televizioni I Kosoves

Oda Bülteni | Buletini i Odës
Mart - Nisan|Mars - Prill 2013
1
ODA BÜLTENI
BULETINI I ODËS
Mart - Nisan / Mars - Prill 2013
Funksionimi i
Zhvillimit Ekonomik
në 5 vjetorin e
Pavarësisësë Kosovës
10 Shtetet e para nga të cilat
Kosova eksportoi brenda vitit 2012
U realizua mbledhja vjetore e
Kuvendit të Antarëve të OTKT-s
2
Mart - Nisan|Mars - Prill 2013
Oda Bülteni | Buletini i Odës
Içindekiler Përmbajtja
Başlarken / Parathënie
4
Ekonomi Haberleri / Lajme nga Ekonomia
5
Analiz / Analizë
9
Odadan Haberler / Lajme nga Oda
12
Şirketlerden Haberler / Lajme nga Kompanitë
16
Şirket tanitimi “Asha” / Promovimi i Kompanisë “Asha”
19
Oda Bülteni / Buletini i Odës
Kosova Türkiye Ticaret Odasının yayın organı. / Është botim i Odës Tregtare Kosovaro Turke.
İki ayda bir yayınlanır. / Publikohet një herë në dy muaj.
Kosova Türkiye Ticaret Odası Adına İmtiyaz Sahibi: /Oda Tregtare Kosovaro Turke: Başkan / Kryetar Suat Albayrak
Yayın Koordinatörü: / Koordinator i Publikimit: Esin MUZBEG
Bu bülten Kosova Türkiye Ticaret Odası İdaresi tarafından Yayın Kurulu koordinasyonunda hazırlanmaktadır.
Yayın Kurulu KTTO’nun İcra Kurulu üyelerinden oluşur: /
Ky buletin me anë të koordinimit të Redaksisë përgaditet nga Administrata e Odës Tregatre Kosovaro Turke. Redaksia përbëhet nga
Antarët e Këshillit Ekzekutiv të OTKT-s.
Suat Albayrak – Başkan / Kryetar
Ayhan Demirkıran – Başkan Yardımcısı / Nënkryetar
Ahmet Mithat Milli - Başkan Yardımcısı / Nënkryetar
Orkun Mungan – üye / Antarë
Gökhan Hacıibrahimoğlu – üye / Antarë
Mustafa Erdem – üye / Antarë
Ali Hocaoğlu – üye / Antarë
Bültende aktarılan ekonomi haberleri, şirket haberleri ve yorumlar Odanın görüşünü temsil etmez.
Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir. /
Lajmet ekonomike, lajme nga kompanitë dhe komentet e vendosura në buletin nuk përfaqësojnë vlerësimet dhe pikëpamjet e Odës.
Mund të përdoren citime duke u deklaruar burimi prej nga është marrë.
Mizanpaj ve Yayın: / Dizajni dhe Botimi:
ASHA Sh.p.k.
“Yayın Tarihi / Data e Botimit: 15.03.2013
Yıl / Viti 1, Sayı / Numri 1 (Mart – Nisan / Mars - Prill 2013)”
Adres: / Adresa: İmzot Nike Prella no 42 Ulpiana
Priştine – KOSOVA / Prishtinë – KOSOVË
Tel: + 381 38 550 100
www.kt-to.org
[email protected]
Türkçe / Shqip
Oda Bülteni | Buletini i Odës
Mart - Nisan|Mars - Prill 2013
3
Baslarken... Parathënie
Web sitemizde ve elektronik ortamda yayınladığımız
bu ilk sayımızla sizlere Merhaba diyor, ileride sizlerin de
gayretleri ile bu iletişim kanalımızı elle tutulur baskılı
bir bültene dönüştürmeyi hedefliyoruz.
Të nderuar anëtarë, të respektuar biznesmenë,
Dua të shpreh kënaqësinë time për mundësinë që mu dha
për të prezantuar para jush numrin e parë të Buletinit të
Odës Tregtare Kosovaro-Turke.
Rezultatet pozitive të arritura deri tani dhe konkretizimi i
këtij projekti të cilin ka kohë që e kemi diskutuar, na bëjnë
optimistë për të punuar edhe me më shumë ambicie.
Këtë vit hyjmë në vitin e 5 të themelimit të Odës sonë.
Në përvjetorin e 5, rritja e numrit të anëtarëve ka ecur në
mënyrë paralele edhe me rritjen e aktiviteteve tona.
Një Odë Tregtare – Ekonomike ka nevojë që zërin e saj ta
ngrejë përmes ndonjë mediumi. Pikërisht për këtë arsye u
shfaq dhe u zhvillua ideja e përpilimit të këtij buletini.
Değerli üyeler, Sevgili işadamları,
Kosova Türkiye Ticaret Odası tarafından hazırlanan
Bültenimizin ilk sayısını sizlere sunmaktan büyük
bir mutluluk duyuyorum. Epey bir süredir aramızda
konuştuğumuz bir konuyu somut bir proje olarak ele
almak bizleri bu işe daha azimle sarılmaya sevk ediyor.
Bu yıl Ticaret Odamızın kuruluşunun 5. Yılına giriyoruz.
5. Yıla girerken üyelerimize paralel olarak faaliyetlerimiz
de arttı. Bir Ticaret Odasının sesini duyurabileceği bir
mecraya giderek daha fazla ihtiyaç duyulmaya başlandı.
İşte bu bülten fikri de bu şekilde ortaya çıktı ve gelişti.
Bugün 20 sayfa olarak yayına başladığımız bu bültenin,
ileride yapacağımız nice süreli yayınların bir ilki olur
düşüncesi ve ümidini taşıyoruz.
Üyelerimiz ile yaptığımız istişare toplantıları
sonucu bu bültenin içeriğini belirleyemeye çalıştık.
Bültenimizde hem genel olarak Kosova’dan hem de
özel olarak kendinizden bir şeyler bulabileceğinizi
umuyoruz. Kosova’da ekonomik gelişmelerin yanı
sıra, üye şirketlerimizden haberlerin de yer alacağı bu
bültende, Kosova’da gezi mekanları ve notlarını da
bulabileceksiniz.
Sot duke filluar me publikimin e këtij buletini të përbërë nga
20 faqe, ne shpresojmë që në të ardhmen të konsiderohet
e para ndër publikimet tjera periodike.Përmbajtja e këtij
buletini është përcaktuar në kontekst të propozimeve
të vlerësuara gjatë mbledhjeve të cilat i realizuam më
anëtarët tanë. Në këtë buletin shpresojmë të gjeni lajme
si nga këndi ekonomik i Kosovës po ashtu edhe këndi juaj
lidhur me kompanitë tuaja private. Përveç zhvillimeve
ekonomike, në këtë buletin ju do të njoftoheni edhe lidhur
me lajmet e kompanive anëtare ku njëkohësisht do të
keni mundësi të gjeni shënime edhe lidhur me vendet dhe
informatat turistike të Kosovës.
Duke ju përshëndetur me numrin e parë të këtij buletini
të cilin e kemi publikuar edhe në web-site, synojmë që në
të ardhmen me anë të mbështetjes dhe përpjekjeve tuaja,
këtë kanal informativ ta shndërrojmë në buletin të shtypur,
të cilin mund ta posedojë çdonjëri prej nesh.
Saygılarımla, / Me respekt,
Suat Albayrak
Türkçe
Shqip
4
Mart - Nisan|Mars - Prill 2013
Oda Bülteni | Buletini i Odës
Ekonomi Haberleri Lajme nga Ekonomia
Diaspora Parasl
Tüketime Gidiyor
Të Hollat e Diasporës
Shpenzohen për Konsum
Diaspora Bakanlığı ve Riinvest Enstütüsü tarafından
yürütülen ortak bir çalışmanın raporu yayınlandı.
Rapora göre Kosova’da ekonomik kalkınmanın önemli
bir faktörünün diasporadan gelen sıcak paranın
oluşturmasına rağmen bunun yaklaşık %97’si tüketime
gidiyor. Diaspora Bakanı İbrahim Makolli’ye göre Kosova
kurumları ekonomik kalkınmanın gereği olan uygun
şartları yerine getirmesi gerekiyor.
