ms›zl›k, iç denetim faaliyetinin ya da iç denetim yöneticisinin sorumluluklar›n›
tarafs›z olarak yerine getirme …..
Yenili¤in mant›¤›: Yorumda yap›lan de¤ifliklik ile iç denetim faaliyeti, iç denetim
yöneticisinin de içinde oldu¤u bir bütün olarak ele al›narak seviyelere dayal›
aç›klamadan ar›nd›r›lm›flt›r.
Halen yürürlükte olan Uluslararas› ‹ç Denetim
Standartlar› IIA’in ‹ç Denetim Standartlar Kurulu (IASB) taraf›ndan kapsaml› bir flekilde gözden geçirilmifl ve Kurulun standartlarda yap›lmas›n› teklif etti¤i de¤ifliklikler 15 fiubat-14
May›s 2010 tarihleri aras›nda kamuoyunun görüflüne sunulmufltur. 90 günlük aç›klama döneminde kifli ve kurumlardan gelen 1419 cevap
Kurul taraf›ndan dikkatli bir flekilde yeniden incelenip analiz edildikten sonra kabul edilen de¤ifliklikleri kapsayan yeni standartlar Ekim
2010’da yay›nlam›flt›r.
Ocak 2011’de yürürlü¤e girmifl olan söz konusu de¤ifliklikler afla¤›da paragraflar halinde verilmifltir. Nelerin de¤iflti¤ini aç›klamak amac›yla
yeni metinler kal›n ve alt› çizili olarak belirtilirken metinden ç›kar›lan k›s›mlar üstü çizili olarak sunulmufl ayr›ca yap›lan yenili¤in mant›¤›
her bir de¤iflikli¤in alt›nda italik yaz› ile aç›klanm›flt›r.
1000
1100
1110
1312
1321
2000
2010.A2
2070
2110-A2
2110-C1 2210-C2
2120
2120-A1
2130-A1
2130-A2
2130-A3
2130-C1 2220-C2
2130-C2 2130-C1
2400
2410-A1
2450
Terimler Sözlü¤ü paragraf
paragraf
paragraf
paragraf
paragraf
paragraf
paragraf
paragraf
paragraf
paragraf
paragraf
paragraf
paragraf
paragraf
paragraf
paragraf
paragraf
paragraf
paragraf
paragraf
paragraf
21
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
1110 Kurum ‹çi Ba¤›ms›zl›k
Yorum
Kurum içi ba¤›ms›zl›k iç denetim yöneticisinin ifllevsel olarak yönetim kuruluna
raporlama yapmas›yla etkili flekilde sa¤lan›r. ‹fllevsel raporlama örnekleri,
yönetim kurulunun;
•
‹ç denetim yönetmeli¤ini onaylamas›,
•
Risk esasl› iç denetim plan›n› onaylamas›,
•
‹ç denetim yöneticisinden iç denetim faaliyetinin plana ve di¤er konulara
göre baflar›m› (performans›) hakk›nda bilgi almas›,
•
‹ç denetim yöneticisini atama ve azletme kararlar›n› onaylamas›,
•
Yönetimle ve iç denetim yöneticisiyle, kapsam uygunsuzluklar› ya da
kaynak k›s›tlar› olup olmad›¤› hakk›nda görüflmeler yapmas›d›r.
Yenili¤in mant›¤›: De¤ifliklik (yorum eklenmesi) ile ifllevsel raporlama kavram›na aç›kl›k
kazand›r›lm›fl ve standart 1000’in uygulamas›na katk› sa¤lanm›flt›r.
4
1312 D›fl De¤erlendirmeler
Yorum
Vas›fl› bir gözden geçirme uzman› veya ekibi iki alanda yetkin olmal›d›r: mesleki iç
denetim uygulamalar› ve d›fl de¤erlendirme süreçleri. Yetkinlik, deneyim ve
teorik ö¤renmenin kar›fl›m› ile gösterilebilir. Benzer büyüklük, karmafl›kl›k, sektör veya
sanayi kolundaki kurumlarda edinilen deneyim ve teknik bilgi, buna uygun
olmayanlara nazaran daha de¤erlidir. Gözden geçirmenin ekip olarak yap›ld›¤›
durumlarda, gereken nitelikleri; ekip üyelerinin her biri de¤il, bir bütün olarak
ekip tafl›r. ‹ç denetim yöneticisi, gözden geçirme uzman› veya ekibinin nitelikli say›lmas›
için yeterli yetkinliklere sahip olup olmad›¤›n› mesleki olarak de¤erlendirir.
.....
Yenili¤in mant›¤›: Yorum de¤iflikli¤i ile aç›k olmad›¤›na dair pek çok görüfl al›nm›fl olan
eski ifade düzeltilmifltir.
5
1321 “Uluslararas› ‹ç Denetim Mesleki Uygulama Standartlar›na Uygundur” ‹baresinin
Kullan›lmas›
Yorum
‹ç Denetimin Tan›m›, Etik Kurallar› ve Standartlar’da tan›mlanan sonuçlar›n al›nmas›
halinde, iç denetim faaliyeti standartlara uygundur.
3
54
55
ATAÇ
ATAÇ
11
Yenili¤in mant›¤›: De¤ifliklik (yorum eklenmesi) ile “uygundur” ve “KGGP sonuçlar›”
ibarelerine aç›kl›k getirilmifltir. Ayn› zamanda KGGP sonuçlar›n›n izleme, periyodik
gözden geçirme ve d›fl de¤erlendirmenin tümünü kapsad›¤›, henüz d›fl de¤erlendirmeye
gerek yok ise iç izleme ve gözden geçirme sonuçlar›n›n kullan›laca¤› vurgulanm›flt›r.
6
2000 ‹ç Denetim Faaliyetinin Yönetimi
Yorum
.....
‹ç denetim faaliyeti tarafs›z ve uygun güvence sa¤lad›¤›nda kuruma (ve paydafllara)
de¤er katar ve yönetiflim, risk yönetimi ve kontrol süreçlerinin etkilili¤i ve verimlili¤ine
katk›da bulunur.
Yenili¤in mant›¤›: Yorum de¤iflikli¤i (yoruma yeni bir paragraf eklenmesi) ile risk
yönetimini de¤erlendirmek için ilave bilgi sa¤lama konusuna aç›kl›k kazand›r›lmak
istenmifltir.
12
Yenili¤in mant›¤›: De¤ifliklik (yoruma yeni paragraf eklenmesi) ile faaliyetin önemi
vurgulanm›fl, kuruma de¤er katma tan›mlanm›flt›r.
7
2010.A2 ‹ç denetim görüflleri ve di¤er sonuçlar için iç denetim yöneticisi, üst
yönetim, yönetim kurulu ve di¤er paydafllar›n beklentilerini saptamal› ve dikkate almal›d›r.
13
2070 ‹ç denetim faaliyeti bir d›fl hizmet sa¤lay›c›s› taraf›ndan sunuldu¤unda söz
konusu hizmet sa¤lay›c›s› o kurumun etkili bir iç denetim faaliyeti sürdürülmesi
sorumlulu¤unun fark›nda olmas›n› sa¤lamak zorundad›r.
Yorum
Bu sorumluluk ‹ç Denetimin Tan›m›, Etik Kurallar› ve Standartlar’a uyumun
de¤erlendirildi¤i bir kalite güvence ve gelifltirme program› ile gösterilir.
Yenili¤in mant›¤›: Standart de¤iflikli¤i (madde ve yorum eklenmesi) ile d›fl hizmet
sunucunun rolü netlefltirilmifltir. Standartlar Kurulu, iç denetim faaliyetinin d›flar›dan
al›narak temin edilebilece¤ine ancak iç denetim faaliyeti sorumlulu¤unun d›flar›ya
devredilemeyece¤ine inanmaktad›r.
9
2110.A2 ‹ç denetim faaliyeti, kurumun bilgi teknolojileri yönetifliminin kurumun
strateji ve amaçlar›n› ayakta tutup tutmad›¤›n› ve destekleyip desteklemedi¤ini
de¤erlendirmek zorundad›r.
2110-C1 2210.C2. Dan›flmanl›k görevinin amaçlar› kurumun genel de¤erleri,
stratejileri ve hedefleriyle amaçlar›yla uyumlu olmak zorundad›r.
Yenili¤in mant›¤›: Standart ve numara de¤iflikli¤i ile dan›flmanl›k konusu “Yönetiflim”
bafll›¤›ndan ç›kar›larak “Görevin Amaçlar›” bafll›¤›na ilave edilmifl ve belirsizlik içeren
“genel” sözcü¤ünden ar›nd›r›l›p strateji sözcü¤üyle beslenmifltir.
2130.A1 – …..
•
…..
•
Faaliyetlerin ve programlar›n etkilili¤i ve verimlili¤i,
•
…..
•
Kanun, düzenleme, politika, prosedür ve sözleflmelere uyum.
Yenili¤in mant›¤›: Standart de¤iflikli¤i ile iki standart (2120-A1) aras›nda tutarl›l›k ve
sadeleflme sa¤lanm›flt›r.
14
2130.A2 - …..
Yenili¤in mant›¤›: Standard›n iptali ile 2120.A1 ve 2130.A1’in yeni fleklinde kapsanm›fl
ifadelerle mükerrer duruma düflen madde ç›kar›lm›flt›r.
15
2130.A3 - …..
Yenili¤in mant›¤›: Standard›n iptali ile 2120.A1 ve 2130.A1’in yeni fleklinde kapsanm›fl
ifadelerle mükerrer duruma düflen madde ç›kar›lm›flt›r.
16
2130-C1 2220.C2 - …..
Yenili¤in mant›¤›: Numara de¤iflikli¤i ile konusu görev kapsam› olan madde do¤ru
noktaya tafl›nm›flt›r.
Yenili¤in mant›¤›: Standart de¤iflikli¤i ile ifadeye aç›kl›k ve sadelik kazand›r›lm›flt›r.
10
2120.A1 - …..
•
…..
•
Faaliyetlerin ve programlar›n etkilili¤i ve verimlili¤i,
•
…..
•
Kanun, düzenleme, politika, prosedür ve sözleflmelere uyum.
Yenili¤in mant›¤›: Standart de¤iflikli¤i ile iki standart (2130-A1) aras›nda tutarl›l›k ve
sadeleflme sa¤lanm›flt›r.
Yenili¤in mant›¤›: Standart de¤iflikli¤i (madde eklenmesi) ile planlama safhas›nda
beklentilerin anlafl›lmas›n›n önemi vurgulanm›flt›r.
8
2120 Risk Yönetimi
Yorum
…..
‹ç denetim faaliyeti çeflitli görevleri süresince bu de¤erlendirmeyi desteklemek üzere
bilgi toplayabilir. Bu görevlerin sonuçlar› , birlikte gözden geçirilmeleri durumunda
kurumun risk yönetim süreçlerinin ve bunlar›n etkilili¤inin anlafl›lmas›n› sa¤lar.
…..
17
2130-C2 2130.C1 …..
Yenili¤in mant›¤›: Numara de¤iflikli¤inin nedeni eski 2130-C1’in yer de¤iflikli¤inden
do¤an basit bir düzeltme ifllemidir.
Kalite güvence ve gelifltirme program›n›n sonuçlar›, iç ve d›fl de¤erlendirmelerin
her ikisinin sonuçlar›n› kapsar. Bütün iç denetim faaliyetlerinin iç de¤erlendirme
sonuçlar› olacakt›r. En az befl y›l iç denetim faaliyetinin ard›ndan d›fl de¤erlendirme
sonuçlar› da olacakt›r.
56
57
ATAÇ
ATAÇ
18
2400 Sonuçlar›n Raporlanmas›
(….. engagement results of engagements.)
Yenili¤in mant›¤›: Türkçesini etkilemeyen bir gramer düzeltmesi yap›lm›flt›r.
19
2410.A1 Görev sonuçlar›n›n nihai iletiflimi, gerekli oldu¤u yerde, iç denetçinin
görüflünü ve/veya sonuçlar› içermek zorundad›r. Bir görüfl veya kanaat aç›klan›rken,
üst yönetim, yönetim kurulu ve di¤er paydafllar›n beklentilerinin dikkate al›nmas› ve
yeterli, güvenilir, ilgili ve yararl› bilgi ile desteklenmesi zorunludur.
Yorum
Görüfller, üstlenilen (denetim) görevinin düzeyine göre, derecelendirmeleri, sonuçlar›
veya sonuçlar›n de¤erlendirmesini kapsayabilir. Böyle bir denetim görevi belirli bir
süreç, risk veya iflletme birimine iliflkin kontrollerle ilgili olabilir. Böyle görüfllerin
oluflturulmas›nda, görev sonuçlar›n›n ve bunlar›n öneminin göz önüne al›nmas› gerekir.
Yenili¤in mant›¤›: Standart de¤iflikli¤i ve yorum eklenmesi ile zorunlu tutulmayan
görüfl ve kanaat bildirme hakk›nda yay›mland›¤› takdirde uyulmas› gereken esaslar
bildirilmektedir.
‹ç Denetim Yöneticisi
‹ç denetim yöneticisi, iç denetim faaliyetinin iç denetim yönetmeli¤ine ve iç denetimin
tan›m›na, etik kurallar›na ve standartlar›na uygun flekilde yönetilmesinden üst
düzeyde sorumlu bir kifliyi tarif eder. ‹ç denetim yöneticisi veya iç denetim
yöneticisine raporlama sorumlulu¤u bulunanlar Sertifikal› ‹ç Denetçi veya uygun
mesleki sertifika veya unvanlara sahip olacaklard›r. ‹ç denetim yöneticisinin spesifik
görev unvan› kurumdan kuruma farkl›l›k gösterebilir.
