Palgaz İç Tesisat Teknik Şartnamesi İçin tıklayınız

Transkript

PALGAZ
DOĞALGAZ ĠÇ TESĠSAT TEKNĠK ġARTNAMESĠ
(BĠNALAR ĠÇĠN)
(2015)
0
Hardcopy olarak Ġmzalı ve orijinal
kaĢeli geçerlidir.Ġmzasız ve kontrollü kopya kaĢesi taĢımayan her türlü yazıcı çıktısı yada bilgisayar ortamındaki her türlü masaüstü kopyası geçersizdir.
İçindekiler Tablosu
AMAÇ,KAPSAM,DAYANAK,AÇIKLAMA ........................................................................................... 4
1.1 Amaç ................................................................................................................................................. 4
1.2 Kapsam ............................................................................................................................................. 4
1.3 Dayanak............................................................................................................................................. 4
1.4 Açıklama ............................................................................................................................................ 4
2 ATIF YAPILAN STANDARTLAR VE/VEYA DÖKÜMANLAR .............................................................. 4
3 TANIMLAR ....................................................................................................................................... 13
3.1 Ġç Tesisat: ........................................................................................................................................ 13
3.2 Dağıtım Ģebekesi:............................................................................................................................. 13
3.3 Servis hattı: ...................................................................................................................................... 13
3.4 Bağlantı hattı: ................................................................................................................................... 13
3.5 Sertifika: ........................................................................................................................................... 13
3.6 Sertifikalı firma: ................................................................................................................................ 13
3.7 Isıtma: .............................................................................................................................................. 13
3.8 Isıtma Tesisi: .................................................................................................................................... 13
3.9 Evsel ve Küçük Tüketimli Ticari Tesis: .............................................................................................. 13
3.10 Merkezi Isıtma Tesisi: ................................................................................................................. 13
3.11 Doğal Gaz : ................................................................................................................................ 13
3.12 Brülör:......................................................................................................................................... 13
3.13 Tam Yanma: ............................................................................................................................... 14
3.14 Vent Hattı: .................................................................................................................................. 14
3.15 Alçak Basınçlı Buhar Kazanı: ...................................................................................................... 14
3.16 Yüksek Basınçlı Buhar Kazanı: .................................................................................................. 14
3.17 Isı Gücü: ..................................................................................................................................... 14
3.18 Anma Isı Gücü ( Qn ): ................................................................................................................. 14
3.19 Anma Isı Gücü Alanı ( An ): ......................................................................................................... 14
3.20 Isıtma Yüzeyi ( F ): ...................................................................................................................... 14
3.21 Atık Gaz:..................................................................................................................................... 14
3.22 Valf ( Ventil ): .............................................................................................................................. 14
3.23 Vana: .......................................................................................................................................... 14
3.24 Sayaç: ........................................................................................................................................ 14
3.25 Gaz Teslim Noktası:.................................................................................................................... 15
3.26 Gaz Teslim Noktası Regülatörü:.................................................................................................. 15
3.27 Domestik Regülatör : .................................................................................................................. 15
3.28 Rakor:......................................................................................................................................... 15
3.29 Filtre : ......................................................................................................................................... 15
3.30 Test Nipeli: ................................................................................................................................. 15
3.31 Gaz Kontrol Hattı (Gas Train): ..................................................................................................... 15
3.32 Tabii Havalandırma Sistemi: ....................................................................................................... 15
3.33 Cebri (Mekanik) Havalandırma Sistemi:....................................................................................... 15
3.34 Alt Havalandırma: ....................................................................................................................... 15
3.35 Üst Havalandırma: ...................................................................................................................... 15
3.36 Üst Isıl Değer: ............................................................................................................................. 15
3.37 Alt Isıl Değer: .............................................................................................................................. 15
3.38 Wobbe Sayısı: ............................................................................................................................ 16
3.39 Gaz Modülü: ............................................................................................................................... 16
3.40 II. Gaz Ailesi: .............................................................................................................................. 16
3.41 Bina Bağlantı Hattı : .................................................................................................................... 16
3.42 Kolon Hattı: ................................................................................................................................. 16
3.43 Ana Kesme Vanası (AKV): .......................................................................................................... 16
3.44 Tesisat Galerisi: .......................................................................................................................... 16
3.45 Tesisat ġaftı:............................................................................................................................... 16
3.46 Tesisat Kanalı: ............................................................................................................................ 16
3.47 Toplam Kapasite: ........................................................................................................................ 16
3.48 Kazan: ........................................................................................................................................ 16
3.49 Boyler: ........................................................................................................................................ 16
3.50 Kat Kaloriferi: .............................................................................................................................. 16
3.51 Kombi: ........................................................................................................................................ 16
1
1
4
5
6
7
8
3.52 ġofben: ....................................................................................................................................... 17
3.53 Soba: .......................................................................................................................................... 17
3.54 Hava Isıtıcısı: .............................................................................................................................. 17
3.55 Radyant Isıtıcı: ............................................................................................................................ 17
3.56 A Tipi Cihazlar ( Bacasız Cihazlar ): ............................................................................................ 17
3.57 B Tipi Cihazlar ( Bacalı Cihazlar ): ............................................................................................... 17
3.58 B1 Tipi Cihazlar ( Vantilatörlü – Bacalı Cihazlar ): ....................................................................... 17
3.59 C Tipi Denge Bacalı ( Denge Bacalı – Hermetik Cihazlar ):.......................................................... 17
3.60 YoğuĢmalı Cihazlar: .................................................................................................................... 17
3.61 Ocak: .......................................................................................................................................... 17
3.62 Baca Klapesi:.............................................................................................................................. 17
3.63 Baca Sensörü ( Atık Gaz AkıĢ Sigortası ): ................................................................................... 17
3.64 Atık Gaz ÇıkıĢ Borusu ( Duman Kanalı ):..................................................................................... 17
3.65 Baca: .......................................................................................................................................... 17
3.66 Baca ġapkası:............................................................................................................................. 18
3.67 Etkili Baca Yüksekliği: ................................................................................................................. 18
3.68 Müstakil ( Bireysel ) Baca: ........................................................................................................... 18
3.69 Ortak Baca ( ġönt Baca ): ........................................................................................................... 18
3.70 Adi Baca: .................................................................................................................................... 18
3.71 Hidrolik Çap: ............................................................................................................................... 18
3.72 Sayaç Bağlantı Hattı: .................................................................................................................. 18
3.73 Tüketim Hattı: ............................................................................................................................. 18
3.74 Ayrım Hattı: ................................................................................................................................ 18
3.75 Cihaz Bağlantı Hattı: ................................................................................................................... 18
3.76 Hat Numarası: ............................................................................................................................ 18
3.77 Metreküp (m³): ............................................................................................................................ 18
3.78 Gaz Basıncı: ............................................................................................................................... 18
3.78.1
Statik Gaz Basıncı (Pst): ...................................................................................................... 18
3.78.2
Dinamik Gaz Basıncı(Pd): .................................................................................................... 18
3.78.3
ġebeke Gaz Basıncı:........................................................................................................... 18
3.78.4
Bağlantı basıncı: ................................................................................................................. 18
3.78.5
Bek Basıncı:........................................................................................................................ 19
3.78.6
Meme Basıncı: .................................................................................................................... 19
GAZ TESLİM NOKTASI ................................................................................................................... 19
4.1 Servis Kutusu ve Regülatör Tipleri: ................................................................................................... 19
MALZEME SEÇİMİ ........................................................................................................................... 19
KURALLAR ...................................................................................................................................... 20
6.1 Malzeme ve özellikleri ...................................................................................................................... 20
6.1.1 Borular .................................................................................................................................... 20
6.1.2 Boru ekleme parçaları ............................................................................................................. 24
6.2 Boruların BirleĢtirilmesi ..................................................................................................................... 24
6.2.1 Çelik Borular ........................................................................................................................... 24
6.2.2 PE Borular : ............................................................................................................................ 24
6.2.3 Bakır Borular : ......................................................................................................................... 24
6.2.4 Onduleli Paslanmaz Çelikten Bükülebilir Hortum Takımları (BLH) ........................................... 25
İÇ TESİSAT BORU, TEÇHİZAT VE CİHAZLARIN YERLEŞTİRİLMESİ KURALLARI ....................... 25
7.1 Ġç Tesisat Hatları .............................................................................................................................. 25
7.2 Sayaçlar........................................................................................................................................... 29
7.2.1 Rotary ve Türbinli Sayaçların Montajı ...................................................................................... 31
7.3 Regülatör ve emniyet tertibatı ........................................................................................................... 31
7.4 Tamamı veya bir kısmı ahĢap binalarda gaz tesisatı ......................................................................... 32
7.4.1 Cihazların Bulunduğu Mahallerin Sadece Tavanı AhĢap Olan Yapılar; .................................... 32
7.4.2 Cihazların Bulunduğu Mahallerin Duvarları Lambri ( AhĢap ) Kaplı Yapılar; ............................. 32
7.5 Onduleli Paslanmaz Çelikten Bükülebilir Hortum Takımları (BLH) .................................................... 32
7.5.1 Tanımlar ................................................................................................................................. 32
7.5.2 Malzeme ................................................................................................................................. 33
7.5.3 Destekler ................................................................................................................................ 34
7.5.4 Bükülebilme Özelliği ................................................................................................................ 35
7.5.5 ĠĢaretleme ............................................................................................................................... 35
7.5.6 BirleĢtirme Yöntemi ................................................................................................................. 36
7.5.7 BLH Tesisat Uygulamalarında Hesap Yöntemi ........................................................................ 36
GAZ TÜKETİM CİHAZLARININ BAĞLANTILARI VE YERLEŞTİRME KURALLARI ........................ 37
2
8.1 A tipi (Bacasız) Cihazlar ................................................................................................................... 37
8.2 B tipi (Fansız Bacalı) Cihazlar .......................................................................................................... 37
8.2.1 Cihazların Monte Edilemeyeceği Yerler ................................................................................... 37
8.2.2 Cihazların Monte Edilecekleri Yerler Ġçin Genel Kurallar .......................................................... 37
8.3 C tipi (Denge bacalı) Cihazlar ........................................................................................................... 37
8.3.1 Cihazların Montajının Yapılamayacağı Yerler .......................................................................... 37
8.3.2 Cihazların Montajının Yapılacağı Yerler Ġçin Genel Kurallar ..................................................... 38
8.3.3 Atık Gaz Tesisatı..................................................................................................................... 38
8.4 YoğuĢmalı Cihazlar .......................................................................................................................... 38
8.4.1 Yakma Havasını DıĢ Ortamdan Alan YoğuĢmalı Cihazlar ........................................................ 38
8.4.2 Yakma Havasını Bulunduğu Ortamdan Alan YoğuĢmalı Cihazlar............................................. 38
8.4.3 Atık Gaz Tesisatı..................................................................................................................... 39
8.4.4 BirleĢik (Kaskad) Baca Sistemi ................................................................................................ 39
8.4.5 Havalandırma Tesisatı ............................................................................................................ 40
8.4.6 YoğuĢma Sıvısının Tahliyesi ................................................................................................... 40
8.5 Radyant Tüplü Isıtıcı Sistemleri ........................................................................................................ 40
8.6 Elektrik Jeneratörleri......................................................................................................................... 40
8.6.1 Cihazların Monte Edilecekleri Yerler Ġçin Genel Kurallar .......................................................... 40
8.6.2 Elektrik Jeneratör Dairesinde Havalandırma ............................................................................ 41
9 KAZANLAR - MERKEZİ SİSTEM KAZANLARI ................................................................................ 42
9.1 Brülör ............................................................................................................................................... 42
9.1.1 Brülör Seçimi .......................................................................................................................... 42
9.2.6 Emniyet Tahliye Vanası (Relief valf) ....................................................................................... 43
9.3 Fanlı brülör gaz kontrol hattı ekipmanları .......................................................................................... 44
9.4 Havalandırma................................................................................................................................... 48
9.5 Elektrik Tesisatı ................................................................................................................................ 50
9.6 Kazan Dairelerinde Ġlave Tedbirler .................................................................................................... 50
9.7 Buhar Kazanlı Kazan Daireleri .......................................................................................................... 51
10
KONUTLARDA VE ISI MERKEZLERİNDE BACALAR ............................................................... 51
10.1 Adi Bacalar ................................................................................................................................. 51
10.2 Ortak (ġönt) Bacalar ................................................................................................................... 51
10.3 Müstakil (Ferdi) Bacalar .............................................................................................................. 51
11
GAZ TESİSLERİNİN İŞLETMEYE ALINMASI VE KONTROLÜ .................................................... 56
11.1 Boru Hatlarının Sızdırmazlık Deneyi............................................................................................ 56
11.2 Bacaların ve Cihazların Devreye Alınması ve Kontrolü ................................................................ 56
11.3 Doğalgaz Yakıcı Cihazların Periyodik Bakımı .............................................................................. 57
12
DOĞAL GAZ TESİSATINDA BORU ÇAPI HESABI ..................................................................... 57
12.1 Gaz tüketim cihazlarının tüketim değerleri ................................................................................... 57
12.2 Boru çaplarının hesaplanması ..................................................................................................... 58
12.2.1
Servis kutusu çıkıĢ dinamik basıncı 21 mbar olan tesisatların projelendirilmelerinde esas alınacak
azami basınç kayıpları;........................................................................................................................ 58
12.2.2
Servis kutusu çıkıĢ basıncı 300 mbar olan tesisatların projelendirilmelerinde esas alınacak azami
basınç kayıpları; .................................................................................................................................. 58
12.3 Ġç Tesisat Projelerinde Boru Çapı Tayininde Kullanılan Formüller ve Semboller ........................... 58
12.3.1
P≤ 50 mbar ve Q≤ 31 m³/h olan tesisatlar .......................................................................... 59
12.3.2
P ≤ 50 mbar ve Q > 31 m³/h olan tesisatlar ........................................................................ 60
12.3.3
Ġçerisinden 50 mbar üstü basınçlardaki gaz geçen tesisatlarda boru çapı hesabı ................. 60
12.4 Doğal gaz tesisatı boru çapı hesabında dikkat edilecek hususlar ................................................. 61
12.5 Doğal gaz tesisatı boru çapı hesabında kullanılan çizelge ve tablolar .......................................... 61
12.5.1
Çizelge 3 - EĢzaman faktörlerine bağlı debi tablosu ............................................................. 62
12.5.2
Çizelge 4 - AkıĢ hızı ve özgül sürtünme direnç kaybı tablosu(Çelik Boru için)....................... 63
12.5.3
Çizelge 5 - Boru ekleme parçaları kayıp değerleri ................................................................ 64
12.5.4
Çizelge 6 - Yerel basınç kayıpları ........................................................................................ 65
12.5.5
Çizelge 7 - Bakır borular için max. debi ve çapa bağlı olarak akıĢ hızı (v) ve özgül sürtünme basınç
kaybı (pr/l) tablosu .............................................................................................................................. 66
12.5.6
Tablo 11 - Toplam ξ (Sürtünme kayıp) değerleri tespit tablosu ............................................ 67
12.5.7
Tablo 12 - Boru çapı hesaplama tablosu.............................................................................. 68
12.5.8
Çizelge 8 TS EN 15266 – BLH Hortum Takımları AkıĢ Hızı ve Özgül Sürtünme Direnç Kaybı Tablosu
69
13
İÇ TESİSATTA GAZ KAÇAĞINA KARŞI ALINACAK TEDBİRLER ............................................. 70
3
1 AMAÇ,KAPSAM,DAYANAK,AÇIKLAMA
Amaç
1.1
Bu teknik Ģartnamenin amacı, doğalgazın tüketimine yönelik olarak kullanılacak her türlü cihaz, ekipman
ve tesislerin ulusal ve/veya uluslararası Standartlara, EPDK yönetmeliklerine uygun olarak can ve
mal emniyetini sağlayacak Ģekilde tesis edilmesini belirleyen esasları düzenlemektir.
