gürcistan ülke raporu

GÜRCİSTAN ÜLKE RAPORU
Mart 2012
Yönetici Özeti
• Ülke nüfusu ve kişi başı milli gelir açısından Gürcistan hedef pazarlar
arasında görece düşük potansiyele sahiptir.
• Şehirleşme oranı düşük. Başkent Tiflis dışında 1 milyonu aşkın nüfusa
sahip başka bir şehir yok.
• 2004-2008 döneminde istikrarlı büyüme kaydeden perakende sektör global
krizden cidddi yara almıştır.
• AVM ve cadde mağazacılığı bölge ülkelere kıyasla az gelişmiş ve yetersiz.
• AVM yatırımlarının hızlanması ile AVM mağazacılığının popülaritesinin
artması bekleniyor.
• Marka bağlılığı genel olarak düşük. Tüketiciler özellikle kriz dönemlerinde
ucuz ve markasız ürünlere hızlı bir geçiş yapmaktadır.
• G ü m r ü k s ü r e c i b ö l g e ü l k e l e r e k ı y a s l a d a h a e s n e k o l a r a k
değerlendirilmektedir.
2
İçerik
1-Ülke Profili ve Makro Ekonomik Bakış
2-Sosyo-Ekonomik ve Demografik Yapı
3-Perakende Pazarı ve Rekabet
4-Emlak
5-Dış Ticaret
6-İnsan Kaynakları Uygulamaları
7-Ürün Yönetimi ve Pazarlama
8-Finansal Yapı ve Dinamikleri
Coğrafi Konum ve Özellikleri-1
Gürcistan 69,700 km2'lik yüz ölçümü ile dünyanın en geniş 120. ülkesidir.
Karadeniz’in doğu kıyısında, Güney Kafkasya’da yer alan ülke. Kuzeyinde Rusya, güneyinde
Azerbaycan, Ermenistan ve güneybatısında Türkiye yer alır. Ülkenin batı sınırını Karadeniz
belirler.
KONUMU
KOMŞU
• Kafkas Dağlarının güneyinde yer alan bir devlet.Kuzeyinde Rusya
Federasyonu, güneyinde Ermenistan ve Türkiye, güneydoğu ve
doğuda Azerbaycan, batısında Karadeniz yer alır. Abhaz ve Acar
Muhtar cumhuriyetleri ile Güney Osetya muhtar bölgesi Gürcistan’a
bağlıdır.
• Ermenistan 164 km, Azerbaycan 322 km, Rusya 723 km, Türkiye 252 km
ÜLKELER
ÖNEMLİ
ŞEHİRLER
• Başkenti Tiflis şehridir.
• Önemli şehirler: Tiflis, Kutaisi, Batum, Sokhumi, Rustavi, Poti
4
Kaynak: Coğrafya.gen.tr
Coğrafi Konum ve Özellikleri-2
UÇUŞ
SÜRESİ
GMT
FİZİKİ YAPI
• İstanbul Tiflis arası 2 saat 30 dakikalık bir uçuş süresi bulunmaktadır.
• GMT’den 4 saat ileridir. Türkiye’ye göre 2 saat ileridedir.
• Gürcistan toprakları dağlık olup üç bölgeye ayrılır. Kuzeyde bir set gibi
uzanan Kuzey Kafkas Sıradağları, doğuya doğru yükselen ve derin
vadilerle birbirinden ayrılan bir dizi paralel dağ silsilesinden meydana
gelir. Bölgenin en yüksek noktaları Şhara (5068 m), Rustaveli (4960
m), Tetnults (4852 m)tur. Buzullarla kaplı dağlardan birçok akarsu
kaynaklanır. Ülke topraklarının güneyinde ve Karadeniz’e yakın
kesimde Kolhida Ovası yer alır. İç kısımlarda dağlarla çevrili yüksek
bir plato bulunur. Bu plato Kartli Ovası olarak bilinir. Gürcistan
topraklarının en güneyinde Küçük Kafkaslar sıralanır.Akarsu
yönünden zengin olan Gürcistan’da Kolhida Ovasını İnguri, Rioni ve
Kodori nehirleri, Kartli Ovasını ise Kura Nehri ve kolları sular.
5
Kaynak: Coğrafya.gen.tr
İklim Özellikleri
• Kafkas Dağlarının meydana getirdiği tabii engeller kuzeydeki soğuk hava
kütlelerinden Gürcistan’ı korur. Ülke bütün sene boyunca Karadeniz’den gelen sıcak
ve nemli havanın tesiri altında kalır. Batı kesimlerinde nemli bir astropik deniz iklimi
hakimdir. Doğuda ise hafif nemlilikten kuraklığa kadar değişen özelliklerde tropikaltı
iklim kuşakları görülür. Batıda 1000-2000 mm arasında değişen yıllık yağış
ortalaması iç kesimlerde ve dağ eteklerinde 400-700 mm’ye düşer.
• Karadeniz sahili ve Rion havzasında ılık, nemli ve yarı tropik bir iklim hüküm
sürmektedir. Doğu Gürcistan'da daha karasal bir iklim hüküm sürmektedir. Kışları
soğuk, yazları ise kuru ve sıcaktır.
6
Kaynak: Coğrafya.gen.tr, ulkeler.net
Coğrafi Konum ve Özellikleri-3
Resmi Dil:
Gürcüce, resmi dil olarak kullanılmaktadır.
Ticari Dil:
Rusça, Ermenice, Azerice
Din:
Ortodoks Hıristiyan % 81,9, Müslümanlar % 9,9, Ermeni Apostolikler %
3,9, Rus Ortodokslar % 2, Katolikler % 0,8
Para Birimi:
Lari (GEL) ülke içerisinde geçerli olan resmi para birimidir.
7
Resmi Tatil Günleri
Yılbaşı
1 Ocak
Noel Bayramı
7 Ocak (Ortodoks)
Vaftiz Günü
19 Ocak
Anneler Günü
3 Mart
Kadınlar Günü
8 Mart
Bağımsızlık Günü
9 Nisan
Paskalya Bayramı
11 Nisan
Ölüleri Anma Günü
12 Nisan (her yıl değişmektedir.)
Cumhuriyet Bayramı
26 Mayıs
Anayasa Kabul Günü
24 Ağustos
Aziz Meryem Ana Günü
28 Ağustos
Mtshete
14 Ekim
Aziz Giorgi Günü
23 Kasım
Noel (Katolik)
24-25 Aralık
8
Siyasi Yapı ve Özellikleri
Yönetim Biçimi
• Gürcistan, seküler, üniter ve başkanlı cumhuriyet olan bir temsili
demokrasidir.