Yenili¤in mant›¤›: Terimin tan›m›nda de¤ifliklik yap›larak, eklenen standart 2070 ile
birlikte rolleri daha iyi tan›mlar ve sertifikalar›n önemini vurgular hale getirilmifl ve
gereksiz unvan seçenekleri sunma durumundan ar›nd›r›lm›flt›r.
Kontrol Ortam›
Yenili¤in mant›¤›: Türkçesini etkilemeyen bir sözcük düzeltmesi (significance
importance) yap›lm›flt›r.
Bilgi Teknolojisi Yönetiflimi
20
2450 Genel Görüfller
Bir genel görüfl yay›nlan›rken, üst yönetim, yönetim kurulu ve di¤er paydafllar›n
beklentilerinin dikkate al›nmas› ve yeterli, güvenilir, ilgili ve yararl› bilgi ile
desteklenmesi zorunludur.
Yorum
‹letiflim flunlar› tespit eder:
•
Görüflün ait oldu¤u zaman dönemini içerecek flekilde görevin kapsam›,
•
Kapsam s›n›rlamalar›,
•
Di¤er güvence sa¤lay›c›lar da dahil olmak üzere bütün ilgili projelerin dikkate
al›nmas›
•
Genel görüflün oluflturulmas›nda temel olarak kullan›lan risk veya kontrol
çerçevesi ya da baflka ölçütler,
•
Var›lan genel görüfl, yarg› veya sonuç.
Kurumun bilgi teknolojisinin organizasyonun stratejileri ve amaçlar›n›n› ayakta tutup
desteklemesini sa¤layan liderlik, örgütsel yap›lar ve süreçlerden oluflur.
Yenili¤in mant›¤›: De¤ifliklik ile tan›m, standart 2110-A2’n›n yeni flekline uyumlu hale
getirilmifltir.
Ba¤›ms›zl›k
‹ç denetim faaliyetinin, iç denetim sorumluluklar›n› yans›z bir flekilde yerine getirme
yetene¤ini tehdit eden koflullardan özgür olmas›d›r.
Yenili¤in mant›¤›: De¤ifliklikle daha tutarl› bir tan›m yap›ld›¤›, ayn› zamanda
ba¤›ms›zl›kla tarafs›zl›¤›n daha iyi ayr›flt›r›ld›¤› belirtilmifltir
Yenili¤in mant›¤›: Standart de¤iflikli¤i (yeni madde ve yorum eklenmesi) ile genel
görüfl oluflturmak zorunlu tutulmamakta ancak genel görüfl bildirilmesi halinde
uyulmas› gereken esaslar bildirilmektedir.
21
TER‹MLER SÖZLÜ⁄Ü
De¤er Katmak
‹ç denetim faaliyeti tarafs›z ve uygun güvence sa¤lad›¤›nda, örgüte (ve onun
paydafllar›na) de¤er katar ve yönetiflim, risk yönetimi ve kontrol süreçlerinin etkilili¤ine
katk›da bulunur.
Yenili¤in mant›¤›: Terimin tan›m›nda de¤ifliklik yap›larak, standart 2000’in yeni
yorumuna uyumlu hale getirilmifltir.
Tarafs›zl›k
‹ç denetçilerin denetim görevlerini, çal›flmalar›n›n ürününe gerçekten ve dürüst bir
flekilde inanarak ve kalitesinden önemli bir ödün vermeksizin yapmalar›na izin veren,
yans›z bir zihinsel tutumdur. Tarafs›zl›k iç denetçilerin denetim konusundaki yarg›lar›n›
baflkalar›n›nkine ba¤l› k›lmamalar›n› gerektirir.
Yenili¤in mant›¤›: De¤ifliklikle standart 1100 ile tutarl›l›k sa¤lanm›flt›r.
* De¤iflikliklerle ilgili orijinal metin Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü Standartlar Çal›flma
Komitesi Üyesi ‹nci Uysal taraf›ndan çevrilmifl çeviri metinleri Prof. Dr. Nuran Cömert
taraf›ndan gözden geçirilmifltir.
Olumsuz bir genel görüflün nedenlerinin aç›klanmas› zorunludur.
58
59
MÜHÜR
MÜHÜR
sahip olmak hangi f›rsat kap›lar›n› açabilir?
Dünyan›n her yerinde ifl imkân› sa¤lar m›?
CIA sertifikas›, iç denetim mesle¤i için zorunluluktan ziyade bir f›rsatt›r. Yukar›da belirtildi¤i
üzere söz konusu sertifika, sertifika sahibinin iç
denetim konusundaki yetkinli¤ini uluslararas›
anlamda belgeler. Bu flekilde dünyan›n her yerinde kabul gören bir unvan sertifikas› do¤al
olarak, iç denetim alan›nda kariyer planlayan
veya gelifltirmek isteyen kifliler için son derece
de¤erlidir. Benzer flekilde kaliteli eleman arayan flirketler aç›s›ndan da söz konusu sertifika,
aday›n iç denetim konusundaki yetkinli¤ini ispatlayan en önemli unsur olacakt›r.
CIA s›nav sorular› hangi konular› kapsamaktad›r? CIA s›nav›na haz›rl›k için hangi kaynaklar
mevcuttur? Tavsiye edebilece¤iniz bir kitap ya
da uygulama var m›?
CIA S›nav› dört bölümden olufluyor. Her bölüm
çoktan seçmeli 100 soru içerir ve süresi 2 saat 45
dakikad›r. S›nav bölümleri, her bölümde sorulan
sorular›n konu da¤›l›mlar› ve a¤›rl›klar› flöyledir:
Sertifikasyon Komitesi Üyeleri: fienol Toygar, Selma Odabafl›, Bülent Yurdalan, Mustafa Tan
Mesle¤i küresel yetkinlik belgesi olan mesleki sertifikalarla ilgili olarak meslek
mensuplar›m›z› bilgilendirilmek amac›yla Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü Sertifikasyondan
Sorumlu Yönetim Kurulu Üyesi Selma Odabafl› ve Sertifikasyon Komitesi’nin katk›lar›yla
sertifikal› iç denetçilikte merak edilen konular›n yan›tlar›n›, ‹ç Denetim Dergisi okurlar›yla
paylafl›yoruz.
CIA sertifikas› nedir? CIA sertifikas› neyi
belgeler ve geçerlilik süresi nedir?
CIA (Certified Internal Auditor) sertifikas›,
Uluslararas› ‹ç Denetçiler Enstitüsü taraf›ndan
düzenlenen s›navlar sonucunda baflar›l› olan iç
denetçilere verilen, uluslararas› geçerlili¤i olan
ve iç denetim konusundaki yetkinli¤i belgeleyen bir unvan sertifikas›d›r. Unvan sertifikalar›nda söz konusu olan; e¤itim, tecrübe, karakter, s›navda baflar› gibi flartlar yerine getirildikten sonra ispatlad›¤›n›z yetkinli¤inizi unvan olarak isminizin yan›nda tafl›ma yetkisi size veril-
mektedir. CIA sertifikas›n›n belirli bir geçerlik
süresi yoktur. Sertifika sahibi, mesleki geliflimini sürdürdü¤ünü gösterdi¤i, sürekli mesleki
geliflim kredilerini (CPE) belirli periyotlar dâhilinde Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü’ne bildirdi¤i sürece sertifikan›n geçerlili¤i devam eder.
Aksi takdirde sertifika sahibinin haklar›, söz konusu bildirim yerine getirilinceye kadar ask›ya
al›n›r.
CIA sertifikas›, iç denetim mesle¤inde bir zorunluluk mudur? Dünya çap›nda bir sertifikaya
Bölüm I – ‹ç Denetim Birimi’nin Yönetiflim,
Risk ve Kontrol Konular›nda Rolü
• IIA'n›n Nitelik Standartlar›na Uygunluk (%15-25)
• ‹ç Denetim Faaliyetinin Önceliklerini
Belirleme Amaçl› Risk-Bazl› Plan Haz›rlamak
(%15-25)
• ‹ç Denetim Faaliyetinin Kurumsal
Yönetiflimde Oynad›¤› Rol (%10-20)
• ‹ç Denetim Görevleri ve Sorumluluklar›n›
Yerine Getirmek (%0-10)
• Yönetiflim, Risk ve Kontrol Bilgisinin
Unsurlar› (%15-25)
• Görevleri Planlamak (%15-25)
Bölüm II – ‹ç Denetim Görevinin Yürütülmesi
• Görevleri ‹fa Etmek (%25-35)
• Özel Görevleri ‹fa Etmek (%25-35)
• Görev Sonuçlar›n› ‹zlemek (%5-15)
• Suistimal Bilgisi Unsurlar› (%5-15)
• Görev Araçlar› (%15-25)
Bölüm III – ‹fl Analizi ve Bilgi Teknolojisi
• ‹fl Süreçleri (%15-25)
• Mali Muhasebe ve Finans (%15-25)
• Yönetim Muhasebesi (%10-20)
• Düzenleyici Kurallar, Hukuk ve Ekonomi
(%5-15)
• Bilgi Teknolojisi (%30-40)
CIA Sertifikas› için CIA s›nav› haricinde
gerekli olan yeterlilikler nelerdir?
CIA s›nav› haricindeki gereklilikler üniversite diplomas›, karakter referans›, etik kurallar›
ve mesleki deneyimdir. Bu
gerekliliklerin detay›n› flöyle
aç›klayabiliriz:
Üniversite Diplomas›: CIA adaylar›n›n, akredite olmufl ve üniversite düzeyinde bir
ö¤retim kurumundan al›nm›fl bir lisans diplomas›na veya onun e¤itim düzeyi aç›s›ndan muadiline sahip olmalar› gerekir. Herhangi bir akademik diploma kazand›rmayan
mesleki e¤itim kurslar›na kat›lmak ve ifl deneyimine sahip olmak, gereken diploman›n
yerini almaz.
Karakter Referans›: CIA adaylar›, yüksek
ahlaki ve profesyonel niteliklere sahip olmal› ve bir CIA’dan, baflka bir IIA sertifikas›na sahip bir kifliden, aday›n amirinden veya aday›n profesöründen al›nm›fl bir karakter referans› sunmal›d›rlar.
Etik Kurallar›: CIA’lar ve CIA adaylar› IIA’n›n
belirledi¤i Etik Kurallara uymay› kabul ve taahhüt etmelidirler.
Mesleki Deneyim: Adaylar›n CIA sertifikas›
almadan önce iç denetim mesle¤inde (veya denk bir meslekte) en az 24 ay deneyime sahip olmas› gerekir. Denk mesleki
deneyim terimi, d›fl denetim, kalite güvencesi, uyum ve iç kontrol gibi denetim/ de¤erlendirme disiplinlerinde deneyim anlam›na gelir. Master derecesi ya da ilgili
mesleklerde (muhasebe, hukuk veya finans gibi) ifl deneyimine sahip olmak bir
y›ll›k deneyim yerine kabul edilebilir. Adaylar bu mesleki deneyim koflulunu yerine
getirmeden önce de CIA s›nav›na girebilirler, fakat programla ilgili bütün koflullar› yerine getirene kadar sertifika alamazlar.
“Mesleki birikimlerinize küresel
de¤er kazand›rmak için
CIA sertifikas›, bir f›rsatt›r”
60
61
MÜHÜR
MÜHÜR
Denetimle ilgili özel bir alanda bilgili ve yetkin
oldu¤unu belgeleyen adaylar›n (örne¤in Türkiye’de SMMM, YMM sahibi olmak, CISA, CFE,
CFA, CCSA, CFSA, CGAP v.b. sertifika sahibi
olmak gibi) “‹fl Yönetimi Becerileri” ile ilgili
dördüncü bölüm s›nav›na girmelerine gerek olmayacakt›r.
Di¤er taraftan, CIA s›navlar›na haz›rl›k için tamam›na yak›n› ‹ngilizce olmak üzere çeflitli alternatif kaynaklar mevcuttur. Türkçe olarak
en önemli kaynak, K›rm›z› Kitap olarak bilinen
ve Enstitümüz taraf›ndan güncel çevirisi Ocak
2010’da yay›mlanan ‹ç Denetim Standartlar›,
Uluslararas› Mesleki Uygulama Çerçevesi kitab›d›r. Ayr›ca geçmifl y›llar›n sorular› da son
derece faydal› bir çal›flma arac›d›r. Söz konusu kaynaklar ve geçmifl y›llar sorular› ile ilgili
detayl› bilgiye T‹DE ve IIA internet sitelerinden (www.tide.org.tr ve www.theiia.org) ulafl›labilir.
CIA s›navlar›nda baflar›l› olmak için kaç puan
almak gereklidir?
S›navda baflar›l› olmak için yaklafl›k % 75 baflar›ya tekabül eden 600 puan› aflmak gereklidir.
‹ç denetim mesle¤ine verilen önem
dünyada art›fl gösteriyor
Türkiye’de son y›llarda CIA sertifikas› sahibi say›s›nda h›zl› art›fl oldu¤u gözleniyor. Bu konuyu nas›l de¤erlendiriyorsunuz? Sizce Türk
CIA’lerin artmas›n›n avantajlar› nelerdir?
‹ç denetim mesle¤inin önemi özellikle son 10
y›l içerisindeki geliflmeler neticesinde tüm
dünyada ciddi derecede artt›. Bu da mesle¤in
profesyonelleflmesine iliflkin bilinç ve fark›ndal›¤›n tüm dünyada daha fazla artmas›na sebep
oldu. Bu itibarla, tüm dünyada oldu¤u gibi Türkiye’deki CIA sertifikas› sahiplerinin art›fl› da
do¤ald›r. Türkiye’deki CIA’lerin artm›fl olmas›
Türkiye’de iç denetim mesle¤inin daha etkin
ve baflar›l› icra edilmesi suretiyle profesyonelleflmesi anlam›nda önemli bir avantajd›r.