1.2
Kapsam
Bu teknik esaslar, doğal gaz teslim noktasından beslenen ve bina ve/veya arsa içine tesis edilen;
Doğal gaz cihazlarına,
Bu cihazları besleyen gaz tesisatına,
Yanma sonucu meydana gelen atık gazlara ait duman bacası ve kanallarına,
ait proje ve detaylarının düzenlenmesi, yerleĢtirilmesi ile doğal gaz tesisatı denendikten sonra iĢletmeye
alınması; iç tesisatta meydana gelmesi muhtemel gaz kaçakları durumunda uyulması gereken kuralları
kapsar.
1.3
Dayanak
4646 Sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu uyarınca çıkarılan Doğal Gaz Piyasası Ġç Tesisat Yönetmeliği 7.
maddesine göre düzenlenmiĢtir.
1.4
Açıklama
Bu Teknik Esaslar incelenirken adı geçen bütün standartlar ve mevzuatların güncel hali dikkate
alınmalıdır. Bu Ģartname de belirtilmemiĢ olan diğer mevzuattan kaynaklanan yükümlülüklere uyulması
zorunludur.
2 ATIF YAPILAN STANDARTLAR VE/VEYA DÖKÜMANLAR
Bu standarda diğer standart ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun
yerlerde belirtilmiĢ ve aĢağıda liste halinde verilmiĢtir.
STANDART NO
TARİH
AÇIKLAMA
1
TS EN 297
28.09.1995
Gaz yakan merkezi Isıtma kazanları -Anma
ısı yükü 70 kW'ı Aşmayan atmosferik
brülörlü B11 ve B11BS Tipi Kazanlar
2
TS EN 483
29.03.2001
Kazanlar - Merkezi Isıtma-Gaz Yakan -Anma
Isı Yükü 70 kW'ı Aşmayan C tipi Kazanlar
28.09.1995
Gaz Yakan Merkezi Isıtma Kazanları-Anma
Isıtma Kazanları-Anma Isı Yükü 70 kW'ı
Aşmayan Kombine Kazanlar (Birleşik Isıtma
Cihazları 'Kombi") Sıcak Kullanım Suyu
Üretimi İçin Belirli Şartlar
3
TS EN 625
4
kopyası geçersizdir.
kaĢeli geçerlidir.Ġmzasız ve kontrollü kopya kaĢesi taĢımayan her türlü yazıcı çıktısı yada bilgisayar ortamındaki her türlü masaüstü
STANDART NO
TARİH
AÇIKLAMA
4
TS EN 677
03.04.2007
Gaz yakan merkezî ısıtma kazanları - Anma
ısı girdisi 70 kW’ı aşmayan yoğuşmalı
kazanlar için belirli şartlar
5
TS 12514
15.12.1998
Birleşik Isıtma Cihazları "Kombi" Gaz Yakan,
Atmosferik Brülörlü-Anma Isı Gücü 70 kW'ı
Geçmeyen-Montaj Kuralları
6
TS 615 EN 26/A1
TS 615 EN 26/A2
TS 615 EN 26/A3
TS 615 EN 26+AC
29.04.2010
Ani su ısıtıcılar(Şofbenler)- Gaz yakan,
Atmosferik brülörlü
TS EN 1266
30.01.2007
9
TS EN 12953-2 :2012; TS EN 12953-2 :2013;
TS 377-3...12EN 12953-3…
TS 430
12
29.04.2005
20.11.1984
Isıtıcılar ( Sobalar ) – Gaz Yakan, Müstakil,
Konveksiyonlu –Yanma Havası ve/veya
Yanma Ürünleri Bir Fan Yardımıyla Sevk
Edilen
Kazanlar, çelik malzemeden ( kaynaklı )
silindirik
Kazanlar – Dökme demirden
10
TS 497
10.04.1991
Kazanlar – Çelik malzemeden ( Kaynaklı )
11
TS EN 656
10.05.2001
Gaz yakan merkezi ısıtma kazanları – anma
ısı yükü 70 kW-300kW olan atmosferik B
Tipi kazanlar
12
TS 4040
25.10.1983
Kazanlar- Isı Tekniği ve Ekonomisi Açısından
Aranacak Özellikler
13
TS 4041
25.10.1983
Kazanlar- Anma Isı Gücü ve Verim
Deneyleri Esasları
14
TS CR 12952-1
TS CR 12952-2…….7
17.04.2007
31.01.2012
12.06.2013
7
8
Su borulu kazanlar ve yardımcı tesisatları
Basınç Ölçerler-Bölüm 1: Burdon Borulu
Basınç Ölçerler-Boyutlar, Ölçme, Özellikler
ve Deneyler, Bölüm 2: Basınç Ölçerler
İçin Seçim ve Montaj Tavsiyeleri, Bölüm 3:
Diyaframlı ve Kapsüllü Basınç Ölçerler
Boyutlar, Ölçme, Özellikler ve Deneyler
15
TS EN 837-1, TS EN 837-2, TS EN 837-3
21.10.1997
23.12.1997
16
TS 901-1 EN 13162 : 2005 (Kısmen); TS
901-2 :2009 (kısmen)
09.04.2009
Lifli ısı ve ses yalıtma malzemesi
17
TS 2838
16.06.1977
Alçak basınçlı buhar üreticilerinde güvenlik
kuralları
18
TS EN 7641
23.01.2007
Basınçlı Cihazlar – Terminoloji ve Semboller
Basınç, Sıcaklık ve Hacimler
5
STANDART NO
TARİH
AÇIKLAMA
19
TS 3419
24.04.2002
Havalandırma ve iklimlendirme tesislerinin
projelendirilmesi kuralları.
20
TS 3541
05.04.1983
Mineral Liflerden Isı Yalıtım Malzemesinin
Isıtma ve Havalandırma Tesisatına
Uygulanması Kuralları
21
TS EN 303-3/A2 TS EN 303-3/AC
20.07.2006
24.04.2007
Kazanlar Cebri Çekiş Brülörlü KazanlarBölüm 1: Terim ve Tarifler Genel Özellikler
Deneyler ve İşaretleme Bölüm 3: Merkezi
Isıtma KazanlarıGaz Yakan- Kazan Gövdesi ve Cebri Çekişli
Brülörden Meydana Gelen Sistem
22
TS 377-6 EN 12953-6 :2005
29.04.2005
Silindirik kazanlar - Bölüm 6: Kazan
donanımı için özellikler
23
TS EN 12952-1 :2007; TS EN 129522 :2007; TS EN 12952-3 :2007; TS EN
12952-4 :2007; TS EN 12952-6 :2007; TS
EN 12952-7:2007; TS EN 12952-8 :2007; TS
EN 12952-9 :2007; TS EN 1295210 :2007; TS EN 12952-13 :2007; TS EN
12952-14 :2007; TS EN 12952-16 :2007; TS
EN 12952-5 :2007; TS EN 1295215 :2007; TSE CR 12952-17 :2007;
17.04.2007
Su borulu kazanlar ve yardımcı tesisatları
24
TS EN 764-1 :2007
23.01.2007
25
TS EN 676+A2
05.04.2011
26
TS 11042 EN 298 :1996
27.09.2005
27
TS EN 613(geçerli) TS EN 613/A1
29.04.2002
19.01.2006
28
TS EN 416-1
13.07.2010
Isıtıcılar - Gaz yakan - Radyant boruluKonut dışı kullanımlar için - Tek brülörlü Tavana asılan - Bölüm 1: Emniyet
29
TS EN 419-1 (İngilizce metin)
19.01.2010
Isıtıcılar- Gaz Yakan- Parlak RadyantTavana Asılan- Konut Dışı Mahallerde
Kullanılan-Bölüm 1: Emniyet Kuralları
05.04.2011
Isıtıcı Sistemler- Radyant Tüplü- Gaz Yakan
Çok
Brülörlü- Tavana Asılan- Konut Dışı
Kullanım İçin- Bölüm 1:Sistem D- Emniyet
30
TS EN 777-1,2,3,4
Basınçlı donanım - Bölüm 1: Terimler ve
tarifler - Basınç, sıcaklık, hacim ve anma
boyutları
Brülörler - Otomatik üflemeli - Gaz yakıtlar
için
Gaz brülörleri – Fanlı veya Fansız - Gaz
yakma tertibatları – Otomatik kontrol
sistemleri
Isıtıcılar- Müstakil- Gaz YakanKonveksiyonlu
6
STANDART NO
TARİH
AÇIKLAMA
31
TS EN 13410
08.01.2003
Radyant Isıtıcılar-Gaz Yakan-Tavana AsılanKonut Amaçlı Kullanılmayan Binalar için
Havalandırma Kuralları
32
TS 11382
28.04.1994
33
TS EN 1856-1 :2006 (-);
TS EN 1856-2 :2006;
12.10.2006
34
TS 11384
28.04.1994
Bacalar-Konut vb. Bina Bacaları-Ekleme
Parçaları Tasarım ve Yapım Kuralları
35
TS 11385
28.04.1994
Bacalar – Konut vb. binalar için deney
bacaları deneyleri için şartlar ve
değerlendirme kriterleri
36
TS 11386
28.04.1994
Bacalar-Konut ve Benzeri Binalar İçinTasarım ve Yapım Kuralları
37
TS 11387
28.04.1994
Bacalar – Konut vb. binalarda baca
temizleme tertibatı yapım kuralları
38
TS EN 13384-2+A1 :2012;
19.07.2012
Bacalar - Isı ve akışkan dinamiği hesaplama
metotları - Bölüm 2: Birden çok ısıtma
tertibatına bağlı bacalar
39
TS EN 13384-1+A2 :2012;
31.01.2012
Bacalar - Isı ve akışkan dinamiği hesaplama
metotları - bölüm 1: Tek ısıtma tertibatına
bağlı bacalar
Bacalar – Çelik ( Endüstriyel )
Bacalar - Metal bacalar için kurallar –
Bölüm 1: Hazır baca bileşenleri;
Bacalar - Metal bacalar için kurallar - Bölüm
2: Metal astarlar ve baca bağlantı boruları
Bacalar - Metal bacalar için kurallar - Bölüm
1: Baca sistemi bileşenleri
40
TS EN 1856 1,2 (İngilizce metin)
05.06.2012
18.12.2013
41
TS EN 1443
09.03.2006
Bacalar - Metal bacalar için gerekler Bölüm 2: Metal baca astarları ve baca
bağlantı boruları
Bacalar – Genel kurallar
Bacalar - Kil veya Seramik Baca Elemanları Özellikler ve Deney Metotları;
TS EN 1457/AC :2006; TS EN 1457-1 :2012;
12.10.2006
TS EN 1457-1 :2012;
12.04.2012
44
TS EN 1859+A1 :2013;
18.12.2013
Bacalar: Metal bacalar. Deney metotları
45
TS 11 EN 10242(geçerli)
26.04.2000
Boru Bağlantı Parçaları- Dökme Demir
Temperlenmiş, Diş Açılmış
46
TS 61 1,2,3...65
19.04.1994
Bağlama Elemanları-Vidalar
47
TS 2649 :2013;
09.10.2013
Boru bağlantı parçaları - Çelik (Kaynak
ağızlı, vida dişli veya flanşlı)
42
Bacalar - Duman yolu astarlı kil/seramikten
olan bacalar - Bölüm 1:Kuru şartlarda
çalışan duman yolu astarlar - Gerekler ve
deney yöntemleri;
7
STANDART NO
TARİH
AÇIKLAMA
48
TS 11505
13.12.1994
Boru ekleme parçaları – sökülebilir – metal
gaz boruları için
49
TS 11 EN 10242
26.04.2000
Boru bağlantı parçaları: Dökme demir,
Temperlenmiş, diş açılmış.
50
TS 931 EN 10241
08.02.2005
51
TS EN 88-1,2
24.04.2008
52
TS EN 334+A1
23.03.2010
Gaz basınç regülatörleri – Giriş basıncı 100
bar’a kadar olan
55
TS 5826
29.04.1988
Reglaj kuralları – Doğal gaz bölge
regülatörleri için.