Genel Yapı
• Yasama 235 azalık Gürcistan Parlamentosu (“Sakartvelos Parlamenti”)
ile temsil edilmekte. Parlamento dört senelik müddet için seçilmekte.
150 üye Parlamentoya parti listelerinden seçilmekte (%7 barajla).
Parlamentoya seçilenlerin 85’i parti listeleri dışından ve iki kademeli
olarak seçilmekte.
Siyasi Yapının
Oluşumu
• SSCB'nin dağılma sürecine girmesinin ardından, 1921 Gürcistan-SSCB
Anlaşması ile 1922 Birlik Anlaşması geçersiz ilan edilmiş ve 31 Mart
1991 tarihinde Gürcistan düzeyinde referanduma gidilerek bağımsızlık
yetkisi alınmış, 28 Nisan 1991'de, Gürcistan Parlamentosu Gürcistan'ın
bağımsızlığını ilan etmiştir. 1991 yılı Mayıs ayında Zviad Gamsahurdia
halkın %86,5 oyu ile yeni kurulan Cumhuriyetin Başkanı oldu. Ekim
1992’de yapılan seçimler sonucunda Eduard Şevardnadze Devlet ve
Parlemento Başkanı seçildi. 2003 yılında yapılan seçimlerin ardından
meydana gelen Gül Devrimi ile birlikte Mihail Saakaşvili seçimle devlet
başkanlığı görevini üstlendi. 5 Ocak 2008'de yapılan devlet başkanlığı
seçimlerinde Miheil Saakaşvili yeniden devlet başkanı seçildi.
Devlet Başkanı
Başbakan
• Ocak 2008 tarihinden beri Miheil Saakaşvili görevdedir.
• Nikoloz Gilauri
9
Ekonomik Görünüm
• Komünizm döneminde SSCB ülkeleri içinde en güçlü ekonomiye sahip olan Gürcistan,birliğin
dağılmasının ardından ekonomisinde ciddi sorunlar ve istikrarsızlıkla karşı karşıya kalmıştır.
• Bağımsızlığa geçişle birlikte ülkenin sanayi sektörünün GSYİH’daki payı azalırken, hizmet sektörünün
payı artış göstermiştir. Tarım ekonomideki en büyük sektördür. Ülkenin sanayi sektörünün büyük
çoğunluğu teknolojisi eskidiği için atıl kapasitededir. Sanayi sektörü üretimi çok az sayıdaki işletmenin
faaliyetlerine dayanmaktadır. Ülkedeki mevcut 2 800 sınai işletmeden yalnızca 50’si toplam üretimin
%75’ten fazlasını üretmektedir.
• Özelleştirme süreci ve Gürcistan’ın son dönemde imzaladığı ekonomik anlaşmaların da etkisi ile sanayi
sektörüne doğrudan yabancı yatırım girişi gözlenmektedir. Gürcistan İstatistik Kurumu’nun açıklamasına
göre, Birleşik Arap Emirlikleri 306 milyon dolarla ilk sırada bunu167 milyon dolarla Amerika Birleşik
Devletleri ve 164 buçuk milyon dolarlık yatırımla Türkiye izlemektedir.
• Gürcistan’ın Karadeniz’de Batum ve Poti olmak üzere iki limanı mevcuttur. Bakü-Supsa petrol boru hattı
bu iki limandan sevkiyat yapılmak üzere petrol taşımak amacıyla inşa edilmiştir. Gürcistan aynı zamanda
Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı ve Bakü-Tiflis-Erzurum (Güney Kafkas) doğal gaz hattı ile önemli bir
enerji geçiş ülkesi olma rolünü pekiştirmiştir.
• Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattında devam eden inşaat faaliyetlerinin ülke ekonomisine olumlu etkileri
nedeni ile son yıllarda güçlü büyüme eğilimi gözlenmiştir.
10
Kaynak: IMF , OECD
Gürcistan’ın Dünya Ekonomisindeki Konumu
Gürcistan 22.440 Milyar USD’lik GSYİH’si ile dünyada en büyük yüz yirmi birinci
ekonomisine sahiptir.
GSYİH Sıralaması (Mio USD)* – 2011
DS
ÜLKELER
GSYİH
6
Almanya
2.940.000
7
Rusya
2.223.000
17
Türkiye
960.500
20
İran
818.700
23
Suudi Arabistan
622.000
27
Mısır
497.800
39
Yunanistan
318.100
40
Ukrayna
305.200
48
Romanya
51 Birleşik Arap Emirlikleri
254.200
246.800
54
Kazakistan
196.400
58
Fas
151.400
61
Beyaz Rusya
131.200
66
Irak
113.400
67
Suriye
107.400
71
Tunus
100.000
72
Bulgaristan
96.780
73
Azerbaycan
90.790
74
Libya
90.570
79
Hırvatistan
78.090
87
Lübnan
59.370
89
Litvanya
56.590
101 Türkmenistan
36.900
103 Ürdün
34.530
115 Arnavutluk
23.960
118 Kıbrıs
23.190
121 Gürcistan
22.440
125 Makedonya
20.000
144 Kosova
11.970
BMD Hedef Pazarlar içerisinde
ekonomik büyüklük açısından en
büyük 26. ülke konumundadır
CIA The World Fact Book
*Satın alma paritesine göre
Kaynak: IMF , CIA, OECD
11
GSYİH’deki Gelişim
Reel GSYH büyümesi 2008 yılında % 2,1 seviyesine gerilemiştir. Bu durum Rusya ile yaşanan
savaş sonrası Gürcistan ekonomisi %3,9 küçülmüştür. Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru
hattında devam eden inşaat faaliyetlerinin ülke ekonomisine olumlu etkileri nedeni ile son
yıllarda güçlü büyüme eğilimi gözlenmiştir.
GSYİH’deki Artış Hızı
12
Kaynak: IMF
Kişi Başı Milli Gelirde Gelişim
Ülkede artmakta olan gelir ve yaşam standartları, kayıt dışı ekonominin resmi ekonomiye
aktarımı ve turizm faaliyetleri kapsamında yol, otel, restoranların inşaat ve hizmetleri
gösterilmektedir.
