işlemler yönetimi

Öğr. Gör. S. M. Fatih APAYDIN
Dersle İlgili Konular
 Üretim Yönetimi
 Kurumsal Kaynak
 Süreç Yönetimi
Planlaması-ERP
 Tedarik Zinciri
 Kalite Yönetimi
Yönetimi
 Üretim Planlama ve
Kontrolü
 Proje Yönetimi
 Modern Üretim
Sistemleri
 Fabrika Yönetimi ve
Organizasyonu
2/47
Ders İçeriği
 Genel Bilgiler, Kavramlar
 Üretim Sistemleri
 Üretim Yönetiminde Karar






Verme Yöntemleri
İşletmenin Yatırım Kararı ve
Kuruluş Yeri Seçimi
Fabrika İçi Düzenleme
Talep Tahmini
Ürün Yönetimi
Kapasite Çeşitleri ve Kapasite
Planlama
Üretim Planlama
* Sipariş Planlama
* Seri Üretim Planlama
Stok Yönetimi
Kalite Yönetimi
Verimlilik Yönetimi
İş Etüdü
İş-Kaynak Planlama
Proje Yönetimi ve
Değerlemesi(PERT/CPM)
 Lojistik Yönetimi
 Teknoloji ve Bakım Yönetimi
 Üretim Yönetiminde Sayısal
Yöntemler






3/47
Sınavlar ve Sunumlar
 Vize (%40) + Final (%60) >=60
 Tüm ödevler ve devamlılık skoru istenen şartları sağlayanlar için dönem







sonunda + kanaat notu olarak etki edecektir.
Vize, final, mazeret vb. her sınavda o zamana kadar işlenen tüm
konular, verilen ödevler dahildir.
Verilen puanlı veya puansız ödevler ile çalışılması istenen konu
ödevlerinde geçen konu ve bilgiler sınav konularına dahildir.
Sınavlarda hesap makinesi, kalem ve silgi gibi materyaller hazır
tutulmalı, alışverişi yasaktır.
Bölüm sonlarında verilen örnek sorulara öncelikle çalışılmalıdır.
Klasik sınavlarda ½ - 1 saat arası süre ve 2-5 arası soru sorulmaktadır.
Dönem sonu sınavlarda tüm işlenen konular sınava dahil olup; özel bir
açıklama yapılmamışsa ağırlık vize sonrasındaki konular olabilir.
Sayısal sorular, işlenen örneklere benzer çıkabilir.
Ödevlerde kişisel gayret, ciddiyet, bol kaynakça ve yazım kurallarına
uygunluğa dikkat edilmelidir, elle de yazılabilir.
4/47
1. Bölüm
2. Hafta
Dünyada Ekonomik Gelişim
Kronolojisi
 Sömürgelerle Gelişme (1600-1800)
 Endüstriyel Gelişme (1800-1850)
 Finans ve Pazarlama İle (1850-1920)
 Ekonomik Bunalım (1920-1930)
 Bilgi
ve Teknolojideki
Küresel Rekabet (1930-)
Gelişmeler
ve
6/47
El Sanatları Dönemi (…-1790)
 (1764) James Watt buhar makinesini
buldu,
 (1776) Adam Smith iş bölümü ile
verimlilik ve performans artırma,
 (1790)
Eli
Whitney
birbiriyle
değişebilir standart parçalar, kalite
kontrol ve maliyet muhasebesi,
7/47
Endüstri Devrimi (1790-1855)
 (1801)
Joseph
Marie
Jacquard,
dokuma tezgahlarında delikli kart
kullanımı,
8/47
Endüstri Devrimi (1790-1855)
 (1832)
Charles
Babbage,
işin
ekonomik analizi,
iş
bölümü
ve
yeteneğe
göre
ücretlendirme,
9/47
Bilimsel Yönetim (1890-1935)
 (1890-1911) Frederic Taylor, bilimsel yönetim
felsefesi, eğitim, zaman etüdü, standartlar,
 (1905) A.K. Erlang kuyruk teorisi ve uygulaması,
 (1908) C.E. Knoappel, Başabaş Noktası Analizi
 (1911) Frank ve Lilian Gilbreth, hareket
ekonomisi ve çalışan insana dayalı faktörler,
 (1913) Henry Ford, Charless Sorenson, montaj
hattına dayalı yığın üretim,
10/47
Bilimsel Yönetim (1890-1935)
 (1913) Henry,iş akış programlama ve Gannt
Diyagramı,
 (1913) Walter Shew Gannthart, istatistiksel kalite