54
TS 10624 :2009;
28.05.2009
Gaz regülatörleri - Yanıcı gazlar (doğalgaz
ve hava gazı) için - Giriş basıncı 0,02 mpa 0,4 mpa (0,2 bar - 4 bar) olan
55
TS EN 161 (İngilizce Metin)
06.12.2007
Otomatik kapama valfleri – Gaz brülörleri
ve gaz cihazları için
Boru bağlantı parçaları çelik vidalı
Gaz cihazları için basınç regülatörleri ve
birleşik emniyet tertibatları – Bölüm 1:
Basınç
regülatörleri – Giriş basıncı 500 mbar’a
kadar
(500 mbar dahil) -Bölüm 2: Basınç
regülatörleri - Giriş basıncı 500 mbar’dan 5
bar’a kadar (5 bar dahil)
Vanalar - Dağıtım vanaları (Boru hatlarında
kullanılanlar hariç) - Küresel - Yanıcı gazlar
için (Doğal gaz ve sıvılaştırılmış petrol gazı
“LPG”) - Anma çapı DN 65 ila DN 500 (dâhil)
ve anma basıncı PN 25’e eşit veya daha
büyük olan
Vanalar-Bina Gaz Tesisatı İçin-Elle
Kumandalı-Küresel ve Dipten Yataklı Konik
Tapalı Vanalar
56
TS 9809/T1
28.04.2009
57
TS EN 331
23.03.1999
58
TS EN 1643
06.03.2008
59
TS 10276
22.04.1992
60
TS 5477 EN 12261/T1
13.01.2011
Filtreler - Dahili Gaz Tesisatlarında
Kullanılan
Gaz sayaçları - Türbin tipi sayaçlar
61
TS 5910 EN 1359:1999/A1:2008/T2
29.03.2011
Gaz sayaçları – Diyaframlı
62
TS EN 12480
17.04.2008
Gaz sayaçları – Döner yer değiştirmeli gaz
sayaçları
28.05.2009
Metal Hortum Takımları-Ondüleli-ÇelikBina içinde Kullanılan-Gaz Yakan Cihazların
(0,5 bar’dan (0,5 bar dâhil)16 bar’a kadar)
Emniyetli bağlantısı İçin
63
TS 10670/T3
Vana doğrulama sistemleri - Gaz brülörleri
ve gaz yakan cihazların otomatik kapama
vanaları için
8
STANDART NO
TARİH
AÇIKLAMA
64
TS EN 15266 :2010;
04.02.2010
Hortum takımları - Gaz için - Binalarda
kullanılan - Ondüleli bükülebilir - Paslanmaz
çelikten - İşletme basıncı 0,5 bar’a kadar
65
TS 10880
21.04.1993
Kompansatörler - Çelik Körüklü - Gaz Boru
Hatları ve Tesisatında Kullanılan
66
TS 11394+T3
28.05.2009
Metal olmayan hortum takımları - Gaz
yakan cihazların (10 kPa'a kadar) emniyetli
bağlantılarında kullanılan - Bağlantı fişli gaz
hortumları ve gaz bağlantı armatürleri
67
TS EN 14800 (Direktif:89/106/EEC )
28.05.2009
Metal hortum takımları – Ondüleli – Çelik –
Bina içinde kullanılan - Gaz yakan cihazların
emniyetli bağlantısı için
68
TS 6114
08.11.1988
Gaz yakan ev aletleri için spiral hortumlu
bağlantı elemanları
Yanıcı akışkanlar için boru hatları - Çelik
borular - Teknik teslim şartları - Bölüm 1:
Sınıf a özellikli borular
69
TS EN 10208-1 :2011;
TS EN 10208-2 :2011;
TS ISO 3183 :2012;
22.11.2011
12.04.2012
Sınıf b özellikli borular
Petrol ve doğalgaz sanayileri-Boru hattı ile
taşıma sistemleri için çelik borular
Plâstik boru sistemleri – Gaz yakıtların
taşınmasında kullanılan - Polietilenden (PE)
Plâstik boru sistemleri - Gaz yakıtların
taşınmasında kullanılan - Polietilenden (PE)
- Bölüm 3: Ekleme parçaları
70
TS EN 1555-1
TS EN 1555-2
TS EN 1555-3 :2013; TS EN 1555-3 :2012;
10.04.2013
19.07.2012
21.02.2013
71
TS ISO 3183 :2012;
12.04.2012
Petrol ve doğalgaz sanayileri-Boru hattı ile
taşıma sistemleri için çelik borular
72
TS EN 14336
06.12.2007
Isıtma sistemleri - Binalar için - Su esaslı
ısıtma sistemlerinin tesisi ve işletmeye
alınması
73
TS 2164:1983/T3
14.07.2011
Kalorifer tesisatı projelendirme kuralları
9
STANDART NO
TARİH
17.04.2002
17.04.2002
26.04.2003
10.05.2001
23.03.2010
02.03.2010
17.04.2007
12.04.2004
13.01.2011
AÇIKLAMA
Katodik koruma- Deniz suyunda- Genel
prensipler
Katodik koruma- Deniz altındaki boru
hatları
Katodik koruma - Gömülü veya suya
daldırılmış metalik yapılar için - Boru hatları
için genel prensipler ve uygulama
Katodik koruma- Toprağa gömülmüş veya
suya daldırılmış çelik boru hatlarının
katodik korumayla korozyona karşı
korunması- Dış organik kaplamalar- Bantlar
ve büzüşebilen malzemeler
Çelik borular - Karada ve denizde döşenen
boru hatlarında kullanılan - Korozyondan
koruma için, sıvı uygulanan epoksi ile iç
yüzey kaplaması
Çelik borular ve bağlantı parçaları - Karada
ve denizde döşenen boru hatlarında
kullanılan - Çimento harcı ile iç yüzey
kaplaması
Kıyıda ve kıyıdan uzaktaki boru hatlarında
kullanılan çelik borular ve bağlantı
parçaları- Dış yüzeyi iki tabakalı olarak
ekstrüzyona tabi tutulan polietilen esaslı
kaplamalar
Kıyıda ve kıyıdan uzaktaki boru hatlarında
kullanılan çelik borular ve bağlantı
parçaları- Haricen sıvı epoksi ve değişime
uğramış epoksi kaplamalar
Kıyı ve açık deniz boru hatları için çelik
borular ve bağlantı parçaları-Harici
kaplamalar için sıcak uygulanan bitümlü
malzeme
74
TS EN 12473 :2002; TS EN
12474 :2002; TS 5141 EN 12954 :2003; TS
EN 12068 :2001; TS EN 10339 :2010; TS EN
10298 :2010; TS EN 10288 :2007; TS EN
10289 :2004; TS EN 10300:2005 :2011;
75
TS 2192
21.04.1976
Kalorifer tesisatı yerleştirme kuralları.
76
TS EN 10289
12.04.2004
Çelik borular – Korozyona karşı koruma
Maden Kömürü katranı epoksi reçinesi ile
kaplanması kura
77
TS 5141 EN 12954
26.04.2003
Katodik koruma - Gömülü veya suya
daldırılmış metalik yapılar için - Boru hatları
için genel prensipler ve uygulama
78
TS 5827
29.04.1988
Bina içi tesisatlarda doğal gaz basınç reglaj
kuralları ( Giriş bas. max. 25 mbar olan )
79
TS 5834
30.04.1988
Doğal gaz boru hatlarında gaz basıncı reglaj
kuralları
80
TS 7363
04.12.2008
Doğal gaz bina iç tesisatı projelendirme ve
uygunluk kuralları.
81
TS 8415
13.04.1990
Doğal gaz boru hattı donanımında
kullanılan terimler ve tarifler.
10
STANDART NO
TARİH
AÇIKLAMA
82
TS EN 287-1:2011 :2012;
31.01.2012
Kaynakçıların yeterlilik sınavı - Ergitme
kaynağı - Bölüm 1: Çelikler
83
31.01.2012
07.04.2005
Kaynakçı nitelik sınavları: Plastik kaynağı
yapan personel. Kaynaklı termoplastik
kademeler.
84
TS 5139
07.04.1987
Çelik Borular-Korozyona Karşı Korumak İçin
Polietilen ile Kaplanması Kuralları
85
TS EN 1057+A1
09.11.2010
Bakır Ve Bakır Alaşımları - Sağlık ve Isıtma
Uygulamalarında Su ve Gaz Taşımada
Kullanılan Dikişsiz Yuvarlak Bakır Borular
86
TS 8414 EN 14163
86
TS EN 10208-1 :2011;
TS EN 10208-2 :2011;
TS ISO 3183 :2012;
27.12.2004
22.11.2011
22.11.2011
13.10.2005
Petrol ve doğal gaz sanayileri – Boru hattı
ile
taşıma sistemleri – Boru hatlarının kaynak
yapılması
Sınıf a özellikli borular
Sınıf b özellikli borular
Petrol ve doğal gaz sanayileri - Boru hatları
için çelik borular - Teknik teslim şartları Bölüm 3: Sınıf c özellikli borular
Contalık malzemeler – Elastomerik iç
tesisat – Gaz armatürlerinde kullanılan
87
TS 9808
04.02.1992
88
TS 10908
22.04.1993
89
TS 10910
22.04.1993
90
TS 10911
22.04.1993
91
TS 10942 EN 377
TS 10942 EN 377/A1
12.03.1996
27.12.2005
Yağlayıcılar-Yanıcı Gaz Ortamında Çalışan
Gaz Armatürleri ve Kontrol Cihazları İçin
(Endüstriyel İşlemlerde Kullanılanlar Hariç)
10.11.1998
Contalık Malzemeler-1 inci, 2 nci ve 3 üncü
Aile Gazlarla ve Sıcak Su ile Temas Halinde
Olan Vidalı Metalik Bağlantılarda
Kullanılan-Bölüm 1:Havasız Ortamda
Sertleşen Conta Bileşikleri , Bölüm
2:Sertleşmeyen Conta Bileşikleri , Bölüm 3:
Sinterlenmemiş PTFE Şeritler
92
TS EN 751–1,2,3
AR – Contalık levhalar, gaz armatürleri
cihazları ve boru hatlarında kullanılan (
max. 100 bar’a k
Contalık levhalar, lastik, mantar ve asbast
esaslı gaz armatürleri ve cihazlarda
kullanılan
Contalık levhalar, sentetik, elyaf ve grafit
esaslı, gaz armatürleri, boru hatlarında
kullanılan
11
STANDART NO
TARİH
AÇIKLAMA
TS 10945
24.04.1993
Contalık malzemeler – Yeraltı gaz boru hattı
bağlantı yerlerinin sonradan sızdırmazlığı
için kulla
94
TS EN 14291
24.04.2006
Köpük meydana getirici malzemeler. Gaz
boru hattında kaçak tesbitinde kullanılır.
95
TS 11381
28.04.1994
Yanma havası kapama klapeleri, mekanik
kumandalı
96
TS EN 10088-1
07.12.2006
Bu standard, paslanmaz çeliklerin kimyasal
bileşimini ve bazı fiziksel özellikleri ile ilgili
97
TS ISO 8528–5
20.04.2004
Gidip gelme hareketli içten yanmalı
motorla tahrik edilen alternatif akım
jeneratör grupları.
98
TS EN 203-1+A1
08.01.2009
Pişirme Cihazları- Gaz Yakan- Endüstriyel
Tip Bölüm 1: Güvenlik Kuralları
99
TS EN 15266
04.02.2010
100
TS EN 13836
22.05.2007
101
TS EN 15417
102
TS EN 15502-2-1 :2013;
93
06.12.2007
2010
03.04.2008
Hortum Takımları-Gaz için-Binalarda
kullanılan-Ondüleli Bükülebilir-Paslanmaz
Çelikten-0,5 Bara kadar
Kazanlar - Merkezî ısıtma kazanları - Gaz
yakan - anma ısı girdisi 300 kW - 1000 kW
olan b tipi kazanlar
Gaz yakan merkezî ısıtma kazanları - Anma
ısı girdisi 70 kW - 1000 kW olan yoğuşmalı
kazanlar için belirli şartlar
Gaz yakan merkezi ısıtma kazanları - Bölüm
2-1: Anma ısı yükü 1000 kW’ı aşmayan C
tipi, B2 tipi, B3 tipi ve B5 tipi cihazlar
Bacalar - Kil/seramik duman yolu astarlı
sistem bacalar - Bölüm 1: Kurum
tutuşmasına direnç için kurallar ve deney
metotları,
TS EN 13063-1 +A1
103
TS EN13063-2+ A2
03.04.2008
TS EN 13063-3
09.10.2013
104
TS EN 15287-1+A1
105
TS EN 15287-2
106
TS EN 14471
13.03.2013
13.03.2013
26.06.2007
Bacalar - Kil/seramik duman yolu astarlı
sistem bacalar - bölüm 2: Yaş şartlarda
uygulanan kurallar ve deney metotları,
Bacalar - Kil/seramik duman yolu astarı
olan baca sistemleri - Bölüm 3: Hava
duman kanalı baca sistemleri için deney
yöntemleri ve özellikler
Bacalar - Bacaların tasarımı,montajı ve
hizmete alınması - Bölüm 1: Oda ile
bütünleşik olmayan ısıtma cihazları için
bacalar
Bacalar - Bacaların tasarımı, montajı ve
hizmete alınması - Bölüm 2: Oda ile
bütünleşik olan cihazları için bacalar
Bacalar - Sistem bacalar- Duman yolu
plastik astarlı - Kurallar ve deney metotları
12
3 TANIMLAR
3.1
Ġç Tesisat:
Basınç düĢürme ve ölçüm istasyonu veya servis kutusu çıkıĢından itibaren sayaç hariç, boru hattı ve
teçhizatı ile tüketim cihazları ile tesisat arasındaki esnek bağlantı elemanını kapsayan tesis.
3.2
Dağıtım Ģebekesi:
Bir dağıtım Ģirketinin belirlenmiĢ bölgesinde, iĢlettiği doğal gaz dağıtım tesislerini ve boru hatlarını ifade
eder. Doğal gazın kent giriĢindeki ana basınç düĢürme ve ölçüm istasyonlarından alınarak gaz teslim
noktalarına iletimini sağlayan yeraltı gaz boru hatlarının tümüdür.
