Untitled - Mustafa Coruh Main Page

Evde, Okulda, İşyerinde ve Kentte Yaşantımız Nasıl
Değişiyor?
Mustafa ÇORUH
(http://www.mustafacoruh.com)
ISBN 978-605-60174-0-7
BiliĢim Teknolojisi, Ekonomisi ve Toplumu
Evde, Okulda, ĠĢyerinde ve Kentte YaĢantımız Nasıl DeğiĢiyor?
© Mustafa ÇORUH, 2008
1. Baskı Ekim 2008, Ankara
Kapak Dizayn
KurtuluĢ AYYILDIZ
Baskı
Post ve Post Matbaacılık
0372 316 41 41 Kdz. EREĞLĠ
Bu kitap
Annem Fatma ve
Babam Durdu ÇORUH’a
atfedilmiştir...
İÇİNDEKİLER
Önsöz
9
Bölüm I. Bilişim Teknolojileri (BT) ve Önemi
1.1. Teknoloji Nedir?
1.2. Hayatımızı Etkileyen Önemli Teknolojiler
1.3. Teknolojik DeğiĢim ve Evreleri
1.4. Teknolojik DeğiĢim’lerin Toplumsal Etkileri
1.5. “Bilgi Teknolojisi” mi “BiliĢim Teknolojisi” mi?
1.6. BiliĢim Teknolojisi (BT) Nedir?
1.7. BiliĢim Teknolojileri’nin Temel Kavramları
1.8. BT’nin Ġnsan DavranıĢları Üzerine Etkileri
1.9. BiliĢim Teknolojileri’nin Ürettiği Değerler
1.10. BiliĢim Teknolojileri’nin Yarattığı Yeni Ġmkânlar
11
12
13
14
16
17
18
19
20
24
25
Bölüm II. Bilişim Teknolojileri
2.1. Bilgisayar Nedir? Ana Kısımları Nelerdir?
2.2. Bilgisayarların Sınıflandırılması
2.3. Bilgisayarın Özellikleri ve Sınırları
2.4. Bilgisayarın Tarihçesi
2.5. Ġnsanla Bilgisayarın KarĢılaĢtırılması
2.6. Bilgisayar Satın Alırken Nelere Dikkat Edilmeli?
2.7. Bilgisayar Yazılımı (Software)
2.8. Bilgisayar ĠĢletim Sistemi
2.9. Bilgisayar Programlama ve Dilleri
2.10. Uygulama Yazılımları
2.11. Veritabanları
2.12. Özgür Yazılım
2.13. Linux Nedir?
2.14. Pardus ĠĢletim Sistemi
2.15. Bilgisayar Ağ (Network) Teknolojileri
2.16. Kablosuz (Wireless) Ağ Teknolojisi
2.17. ADSL Teknolojisi
2.18. VoIP Teknolojisi
28
28
31
33
33
37
38
39
42
44
46
47
50
53
57
57
60
51
64
Bölüm III. Internet Teknolojileri
3.1. Internet Nedir?
3.2. Internet’in Türkiye Açısından Önemi
3.3. Internet Okuryazarlığı
3.4. Türkiye’de Internet
3.5. Internet’le Ġlgili Terimler
3.6. Internet’in Kısa Tarihçesi
3.7. Internet’e Bağlanma Yolları
3.8. WEB Sitesi Nedir?
3.9. WEB Sitesi Tasarımı
3.10. Internet’te WEB Sitesine Sahip Olma
3.11. Internet Ne Kadar Güvenli?
3.12. Elektronik Ticaret (e-Ticaret)
3.13. Elektronik Devlet (e-Devlet)
3.14. Ġnternet Kullanımını Artırmak Ġçin Neler Yapılmalı?