kontrolü,
 (1913) F.W. Harris, ekonomik sipariş miktarı
modeli,
 (1933) Elton Mayo, davranışla ilgili faktörler,
 (1934) I.H.C.Tippett, iş örneklemesi,
11/47
Otomasyon ve Bilgisayara
Dayalı Sistemler (1935-2000)
 (1940) İngiltere Yöneylem Araştırması Grupları,
 (1940) S.P.Mitrafanov, grup teknolojisi,
 (1940) SSCB’de ilk “Grup Teknolojisi Üretim
Sistemi” uygulandı, 1970’li yıllardan itibaren
gelişti ve yaygınlaştı,
12/47
Otomasyon ve Bilgisayara
Dayalı Sistemler (1935-2000)
 (1946) John Mauchly ve J.P.Eckert, ilk dijital
bilgisayarı geliştirdi,
 (1947) George Dantzig, William Orchard
vd.,Doğrusal Programlama, simplex yön.
13/47
Otomasyon ve Bilgisayara
Dayalı Sistemler (1935-2000)
 (1950) C.Charnes, W.W.Cooper, H.Raiffa vd.,
doğrusal olmayan programlama ve stokastik
modeller,
 (1950) W.Edwards Deming, işletme genelinde
kalite kontol sistemleri,
 (1950) Eiji TOYODA ve Taiichi OHNO, “yalın
üretim” sistemini geliştirdi.
 (1951) H.Ford Dickey, ABC Analizi,
 (1951) Sperry Univac, ticari dijital bilgisayarlar,
14/47
Otomasyon ve Bilgisayara
Dayalı Sistemler (1935-2000)
 (1954) General Electric, işletme alanında ilk
bilgisayar,
 (1954) Juran, kalite yönetimin sorumluluğunda
demiştir,
 (1957) DuPont Co., CPM Yöntemi,
 (1958) Booz, Allen ve Hamilton, PERT Yöntemi,
 (1950-1960) Batılı ve ABD’li araştırmacılar,karar
teorisi, kuyruk teorisi, simulasyon, vb.
15/47
Otomasyon ve Bilgisayara
Dayalı Sistemler (1935-2000)
 (1954) Mercury Motors, Bilgisayara Dayalı Otomatik






Yönlendirilmiş Taşıma Sistemi,
(1960) Joseph Orlicky, MRP,
(1961) Crosby, “kalite ücretsizdir” fikri,
(1961) Jay Forrester,yönetimde sistem yaklaşımı ile
problem çözme,
(1962) Ishikawa, ilk kalite gruplarını oluşturmuş,
(1963) A.Alan, B.Pritsker, GERT Tekniği,
(1970) Batılı ve ABD’li araşt., Atelye programlama,
üretim programlama, fabrika yerleştirme, tahmin,
MRP ve MRPII yazılımları,
16/47
Otomasyon ve Bilgisayara
Dayalı Sistemler (1935-2000)
(1970-1980)
 Toyota Co., Tam Zamanında Üretim (JIT)
 Wickham
Skinner
vd.,
Üretim
fonksiyonunun
işletme
stratejileri
açısından önemi,
17/47
Otomasyon ve Bilgisayara
Dayalı Sistemler (1935-2000)
(1970-1980)
 Kapalı Devre
geliştirilmesi,
MRP
ve
MRPII’nin
18/47
Otomasyon ve Bilgisayara
Dayalı Sistemler (1935-2000)
(1980-1990)
 Japon İşletmeleri ve araştırmacılar, TKY, JIT
ve verimlilik artırma yöntemlerini geliştirmiş,
 Mühendislik disiplinleri, Robotlar, CAD,
CAM, CIM, CAPP, FMS,
 Eliyahu Goldratt, Üretim sistemlerinde
darboğazların çözümü ve OPT,
 Xerox Co, Kıyaslama(benchmarking),
19/47
Otomasyon ve Bilgisayara
Dayalı Sistemler (1935-2000)
(1990-2000)
 1991’de Lehigh Üniv. araştırmacılar “Tepkisel ÜretimResponsive Manufacturing” ve bir alt sistemi “çevik
üretim” sistemini geliş.,
 Gartner Group, ERP geliştirilmesi,
 Kalite öncüleri ve ISO, TKY’nin yaygınlaştırılması ve
ISO 9000 standartları,
 Michael Hammer vd., Reenginering (üretim vb
süreçlerde radikal değişimler),
 Diğer, diğer modern üretim sistemleri (çevik üretim, eş
zamanlı üretim, grup teknolojisi, hücresel üretim vb.