3.3
Servis hattı:
Dağıtım Ģebekesini abone servis kutusuna veya basınç düĢürme ve ölçüm istasyonuna bağlayan boru
hattı ve servis kutusu veya basınç düĢürme ve ölçüm istasyonu dahil ilgili teçhizatı ifade eder.
3.4
Bağlantı hattı:
Ulusal iletim Ģebekesini veya dağıtım Ģebekesini serbest tüketici servis kutusuna veya basınç düĢürme
ve ölçüm istasyonuna bağlayan boru hattını ve servis kutusu veya basınç düĢürme ve ölçüm istasyonu
dahil ilgili teçhizatı ifade eder.
3.5
Sertifika:
ġehir içi dağıtım Ģebekesine ait servis hatları ve iç tesisat ile ilgili proje, müĢavirlik, kontrol, yapım,
denetim, servis, bakım, onarım hizmetlerini yapmaya yeterli olduklarını gösteren, dağıtım Ģirketleri ile
yetki belgesi sahibi resmi veya özel Ģirketler tarafından düzenlenen ve ilgili dağıtım Ģirketinin belirlenmiĢ
bölgesinde geçerli olan ve gerçek veya tüzel kiĢilere verilen izin belgesidir.
3.6
Sertifikalı firma:
EPDK Sertifika Yönetmeliğine göre sertifika almıĢ gerçek veya tüzel kiĢidir.
3.7
Isıtma:
Ġstenen bir mahalli, belirlenen bir sıcaklığa getirmek için katı, sıvı, gaz, kombine vb. gibi yakıtların
yakılmasını yönetme iĢidir.
3.8
Isıtma Tesisi:
Ġstenen ısıtmayı sağlamak maksadı ile yakıtın yakılmasını sağlayan uygun biçim ve boyutta ısı üreticileri
ile ısıtılacak mahallerin uygun yerlerine yerleĢtirilmiĢ ısı yayıcıları ve bunlara ait tesisatlardan oluĢan
tesislerdir.
3.9
Evsel ve Küçük Tüketimli Ticari Tesis:
Gaz teslim noktası çıkıĢ basıncının 300 mbarg ve altında, gaz arzı debisinin ise 200 m3/h‘ in altında
olduğu tesislerdir.
3.10 Merkezi Isıtma Tesisi:
Merkezi ısıtma tesisi, bir veya birden çok konutlu bir binanın altında ya da çatı katında veya birden çok
binadan meydana gelen bir sitedeki mevcut binalardan birinin altında ya da çatı katında veya sitenin
dıĢında uygun bir yere müstakil olarak tesis edilen ısıtma tesisleridir.
3.11 Doğal Gaz :
Yerden çıkarılan veya çıkarılabilen gaz halindeki doğal hidrokarbonlar ile bu gazların piyasaya
sunulmak üzere çeĢitli yöntemlerle sıvılaĢtırılmıĢ, basınçlandırılmıĢ veya fiziksel iĢlemlere tabi tutulmuĢ
( SıvılaĢtırılmıĢ Petrol Gazı hariç ) diğer hallerini ifade eder.
3.12 Brülör:
Gazı yakma havası ( oksijen ) ile belirli oranlarda karıĢtıran ve ısı ihtiyacına göre gerekli gaz-hava
karıĢım oranını, alevin biçim ve büyüklüğünü ayarlamak suretiyle issiz ve tam yanmayı ve alevin
meydana gelmesini sağlayan; bu amaçla otomatik kumanda, kontrol, ayar, ateĢleme ve güvenlik
13
tertibatı ile donatılan ve gerektiğinde yakma havasını cebri veya tabii olarak sağlayan elemanları içeren
cihazdır.
3.13 Tam Yanma:
Doğalgazın, kimyevi bileĢimine uygun olarak hesaplanmıĢ gerekli miktarda yakma havası ile kimyasal
tepkimeye girmesi olayıdır.
CH4 + 2O2 + 8N2
CO2 + 2H2O + 8N2 + ENERJİ
3.14 Vent Hattı:
Boru hattındaki gazın gerektiğinde tahliyesi için; boru hattına, emniyet kapama vanaları sistemine,
basınç tahliye vanalarına, brülör öncesi gaz kontrol hatlarına monte edilen, küresel vana ve borulardan
oluĢan hattır.
3.15 Alçak Basınçlı Buhar Kazanı:
Alçak basınçlı buhar kazanı, izin verilen iĢletme üst basıncı ( TS EN 764 ) en çok 0.5 Atü olan TS 377
EN 12953, TS 497, TS EN 12952‘e göre projelendirilip imal edilen ve TS 2838‘e uygun güvenlik
tertibatı ile donatılan buhar üreticileridir.
3.16 Yüksek Basınçlı Buhar Kazanı:
TS 377 EN 12953 da belirtilen ve iĢletme üst basıncı 0.5 Atü den yüksek olan buhar üreticileridir.
3.17 Isı Gücü:
Isı gücü, su, buhar veya hava gibi bir ısı taĢıyıcı akıĢkana, bir ısı üreticisi tarafından birim zamanda
aktarılan yararlı ısı miktarıdır ( kW, kcal/h ).
3.18 Anma Isı Gücü ( Qn ):
Anma ısı gücü, belirli bir yakıt ( katı, sıvı veya gaz ) için TS 4040‘da yer alan Ģartları sağlamak üzere
önceden belirtilen ve kararlı durumda, ısı üreticisinden ısı taĢıyıcısı akıĢkana sürekli olarak aktarılan ısı
miktarıdır. ( kW, kcal/h ).
3.19 Anma Isı Gücü Alanı ( An ):
Anma ısı gücü alanı ( AN ), belirli bir yakıt türü ( katı, sıvı, gaz ) için, ısı üreticisinin kararlı duruma
eriĢmesinden sonra anma ısı gücünü sürekli olarak veren, bir tarafında ısıtıcı akıĢkanın bulunduğu ve
diğer tarafını alev ve sıcak yanmıĢ gazların yaladığı, imalatçı tarafından ısı üreticisinin ( sıcak su kazanı,
buhar kazanı vb. ) etiketinde belirtmiĢ olduğu alan olup birimi ―m2‖dir.
3.20 Isıtma Yüzeyi ( F ):
Isıtma yüzeyi, arkasında ısıtılan su vb. akıĢkanın bulunduğu ve alevin ve/veya sıcak gazların temas
edip ısı geçiĢinin sağlandığı ( su borulu kazanlarda bunun tersi ) kazan yüzeylerinin toplamı olup birimi
―m2‖dir.
3.21 Atık Gaz:
Atık gaz, yakıtın yakılması sonucu meydana gelen ve faydalı ısısından yararlanıldıktan sonra atılan gaz
halindeki yanma ürünleridir.
3.22 Valf ( Ventil ):
Valf, sızdırmazlık ( kapatma ) elemanı, akıĢ yönüne karĢı hareket ederek sızdırmazlık yüzeyinden
uzaklaĢmak ( valfın açılması ) veya yaklaĢmak ( valfin kapanması ) suretiyle akıĢ kesen bir tesisat
elemanıdır.
3.23 Vana:
AkıĢ kesme tesisat elemanıdır. ( TS EN 331,TS 9809 )
3.24 Sayaç:
MüĢterinin doğal gaz tüketimini ölçen Ölçü ve Ölçü Aletleri Muayene Yönetmeliğine tabi ölçü aletidir.
Ġçerisinden geçen gazın hacmini m3/h olarak ölçer. ( TS EN 12480, TS 5910 EN 1359, TS 5477 EN
12261 )
14
3.25 Gaz Teslim Noktası:
MüĢteriye gaz arzının sağlanacağı ,Servis Kutusu veya Basınç DüĢürme ve Ölçüm Ġstasyonudur.
3.26 Gaz Teslim Noktası Regülatörü:
Ana dağıtım hattındaki basıncın gerek duyulan basınca düĢürülmesi amacı ile gaz teslim noktasında
tesis edilen cihazlardır.
3.27 Domestik Regülatör :
Gaz teslim noktası ile gaz yakan cihazlar arasında bulunan boru hattındaki mevcut basıncın, cihazın gaz
yakma basıncından yüksek olduğu durumlarda istenilen basınca düĢürülmesi amacı ile tesis edilen
regülatörlerdir.
3.28 Rakor:
Gaz hattının bir kısmını herhangi bir sebepten dolayı sökmek, tamir etmek vb. iĢler için kullanılan uzun
diĢli boru parçası, manĢon ve kontra somundan oluĢan bağlantı elemanıdır.
3.29 Filtre :
Gaz tesisatındaki yabancı maddelerin sayaç, gaz hattı elemanları veya yakıcı cihazlara geçiĢini
engellemek amacı ile kullanılan elemandır.
3.30 Test Nipeli:
Sızdırmazlık testi, bakım ve ayarlar sırasında yapılacak basınç ölçümlerinde kullanılmak amacı ile
doğalgaz boru hattı üzerine konulan elemanlardır.
3.31 Gaz Kontrol Hattı (Gas Train):
Doğalgaz yakan cihazların ( Brülör, bek v.b. ) emniyetli ve verimli olarak çalıĢmalarını temin etmek
maksadıyla tesis edilen sistemlerdir.
3.32 Tabii Havalandırma Sistemi:
Yakma havasını bulunduğu ortamdan alan yakıcı cihazların bulunduğu mahallerin havalandırmasının
dıĢ atmosfere açık bölümden tabii olarak yapılmasını sağlayan sistemdir. (kanal, menfez vb.)
3.33 Cebri (Mekanik) Havalandırma Sistemi:
Alt ve üst havalandırmanın, vantilatör, aspiratör gibi mekanik sistemlerle havalandırma kanalları
kullanılarak sağlandığı sistemdir.
3.34 Alt Havalandırma:
Yakıcı cihaz için gerekli yakma havasını temin etmek için tesis edilen sistemdir.
3.35 Üst Havalandırma:
Ortamda bulunabilecek atık ve/veya çiğ gazların dıĢ ortama tahliyesi ve yakma havasının alt
havalandırma noktasından ortama giriĢinin rahat yapılabilmesi için tesis edilen sistemlerdir.
3.36 Üst Isıl Değer:
Üst ısıl değeri, belirli bir sıcaklık derecesinde bulunan 1 Nm3 gazın tam yanma için gerekli minimum
hava ile karıĢtırılarak herhangi bir ısı kaybı olmadan yakıldığında ve yanma ürünleri baĢlangıç
derecesine kadar soğutulup karıĢımındaki su buharı yoğuĢturulduğunda açığa çıkan ısı miktarıdır.
( Sembolü Ho, Birimi kcal/Nm3‘tür. )
3.37 Alt Isıl Değer:
Alt ısıl değeri, belirli bir sıcaklık derecesinde 1 Nm3 gazın, tam yanma için gerekli minimum hava ile
karıĢtırılarak herhangi bir ısı kaybı olmadan yakıldığında ve yanma ürünleri, karıĢımdaki su buharı
yoğuĢturulmadan baĢlangıç sıcaklığına kadar soğutulduğunda açığa çıkan ısı miktarıdır. ( Sembolü Hu,
birimi kcal/Nm3‘tür. )
15
3.38 Wobbe Sayısı:
Wobbe sayısı, bir gazın sabit beslenme basıncında yakılması ile açığa çıkan ısı ile ilgili olup aĢağıdaki
formülle hesaplanır.
W = Gazın üst ısıl değeri / ( Gazın bağıl yoğunluğu ) 1/2
3.39 Gaz Modülü:
Bir cihazın wobbe sayısı farklı baĢka bir gazla çalıĢabilir hale dönüĢtürülmesinde, ısı girdi paritesi ve
primer hava sürüklenmesinin doğru değerini elde etmek için, cihazın daha önce çalıĢtığı gazla aynı
olması gereken orandır.
3.40 II. Gaz Ailesi:
II. gaz ailesi, standart Ģartlar altında, wobbe sayıları 11,46-16,1 kWh/m3 arasında olan gazlar olup,
doğalgaz bu gaz ailesindendir.
3.41 Bina Bağlantı Hattı :
Gaz teslim noktası ile ana kesme vanası arasındaki hattır.
3.42 Kolon Hattı:
Ana kesme vanasından müĢteri sayacı giriĢ vanasına kadar olan tesisat bölümüdür.
3.43 Ana Kesme Vanası (AKV):
Bina bağlantı hattı üzerinde tesis edilen ve gerektiğinde gaz akıĢının tamamının kesilmesini temin
etmek amacı ile kullanılan tesisat elemanıdır.
3.44 Tesisat Galerisi:
Bina dıĢında, doğal gaz ve/veya diğer tesisat hatlarının geçtiği, havalandırma ve aydınlatması temin
edilmiĢ istenildiğinde kontrolü, bakım ve onarımı yapılabilen toprak altı tesisat kanallarıdır.
3.45 Tesisat ġaftı:
Bina içinde, doğal gaz ve/veya diğer tesisat hatlarının geçtiği, havalandırması temin edilmiĢ, binanın
her katında bakım, onarım ve kontrol maksatlı ulaĢılabilen tesisat kanallarıdır.
3.46 Tesisat Kanalı:
Ġçinden bir veya birkaç tesisatın geçirilmesi düĢünülerek özel olarak inĢa edilmiĢ kanallardır.
3.47 Toplam Kapasite:
Bir binada bulunan bütün aboneler tarafından eĢ zamanlı kullanım dikkate alınarak birim zamanda (bir
saatte) aynı anda tüketilebileceği kabul edilen ve bağlantı hattı çapının belirlenmesinde esas alınan
toplam(azami) gaz tüketim miktarıdır (m3/h).
3.48 Kazan:
Isınma veya proses amaçlı sıcak su veya su buharı üreten, bazı hallerde kullanım amaçlı sıcak su temin
eden cihazlardır.
3.49 Boyler:
Kazan ile eĢ güdümlü çalıĢan veya kendine ait bir yakma sistemi bulunan kullanım amaçlı sıcak su
üretim maksatlı cihazlardır.