66
66
69
70
72
75
77
78
80
81
84
86
87
90
94
Bölüm IV. Bilişim Teknolojileri ve Ev
4.1. BiliĢim Çağı’nda Akıllı Ev Otomasyonu
4.2. Dijital Güvenlik Sistemleri
4.3. Çoklu Ortam (Multimedya) Ev Bilgisayarları
4.4. Internet ve Çocuklarımız
4.5. Bilgisayar’larla ÇalıĢma Ortamı, Sağlık ve Güvenlik
4.6. Bilgisayar Virüs’leri ve Zararları
4.7. Virüs ÇeĢitleri ve Özellikleri
96
96
97
98
100
102
103
105
4.8. Virüs’lerden Korunma Yolları
4.9. Anti-Virüs Programları ve Özellikleri
4.10. Anti-Virüs Yazılımı Alırken Dikkat Edilecek Hususlar
4.11. MP3/MP4 Çalar ve CD/DVD Oynatıcılar
4.12. Dijital ve Video Kamera
4.13. Cep Telefonları
4.14. Dijital Medya Terimleri
107
109
110
111
111
112
113
Bölüm V. Bilişim Teknolojileri ve İşyeri
5.1. BiliĢim Teknolojileri ve Sistem YaklaĢımı
5.2. BiliĢim Teknolojileri ve ĠĢletme
5.3. BiliĢim Teknolojileri ve Yönetim Fonksiyonları
5.4. BiliĢim Çağı’nda ĠĢletmelerin Özellikleri
5.5. Yönetim BiliĢim Sistemleri
5.6. BiliĢim Teknolojileri ve Ġstihdam
5.7. BiliĢim Teknolojileri ve ĠĢsizlik
115
116
118
119
121
122
123
126
Bölüm VI. Bilişim Teknolojileri ve Öğretim
6.1. Eğitim ve Öğretim
6.2. Öğretim ve Pazarlama
6.3. Öğretim ve Ġnsan Beyni
6.4. Öğretim Süreci ve Metotları
6.5. Öğretim ve Devlet
6.6. Geleneksel Öğretim Sistemleri ve Teknolojisi
6.7. Öğretim ve Sistem YaklaĢımı
6.8. Öğretim ve BiliĢim Teknolojileri
6.9. BiliĢim Teknolojileri Yönetimli Öğretim (BTYÖ)
6.10. BiliĢim Teknolojileri Destekli Öğretim (BTDÖ)
6.11. BTDÖ BaĢarısını Etkileyen Faktörler
6.12. BTDÖ Faydaları
6.13. Öğretim Sistemi’ne Internet’in Katkıları
6.14. Sanal (Çevrimiçi) Öğretim
129
130
132
132
135
136
138
140
141
143
144
146
150
153
155
Bölüm VII. Bilişim Teknolojileri ve Kentsel Yaşam
7.1. Dünya ve Kentlerin Nüfusundaki GeliĢmeler
7.2. BiliĢim Teknolojileri’nin KentleĢme Üzerine Etkileri
7.3. BiliĢim Çağı’nda Kentlerin Özellikleri
7.4. Kentlerinin Yönetimi ve Sistem YaklaĢımı
7.5. Kent BiliĢim (Bilgi) Sistemi
7.6. Elektronik Belediye (e-Belediye)
7.7. e-Belediye’ye GeçiĢ AĢamaları
7.8. Coğrafi BiliĢim Sistemi (CBS)
7.9. BiliĢim Çağı’nda Kent Vizyonu OluĢturma
7.10. Kent Vizyonu OluĢturma Adımları
158
158
160
160
163
166
167
170
172
175
177
Bölüm VIII. Bilişim Toplumu ve Ekonomisi
8.1. BiliĢim Toplumu
8.2. BiliĢim Toplumu’nda Bireylerin Ġhtiyaçları
8.3. BiliĢim Ekonomisi (BE)
8.4. BiliĢim Ekonomisi’nin Ana Sektörleri
8.5. BiliĢim Ekonomisi’ne Internet’in Katkıları
8.6. BiliĢim Toplumu’nda Hukuk ve Telif Hakları
8.7. BiliĢim Toplumu’na Geçmek için Neler Yapılmalı?
8.8. TUBĠTAK Vizyon 2023: BiliĢim ve Teknoloji Stratejileri
182
182
184
185
187
189
191
191
194
Bölüm IX. Türkiye’nin Teknoloji Politikaları ve Öneriler
198
Sonsöz
Kaynakça
204
205
Önsöz
Kitap isminin “BiliĢim Teknolojileri” olması sizi yanıltmasın, burada sizlere yeni teknoloji harikası
cep telefonları, MP3 çalarlar, dizüstü bilgisayarlar, dijital fotoğraf makineleri, video kameralar, robotlar
gibi araçların veya makinelerin teknik detaylarından bahsetmeyeceğim. Ancak bu araçların ve
teknolojilerin hayatımızı evde, okulda, iĢyerinde ve kent yaĢamında nasıl değiĢtirdiklerinden
bahsedeceğim. Bu yeni teknolojileri kullanarak kiĢisel ve toplumsal hayatımızı nasıl
kolaylaĢtırabileceğimizden veya değiĢtirebileceğimizden, dahası nasıl bu araçlardan fayda
sağlayabileceğimizden bahsedeceğim. Gelecekte ve bugün bu teknolojilerin hayatımızı nasıl
etkilediklerinden, etkileyebileceklerinden ve bu alandaki geliĢmelerden bahsedeceğim.