Kişi Başı Milli Gelir - USD (Satın Alma Paritesi)
13
Kaynak: CIA World Factbook
Kişi Başı Milli Gelirde Dünyadaki Konumu
Gürcistan 2011 yılında 5,050 USD’lik kişi başı milli gelir ile Hedef Pazarlarda 3. grup arasındadır
Kişi Başı GSYİH (Satın alma paritesine göre-Bin $)
14
Kaynak: CIA Factbook
Enflasyon
2005-2008 döneminde yıllık enflasyon %10’lar seviyesine kadar çıkmıştır. Söz konusu enflasyon
özellikle gıda ve petrol fiyatlarındaki artış ile birlikte GSYİH’daki istikrarlı büyümeden
kaynaklanmaktadır. Global krizle birlikte talebin de düşmesiyle enflasyon oranlarında dramatik
bir düşüş yaşanmıştır. Son yıllarda Gürcistan ekonomisinin canlanmasıyla beraber enflasyonda
büyük artışlar görülmektedir.
Enflasyondaki Gelişim
15
Kaynak: OECD
Tüketici Fiyatlarında Gelişim
Gürcistan 2000-2011 yılları arasında tüketici fiyat endeksinde hedef pazarlar
arasında yükseliş gösteren ülkeler arasındadır.
Tüketici Fiyat Endeksi: 2000=100%
Tüketicilerin ortalama
harcama alışkanlıklarına
göre Gürcistan; Dünya
genelinde 55.; hedef
pazarlar içerisinde 8. en
pahalı ülke
konumundadır.
16
Kaynak: http://www.nationmaster.com
Para Biriminin Gücü
USD/GEL
USD’nin Lari Karşısındaki Gücü
• Rusya ile olan Osetya çatışması öncesinde Gürcistan’ın ulusal para birimi Lari, 2003 yılından itibaren
istikrarlı bir şekilde nominal ve reel olarak Dolar karsısında değer kazanmıştır. Bunun temel sebepleri
arasında Euro’nun Dolar karsısında güçlenmesi ve AB’nin Gürcistan’ın önemli bir ticaret ortağı olması yer
almaktadır. Bununla birlikte son yıllarda ülkeye gelen doğrudan yatırımlar, dış yardımlar ve ülke dışında
yasayan Gürcülerin gönderdiği dövizler Lari’nin değerini korumasına katkıda bulunmuştur.
17
Kaynak: IMF; exchangerates
Sektörel Dağılım
GSYIH’nın Sektörel Dağılımı – 2011
İşgücünün Sektörel Dağılımı-2011
Özellikle Gül Devrimi’nden sonra belli başlı şirketlerin özelleştirilmesiyle canlanan sınai sektör,
yolsuzluğa karsı başlatılan savaştan da olumlu etkilenmiştir. 2005 ile 2007 yılları arasında imalat
sanayi yıllık % 17’lik ve enerji üretim sektörü de yıllık % 8’lik bir büyüme oranı yakalamıştır. İmalat
sanayindeki bu büyüme özellikle metal, çimento ve gübreye olan dış talep ve ayrıca işlenmiş gıda,
meşrubat, yapı malzemeleri ve keresteye olan iç talepteki artışa bağlanmaktadır.
18
Kaynak: CIA World Factbook
Dış Ticaret
Gürcistan’ın ihracatını olumlu yönde etkileyen faktörlerden birisi de Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)
üyeliğidir. 2000 yılı Temmuz ayında DTÖ’ye kabul edilen Gürcistan, Kırgızistan, Letonya ve
Estonya’nın ardından DTÖ üyeliğine alınan dördüncü eski Sovyet cumhuriyetidir.
Dış Ticaret Dengesi – 2011 (Milyon – USD)
İthalat
İhracat
• İthalatta %14,2 paya sahip olan
Türkiye, Gürcistan’ın en önemli
ticari partneri olan Rusya ile
rekabet etmektedir. Diğer önemli
partnerler ise Azerbaycan ve
Ukrayna’dır.
• 2009 yılında Gürcistan’ın 101
ülke ile olumsuz ticari dengesi
kayıtlara geçmiştir. Fakat 2009
yılında olumlu ticari denge 30
ticaret ortağı ülkesi ile sağlandı.
19
Kaynak: The Economist
Doğrudan Yabancı Yatırım
2011 yılında Gürcistan, Hedef
Pazarlar arasında en çok yabancı
yatırımı kendine çeken 25. ülke
olmuştur
20
Kaynak: Worldbank
Türkiye Gürcistan Ticari İlişkiler-1
Yükselen ticaret hacmine ve buna ilaveten iki ülke arasında önemli tutarda sınır ticareti
bulunmasına rağmen iki ülke arasındaki ticaret imkânları bugüne kadar yeterince
değerlendirilememiştir. Bunun başlıca sebebi iki ülkeyi birbirine bağlayan altyapıdaki eksiklikler,
gelişmemiş bankacılık ilişkileri ve mevzuat boşluklarıdır. Öte yandan, yapılan kamuoyu
araştırmaları, Türk mallarının Gürcistan’da çok olumlu bir imaja sahip olmadıklarını
göstermektedir.
Türkiye – Gürcistan Dış Ticaret Verileri (Milyon USD)
İthalat
İhracat
Türkiye’nin Gürcistan’a 2009 yılı
ihracatında plastik ve plastikten mamul
eşyalar, elektrikli elektriksiz makine ve
cihazlar, demir çelik eşyalar, ağaç ve
ağaçtan mamul eşyalar, alüminyum ve
alüminyum eşyalar, motorlu kara
taşıtları; demir ve çelik gibi ürün grupları
en önemli yere sahip olmuştur.
Kaynak: TUIK
2000 yılında ihracatımızda 36’ıncı sırada yer alan Gürcistan, 2007 yılında 33’üncü sıraya
2009 yılında ise 31’inci sıraya, 2011 yılında 27’inci sıraya yükselmiştir. İthalatımızda ise 2000
yılında 46’ıncı sırada iken 2007 yılında 57’inci sıraya gerilemiş, 2009 yılında 56’ıncı sıraya
yükselmiş, 2011 yılında 62’inci sıraya gerilemiştir.