CIA s›navlar› ve sertifika alman›n maliyeti ortalama ne kadard›r?
CIA s›nav›n›n maliyeti T‹DE üyesi adaylar için
60 $ baflvuru ücreti ve 130 $ bölüm bafl› s›nav
ücreti olmak üzere toplam 580 $’d›r. Üye olmayan adaylar için ise maliyet 75 $ baflvuru ücreti ve 160 $ bölüm bafl› s›nav ücreti olmak üzere toplam 715 $’d›r.
CIA sertifikas› almak isteyen meslektafllar›n›za
tavsiyeleriniz nelerdir?
CIA sertifikas› süreci, planl› ve sistematik çal›flma gerektiren bir süreçtir. Bu itibarla meslektafl
veya meslektafl adaylar›m›za önerimiz s›nav
için bölüm bafl›na en az 50 saatlik (yani toplam
200 saatlik) bir zaman bütçesi ay›rmalar› ve çal›flma sürelerinin tamamlanmas›n›n hemen ard›ndan ilgili bölümün s›nav›na girmeleridir. Sonuç olarak, temel tavsiyemiz planl› ve sistematik çal›flma yapmak ve söz konusu çal›flman›n
akabinde vakit kaybetmeden s›nava girmektir.
Sertifika s›navlar› için nereye baflvurmal›y›z?
S›navlar nerede düzenlenmektedir?
Sertifika s›nav› için Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü’ne baflvurulmas› ve kay›t olunmas› gerekmektedir. Kay›t yap›ld›ktan sonra en geç 1 ay
içerisinde s›nava girilmesi mümkün olmaktad›r. S›navlar s›nav hizmet sa¤lay›c›s› Pearson
VUE taraf›ndan bilgisayar destekli olarak gerçeklefltirilmektedir. S›nav günü tarihi, kay›t
onay›n› takip eden 6 ay içerisinde olacak flekilde, s›nava girecek aday taraf›ndan serbestçe
belirlenebilmektedir.
IIA taraf›ndan verilen di¤er sertifikalar›
da k›saca tan›t›r m›s›n›z?
IIA taraf›ndan verilen ve T‹DE arac›l›¤›yla
Türkiye’den de s›navlar›na girilebilen di¤er
unvan sertifikalar› k›saca flunlard›r:
Certification in Control Self-Assessment
(CCSA): Özellikle CSA (Kontrol Özde¤erlendirme) uygulay›c›lar› için gelifltirilmifltir. Baflar›l› CSA uygulay›c›lar› için
gerekli yeteneklerin belirlenmesine yard›mc› olur. Adaylar›n CSA'i ne seviyede kavrad›klar›n› ölçer.
CSA uygulamas›n›n bafllat›lmas› için kullan›labilecek bir k›lavuz niteli¤indedir. Deneyim
düzeyi ne olursa olsun tüm kat›l›mc›lar bu
programdan faydalanabilirler. Risk ve kontrol modelleri alanlar›nda gereken bilgileri
edinmeleri bile, uygulay›c›lara CSA'i en etkin flekilde kullanmalar›na yard›m edecek
önemli kavramlarla karfl›laflmalar›na neden
olmaktad›r.
Certified Government Auditing
Professional (CGAP): CGAP
(Kamu Denetçisi) sertifika
program›, IIA taraf›ndan özellikle kamu kurulufllar›nda denetim görevi yapan profesyoneller için gelifltirilmifl bir programd›r. Bu
program için verilen s›navlar, özelikle kamu
kurumlar›nda denetim yapanlara özgü bilgi
ve becerileri s›namaktad›r; fon muhasebesi, kamu yarar›na yap›lan transfer harcamalar›, yasal gözetim gibi. Program›n genifl
kapsam›, kamu hizmetlerinin gelifltirilmesinde ve kamuya hesap verilebilirlikle ilgili
iç denetçinin rolünü vurgulamaktad›r.
Certified Financial Services Auditor (CFSA):
CFSA (Sertifikal› Finansal Hizmetler Denetçisi) sertifika
program›, IIA taraf›ndan özellikle bankac›l›k, sigortac›l›k ve
menkul k›ymetler ile ilgili finansal hizmet kurulufllar›nda
denetim görevi yapan profesyoneller için
gelifltirdi¤i bir programd›r.
Bölüm IV – ‹fl Yönetim Becerileri
• Stratejik Yönetim (%20-30)
• Küresel ‹fl Ortamlar› (%15-25)
• Örgütsel Davran›fl (%20-30)
• Yönetim Becerileri (%20-30)
• Müzakere (%5-15)
62
63
YAKIN PLAN
YAKIN PLAN
Özgün Bir ‹çerik Sunuyor
Turkuvaz Gazete Dergi Bas›m bünyesinde ç›kar›lan Para Dergisi, 20 kiflilik ekibiyle
çal›flmalar›n› sürdürüyor. Hepsi alan›n›n uzman› ve uzun y›llard›r ekonomi gazetecili¤i
yapan ekip, dergi tiraj›ndan da haz›rlad›klar› haberin gündem yaratmas›ndan da oldukça
memnun. Küresel krizin yaralar›n›n sar›ld›¤› ve 2011 y›l›na umutla bak›ld›¤› günümüzde
ekonominin nabz›n› bir de onlara soral›m istedik. Para Dergisi Genel Yay›n Yönetmeni
O¤uz Demir yönetimindeki ekip, hem ekip ruhundan hem de 2011 y›l›nda y›ld›z›
parlayacak sektörlerden bahsetti.
Para dergisinin bugünkü portresini sizden alabilir miyiz? Ekonomi gazetecili¤ine bak›fl aç›s›n›z
nedir, haber kaynaklar›n›zdan muhabirlerinizin
a¤›rl›kl› olarak neleri sorgulamas›n› bekliyorsunuz? Genel Yay›n Yönetmeni olarak, yay›n politikan›zdan da k›saca bahsedebilir misiniz?
O¤uz Demir: ‹nternet, televizyon ve günlük
gazetelerin 15 sayfa ekonomi haz›rlad›¤› günümüzde siz haftal›k ekonomi dergisi ç›karacaks›n›z, bununla ilgi oda¤› olup, insanlara bunu satacaks›n›z. Bu gerçekten zor ötesi bir fley. Dünyan›n en zor ifllerinden biri haftal›k ekonomi
dergisi yapmakt›r. Ama buna karfl›l›k, gazeteler
her gün ekonomi haberi veriyor, herkes s›cak
bir geliflmeye internet arac›l›¤›yla an›nda ulafl›yor. Alt› TV kanal›, ekonomi üzerine tam gün
yay›n yap›yor. Biz neden bu ifli yap›yoruz? Ayl›k toplama bakt›¤›m›zda Türkiye’nin en çok sa-
tan, en özgün mizanpaja sahip dergilerinden biriyiz. Kolay okunan mizanpaja önem veriyoruz.
Birçok dünya dergisinden çok daha rahat ve düzenli bir dergiyiz. Bunun yan›nda biz birçok internet sitesine, dergiye, televizyona haber kayna¤›
oluyoruz. Arkadafl›m›z›n geçen y›l yapt›¤› bir haber, 110 internet sitesine haber oldu. Bir ekonomi gazetecisi aç›s›ndan da çok hofl bir olay. Sansasyonel bir haber yapm›yoruz; bir ekonomi haberimizin internet sitesinde bir milyon kez t›klanmas› övünç verici bir fley.
Biz Türk markal› ekonomi dergimizi dünyaya ihraç etmek istiyoruz. Para dergisi önümüzdeki
befl y›l içinde markas›n›, içerik konseptini, mizanpaj›n› Ön Avrupa, Orta Asya, Orta Do¤u ülkelerine ihraç edebilir. Bütün hedeflerimiz bunun üzerine kurulu.
Türkiye’nin giriflimci flirketleri ihracata yöneldi
ve ihraç edece¤i ürünleri çok fazla. Türkiye ö¤rencisini de e¤itmenini de ihraç edecek. Özel
üniversiteleri sayesinde e¤itim turizmine önem
veren bir ülke olacak. Mutlaka ve mutlaka dünyan›n turizm cazibe bölgesi olacak. 1980 y›l›nda
Antalya’da befl tane otel yoktu. Antalya’n›n
merkez içinde bugün Alanya, Side, Kemer’i
saymazsak otel say›s› binlerle ifade ediliyor. Di¤er yan aktörleri de katarsak; Türkiye, din turizmi, ören yeri turizmi, gastronomi turizmi, do¤a
turizmi -daha da nifl alanlar› düflünürsek- mantar toplamaya kadar inecek ve bana göre dünyan›n turizm markalar›ndan biri olacak.
“Türkiye’ye özgün bir içerik
haz›rl›yoruz”
Ülkemizde son günlerde ekonomi yay›nc›l›¤›nda bir canlanma var. Özellikle son befl y›lda
ekonomiyle ilgili kanallar aç›ld›, internet habercili¤i yap›l›yor. Türkiye’de bunun gerçek
al›c›s›, okuyucusu var m›? Okuyucu say›s› art›yor mu?
O¤uz Demir: Okuyucu say›s›nda bir art›fl oldu¤unu söylemek do¤ru olmaz. 2000’li y›llarda
50 binin üzerinde dergi sat›ld›¤› haftalar oldu.
1990’l› y›llarda bu rakam 25 binlerdeydi. O günlerde rakibimiz bu kadar fazla de¤ildi. Günlük
gazeteler ortalama üç sayfa ekonomi yap›yordu, internet henüz hayatta de¤ildi, TV kanallar›nda da ekonomi yoktu. 2000’li y›llarda hayat›m›za çok daha fazla internet girdi. Gazeteler
ekonomi sayfalar›n› art›rd›lar. Ekonomi habercili¤i de o süreçte de¤iflti. 1980’lerde peynir
zamm› gazetelerin birinci sayfas›nda yer al›rken, 1990’l› y›llarda Türkiye’ye gelen yeni bir
otomobil markas› haber oluyordu. 2000’li y›llarda bambaflka fleyler haber olmaya bafllad›. Bu,
insanlar›n beklentisine, ihtiyaçlar›na göre de¤iflti. Ekonomi dergicili¤ine bakt›¤›m›zda ayl›k
dergi say›s› artt›. 1990’l› y›llarda bir ya da iki
ekonomi dergisi vard›. Bugün ayl›k alt›ya yak›n
ekonomi dergisi bulunuyor. Haftal›k ekonomi
dergisi say›s› ise hiç artmad›. Halen iki dergi ç›k›yor. Biz Türkiye’ye özgü bir içerik haz›rl›yoruz.
Bunlar›n son iki y›ld›r sat›fl› büyük art›fl gösterdi. Gazetelerle röportaj yapmayan, gündemde
pek bulunmayan Ülkemizin gizli zenginlerini,
gizli sanayi devlerini ilk kez ekonomi dergilerinde görebilirsiniz. Biz bir anlamda ince iflçilik yap›yoruz.
“‹ç denetim, Türkiye’yi gelece¤e
tafl›yan alanlardan biridir”
Türkiye’deki flirketler, iç denetim ve risk yönetimi konusunda ne durumda? ‹ç denetimin
önemi sizce yeterince anlafl›l›yor mu?
O¤uz Demir: Eskiden hiçbir flekilde bir flirketin
muhasebecisi, mali ifller sorumlusu kamuoyu
önüne ç›kmazd›. fiu bir gerçek ki, kay›t d›fl›
ekonominin bunda pay› büyüktü. Türkiye dünyaya aç›ld›kça flirketlerin markalar› dünya pazarlar›na ç›kt›kça, Türk flirketleri dünya pazarlar›nda görücüye ç›kt›kça iç denetim, flirketin
kendi içindeki mali tablolar›n›n denetimi fleffaf
hale geldi. Tüm dünyadaki al›c›lar Türkiye’de
bir flirket almak istediklerinde mali tabloyu görmek istiyorlar. Mali tablolar düzgün de¤ilse, kay›t d›fl›n›z fazlaysa, piyasan›n en iyisi olsan›z da
size dönüp bakm›yorlar. Türk flirketlerinin dünyaya aç›lmas› için bu alan çok önemli ve iç denetim mesle¤i de Ülkemizde daha da önem
kazanacakt›r. Türk flirketlerinin büyüyebilmesi
için kay›t alt›na al›nmas› ve bunun iç denetim-
Para Dergisi, Okuyucular›na
Okuyucu, Para Dergisi’ni açt›¤› zaman neyi,
nerede, nas›l bulaca¤›n› bilir. Para Dergisi’nde
sacaya¤›n›n olmazsa olmazlar›ndan biri para
piyasalar› ve borsa. ‹kincisi, bizim için geliflen
ekonomilerde giriflimci ruh çok önemli. Giriflimci ruh olan ülkelerde gelece¤e mutlaka
umutla bak›l›r. Giriflimci insanlara bir fleyler
vermek için haberlerimizi o do¤rultuda yap›yoruz. Dergimizi eline alan kifli, her hafta bir baflar› hikâyesini görüyor. Küçük bir sermaye ile
ne ifl yap›labilece¤i, trendler, yurt d›fl›nda neler
yap›ld›¤›, bunlarla ilgili örnek giriflim öyküleri,
Anadolu’nun genç markalar›n›n tan›t›m› mutlaka dergimizde yer al›yor. Üçüncü olmazsa olmaz konumuz, Türkiye’yi gelece¤e tafl›yacak
meslekler. Burada da tar›m ve hayvanc›l›¤› görüyoruz. Türkiye, önümüzdeki 25 y›lda mutlaka Avrupa’n›n g›da deposu olacak. Narenciyeden bu¤daya, zeytinden f›nd›¤a, et ürünlerine
kadar tar›m üssü olarak konumlanacak. Türkiye’yi gelece¤e tafl›yacak sektörlerin bafl›nda
gördü¤ümüz g›da ve hayvanc›l›¤› mutlaka ‘nifl’
bir alan olarak ifllemeye çal›fl›yoruz. Önemli bir
konu olan teknoloji sayfalar›na dergimizde yer
veriyoruz. Türkiye’yi gelece¤e tafl›yan di¤er
sektörler ise savunma sanayii, enerji ve a¤›r
sanayidir.