Është publikuar raporti i përgaditur nga Ministria e
Diasporës dhe Instituti Rrinvest. Sipas raportit në fjalë
97% të mjeteve të gatshme të arritura nga diaspora të
cilat janë faktorë të rëndësishëm për zhvillimin ekonomik
të Kosovës shpenzohen për konsum. Sipas Ministrit të
Diasporës Ibrahim Makolli institucionet e Kosovës duhet
të plotësojnë kushtet e përshtatshme për zhvillimin
ekonomik të vendit.
Riinvest Müdürü Lumir Abdixhiku ise ekonomik
büyümede özel sektör ve kamu yatırımlarından sonra
üçüncü bir faktör olarak diasporanın geldiğini söyledi.
Merkez Bankasının verilerine göre Kosova’ya 2012
yılında diasporadan 570 Milyon € kadar aktarıldı ancak
maalesef bunun %97’si tüketimde kullanıldı.
Ndërkaq Drejtori i Institutit Riinvest Lumir Abdixhiku bëri
të ditur se pas sektorit privat dhe investimeve publike
si faktorë i tretë i rëndësishëm në zhvillimin ekonomik
konsiderohet faktori i diasporës. Në vitin 2012 edhe pse
janë transferuar 570 Milion € 97% të kësaj vlerë janë
shpenzuar për konsum.
Öte yandan UNDP tarafından yapılan bir ankete göre
diasporadan gelen paranın %59,8’i kişisel kullanım
için gayrı menkul ediniminde kullanılıyor; %23,3 aile
işletmeleri için yatırılıyor; %7,1 kiraya verilmek üzere
gayrı menkul alımında kullanılırken, %5,6 hizmet
sektörüne yatırılıyor. (Şubat, 2013)
Në anën tjetër sipas një ankete të bërë nga UNDP, 59,8%
të parasë së gatshme nga diaspora është shpenzuar për
prona të paluajtshme individuale; 23,3% për biznese
familjare; 7,1 % shpenzime të qerasë së pronave të
paluajtshme, dhe 5,6% shpenzohen në sektorin e
shërbimeve (Shkurt 2013).
Oda Bülteni | Buletini i Odës
5
Mart - Nisan|Mars - Prill 2013
Devam Vazhdim
Ekonomi Haberleri Lajme nga Ekonomia
Pasqyra stukturore e kompanive
Sirketin YapIsal Görünümü
Kosova İstatistik Ajansı Ekonomik İstatistikler ve Milli
Hesaplamalar Dairesinin açıklamasına göre şirketlerin
yapısal görünümü ortaya çıktı. İstatistik Ajansına göre
şirket türleri ve sektörlere göre, şirket sayıları, istihdam
edilen insan gücü ve yüzdeleri aşağıdaki tabloda gibidir
(Şubat,2013):
Şirket türü
Lloji i kompanisë
Sayısı
Numri
Yüzdesi
Përqindja
Ticari şirketler
Kompanitë tregtare
19.770
47.7%
Hizmet şirketleri
Kompanitë shërbyese
4.572
11%
İmalat sanayisi
Industri përpunuese
4.504
Në bazë të raportimit të Agjencisë së Statistikave të
Kosovës Departamenti i Statistikave Ekonomike dhe
Llogaritë Kombëtare është shfaqur pasqyra strukturore
e kompanive. Sipas Agjencisë së Statistikave të Kosovës
llojet e kompanive, sektoret, numri i tyre, dhe numri i
puntorëve janë renditur si në tabelën në vijim(Shkurt
2013):
Sektör
Sektori
39.334
31.9%
İmalat sektörü
Industri përpunuese
20.761
16.8%
10.9%
İnşaat sektörü
Sektori i ndërtmtarisë
14.981
12.2%
11.158
9.1%
6.356
5.2%
10.796
8.8%
10.727
8.7%
91.20
7.3%
123,233
100%
3.447
8.4%
Ulaşım, depo ve Telekom
Transport, depo dhe Telekom
Otel ve Restoran
Hoteleri dhe Restoran
3.459
8.4%
Otel ve restoran
Hoteleri dhe Restoran
(Maden vs.) çıkarma sanayisi
Industria e nxerrjes së
minierave etj
Enerji üretim ve dağıtım,
gaz, buhar ve su ile ilgili
Prodhimi dhe distribuimi i
energjisë, kompanitë e sektr.
gaz, avull dhe uj
Diğer
Të tjera
TOPLAM
TOTALI
2.632
Yüzde
Përqindja
Ticaret
Tregti
Ulaşım, depo ve Telekom
Transport, depo dhe Telekom
Diğer hizmetler
Shërbimet tjera
İstihdam
Punësimi
6.4%
202
0.5%
64
0.2%
2738
6.5%
41.418
100%
Hizmet sektörü
Kompanitë shërbyese
Enerji üretim ve dağıtım,
gas, buhar ve su ile ilgili
şirketler
Prodhimi dhe distribuimi i
energjisë, kompanitë e sekttr.
gaz, avull dhe uj
Diğer
Të tjera
Türkçe
Shqip
6
Oda Bülteni | Buletini i Odës
Mart - Nisan|Mars - Prill 2013
Devam Vazhdim
Ekonomi Haberleri Lajme nga Ekonomia
Pasqyra Shifrore e Tregtisë së
Jashtme të Kosovës
Rakamlarla Kosova’nln
Dls Ticaret Görünümü
Kosova İstatistik Kurumu, 2012 yılı rakamlarını yayınladı.
Rakamlara göre Kosova, 2012 yılında 2 Milyar 489 Milyon
622 bin €’luk ürün ithal ederken 268 Milyon 840 bin €’luk
ürün de ihraç etti. Türkiye 200 Milyon €’luk ithalat ile toplam
ithalatta %8 pay alarak Kosova’nın 5. ticari partneri oldu.
İhracatta ise Türkiye 11 Milyon 357 bin €’luk ve Kosova’nın
toplam ihracatında %4,2’lik pay ile 9. sırada yer aldı.
Aşağıdaki tablolar Kosova İstatistik Kurumunun verileri esas
alınarak hazırlanmıştır.
Enti i Statistikave të Kosovës, publikoi vlerat shifrore për vitin
2012. Sipas shifrave, Kosova në vitin 2012 duke importuar
produkte me vlerë 2 Miliard e 489 Milion e 622 mijë €, brenda
kësaj periudhe ka eksportuar produkte me vlerë 268 Milion e
840 Mijë €. Turqia duke importuar produkte me vlerë prej 200
Milion € ka kontribuar në eksportin e Kosovës me vlerë prej
8% nga kjo e cila konsiderohet parneri tregtar i 5. me radhë i
Kosovës. Ndërsa eksporti në Turqi zë cvendin e 9 që përmban
vlerën 11 Milion e 357 mijë € e cila do të thotë se posedon pjesën
4,2% të eksporteve nga Kosova .
Të dhënat në tabelën e më poshtme janë përgatitur
në bazë të të dhënave të Entit Statistikor të Kosovës.