20/47
Verimlilik Artışı (2000-…)
 Yeni ürün geliştirme
 Süreç yönetimi ve süreç geliştirme,
 Küresel tedarik, üretim ve lojistik ağları,
küresel lojistik üsleri / köyleri,
 Nano teknolojiler,
 E-ticaret,
21/47
Verimlilik Artışı (2000-…)
 Modüler
üretim
sistemleri/modüler
ürünler
 Geridönüşüm ve yeniden parça kullanma
 Çevre dostu imalat tekniği
 Demontaj maliyeti
 Yeni teknolojiler
 Müşteri beklentilerinin değişmesi
22/47
İşlemler Yönetiminde Yeni
Eğilimler
 İşletmeler ve alt birimlerinin daha esnek,
pazara
odaklı
ve
uygun
tesis
büyüklüklerinde oluşturulması,
 Odaklaşma
üründen
süreçlere
ve
süreçlerin iyileştirilmesine kaymıştır,
 Tasarımdan üretime ve müşteriye kadar
sürenin kısaltılması,
 Çalışanların basit işlerden daha ustalık
gerektiren vasıflı işlere kaydırılması,
23/47
İşlemler Yönetiminde Yeni
Eğilimler
 Görevlerde bireysel başarı yerine takım
başarısının öne çıkması,
 Kendi
kendini
geliştiren/öğrenen
takımların öne çıkması,
 Stokların
düşürülmesi,
kalitenin
iyileştirilmesi ve hata önleme (proaktif)
yöntemlerin öne çıkması
24/47
Bilimsel Yönetim
 20. yy başlarında Frederic Taylor tarafından
geliştirilen yönetim yaklaşımıdır. Taylor, bilimsel
yönetim ile işgücü verimliliğini ve üretim
çıktısını artırmanın yollarını araştırmıştır. Bu
yönetim felsefesinin kazandırdığı diğer özellikler
ise;
 İşgücü verimliliği bilimsel kurallara göre
yönetilebilir,
 İşgücünün ürettiği ürün miktarına dayalı
ücretlendirme
(performansa
dayalı
ücretlendirme),
25/47
Bilimsel Yönetim
 Yönetimde
planlama
ve
fonksiyonları
birbirinden
(yönetimle işgücü ayrılması).
uygulama
ayrılmıştır
 Yönetimin görevlerinin başında verimli
sistemlerin tasarlanması ve kabul edilebilir
işgücü çıktısının belirlenmesidir.
26/47
İnsan İlişkileri Yaklaşımı
 1930’lu yıllarda Elton Mayo ve Hawtorne
çalışmaları ile ortaya atılan yaklaşıma göre
işin teknik boyutları kadar işçinin
motivasyonu da verimliliği etkilemektedir.
Motivasyon teorileri, Hertzberg, Maslow
ve McGregor tarafından geliştirilmiştir.
27/47
Emeğin Bölünmesi Yaklaşımı
 1776’da
Adam Smith
tarafından ortaya atılan
yaklaşımda, her biri
farklı bir işçi tarafından
gerçekleştirilecek türde
işlerin süreçlerin küçük
parçalara
bölünmesi
fikrine dayanmaktadır.