64
65
YAKIN PLAN
YAKIN PLAN
Para Dergisi’nin ruhundan biraz bahsedebilir
misiniz? Buradaki ekip çok baflar›l› ifller yap›yor;
bu ekibin ekonomi gazetecili¤ine bak›fl› nedir?
Abdullah Çetin: Para Dergisi’nin yap›s› oldukça dinamik. Yeniliklere çok kolay adapte oluyor
ve kendini sürekli gelifltiriyor. Kendimize daima
daha iyisini nas›l yapar›z sorusunu soruyoruz
ve tekdüzelikten uzak bir yay›n haz›rlama gayreti içindeyiz. Rutin, bizim için yabanc› bir
kelime. Türkiye de¤ifliyor, ekonomi de¤ifliyor
biz de bu de¤iflime adapte oluyoruz. Giriflimcilik üzerine KOB‹ ve küçük sermaye sahiplerine
yönelik önemli bir misyon edindi¤imizi düflünüyorum. Bir ekonomi dergisinin, finans-borsa gibi alanlara uzak durmas› mümkün de¤il ama
biz yeni yat›r›mlar, yeni pazarlar, giriflim konular›na da a¤›rl›k veriyoruz.
Türkiye’nin yeni kavramlara çok h›zl› adapte olmas› bir avantaj. B›rak›n denetimi flirketler y›ll›k
cirosunu bile söyleyemiyor. Bu nedenle flirketlerde iç denetimin çok yayg›n oldu¤unu söyleyemem. Globalleflen dünyada ihracat önemli
oldu. fiirket ihracat yapacaksa, iç denetimi de
uyguluyor olacakt›r. Özellikle KOB‹’ler için risklerin belirlenip, önleminin al›nmas› gerekiyor.
K›sacas› flirketlerin yaflamlar›n› uzatmas› aç›s›ndan da risk yönetiminin önemli oldu¤unu
düflünüyorum.
“Ekonomiyi bütün dinamikleriyle
vermeye çal›fl›yoruz”
Para Dergisi’nin yap›s›ndan ve dergide görevli
çal›flanlardan k›saca bahsedebilir misiniz?
Rahime Bafl Uçar: Derginin haber merkezi ve
içeri¤ini haz›rlayan ekip 15 kifliden olufluyor.
Görsel bölümde de befl kifli görev al›yor. Para
Dergisi ve gruptaki bütün dergiler, foto muhabirlerinden oluflan ekipten ihtiyaç duyduklar›nda yararlan›yorlar. Reklam grubumuzda ayr› bir
yap›lanma oldu¤undan ayr›ca oradan destek
al›yoruz. Foto¤raf, reklam gibi hizmetlerde
grup sinerjisinden faydalan›yoruz. Genel Yay›n
Yönetmenimiz O¤uz Demir, Yaz› ‹flleri Müdürümüz Abdullah Çetin, ben Haber Koordinatörü’yüm. Haber müdürlü¤ü görevini ‹driz Çokal
ve Bar›fl Bekar birlikte yürütüyorlar. Bar›fl Bekar ayn› zamanda finans sektöründen yani ban-
ka, leasing, sigorta gibi konulardan da sorumlu.
‹driz Çokal g›da sektörünü birebir takip ediyor.
A. Bülent Ekimci otomobil-emlak, Özbey Men
d›fl ticaret-tekstil, perakende-AVM gibi sektörlerle ilgileniyor. Melis Tosyal› turizm-teknoloji,
‹dil Tarakl› da borsa editörümüzdür. Ersan Ç›plak giriflim haberlerimizden sorumlu. Erkan K›z›locak, makro ekonomi, enerji, savunma sanayi haberleri yap›yor. Tu¤çe Alt›nsoy; moda, yeni trendler ve insan kaynaklar›-management
haberlerini takip ediyor. Ankara temsilcimiz Özlem Do¤aner. Arfliv ve iletiflim sorumlumuz da
Hilal Ekfli.
‹çeri¤i güzel sunabilmek için de görsel bölümdeki arkadafllar›m›za büyük ifl düflüyor. Görsel
yönetmenimiz Muzaffer Aygün. Kapak tasar›m›m›z› ve illüstrasyonlar› Sönmez Karakurt,
grafiklerimizi Hale Çak›l arkadafl›m›z yap›yor.
Serdar Ayrenk arkadafl›m›z da sayfa tasar›m›ndan sorumlu. Telifli olarak bize destek veren
arkadafllar›m›z da var. Borsa konusunda Saime
Dik’ten, sayfa tasar›m› konusunda da Yasemin
Günefl’ten destek al›yoruz.
Ekibimiz, konusunda uzman gazetecilerden
olufluyor. Pazartesi günü haftal›k toplant›m›z›
yap›yoruz ve bu toplant› en az üç saat sürüyor.
Burada haftal›k haber ve yeni haber önerilerimizi konufluyoruz. Toplant›m›z, beyin f›rt›nas›
fleklinde geçiyor.
Haftal›k toplant›dan sonra hemen çal›flmaya
bafll›yor ve stoklu çal›flmaya gayret ediyoruz.
Cuma günü de son noktay› koyuyoruz. Pazar günü de dergimizi bayide bulabiliyorsunuz. Günlük
rutin haberleri takip ediyor ve buradan dergimize özel konular› bulmaya çal›fl›yoruz. Kapaklar›m›z› mümkün oldu¤unca detayl› veriyoruz. ‹fl
dünyas›n› çok yak›ndan takip ediyor, ekonomiyi
bütün dinamikleriyle vermeye çal›fl›yoruz.
“Kiflisel borçlanma artt›”
Dergide ald›¤›n›z sorumluluklar›n›za göre genel anlamda 2010 nas›l geçti? 2011 nas›l geçecek? Beklentiler nelerdir?
Abdullah Çetin: 2001’deki ac› deneyimden
sonra yo¤urdu üfleyerek yemenin Türkiye için
bir avantaj oldu¤unu düflünüyorum.
Ancak günümüzde, kiflisel borçlanman›n eskiden olmad›¤› kadar bir a¤›rl›¤› oldu¤unu görü-
yorum. Burada bir risk var. Kredi kart› borcu,
taksitli al›flverifl, uzun süren ev kredisi taksitleri bir risk oluflturuyor. Buna ra¤men Ülkemize
d›flar›dan çok fazla s›cak para ak›fl› ve sermaye
hareketi oluyor. Bunlar sekteye u¤rat›lmad›¤›
müddetçe, Türkiye ekonomisinde çok büyük
sorunlar olmaz. 2011 seçim y›l› oldu¤u için bir
büyüme ister istemez olacakt›r. Seçim sonras›
dönem iyi yönetilirse bir sorun olmadan atlat›laca¤›n› düflünüyorum.
“‹ç denetim, flirketlerin sürdürülebilir
büyümesini destekleyecektir”
‹dil Tarakl›: Para Dergisi bugün Türkiye’nin
önemli haftal›k dergilerinden biri. Tiraj› da bu
söyledi¤imi hakl› ç›kar›yor. Geçti¤imiz y›l borsa
aç›s›ndan sürprizlerle doluydu. Geçti¤imiz y›l›n
bafl›ndan itibaren borsan›n yükselece¤ini, iç dinamiklerinin çok kuvvetli oldu¤unu vurgulad›k.
Bu tezimizde de yan›lmad›k. Endeks en düflük
48.080’i gördü, en yüksekse 71.776’ya kadar
yükseldi. Bu bizim tezimizin ne kadar do¤ru oldu¤unu ve borsan›n ne kadar iyi performans
gösterdi¤ini gösteriyor. 2011 y›l›na girdik ve bu
y›l da çok ümitliyiz. Gerek SPK gerek ‹MKB, para piyasalar›n›n geliflmesi için çok ciddi çal›flmalar yap›yor. ‹MKB ve SPK’n›n yürüttü¤ü halka arz konusunun meyvelerini 2011 y›l›nda alaca¤›m›z› ümit ediyoruz. Halka arz seferberli¤iyle birlikte çok say›da flirketin borsaya girece¤i
bekleniyordu ancak akflamdan sabaha bir flirketin borsaya girmesi mümkün olmuyor. Çünkü bu flirketleri ikna etmek ve flirketleri SPK ve
‹MKB formatlar›na göre haz›rlamak piyasa aktörleri aç›s›ndan da ciddi bir çal›flmay› gerektiriyor. Dolay›s›yla 2010 y›l›nda bafllanan bu seferberlikle 2011 y›l›nda borsaya aç›lan flirketlerin
artaca¤›n› düflünüyoruz. Önümüzdeki en
önemli handikap olarak seçimler görünüyor.
Seçimde de tek parti hükümetinin tekrar gelece¤i bekleniliyor. Bunu piyasada yap›lan anketler ve beklentiler kapsam›nda söylüyoruz. Tek
partinin iktidara gelmesiyle, borsa ve para piyasalar› olumlu yönde etkilenecektir. Endeksin
seçimlere kadar 73.000 seviyelerine kadar yükselmesi bekleniyor.
Bu arada halka arz seferberli¤i esnas›nda borsan›n çok ciddi yat›r›mlar› oldu. Özellikle KOB‹
ve küçük flirketler aç›s›ndan borsa, ürkütücü
görülüyor. Yapt›r›m mekanizmas› olarak de¤er-
lendiriliyor. Halka aç›lman›n özellikle küçük flirketlerin kredibilitesini art›raca¤›, fleffaflaflt›raca¤› ve ifl hacmini yükseltece¤i göz önünde
bulunduruldu¤unda halka arz›n ne kadar önemli oldu¤unu görebilirsiniz. ‹ç denetimler bu tür
flirketler için son derece yararl› ve ihmal edilmemesi gereken bir çal›flma. Kendi iç denetimlerini zaman›nda ve kurallara göre yapm›fl
olan flirketlerin halka arzdan çekinmeleri gibi
bir sebepleri olmayacakt›r. Halka arz›n avantajlar›ndan faydalanacaklard›r. ‹ç denetim, özellikle geliflmek isteyen, uluslararas› piyasada yer
almak, ifl hacmini büyütmek ve varl›¤›n› sürdürmek isteyen flirket için çok önemli. ‹ç denetim
onlara ‹MKB’nin yolunu açacakt›r. Kurumsallaflmay› getirecektir ve sürdürülebilir bir büyümeyi de destekleyecektir.
“Bankac›l›k sektörü 2001 krizinden
ders ald›”
Bar›fl Bekar: Türk bankac›l›k sektörü 2000’li y›llarda önemli geliflim göstererek birkaç y›lda bir
kriz yaflayan bir sektör olmaktan ç›k›p global
krizleri dahi karl› ve güçlenerek atlatabilen sa¤lam bir sektöre dönüfltü. Bu aflamay› kaydetmesinin en önemli sebebi hiç kuflku yok ki,
2001 y›l›nda yaflanan krizden al›nan dersler ve
ard›ndan bir y›l önce kurulan Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurumu önderli¤inde yap›lan düzenlemeler. Bankac›l›k yeniden yap›land›rma program› çerçevesinde baflta devlet bankalar› olmak üzere tüm bankalar›n yap›lar›n›n
düzenlenmesi, sermaye yeterlili¤i konusunda
oluflturulan hedef oran›n üzerinde sermaye gereklili¤i, Merkez Bankas›’n›n tam olarak ba¤›ms›z bir yap›ya kavuflturulmas› yönündeki çal›flmalar bu konuda al›nan di¤er kayda de¤er önlemler olarak gösterilebilir. Tabii bu süreçte
bankac›l›k sektöründeki geliflimin yan› s›ra Türk
ekonomisinin stabilizasyonu ve gösterdi¤i sürdürülebilir büyüme de önemli rol oynad›. 1990’l›
y›llar›n yüksek enflasyon ve faiz ortam›nda bankac›l›k, mevduat toplay›p devlet tahvilleri ve hazine bonosuna yat›r›m yapmak olarak alg›lan›yordu. Bugün düflen faiz ortam›nda kârl›l›k sa¤layabilmek için müflteri odakl› bankac›l›k yapmak, kredi vermek zorunluluk halini ald›. K›sacas› 10 y›l önce krizlerle bo¤uflan ve devlet tahvilleri ile para kazanan Türk bankac›l›¤› yerini bugün temelleri sa¤lam, fleffaf ve likiditeden, ser-
lerinin do¤ru rakamlarla yap›lmas› çok önemlidir. ‹ç denetim, Türkiye’yi gelece¤e tafl›yan
alanlardan bir tanesidir.
66
67
YAKIN PLAN
Ç‹ZG‹ ÖTES‹
2011 y›l›nda bankac›l›k sektörü büyüme ivmesini sürdürecek. Hem flubeleflme hem de çal›flan say›s›n› art›ran bankalar bir yandan da teknoloji yat›r›mlar› ile ürünlere daha kolay eriflilmesinin önünü açacak. Hem krediler hem
mevduattaki büyüme 2011 y›l›nda da sürecek.