Kosova’nln Son lki Ylldaki Toplam Ihracat ve Ithalatl
Pasqyra Shifrore e Tregtisë së Jashtme të Kosovës
Yillar
Vitet
2011
2012
Ihracat
Eksporti
313.106
268.840
% Değişme
% Diferenca
- 14,1
İthalat
Importi
2.479.611
2.489.622
% Değişme
% Diferenca
0,4
Kosova’nln Türkiye lle Dls Ticareti
Eksporti dhe Importi i Kosovës brenda viteve të fundit
Yillar
Vitet
2011
2012
Ihracat
Eksporti
7.804
11.357
% Değişme
% Diferenca
45,5
İthalat
Importi
183.552
200.048
% Değişme
% Diferenca
8,9
1
Ticaret Hacemi
Vëllimi Tregtar
2.792.717
2.758.462
2
Ticaret Hacemi
Vëllimi Tregtar
191.356
211.406
Türkçe
Shqip
Oda Bülteni | Buletini i Odës
7
Mart - Nisan|Mars - Prill 2013
Devam Vazhdim
Ekonomi Haberleri Lajme nga Ekonomia
Kosova’nIn 2012 YIlI IthalatInda Ilk 10 Ülke
10 Shtetet e para nga të cilat Kosova importoi
brenda vitit 2012
Kosova’nIn 2012 YIlI lhracatInda Ilk 10 Ülke
10 Shtetet e para nga të cilat Kosova eksportoi
brenda vitit 2012
Ithalat
Import
Ihracat
Export
NO
NR
Ülkeler
Shtetet
€uro
NO
NR
Ülkeler
Shtetet
€uro
1
Almanya
Gjermani
Makedonya
Maqedoni
Sırbistan
Sërbi
İtalya
Itali
Türkiye
Turqi
Çin
Kinë
Arnavutluk
Shqipëri
Yunanistan
Greqi
Bosna Hersek
Bosna dhe Hercegovina
Hırvatistan
Kroaci
İlk 10 ülke toplamı
Totali i 10 shteteve të para
Genel Toplam
Totali i përgjithshëm
299.605.703
1
71.337.075
288.540.584
2
278.166.421
3
213.109.576
4
200.194.223
5
159.904.842
6
109.555.072
7
109.016.991
8
85.192.025
9
72.362.194
10
İtalya
Itali
Arnavutluk
Shqipëri
Makedonya
Maqedoni
Hindistan
Indi
Karadağ
Mali i Zi
İsviçre
Zvicër
Almanya
Gjermani
Sırbistan
Sërbi
Türkiye
Turqi
Avusturya
Austri
İlk 10 ülke toplamı
Totali i 10 shteteve të para
Genel Toplam
Totali i përgjithshëm
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1.815.647.632
2.489.622.813
40.173.851
26.323.400
22.888.967
16.625.755
15.121.028
14.626.495
14.273.890
11.357.796
4.277.943
237.006.198
268.840.702
Türkçe
Shqip
8
Mart - Nisan|Mars - Prill 2013
Oda Bülteni | Buletini i Odës
Devam Vazhdim
Ekonomi Haberleri Lajme nga Ekonomia
Kosova’nIn Uluslar ArasI Ticaret Rehberi
YayInlandI
Është Publikuar Udhëzuesi i Tregëtisë
Ndërkombëtare në Kosovë
USAID’in Kosova’da İş Ortamının İyileştirilmesi Programı
kapsamında UNDP’nin de katkılarıyla hazırlanan Kosova’nın Uluslar
Arası Ticaret Rehberi yayınlandı. 300 sayfalık rehber, Kosova’yla ya
da Kosova’da iş yapan tüm kuruluşlar için derleyici ve kapsayıcı bir
bilgi vermeyi hedefliyor. Bir şirketin kuruluşundan tutup da ithalat
ve ihracat prosedürlerine, piyasanın işleyişine, anlaşmazlıkların
çözümüne kadar her çeşit bilginin derlendiği rehber niteliğini
taşıyor. Rehberde ayrıca KTTO dahil önemli ekonomik kuruluşlar,
banka, sigorta ve diğer finans kuruluşları ve ilgili devlet kuruluşları
hakkında özet bilgi ve irtibatlar sunuluyor. Kosova’da iş yapan tüm
işadamlarının kılavuzu niteliğindeki bu rehbere http://itg-rks.com/
internet adresinden ulaşılabilir. (Mart, 2013)
Udhëzuesi i Tregtisë Ndërkombëtare në Kosovë është përgaditur në
kuadër të Projektit të USAID-it për Përmirësimin e Mjedisit Afarist në
Kosovë dhe me anë të mbështetjes së UNDP . Udhëzuesi i përbërë
nga 300 faqe ka për qëllim që organizatave Kosovare apo atyre në
bashkëpunim me Kosovën t’i ofrojë informata gjithëpërfisrëse. Ky
udhëzues përfshinë informata të ndryshme duke filluar nga themelimi
i kompanisë, procedurat e eksportit – importit, funksionimin e
tregut, zgjedhja e mosmarrëveshjeve, etj. Në udhëzues po ashtu
janë të prezantuara edhe informatat dhe kontaktet e insitucioneve
shtetërore, organizatave të rëndësishme ekonomike përfshirë këtu
edhe OTKT-n, organizatave për sigurime, banka, dhe institucione
tjera të shërbimeve financiare bankare. Udhëzuesin i cili shërben si
udhërrefyes për të gjithë biznismenët të cilët operojnë me biznese të
tyre në Kosovë mund t’a përcjellni përmes web – site www.itg-rks.
com. (Mars, 2013)
Türkçe
Shqip
Oda Bülteni | Buletini i Odës
Mart - Nisan|Mars - Prill 2013
9
Analiz Analizë
Özay Pinduk, Ekonomi UzmanI / Ekonomist
Baglmslzllgln 5. Ylllnda Kosova’nln
Ekonomik Kalklnma Görünümü
Funksionimi i Zhvillimit Ekonomik në 5
vjetorin e Pavarësisë së Kosovës
Dünyada özellikle, 2008 - 2012 yılları arasında ortaya
çıkan küresel krizin etkileri ve kriz sonrasında gelişmiş ülkelerin
uyguladığı mali politikalar küresel ekonomiye yön vermeye
devam etmektedir. Bu sürece, ABD ekonomisinde yaşanan olumlu
gelişmelerin aksine AB’ye üye bazı ülkelerin ekonomik yapılarındaki
sorunlar ve artan siyasi belirsizlikler küresel ekonomik krizi
olumsuz yönde etkilemiştir. Avrupa İstatistik Kurumu (Eurostats)
verileri, Avrupa’da birçok ülkenin borçluluk oranındaki artış,
ekonomik kalkınma ve işsizlik verilerinin kaygı verici olduğunu
göstermektedir. Günümüz dünya ekonomisinde küreselleşmeyle
birlikte ekonomide rekabetçilik de hızla artmaktadır. Böylesi
zor bir rekabet ortamında ülke ekonomileri için hedef, yalnızca
günü kurtaran ekonomik politikalar üretmek değil de mevcudu
koruyarak uzun vadeli kalkınma planlarını daha fazla geliştirmektir.
Efektet e krizës globale e cila është shfaqur në
botë,veçanërisht gjatë periudhës së viteve 2008 – 2012, dhe politikat
fiskale të zbatuara nga shtetet e zhvilluara vazhdojnë të udhëheqin
ekonominë globale. Ndryshe nga zhvllimet ekonomike të përjetuara
në SHBA në këtë proces, problemet e strukturave ekonomike dhe
rritja e paqartësive politike të disa shteteve anëtare të BE-s ka
ndikuar negativisht në krizën ekonomike globale. Sipas të dhënave
të Institutit Evropian të Statistikave (Eurostats) rritja e normës së
borxhit nga shumë shtete Evropiane, të dhënat e papunësisë dhe
zhvillimit ekonomik paraqesin një shqetësim tejet të rëndësishëm. Sot
në ekonominë botërore bashkë me globalizmin në ekonomi shënon
rritje të shpejtë edhe faktori i konkurrencës. Në një mjedis të tillë i cili
konsiderohet mjedis i ashpër konkurrues objektivi ekonomik për shtete
nuk bazohet vetëm në prodhimin e politikave të përditshme por synon
të mbrojë gjendjen aktuale dhe të realizojë planifikimet afatgjate për
zhvillimet ekonomike.
Kosova, ekonomik kalkınma alanında bağımsızlığını ilan ettiği
17 Şubat 2008 tarihinden itibaren çok kısa bir süre içerisinde
makroekonomik istikrarın sağlanması ve piyasa ekonomisine geçiş
için gerekli yasal düzenlemeleri tamamlama konusunda önemli
gelişmeler kaydetmiştir. Bu bağlamda Kosova Hükümetinin orta
ve uzun vadeli hedefleri arasında, ekonomik ve sosyal kalkınma ile
sürdürülebilir makroekonomik politikaların geliştirilmesidir.