3.50 Kat Kaloriferi:
Anma ısı yükü 70 kW‘yi aĢmayan bireysel veya küçük tüketimli bina merkezi ısıtma sistemlerinde
kullanılan yer tipi cihazlardır.
3.51 Kombi:
Anma ısı yükü 70 kW‘yi aĢmayan, ısıtma ve kullanım sıcak suyu üretme maksatlı duvar tipi kombine
cihazlardır.
16
3.52 ġofben:
Kullanım sıcak suyu üretme maksatlı cihazlardır.
3.53 Soba:
Gaz yakarak elde ettiği ısıyı doğrudan ısıtma yüzeyleri üzerinden ortama veren cihazlardır.
3.54 Hava Isıtıcısı:
Isıtma amaçlı sıcak hava üreten cihazlardır.
3.55 Radyant Isıtıcı:
Ġnsan boyundan yüksek seviyeden, bulunduğu mekana ısı transferini ıĢınım ile yaparak ısıtan cihazlardır.
3.56 A Tipi Cihazlar ( Bacasız Cihazlar ):
A tipi cihazlar yanma için gerekli havayı monte edildikleri ortamdan alan, atık gaz tesisatı olmayan,
yanma ürünlerini bulundukları ortama veren cihazlardır.
3.57 B Tipi Cihazlar ( Bacalı Cihazlar ):
B tipi cihazlar yanma için gerekli olan havayı monte edildikleri ortamdan alan, açık yanma odalı, yanma
ürünlerinin uygun bir atık gaz tesisatı ve uygun bir baca vasıtası ile dıĢ ortama veren cihazlardır.
3.58 B1 Tipi Cihazlar ( Vantilatörlü – Bacalı Cihazlar ):
B1 Tipi Cihazlar yanma için gerekli olan havayı monte edildikleri ortamdan alan açık yanma odalı,
yanma ürünlerini bir vantilatör yardımı ve özel atık gaz elemanları vasıtası ile doğrudan veya atık gaz
bağlantı elemanları ve uygun bir baca vasıtası ile dıĢ ortama veren, havalandırma ihtiyacı bakımından
B tipi cihazlar ile aynı katagoride mütalaa edilen cihazlardır.
3.59 C Tipi Denge Bacalı ( Denge Bacalı – Hermetik Cihazlar ):
C Tipi denge bacalı cihazlar, yanma için gerekli olan havayı, monte edildikleri ortamdan bağımsız
olarak özel hava bağlantısı ile dıĢ ortamdan alan, kapalı yanma odalı, yanma ürünlerini özel atık gaz
elemanları ile dıĢ ortama veren havalandırmaları bulundukları ortamdan bağımsız olan cihazlardır.
3.60 YoğuĢmalı Cihazlar:
YoğuĢmalı cihazlar, kullanma ve ısıtma sıcak suyunu ısıtmak için kullandıkları gazın yanma ısısı dıĢında
atık gazın içindeki su buharını yoğuĢturarak, buharın yoğuĢma gizli ısısından da yararlanan ve
genellikle ― C ‖ tipi denge bacalı olarak imal edilen cihazlardır.
3.61 Ocak:
Yemek piĢirme ve/veya yemek ısıtma maksatlı açık yanmalı cihazlardır.
3.62 Baca Klapesi:
Bacada veya duman kanalında termik veya mekanik olarak çalıĢan yatay veya düĢey bir
eksen etrafında ( menteĢe gibi ) dönerek akıĢı kesen veya düzenleyen bir tesisat elemanıdır.
3.63 Baca Sensörü ( Atık Gaz AkıĢ Sigortası ):
Atık gaz borusuna/kanalına monte edilen ve bacada meydana gelen yığılma ve geri tepme gibi
durumlarında gazı kesen emniyet tertibatıdır.
3.64 Atık Gaz ÇıkıĢ Borusu ( Duman Kanalı ):
Gaz tüketim cihazı ile baca arasındaki irtibatı sağlayan daire, kare veya dikdörtgen kesitli baca bağlantı
kanallarıdır.
3.65 Baca:
Gaz tüketim cihazlarında yanma sonucu oluĢan atık gazların atmosfere atılmasını sağlayan daire, kare
veya dikdörtgen kesitli kanaldır.
17
3.66 Baca ġapkası:
Bacanın çekiĢ etkisini düzenleyen, bacayı harici etkilerden koruyan ve baca çıkıĢ ucuna yerleĢtirilen
Ģapkadır.
3.67 Etkili Baca Yüksekliği:
Atık gazın bacaya girdiği yer ile atık gazın bacayı terk ettiği nokta arasındaki yükseklik farkıdır.
3.68 Müstakil ( Bireysel ) Baca:
Tek bir birime hizmet vermek üzere inĢa edilmiĢ, binanın bir katından çatının üstüne kadar çıkan ve
diğer katlarla cihaz bağlantısı olmayan bacadır.
3.69 Ortak Baca ( ġönt Baca ):
Çatı üstüne çıkan bir ana baca ile cihazın bağlandığı kattan bir kat yukarıda ana baca ile birleĢen ve
ana bacaya paralel bacalardan oluĢan ve birden fazla birime hizmet vermek için inĢa edilmiĢ bacadır.
3.70 Adi Baca:
Birden fazla birime hizmet vermek için inĢa edilmiĢ, her katta cihazların doğrudan bağlandıkları
bacadır.
3.71 Hidrolik Çap:
Kanal kesit alanının ( A ), kanal çevre uzunluğuna ( U ) bölümünün 4 katıdır. Dh = 4.A/U
A : Kanal kesit alanı
U : Kanal çevre uzunluğu Dh : Hidrolik çap
3.72 Sayaç Bağlantı Hattı:
Sayaç giriĢ vanası ile sayaç giriĢi arasında bulunan esnek bağlantı elemanıdır.
3.73 Tüketim Hattı:
Sayaçtan sonra en son ayrım hattına kadar olan tesisat.
3.74 Ayrım Hattı:
Tüketim hattı ile cihaz vanası arasındaki tesisat.
3.75 Cihaz Bağlantı Hattı:
Cihaz vanası ile cihaz arasındaki esnek bağlantı elemanı.
3.76 Hat Numarası:
Doğalgaz tesisatlarının projelendirilmesinde belirli debi,çap ve uzunluktaki tesisat bölümlerine verilen
numaradır.
3.77 Metreküp (m³):
1.01325 bar mutlak basınç ve 15°C sıcaklıkta bir metreküp hacim kaplayan doğalgaz miktarıdır.
3.78 Gaz Basıncı:
3.78.1 Statik Gaz Basıncı (Pst):
Gazın durgun haldeki basıncıdır(bar).
3.78.2 Dinamik Gaz Basıncı(Pd):
Gazın hareket halindeki basıncı(bar).
3.78.3 ġebeke Gaz Basıncı:
Gaz teslim noktası vanası çıkıĢında ölçülen gaz üst basıncı.
3.78.4 Bağlantı basıncı:
Hareket halindeki gazın, cihazın bağlantı noktasında ölçülen basıncı.
18
3.78.5 Bek Basıncı:
Bek çalıĢırken bekten önce meme çıkıĢında ölçülen gazın beke girdiği noktadaki hava karıĢımsız
basıncı.(Bek basıncı bekten önce ölçülür)
3.78.6 Meme Basıncı:
Hava karıĢmıĢ bekteki hava karıĢımından önceki gazın meme giriĢindeki akıĢ basıncı.(Meme basıncı
memeden önce ölçülür)
4 GAZ TESLİM NOKTASI
Çelik ve/veya PE ana dağıtım Ģebekesindeki mevcut basıncın ihtiyaç duyulan basınca düĢürülmesi için
kurulan tesislerdir. Gaz teslim noktası, Servis Kutusu ya da Basınç DüĢürme ve Ölçüm Ġstasyonu
Ģeklinde olabilir.
Servis kutularının giriĢ tarafındaki hat PE olup taĢıdığı basınç 1- 4 bar‘dır. Servis kutularının çıkıĢ
tarafındaki basınç ise 21 mbarg veya 300 mbarg olmak üzere iki ayrı değerde olabilecek Ģekilde tesis
edilmektedir. Servis kutusu çıkıĢ basıncının hangi değerde olacağı, ihtiyaç duyulan gaz debisi ve gaz
basıncı gibi değiĢkenlere bağlıdır ve projede firma tarafından öngörülen basınç PALGAZ tarafından onay
verilirse tasarlanabilir.
ÇıkıĢ debileri ise servis kutusu içinde bulunan basınç düĢürme regülatörlerinin tipine ve sayısına göre
değiĢkenlik gösterir. Servis regülatörlerinin tipi ve sayısı onaylanan projeye göre firmanın yapacağı talep
doğrultusunda PALGAZ tarafından belirlenir.
Ayrıca servis kutuları tesis edilecekleri mahallin fiziksel Ģartlarına, ( Duvar tipi servis kutusu, yer tipi servis
kutusu) ihtiyaç duyulan gaz debisine ve basıncına göre S200, S700, S300, CES 200 v.b. tiplere ayrılır.
4.1
Servis Kutusu ve Regülatör Tipleri:
PALGAZ gaz teslim noktasında ihtiyaca göre tesis edilen servis kutuları ve bu servis kutularında
kullanılan regülatörlerin tipleri Tablo - 1‘ de verilmiĢtir.
Tablo 1 Servis Kutusu ve Regülatör Tipleri
Basınç
Kutu Tipi
Regülatör
Tipi
21 mbar
S700
B25
300 mbar
CES200
B50
B25
B50
S300
B100
S700
BCH30
BCH60
CES200
BCH30
BCH60
S300
BCH120
DĠVAL512
PALGAZ yukarıda belirtilen servis kutusu ve servis kutusu regülatör tiplerinde değiĢiklik yapma hakkına
sahiptir.
5 MALZEME SEÇİMİ
Ġç tesisatın tasarımı, yapımı, yerleĢtirilmesi, kontrolü, iĢletmeye alınması ve iĢletilmesi ile ilgili olarak TS,
EN, ISO, IEC standartlarından herhangi birine, bu standartlarda yoksa, TSE tarafından kabul gören diğer
standartlara uyulması zorunludur. Standartlarda değiĢiklik olması halinde; değiĢiklik getiren standart,
uygulanan standardın iptal edilmesi veya yürürlükten kaldırılması halinde ise yeni standart geçerli olur. Ġç
tesisatta, standart belgesine sahip olmayan malzeme kullanılamaz. Gaz yakan cihaz seçimlerinde ayrıca
gaz yakan cihazlar direktifine uyulması zorunludur.
19
6 KURALLAR
Malzeme ve özellikleri
6.1
6.1.1 Borular
6.1.1.1 Yer altı gaz boruları
Yeraltı (bina dıĢında) gaz boru tesisatında kullanılacak çelik borular, TS 6047 EN 10208, polietilen
borular ise TS EN 1555 standardına uygun olmalıdır. Çelik borularda, boru çapına göre cidar kalınlıkları
Tablo - 2‘ye uygun olmalıdır.
Tablo 2 Çelik borularda cidar kalınlıkları
Çap (mm)
DıĢ çap (mm)
15
21,3
20
26,9
25
33,7
32
42,4
40
48,3
50
60,3
65
73,0
80
88,9
100
114,3
125
141,0
150
168,3
200
219,1
250
273,0
300
323,0
400
406,0
450
470,0
Cidar kalınlığı (mm)
2,80
2,90
3,40
3,60
3,70
3,90
5,20
5,50
6,00
6,60
7,10
8,18
9,27
9,50
9,50
9,50
Yeraltına yerleĢtirilen çelik borular DIN 30670 ‗e uygun hazır Polietilen (PE) olmalıdır. Bağlantı yerleri
(kaynak yerleri) TS 5139‘a uygun sıcak sargı ile kaplanmıĢ olmalı ve tüm borular TS 5141 EN 12954
standardına uygun katodik koruma ile korozyona karĢı koruma altına alınmalıdır. Çelik borular TS 10038
standardına uygun olarak tesis edilmelidir. Çelik boruların birbirine eklenmesi kaynak tekniği ile olmalıdır.
Hazır PE kaplı borular yeraltına tesis edilmeden önce kaplamada hasar olup olmadığı kontrol edilmelidir.
Sıcak PE sargı uygulamasında, uygun kaplama yöntemi kullanılmalı ve önce boru üzerindeki hadde
pası, korozyon ürünleri, yağ ve nem tamamen giderilmeli, iĢlem esnasında sargı malzemesine hasar
verilmemeli, sargıda pot veya boĢluk olmamalıdır. PE kaplama, borunun toprak seviyesinden çıktığı
yerden en az 60 cm yukarıya kadar devam etmelidir. Yer üstü boruları ise astar boya (antipas ) üzerine
sarı renkli (krom sarısı) yağlı boya ile boyanmalıdır.Toprakaltına döĢenecek doğalgaz hattı için tranĢe
derinlikleri ġekil1 ve ġekil 2‘de verilmiĢtir.
20 cm.
KAPLAMA
20 cm.
MEKANĠK STABĠLĠZE
DOLGU MALZEMESĠ
10 cm.
IKAZ BANDI
20 cm.
SARI KUM
TOPRAK
25 cm.
IKAZ BANDI
20 cm.
SARI KUM
ÇELĠK DOĞAL GAZ
BORUSU ( PE KAPLI )
D
SARI KUM
10 cm.
PE DOĞALGAZ
BORUSU
D
SARI KUM
10 cm.
40 - 50 cm.
20 cm.
ġekil 2 - Toprakaltı hat detayı(PE boru)
ġekil 1 –Toprakaltı hat detayı(çelik boru)
20
Kullanılacak olan ikaz bandı en az 20 cm geniĢliğinde, sarı renkli zemin üzerinde kırmızı ile ―187
DOĞALGAZ ACĠL‖ ibaresi bulunur Ģekilde olmalıdır.
Geri dolgu iĢlemi esnasında boru altına, boĢluk kalmayacak Ģekilde sarı kum ile yastıklama yapılmalıdır.
