K›y› - Silva Bingaz

AGOS
21
25 MAYIS 2007
‹nsan› midesinden yakalayan
foto¤raflarla en temele geri dönüfl...
• Niye foto¤raf çekiyorsun?
S. B‹NGAZ - Önümdeki kutular› açmak çok hofluma
gidiyor. Karfl›ma ç›kacak herfleyden, daha do¤rusu aç›lma
an›nda acayip bir heyecan yafl›yorum. Foto¤raf çekme an›nda da öyle. Bir tür aflk duygusu asl›nda.
UL‹SfotoFest uluslararas› kurumlar›n
da deste¤iyle bafllad›. Festival
kapsam›nda, “K›y›” konusuyla
• Bir derdin var herhalde anlatmak istedi¤in....
S. B‹NGAZ - Asl›nda anlat›labilece¤ine inand›¤›m,
mutsuzlu¤un daha derin bir fley oldu¤unu düflünüyorum.
Mutluluk bir sonuç, sonucu açman›n bir anlam› yok. Mutsuzluk daha derin. Daha karmafl›k. Bu karmafl›kl›¤› göstermek, asl›nda bir tür rahats›z edicili¤i göstermek, korkunçlu¤u göstermek. ‹yi bir foto¤raf dizisinin içinde korkunç olan›n, rahats›z edici olan›n varolmamas› söz konusu de¤il benim için.
2002’den beri yaklafl›k bin makara
foto¤raf çekmifl olan Silva Bingaz’›n
da foto¤raflar› sergileniyor
TAL‹N SUC‹YAN
‹
stanbul geçti¤imiz hafta yeni
bir festivale ev sahipli¤i yapmaya bafllad›. Dünyan›n çeflitli
ülkelerinden foto¤rafç›lar›n
sergilerinin yap›ld›¤›, filmlerin
gösterildi¤i, panellerin düzenlendi¤i UL‹SfotoFest uluslararas› kurumlar›n da destekleriyle bafllad›. “Kente foto¤raf ya¤›yor” slogan›n› tafl›yan UL‹SfotoFest kapsam›nda ele al›nan
konular aras›nda, kent ve kentlileflme ile dünyan›n gittikçe
büyüyen sorunu “Su” da var.
Festival kapsam›nda, “K›y›”
konusuyla 2002’den beri yaklafl›k bin makara foto¤raf çekmifl olan Silva Bingaz’›n da foto¤raflar› sergileniyor. Bingaz’›n deniz k›y›s›yla bafllay›p,
varoluflun hafifli¤inin ve a¤›rl›¤›n›n k›y›s›ndaki foto¤raflara
evrilen yolculu¤unda biz de
Silva Bingaz’›n durdu¤u k›y›ya
do¤ru bir yolculuk yapt›k.
• Nas›l bafllad› “K›y›” projesi ve nereye do¤ru evrildi?
S. B‹NGAZ - 2001’de Yeflilköy sahilinde su birikintilerinden ve denizden insan yans›malar› çekiyordum. Yeflilköy’de de¤iflen imar plan› ve
buna ba¤l› olarak kaybedilen
eski bahçe ve binalar›n verdi¤i
hüzünle yere bakarak yürümeye bafllam›flt›m. Bu yeni imar
plan›, doldurularak yarat›lan
yeni bir deniz k›y›s› getirmiflti.
Yeni düzenle Yeflilköy metropole dahil olmufltu ve çevre
semtlerden insanlar ak›n ak›n
gelerek bu yeniden yarat›lm›fl
k›y›y› doldurmaya bafllad›lar.
Ben de 2002’den itibaren bu
insanlar› çekmeye bafllad›m.
Amac›m yarat›lm›fl liman› ikinci defa ters yüz etmekti. ‹lk üç
y›l sadece Yeflilköy’de çektim,
daha sonra baflka deniz k›y›lar›nda da çekimler yapt›m. Böy-
lece “k›y›” bir Yeflilköy k›y› hikayesi olmaktan ç›kt›. Süreç
içersinde k›y›y› soyutlamaya ve
onu varoluflun k›y›s› haline dönüfltürmeye bafllad›m. Art›k
mekansal k›s›tlamalar›n anlam›
yoktu, varoluflun en basit, en
temel ve içgüdüsel açmazlar›n›
sorgularken...
• Varoluflun en temel, en
içgüdüsel açmazlar› neler?
S. B‹NGAZ - En basit
varolufl biçimleri beraberinde
açmazlar› getiriyor. Do¤al olarak kabul ettigimiz birçok açmaz var. Mesela iki ayr› cinsiyetin birbirleri karfl›s›nda kendilerini var etme mücadelesi.