28/47
İşlemler Fonksiyonunda
Kararlar
 Stratejik
Kararlar: Kapsamlı ve uzun
dönemli sonuçlar doğuran kararlardır.
Nasıl bir ürün tasarlanmalıdır? Ürün nasıl
ve nerde (hangi tesiste) üretilecek? Tesisin
yeri ve kapasitesi ne olmalı? Ürün
çeşitliliği
nasıl
olmalı?
Üretim
sistemlerinden hangisi seçilmeli? gibi
sorulara verilecek cevaplar, stratejik
kararlarımızı da oluşturmaktadır.
29/47
İşlemler Fonksiyonunda
Kararlar
 Taktik Kararlar: Stratejik kararlarda belirlenen
kısıt ve sınırlar içerisinde girdi kalemlerinden
malzeme, işgücü, enerji vb. unsurlara ne kadar
ihtiyacımız bulunduğu gibi girdilere dair
kararlar; üretim süreçlerinde hangi teknolojilerin
kullanılacağı, stok ve üretim kapasitesi ve üretim
hızının ne kadar olacağı vb. süreç kararları; ne
kadar ürün nihai depolanabilir, nasıl ve kaç
araçlar dağıtılır vb. dağıtım kararlarının
toplamından oluşmaktadır.
30/47
İşlemler Fonksiyonunda
Kararlar
 İşlemsel Kararlar: Yönetim ve planlama
düzeylerinde kısa vadeli ve detaylara ait
alınması gereken kararlardır. Kim veya
hangi makine nerede görevlendirilecek?
Öncelikli işler nelerdir? gibi kararlardır.
31/47
İşlemler Fonksiyonunda
Kararlar
 Rekabet Edebilirlik: İşletmenin belirli bir
Pazar ortamında ürün veya hizmetlerini
rakiplerine nazaran sunma ve satabilme
yeteneğidir.
32/47
İşlemler Fonksiyonunda
Kararlar
 Rekabet
Avantajı:
Bir
işletmenin
rakiplerine
göre
müşterilerinin
memnuniyetini daha çok sağlama ve bu
bağlamda fiyat ve kalite dengesi, çeşitliliği,
esnekliği,
yenilikçiliği,
teslimat
performansı gibi avantajlarıyla ürün ve
hizmetlerine
daha
çok
değer
kazandırmasıdır.
33/47
İşlemler Fonksiyonunda
Kararlar
 Stratejik
Rekabet
İşletmenin
ömründe,
vadelerde
Avantajı:
gelecek
uzun
işletmenin
sağlayacağı
kazanımlardır.
34/47
Rekabeti Etkileyen Faktörler
 Maliyet/Kârlılık/Fiyat
 Kalite, Kalite Güvencesi, TKY
 Ürün ve Hizmetin Tamamlama Süresi
 Ürün ve Hizmet Çeşitliliği
 Teslimat Performansı
 Verimlilik, Etkinlik, Etkililik ve Performans
 Esneklik (Değişen şartlara uyum sağlama)
 Teknoloji ve Yenilikçilik
 Esnek ve Nitelikli İşgücü
35/47
Rekabeti Etkileyen Faktörler
 Talebi İzleyebilme kabiliyeti
 Entegre olmuş bir tedarik zinciri ve lojistik
yönetimine sahip olmak
 İşletme Dışı Faktörler (Küreselleşme,
devletin ekonomik ve siyasal gücü,
toplum,
altyapı,
vergiler,
lojistik
sistemlerinin düzeyi, yan sanayi,vb.)
36/47
Değerler Zinciri
 İşletmelerin
rekabetçi
konumlarını
sürdürebilmeleri, ürün ve hizmetlerinin
müşteri
beklentilerini karşılayabilmesi
sağlayabilmesi için tedarikçiler, üreticiler ve
dağıtım kanallarından oluşan tedarik
zincirinin her unsurunda ürün ve hizmetlere
gereken değerin kazandırılmasıdır.