2011 y›l›nda bankalar aç›s›ndan risk yönetimi
daha fazla öne ç›kacak. Çünkü artan maliyetler,
fiyat rekabeti eskiye oranla sadece bankalar›n
de¤il flirketlerin de risk yönetimine daha fazla
önem vermesine neden olacak. Holdinglerdeki
yeni yap›lanma da bunun en önemli göstergesi. Çok y›llar önce büyük holdingleri endüstri
mühendisleri ekonomistler ve iflletmeciler yönetirken, bir dönem de pazarlamac›lar yönetiyordu. Bu trend art›k finansç›lara döndü.
Birçok holdingin CEO’su art›k finans kökenli olmaya bafllad›. Çünkü flirketler verimlili¤i art›rman›n hesaplar›n› yaparken maliyetleri kontrol
alt›nda tutmaya eskiye oranla daha fazla önem
gösterecekler.
“2011’in gündemi g›da olacakt›r”
‹driz Çokal: Kriz döneminde özellikle takip etti¤im bir alan vard›. fiirketlerin bu süreçte iflas›
konusuna çok e¤ildim. Bu konularda dergi olarak çok titiz davrand›k. fiirketle ilgili ‘bat›yor’ demek çok riskli. Haberin yanl›fl ç›kmas› durumunda hem flirketi hem de yay›n›n›z› zor durumda b›rakm›fl olursunuz. Mahkemeden flirketin iflas karar›n› almadan haberini yay›nlamad›k.
fiirketin yöneticisinin mesaj›n› almaya çal›flt›k.
20 y›la yak›n süredir ekonomi gazetecili¤i yap›yorum. Belgesiz bir haber yapt›¤›n›z zaman flirketi ticari anlamda zor durumda b›rakm›fl olursunuz. Buna da hakk›m›z›n olmad›¤›n› düflünüyoruz. Bu dönemde g›da sektörü krizden en az
etkilenen sektör oldu. Büyük sermaye flirketlerinin özellikle g›da ve tar›ma yöneldi¤ini gözlemledim. Hayvanc›l›¤a verilen teflvikler nedeniyle,
sanayi flirketleri buna daha çok ilgi gösterdi. Bu
ifl art›k köylünün yapm›fl oldu¤u iflten ç›karak,
sanayicinin yapt›¤› bir ifl oldu. Sonras›nda meyvecili¤e yo¤un ilgi var. Büyük sanayi kurulufllar›
büyük meyve bahçeleri kurdular.
2023 y›l› için g›da sektörü beklentisi 400 milyar
dolar. Bu sektörün önündeki en büyük engel
13 Aral›k’ta yürürlü¤e giren G›da Yasas›. AB
uyum süreci çerçevesinde al›nan bu kanunla
küçük iflletmeleri zor günler bekliyor. G›da güvenli¤i asl›nda önemli bir konu. Küçük flirketler
birleflerek, birlikte yat›r›m yaparak, bunu çözebilirler. Siz mesela bu¤day üretiyorsunuz; markette sat›lan unun nereden geldi¤i, neredeki
bu¤daydan ö¤ütüldü¤ü izlenebilecek. Küçük
flirketler bunun yat›r›m›n› h›zl› bir flekilde yapamayabilirler. 2011’in ve ondan sonraki y›llar›n
gündemi bu olacakt›r.
Kaybolan De¤erlerin
Ifl›¤›nda 21. Yüzy›l
“2010 y›l›nda yaralar sar›ld›”
Rahime Bafl Uçar: Dünya, 2008 y›l›n›n a¤ustos ay›ndan itibaren görülmemifl bir ekonomik
kriz yaflad›. Global kriz ba¤r›m›z› delip geçmedi
ama Türkiye’ye de¤di. 2001 y›l›nda finans sektörü ciddi zarar görmüfltü. Al›nan tedbirlerle
global krize bankac›l›k daha sa¤lam yakaland›.
Oysa global krizin reel sektöre etkileri daha
olumsuz oldu. Birçok firma iflas erteleterek,
hukuka s›¤›nd›. Genel anlamda 2010, 2009’a
göre daha iyiydi. Özellikle reel sektörde krizin
yaralar›n›n sar›lmaya bafllad›¤›n› söyleyebiliriz.
Firmalar flimdi büyüme ve yeni yat›r›m konuflmaya bafllad›lar. 2010’da haberlerimizi yaparken, ‘yeni yat›r›m’ bilgileri vermekte zorland›k
çünkü tüm flirketler mevcut durumlar›n› korumaya, di¤er bir deyiflle yaralar›n› sarmaya çal›fl›yorlard›.
Bütün bu ortama ra¤men Türk ekonomisinin
2010’u yüzde 6-7 aras› bir büyüme ile kapatt›¤›
tahmin ediliyor. 2011 için de yüzde 4.5’luk büyüme öngörülüyor. Türkiye’de geçen y›l sanayi
istihdam› 275 bin kifli artt›. Üretimdeki art›fl, istihdama yans›d› ama halen kronik iflsizlik sorunumuz var. Ayl›k bazda yüzde 11’leri bulan iflsizli¤i çözmemiz gerekiyor. Bu yüzden Türkiye’nin yüzde 4-5 büyümesi yeterli de¤il. Türkiye’nin sa¤lam bir flekilde, daha çok büyüyerek,
ifl ve afl yaratmas› gerekiyor.
Ben dergide daha çok reel sektörü yak›ndan takip ediyorum. Reel sektör, 2011’de bir önceki
y›la göre yeni yat›r›m ve yeni istihdam konusunda daha cesur kararlar al›p, planlar›n› yap›yorlar. Umar›m bu da büyümeye beklentilerin
üzerinde yans›r.
Son söyleyece¤imi en baflta söyleyeyim; “yaflam kalitesine, geliflime, refaha ve büyüme reçetelerine dair ne biliyorsan›z, ne ö¤rendiyseniz” hepsini uygun gördü¤ünüz bir çöp kutusuna atabilirsiniz!
Bir yandan siyaset, di¤er yandan ifl dünyas› insano¤luna “mutlulu¤u, huzuru, yaflam›n anlam›n›” çok gördü. “Bir fleylere sahip olma” duygusu içinde el ele tutuflan siyaset ve ifl hayat›
bilimi de bu suça ortak ettiler!
20. yüzy›l, yüzy›llar aras›nda yüzü en fazla “k›zar›k” olan›. ‹nsanl›k tarihi içinde çok k›sa say›labilecek bir zaman dilimi içinde belki teknoloji,
yaflam kalitesi ve refah toplumu olma iddias›yla bu yüzy›lda çok önemli ad›mlar at›ld› ve geliflmeler oldu ancak insanl›¤›n en önemli sermayesi olan “ahlak, erdem, onur ve dürüstlük”
paraya yenik düfltü!
‹lk ça¤lardan bu yana iyi-kötü, güzel-çirkin ve
do¤ru-yanl›fla yönelik felsefi tart›flmalar›n ›fl›¤›nda, hiç bir yüzy›l, san›r›z 20. yüzy›l kadar
“kötü, çirkin ve yanl›fl” örnekleri üretmemifltir!
Hani derler ya, neresinden tutsak elimizde kal›yor! Evet, neresinden tutsak elimizde kal›yor.
Ne demek flimdi bu?
maye yeterlili¤ine, kârl›l›ktan sürdürülebilir büyümeye her türlü performans göstergesinde
dünya normlar›n›n üzerinde olgun ve büyümeye devam eden bir sektöre b›rakt›.
68
69
Ç‹ZG‹ ÖTES‹
Ç‹ZG‹ ÖTES‹
De¤erler baz›nda yitirdi¤imiz bu savafl “para ile
ölçülen”, maddi varl›klar›n göstergelerinin “büyüklü¤ü” tan›mlad›¤› bir dünyan›n kuca¤›na at›verdi hepimizi. Öyle ki, flirketlerin elle tutulamayan de¤erlerinin asl›nda “gerçek varl›klar›”
oldu¤unu 2000’li y›llarda keflfedebildik. Paran›n
anlayaca¤› dilden aç›klamak gerekirse;
1980’lerde flirketlerin toplam de¤erleri içinde
elle tutulamayan de¤erleri sadece % 20 iken,
2000’lerde bu oran % 80’lere geldi...
Bireyler küreselleflti
2009 y›l›nda yay›mlanan “fiimdi Stratejik ‹letiflim Zaman›” isimli kitab›m›n haz›rl›k çal›flmalar› s›ras›nda benim için çok ufuk aç›c› bir yaklafl›m› keflfettim. Prof. Dr. ‹brahim Ortafl, “küreselleflme” olgusunu üç bafll›k alt›nda de¤erlendiriyordu. 1400’lü y›llar devletlerin küreselleflti¤i dönemlerdi. 1800’ler flirketlerin küreselleflme tutkular›n›n yo¤unlaflmaya bafllad›¤› y›llar
oldu. 2000’ler ise “bilgi toplumu” ile bireylerin
küreselleflti¤i bir dönem olarak an›msanacak.
Neydi, küreselleflmenin bu evrelerinde farkl›
olan, birini bir di¤erinden ay›ran?
1400’lü y›llar, öncesi ve sonras› ile devletlerin
küresel olabilme hesaplar›n› yapt›klar› y›llar olarak görünüyor. Bu tarihlerde, küreselleflmenin
tan›m› “toprak geniflli¤i” ile ifade ediliyor. ‹mparatorluklar›n ortaya ç›kmas›, geniflleyen topraklar, hatta k›talara s›¤mayan fetihlerle gelen zaferler o dönemin küreselleflme dinami¤i olarak
tan›mlan›r. 1500-1600’lü y›llardaki Osmanl› ‹mparatorlu¤unun toprak geniflli¤i bunun en güzel
örneklerinden biri olarak de¤erlendirilebilir.
1800’ler ve sanayi devrimi ile birlikte, topraklar›n geniflli¤ine dayal› küreselleflme olgusu yerini baflka bir olguya terk etmeye bafllad›. Tüm
dünya co¤rafyas›nda bu y›llarda egemen olan
koloniyel ticaretin baz› özel giriflimciler için yaratt›¤› zenginlik, yine o y›llarda ortaya ç›kan insan haklar› kavram›n›n bile üzerine bir battaniye örtebilecek güçle kendini ortaya ç›kard›!
Küresel ölçekteki flirketlerin toplant› odalar›ndaki dünya haritalar›nda, dünyan›n farkl› merkezlerinin üzerine raptiyelenmifl flirket logolar›n›n temsil etti¤i bu küreselleflme, 2008’de
Wall Street duvar›na toslad› ve duvar› onar›lamayacak flekilde çatlatt›.
Asl›nda 1980’lerin sonlar›ndan bu yana ayak
sesleri duyulmakta olan ve bireylerin küreselleflti¤i bir yüzy›l›n bafllang›c›n›n simgesi olan
Wall Street krizi yeni bir dünyan›n da kap›lar›n›
açt›. Çünkü o güne kadar en itibarl› olan, sayg›
gören kurumlar, kifliler, akademisyenler, toplum liderleri ve tabii ki siyasetçiler “bu iflleri
yanl›fl biliyorlarm›fl!”
Birleflik Devletleri’nin karfl›l›ks›z bast›¤› 20 trilyon dolar bile iki milyonu aflk›n, her biri üniversite mezunu, birço¤u yüksek lisans yapm›fl kalifiye insan gücünü iflsizlikten kurtaramad›.
‹çine bir tutam “etik” at›lacak...
Bir tutam “kad›n ve çocuk haklar›”...
Yani...
Yanl›fl hesap Ba¤dat’tan döndü.
Herkes birbirine soruyor: “Nerede hata yapt›k?”
1500’lü y›llarda ülkelerin geliflmifllik düzeyini
nas›l bir birimle ölçerlerdi, bilmiyorum. Çevremde sorduklar›mdan da tatminkâr bir yan›t
alamad›m. Büyüklük ve “güç” konusunda savaflma yetkinlikleri içinde bir tak›m göstergeler
var ama bunlar refah düzeyinin karfl›l›¤› de¤il.
20. yüzy›lda ise geliflmiflli¤in, refah›n, sözde
yaflam kalitesinin karfl›l›¤› önümüze “dolar”
olarak kondu!
Asl›nda çok basit... Paraya (dolara) odakl› refah, yaflam kalitesi ve geliflmifllik göstergeleri,
insano¤lunun sahip olmas› gereken temel ve
evrensel de¤erlerin tamam›n›n yok olmas›na
neden oldu. Bu yüzden, insan haklar› diye bir
sorunumuz var, 1789’da gündeme girmifl olmas›na karfl›n. Bu yüzden ozon delindi... Çaresiz bak›yoruz olan bitene; iklim de¤iflikli¤ine
neden olan çevre kirlenmesinin önüne geçecek önlemlere kaynak ay›rmak yerine, paran›n
para kazanaca¤› alanlar tercih edildi¤i için.
Gayri Safi Milli Has›la...
Ve insano¤lu son virajda...
Bölü, ülkede yaflayan insan say›s›...
Yeni bir “geliflmifllik” göstergesi aray›fl›nda...
Kifli bafl›na “dolar” ile ne kadarl›k bir refah ülkesi oldu¤unun belgesi ülkelerin geliflmifllik “ligi” oldu!
Öyle bir “cetvel” olsun ki...
fiimdi geldik yolun sonuna!
Hesaplamak için;
Tabii ki, adaletin ne kadar h›zl› ve hakkaniyetle
iflledi¤i.
