UNESCO 2015 Nobel Kimya Ödülünü Kazanan Türk Bilim Adamı

UNESCO 2015 Nobel Kimya Ödülünü Kazanan Türk Bilim Adamı

UNESCO 2015 Nobel Kimya Ödülünü Kazanan
Türk Bilim Adamı Aziz SANCAR’ı Kutluyor.
DNA’nın kendisini nasıl onardığı konusu kanser ve diğer hastalıkların anlaşılması için önem
teşkil etmektedir. 2015 Nobel Kimya Ödülü "hücrelerin hasarlı DNA'yı nasıl onardıkları ve
genetik bilgiyi nasıl koruduklarını moleküler düzeyde belirleme” alanındaki çalışmalarından
dolayı Tomas Lindahl, Paul Modrich ve Aziz Sancar’a verilmiştir. Sancar, bilim alanında Nobel
ödülü kazanan ilk Türk ve gelişmekte olan ülkelerde bilimin ilerlemesi için Dünya Bilim
Akademisi (TWAS)’nin Nobel Kimya Ödülünü kazanan 7. Üyesidir.
Nobel Kurumu ile 7 Ekim 2015 tarihinde yaptığı röportajda Aziz Sancar, “Yıllar boyunca
yaptığım tüm çalışmaların tanınmasından onur duyuyorum. Aynı zamanda, ailem, ülkem ve
yaşadığım ülke için gurur duyuyorum; özellikle Türkiye için bu çok önemli.” dedi.
69 yaşında olan Sancar, Türkiye’nin Güneydoğu bölgesinde bulunan ve Suriye’ye sınıra olan
Mardin ilinin küçük bir kasabasında sekiz çocuklu bir ailenin yedinci çocuğu olarak doğdu.
2005 yılında Ulusal Bilimler Akademisi (ABD) tarafından yayınlanan bildiriler kitabında
bulunan özgeçmişinde, anne ve babasının okuma yazma bilmediklerini ancak eğitimin önemini
bildiklerini ve tüm çocuklarının eğitim almalarını sağlamak için ellerinden geleni yaptıklarına
yer verdi. Sancar, Türkiye İstanbul Tıp Fakültesini 1969 yılında bitirmiştir. Dallas Texas
Üniversitesinde moleküler biyoloji alanında 1975 yılında master derecesini ve 1977 yılında
doktora derecesini almıştır.
Sancar 1994 yılında Güneyde bilimin desteklenmesini hedefleyen dünyanın seçkin bilim
akademisi TWAS’a seçilmiştir. TWAS dünyanın en büyük Güney doktora ve doktora sonrası
araştırma bursu programını yönetmektedir ve 1134 üyesi arasında 16 Nobel Ödülün kazanan
üyesi bulunmaktadır. TWAS şu anda UNESCO içinde bir program birimidir ve mühendislik ve
bilimi güçlendirerek gelişmekte olan ülkelerde açlık, hastalık ve yoksulluk gibi zorluklarla
mücadele edebilme bilgi ve becerisini inşa etmek amacıyla kurulmuştur.
Sancar’ın araştırması DNA’nın kendini nasıl onardığı merkezlidir. Sancar, ultraviyole
radyasyonlarının neden olduğu mutasyonları tanıyan enzimleri keşfetmiş ve daha sonra hasarlı
genetik kodu kaldırmak için DNA’yı kesmiştir. Sancar’ın ilk buluşu Yale Üniversitesinde E.
coli bakterisi odaklı olup, yakın zamanlarda Kuzey Carolina Üniversitesinde, insanlarda DNA
onarımı çalışmalarını detaylandırmıştır.
Sancar ile birlikte ödülü paylaşan gen onarımı konusunda öncü buluşlar yapan iki bilim adamı
İsveçli Tomas Lindahl ve Amerikan Paul Modrich’tir. Lindahl, UK Hertfordshire Francis Crick
Enstitüsü ve Clare Hall Laboratuvarında çalışmalarını sürdürürken; Modrich, Howard Hughes
Tıp Enstitüsü, Duke Üniversitesi Tıp Fakültesi ve aynı zamanda Kuzey Carolina
Üniversitesi’nde çalışmalarını sürdürmektedir.
DNA doğası gereği istikrarsızdır. Her gün milyonlarca defa hücreler yenilenir; DNA kopyalanır
ve her yeni hücreyle paylaşılır. Bu süreçte hatalar ortaya çıkabilir ya da hasar UV radyasyonu
veya kanserojen maddeler gibi dış kaynaklardan oluşabilir.
*Bu
metin
http://www.unesco.org/new/en/media-services/singleview/news/nobel_prize_in_chemistry_awarded_to_twas_fellow_aziz_sancar/
adresinden
Türkçeleştirilmiştir.
Prof. Dr. Aziz SANCAR Kimdir?
8 Eylül 1946 tarihinde Mardin'in Savur ilçesinde sekiz
çocuklu bir ailenin yedinci çocuğu olarak dünyaya geldi.
İlk eğitimini Mardin'de tamamladı. 1963'te girdiği
İstanbul Tıp Fakültesi'ni 1969'da bitirdikten sonra iki yıl
Savur'da sağlık ocağında hekimlik yaptı. Daha sonra
Dallas Texas Üniversitesinde Moleküler Biyoloji
dalında doktorasını tamamladı. Yale Üniversitesi'nde
DNA onarımı dalında doçentlik tezinden sonra DNA
onarımı, hücre dizilimi, kanser tedavisi ve biyolojik saat
üzerinde çalışmalarını sürdürdü. 415 bilimsel makale ve
33 kitabı yayımladı. Şu anda ABD'deki Kuzey Carolina Üniversitesi Biyokimya ve Biyofizik
Bölümü Öğretim Üyesi olarak çalışmalarına devam eden Sancar biyokimya profesörü ve
öğretim üyesi olan Gwen Boles Sancar ile evlidir. Aynı zamanda eşi ile birlikte Carolina Türk
Evi kurucusudur.
Ödülleri ve başarıları:
-
-
ABD Ulusal Bilim Vakfı (National Science
Foundation) Genç Araştırmacı Ödülü (1984)
Amerikan Fotobiyoloji Derneği (American
Society for Photobiology) Ödülü (1990)
ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü (National
Institutes of Health) Ödülü (1995)
TÜBİTAK Ödülü (1997)
ABD Fen ve Sosyal Bilimler Akademisi
(American Academy of Arts and Sciences)
Ödülü (2004)
ABD Ulusal Bilimler Akademisi Üyesi
(2005)
TÜBA (Türkiye Bilimler Akademisi) Ödülü
(2006)
Dallas Texas Üniversitesi Seçkin Mezun
Ödülü (2009)
Sinica Akademisi Seçkin Misafir Profesör
Ödülü (2014)
Amerikan Biyokimya ve Moleküler Biyoloji Derneği (ASBMB)Vallee Ödülü (2015)
Vehbi Koç Ödülü (2007)
2015 Nobel Kimya Ödülü