Që nga data 17 Shkurt 2008 dita e shpalljes së pavarësisë, për sigurimin
e stabilitetit makroekonomik dhe për tranzicionin ekonomik Kosova
për një kohë të shkurtë ka bërë progres të rëndësishëm për rregullimin
ligjor dhe zhvillimin shtetërorë në sferën ekonomike . Andaj në këtë
kontekst me anë të zhvillimit ekonomik dhe social zgjërimi i politikave
10
Mart - Nisan|Mars - Prill 2013
Oda Bülteni | Buletini i Odës
Analiz Analizë
Devam Vazhdim
Özay Pinduk, Ekonomi UzmanI / Ekonomist
Küresel krize rağmen, Kosova ekonomisi 2008 yılından bu yana
yıllık ortalama % 4,4 oranında büyüme kaydetmiştir. 2012 yılında
ise dünyada yaşanan büyük ekonomik sıkıntılar nedeniyle,
hükümet olarak yaptıkları planlama çerçevesinde bu yılki büyüme
hızının yaklaşık % 3,6 ile 3,8 arasında gerçekleşeceği tahmin
edilmektedir. Ekonomik büyüme, temel olarak özel tüketim ve
kamu yatırımlarındaki artışlardan kaynaklanmaktadır. Ekonomik
büyümenin büyük bir kısmı, çoğunluğunu küçük ve orta ölçekli
işletmelerin oluşturduğu özel sektör faaliyetlerinden oluşmaktadır.
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla, büyük oranda bankacılık sektörü borçları,
dışarıdan gelen işçi dövizleri, yabancı yardımlar ve artan bütçe
harcamaları ile finanse edilmiştir.
Dünya Bankası, Kosova’nın 2013 yılında diğer bölge ülkelerine göre
%3,3’lük büyüme ile en fazla büyüyen ekonomi olacağını tahmin
etmektedir. Geçtiğimiz yıllar ile kıyaslandığında 2013’ün % 3,3’lük
büyüme hedefi düşük görünebilir ama dünyanın geneli, Avrupa’ya
ve özellikle bölge ülkelerine bakıldığında bu oran bulunduğumuz
yıl için ciddi bir büyüme hedefi olarak değerlendirilebilir. 2013
yılı ekonomik büyümeyi tüketim, yatırımlar ve ihracatın en fazla
etkilemesi beklenmektedir.
Ekonomik kalkınmayı etkileyen bir diğer unsur da yatırımlardır.
Kosova hala yurt dışı yardım ve yatırımlara ihtiyaç duymaktadır.
2011 yılı Gayri Safi Yurt İçi Hasılanın (GSYİH) %12,2’si Almanya ve
İsviçre gibi ülkelerde yerleşik Kosovalı çalışanların gönderdiği
dövizler oluşturmaktadır. Fakat yapılan araştırmalara göre yurt
dışından gönderilen dövizlerin büyük bir bölümünün yatırım olarak
değil de tüketim ağırlıklı değerlendirildiği açıklanmıştır. Kosova’da
2000-2012 yılları arasında 4.000’in üzerinde yabancı veya yabancı
ortaklı şirket kurulmuştur. 2011 yılı sonu itibariyle Doğrudan
Yabancı Yatırım (DYY) miktarı 2.2 milyar Euro’nun üzerindedir.
DYY’lar ekonomik kalkınmayı doğrudan etkilemekte ve hükümetin
yatırımları artırıcı ekonomi politikaları üretmesini gerektirmektedir.
En fazla DYY yapan ülkeler sırasıyla; Almanya, İngiltere, Türkiye ve
Slovenya’dır.
Küresel krize rağmen Kosova’da son üç yılda DYY’larda birçok
ülkenin aksine artış kaydedilmiştir. 2009 yılında vergi oranlarında
yapılan indirimler ve Kosova’nın Uluslararası Para Fonu (IMF),
Dünya Bankası (WB) ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD)
üyelik süreçleri ile yabancı yatırımcılar açısından Kosova’nın güvenli
ve yatırım potansiyeli olan bir ülke imajı ile DYY’ların artırılması
hedeflenmektedir. Bölge ülkeleriyle kıyaslandığında, uygulanan
politikalar yetersiz olduğu görülmekte ve yatırımları artırıcı yeni
teşviklere ihtiyaç duyulmaktadır.
të qëndrueshme makroekonomike janë ndër objektivat afatmesme
dhe afatgjate të Qeverisë së Kosvës.
Pavarësisht krizës globale, ekonomia e Kosovës që nga viti 2008 gjerë
më tani ka shënuar një normë mesatare vjetore me rritje prej 4.4%.
Ndërkaq gjatë vitit 2012 për shkak të vështërsive të mëdha ekonomike
në botë, sipas planifikimeve të bëra nga Qeveria norma e rritjes së këtij
viti parashihet të arrijnë rritje me vlerë rreth 3,6 % apo 3,8 %. Rritja
ekonomike rrjedh kryesisht nga rritja e konsumit privat dhe investimet
publike. Pjesa më e madhe e rritjes ekonomike, përbehet nga aktivitetet
e sektorit privat shumica prej të cilëve janë ndërmarrje të vogla dhe të
mesme. Bruto Produkti Vendor është financuar kryesisht nga një masë
e madhe e borxheve nga sektori bankar, nga mjetet e dërguara nga
emigrantët, ndihmat - mbështetjet e huaja dhe me anë të rritjes së
shpenzimeve buxhetore.
Banka Botërore, në krahasim me shtetet tjera rajonale rritjen e
Kosovës gjatë vitit 2013 parasheh me vlerë rreth 3,3% . Kur bëhet
krahasimi me vitet e kaluara objektivi për rritjen e vitit 2013 me
vlerë 3,3% konsiderohet vlerë e ulët, por kur shohim në përgjithësi
vendet botërore, shtetet Evropiane e veçanërisht shtetet reajonale kjo
vlerë konsiderohet e rëndësishme për rritjen e synuar. Në vitin 2013,
rritja ekonomike parashihet të ndikohet më së shumti nga konsumi,
investimet, dhe eksportet.
Investimet janë faktorë të rëndësishëm që ndikojnë në zhvillimin
ekonomik. Kosova ende ka nevojë për investime dhe mbështetje nga
jashtë. 12,2 % Bruto Produkti Vendor (GDP) përbëhet nga mjetet e
përfituara nga ana e emigrantëve të Kosovës të cilët janë të punësuar
në Gjermani dhe Zvicërr. Por në bazë të hulumtimeve të bëra është
konstatuar se një pjesë tejet e madhe e mjeteve të dërguara nga
emigrantët nuk përdoren për investime në vend por për për shpenzime
të konsumueshme. Brenda viteve 2000 – 2012 në Kosovë janë
themeluar rreth 4.000 kompani të huaja apo kompani me ortakëri të
huaja. Që nga fundi i vitit 2011 vlera e Investimeve të Huaja Direkte
(IHD) është mbi 2.2 miliard euro. IHD ndikojnë në mënyrë direkte në
zhvillimin ekonomik për të cilat qeveria duhet të prodhojë politika
ekonomike për rritjen e këtyre investimeve. Shtetet të cilat më së shumti
investuan në vend janë Gjermania, Anglia, Turqia, dhe Sllovenia.
Pavarësisht krizës globale, ndryshe nga shumë vende të tjera në
Kosovë brenda tri viteve të fundit është shënuar rritja e numrit të
investimeve. Me anë të zbritjes së vlerës së tatimeve në vitin 2009, e po
ashtu me anëtarësimin e Kosovës së Fondin Monetar Ndërkombëtar
(IMF), Bankën botërore (WB) dhe Bankën Evropiane për Rindërtim
dhe Zhvillim (EBRD) tek investitorët e huaj zgjon ndjejnë të sigurisë në
Oda Bülteni | Buletini i Odës
Mart - Nisan|Mars - Prill 2013
11
Analiz Analizë
Devam Vazhdim
Özay Pinduk, Ekonomi UzmanI / Ekonomist
Bağımsızlıktan bu yana işsizlik, Kosova’nın temel ekonomik
sorunu olmaya devam etmektedir. Kosova ekonomisi kayıt dışı
bir ekonomi olduğu için bu işsizlik rakamları tam olarak gerçeği
yansıtmamaktadır. 2013 yılı özellikle yatırımların artırılması ile
üretimin artması ve işsizliğin azalması beklenmektedir.
Kosovë me anë të së cilës synohet që të vlerësohet si shtet me imazh
të një vendi që posedon potenciale për rritjen e Investimeve të Huaja
Direkte. Kur krahasohet me vendet tjera rajonale, mund të vërehet
se politikat e zbatuara janë të pa mjaftueshme dhe se nevojiten
stimulime të reja për të rritur investimet në vend.