Boruya zarar verebilecek büyüklükte taĢ ve moloz yığınları dolgu malzemesi içinde bulunmamalıdır. Çelik
borunun aĢırı yüke maruz kalabileceği (yol geçiĢi, araç geçiĢi vb.) durumlarda tranĢe derinliği arttırılmalı
ve boru üst seviyesinin tranĢe üst seviyesine olan mesafesi 80 cm olmalıdır. Bu derinliğin
sağlanamayacağı durumlarda PE kaplı çelik kılıf kullanmak Ģartı ile tranĢe derinliği en az 60 cm olmalıdır.
Kılıf borusunun ve doğalgaz borusunun birbirine temasını önlemek için araya kauçuk veya plastik
malzemeden ayırıcılar konmalıdır. Ġlaveten kılıf ve doğalgaz borusu arasına su ve yabancı madde giriĢini
önlemek için uç kısımları kauçuk nevi bir malzeme ile kapatılmalıdır. Kılıf borusu ve doğalgaz borusunun
kılıf içinde kalan kısmı da hazır PE kaplı olmalı ve bağlantı yerleri sıcak PE sargı ile izole edilmelidir
(ġekil 3)
4
1
3
5
2
ġekil 3 - Kılıf borusu ayrıntıları
Açıklama
1. PE kaplı doğalgaz borusu
2. Kılıf borusu ile boru arasına kurulan ayırıcı (separatör)
3. PE kaplı kılıf borusu (çelik)
4. Kılıf borusu ile borunun arasını kapama yüksüğü (kauçuk, plastik vb.)
5. Yüksük bileziği (paslanmaz çelik)
Toprak altı doğal gaz hattının, tesisat galerisi içerisinden geçirileceği durumlarda;
a. Tesisat galerisi, doğal gaz hattının kontrolü yapılabilecek boyut ve biçimde olmalıdır.
b. Tesisat galerisinin havalandırılması sağlanmalıdır.
c.
Tesisat galerisinde kullanılacak doğalgaz borusu hazır PE kaplı olmalıdır.
d. Tesisat galerisinde tesis edilen doğal gaz hattı, diğer tesisatların üst seviyesinden ve minimum
15 cm mesafeden geçmelidir.
e. Tesisat galerisi aydınlatması ex-proof olmalı,
doğal
gaz hattından daha
düĢük seviyede
bulunmalıdır.
Bina bağlantı hatlarında PE boru kullanılması halinde gaz teslim noktasından sonra toprak altına
çekilecek doğalgaz boru hattı TS EN 1555 standardına uygun olmalı ve boruların birleĢtirilmesi
elektrofüzyon tekniği ile yapılmalıdır. Toprak üstünde kalan PE boru kısmı dıĢ darbelere ve etkilere karĢı
dayanıklı bir muhafaza içine alınmalıdır. PE borunun toprak üstüne çıkması için yapılacak olan
dönüĢlerde mutlaka uygun fittings kullanılmalıdır.
PE boru toprak üstüne çıkacaksa çelik boru içine alınıp ultraviyole ıĢınlardan korunmalıdır.
Bina bağlantı hattı toprak üstüne çıkmadan doğrudan binaya giriĢ yapılacak ise, bina giriĢinden en az 1
m önce çelik boruya geçiĢ yapılmalı ve çelik boru kısımları katodik korumaya alınmalıdır.
Doğalgaz boru hattı güzergâhında tesisat, yakıt depoları, drenaj kanalları, elektrik kabloları, kanalizasyon
vb. yerlere Tablo 3‘de belirtilen mesafelerden daha yakın olmamalı, mekanik hasar ve aĢırı gerilmeye
maruz kalmayacak Ģekilde emniyetli yerlerden geçirilmelidir.
21
Tablo 3 Doğalgaz hattı ile diğer hatlar arasındaki mesafe
PARALEL VEYA DĠKĠNE GEÇĠġ
ASGARĠ MESAFE
Elektrik Kabloları
ġekil 4 ‗ de belirtilmiĢtir.
Kanalizasyon Boruları
Agresif AkıĢkan Boruları
Oksijen Boruları
Metal Borular
Sentetik Borular
Açık Sistemler (Kanal vb.)
Diğer Altyapı Tesisleri
Dikine GeçiĢ =
Paralel GeçiĢ =
50 cm
100 cm
50 cm
30 cm
Dikine GeçiĢ =
Paralel GeçiĢ =
50 cm
50 cm
150 cm
ġekil 4 – Doğal gaz hattı ile elektrik kabloları arasındaki mesafe
6.1.1.1.1 Boru Tesisatının Korozyona Karşı Korunması
Toprak altında kalan çelik boru hatları TS 5141 EN 12954‘e göre katodik koruma yapılmalıdır.
Galvanik anotlarla yapılacak katodik koruma sistemlerinde galvanik anot olarak magnezyum anotlar
kullanılacak ve doğal gaz tesisatı ile arasındaki mesafe derinlik 50 cm ve yatayda ise 150 cm olacaktır.
Magnezyum anotlar TS 5141 EN 12954‘e uygun olacaktır.
D ≤ DN65 ( 2 ´‖ ) ise katodik izolasyon kaynaklı mafsal veya izolasyon flanşı
D > DN65 ( 2 ´‖ ) ise katodik izolasyon flanşı ve de izolasyon kiti kullanılacaktır.
D : BoruÇapı
Binalara ait servis hatları ve servis kutularının yerleri, PALGAZ tarafından belirlendikten sonra iç
tesisatın bina bağlantı hattı ġekil 5 ve ġekil 6‘ya göre yapılır. Bina bağlantı hatlarının yeraltına tesis
edilmediği (servis kutusundan yandan çıkıĢ yapıldığı)durumlarda katodik koruma uygulaması
yapılmaz.
ġekil 5 – Duvar tipi servis kutusu-bina iç tesisat bağlantısı ve katodik uygulaması
22
Kullanılacağı Zeminin Özgül Elektrik Direnci
: 4000 ohm.cm ( Max ) olmalıdır. Magnezyum anotların
kimyasal özellikleriyse;
Elektrod Potansiyeli ( Referans Cu/CuSO4 elektrod )
: -1500 mVolt ( Deniz suyu içinde )
Teorik Akım Kapasitesi : 3.94 amper.saat/kg
Anot Verimi
: % 50
Çeliğe Karşı Devre Potansiyeli : 650 mVolt
PE kaplı borularda ortalama 20 yıl katodik koruma ömrü için uygun anot boyutları, boru çapı ve
metrajına göre ( Tablo 4 )‘ de verilmiştir.
Tablo 4 20 yıl katodik koruma ömrü için uygun anot boyutları
ANOT BOYUTU
BORU ÇAPI
DN 25
2 lb
0.907 kg
150 m
3.5 lb
1.588 kg
260 m
6.5 lb
2.948 kg
480 m
11 lb
4.989 kg
760 m
17 lb
7.711 kg
1270 m
DN 32
110 m
190 m
380 m
600 m
1000 m
DN 40
85 m
160 m
300 m
480 m
800 m
DN 50
70 m
130 m
240 m
380 m
640 m
DN 65
55 m
100 m
190 m
290 m
490 m
DN 80
45 m
80 m
150 m
240 m
400 m
DN 100
40 m
70 m
120 m
190 m
320 m
DN 125
30 m
50 m
100 m
155 m
250 m
DN 150
25 m
40 m
80 m
130 m
210 m
ġekil 6 - Yer tipi (gömülü) servis kutusu-bina iç tesisat bağlantısı
6.1.1.2 Yer üstü gaz boruları
Kullanılacak çelik borular TS 6047 EN 10208, dikiĢsiz bakır borular TS 9872 EN 1057 standardına
uygun olmalıdır. Doğal gaz tüketim cihazlarıyla boruların birbiriyle bağlanmasında, TS EN 14800 ,TS
10880 , TS 15266, TS 10878 standardına uygun esnek borular kullanılmalıdır. Çelik borularda boru
çapına göre cidar kalınlıkları Tablo 2‘ye uygun olmalıdır.
23
6.1.2 Boru ekleme parçaları
6.1.2.1 Yer altına döşenecek boru ekleme elemanları
Kaynak ağızlı çelik bağlantı elemanı TS 2649, PE bağlantı elemanı TS EN 1555–3, flanĢlar (kaynak
boyunlu) TS ISO 7005–1 ve contalık malzemeler TS EN 751 standardına uygun olmalıdır.
6.1.2.2 Yer üstüne döşenecek boru ekleme parçaları
Kaynak ağızlı çelik bağlantı elemanı TS 2649, diĢli bağlantı elemanı TS 11 EN 10242, flanĢlar (kaynak
boyunlu) TS ISO 7005–1, esnek borular ve bağlantı elemanları TS 11394, TS 10880, TS 10878,
contalık malzemeler TS EN 751 standardına uygun olmalıdır. Tesisatta kullanılan tüm esnek bağlantı
elemanları makaron kaplı olmalıdır.
Duvar geçiĢlerinde borular, uygun boyuttaki kılıflar içinden geçirilmeli ve koruyucu malzemelerle
korozyona karĢı yalıtılmalıdır. BaĢkaca belirtilmedikçe, kılıf çapı, boru çapından bir çap büyük
olmalıdır.
6.2
Boruların BirleĢtirilmesi
6.2.1 Çelik Borular
6.2.1.1 Kaynaklı Birleştirmeler
Kaynak yöntemi seçilirken DN 65‘e (dahil) kadar elektrik ark veya oksi-asetilen kaynağı, DN 80 dahil
üstü çaplar için sadece elektrik ark ve ya argon kaynağı uygulanmalıdır. Çelik borularda kaynaklı
birleĢtirme yapılmadan önce borularda bükülme, eğilme, korozyon, çentik ve çizikler kontrol edilmelidir.
Boru uçları düzeltilmiĢ, kaynak ağzı açılmıĢ ve kaynak noktasından itibaren 5 cm.‘lik kısımda iç ve dıĢ
yüzey temizleme iĢlemi yapılmalıdır.
Kaynakla birleĢtirilecek borularda eksen kaçıklığı olmamalıdır.Kaynak noktalarında yetersiz nüfuziyet,
yapıĢma noksanlığı, soğuk bindirme, yakıp delme hatası, cüruf hataları, gözenek hataları, çatlak
hataları, yanma çentiği oluĢumu kontrol edilmeli, bu tip kaynaklar düzeltilmelidir.
Tesisata gaz verilmesi için yapılacak kontrol esnasında kaynak noktaları PALGAZ tesisat kontrol
mühendisi tarafından gözle muayeneye tabi tutulacaktır. Yapılan kontrol sonucunda yukarıda
bahsedilen kaynak hatalarının bulunduğu noktaların kaynağı tekrar yapılacaktır. Kontrol neticesinde
uygun görülmeyen kaynakların oranının %25‘in üzerinde olması halinde PALGAZ tarafından tüm
kaynakların yeniden yapılması istenir.Bu durumda tesisatçının tesisat yapabilme yetkisi, yeniden
eğitimden geçerek baĢarılı olduğunu belirtir belgeyi ibraz etmesi durumunda devam eder.
6.2.1.2 Dişli ( Vidalı ) Birleştirmeler :
Doğalgaz gaz boru bağlantı elemanlarıyla yapılmıĢ diĢli bağlantılarda standardına uygun plastik esaslı
vb. sızdırmazlık malzemeleri kullanılmalıdır. Sayaç bağlantıları, gaz kontrol hatları, basınç düĢürme
tesislerindeki bağlantılar ve cihaz bağlantılarında; bağlantı diĢleri TS 61‘e uygun olmalıdır.
6.2.2 PE Borular :
Gaz teslim noktasından sonra toprak altına çekilecek doğalgaz boru hattının PE olması halinde
birleĢtirme elektrofüzyon tekniği ile yapılacaktır. PE boru toprak üstüne çıkmadan önce metal plastik
bağlantı ile çelik boruya bağlanmalıdır. Eğer PE boru toprak üstüne çıkması gerekirse PE boru dıĢ
darbelere ve etkilere karĢı dayanıklı bir muhafaza içine alınmalıdır. Kullanılabilir PE boru çapları 20
mm, 32 mm, 40 mm, 63 mm, 90mm 110 mm ve 125 mm ile sınırlıdır
6.2.3 Bakır Borular :
Bakır boru kullanımı, sadece bireysel kullanım olacak konutlarda sayaç‘tan sonraki ( Sayaç
sonrasındaki hattın bir kısmının bina dıĢ yüzeyinden gittiği durumlar hariç ) doğalgaz hatlarında
24
olabilir. Bakır boru tesisatlarında birleĢtirme için sert lehim tekniği kullanılmalıdır. Lehimleme
iĢleminden sonra soğuma gerçekleĢene kadar lehim noktası titreĢim, darbe ve zorlanmalara maruz
kalmamalıdır.
6.2.4 Onduleli Paslanmaz Çelikten Bükülebilir Hortum Takımları (BLH)
Konutlarda sayaç sonrası, azami iĢletme basıncı 0,5 bar(dâhil) paslanmaz çelik bükülebilir hortum
takımları TS EN 15266 Standardı Ģartlarını sağlamak kaydı ile DN15, DN20,DN25 VE DN32
çaplarında uygulanabilir.Farklı uygulamalar için PALGAZ‘ın onayı alınmalıdır.
7 İÇ TESİSAT BORU, TEÇHİZAT VE CİHAZLARIN
YERLEŞTİRİLMESİ KURALLARI
7.1
Ġç Tesisat Hatları
Genel güvenlik bakımından, konut olarak kullanılacak bir binaya birden fazla bağlantı hattı
yapılmamalıdır. Ancak, mecburi durumlarda gaz dağıtım Ģirketinden izin almak Ģartıyla gerekli
hallerde birden fazla bağlantı yapılabilir.
Bina bağlantı hatları binaya, binanın giriĢine yakın, yeterince aydınlatılmıĢ, kuru, doğal olarak
havalanabilen ve kolayca ulaĢılabilen bir yerinden girmelidir. Gaz borusu hasara uğramayacak
bir biçimde korunmuĢ olmalıdır.