37/47
Üretim Sistemlerinde
Makineler
 Genel Amaçlı Makineler: Çok çeşitli temel
fonksiyonları
makinelerdir.
gerçekleştirebilen
 Özel Amaçlı Makineler: Sadece belirli
üretim faaliyetlerinde kullanılabilen ve
sınırlı
sayıda
fonksiyona
sahip
makinelerdir.
38/47
Süreç (Proses)
 Bir veya daha fazla girdiyi dönüştürmek
suretiyle bu girdi veya girdilere değer
katan ve dış/iç müşteriler için bir veya
daha fazla çıktı sağlayan faaliyet(ler)
grubudur. Başka bir tanımla, başlangıcı ve
sonu belli olan ve ortak bir amaç(lar)a
uygun yürütülen işlemler topluluğudur.
39/47
Süreç (Proses)
 Süreçler
ana
ve alt süreçler
olarak
sınıflandırılab
ilir.
40/47
Süreç (Proses)
 Süreç Planlama: Ürün ve hizmetlerin nasıl
üretileceğini
belirlemektir.
Hangi
parçaların işletme içerisinde ve hangi
parçaların
dışarıdan
tedarikle
karşılanacağı, kullanılacak makine ve
ekipmanların belirlenmesi, üretim ve
teslim
için
spesifikasyonların
belirlenmesidir(Russel ve Taylor, 2003).
41/47
Süreç (Proses)
 Süreç Tasarımı: Girdileri en ekonomik
şekilde çıktılara dönüştürülmesi için
gerekli işlemler, iş sıraları ve kullanılan
makine
ve
teknolojilerin
belirlenmesidir(Doğan,2006).
42/47
1. BÖLÜM SORULARI
•Üretim, üretim yönetimi kavramlarını
tanımlayınız.
•Bir işletmenin hayat seyrini sınıflandırarak
(sırayla) yazınız.
•Aşağıdaki kavramları tanımlayınız?
–Fizibilite Etüdü, Projelendirme, Termin
Planı,..
–Verimlilik, Etkinlik, Etkililik, Performans,...
43/47
1. BÖLÜM SORULARI
•Arz-Talep eğrisini açıklayınız.
•Üretim maliyetleri eğrisini açıklayınız.
•Üretim yönetimini sınıflandırınız.
•Üretim yönetiminin fonksiyonları nelerdir,
sınıflandırarak yazınız.
44/47
1. BÖLÜM SORULARI
•Dünyada
ekonomik
gelişmeleri
sınıflandırarak yazınız.
•Üretim Yönetimi ile ilgili kronolojik
gelişmeleri
tarihi
sırasıyla
ve
sınıflandırarak yazınız.
45/47
Kaynakça










Doç. Dr. Ali ELEREN, Üretim Ve İşlemler Yönetimi, Ders Notları (2012).
Dr. Kadir ERTOĞRAL, Süreç Seçimi ve Tesis Yerleşimi, Ders Notları (2008).
Prof. Dr. Bülent KOBU, Üretim Yönetimi, Beta Yayınları (2008).
Prof. Dr. Sevinç ÜRETEN, Üretim/İşlemler Yönetimi-Stratejik Kararlar ve
Karar Modelleri, Gazi Kitabevi (2002).
Doç. Dr. Feray Odman ÇELİKÇAPA, Üretim Yönetimi ve Teknikleri, Alfa
Yayınevi (2000).
Roger SCHROEDER, Operations Management, (1981).
Doç. Dr. Hilmi YÜKSEL, Üretim/İşlemler Yönetimi-Temel Kavramlar, Nobel
Yayınevi (2010).
Doç. Dr. Şevkinaz GÜMÜŞOĞLU, Üretim/İşlemler Yönetimi, Beta Yayınları
(1994).
Prof. Dr. Hulusi DEMİR, Üretim/İşlemler Yönetimi, Beta Yayınları (1994).
Doç. Dr. Sami FETHİ, Üretim Yönetiminin Temel Kavramları, Ders Notları
(2012).
46/47
Teşekkürler…
Bu haftaki dersimiz sona ermiştir.
Konu tekrarı yapmayı unutmayın.
Katılımız için teşekkürler.
Sonraki derste görüşmek üzere…
47/47