Kosova’da işsizlik ve milli gelir rakamları ile halkın yaşayış ve tüketim
alışkanlıkları karşılaştırıldığında, kayıt dışı ekonominin önemli bir
boyutta olduğu ve halkta büyük ölçüde nakde dayanan bir varlığın
bulunduğu anlaşılmaktadır. Yolsuzluk ve kayıt dışı ekonomi diğer
gelişmekte olan pek çok ülkede olduğu gibi, Kosova için de son
beş yılda temel ekonomik sorunlardan birisini oluşturmaktadır.
Yolsuzluk konusu, ekonomik büyüme ve kamu harcamaları
üzerindeki etkilerinden dolayı son yıllarda yolsuzluğun ekonomik
büyümeyi kamu ve yabancı yatırım harcamalarını olumsuz yönde
etkilediği görülmektedir. Yolsuzlukla mücadelede mali politikaların
etkin bir biçimde uygulanması gerekmektedir.
Që nga pavarësia gjerë më tani papunësia vazhdon të mbetet si
problem kryesor ekonomik në Kosovë. Meqenëse ekonomia e Kosovës
është ekonomi joformale shifrat e papunësisë nuk pasqyrojnë gjendjen
reale. Me anë të rritjes së investimeve në vitin 2013 parashihet rritja e
prodhimit dhë rënia e papunësimit.
Sonuç olarak geleceğe yönelik ekonomik kalkınma hedeflerinin
gerçekleştirilmesi için; büyümenin kalitesini artırarak ekonomiyi
canlandırmak, işsizlik, enerji ve sağlık konularındaki temel
ihtiyaçları karşılamak, var olan zengin doğal kaynaklarının etkin
kullanılması ve karar verme sürecinde daha hızlı adımların
atılması gerekmektedir. İş gücü piyasasında yeni reformlar ve
özellikle enerji başta olmak üzere önemli altyapı yatırımlarının
gerçekleştirilememesi rekabet gücünü azaltacağı gibi ekonomik
kalkınmayı da yavaşlatacaktır.
Kosova Hükümetinin önümüzdeki dönemde ekonomik büyüme
tahmini; enerji, telekomünikasyon ve maden gibi birçok sektörde
büyük projelerin hayat geçirilmesi, özelleştirmeler ve yabancı
yatırımların artması ile büyümenin devam edeceği yönündedir.
Fakat, ekonomik büyümeyi olumsuz yönde etkileyen en önemli
etken ihracat seviyesinin düşük oluşudur. Kosova ekonomisinin
ithalata dayalı bir ekonomi olması ve ihracatın ithalatı karşılama
oranının çok düşük olması ekonomik büyümenin önündeki
temel sorundur. Dolayısıyla sürdürülebilir bir ekonomik kalkınma
programı için temel hedef, önümüzdeki dönemde ihracat oranının
artırılmasına yönelik mevcut üreticileri teşvik edici politikalar
geliştirmek ve yeni yatırımcıları Kosova’ya çekmek olmalıdır.
Türkçe
Shqip
Duke pasur parasysh papunësimin , të ardhurat për kokëbanorë në
Kosovë dhe kur bëhet krahasimi me zakonet e mënyrës së jetesës
dhe konsumit të popullit, vërehet qartë se ekonomia joformale është
në nivel të lartë dhe se populli posedon pasuri të bazuar në mjete cash. Korrupcioni dhe ekonomia joformale si në çdo shtet tjetër në
tranzicion edhe në Kosovë gjatë pesë viteve të fundit janë probleme
kryesore ekonomike. Qështja e korrupcionit, është temë e cila ndikon
negativisht si në rritjen ekonomike, investimet e huaja po ashtu edhe
në shpenzimet publike. Në Luftën kundër korrupcionit politikat fiskale
duhet të zbatohen në mënyrë sa më efektive.
Si rezultat, për realizimin e objektivave të zhvillimit ekonomik në të
ardhmen; duhet të veprohet sa më parë për përmirësimin në çështje
të caktuara siç janë stimulimi i ekonomisë duke ngritur nivelin e
kualitetit, papunësimi, përmbushja e nevojave themelore në energji
dhe shëndetësi, shfrytëzimi efektiv i pasurive natyrore dhe ndërmarrja
e hapave më të shpejtë në procesin ekzistues të vendimmarrjes.
Reformat e fundit të tregut të punës veçanërisht mos realizimi i
investime të rëndësishme në fushën e energjisë dhe infrastrukturës
përveç ndikimit në rënien e konkurrencës do të ngadalësojë edhe
zhvillimin ekonomik.
Sipas Qeverisë së Kosovës parashikimi i rrijes ekonomike brenda
periudhës së ardhme do të realizohet me anë të konkretizimit të
projeteve të mëdha në sekore të ndryshme siç janë projektet në sferën
e energjisë, telekomunikacionit dhe minierave, po ashtu me projektet
e privatizuara dhe me anë të rritjes së investimeve të huaja. Por, faktori
kryesor i cili ndikon negativisht në rritjen ekonomike është niveli i
ulët i eksportit. Meqenëse ekonomia e Kosovës bazohet në importe,
raporti i eksporteve ndaj importeve e cila është shumë e ulët shkakton
probleme në rritjen ekonomike. Natyrisht objektivi kryesor për një
program afatgjatë të zhvillimit ekonomik duhet të jetë rritja e eksportit
në një të ardhme të afërt, zhvillimi i politikave inkurajuese dedikuar
prodhuesëve aktual dhe tërheqja e investimeve të reja në Kosovë.
12
Mart - Nisan|Mars - Prill 2013
Oda Bülteni | Buletini i Odës
Odadan Haberler… Lajme nga Oda…
KTTO Yllllk Meclis Toplantlslnl Düzenledi
OTKT realizoi mbledhjen vjetore
ë Kuvendit të Antarëve
31 Ocak 2013, Priştine - Kosova Türkiye Ticaret Odası Yıllık Olağan
Üyeler Meclisi Toplantısını 31 Ocak Perşembe akşamı Sirius Hotelde
düzenledi. 2012 yılı faaliyetlerinin değerlendirildiği toplantıda
bütçe raporu sunuldu. KTTO 2013 yılı faaliyet planlamaları ve bütçe
öngörüsünü de kabul etti. Türkiye Cumhuriyeti Priştine Büyükelçisi
Sayın Songül Ozan, KTTO’nun kuruluşundan bu yana yaptığı
hizmetlerin önemine değindi. KTTO Başkanı Suat Albayrak ise yeni
üyelerin de artışı ile katkı ve hizmetlerin de paralel olarak artacağını
ifade ederek, bu gönüllü kuruluşta gönüllü desteklerin ve katkıların
büyük önem taşıdığını dile getirdi.
Oda Tregtare Kosovaro Turke me datën 31 Janar, të Enjten në
Hotel Sirius realizoi mbledhjen vjetore të Kuvendit të Antarëve. Në
mbledhjen në të cilën u vlerësuan aktivitetet e vitit 2012 njëkohësisht
u procesua edhe përmbyllja e buxhetit. OTKT në të njëjtën mbledhje
shpalosi aktivitetet e planifikuara dhe aprovoi buxhetin e propozuar
për vitin 2013. Ambasadorja e Republikës së Turqisë në Prishtinë znj.
Songül Ozan, ritheksoi rëndësinë e shërbimeve të cilat ofroi OTKT që
nga themelimi gjerë më tani. Ndërkaq, Kreu i OTKT-s Suat Albayrak
duke bërë të ditur se me rritjen e numrit të antarëve të rinjnë në mënyrë
paralele do të rriten edhe shërbimet dhe kontribuimet në këtë drejtim,
njëkohësisht theksoi rëndësinë dhe veçantinë e përkrahjeve dhe
mbështetjeve të ofruara në mënyrë vullnetare për këtë organizatë të
krijuar prap në mënyrë vullnetare.