Doğalgaz boruları, bina ortak mahali olmayan, kapıcı dairesi, sığınak, yakıt deposu vb.
yerlerden geçirilmemelidir.
Doğalgaz hattı yangın merdiveninin içinden ve bitiĢiğinden geçirilmemelidir.
Doğalgaz boruları gaz dağıtım Ģirketi tarafından her zaman kolayca görülebilecek, kontrol
edilebilecek ve gerektiğinde kolayca müdahale edilebilecek yerlerden geçirilmelidir.
Bağlantı hattı kapasitenin yeterli olduğu durumlarda ve zorunluluk durumlarında (bina
giriĢlerinin yakın olması, kot farkı, merdivenli sokak giriĢleri vb.) Palgaz‘ın onayı alınarak aynı
gaz teslim noktasından birden çok binaya bağlantı yapılabilir.
Gaz teslim noktası iĢletme emniyetini ve binanın fiziki konumunu dikkate alarak mülkiyet
problemi olmayan ortak alanlardan geçirilerek tesis edilmelidir.
Gaz boruları kapalı hacim içinden geçirilmemelidir. Ancak tesisat Ģaftı içinden geçirildiğinde bu
Ģaft tam olarak havalanabilecek biçim ve boyutta olmalı. ġaft içinden geçen borular PE kaplı
olmalıdır. Doğalgaz hattının kontrolü rahatlıkla yapılabilir durumda olmalıdır. Tesisat Ģaftından
geçen hatlar kelepçe ile tespit edilmeli.Tesisat Ģaftı her katta ulaĢılabilir, emniyetli ve rahat bir
Ģekilde müdahale edilebilecek Ģekilde
olmalıdır.ġaft kapakları kilitli olmamalıdır.Diğer
tesisatlar ile arasındaki mesafe Tablo 3‘ ye uygun olmalıdır.
Doğalgaz bina bağlantı hattı üzerinde yukarıda belirtilen Ģartlara uygun olan bir mahale (bina
ana giriĢ kapısına mümkün olduğunca yakın) rahatça ulaĢılabilecek 1,90 – 2,10 m yükseklikte,
hasar görmeyecek bir noktaya tüm tesisatın gaz akıĢını gerektiğinde kesip açma iĢlevini
yerine getirecek TS 9809 veya TS EN 331 standardına uygun Ana kapama vanası
konulmalıdır. Ana kapama vanası bina dıĢında bir noktaya konulacak ise havalandırılmıĢ bir
kutu içine alınmalıdır. Ana kapama vanası ile bina giriĢ sahanlığı arasındaki mesafe 15m ve
daha fazla ise giriĢ sahanlığına ikinci bir kapama vanası konulmalıdır.
Bina bağlantı hattı bina içinde birden fazla kolona ayrılacak ise her bir kolon için ayrıca bir
Kolon kapatma vanası tesis edilmelidir.
25
Ana kapama ve kolon kapatma vanaları tesisata rakorlu bağlantı ile bağlanmalı ve vananın
çapı hattın çapı ile aynı olacak Ģekilde monte edilmelidir.DN 65 ve üzeri çaplardaki Ana
kapama vanası ve kolon kapatma vanaları, flanĢlı ve tam geçiĢli küresel vana olmalıdır.
Doğalgaz hatlarının, duvar ve döĢemelerden geçiĢlerinde koruyucu kılıf borusu kullanılmalıdır.
Duvar ve döĢeme geçiĢlerinde gaz borusu ve koruyucu borunun eĢ merkezli olmasına özen
gösterilmelidir. Koruyucu borunun iç çapı, gaz borusunun dıĢ çapından en az 20 mm daha
büyük olmalıdır. Koruyucu boru bina dıĢ duvarı içine sıkı ve tam sızdırmaz bir biçimde
yerleĢtirilmeli ve duvarın her iki yüzünden dıĢarıya doğru en az 10 mm taĢmalıdır. Koruyucu
boru ile gaz borusu arasında kalan boĢluk duvarın her iki tarafından zamanla katılaĢıp
çatlamayacak, sızdırmaz, dayanıklı plastik esaslı malzemeler doldurularak tam sızdırmaz hâle
getirilmelidir. Koruyucu boru içinde kalan gaz borusunda ek yeri bulunmamalıdır (ġekil 7).
ġekil 7 - Doğalgaz hatlarının, duvar ve döĢemelerden geçiĢlerinde koruyucu kılıf borusu uygulaması
Ġç tesisat ekipmanları ile telefon, elektrik hatları, sıcak, kızgın akıĢkan vb. boruları arasında en
az 15 cm‘lik bir açıklık olmalıdır. 1000 Volt üzerindeki elektrik hatları için bu mesafe en az 30
cm olmalıdır. Yüksek gerilim havai hatları ile doğalgaz tesisatı arasındaki mesafe en az 10 m
olmalıdır.
Doğalgaz boruları kendi amacı dıĢında (elektrik ve yıldırımdan korunma tesislerinin
topraklanması vb. için ) kullanılmamalıdır.
Doğalgaz borularının duvarlara tespitinde; DN 50 ve altındaki çaplarda plastik veya çelik
dübelli kelepçeler, DN 65 ve üstü çaplarda çelik dübelli kelepçeler veya konsol kullanılmalıdır.
Kelepçeler yapı elemanlarına tespit edilmelidir. Boru çaplarına göre kelepçe mesafeleri Tablo
5‘e uygun olmalıdır.
Tablo 5 Boru çapına göre kelepçe mesafeleri ve tipleri
BORU ÇAPI
YATAY
DÜġEY
KELEPÇE TĠPĠ
´‖
2,0 m.
2.5 m.
Plastik veya çelik dübelli
¶‖ , 1‖
2,5 m.
3,0 m.
1 µ‖
2,7 m.
3,0 m.
1 ´‖ , 2‖
3,0 m.
3,5 m.
2 ´‖ , 3‖ , 4‖
3,0 m.
3,5 m.
Çelik dübelli
6‖
5,5 m.
7,5 m.
Çelik dübelli
8‖
6,0 m.
8,5 m.
Çelik dübelli
Gaz teslim noktası ile sayaç giriĢ vanası arasındaki tesisatlar da ve merkezi sistem tesisatları
ile üretim amaçlı ticari yerlere ait tesisatların sayaçtan sonraki kısımlarında DN 25 ve üstü
çaplarda TS 8414 EN 14163‘e uygun kaynaklı birleĢtirme uygulaması yapılmalıdır.Kolon
26
hattındaki tadilatlar yine kaynaklı birleĢtime yöntemi ile yapılmalıdır.Olmayan katlar için ileriye
dönük ağız bırakılmayacaktır. Kaynak iĢlemi TS EN 287-1‘e göre sertifika almıĢ veya MYK
belgeli kaynakçılar tarafından yapılmalıdır.
Toprak kayması veya oturması muhtemel yerlere yerleĢtirilecek bina bağlantı hatları ile iç
tesisat hatları arasında ek gerilmelerin oluĢmasını önlemek amacıyla, bina bağlantı hattı ile
ana kapama vanası arasında oluĢabilecek gaz kaçağına karĢı, TS 10878‘e uygun esnek bir
bağlantı yapılmalıdır.
Temel ve zeminin özellikleri nedeniyle binanın dilatasyonla ayrılmıĢ iki kısmı arasında veya
bitiĢik iki ayrı bina arasında farklı oturma olabileceğinden, buralardaki iç tesisat boruları bu
olaydan etkilenmeyecek Ģekilde TS 10878‘e uygun esnek bağlantı elemanı ile bağlanmalıdır.
B
A
Binası
B
Binası
Binası
A
Binası
Doğal gaz
borusu
Esnek bağlantı
elemanı
Esnek bağlantı
elemanı
Doğal gaz
borusu
ġekil 8
ġekil 9
ġekil 8 ve 9 Esnek bağlantı elemanı ( dilatasyonlu hat geçiĢlerinde ) yerleĢimi ve boyutları
Tablo 6 Ondüleli, kaynak ağızlı esnek bağlantı elemanı ( TS 10878/6 )
ANMA ÇAPI(mm)
15
20
25
32
40
50
65
80
100
L1(mm)
500
550
600
650
750
850
1000
1150
1300
L2(mm)
60
60
60
70
80
90
100
100
100
d1(mm)
21,3
26,9
33,7
42,4
48,3
60,3
76,1
88,9
114,3
27
Tesisatlar, gaz verme iĢlemi tamamlandıktan sonra antipas üzeri sarı renkli yağlı boya ile
boyanmalı ve rutubetli yerlere döĢenen iç tesisat boruları, korozyona karĢı tam korunmuĢ
olmalıdır.
Vidalı bağlantılarda vida diĢinin tipi TS 61‘e uygun olmalı ve yapılan bağlantılarda doğal gazın
etkilemeyeceği sızdırmazlık malzemeleri kullanılmalıdır (TS EN 751 ).
Çelik boruların bükümü iç çaplar daraltılmayacak ve boruda Ģekil bozukluğu olmayacak
Ģekilde soğuk Ģekil verme yöntemi (toprak altı hatlar hariç) ile yapılabilir, kontrolünde yaĢanan
o‗
zorluk nedeniyle 90 lik bükümlerden kaçınılmalıdır.
Gaz tesisatı ―Elektrik Tesislerinde Topraklamalar yönetmeliği‘ne ―göre topraklaması yapılan
binanın elektrik tesisatının topraklama hattı ile irtibatlandırılmalıdır. Bunun sağlanamadığı
durumlarda; topraklama bina ihtiyacına göre bakır ve galvaniz çubuk elektrotlar veya bakır ve
galvaniz levhalarla yapılmalıdır.
Elektrotlar veya levhalar toprak içinde düĢey olarak bütünüyle yerleĢtirilmeli ve en az 16 mm²
çok telli (örgülü) bakır kablo ve iletken pabuç kullanılarak veya kaynak ile doğalgaz tesisatına
(izolasyon mafsalı varsa toprakaltı çıkıĢında mafsal sonrasına toprakaltı giriĢinde mafsal
öncesine) irtibatlandırılmalıdır.
Bina kolon hatlarının havalandırılması için gazın toplanması muhtemel olan yerler (bina üst kat
sahanlığı) dıĢ ortamla doğrudan veya kanal kullanılarak irtibatlandırılmalı (150cm²),
havalandırmanın mümkün olmadığı durumlarda gaz alarm cihazı kullanılmalıdır.
Bireysel tüketim branĢmanları sayaç konulacak yere kadar çekilmelidir. Gaz kullanmayan ticari
mahaller için yeterli debiyi sağlayacak çapta en az bir vana bırakılmalıdır.
Binanın ortak kullanımı için bir merdiven sahanlığı olmayan veya merdiven sahanlığının
doğalgaz hattının geçmesine uygun olmadığı durumlarda, doğalgaz hatları bina dıĢ
cephesinden çekilebilir. Bu gibi durumlarda doğalgaz hatları özel mülkiyetlerden
geçirilmemelidir.
Tesisat boruları, bina taĢıyıcı sütunları ( kolonlar ) veya bağlayıcı kiriĢleri delinerek
geçirilmemelidir.
Basınç düĢürme iĢlemi gereken ticari mahallerde, cihaz çalıĢma basınçları göz önünde
bulundurulmalıdır. Regülatör giriĢ basıncının, cihaz azami dayanım basıncının 1,2 katından
büyük olması durumunda kullanılan regülatör ani kapatmalı olmalıdır. Ticari tüketim için
yapılan tesisatlarda (bürolar dahil), solenoid vana ve gaz alarm cihazı bulundurulmak
zorundadır.
Sayaçlar bağlı olmaksızın, iç tesisatın tamamı basınçlı hava uygulanarak yabancı
maddelerden arındırılmalıdır.
Sıva altına doğalgaz tesisat borusu döĢenmemelidir. Ġç tesisat borularının duvar içindeki
kanallara döĢenmesi durumunda kanalların üstleri sadece havalandırmaya uygun kapaklarla
örtülmeli ve tesisat boruları korozyona karĢı korunmalıdır. Kanal duvarlarında sızdırmazlık
sağlanmıĢ olmalıdır (ġekil 10).
28
ġekil 10 - Sıva üstü kanal içi boru kelepçesi
Açma-kapama elemanı olarak tam sızdırmaz olan ve anma çapı 50 mm‘ye kadar (50 mm
dahil) TS EN 331 standardına uygun küresel, anma çapı 50 mm‘den büyük çaplarda TS 9809
standardına uygun flanĢlı ve tam geçiĢli vanalar kullanılmalıdır.
Ġç tesisatta sayaç sonrasında TS EN 15266 standardına uygun esnek bağlantı standarda
uygun olarak ve bu teknik esaslarda belirtilen kurallara göre tesis edilebilir.
Birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde bulunan otel ve motel gibi konaklama tesisleri,
toplanma amaçlı binalar, sağlık, eğitim, ticaret ve sanayi binaları ile tüm konut binalarının ana
giriĢinde, sarsıntı olduğunda gaz akıĢını kesen tertibat bulundurulması zorunludur.
7.2
Sayaçlar
Tesisatta TS 5910 EN 1359, TS 5477 EN 12261 ve TS EN 12480 standardına uygun
sayaçlar kullanılmalıdır. Her dairenin sayacı kendi giriĢine veya en yakın yerine konulmalıdır.
Ayrıca sayaç sonrası kullanılan fleksin gerilimsiz bağlanması ve ömrünün uzun olması için
sayaç branĢmanlarının konumu aĢağıya doğru dik Ģekilde bırakılmalıdır.
6
7
Körüklü sayaç montaj detayı
8
1
2
7
8
5
4
3
1
Doğal gaz vanası
2
Sayaç fleksi
3
Doğal gaz sayacı
4
Sayaç çıkış rakoru
5
Manşon
6
Test nipelli dirsek
7
Doğal gaz kelepçesi
8
Doğal gaz borusu
ġekil 11 - Sayaç Bağlantısı Detayı
Sayaç bağlantıları, sayacın takılmasında ön gerilme oluĢturmayacak ve değiĢik tip sayaçların
aynı yere bağlanabilmesine imkân verecek biçimde ve boyutta düzenlenmelidir.