BiliĢim Teknolojileri okuryazarlığı için bilinmesi gereken bazı teknik, bilimsel ve teknolojik terimlerin
kısaltmalarını kitapta ilk kullanıldığında uzun ve kısaltılmıĢ yazılımlarıyla birlikte kullandım. Örneğin
BiliĢim Teknolojileri (BT) veya Coğrafi BiliĢim Sistemleri (CBS) gibi. Ayrıca birçok terimin Ġngilizcesini
parantez içinde yazdım. Dilimize girmiĢ birçok yabancı teknik terimi de Türkçede okunduğu gibi
vermeye çalıĢtım.
Kitapta BiliĢim Teknolojileriyle ilgili temel konulara bir bütünlük içinde bakarken kitabın arka
kapağındaki sorulara ve özellikle de Ģu sorulara cevaplar aramaya çalıĢtım: BiliĢim Teknolojisi nedir?
Niçin önemlidir? Neleri ifade etmektedir? Ġnsanın bireysel ve toplumsal hayatını nasıl değiĢtirmektedir?
Bu kitabın önyüzünde benim ismimin yazılı olması bu kitaptaki bilgileri benim oluĢturduğum
anlamına gelmez, çünkü bu kitabın yazılmasında yüzlerce kiĢinin katkısı göz ardı edilemez. Özellikle
Kdz. Ereğli'de Demokrat TV yönetimine, çalıĢanlarına ve izleyicilerine teĢekkür borçluyum. YaklaĢık 4
yıldan beri Hakan Yıldırım beyle birlikte yaptığımız "Bilgi Teknolojileri Dünyası" programı olmasaydı bu
kitap kolay kolay hazırlanamazdı. Bu programa katılan konuklarımıza ayrı ayrı teĢekkür etmeliyim ki
kitap içinde bu gizli yazar arkadaĢlarımla ilgili detayları göreceksiniz.
Bu kitapta ilkokul öğretmenim Sayın ġerare Özyağcı hanımdan Ģu anda Doktora tezim için
danıĢmanlığımı yapan sayın Prof. Peter Horn’a kadar yüzlerce kiĢinin emeği var. 1984’ten beri
Türkiye, ABD, Kanada ve Ġngiltere de çalıĢtığım veya danıĢmanlığını yaptığım yüzlerce firma ve
müĢterilerimin de bu kitapta beliren fikirlerde katkılarını unutabilir miyim? Bu kitabın yazılmasında bana
destek olan eĢim Meliha Çoruh’a baĢtan teĢekkür etmeliyim. Burada teĢekkür edemediğim ancak bu
kitabın yazılmasında hakları olan daha kaç kiĢi vardır? Hayatta neyi tek baĢımıza yapabiliyoruz ki?
Elinizde tuttuğunuz bu kitap 24 yıldır BiliĢim Teknolojileri alanında yaptığım çalıĢmaların ve
tecrübelerin kayıt altına alınmıĢ bir özetidir. Tabii ki kitabın hataları ve eksikleri vardır ve bunlar
tamamen bana aittir. Özellikle BiliĢim Toplumu ve Ekonomisi bölümü (VIII) ile Türkiye'nin teknoloji
politikasının analiz edildiği IX. bölümün geniĢletilip detaylandırılmasının gerektiği hemen söylenebilir.
Kitapta BiliĢim Teknolojileri denince akla gelebilecek birçok konuya değinmeye çalıĢtım. Bu yüzden bu
kitabın bir elkitabı veya kaynak kitap olarak düĢünülmesinde fayda vardır. Kitabın daha doyurucu
içeriğiyle yeni basımlarının olması için her tür öneri, düzeltme ve fikirlere her zaman açık olduğumu
özellikle belirtmeliyim.
KiĢisel web sitem (http://www.mustafacoruh.com) yoluyla bana ve diğer çalıĢmalarıma kolayca
ulaĢılabilir.
Mustafa Çoruh
Kdz. Ereğli
Eylül 2008
Bölüm I
Bilişim Teknolojileri (BT) ve Önemi
Son 50 yıldaki teknoloji, bilim, ulaşım ve özellikle de Bilişim Teknolojileri’ndeki (BT)
gelişmeler:
1.