21
Türkiye Gürcistan Ticari İlişkiler-2
Gürcistan’ın Türkiye’den İthal Ettiği Ürünler
Gürcistan’ın Türkiye’ye İhraç Ettiği Ürünler
Türkiye’nin Gürcistan’a yaptığı ihracatta Halılar ve Yer Kaplamaları %0,6 , Örülmemiş Giyim Eşyası %0,5 , Örme Giyim
eşyası %0,4 ,Pamuk %0,34 , Ayakkabı %0,33 pay almaktadır.
22
Kaynak: TUIK
Gürcistan Bankacılık Sektörüne Bakış
• 1995 yılında sayısı 247’yi bulan bankalar 2006 yılı sonu itibarıyla Gürcistan Merkez Bankası
gözetimindeki 17 ana bankaya indirgenmiştir.
• 6 büyük banka toplam mevduatların %90’ına sahiptir.
• Sektör halen verimlilik sorunu yaşamakla birlikte son yıllarda artan yabancı yatırımlarla
gelişmeye devam etmektedir.
• 2007 basından 2009’a dek sadece yabancı yatırımla finanse edilen 4 yeni banka açılmıştır:
Azerbaycan – Gürcistan Uluslararası Bankası, Gürcistan HSBC Bankası, Halk Bankası
(Kazakistan sermayeli) ve KOR Standart Bankası (Suudi Arabistan sermayeli.)
• Bankacılık sektörünün zayıf kalmasının en önemli sebebi kayıt dışı ekonominin yüksek
düzeydeki varlığıdır. Kayıt dışı ekonominin işlemlerinin nakit olarak yürütülmesi bankacılığın
gelişimini engellemektedir.
• Gürcistan Menkul Kıymetler Borsası, 2000 yılında faaliyete başlamıştır. Son derece küçük
ve likit olmayan bir borsadır.
• Gürcistan Merkez Bankası verilerine göre, Gürcistan Bankacılık Sektörü’nün 2010 yılında
156,3 milyon GEL olan net karı, 2011 yılında 323 milyon GEL’e yükselmiştir. Ülkenin
bankacılık sektörü 2009 yılında 65 milyon GEL zarar etmişti.
23
Bankacılık Sektörünün Gelişimi
(%)
Özel Sektöre Verilmiş Yurtiçi Kredilerin GSYİH’deki Payı
2010
2000
24
Kaynak: Worldbank
Bankacılık Sektörünün Gelişimi
Yatırım için bankalardan finansman talep eden firmalar (%) - 2010
25
Kaynak: Worldbank
İçerik
1-Ülke Profili ve Makro Ekonomik Bakış
2-Sosyo-Ekonomik ve Demografik Yapı
3-Perakende Pazarı ve Rekabet
4-Emlak
5-Dış Ticaret
6-İnsan Kaynakları Uygulamaları
7-Ürün Yönetimi ve Pazarlama
8-Finansal Yapı ve Dinamikleri
Nüfus Yapısı
Gürcistan hedef pazarlar arasında en fazla nüfusa sahip 22. ülkedir.
Nüfus (Milyon Kişi – 2011)
27
Kaynak: CIA Factbook
Nüfus Yapısı
1989 yılında gerçekleştirilen nüfus sayımından bugüne kadar, 5,5 milyon olan ülke nüfusu yaklaşık
%20 oranında düşüş göstermiştir. Nüfustaki bu ciddi düşüş düşen doğum oranı, büyük çaptaki göç
ve ülkeden kopan bölgelerdeki (Abhazya ve Güney Osetya) nüfusun sayılamamasından
kaynaklanmaktadır. Doğum oranının düşmesine ve büyük çaplı göçe, sivil savaş nedeni ile yaşanan
sıkıntılar ve ülke ekonomisindeki kötüye gidiş neden olmuştur.
Nüfus Yapısı - 2011
+64
2.397.031
0-14
Kadın
15-64
4.585.874
+64
2.188.843
0-14
Erkek
15-64
Toplam
Nüfus
Kaynak: CIA Index
Cinsiyet
Dağılımı
Yaş Dağılımı
28
Nüfus Yapısındaki Gelişim - 2011
Doğum Oranı
10.73 doğum / 1.000 kişi
Ölüm Oranı
9.92 ölüm / 1.000 kişi
Göç Oranı
-4.06 göç / 1.000 kişi
Şehirleşme
Şehirleşme Büyüme Oranı
%53
%-0.4
Ortalama Yaşam Süresi
77.12 yıl
Erkek
73.8 yıl
Kadın
80.82 yıl
29
Kaynak: CIA Factbook
Kişisel Özellikler
30
Kaynak: CIA Factbook
Şehirleşme-1
Ülke genelinde şehirleşme hedef pazarlar arasında son sıralarda yer almaktadır.
31
Kaynak:CIA Factbook
Şehirleşme-2
Nüfus Sayısına Göre En Büyük 10 Şehir
Tbilisi
1,066,100
Kutaisi
186,300
Batumi
121,806
Rustavi
116,384
Zugdidi
75,550
Gori
49,500
Poti
47,150
Akhaltsikhe
46,134
Sukhumi
43,700
Samtredia
29,700
32
Kaynak:World Gazetteer
İşgücü
Gürcistan hedef pazarlar arasında en fazla 19. iş gücüne sahip ülke olmakla
beraber çalışan kesimin toplam nüfusa oranı yaklaşık 2/5’dir.
İşgücü sayısı (Milyon Kişi – 2011)
33
Kaynak: CIA Factbook
GSYİH’nin İşgücüne Paylaşımı
Gürcistan hedef pazarlar arasında yaklaşık 16,700 USD’lik çalışan başına düşen
GSYİH ile orta grup içerisindedir.
Çalışan Başına Düşen GSYİH
(Satın alma paritesine göre Bin USD)-2011
34
Kaynak: CIA Factbook
İşsizlik
Gürcistanda krizin de etkisi ile 2011 yılı sonu itibariyle işsizlik % 16,7ye ulaşmıştır.
Resmi verilere göre, Gürcistan Dünya'da işsizliğin en fazla olduğu 155’inci ülke.
• Kaliteli iş gücü yetiştirme potansiyeli olan Gürcistan’da işsizlik oranı göreceli olarak yüksek bir
düzeyde seyretmektedir. Hükümet, rüşvetçiliği önlemek ve becerikli iş gücünü kaybetmemek
için kamudaki ücretleri özel sektördekiyle aynı çizgiye getirmeye çalışmış ve reel ücretlerde
2004 yılında %18,1 artış olmuştur.