Türkçe
Shqip
Oda Bülteni | Buletini i Odës
Mart - Nisan|Mars - Prill 2013
13
Odadan Haberler… Lajme nga Oda…
KTTO’nun Prizren
is Ziyareti
OTKT në Mënyrë Zyrtare
Vizitoi Prizrenin
28 Şubat 2013, Prizren - Kosova Türkiye Ticaret Odası (KTTO) 28
Şubat Perşembe günü Prizren bölgesini ziyaret etti. KTTO Başkanı
Suat Albayrak, Başkan Yardımcısı Ayhan Demirkıran, İcra Kurulu
Üyesi Mustafa Erdem ve Genel Sekreter Esin Muzbeg’ten oluşan
KTTO heyeti hem Prizren’deki üyelerini hem de işadamlarını ve
esnafı ziyaret etti. Görüşmelerde, iş dünyasının karşılaştığı temel
konular ve işbirliği imkanları ele alındı.
28 Shkurt 2013, Prizren - Oda Tregtare Kosovaro Turke me datën 28
Shkurt 2013 në ditën e Enjte vizitoi qytetin e Prizrenit. Delegacioni i
OTKT-s i përbërë nga Kryetari Suat Albayrak, Nënkryetari Ayhan
Demirkıran, Anëtari i Këshillit Ekzekutiv Mustafa Erdem dhe Sekretari
i Përgjithshëm Esin Muzbeg gjatë vizitës në Prizren takuan anëtarët e
OTKT-s, biznismenët dhe tregtarët tjerë. Në këto takime u diskutuan
qështjet kryesore me të cilat përballet komuniteti i biznesit dhe
mundësitë e bashkëpunimit.
Esnaf Dernegi ziyareti
Vizita e Shoqatës Esnaf
Suat Albayrak başkanlığındaki KTTO heyeti “Esnaf” İşadamları
ve Esnaflar Derneğini ziyaret ederek çalışmaları hakkında bilgi
aldı. Esnaf Derneği Başkanı Ediz Çabrat ve Yönetim Kurulu üyeleri
tarafından kabul edilen KTTO heyetine Esnaf’ın faaliyetleri
anlatıldı. KTTO Başkanı Suat Albayrak, ise Odanın amacının iki ülke
arası ekonomik ilişkilere katkı sağlamak olduğunu dile getirerek
bu konuda yapılan faaliyetlerden bahsetti. Ziyaret kapsamında
istihdam konuları ve yeni yatırımcılar için ortamın iyileştirilmesi
gibi konular ele alındı.
Nën kryesinë e Kreut Suat Albayrak Delegacioni i OTKT-s duke vizituar
Shoqatën e Biznismenëve dhe Esnafëve të Prizrenit u informuan lidhur
me punimet të cilat realizon shoqata. Delegacioni i OTKT-s duke u
mirëpritur nga Kryetari i Shoqatës Esnaf – Edis Çabrat dhe Antarët e
Bordit të Drejtorëve është njohtuar lidhur me aktivitetet e realizuara
nga Shoqata Esnaf. Ndërkaq Kreu i OTKT- Suat Albayrak duke rikujtuar
qëllimin e Odës i cili është kontribuimi në lidhje ekonomike në mes
të dy shteteve, njohtoi të pranishmit lidhur me aktivitetet e fundit.
Gjatë këtij takimi u diskutua edhe lidhur me temen e punësineve dhe
përmirësimin e mjedisit për tërheqjen e investimeve të reja.
14
Mart - Nisan|Mars - Prill 2013
Oda Bülteni | Buletini i Odës
Devam Vazhdim
Odadan Haberler… Lajme nga Oda…
KTTO Yönetiminin Üye Ziyaretleri
Vizita e Antarëve të Bordit të OTKT-s
KTTO Başkanı Suat Albayrak ve Başkan Yardımcısı Ayhan
Demirkıran, Kosova’nın en önemli sanayi tesislerinden biri olan
Newko Balkan’ı ziyaret etti. Konveyör bant gibi ana ürünlerinin
büyük bir kısmını ihraç eden fabrikanın üretimden satışına kadarki
süreci ve karşılaşılan sorunlar ele alındı. Kosova’nın sanayi ürünü
ihraç eden ender tesislerinden biri olan Newko Balkan 350’ye yakın
personel çalıştırarak Kosova’ya önemli bir artı değer sağlıyor.
Kryetari i OTKT-s Suat Albayrak dhe Nënkryetari Ayhan Demirkıran
vizituan fabrikën Newco Balkan objektin më të rëndësishëm industrial
në Kosovë. Gjatë takimit u diskutuan qështje të ndryshme duke filluar
nga prodhimit dhe eksportimit kryesisht të Transportuesve të Bandeve
gjerë tek problemet e ballafaquara. Newco Balkan fabrikë e cila
eksporton produkte industriale të Kosovës, me rreth 350 të punësuar
Kosovës i shton vlerë të konsiderueshme.
Newko Balkan’ın ardından gene bir Türk yatırımı olan Kamila
Çikolata Fabrikası ziyaret edildi. Koordinatör Adnan Köksal ve
Müdür Muhamet Doblibara tarafından kabul edilen KTTO heyeti,
üretim tesisini yerinde gezi. 22 ülkeye ihracat yapan Kamila Çikolata
Kosova’da 90 kadar personel istihdam ediyor.
Pas Fabrikës Newco Balkan është vizituar një investim tjetër Turk,
Fabrika e Çokolladës Kamila. Delegacioni i OTKT-s i mirëpritur nga
Koordinatori Adnan Köksal dhe Drejtori Muhamet Doblibara vizitoi
në vend fabrikën e prodhimit. Kamila Chokolate e cila eksporton
produktet e saja ne 22 shtete, në vete ka punësuar rreth 90 punëtor.
KTTO heyeti daha sonra Gülistan Eğitim Kurumlarına bağlı
Mehmet Akif Koleji’nin Prizren yerleşkesini ziyaret etti. Gülistan
Eğitim Kurumları Başkanı Mustafa Erdem ve Mehmet Akif Koleji
Prizren Müdürü Murat Çoban tarafından karşılanan KTTO yönetimi
okul hakkında bilgi aldı. Sadece Prizren okulunda 518 öğrencisi
bulunan Mehmet Akif Kolejinin ileriye dönük proje ve programları
anlatıldı. Kosova’nın en prestijli okullarından olan Gülistan Eğitim
Më pas delegacioni i OTKT-s vizitoi edhe Kampusin e Kolegjit Mehmet
Akif në Prizren e cila është pjesë e Instituteve të Arsimit Gülistan në
Kosovë. Kryetari i Instituteve të Arsimit Gülistan Mustafa Erdem dhe
Drejtori i Kolegjit Mehmet Akif në Prizren Murat Çoban duke mirëpritur
përfaqësuesit e OTKT-s, njohtuan zyrtarët lidhur me ecuritë e shkollës.
Gjatë këij takimi janë zbuluar projektet dhe programet e reja të Kolegji
Mehmet Akif i cili vetëm në Prizren posedon 518 nxënës. Kolegjet
Oda Bülteni | Buletini i Odës
15
Mart - Nisan|Mars - Prill 2013
Devam Vazhdim
Odadan Haberler… Lajme nga Oda…
Kurumlarına bağlı Mehmet Akif Kolejleri Priştine, Prizren ve Gjakova
gibi merkezlerde hizmet vermektedir. Toplamda 1650’nin üzerinde
öğrenci ve 250’nin üzerinde çalışanıyla kendi branşında Kosova’nın
en büyük özel eğitim kurumlarıdır.
Mehmet Akif si pjesë e Instituteve të Arsimit Gülistan në Kosovë të cilat
gjenden në Prishtinë, Prizren, dhe Gjakovë, janë shkolla më prestigjioze
në Kosovë. Në këtë drejtim me 1650 nxënës dhe 250 të punësuar, janë
Institutet më të suksesshme të arsimit në Kosovë.
KTTO Heyeti daha sonra Banka Kombetare Tregtare BKT’nin Prizren
şubesini ziyaret etti. Geçen yıl açılan yeni şube hakkında Şube
Müdürü Daut Pireci’den bilgi alındı. KTTO Başkanı Suat Albayrak’ın
başkanlığındaki heyetin Prizren bölgesindeki son ziyareti Dragaş
kasabasında bulunan Rema Teks Fabrikası oldu. Avni Engin, Okan
Engin ve Gezim Karjagdiu tarafından karşılanan heyete fabrika
hakkında bilgi verildi. Rema Teks Fabrikası başta Almanya, İngiltere,
Fransa, Hollanda gibi AB ülkelerine üretimlerinin yüzde 100’ünü
ihraç ediyor. Fabrika 350 kişi istihdam ediyor.