2.
3.
4.
YaĢadığımız evde,
Çocuklarımızın okuduğu okulda,
ÇalıĢtığımız iĢyerinde,
YaĢadığımız kentte,
hayatımızı ve davranıĢlarımızı hızla değiĢtirmektedir. Bu değiĢimlerin neler olduğunu bilmenin kiĢisel
ve toplumsal yaĢantımıza katkı sağlayacağı aĢikârdır.
Cep telefonsuz nasıl yaĢayabileceğimizi düĢünebiliyor musunuz? Peki, internet olmadan nasıl
araĢtırma yapabileceğimizi hayal edebiliyor musunuz? Ġnternette Google sitesi ve Word programı
olmadan bu kitap nasıl yazılabilirdi? Bilgisayar olmadan nasıl çalıĢabileceğimizi? Çizim programları
olmadan mühendislerimizin nasıl proje çizebileceğini? Bilgisayar oyunları, internet kafeler olmadan
çocuklarımızın nasıl vakit geçireceğini? Sekreterlerin, yazarların, gazetecilerin Word yazım programı
olmadan nasıl yazı yazabileceğini? Televizyon olmadan akĢamları ne yapacağımızı?, bir düĢünün.
Dijital kamerasız kim tatile çıkıyor ki?
Bugün bir "BiliĢim Toplumu" haline gelen ABD'deki çalıĢan kesim incelendiğinde çalıĢanların %
60'sinden fazlasının BiliĢim sektöründe istihdam edildiği görülüyor. O halde ABD'nin yönetimiyle veya
siyasal yapısıyla, nüfusunun yaklaĢık % 30'u köylerde tarımcılıkla geçinen Türkiye’nin yönetimlerinin
farklı olması gerekmiyor mu?
Her gün gazetelerde, televizyonda, radyoda ve Internet’te Bilgi veya BiliĢim Çağı, Bilgi veya BiliĢim
Toplumu, Bilgi veya BiliĢim Teknolojisi, Bilgisayar, BiliĢim Dönemi, Enformasyon Çağı, Internet Çağı,
Teknoloji Çağı gibi adlar altında tartıĢılan ve aman bunu kaçırmayalım denen bu olay nedir? Niçin
herkesin dilindedir?
Teknolojik açıdan her Ģeyin mükemmel ve kaçırılmaması gerektiği söylenen bu teknoloji nedir?
Toplumsal ve kiĢisel hayatımızla nasıl bir iliĢkisi vardır? Dahası BiliĢim Teknolojileri ile toplum arasında
ne tür diyalektik bir iliĢki vardır? BiliĢim Teknolojileri sosyo-kültürel hayatımızı yozlaĢtırıyor mu, yoksa
yaĢam tarzımızı çeĢitlendirip zenginleĢtiriyor mu? BiliĢim Teknolojileri ulusal sınırları yok ederken,
uluslararası kuruluĢların yönetimini kolaylaĢtırıp, ulusal devletimizin dibini mi kazıyor? Yeni
uluslararası iliĢkiler BiliĢim Teknolojileri tarafından nasıl etkileniyor? Kentlerimizin yönetimi ve daha
demokratik bir katılım için BiliĢim Teknolojilerinin oynadığı roller nelerdir? Kentlerimizin geliĢimine ve
değiĢimine BiliĢim Teknolojileri’nin etkileri nelerdir? BiliĢim Teknolojileri iĢçiden, memurdan,
yöneticilerden ve hatta iĢyeri sahibinden davranıĢlarını değiĢtirmesini istiyor. Yönetim ve çalıĢma
metotlarının küresel Dünya’yla rekabet edebilecek Ģekilde yenilenmesini zorunlu hale getiriyor. Bu
durum ulusal ve dogmatik ideolojilerle ne kadar uyumlu? Finansal yatırımların, mamul ve hizmet
üretiminin, çevre kirliliğinin ve hatta tüketimin küreselleĢtiği bir Dünya’da nasıl yaĢanmalı veya
yaĢanabilir?