• İstatistiki göstergelere göre göç eden nüfusun büyük çoğunluğu çalışma yaşında olup, bu
kişilerin çok büyük bölümü meslek sahibi ya da yüksek eğitim görmüş kişilerdir. Çalışma
yaşındaki nüfusun ülkeden göçü doğum oranlarının düşmesine de neden olmuştur. Ancak
Rusya’da yaşamakta olan yaklaşık 750 000 Gürcü, Rusya’nın 2001 yılında uygulamaya
başladığı ve ülkede kalmayı zorlaştıran yeni vize rejimi nedeni ile ülkeye geri dönmeye
başlamıştır.
• İşsizlik genç nüfus içerisinde daha yüksek olduğu gözlemlenmektedir. Özellikle 15-24 yaş arası
genç kadın nüfusta görülen işsizlik oranı %36 seviyesindedir.
• Ülke genelinde fakirlik seviyesi %31 civarındadır.
• Satın alma gücü paritesine göre 12 aylık bir çalışan ücreti 279 USD seviyesindedir.
35
Kaynak: WorldBank, CIA Factboook
Sosyo Ekonomik Gruplar
Gürcistan sosyo ekonomik grupları 2005-2008 yılları arasında incelendiğinde en
zengin %20lik kesimdeki 0,6% puanlık yükselme karşısında diğer tüm gruplarda
düşüş gözlemlenmektedir.
Sosyo Ekonomik Grupların %20’lik Dilimlere Göre Kırılımı
100%
En Zengin
5.%20’lik Dilim
4.%20’lik Dilim
3.%20’lik Dilim
2.%20’lik Dilim
En Fakir
1.%20’lik Dilim
36
Kaynak: Worldbank
İçerik
1-Ülke Profili ve Makro Ekonomik Bakış
2-Sosyo-Ekonomik ve Demografik Yapı
3-Perakende Pazarı ve Rekabet
4-Emlak
5-Dış Ticaret
6-İnsan Kaynakları Uygulamaları
7-Ürün Yönetimi ve Pazarlama
8-Finansal Yapı ve Dinamikleri
Perakende Pazarına Genel Bakış
Hazır giyim ve ayakkabı perakende sektörü 2004-2009 yılları arasında istikrarlı
büyüme gösterirken, 2008 sonunda yaşanan krizin etkisiyle hızlı bir küçülme
yaşamıştır.
Gürcistan Hazır Giyim ve Ayyakabı Perakende Pazarı (Milyon GEL)
Perakende pazarının 2008 değerlerine tekrar 2013 yılında gelmesi beklenmektedir.
38
Kaynak: Euromonitor
Tüketim Eğilimi
Hanehalkı Tüketim Gelişimi-Tiflis
Yıllık Ortalama Kişibaşı
Harcama Dağılımı-Kasım 2009
(%)
USD
Hazır Giyim
239
Ayakkabı
170
Kişisel Elektronik Eşya
136
Kitap Dergi
49
Tatil ve Gezi
230
Hanehalkı tüketim dağılımında 2000-2008 döneminde gıda, hazır giyim ve dayanıklı
tüketim malları tüm harcamalar içerisinde payını düşürmüştür.
Kişibaşı harcamalarda hazır giyim ve ayakkabıya yıllık 409 USD harcanırken, yapılan
araştırmada katılımcıların sadece %11-17 si daha fazla harcama yaptığını belirtmiştir.
39
Kaynak: GFK
Tüketici Eğilimi
Hazır Giyim
1. Tiflis’te tüketicilerin %56’sı yıl içerisinde birden fazla hazır giyim
alışverişi yapmaktadır.
2. %21’i her ay en az bir hazır giyim alımı yapıyor.
3. 18-25 yaş arası tüketicilerin %5i her hafta; %34’i her ay; % 54’i yıl
içerisinde birden çok kere alışveriş yapmaktadır.
Ayakkabı
1. Tiflis’te tüketicilerin %68’î yıl içerisinde birden fazla ayakkabı
alışverişi yapmaktadır.
2. Sadece %20’si yıl içerisinde sadece bir kere ayakkabı alışverişi
yaptığını belirtmiştir.
3. Ayakkabı alışverişinde gözlemlenen trendler: yaş ve cinsiyetten
bağımsız gelir durumuna paralel
Spor
Giyim
1. Tiflis’te tüketicilerin %33’ü son 2 yıl içerisinde spor giyim veya eşyası
almadığını belirtmiştir.
2. %32 yılda bir kere bu segmentte alışveriş yaparken; %24’ü yıl
içerisinde birden fazla alışveriş yapmaktadır.
40
Kaynak: GFK-Kasım 2009
İçerik
1-Ülke Profili ve Makro Ekonomik Bakış
2-Sosyo-Ekonomik ve Demografik Yapı
3-Perakende Pazarı ve Rekabet
4-Emlak
5-Dış Ticaret
6-İnsan Kaynakları Uygulamaları
7-Ürün Yönetimi ve Pazarlama
8-Bilgi Teknolojileri Uygulamaları
9-Finansal Yapı ve Sektöre Özel Fırsatlar
Genel
• AVM ve cadde mağazacılığı bölge ülkelere kıyasla az gelişmiş ve yetersiz.
• Perakende hacminin %60’sından fazlasının Tiflis şehrinden yaratıldığı
tahmin edilmektedir.
• Alışveriş merkezi ve caddelerin en yoğun olduğu şehir Tiflisdir.
• Tüketiciler alışveriş merkezleri ve caddeleri alışveriş için eşit ağırlıkta
değerlendirmektedir.
• Tiflis’te kiralanabilir alan 2009 sonu itibariyle 60,000m2’den azdır.
• Önümüzdeki dönemde AVM perakendeciliğin daha da ön plana çıkması
beklenmektedir.
42
AVM’lere Tüketicilerin Bakışı
• Tüketicilerin 1/3 AVM’lere sadece gıda alışverişi için gelmektedir.
• Hazır giyim ve ayakkabı alımı için AVM’lerin tercih oranı %28’dir.
• Genç nesil AVM’leri çok daha yoğun ziyaret etmektedir.
• Genç neslin AVM’leri ana tercih sebebi hazır giyim ve ayakkabı
alışverişiyken, 36-65 yaş arası tüketiciler öncelikli olarak gıda alışverişi için
tercih etmektedir.