Përfaqësuesit e OTKT-s më pas vizituan Degën e Bankës Kombëtare
Tregtare – BKT në Prizren. Daut Pireci Drejtor i Degës zyrtarët e OTKT-s
i njohtoi lidhur me degën e hapur vitin e kaluar.
Nën kryesinë e Kryetarit Suat Albayrak delegacioni i OTKT-s vizitën
e fundit në rajon të Prizrenit e realizuan në Fabrikën Rema Teks e
cila gjendet në fshatin Dragash. Avni Engin, Okan Engin dhe Gezim
Karjagdiu mirëpritën dhe informuan delegacionin e OTKT lidhur me
punët e realizuara në fabrikë. Fabrika Rema Teks produktet e saja
100% i eksportonë në Gjermani, Angli, Francë, Holandë dhe shtete të
BE-s. Fabrika posedon 350 të punësuar.
Türkçe
Shqip
16
Mart - Nisan|Mars - Prill 2013
Oda Bülteni | Buletini i Odës
Devam Vazhdim
Odadan Haberler… Lajme nga Oda…
Japon Dls Ticaret Teskilati
KTTO’yu ziyaret etti
Organizata e Japonisë për Tregëti të
Jashtme vizitoi OTKT-n
04 Mart 2013 – Priştine - Japonya Dış Ticaret Teşkilatı –JETRO
İstanbul Ofisi Müdürü Ryosuke Ushida ve Genel Müdür Yardımcısı
Araştırma Dairesi Başkanı Toshihiro Nakajima Kosova Türkiye
Ticaret Odasını ziyaret etti. KTTO Başkanı Suat Albayrak tarafından
kabul edilen Japon heyetine Kosova’daki ekonomik ortam ve
yatırım potansiyelleri anlatıldı. Toplantıya T.C. Priştine Büyükelçiliği
Ticaret Müşaviri Bilal Akkurt da katıldı.
Türk yatırımcılarının ve iş dünyasının çok hareketli olduğuna dikkat
çeken Japon temsilciler, Türk – Japon ortaklıkları ile bölgede iş
yapılabileceği değerlendirmelerinde bulundu. JETRO İstanbul
ofisinden Bay Ryosuke Ushida ve Toshihiro Nakajima, Türkiye
ve Japonya firmalarının Kosova’da ortak yatırım yapabilecekleri
alanlar hakkında detaylı bilgi aldı. KTTO Başkanı Suat Albayrak
önceliğin neyin nasıl yapılacağı ve sermaye olduğunu belirterek
Türk özel sektöründe hem know how oluştuğunu hem de yatırımlar
için sermaye yeterliği bulunduğunu, bu durumda da özellikle
enerji, maden, çelik, bankacılık gibi alanlarda çalışılabileceğini dile
getirdi. Albayrak, Türk ve Japon firmalarının bu bölgelerde enerji,
mühendislik, IT, teknoloji ve Telekom gibi alanlarda ortak noktalar
bulabileceğini ifade etti. Japon heyeti, Kosova’nın ekonomik
gidişatı, mevcut projeler ve potansiyeller konularında Kosova
Türkiye Ticaret Odasından bilgi aldı.
4 Mars 2013 – Prishtinë –Organizata e Japonisë për Tregëti të Jashtme
– JETRO – Drejtori i Zyrës në İstanbul Ryosuke Ushida dhe Zv. Drejtori
– Kryetari i Departamentit për Hulumtim Toshihiro Nakajima vizituan
Odën Tregtare Kosovaro – Turke. Delegacioni Japonez i mirëpritur
nga Kryetari i OTKT-s Suat Albayrak u informua lidhur me mjedisin
ekonomik dhe potencialet për investime në Kosovë. Në këtë mbledhje
morri pjesë edhe Këshilltari i Tregtisë nën Ambasadën Turke zt. Bilal
Akkurt. Përfaqësuesit Japonez të cilët theksuan rëndësinë e botës
biznesore dhe investitorëve Turk, njëkohësisht vlerësuan mundësinë
e bashkëpunimit në rajon nën ortakërinë Turko – Japoneze. Kreu i
OTKT-s duke bërë të ditur se si prioritet dy qështje janë të rëndësishme,
raportoi se së pari nevojitet të kjartësohet qështja e informimit Know
how e më pas mjaftueshmëria e kapitalit. Kreu i cili me këtë rast rikujtoi
gadishmërinë e investitorëve Turk si në know how po ashtu edhe në
mjaftueshmërinë e kapitaleve bëri të ditur mundësinë e punëve në
fusha të ndryshme siç janë sektori i energjisë, minierave, çelikut si dhe
në drejtimin bankar.
Albayrak, shprehi se kompanitë Turke dhe ato Japoneze në këtë
rajon mund të bashkëpunojnë në fusha të përbashkëta si në energji,
inxhinieri, IT, teknologji dhe Telekom. Delegacionin Japonez, Oda
Tregtare Kosovaro Turke e informoi lidhur me ecuritë ekonomike,
projektet dhe potencialet aktuale në Kosovë.
Türkiye’ye Ticari Heyet
Planlanlyor
Në Turqi Planifikohet të Dërgohet
Delegacioni Tregtarë
Kosova Türkiye Ticaret Odasının organizasyonuyla Nisan sonunda
Türkiye’ye bir ticari heyet planlanıyor. İkili ekonomik ilişkilerin
daha ileri seviyelere çıkarılması ve işbirliklerinin artırılması
amacıyla KTTO, Türkiye İhracatçılar Meclisi – TİM koordinasyonuyla
Kosova’dan inşaat malzemeleri, gıda, metal, oto yedek parça,
bilişim, tarım makineleri, sektörlerinden oluşan bir ticari heyeti
İstanbul’a organize ediyor.
Me anë të organizimit të Odës Tregtare Kosovaro Turke në fund të
muajit Prill 2013 planifikohet të dërgohet një delegacion në Turqi.
OTKT me qëllim të ngritjes së nivelit të lidhjeve dypalëshe ekonomike
dhe për rritjen e numrit të bashkëpunimeve, me anë të koordinimit të
Kuvendit të Eksportuesve të Republikës së Turqisë – TİM për në İstanbul
organizon një delegacion tregtarësh nga Kosova të përbërë nga këto
sektore: materiale për ndërtimtari, ushqimore, metal, auto – pjesë, IT,
dhe makineri për bujqësi.
Oda Bülteni | Buletini i Odës
Mart - Nisan|Mars - Prill 2013
17
Sirketlerden Haberler Lajme nga Kompanitë
BKT Skenderaj Subesini açtl
BKT ka hapur degën e saj në Skënderaj
Banka Kombëtare Tregtare (BKT) Skenderaj kentinde Şubesini
açıtı. Bu Şubenin açılışı ile BKT, Kosova’daki Şube sayısını 24’e
çıkardı. BKT devamlılık arz eden büyüme trendi ile Kosova’da
bankacılık piyasasında önemli bir faktör olmaya devam
ediyor. (Şubat, 2013)
Banka Kombëtare Tregtare (BKT) ka hapur degën e saj të re në
qytetin e Skënderajit. Me hapjen e kësaj dege, shkon në 24 numri
i deegëve të BKT-s në Kosovë, gjë që tregon rritjen e vazhdueshme
të saj, duke u bërë kështu një faktor shumë i rëndësishëm në
tregun bankar të Kosovës. (Shkurt, 2013)
Vita’ya Avrupa lmar ve Kalklnma
Bankaslndan ziyaret
Presidenti i BERZH-it vizitoi fabrikën e
qumështores VITA
Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası Başkanı Suma Chakrabarti,
Devolli Group’a ait VITA süt fabrikasını ziyaret etti. Ziyarete
Kosova Sanayi ve ticaret Bakanı mimoza Kusari Lila da eşlik
etti. Suma Chakrabarti, Kosova’da üretim kapasitelerinin
artırılması için Avrupa İmar ve Kalkınma Bankasının
desteklerinin devam edeceğini ifade ederek, VITA süt
fabrikasının sadece Kosova’da değil tüm bölgede en modern
tesisleri temsil ettiğini söyledi. VITA süt fabrikası, 6 hatta
süt, yoğurt ve diğer süt ürünleri üretim ile saatte 32 bin ton
üretme kapasitesine sahip. (Şubat, 2013).