Birkaç avuç “organik tar›m üretimi “konulacak
içine... Birkaç demet de organik meyve, sebze
miktar›.
Birkaç bardak su kaynaklar›n›n korunabilirli¤i,
Birkaç metreküp yeflil enerji,
Birkaç demet sanatsal üretim,
Ve tabii ki ça¤dafl normlarda e¤itilmifl insan gücü.
At›klar›n yenilenebilirli¤i,
Uyuflturucu ile ne kadar ve nas›l mücadele
edildi¤i,
Hayvanlara nas›l davran›ld›¤›,
G-8’ler, G-20’ler bu cetvele göre belirlendi.
Türkiye dünyan›n en büyük 16. ekonomisi! Bir
zamanlar tar›m üretimiyle kendi kendine yeten
yedi ülkeden biri olmaktan daha önemli oldu
dünyan›n en büyük 16. ekonomisi olmak!
2008 Eylül’üne kadar ‹zlanda kifli bafl›na 47 bin
dolarl›k geliriyle Avrupa’n›n en “kalk›nm›fl” ülkesi idi. “‹flas etti” Borç para ar›yor ama veren yok!
Yunanistan, ‹spanya, Macaristan, Polonya, Bulgaristan, Romanya... Yani 1963’ten beri rüyam›z olan Avrupa Birli¤i ülkeleri bir bir iflas ettiler... Ya da iflas›n efli¤indeler. Refah toplumu
Avrupa kendini kurtarabilmek için bir trilyon lira
para icat etti! Dünyan›n süper gücü Amerika
Ormanlar›n yenilenebilirli¤i,
Son 150 y›ld›r can›na okudu¤umuz gezegenin
ve bunun misafirleri aras›ndaki bizlerin yaras›
birazc›k olsun sar›ls›n. ‹nsano¤lu, uygarl›k tarihi
içinde ilk kez bu dönemde “borcunu“ ödemedi! Borcuna sad›k kalmad›.
Üretmek, nakletmek ve tüketmek ad›na bu gezegenden ald›¤› borcu iade etmedi. Etmeyi akl›na bile getirmedi. Ta ki, biri Berlin’de, di¤eri
Wall Street’te iki duvar›n çatlamas›na kadar!
Yine NAR’›n hesaplanmas›nda geliflmiflli¤e
katsay› verecek bafll›klar aras›nda...
Var tabii hesaba dahil edilecek baflka bafll›klar
da. Ama fluras› kesin ki, bankadaki para, flirketlerin üç ayl›k bilançolar›, kredi kartlar›n›n harcama limiti bundan böyle “geliflmifllik” göstergesi olmayacak. Büyüklük ya da güç anlam›nda
hiç olamayacak!
Bu yüzy›l›n geliflmifllik göstergesi “dolar›” taht›ndan edecek. Bu belli. ‹nsanl›¤›n ve yaflam›n
sürdürülebilirli¤i aç›s›ndan baflka bir flans yok!
Dolar›n “bir nar sat›n alabilme gücü” ise hiç
olamayacak!
Belki de kod ad› “NAR” olacak yeni geliflmifllik
göstergesinin. Enflasyon sepeti gibi bir fley.
Bir bohça...
Kurum ‹tibar› ve Stratejik ‹letiflim Dan›flman›
ORSA Stratejik ‹letiflim Dan›flmanl›¤›
Tarihsel geliflimi içinde de¤erlendirdi¤imizde
“Amerikan dolar›na dayal›” zenginlik göstergesi ile mertlik bozuldu gibi görünüyor. Milattan
önceki yüzy›llarda paray› icat eden Lidyal›lar,
günün birinde bu icatlar›n›n babay› o¤ula, kardefli kardefle, ülkeleri birbirine düflürece¤ini
tahmin edebilmifller miydi acaba?
70
71
YANSIMA
YANSIMA
Güncel Kalmak, Farkl› Olmak ‹çin
Mesleki Geliflim Akademisi
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü’nün e¤itim faaliyetlerine kurumsal bir kimlik ve disiplin kazand›r›lmas›, e¤itim faaliyetlerinin süreklili¤i ve
sürdürülebilirli¤inin sa¤lanmas›, e¤itim ve
e¤itmen kalitesine iliflkin standartlar›n oluflturulmas›, Enstitünün mesleki e¤itim ve geliflim
misyonunun güçlendirilmesi, hizmet kapasitesinin güçlendirilmesi, e¤itim hizmet sürecinin
objektif esaslar ile yönetilmesi, fleffaf ve hesap verilebilir bir hizmet kanal› oluflturulmas›,
iç denetim mesle¤inin geliflmesine ve devam›na katk›da bulunmak, denetim mesle¤inin
niteli¤ini yükseltmek için mesle¤in nitelikli
meslek mensuplar› taraf›ndan yürütülmesini
sa¤lamak üzere yetifltirilmeleri ve mesleki geliflimleri ile ilgili olarak ulusal ve uluslararas› nitelikte kurslar, seminerler, sempozyumlar, çal›fltaylar ve e¤itim programlar› düzenlemek
amac›yla “Mesleki Geliflim Akademisi (T‹DE
Akademi)” kuruldu. T‹DE Akademi, 25 Aral›k
2010 tarihinde gerçeklefltirilen Ola¤anüstü
Genel Kurul’da kabul edilen “Mesleki Geliflim
Akademisi Yönetmeli¤i” çerçevesinde faaliyetlerini yürütücek.
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü Mesleki Geliflim
Akademisi’nin (T‹DE Akademi) faaliyet konular› flunlard›r:
• Ulusal ve uluslararas› alanda mesleki geliflmeleri, e¤itim metodolojileri ve teknolojilerini
izlemek ve bu geliflmelere uygun e¤itim programlar› haz›rlamak,
• ‹ç denetim meslek mensuplar›n›n yetifltirilmeleri, yetiflmifl meslek mensuplar›n›n geliflimi için ulusal ve uluslararas› nitelikte kurs, seminer, sempozyum, çal›fltay, vb e¤itim programlar› düzenlemek,
• Yönetim Kurulu ve Denetim Komitesi üyeleri, iç denetim faaliyetinden sorumlu üst düzey yöneticiler için mesleki iyi uygulamalar›n
paylafl›m› ve mesleki uygulamalar›n uluslararas› standartlarda geliflimi için programlar haz›rlay›p sunmak,
• Mesleki sertifikasyonun geliflim ve yay›l›m›
için sertifikal› iç denetçi (CIA), sertifikal› mali hizmetler iç denetçisi (CFSA), sertifikal› kamu iç denetçisi (CGAP), sertifikal› kontrol öz de¤erlendirici
(CCSA) s›navlar›na haz›rlanan meslek mensuplar›
için kurs programlar› gelifltirmek ve düzenlemek,
T‹DE Mesleki Geliflim Akademisi sürekli yenilenen e¤itim konular› ile faaliyetlerini sürdürecek. Akademinin program›nda yer alan bafll›ca
e¤itim konular› afla¤›da belirtilmifltir.
• Yeni Bafllayan Denetim Uzmanlar› için Araç
ve Teknikler
• Denetim Müdürü için Araç ve Teknikler
• Katma De¤erli ‹fl Kontrolleri
• Denetim Raporu Yazma
• ‹ç Kontrollerin De¤erlendirilmesi: COSO
Merkezli Bir Yaklafl›m
• Hile Denetimi
• Bilgi Sistemleri Denetimi
• ‹ç Denetçiler ‹çin Sunum Becerileri
• Denetçiler ‹çin ‹letiflim Becerileri
• Denetim Yöneticileri ‹çin Liderlik Becerileri
• Denetçiler ‹çin Mülakat Becerileri
• Kurumsal Risk Yönetimi: Yeri Nedir? Sonra
Ne Gelir?
• ‹ç Denetçi Sertifika S›nav›na Haz›rl›k E¤itimleri
Akademi faaliyetleri kapsam›ndaysa, üyelerin e¤itim memnuniyet anketi gerçeklefltirilerek, e¤itimci olmak isteyen üyelerin talepleri al›nd›. Gelen yo¤un talep üzerine e¤itimcilere yönelik 29 Aral›k
2010 ve 4 Ocak 2011 tarihlerinde iki grup halinde
toplant› düzenlendi. Toplant›da, T‹DE Mesleki Geliflim Akademisi'nin kurulufl haberi, vizyonu/misyonu ve mesleki e¤itim hedef ve stratejileri paylafl›ld›. Yol haritas›n›n en önemli ad›mlar›ndan birisi
olan E¤itimcinin E¤itim program›, yaklafl›k 33 kat›l›mc›yla, iki grup halinde Ocak ve fiubat aylar›nda
iki hafta sonunu kapsayacak flekilde toplam dörder gün olarak gerçeklefltirildi. 2011 y›l› ilk dönem
Seminer Program› oluflturuldu ve yay›mland›.
• Sürekli mesleki geliflim için web tabanl›,
elektronik ortamda mesleki e¤itim ve ö¤renim
programlar› gelifltirmek ve düzenlemek, paket
programlar haz›rlamak, haz›rlatmak.
72
73
PANO
PANO
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü’nün 15. Kurulufl Y›l›n› Etkinliklerle Kutluyoruz
19 Eylül 1995 y›l›nda kurulan Enstitümüz'ün 15. kurulufl y›ldönümünü Ekim 2010
May›s 2011 tarihleri aras›nda gerçeklefltirdi¤imiz ve gerçeklefltirece¤imiz çeflitli
etkinliklerle kutlamaya devam ediyoruz.
meslektafllar›m›za alt›n ve gümüfl rozetler tak›ld›. Enstitümüzün 15. y›l›n› anlatan müzikli sunumun ard›ndan Avrasya Maratonu’na kat›lan
meslektafllar›m›za madalyalar›yla birlikte baflar›
sertifikalar› takdim edildi. Piyanist Ya¤mur
Dai taraf›ndan verilen piyano resitalinden sonraysa, 15. y›l pastas› kesildi. IIA Baflkan› Günther Meggeneder’in de kat›ld›¤› resepsiyon
coflku içinde geçti.
Meslek örgütümüz Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü'nün 15. kurulufl y›ldönümünü, düzenledi¤imiz ve düzenleyece¤imiz çeflitli etkinliklerle
kutluyoruz. Derne¤imiz, bilindi¤i üzere “Meslekte paylaflarak geliflmek, kat›l›mla ilerlemek” düflüncesiyle kuruluflunu gerçeklefltirdi.
22 Ekim 2010 tarihinde Maslak Sheraton Oteli’nde gerçeklefltirilen 14. Türkiye ‹ç Denetim
Kongresi’nden sonra ayn› mekânda, ayn› akflam saat 18.30-21.00 aras›nda, Enstitümüzün
15. kurulufl y›l› resepsiyonu gerçeklefltirdik.
Yo¤un bir kat›l›m›n oldu¤u resepsiyonda, Enstitümüzde 15 ve 10 y›ll›k üyelikleri bulunan
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü’nün
15. Kurulufl Y›l› Resepsiyonu Gerçeklefltirildi
74
75
PANO
PANO
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü’n ün 15. Kurulufl Y›l› Etkinlikleri
15. Y›l ‹çin
15 Kilometre Kofltuk
Enstitümüzün kuruluflunun 15. y›l›n› kutlama etkinlikleri çerçevesinde, üyelerimizin
kat›l›m›na aç›k, Uluslararas› ‹ç Denetim
Standartlar› konusunda düzenlenen ücretsiz
e¤itimlerin ilki, 11 Aral›k 2010 tarihinde
Point Hotel’de yaklafl›k 60 üyemizin kat›l›m›yla gerçeklefltirildi.
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü Yönetim Kurulu Baflkan Yard›mc›s› Prof. Dr. Nuran Cö-
T‹DE Yönetim
Organlar›n›n ve
Üyelerimizin Foto¤raf
Çekimleri Gerçeklefltirildi
Gerek Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü’nün
görsel arflivinin haz›rlanmas› gerekse 15. y›l
etkinliklerimiz kapsam›nda kullanmak üzere
yönetim organlar›n›n ve de¤erli üyelerimizin kat›l›m›yla foto¤raf çekimleri yap›ld›. Çekimlerden ilki, 2 Ekim 2010 tarihinde The
Marmara Oteli’nde yap›lan Aile Toplant›s›’nda di¤eri de 10 Ekim 2010 tarihinde Sak›p Sabanc› Müzesi-Emirgan’da gerçeklefltirildi.
mert ve Baflkan› Özlem Aykaç ‹¤delip›nar
taraf›ndan verilen e¤itimden sonra Baflkan
Yard›mc›s› Selma Uras Odabafl›, Enstitümüz taraf›ndan gerçeklefltirilen sertifika s›navlar›n›n tan›t›m›na yönelik bilgilendirme
sunumu yapt›. Enstitümüzün 15. y›l› etkinlikleri kapsam›nda üyelerimize yönelik düzenlenen bu ücretsiz e¤itimlerin tekrarlanmas› planlan›yor.
Türkiye ‹ç Denetim
Enstitüsü’nden E¤itim
Gönüllüleri’ne Destek
Enstitümüz, Türkiye’deki iç denetim uygulamalar›n›n uluslararas› standartlara kavuflmas›n› ve
iç denetim mesle¤inin faaliyetlerini mükemmelli¤e tafl›may› hedefliyor. Türkiye ‹ç Denetim
Enstitüsü, kuruluflunun 15. y›l›na yönelik olarak
gerçeklefltirdi¤i etkinlikler kapsam›nda, Türkiye
E¤itim Gönüllüleri Vakf›’na yapt›¤› ba¤›flla, 100
çocu¤un bir y›ll›k e¤itimine destek oldu.