• Yüksek gelir düzeyindeki tüketicilerin AVM’leri daha yoğun ziyaret ettiği
gözlemlenmektedir.
• Düşük gelir düzeyine sahip tüketicilerin %44’ü AVM ziyareti yapmamaktadır.
43
Kaynak: GFK-Kasım 2009
AVM’lere Tüketicilerin Bakışı
(%)
En iyi AVM’ler - Tiflis
• Kidobani ve Goodwill AVM’ler
arasında tüketicilerin nezninde yoğun
olarak hatırlanıp ve en iyi alışveriş
merkezi olarak değerlendirilmektedir.
• Tüketicilerin yoğun olarak alışveriş
yaptığı iki AVM sırasıyla Kidobani ve
Goodwill’dir.
44
Kaynak: GFK-Kasım 2009
AVM’lere Tüketicilerin Bakışı-2
Tüketicilerin AVM’den Bekledikleri
(%)
45
Kaynak: GFK-Kasım 2009
Cadde Mağazacılığı
Son 3 Ay İçerisinde Nerden Alışveriş Yaptınız?
(%)
En Yoğun Nerden Alışveriş Yapıyorsunuz?
(%)
Son 3 ay içerisinde tüketicilerin %41’i en az bir kere en iyi caddelerden birinde alışveriş yapmıştır.
Ulaşılabilirlik ve marka karması seçimdeki en önemli iki kriterdir.
46
Kaynak: GFK-Kasım 2009
Ticari Koşullar
• Caddelerde klasik kira sözleşmeleri 1-3 yıl arası değişmektedir.
• M² kira bedelleri 15-70 USD arasında değişiklik göstermektedir.
• Rustaveli Meydanı 29-70 USD/m²
• Pekini (Gamsakhurdia) ve Chavchavadze Caddesi 16-55 USD/m²
• Agmashenebeli 15-35 USD/m²
• AVM’lerde kira değerleri bulunduğu kat ve talep edilen m² göre farklılık göstermektedir.
• Pixel34 76-85 USD/m²
• Kidobani 50-56 USD/m²
• Georgian Trade Center 50-85 USD/m²; çok katlı mağazalarda 8.5-10 USD/m²
• Megaline 17-22 USD/m²
47
Kaynak: DTZ Research
İçerik
1-Ülke Profili ve Makro Ekonomik Bakış
2-Sosyo-Ekonomik ve Demografik Yapı
3-Perakende Pazarı ve Rekabet
4-Emlak
5-Dış Ticaret
6-İnsan Kaynakları Uygulamaları
7-Ürün Yönetimi ve Pazarlama
8-Finansal Yapı ve Dinamikleri
Gürcistan’da İthalat Rejimleri
• Ülkenin iç pazarının küçük ölçekli olması ve ekonomik problemler nedeniyle daha açık ve liberal bir
dış ticaret rejime yönelmiştir
• Gürcistan Gümrük İthalat Rejimi kapsamında ithal edilecek eşyanın belirlenen gümrük vergilerinin
ödenmesi, ayrıca, ilgili mevzuatta yer alması durumunda ülke ve/veya uluslararası standartlara uygun
olduğunun ibraz edilmesi gerekmektedir.
• 2006 yılı Nisan ayında Gürcistan’da yürürlüğe giren yeni gümrük prosedürü ile gümrükleme
aşamasındaki işlemler oldukça basitleştirilmiştir. Bu çerçevede, daha önce gümrükleme işlemleri
sırasında alınan harç kaldırılmıştır.
• Hükümet, ithalatta uygulanan gümrük vergilerinin aşamalı olarak sıfıra indirilmesini planlamaktadır.
Ancak, bu konuda özellikle tarım sektörünün hassasiyeti üzerinde yoğunlaşan bir muhalefet de
bulunmaktadır
• Özel şahıslar gümrük beyannamesini Gürcüce, Rusça veya İngilizce olarak doldurabilmektedirler.
Gümrük Vergisi (malın cinsine göre %0’dan %12’ye kadar) ve KDV %18.
49
İthalat Esnasında Uygulanan Vergiler
Gümrük Vergisi:
Genel:
Oranla
%12
Katma Değer Vergisi:
Genel:
%18
50
Kaynak: DTM
Gürcistan’da Dış Ticaret Süreçlerinin Değerlendirilmesi
Dünya Bankası tarafından 183 ülke için yapılan bir araştırmada; Gürcistan dış
ticaret süreçlerinde hedef pazarlar içerisinde yüksek performans gösteren ülkeler
arasındadır.
Dış Ticaret Süreçlerinin Değerlendirilmesi (1: En iyi)
51
Kaynak: Dünya Bankası
Gümrük Mevzuatında Yaşanmış Süreçler
İthalat esnasında ürünlerin
gümrükten çekilme süreci(gün)
Gümrükten ürün çekilme süreci bölgesel
ortalamanın üzerinde olup dünya geneli ile
paralellik göstermektedir.
Mevzuata göre 13 gün içerisinde çekilmesi
gerekiyor.
İthalatçı firmaların Gümrük ve Vergi
Mevzuatını Ana Sorun Görmesi (%)
İthalat rejimlerinin gevşetilmesiyle 2010 yılı
içerisinde süreçler dünya ve bölge ülkelere göre
daha sıkıntısız olduğu değerlendirilmektedir.
52
Kaynak: Enterprise Survey; IFC
İthalat Lisansı
İthalat Lisansı Almak İçin
Geçen Süre (gün)
İthalatçı lisansı alabilmek için
harcanan süre dünya ortalamasının
altındadır.