Presidenti i Bankës Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim
(BERZH), Suma Chakrabarti, vizitoi fabrikën e qumështores VITA
nga Devolli Group. Suma Chakrabarti shprehu mbështetjen e
vazhdueshme të Bankës për ngritjen e kapaciteteve prodhuese
kosovare, duke vënë theks të veçantë në rezultatet e arritura nga
bashkëpunimi me Devolli Group, në qumështoren VITA e cila
tanimë zotëron pajisjet dhe teknologjinë ndër më modernet jo
vetëm në Kosovë, por edhe më gjerë.
Qumështorja VITA tashmë ka 6 linja prodhimi për qumësht,
jogurt dhe produkte të tjera të qumështit ndërsa kapacitetet
prodhuese tejkalojnë 32 mijë litra në orë. (07.02.2013)
18
Mart - Nisan|Mars - Prill 2013
Oda Bülteni | Buletini i Odës
Sirketlerden Haberler Lajme nga Kompanitë
Turk Hava Yollarlndan yenilikler…
Risitë nga Turkish Airlines…
31Mart 2013 itibari ileTürk Hava YollarıPriştine ofisi yaz tarifesine
geçecektir Günde 2 haftada 14 frekansa ile birlikte bağlantı
kalitemizin artması sonucuyeni acılan hatlara seyahat süresi daha
da kısalacaktır. Sürekli büyümekte olan Türk Hava Yolları 01Nisan`da
Houston ( ABD) , 02 Nisan `da Al Aqabahve 04 Haziran`da Marsilya (
Fransa ) ile üç yeni hata daha uçmaya başlayacaktır.
Që nga data 31 Mars 2013, Turkish Airlines me Zyre në Prishtinë do
të kalojë në tarifën verore të fluturimeve. Me rritjen e kualitetit duke
shërbyer 2 herë në ditë me 14 frekanse, dhe në sajë të linjave të reja
të hapura, koha e udhëtimit do të shkurtohet edhe më tej. Turkish
Airlines e cila dita ditës rritet edhe më shumë do të hapë tri linjë –
drejtime të reja të fluturimeve; siç janë fluturimi në Houston (SHBA)
nga data 1 Prill 2013, fluturimi në Al Aqabah që nga data 2 Prill 2013,
si dhe fluturimi në Marsilya (Francë)që nga data 4 Qershor 2013.
Yeni hatlarlmlzln frekanslarl:
- Houston haftada (Pazartesi, Salı Cuma, Cumartesi)4 frekans
- Marsilya haftada (Salı, Çarşamba, Cuma, Pazar)4frekans
uygulanacaktır.
- Al Aqabah haftada ( Salı,Persembe,Cumartesi) 3 frekans
uygulanacaktir.
Her ay 5 şehir promosyon uygulamamızda Martayına ait
şehirler veücret seviyeleri şuşekildedir;
Khartum
Addis Ababa
Entebbe
Capetoën
Johannesburg
499.00 Euro `dan başlayan fiyatlarla
499.00 Euro`dan başlayan fiyatlarla
599.00 Euro`dan başlayan fiyatlarla
359.00 Euro `dan başlayan fiyatlarla
359.00 Euro`dan başlayan fiyatlarla
(NOT: ücretlere vergiler dahil değildir)
Bizimle uçmaya ve
avantajlarımızdanfaydalanmayadevam edin…
Frekanset e drejtimeve të reja:
- Houston 4 frekanse në javë (e Hëne, e Marte, e Premte, e Shtune)
- Marsilya 4 frekanse në javë(e Marte,e Mërkurë, e Premte, e Diel)
- Al Aqabah 3 frekanse në javë (e Marte,e Enjte, e Shtune)
Në zbatimin e promocioneve tona, çmimet dhe 5 qytetet e
përcaktuara për muajin Mars janë si në vijim:
Khartum
Addis Ababa
Entebbe
Capetoën
Johannesburg
duke filluar nga
duke filluar nga
duke filluar nga
duke filluar nga
duke filluar nga
499.00 Euro
499.00 Euro
599.00 Euro
359.00 Euro
359.00 Euro
(Në çmim nuk përfshihen tatimet)
Vazhdoni të shfrytëzoni avantazhet tona dhe të
fluturoni me ne ….
Oda Bülteni | Buletini i Odës
Mart - Nisan|Mars - Prill 2013
19
Sirket Tanitim Promovimi i Kompanisë
Kosova Türkiye Ticaret Odası (KTTO) üyesi ASHA, 2003 yılında
kurulmuş olup grafik – dizayn alanında, özellikle reklam ve dizayna
odaklanarak Kosova’da en başarılı stüdyolardan biri olmayı
başarmıştır.
ASHA është kompani e themeluar në vitin 2003 dhe ka arritur të bëhet
një nga studiot më të suksesshme të dizajnit grafik në Kosovë, duke
qenë kryesisht e fokusuar në fushën e marketingut dhe dizajnit në
vend.
Tam zamanlı 17 tecrübeli elemanla, en yüksek profesyonel
standartlara çıkarak ve modern teknolojiyi kullanarak,
müşterilerimize, onların çıkarlarını, itibarlarını ve elemanlarını
gözeterek geniş yelpazede dizayn seçenekleri ve kaliteli baskı
hizmeti sunmaktayız.
Me një staf me përvojë, të përbërë nga 17 persona me orar të plotë
pune, që ngriten në standardet më të larta profesionale, kombinuar me
teknologjinë më moderne, ne u ofrojmë klientëve tanë një llojshmëri të
gjerë të dizajneve dhe shërbimeve kualitative të printimit dhe dizajnit,
duke i ndihmuar klientët tanë që të kujdesen për stafin e tyre, interesin
e tyre dhe reputacionin e tyre.
Hizmetlerimiz dört ana kategoride toplanmaktadır:
Dizayn (Grafik tasarım, ilüstrasyon, fotoğraf, web sayfa tasarımları,
şirketlerin markalaşması ve gelişmesi)
Baskı (Renkli baskı, yüksek tirajlı baskı, sanatsal baskı)
Prodüksiyon (Televizyon reklamları, video spotları,
görsel efektler, televizyon programları, film, belgesel)
Reklam (sinyal işaretleri, 3D işaretler, kampanya organizasyonu ve
yönetimi)
Misyonumuz, müşterilerimize en uygun fiyatlarla ürün ve hizmetler
sağlamak, bunu da kısa zamanda ve müşteri memnuniyetini
gözeterek yapmaktır. Bu bağlamda müşterilerimizin ihtiyaçları
doğrultusunda grafik tasarım alanında yaratıcı fikirler ve modern
çözümler üretmekteyiz.
Shërbimet tona ndahen në katër kategori kryesore, që janë:
Dizajni (Dizajni Grafik, Ilustrimi, Fotografia, Dizajnimi i web-faqeve
dhe Zhvillimi, Brendimi I kompanive)
Printimi (Printimi me ngjyrë, Printimi në Masa të Mëdha, Printimi i
Artë)
Produksioni (Reklamat Televizive, Video Spotet, Efektet Vizuale,
Emisionet Televizive, Filmi, Dokumentarët)
Reklamimi (Shenjat sinjalizuese, Shenjat 3D, Organizimi dhe
menaxhimi i kampanjave)
Misioni ynë është që të sigurojmë për klientët tanë produkte dhe
shërbime kualitative me kosto të përballueshme, të kryejm punët
në kohë të shkurtër dhe të sigurojmë kënaqësinë e klientit, të sjellim
ide kreative dhe zgjedhje moderne vazhdimisht në fushën e dizajnit
grafik, duke përmbushur të gjitha nevojat e klientëve tanë.
Str. Tahir Zajmi n.n, Emshir // 10000 Prishtina, Kosovo // Tel. +381 (0)38 60 38 88 // Mob. +377 (0)45 66 88 00 // [email protected] // www.ashagraphics.com
20
Mart - Nisan|Mars - Prill 2013
Oda Bülteni | Buletini i Odës
ODA BÜLTENI
BULETINI I ODËS
Mart - Nisan / Mars - Prill 2013