BiliĢim Teknolojileri’nin (BT) önemine rağmen ilim ve sanayi çevrelerimize baktığımızda ve hatta
Dünya’da BT'nin sosyo-kültürel yapıya olan etkileri üzerine o kadar çok ve doyurucu araĢtırmaların
olmadığı görülmektedir. Dünya’yı önümüzdeki 10–20 yıl içinde küresel tek bir ekonomik yapıya
dönüĢtürüp, belki de bu hayattaki son yıllarımızı “Dünya VatandaĢı” olarak geçirmemize sebep
olabilecek bir olgu karĢısında, bir Ģeyler yapmadan, düĢünmeden veya hiç bir Ģey öğrenmeden
durmak, ne kadar doğrudur?
1.1. Teknoloji Nedir?
BiliĢim Teknolojileri’ni (BT) de içeren teknoloji kavramı birçok kiĢi tarafından farklı Ģekilde ifade
edilmiĢtir. Örneğin, C. Alkan’a göre teknoloji, “Bilimin üretim, hizmet, ulaĢım, iletiĢim gibi alanlardaki
sorunlara uygulanmasıdır.” Amiral Hyman Rickover teknolojiyi, “Ġnsan aklını ve vücudunu
güçlendirmek, üstün kılmak için geliĢtirilecek aletler, teknikler ve yöntemler” olarak tarif etmiĢtir. Mr.
Galbraith ise, “Teknoloji bilimsel araĢtırmalarla elde edilen sistematik bilgilerin pratik alanlara
uygulanmasıdır” (Yalın, 2004:2) demektedir.
Bu tanımlara göre teknoloji kavramı, “Makineler veya araçlar, işlemler, yöntemler, süreçler,
sistemler, yönetim ve kontrol mekanizmaları gibi öğeleri bilimsel bulgular ışığında insanın
günlük hayatına uygulanmasını içermektedir.” Kısacası, “Teknoloji bilim ile uygulama arasındaki
köprüdür” diye tanımlanabilir.
Ancak unutmayalım ki teknoloji terimi sadece kullandığımız bilgisayarlar, cep telefonları, MR
cihazları, Uluslararası Uzay Ġstasyonu veya robotlar gibi araçları tarif etmiyor. Teknoloji aynı zamanda
üretim, haberleĢme ve ulaĢım faaliyetlerinin yapılması için kullanılan metotları, iĢ süreçlerini ve
yaklaĢımlarını da içeriyor. Örneğin öğretim metotlarından, kablosuz internet bağlantısından, hava yolu
ulaĢımından bahsediyoruz.
Son yüzyılda yaĢanan hızlı teknolojik değiĢimlerin etkisini hepimiz biliyoruz. Daha 40-50 yıl önce
bilim-kurgu olarak hayal edilen birçok teknolojik araç bugün insanlar tarafından kullanılmaktadır. Ġnsan
yapısı uzay aracı Pioneer-11 GüneĢ Sistemi’nden 2001 yılında çıkıp yıldızlar arası uzayda halen
seyahat etmektedir. Genoma projesiyle insan vücudundaki tüm genler sınıflandırılmıĢ durumdadır.
Hayvanların kopyalanması (klon) günlük olaylar haline geldi. ĠletiĢim ve internet teknolojilerindeki
geliĢmelerle Dünya tek bir küresel ekonomi oldu.
TV muhabirleri uydular ve görüntülü telefonlar sayesinde Dünya’nın herhangi bir yerinden haber
görüntüleri ve röportajlarını canlı yayınla aktarabilmektedirler. Cep telefonlarıyla resim çekilip, TV
programı izlenebiliyor. Doktorlar yüzlerce kilometre ötedeki hastalarına internet video kameraları
kullanarak teĢhis koyabiliyor. Dünya’nın herhangi bir yerinde olan bir olay anında tüm insanlar
tarafından duyulabiliyor.
Teknolojik araçları kullanmadan 21. yy’da haberleĢmek, ulaĢım sağlamak, öğrenmek, sağlıklı
kalmak ve kısacası yaĢamak imkânsız hale gelmiĢtir.
1.2. Hayatımızı Etkileyen Önemli Teknolojiler
Güncel yaĢantımızı etkileyen yüzlerce teknoloji vardır ve bunların hangisi daha önemlidir? Buradaki
ÖNEMLĠ kelimesi izafi bir kavramdır çünkü kime veya neye göre önemlidir? Bu sorulara verilecek
cevap her kiĢiye göre değiĢebilir. Unutulmamalıdır ki bugün önemsiz görülen veya halen bilinmeyen bir
teknolojik veya bilimsel buluĢ veya icat insanlığın hayatını çok kısa bir sürede değiĢtirebilmektedir.