53
Kaynak: Enterprise Survey; IFC
Gürcistan’daki Resmi Kurumlar ve Dernekler
T.C Tiflis Büyükelçiliği
Prospekt David Agmashenebeli No: 61 380002 Tiflis
Tel: 9953295 30 46
Faks: 9953295 18 10
T.C Tiflis Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği
35 Chavchavadze Ave. Tiflis
Tel: +995 (32) 25 12 89
Faks: +995 (32) 25 12 98
T.C Tiflis Büyükelçiliği Ekonomi Müşavirliği
Prospekt Davıd Agmashenebeli No: 61, 380002 Tiflis
Tel: 0099532 943082
Fax: 0099532 943082
Ekonomi Bakanlığı
Adres: 4,9 Aplrili St. 380008, Tbilisi
Tel: 29 0923 / 23 58 82
Faks: 98 28 48 / 98 28 67
Ticaret ve Dış İlişkiler Bakanlığı Yabancı Yatırımlar Bölümü
42 Kazbegi St. 380011, Tiflis
Tel: 39 47 72
Faks: 94 21 17
Maliye Bakanlığı
70 I. Abashidze St. 380062, Tiflis
Tel: 22 68 05 / 29 20 77 / 23 56 24
Faks: 29 23 68
54
Kaynak: DTM
Gürcistan’daki Resmi Kurumlar ve Dernekler
Tarım ve Gıda Bakanlığı
41 Kosova St. Tiflis
Tel.22 51 86
Dış İşleri Bakanlığı
4 Chitadze St. 380008, Tiflis
Tel: 98 93 77
Faks: 99 72 49
Sanayi Bakanlığı
28 K. Gamsakhurdia ave. 380062, Tiflis
Devlet Mülk İdaresi Bakanlığı
64 I. Chavchavadze ave. 380062, Tiflis
Tel: 29 48 75
Faks: 22 52 09 / 29 28 04
Ulaştırma Bakanlığı
12 Kazbeki St. 380060, Tiflis
Tel: 93 28 46
Faks: 93 91 45
Petrol Bakanlığı
10 Lermontov St. 380007, Tiflis
Tel: 99 60 98
Faks: 93 35 42
Haberleşme ve Posta Bakanlığı
2, 9 April St. 380008, Tiflis
55
Kaynak: DTM
Gürcistan’daki Resmi Kurumlar ve Dernekler
Gürcistan Milli Bankası
Leonidze Str. 3/5 380027, Tiflis
Tel. 99 65 05
Faks: 99 98 85
Gürcistan Gümrük İdaresi
4, Abzianidze Ave. 380103, Tiflis
Tel: 76 84 40 / 33 25 58
Faks: 76 80 74
Gürcistan Yatırım Merkezi
16, Zandukeli Str. 380008, Tiflis
Tel: 93 31 18 / 92 18 39
Faks: 92 18 40
Devlet İstatistik Dairesi
K. Gamsakhurdia Ave. 4, 380015, Tiflis
Tel: 33 11 17 / 33 05 40
Faks: 93 24 14 / 99 56 22
Gürcistan Sanayi ve Ticaret Odası
11, Chavchavadze Ave. 380079, Tiflis
Tel: 23 00 45
Faks: 23 58 60
Gürcistan Ekonomisini Canlandırma Uluslararası Birliği
10a, Chovelidze Str. Tiflis
Tel: 95 02 10
56
Kaynak: DTM
İçerik
1-Ülke Profili ve Makro Ekonomik Bakış
2-Sosyo-Ekonomik ve Demografik Yapı
3-Perakende Pazarı ve Rekabet
4-Emlak
5-Dış Ticaret
6-İnsan Kaynakları Uygulamaları
7-Ürün Yönetimi ve Pazarlama
8-Finansal Yapı ve Dinamikleri
İş Gücü Profili
1. Ülke genelinde perakendeciliğin az gelişmiş olmasından dolayı kaliteli
işgücü sıkıntısı çekilmektedir
2. Şirkete ve markaya bağlılık düşük
3. Yabancı bir şirkette ve markada çalışabilme özellikleri diğer ülkelere göre
daha düşük
4. Part-time çalışma isteği ortalama seviyesinde
58
Kaynak: PwC, Dünya Bankası
Haftalık Azami Çalışma Süresi
Haftalık Azami Çalışma Süresi (saat)
59
Kaynak: 2008 Country Reports on Human Rights Practices
Yıllık Brüt Asgari Ücret
Yıllık brüt asgari ücret seviyesi en düşük olan ülke Gürcistandır.
Yıllık Brüt Asgari Ücret ($)
60
Kaynak: 2008 Country Reports on Human Rights Practices
İnsan Kaynakları Kriterleri
İnsan Kaynakları
Kriterleri
Gürcistan
Doğu Avrupa &
Afrika
OECD
İşe Alım Süreci Zorluk
Endeksi
0
32
27
Çalışma Saatlerindeki
Katılık Endeksi
20
30
30
İş Akdi Fesih Süreci
Zorluk Endeksi
0
26
23
İstihdam Katılık Endeksi
7
29
26
İşten Çıkarma Maliyeti
4
28
27
En Yüksek: 1
En Düşük : 100
61
Kaynak: Doing Business; Dünya Bankası
İçerik
1-Ülke Profili ve Makro Ekonomik Bakış
2-Sosyo-Ekonomik ve Demografik Yapı
3-Perakende Pazarı ve Rekabet
4-Emlak
5-Dış Ticaret
6-İnsan Kaynakları Uygulamaları
7-Ürün Yönetimi ve Pazarlama
8-Finansal Yapı ve Dinamikleri
Tüketici Dinamikleri
• Tüketiciler özellikle kriz dönemlerinde ucuz ve markasız ürünlere hızlı bir
geçiş yapmaktadır.
• İkinci el ürünler orta ve düşük gelire sahip segmentte kriz zamanda tercih
edilmektedir.
• 18-35 yaş tüketiciler markalı ürünlere daha fazla ilgili.
• Markalı markasız ürün ayırımında ana kriter tüketicinin gelir düzeyi.
• Marka bağlılığı genel olarak düşük.
63
Kaynak: DTZ Research
Ürün Tedarik Sürecinde Zorluklar ve Maliyetlendirme
Gümrük süreci bölge ülkelere kıyasla daha esnek olarak değerlendirilebilir.
Maliyetlendirme
• Yasal yollarla yapılan gümrük işlemlerinde ürün bedelinin %15-%40’ı
perakendeci için taşıma maliyeti olarak ortaya çıkmaktadır.
Süre
• Gümrük süreci perakendecilerin sezon açılış süreçlerini etkileyebilecek
seviyede değildir.
64
Kaynak: DTZ Research, PwC, Worldbank
İletişim Mecralarına Yapılan Harcamalar
İletişim mecralarına yapılan harcamalar her yıl ciddi bir büyüme göstermektedir.
130 milyon USD’lik pazarın %82’sine televizyon mecrası hakimdir.
• İnternet pazarlama aracı olarak uzun vadede marka oluşumuna büyük katkıda
bulunacağı düşünülmektedir.