‹nsan›n paylaflma duygusunun
zay›fl›¤›, ölümün var oldu¤unu
bilmemize ra¤men ölümsüzlük
duygusu içinde yaflamam›z.
Herfleyden önemlisi mutluluk
ve mutsuzluk açmaz› var. Mutlulu¤un baflar›yla özdeflleflmifl
olmas› bir açmaz. Özellikle de
kad›n erkek iliflkilerinin de
merkezi bu. ‹steklerin gerçekleflmesiyle özdeflleflen bir fley
mutluluk, karn›n ac›k›r yemek
yersin, cinsellik ihtiyac›n vard›r
giderirsin. Hayatta en basit isteklerin dahi tek bafl›na gerçeklefltirilir olamamas› açmazlar›
do¤uruyor.
• Bunun “K›y›” ile ba¤lant›s› ne?
S. B‹NGAZ - Ben k›y›y› en
son haliyle flekillendirirken en
temel içgüdüsel varolufl biçimlerinden yola ç›kt›m. Hayvanlar›n, kad›nlar›n ve erkeklerin
varolufl biçimi. Deniz k›y›s›nda
çekim yapmam da buna yard›mc› oluyordu, çünkü çok daha do¤al bir ortam, insanlar›n
daha rahat, daha ç›plak oldu¤u,
k›yafetlerin, statükolar›n daha
az oldu¤u bir ortam. O yüzden
de daha temel bir noktaya inebiliyorsun. Erkekleri çekmek
ilginç geldi bana, çünkü ver-
• Rahats›z etmeyi anlad›m da, niye korkunç olmal›?
S. B‹NGAZ - Korkutucu olmayan bir foto¤raf›n rahats›z edici olabilece¤ini düflünebiliyor musun? Tabular mutsuzlu¤un en derin kuyusuyken... Sistemin yaratt›¤› yaln›zlaflma duygusu... Gösterilmek istenmeyen fleyler rahats›z
edicidir.
• K›y› foto¤raflar›n› nerelerde çektin?
S. B‹NGAZ - Yeflilköy, Asos, Gökçeada, Marsilya,
Gökova, Burgazada... Mesela, Gökçeada Pandora’n›n kutusu gibiydi asl›nda, çok a¤›rd›. Onun için sadece tek kare
koydum sergiye.
• Niye?
S. B‹NGAZ - Gökçeada’y› biliyordum ama orada yaflananlar›n bu kadar a¤›r oldu¤unu bilmiyordum. Üstelik oraya tatile gitmifltim. ‹nsanlar bir taraftan e¤leniyorlar, ama
ayn› zamanda sa¤da solda y›k›k dökük binalar, terk edilmifl
evler, köyler... On bin kiflinin yaflad›¤› aday› aç›k cezaevi
yapmak... Mahkumlar orada yaflayanlara sald›rd›¤› halde engellememek.... En korkuncu, gidip yemek yiyece¤imiz bir
yer vard›, ö¤rendik ki sonradan, oran›n sahibi bir mahkummufl. Acayip ürktüm, ancak Dostoyevski kitaplar›nda olabilecek bir kahraman›n açmazlar›n› yaflad›m. Ben de iflin içine
girmifl de yararlanmaya kalkm›fl›m gibi hissetmeye bafllad›m. Art›k al›flverifl yaparken bile adan›n yerlisi olup olmad›klar›n› soruyordum. Çok huzursuzdum. Oradan sergiye
dahil etti¤im tek foto¤rafta kesilmifl bir koyununun ba¤›rsaklar› var ve kan foto¤rafa estetik katan bir ince dal›n üzerine ak›yor, t›pk› insanlar›n oradan direk gönderilmeyip, bu
göndermenin aç›k cezaevi fikriyle süslenerek gerçeklefltirilmesi gibi...
dikleri tepki sadece bir kad›n›n
onlar›n foto¤raf›n› çekmesiyle
ilgiliydi. Do¤a onlar› yumuflatm›flt›. Kendi statükolar› içinden bakm›yorlard› kad›na.
• K›y›’dan önce kad›nlar›
çekiyordun....
S. B‹NGAZ - Evet, “k›y›”ya kadar kad›nlar› çekiyordum. Erkekleri de görmek istedi¤im gibi çektim. Yine feminist bir bak›fl aç›s› var. Kuflanm›fll›klar›yla, güçleriyle de¤il,
en basit çekicilikleriyle, hayvani duygular›yla çekmek istedim
onlar›. Daha sevgi dolu, arzu
duyan, bekleyen erkekler....
• Önce kad›nlar vard› fo-
to¤raflar›nda, sonra erkekler oldu. Bu süreç kad›nlarla çekti¤in foto¤raflar›
da etkiledi mi sonradan?