Bunun en büyük sebebi küreselleĢmedir. Dünya’da yaĢanan bu teknolojik, bilimsel ve toplumsal
değiĢimler hiçbir birey veya toplum tarafından görmezden gelinemez.
Gelecekte hayatımızı etkileyecek önemli teknolojileri belirlemek bugünden zor olsa bile yapılan bazı
araĢtırmalar bizlere ipuçları vermektedir. Örneğin 1990’ların baĢında OECD (Dünya Ekonomik ĠĢbirliği
Organizasyonu) tarafından yapılan “1990’larda Yeni Teknolojiler” adlı rapora göre günümüzde ve
önümüzdeki yıllarda insanlığın hayatını etkileyecek teknolojiler Ģunlardır (OECD, 1988:35):
 BiliĢim Teknolojileri,
 Biyoteknoloji,
 Malzeme Teknolojisi,
 Uzay Teknolojisi,
 Nükleer Teknoloji,
Türkiye’de 2000’lerin baĢında yaklaĢık 7000 bilim adamımızın katılımıyla Cumhuriyetimizin 100.
Yılı için hazırlanan “Vizyon 2023: Bilim ve Teknoloji Stratejileri Projesi” (Detayları için kısım 8.8
bakınız) raporunda stratejik öneme sahip sekiz ana teknoloji grubu saptanmıştır
(http://vizyon2023.tubitak.gov.tr/):
1. Biyoteknoloji/Genetik,
2. Mekatronik,
3. Nano Teknoloji,
4. Bilgi ve ĠletiĢim Teknolojileri,
5. Enerji ve Çevre Teknolojileri,
6. Malzeme Teknolojileri,
7. Tasarım Teknolojileri,
8. Üretim Teknolojileri.
Bu kitabın konusu yukarıda sayılan teknolojilerden birisi olan BiliĢim (Bilgi) Teknolojileridir. Ancak
yukarıda sıralanan hiçbir teknolojik alanda BiliĢim Teknolojileri’ni kullanmadan veya faydalanmadan
çalıĢma yapmak bugün için mümkün değildir.
Özgeçmiş
Endüstri yüksek mühendisi olan Mustafa Çoruh Ġstanbul Teknik Üniversitesi’nden (ĠTÜ) 1984 yılında
mezun olmuĢtur. ĠĢletme Masterını (MBA) ABD’de 1994 yılında Southwest Missouri State University
(SMSU) almıĢtır. 2003 yılında Claremont Graduate Üniversitesi’nden (CGU) Bilgi Sistemleri Yönetimi
(MIS) konusunda Master diploması almıĢtır. Halen International School of Management’ta (ISM)
ĠĢletme Yönetimi alanında Doktorasını (PhD) yapmaktadır.
BiliĢim Teknolojileri uzmanı olan Mustafa Çoruh, University of Phoenix (UOP) ve SMSU’da Matematik
ve BiliĢim Sistemleri ve Teknolojileri alanında uzun yıllar öğretim görevlisi olarak çalıĢmıĢtır. ABD,
Canada, Ġngiltere ve Türkiye’de küçük büyük birçok firmada danıĢmanlık yapmıĢ ve BiliĢim Sistemleri
dizayn etmiĢtir.
ÇalıĢtığı firmalardan bazıları Ģunlardır: Alarko, Mavi Jeans, Escort Bilgisayar, Erensan, Ebil Eğitim,
MCI, SHL, Syncor international, PTC Therapeutics, Citi Bank, Texas Utilities, Allstate, Banctec,
Strasburger & Price L.L.P., Fiber Optics, CompuCom, Movo Media ve CRF. Halen bir ABD Firmasında
Intranet, Veritabanları ve Veriambarları (DW) alanında Sistem Tasarımları yapmaktadır
(http://www.mustafacoruh.com/Resumes.aspx).
Mustafa Çoruh son dört sezondur Kdz. Ereğli Demokrat TV'de 'Bilgi Teknolojileri Dünyası' adlı
programa BiliĢim Teknolojileri uzmanı olarak katılmaktadır. Demokrat Gazetesinde ve diğer yerel
yayınlarda BiliĢim Teknolojileri konusunda yazıları çıkmaktadır. Okullara ve özel Ģirketlere BiliĢim
Teknolojileri ve Internet alanlarında seminerler vermektedir.
Mustafa Çoruh’la ilgili detaylara ve çalıĢmalarına kendi sitesinden (http://www.mustafacoruh.com/)
ulaĢılabilir.