• Televizyonun iletişim bütçeleri içerisindeki payında önümüzdeki dönemde düşüş
beklenmektedir.
İletişim Mecralarının Payı-2009
En Çok İzlenen TV
Kanalları
1. Imedi TV
2. Rustavi 2
3. Music Box
65
Kaynak: Tibilisi Times
İçerik
1-Ülke Profili ve Makro Ekonomik Bakış
2-Sosyo-Ekonomik ve Demografik Yapı
3-Perakende Pazarı ve Rekabet
4-Emlak
5-Dış Ticaret
6-İnsan Kaynakları Uygulamaları
7-Ürün Yönetimi ve Pazarlama
8-Finansal Yapı ve Dinamikleri
Yasal Süreçler: Şirket Kurulumu
Gürcistan’daki kanuna göre, Gürcistan’da ticari faaliyette
bulunmak için öncelikle bir hukuki statünün oluşması gerekmektedir.
Önemli Hususlar
• Bunun için bir şirket tüzüğünün oluşması ve tüzüğün ülke birimlerince (Bölge Vergi
Dairesi) onaylanması gerekmektedir.
• Bu işlemden sonra şirket adı altında resmi bir statü oluşmuş olup, ülke içinde ve ülke
dışında şirket temsilcilikleri açılması, her türlü (şirket tüzüğünde belirtilen, yasalarca
yasak olmayan ya da özel izin gerektirmeyen) ticari faaliyette bulunulması mümkün
olmaktadır. Bu işlemler tamamlandıktan sonra Gürcistan vatandaşlarına tanınan bütün
hak ve yükümlülükler eşit olarak yabancılara da sağlanmaktadır.
• Buna paralel olarak şirkette Gürcü ortak yada Gürcü Müdür bulundurma şartı yoktur.
67
Kaynak: PwC, KPMG, DTM
Yasal Süreçler: Limited Şirket
Ülkede kurulacak şirket için genellikle tavsiye edilen şekil Limited (Ltd.) şirkettir. Bu
şirket tüzüğüne göre bir ya da birden fazla şirket kurucu ortağı olabilir. Buna göre
gerekli belgeler şunlardır:
1. Şirket sermayesi için en az 200 Lari bankaya yatırılmalıdır. Bu sermaye nakit olarak da
olabilir. Şirket kuruluş işlemlerinden sonra (yaklaşık 10 gün) anılan nakit sermaye geri
çekilip şirket faaliyetleri için kullanılabilir.
2. Şirket faaliyetlerini yürütebilmesi için bir ofis gerekmektedir. Ofis sahibi/sahipleri
tarafından, kurulacak ofis için herhangi bir itirazları olmadığına dair gerekli birimlere bir
yazı iletilmesi gerekmektedir.
3. Şirket kurucularının/ortaklarının kimlik bilgileri, adresleri, sermaye pay dağılımı,
Müdürün ve Genel Müdürün kimler olacağı hakkında bilgiler gerekmektedir.
4. Kuruluş işlemleri ortalama 3 ila 10 günde tamamlanmakta olup, şirket belgeleri, mühür
ve makbuzlar şirket yetkililerine yukarıda belirtilen süre içerisinde teslim edilmektedir.
68
Kaynak: PwC, KPMG, DTM
Yasal Süreçler: Temsilci Ofis
Temsilci Ofis için Gerekli Belgeler
1. Şirketin kuruluşu ile ilgili Resmi Gazete’de yayımlanan “Şirket Tüzüğünün” Gürcüceye
tercümesi.
2. Şirket müdürünün ya da Yönetim Kurulu yetkililerinin Gürcistan’da şube ya da
temsilcilik açılması hakkında bir karar alması.
3. Gürcistan’da faaliyette bulunmak için yine şirket müdürü ya da Yönetim Kurulunca
yetkili şahsın veya müdürün/temsilcinin atanmasına dair alınacak karar.
4. Gürcistan’da açılması planlanan ofisin/büronun faaliyette bulunabilmesi için, ofisin/
büronun adresi yetkilisince hazırlanacak onay yazısı (noter onaylı).
5. Şirketin Gürcistan’daki temsilcisi ya da müdür olarak atanan şahsın kimlik bilgileri,
mesleği, adresi ve görev ve yetkisini belirten bir yazı.
6. Türkiye’de temin edilecek belgelere ilave olarak, Gürcistan yasa ve yönetmelikleri
çerçevesinde hazırlanacak ek belgeler de resmi birim ya da kuruluşlara onay için
sunulacaktır.
7. Kuruluş, Mahkeme onayından sonra yaklaşık 10 gün içinde resmi statüye kavuşmuş
olmaktadır.
Gürcistan’da mevzuatın sık değiştiği hususu göz önüne alınarak, söz konusu prosedürlerde
yapılan değişikliklerin güncel olarak takip edilmesinde fayda bulunmaktadır.
69
Kaynak: PwC, KPMG, DTM
Şirket Kuruluşu
Gürcistan’da iş kurulum süreci hızlı ve maliyet açısından ucuz ilerlemektedir.
Prosedürler ve geçen süreç bölge ortalamasının altındadır.
Gürcistan
Bölge
OECD
Prosedürler
2
6
5.7
Süre (gün)
2
16
13
Maliyet (%Kişi başı GNI)
4,3
8.3
4.7
Min. Ser.(% Kişi başı gelir)
0
10
14.1
70
Kaynak: Doing Business, Worldbank
Vergi Mevzuatı
Vergi Türü
Oran
• Kurumlar Vergisi Oran
% 15
• Gelir Vergisi Oranı
Tüzel kişiler için:%20, Özel kişiler için: % 12
• Katma Değer Vergisi
%18 ve %0
• Gümrük Vergisi
Ürün gurubuna göre değişir
• Kar Payı Transfer vergisi
01.01.2009 itibari ile: % 5
• Yurtdışından alınan hizmet için
stopaj oranı
%4
• Tüzel kişiler için
konut ve demirbaş vergisi
Toplam tutar üzerinden en az %1
71
Kaynak: PwC, KPMG, DTM
Muhasebe Standartları ve Uyulması Gereken Kurallar
Ülkedeki tüm şirketlerde UFRS (Uluslar arası Muhasebe Raporlama
Standartları) kullanımı Gürcistan Meclisi tarafından kabul edilmiştir.
72
Kaynak: PwC, KPMG, DTM