15. Y›l Kutlamalar› Su Alt›nda da Devam Etti
29 Ekim Cumhuriyet Bayram› kutlama ve dal›fllar› için Uçanbal›k Dal›fl ve Do¤a Sporlar›
Kulübü ile birlikte gitti¤i
Kafl’ta bir dal›fl› da Enstitümüzün 15. y›l kutlamalar›
kapsam›nda Enstitümüz
Denetim Kurulu Üyesi Murathan Bayr› gerçeklefltirdi.
Bayr› gerçeklefltirdi¤i dal›fl
sonras› yapt›¤› aç›klamada,
arkas›nda hissetti¤i meslektafl dayan›flmas›n›n varl›¤› alt›nda, T‹DE bayra¤›n› mavi derinliklerde
dalgaland›rman›n mutlulu¤unu yaflad›¤›n›
belirtti. Su alt›nda foto¤raf çekmek, foto¤raf
çektirmek ciddi bir tak›m zorluklar içerir. Su
alt›nda bal›kadamlar›n
topluluk halinde verdikleri pozlar› da kameraya
tafl›mak hiç kolay de¤il.
Yeterli materyal olmasa,
kol kola girilecek meslektafllar o anda orada
haz›r bulunmasa da “nice 15 y›llara” dal›fl›ndan
sonra Bayr›, "Bir dahaki
sezona ç›pan›n zinciri
yerine üstatlar›mla kol kola girmek istiyorum"
diyor.
Uluslararas› ‹ç Denetim Standartlar› E¤itimi
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü’nün 15. kurulufl y›l› etkinliklerinden biri de 17 Ekim 2010
tarihinde yap›lan Avrasya Maratonu'nun 15
kilometrelik koflusuna, T‹DE üyeleri olarak
"15. Y›l ‹çin 15 Kilometre" hedefiyle kat›lmam›z oldu. Herhangi bir konuda baflar›n›n
sürdürülebilir olmas›; uzun soluk, sab›r, disiplin, dayan›kl›l›k, inanç ve motivasyon isteyen bir emek gerektiriyor. "15. Y›l ‹çin 15
Kilometre" hedefli koflumuzun, bu nedenle
anlaml› oldu¤unu düflünüyor, tüm kat›lan
üyelerimize teflekkürlerimizi sunuyoruz.
76
77
PANO
PANO
14. Türkiye ‹ç Denetim Kongresini, "Sürdürülebilirlik" ana temas›yla, 22 Ekim 2010 tarihinde
baflar›yla gerçeklefltirdik. Maslak Sheraton Oteli'nde düzenlenen kongrede, uluslararas› konuflmac›lar, Ülkemizin düzenleyici otoriteleri ve yine
Ülkemizin de¤erli kurumlar›ndan profesyoneller
“Sürdürülebilirlik” için, deneyimlerini yaklafl›k
400 kat›l›mc›yla paylaflt›. Kongredeki bildiri, sunum ve konuflmalara dergimizin bu say›s›nda
genifl olarak yer vermeye çal›flt›k. Mesle¤imize
önemli katk›lar sa¤layan kongrenin haz›rl›k aflamas›nda her detay› planlayarak kongrenin baflar›l› geçmesini sa¤layan kongre komitesine ve
eme¤i geçen tüm meslektafllar›m›za, çözüm
ortaklar›m›za, her biri alan›nda uzman de¤erli
konuflmac›lara, farkl› sektörlerden rekor düzeydeki sponsorlar›m›za ve tüm kat›l›mc›lara teflekkür ederiz.
Bas›nda Türkiye
‹ç Denetim Enstitüsü
Aysan ve Özbek’e
Teflekkürlerimizle…
Enstitümüz ve etkinliklerimiz
medyada yo¤un bir flekilde yer
almaya bafllad›. Kurumsal ‹letiflim Komitesi’nin medya ziyaretleri kapsam›nda birçok medya organ›yla görüflmeler yap›ld›,
Hürriyet ‹K, Sabah ‹flte ‹nsan,
Dünya Gazetesi, Hürses Gazetesi, Ekonomist ve Para Dergileri ile birlikte birçok internet sitesinde Enstitümüzün 15. kurulufl y›l›, kongre ve K›rm›z› Kitap
yay›n› ile ilgili muhtelif haberler
yer ald›. 22 Ekim 2010 tarihinde
gerçeklefltirilen 14. ‹ç Denetim
Kongresi’ne iliflkin haberler
Star TV ve CNBC-e kanallar›nda
yay›nland›.
11 Aral›k 2010 tarihinde yap›lan Aile Toplant›s›'nda Enstitümüzün 15. y›l› nedeniyle
Prof. Dr. Mustafa Aysan ve Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü eski baflkanlar›ndan Çetin
Özbek'e mesle¤e ve Enstitüye yapt›klar›
katk› ve hizmetleri nedeniyle rozet tak›ld›.
2011 Y›l› Hedefleri, Üyelerle Paylafl›ld›
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü Ola¤anüstü
Genel Kurul toplant›s›, 25 Aral›k 2010 tarihinde Point Hotel’de gerçeklefltirildi. Türkiye ‹ç
Denetim Enstitüsü Yönetim Kurulu Baflkan›
Özlem Aykaç’›n konuflmas›yla bafllayan
Genel Kurul’da komite baflkanlar›; 2010 y›l›nda gerçeklefltirdikleri çal›flmalar›, 2011 y›l›
hedef ve bütçelerini üyelerle paylaflt›lar. Dernekler Kanunu’na uygun hale getirilen tüzük
ve Mesleki Geliflim Akademisi Yönetmeli¤i
üzerinde görüflmeler gerçeklefltirildi. Görüflmelerin ard›ndan Türkiye ‹ç Denetim Enstitü-
sü’nün 2011 Y›l› Mali Bütçesi, tüzük de¤iflikli¤i ve Mesleki Geliflim Akademisi Yönetmeli¤i oy birli¤i ile kabul edildi.
Aile Toplant›s› Yap›ld›
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü Aile Toplant›s›,
11 Aral›k 2010 tarihinde Point Hotel’de yap›ld›. Enstitümüzün kuruluflunun 15. y›l›n› kutlama etkinlikleri çerçevesinde, üyelerimizin kat›l›m›na aç›k yap›lan Aile Toplant›s›, Uluslararas› ‹ç Denetim Standartlar› konusunda düzenlenen ücretsiz e¤itimden sonra gerçeklefltirildi. Aile Toplant›s›’nda iç denetim mesle¤i ile
ilgili güncel geliflmeler de¤erlendirildi, sertifika almaya hak kazanan üyelerimiz için sertifika töreni düzenlenerek, sertifikalar› teslim
edildi.
Akademik ‹liflkiler
Komitesi Toplant›lar›
Yo¤un ‹lgi Gördü
Akademik ‹liflkiler Komitesi’nin
gözden geçirme toplant›lar› 2 Ekim
2010 tarihinde, The Marmara Hotel, 15 Ocak 2011 tarihinde ise
Point Hotel’de genifl kat›l›mla gerçeklefltirildi.
14. Türkiye ‹ç Denetim Kongresi’ni
Baflar›yla Gerçeklefltirdik
78
79
PANO
PANO
Meslek Unvanlar›n›n Türkçe Karfl›l›klar› Revize Edildi
Bilindi¤i üzere, iç denetim mesle¤inin uluslararas›
geçerlili¤i bulunan unvan sertifikalar› CIA, CFSA,
CGAP ve CCSA'd›r. Enstitü Yönetim Kurulu’nun
karar›yla, meslek unvanlar›n›n hem uluslararas›
hem de ulusal anlamda geçerlili¤ini ortaya koyacak do¤ru Türkçe karfl›l›klar›n›n kullan›lmas›na yönelik bir çal›flma yapt›. Meslek unvanlar›n›n Türkçe
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü Yönetim Kurulu
Baflkan› Özlem Aykaç ‹¤delip›nar, Baflkan Yard›mc›s› Selma Odabafl›, Yönetim Kurulu Üyesi
Bülent Yurdalan ve Kurucu Baflkan Ali Kamil
Uzun’dan oluflan bir ekiple, Ankara’da Sermaye Piyasas› Kurulu (SPK) ile Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK)’nu ziyaret
etti. 1 Aral›k 2010 tarihinde gerçekleflen ziyaretlerde, düzenleyici otoritelerin yöneticileriyle
yap›lan toplant›larda Enstitü ve düzenleyici otoriteler aras›nda iflbirli¤i f›rsatlar›n›n art›r›lmas›,
iç denetim alan›nda yap›lan ve yap›lmas› gerekli olan düzenlemeler hakk›nda karfl›l›kl› görüfl
al›flveriflinde bulunuldu.
TKYD Baflkan› Tayfun Bayaz›t ve
Yönetim Kurulu Üyeleri ile Görüflüldü
Türkiye Kurumsal Yönetim Derne¤i Baflkan› Tayfun Bayaz›t
ve Yönetim Kurulu Üyeleri, Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü
Baflkan› Özlem Aykaç ve Kurucu Baflkan Ali Kamil Uzun taraf›ndan 1 fiubat 2011 tarihinde ziyaret edildi. Ziyarette
TKYD ve T‹DE aras›nda iflbirli¤i imkanlar›n›n artt›r›lmas› görüflüldü.
‹stanbul Üniversitesi’nde
‹ç Denetim Paneli
20 Aral›k 2010 tarihinde ‹stanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde “‹ç Denetimde Kariyer Olanaklar›” konulu panel
gerçeklefltirildi. Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü Yönetim Kurulu Üyeleri Gürdo¤an
Yurtsever ve M. Kemal Tapkan’›n konuflmac› oldu¤u panelde finans ve reel sektörde iç denetim alan›ndaki kariyer olanaklar› ile Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü
faaliyetleri, iç denetim standartlar› ve sertifikasyon konular›nda bilgiler verildi.
karfl›l›klar› Sertifikal› ‹ç Denetçi (CIA), Sertifikal›
Mali Hizmetler Denetçisi (CFSA), Sertifikal› Kamu
Denetçisi (CGAP) ve Sertifikal› Kontrol Özde¤erlendirme Uzman› (CCSA) fleklinde revize edilerek,
kullan›lmaya baflland›. Sertifika s›navlar›na kat›lma
koflullar›n› ö¤renmek ve s›navlara baflvurmak için
T‹DE ofisiyle iletiflime geçebilirsiniz.
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü Art›k Kitap Yay›nc›s›
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü’nün iç denetim ile ilgili mesleki kitaplar yay›nlayabilmek amac›yla yapt›¤› giriflimler sonuçland› ve
yap›lan baflvuru Kültür ve Turizm Bakanl›¤› taraf›ndan kabul edilerek Yay›n Sertifikas› teslim al›nd›.
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü art›k kitap yay›nc›s› olarak, iç denetim mesle¤inin geliflimine katk› sa¤layacak nitelikte kitaplar› “Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü
Yay›nlar›” ad›yla üyelerimiz, meslektafllar›m›z ve kamuoyuna sunmay› hedefliyor.
Türkiye ‹ç Denetim
Enstitüsü Yay›nlar›’n›n
‹lk Kitaplar› Yay›mland›
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü'nün sertifikal›
yay›nc›l›k faaliyetlerinin ilk ürünleri olan kitaplar yay›mland›. Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü
Yay›nlar›'n›n ilk kitab› Türkçe-‹ngilizce olarak
haz›rlanan "Türkiye’de ‹ç Denetim Üzerine
Yap›lan Akademik Çal›flmalar›n Analizi 19852010" oldu. Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü
Akademik ‹liflkiler Komitesi taraf›ndan haz›rlanan çal›flmada, Türkiye’de iç denetim alan›nda 1985-2010 y›llar› aras›nda yap›lm›fl olan
yüksek lisans ve doktora çal›flmalar› ortaya
konuluyor ve analiz ediliyor.
Enstitüsü’nün, Marmara Üniversitesi ve Muhasebe Ö¤retim Üyeleri Bilim ve Dayan›flma
Vakf› (MÖDAV) ile birlikte 13 May›s 2010 tarihinde "‹ç Denetim Mesle¤inin Akademik
Gelifliminde ‹fl Dünyas›n›n Beklentileri, Üniversitelerimizin ‹htiyaçlar›" temas›yla gerçeklefltirdi¤i ilk Akademik Forum olan Akademik
Forum 2010'da sunulan bilimsel tebli¤ler ve
konuflmalar yer al›yor.
Enstitü yay›nlar›n›n ikinci kitab› ise "Akademik
Forum 2010"du. Kitapta, Türkiye ‹ç Denetim
Kitaplar, Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü ofisi
ile iletiflime geçilerek temin edilebilinir.
BDDK ve SPK Ziyaret Edildi
80
81
PANO
QUIZ
CPE Quiz
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü taraf›ndan düzenlenen Kamu ‹ç Denetim Konferans› 11 Mart
2011 tarihinde Ankara’da gerçeklefltirilecek.
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü taraf›ndan düzenlenen konferans›n ana temas› “Kamu
Yönetiminde Sürdürülebilirlik” olarak belirlendi.
Konferans›n oturumlar› aras›nda “Kamuda ‹ç
Denetimin Fonksiyonel Ba¤›ms›zl›¤› ve Denetim Komiteleri” ile “‹ç Denetimde Kalitenin
Güvence Alt›na Al›nmas›” konulu paneller yer
al›yor. Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü, söz konu-
su konferans› K‹DDER (Kamu ‹ç Denetçileri
Derne¤i) iflbirli¤i ile gerçeklefltirecek. Konferansa, Bakanl›klar, kamu kurum ve kurulufllar›n›n
yönetici ve iç denetçileri kat›lacak olup, kamu
ve özel sektörden konuflmac›lar tecrübelerini
paylaflmak, ulusal ve uluslararas› meslek liderleri görüfllerini aktarmak üzere yer alacaklar.