S. B‹NGAZ - K›y› çal›flmas›nda özellikle Türkiye’de kad›nlar daha ulafl›lmas› zordu.
Kad›nlar› çekerken erkeklere
göre daha çok zorland›m. Kad›nlar›n do¤al olamad›klar›n›
keflfettim. Güneflin alt›nda bile
model gibi durmak istiyorlard›.
Onlar modern zaman›n kad›nlar›yd›. Erkekler daha çok geçmiflten gelen bir fleyi simgeliyorlard› sanki.
• En çok neyin k›y›s›nda
hissediyosun flu s›ralar?
Yaflad›¤›m›z toplumsal de¤iflim ya da senin kiflisel
de¤iflimin ba¤lam›nda...
S. B‹NGAZ - Hayat ayaklar›m›z›n alt›ndan çok h›zl› kay›yor Türkiye’de. Asl›nda yerlefliklik duygular›m›n çok güçlü olmas›na ra¤men hep göçer
gibi yaflamak zorunda kalaca¤›m hissi flu aralar kendimi k›y›s›nda hisseti¤im fley. “K›y›”ya
ilk bafllad›¤›m zaman, inan›l-
Kimilerince “yaflayan efsane” olarak
kabul edilen ‹sveç’li foto¤rafç› Anders
Petersen, UL‹SfotoFest’in konu¤u.
Petersen’e, Bingaz’›n foto¤raflar›n›n
izledi¤i evrimi nas›l de¤erlendirdi¤ini
sorduk. Petersen’e göre onun
foto¤raflar› o kadar inand›r›c› ki, insan›
tam midesinden yakal›yor. Hiçbir
soruya cevap vermeyen, en temele
geri dönmüfl, bir insan olarak kimli¤ini
sorgulayan foto¤raflar.
maz yerlefliklik duygum vard›.
Hep Yeflilköy’de yaflayaca¤›m,
ayn› mekanlardan, ayn› sokaklardan geçece¤im gibi bir duygu... Fakat sonra, foto¤rafç›l›¤a
devam edeceksem bir miktar
göçer olman›n kaç›n›lmaz oldu¤unu da gördüm.
Siyasi geliflmelerin etkisi de
çok belirgin... Ülkedeki siyasi
ortam sahip oldu¤um yerleflikli¤i kaybetme duygusu veriyor
bana...
Eskiden buradaki tabelam
as›l›yken (Silva Bingaz ayn› zamanda difl hekimi, muayenehanesinin tabelas›ndan bahsediyor), endifle duymuyordum,
flimdi duyuyorum.
Bizlerin bundan 50 sene
sonra burada var olup olamayaca¤›m›z› sorarak bak›yorum etraf›ma. Ailem, akrabalar›m,
sohbetler, bir yan›yla herfleyin
oldu¤u bir hayat, ama bir yandan da “Bir sene sonra, bu ›fl›lt›l› bahar› tekrar yaflayacak m›y›z burada?” diye düflünüyorum.
Evin orada olacak m› olmayacak m›, iflyerini aç›k tutabilecek misin ya da söyledi¤in bir
sözden dolay› bafl›na bir fley gelecek mi gelmeyecek mi?
Sürekli insanlar›n üzerinde
kriz bask›s› var bugünlerde...
Türkiye’nin bat›s›ndan oldu¤unda, siyasi otoriteyle
uyumlu oldu¤unda herhalde
kendini en stabil, en rahat hisseden kesimden olursun.
• Sergide bir de bafls›z kad›n foto¤raf› var...
S. B‹NGAZ - Evet, foto¤rafta tam kad›n cinsel organ›n›n oldu¤u yerde aç›lm›fl gelincikler var. Kad›n cinselli¤ini
ifade eden bir foto¤raf. Bafls›z olmas›n›n amac› kad›n›n cinsel varolufl biçimini ortaya ç›karmakt›. Baflka flekilde de yorumlanabilir ama benim akl›mdaki bafls›zl›k, kad›n›n kendini var etmeye çal›fl›rken, cinselli¤ini yakalamaya çal›fl›rken
beynini kullanmamas› anlam›na gelmiyor, sadece kendini
gizlemeye çal›fl›yor, bafl›n› kendi içine çekiyor. Asl›nda bana
göre bu haliyle de soru dolu olmas› hofluma gitti. Burgaz
Ada’da çektim o foto¤raf›. Ada’n›n yanm›fl bölgesinde.
Silva Bingaz’›n “Modern Zamanlar›n Eva’s›” ve Irakl›
mülteci bir kad›n›n foto¤raflar›ndan oluflan “Beyan Projesi”
Polonya’da bir festivalde, di¤er Avrupal› genç foto¤rafç›larla birlikte sergilenmeye bafll›yor. Sergi oradan Paris’e ve ‹spanya’ya, Seville’e gidecek.