Konferans program›, baflvuru ve kay›t için ayr›nt›l› bilgileri Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü’nün
web sitesinden ( www.tide.org.tr ) temin edebilirsiniz.
Bilgi Teknolojileri Yönetiflim ve Denetim Konferans›
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü’nün de destekledi¤i, Enstitü Baflkan› Özlem Aykaç ‹¤delip›nar'›n aç›l›fl konuflmalar›ndan birisini yapt›¤› “Bilgi
Teknolojileri Yönetiflim ve Denetim Konferans›” 2-3 Aral›k 2010 tarihlerinde Ankara Hilton Otelin’de gerçeklefltirildi. Konferansta kamu ve özel
sektörün önde gelen BT profesyonelleri taraf›ndan yaflad›klar› tecrübeler, gerçeklefltirdikleri uygulamalar sunuldu, yönetiflim ve denetim modelleri ve standartlar› tart›fl›ld›.
‹stanbul Üniversitesi ‹flletme Fakültesi
emekli ö¤retim üyelerinden Prof. Dr. Çetin
fianl› vefat etti. 2 fiubat 2011 günü ‹stanbul
Üniversitesi ‹flletme Fakültesi’nde düzenlenen törenin ard›ndan fianl›’n›n naafl›, Zincirlikuyu Mezarl›¤›’nda topra¤a verildi.
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü olarak, merhumun ailesine, ö¤rencilerine ve tüm men-
suplar›m›za baflsa¤l›¤› dileriz. Çetin fianl›,
1941 Urfa do¤umlu. ‹stanbul Üniversitesi
‹ktisat Fakültesi mezunu olan fianl›, ‹stanbul Üniversitesi ‹flletme Fakültesi’nde 1996
y›l›na kadar akademik çal›flmalar içinde bulundu ve finansal analiz konular›nda ders ve
seminerler düzenledi. Alan› ile ilgili uygulama projelerinde uzman araflt›rmac› olarak
yer ald›.
d) İş süreçlerinde yer alan risk noktalarının
azaltılmasını sağlayacak kontrollerin belirlenmesinin
gerekliliği.
a) Kurumsal Yönetim küresel rekabet avantajı sağlar.
b) Sürdürülebilir büyümenin en önemli
unsurlarındandır.
c) İç denetim yönetime güvence vererek kurumsal
yönetimi destekler.
“Uluslararas› Mesleki Uygulama Çerçevesi”
isimli yaz›ya göre, afla¤›daki 2 soruya uygun
cevab› belirtin.
d) Hepsi
5. 1110- Kurum içi Ba¤›ms›zl›k standard›n›n
yorumuna iliflkin yap›lan de¤ifliklik sonucunda
afla¤›dakilerden hangisi ifllevsel raporlama
örneklerinden de¤ildir?
2. ‹ç Denetimin sürdürülebilirli¤inde Tehdit ve
F›rsatlar “Meslek Profesyonellerinin Bak›fl
Aç›s›” adl› oturumda yer alan konuflmac›lara
göre afla¤›dakilerden hangisi yanl›flt›r?
a) Yönetim Kurulu’nun iç denetim Yönetmeliğini
onaylaması,
a) Kurumun hedef ve stratejilerini tam anlamamak,
kurumun amaçlarını ve beklentilerini karşılayacak
organizasyon ve süreçlerin dizayn edilmemesi iç
denetim fonksiyonu için tehdit oluşturur.
c) Yönetim Kurulu’nun yönetimle ve iç denetim
yöneticisiyle kapsam uygunsuzlukları ya da kaynak
kısıtları olup olmadığı hakkında görüşmeler yapması
b) Genel Müdür’ün iç denetim yöneticisini atama
ve azletme kararını onaylaması
b) İç denetimin anlamlı ve uygulanabilir olması,
yarattığı değerin kullanılabilir olması, iç denetimi
vazgeçilmez faaliyet haline getirecektir.
d) Yönetim Kurulunun risk esaslı iç denetim planını
onaylaması
c) Teknolojik gelişmeler iç denetim faaliyetlerini
etkilememiştir.
6. UMUÇ’a iliflkin yap›lan de¤ifliklikler
sonucunda afla¤›dakilerden hangisi do¤ru
de¤ildir?
d) İç denetimin mevcut mevzuat ve yasalarla
desteklenmesi bir fırsattır.
“Türk Bankac›l›k Sektöründe Yönetim Beyan›
Uygulamas› ve ‹ç Denetime Etkisi” isimli
makaleye göre, afla¤›daki 2 soruya uygun cevab›
belirtin.
3. Yönetim Beyan›’n›n amac› afla¤›dakilerden
hangisidir?
Prof. Dr. Çetin fianl› vefat etti
c) Kontrol testlerinin yapılması, bulguların
sınıflandırılması, denetim kanıtlarının saklanması
gibi metodoloji değişikliklerinin gerekeceği,
a) Banka bilgi sistemleri üzerinde yapılan
denetimlerin yeterliliğini değerlendirmek.
a) 2010.A2 - İç denetim görüşleri ve diğer sonuçlar
için iç denetim yöneticisi üst yönetimin, yönetim
kurulu ve diğer paydaşların beklentilerini saptamalı
ve dikkate almalıdır.
b) 2070 - İç denetim faaliyeti bir dış hizmet
sağlayıcısı tarafından sunulamaz.
c) 2110.A2 - İç denetim faaliyeti, kurumun bilgi
teknolojileri yönetişiminin kurumun strateji ve
amaçlarını ve destekleyip desteklemediğini
değerlendirmek zorundadır.
b) Finansal Tablolarda yer alan kalemlerin
doğruluğunu beyan etmek.
d) 2210-C2 - Danışmanlık görevinin amaçları
kurumun değerleri, stratejileri ve amaçları ile
uyumlu olmak zorundadır.
c) Bankanın bilgi sistemleri ve bankacılık süreçleri
denetim dönemi açısından etkinlik, yeterlilik ve
uyumluluğuna ilişkin değerlendirmede bulunarak,
bu çerçevedeki mevcut yürütülen çalışmalara ilişkin
güvence sunmak.
7. CIA sertifikas› ile ilgili afla¤›dakilerden hangisi
yanl›flt›r?
d) Hiçbiri
a) CIA sertifikası uluslararası geçerliliği olan ve iç
denetim konusundaki yetkinliği belirleyen bir unvan
sertifikasıdır.
4. Afla¤›dakilerden hangisi Yönetim beyan›
uygulamas›n›n ‹ç Denetime etkileri aras›nda
say›lamaz?
b) CIA sertifikasının belirli bir süresi yoktur. Mesleki
gelişim kredilerini (CPE) belirli periyotlar dahilinde
TİDE’ye bildirildiği sürece sertifikanın geçerliliği
devam eder.
a) İç Denetim planlarının gözden geçirilerek
denetim alanı olarak süreç denetimlerinin ele
alınması zorunluluğu,
c) CIA sertifikası almadan önce iç denetim
mesleğinde (veya denk bir meslekte) en az 36 ay
deneyime sahip olmak gerekir.
b) Bilgi Sistemleri üzerinde yapılan denetimlerin
öneminin azalacağı,
d) CIA sertifika sınavı dört bölüm ve çoktan seçmeli
100 sorudan oluşan bir sınavdır.
Bu uygulamayla CIA unvan›na sahip olan iç denetçiler, 1 y›l için 12 krediyi aflmamak kayd›yla CPE kredisi kazanma flans›na
sahip olacaklard›r. Bu çerçevede, derginin her say›s›nda verilen sorular›n en az %75’ini do¤ru cevapland›ranlar 3 CPE kredisine
hak kazanacaklard›r. Sorular›n yan›tlar›n› isminiz, e-mail adresiniz ve üyelik numaran›zla birlikte [email protected] adresine ya da
0212 212 55 26 numaral› faksa gönderebilirsiniz.
Türkiye ‹ç Denetim Enstitüsü “Kamu ‹ç
Denetim Konferans›” Ankara’da Düzenleniyor
1. Türkiye ‹ç Denetim Kongresi “‹ç Denetimin
Sürdürülebilirli¤inde Tehdit ve F›rsatlar” konulu
panelde konuflmac› olarak yer alan TKYD
Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Nazif Buca’n›n
konuflmas›na göre afla¤›dakilerden hangisi
do¤rudur?
80
SUMMARY
English Summary
Dear readers, we are again together with 28th
issue of our magazine. As is known, 14th Turkish
Internal Audit Congress was held upon the main
theme of “Sustainability” on October 22, 2010.
International spokesmen, regulatory authorities in
our country and professionals from valuable
organizations shared their experiences for
“Sustainability”. We endeavoured to mention the
issues negotiated during congress sessions
extensively in “Aysberg” section of our
Magazine.
Again, as is known, we are celebrating 15
establishment anniversary of the Institute of
Internal Auditing – Turkey (TIDE), our occupational
organization founded on September 19, 1995 in
consideration of “Developing through sharing,
improving through participation in profession”.
The celebration activities are going to continue
until May 2011. You may find various activities
fulfilled within this framework in our magazine.
The fact that the fundamentals of professional
development comes through training is
undeniable. As an profession member, I am
pleased to herald that “Professional Development
Academy” has been established by the Institute
of Internal Auditing – Turkey in order to grant
training activities an organizational identity and
discipline through this consciousness. Turkish
Internal Audit Institute Professional Development
Academy is going to take actions to issue national
and international courses, seminars, symposia,
workshops and training programs regarding
raising and professional development in order to
ensure that the internal audit profession is being
implemented by qualified profession members for
contributing to enhancement and maintenance of
internal audit profession and increasing quality of
audit profession. You may find the information
about this important progress in “Yans›ma”
section of our magazine.
You may also find the answers of wondered
questions regarding amendments implemented
as of January 2011 within framework of
International Professional Practices Framework
(IPPF) which is our only reference in the
application of the profession and profession
certificates which are global competency
certificates of the occupation in this issue of our
magazine.
We are going to share an interview we have made
with a press organization from this issue forth, in
order to generate possibilities of collaboration
with several press organizations, and introduce
Institute of Internal Auditing – Turkey and our
magazine. You may find the interview we have
made with the managers of the magazine “Para”
within this issue in “Yak›n Plan” section of our
magazine.
In other sections of the magazine, articles and
essays that will be useful through the up-to-date
progresses in respect of internal audit and
considered to be read with interest.
I wish that you will enjoy reading our magazine.
We are expecting any comments and
recommendations of yours. Wish to see you again
in our next issue…
Mesle¤in Profesyonellerine;
"Paylaflarak Geliflmek ‹çin..."
Sektörünüzde;
"Rekabet Gücünüz ‹çin..."
Tüm Paydafllar›n;
"Kurumsal Yönetim
Güvencesi ‹çin..."
A’dan...Z’ye
Bilgi ve Referans Kayna¤›
"‹ç Denetim" Dergisi
‹ç denetim ile ilgili yeni ve farkl› bak›fl
aç›lar›n› takip etmek, güncel kalmak, de¤iflim,
geliflim ve büyümenin orta¤› olmak için bir ad›m
at›n ve "‹ç Denetim" Dergisi’ne abone olun...
‹letiflim için tel: 0 212 212 55 25 Faks:0 212 212 55 26
E-posta: [email protected] Web adresi: http://www.tide.org.tr
Mesle¤in Profesyonellerine;
"Paylaflarak Geliflmek ‹çin..."
Sektörünüzde;
"Rekabet Gücünüz ‹çin..."
Tüm Paydafllar›n;
14. Türkiye ‹ç Denetim Kongresi’ne kat›lan de¤erli
kat›l›mc›lar›m›za, konuflmac›lar›m›za ve bu kongrenin
düzenlenmesine destek veren sponsorlar›m›za teflekkür ederiz.
"Kurumsal Yönetim
Güvencesi ‹çin..."
Ahmet Başpınar
Akil Özçay
Ali Kamil Uzun
Altuğ Kul
Berna Erbilek
Bülent Bozdoğan
Bülent Görkem
Bülent Yurdalan
Etienne Y. B. Martinez
Günther Meggeneder
Hakan Alp
Jean-Pierre Garitte
Kaya Kazmirci
Larry Hubbard
Müge Doğan
Dr. Nazif Burca
Prof. Dr. Ömer Lalik
Özlem Aykaç
Salim Kadıbeşegil
Tumin Gültekin
Uğur Dündar
A’dan...Z’ye
Bilgi ve Referans Kayna¤›
"‹ç Denetim" Dergisi
‹ç denetim ile ilgili yeni ve farkl› bak›fl
aç›lar›n› takip etmek, güncel kalmak, de¤iflim,
geliflim ve büyümenin orta¤› olmak için bir ad›m
at›n ve "‹ç Denetim" Dergisi’ne abone olun...
‹letiflim için tel: 0 212 212 55 25 Faks:0 212 212 55 26
E-posta: [email protected] Web adresi: http://www.tide.org.tr

14. Türkiye ‹ç Denetim Kongresi`nde Gündem

Transkript

Benzer belgeler

LİMASOL TÜRK KOOPERATİF BANKASI. LİMİTED. Banka Yönetim

2011 - Türkiye İç Denetim Enstitüsü

AKSE YAŞAM SİTESİ YÖNETİMİ / 31.08.2015 DENETİM

HABER tığ TEBER

af kanunlarının bağımsız denetçilere oluşturdukları riskler