Kullanım basıncı 21 mbar üzeri olan ticari mahallerde sayaç Domestik regülatörden önce
konulmalıdır.
29
Sayaç sökülmeden önce statik elektrikten korunmak için sayacın giriĢ ve çıkıĢ boruları arasına
bir tel iletken ile köprüleme yapılmalıdır.
Vanalar, sayaçların giriĢ bağlantı boruları üzerine, kolaylıkla ulaĢabilecek Ģekilde yerleĢtirilmiĢ
olmalıdır. Anılan bu vana, sonradan sayaç tarafında bulunan bağlantısı, kolayca sökülüp
takılabilir yapı ve özellikte olmalıdır. Kolon tesisatının Ģafttan geçtiği durumlarda, sayaçlar
müdahale edilebilecek Ģekilde madde 7.1‘e uygun Ģekilde Ģaft içine konabilir.
Her sayaçtan önce bir kapama vanası bulunmalıdır. Cihazların veya sayaçların bağlantılarında
küresel rakorlar uygun sızdırmazlık malzemesi ile birlikte kullanılmalıdır. Bu malzemeler
zehirli, asitli ve sağlığa zarar verici olmamalıdır.Vana kolları rahat bir Ģekilde açılıp kapanacak
Ģekilde dizayn edilmelidir.Vana kollarında eğme, bükme yapılmamalıdır.
Sayaçların bulunduğu yerin yakınına elektrik anahtarı, elektrik sayacı, priz, buat ve elektrikle
çalıĢan zil, alet ve cihazlar yerleĢtirilmemelidir.
Sayaç bağlantı boruları, duman bacaları üzerinden geçmemelidir.
Sayaçlar, ilgili görevlilerin kolayca girip muayene edebilecekleri kilitsiz ve göstergeleri
kolaylıkla okuyabilecekleri, ayrıca arıza veya tehlike durumunda görevlilerin gazı rahatça kesip
açabilecekleri Ģekilde aydınlık, havalandırılabilen rutubetsiz ve donmaya karĢı korunan yerlere
yerleĢtirilmelidir.
Sayaçlar, tutuĢmaya elveriĢli maddelerin bulunduğu yerlere yerleĢtirilmemelidir.
Sayaçlar, binalarda toplu olarak ve bir konut içine konulmamalıdır. Ancak, abonelere ait
sayaçların konut içine konması mecburiyeti bulunduğunda gaz dağıtım Ģirketinin onayı
alınmalıdır.
Sayaçlar; soba, fırın yanlarına, odalara, banyolara, tuvaletlere, mutfaklara, davlumbaz
içerisine, içinde yatılan yerlere ve dükkan vitrinleri altına vb. yerlere konulmamalıdır.
Abonelere ait sayaçlar, gaz dağıtım Ģirketinin onayını almak Ģartıyla, toplu bir yere
konulduğunda mecbur kalınmadıkça, bir aboneye ait tesisat boruları baĢkasına ait bir
mahalden geçirilmemelidir.
Doğal gaz tesisatında; TS 5910 EN 1359‘a uygun körüklü tip, TS EN 12480, TS 5477 EN
12261 standardına uygun rotary veya türbin tip sayaçlar kullanılmalıdır. Tesisat üzerine
takılacak cihaz seçilirken, her cihazın asgari tüketim debileri sayaçların asgari okuma
debisinden az olmamalıdır. Sayacın kalibrasyon sertifikasındaki asgari okuma değeri,
kullanılacak cihazın yada cihazlardan birinin asgari tüketim debisinden büyük olmamalıdır.
Tablo 7 Tesisatta kullanılacak sayaç tipleri
Sayaç tipi
Körüklü
Körüklü Tip
Körüklü Tip
Körüklü veya Rotary
Körüklü veya Rotary
Rotary veya Türbin
Rotary veya Türbin
Rotary veya Türbin
Rotary veya Türbin
Rotary veya Türbin
Rotary veya Türbin
Rotary veya Türbin
Rotary veya Türbin
Rotary veya Türbin
Rotary veya Türbin
Rotary veya Türbin
Rotary veya Türbin
Sayaç
sınıfı
G4
G6
G10
G16
G25
G40
G65
G100
G160
G250
G400
G650
G1000
G1600
G2500
G4000
G6500
Qmax (m³/h)
6
10
16
25
40
65
100
160
250
400
650
1000
1600
2500
4000
6500
10000
30
7.2.1 Rotary ve Türbinli Sayaçların Montajı
Ġmalatçı katalog ve talimatlarına gore TS 10942 EN 377 standardına uygun yağlanabilecek ve bakımı
yapılabilecek Ģekilde dengesine ve eğimine dikkat edilerek yerleĢtirilmelidir. Sayaç ömrünün verimli
olması, doğru ölçme yapması ve arıza nedenlerinin baĢında gelen doğalgaz kirliliğindeki etkiyi en aza
indirmek için sayaç giriĢine TS 10276 standardına uygun gözenek açıklığı 50 µm olan filtre
kullanılmalıdır. Türbinli tip sayaçlarda sayaç giriĢ ve çıkıĢında 5D mesafesinde bağlantı elemanı
kullanılmamalıdır (ġekil 13).
Rotary sayaç hemen öncesinde konik filtre olmalı.Konik filtre yerleĢtirilirken yönünün sayaç çarklarının
dönüĢünü
etkilemeyecek
Ģekilde
boruya
doğru
olmasına
dikkat
edilmelidir.(ġekil 12)
Açıklama
1 Küresel vana
2 Filtre
3 FlanĢ ve Konik Filtre
4 Sayaç
5 Test nipeli
ġekil 12 - Rotary sayaçlara ait bağlantı detayı
min. 5 D
min. 5 D
Gaz akış yönü
2
3
D
1
Açıklama
1 Küresel vana
2 Filtre
3 Türbinmetre
1 - Küresel
vanasayaçlara ait bağlantı detayı
ġekil 13
- Türbinli
2 - Filtre
3 - Sayaç (Türbinmetre )
Montaj sırasında sızdırmazlığı sağlamak amacıyla iki flanĢ arasına yerleĢtirilen klingirik contaya
macun, silikon vb. sürülmemelidir.
Yüksek hız ve ani basınç, rotorların ayarını bozarak sayaca zarar vereceğinden sayaç devreye
alınırken yavaĢça basınçlandırılmalıdır.
7.3
Regülatör ve emniyet tertibatı
ġebeke gaz basıncının, çalıĢma basıncından büyük olduğu durumlarda, TS 11390 EN 334, TS EN 88,
TS 10624 standardlarına uygun bir regülatör ve emniyet tertibatı kullanılmalıdır.
Gaz basınç regülatörleri için gaz tahliye borusu yerleĢtirilmesi zarureti hasıl olduğunda, bu borular, en
az DN 15 olmalı ve boĢaltma ağızları, can ve mal güvenliğini tam olarak sağlayacak Ģekilde dıĢarıya
(atmosfere) verilmelidir. Gaz tahliye boruları, korozyona karĢı korunmalıdır. Tahliye borusunun uç
ağızları, ateĢleme sisteminden yeterli derecede ve trafik zemininden en az 2,5 metre yükseklikte
bulunmalıdır. Tahliye borusu çıkıĢ ağzı, tıkanmalara karĢı sık dokunmuĢ olmayan, yeterli kalınlıkta ve
korozyona karĢı dayanıklı telden yapılmıĢ elekle kapatılmalıdır.
31
ġekil 14 – Regülatör Bağlantısı
7.4
Tamamı veya bir kısmı ahĢap binalarda gaz tesisatı
Tamamı veya bir kısmı ahĢap olan binalar ile lambri kaplı mahallere tesisat yapılabilmesi için aĢağıda
belirtilen emniyet tedbirlerine uyulmalıdır.
- Binaya döĢenecek doğalgaz tesisatı tamamen yangın istinat duvarı üzerinden gitmelidir.
- Doğalgaz sayacı ve kullanılan doğalgaz cihazları yangın istinat duvarı üzerine monte edilmelidir.
- Doğalgaz cihazı olan her mahale bir gaz alarm cihazı takılıp bu alarm cihazları bina dıĢına takılacak
selenoid vana ile irtibatlandırılmalıdır.
- Doğalgaz servis kutusu binaya bitiĢik olmamalı bitiĢik ise uzaklaĢtırılması sağlanmalıdır.
- Tesisatta ocak kullanılacak ise ahĢap kısımların ocaktan etkilenmemesi için, ocak ile ahĢap kısımlar
arasındaki mesafe en az 1m olmalıdır.Yangına karĢı özel tedbirler alınmak sureti ile bu mesafe
kısaltılabilir.
Bu Ģartların sağlandığı durumlarda ocak ve hermetik cihaz kullanılabilir.
7.4.1 Cihazların Bulunduğu Mahallerin Sadece Tavanı AhĢap Olan Yapılar;
Bacalı cihazların baca bağlantısı ahĢap tavana en az 50 cm. uzaktan yapılmalıdır.
Tesisatta ocak kullanılacak ise ahĢap kısımların ocaktan etkilenmemesi için, ocak ile ahĢap kısımlar
arasındaki mesafe en az 1m olmalı. Yangına karĢı özel tedbirler alınmak sureti ile bu mesafe
kısaltılabilir. Bu Ģartların sağlandığı durumlarda tüm cihazlar kullanılabilir.
7.4.2 Cihazların Bulunduğu Mahallerin Duvarları Lambri ( AhĢap ) Kaplı Yapılar;
Lambri üzerine tesis edilen kelepçelerin dübelleri beton duvar içinde olmalı ve rijitliği sağlanmalıdır.
Doğal gaz yakan cihazların baca bağlantılarının lambri kaplamayı ısı yönünden etkilememesi için,
baca bağlantısı ile lambri kaplama arasındaki mesafe en az 50 cm. olmalıdır.
Bu Ģartların sağlandığı durumlarda tüm cihazlar kullanılabilir.
7.5
Onduleli Paslanmaz Çelikten Bükülebilir Hortum Takımları (BLH)
Onduleli paslanmaz çelik bükülebilir hortum takımları, onaylanmıĢ diğer gaz boru tesisatı ile birlikte bu
teknik esaslarda belirtilen kurallar çerçevesinde kullanılabilir.
7.5.1 Tanımlar
7.5.1.1 Bükülebilir Hortumlar(BLH):
Ġmalatçı tarafından imalat sırasında boru Ģeklinde dıĢ bilezik ile korunan, el ile sınırlı sayıda kolay bir
Ģekilde bükülebilen ondüleli hortumlar.
7.5.1.2 BLH Takımı:
Takımın tasarım ve performans sorumluluğuna sahip imalatçı tarafından sağlanan veya belirtilen ilgili
bileĢenleri ile birlikte bükülebilir hortumlardır.
32
7.5.1.3 Bükme Yarıçapı:
Bükülebilir hortumların merkez hattından itibaren ölçülen yarıçap.
7.5.1.4 BLH Bağlantı Elemanı:
Kaynak, sert lehimleme, lehimleme veya yapıĢtırma gibi diğer birleĢtirme metotları dıĢında, conta ile
veya contasız olarak sızdırmazlığın elde edildiği mekanik bağlantı metotlarının kullanıldığı kendine
özgü bağlantı.
7.5.1.5 Uç Bağlantı Elemanı:
Bükülebilir hortumları harici bir bileĢene birleĢtirmek için kullanılan BLH bağlantı elemanı.
7.5.1.6 Bağlantı:
Bükülebilir hortumun iki parçasını birleĢtirmek için kullanılan BLH bağlantı elemanı.
7.5.1.7 T Bağlantı Elemanı:
Bükülebilir hortumunların üç parçasını birleĢtirmek için kullanılan BLH bağlantı elemanı.
7.5.1.8 Manifold:
Bükülebilir hortumların dört veya daha fazla parçasını birleĢtirmek için tasarımlanan BLH bağlantı
elemanı.
7.5.1.9 Conta:
BLH bağlantı elemanı içerisinde sızdırmazlık sağlamak amacıyla kullanılan herhangi bir parça.
7.5.1.10 Yüksük:
Bükülebilir hortumlar ile BLH bağlantı elemanı arasındaki bağlantıyı korozyon veya mekanik
hasarlardan korumak amacıyla kullanılan boru Ģeklinde dıĢ bilezik.
7.5.1.11 BLH Desteği:
Bina yapısına BLH takımının monte edilmesi için kullanılan eleman.
7.5.1.12 Beyan Debisi:
Standard referans Ģartlarda, belirtilen basınç düĢüĢündeki debi.
7.5.1.13 Aile:
Bir mamulünün deney sonuçları, bütün bir grubun karakteristiklerini temsil eden ve bir imalatçı
tarafından üretilen mamul grubu.
7.5.1.14 Gaz:
EN 437‘de tanımlanan 1., 2. ve 3. aile gazlar.
7.5.2 Malzeme
Hortum takımları ve bağlantı elemanları (destekler, kanallar) 96/603/EEC‘ye (4 Ekim 1996) uygun
olarak, BLH bağlantı elemanları, A1 ―yangına katkıda bulunmaz‖ özellikte olmalıdır. BLH takımının
imalatı için malzeme; kaynak, soğuk Ģekil verme gibi imalat iĢlemleri için uygunlukları esas alınarak ve
kullanılacakları Ģartlara göre Tablo 9‘dan seçilmelidir. Bakır alaĢımları, EN 12164 ve/veya EN
12165‘ten seçilmeli ve en az % 57 bakır ihtiva etmeli ayrıca % 3,5‘tan fazla kurĢun içermemelidir.
BLH takımının imalatında normalizasyon tavlama yöntemi kullanılacaktır.
BLH borularda TS EN 15266 standardın Ģartlarını sağlamak kaydıyla; anma çapına göre
minimum et kalınlıkları Tablo 8 de verildiği gibi olmalıdır.
BLH takım bileĢenleri, elektriksel olarak iletken olmalıdır.
33
Bakır alaĢımlı bağlantı elemanlarının tamamı ve bileĢenleri, gerilme korozyonuna karĢı dirençli
olmalıdır.
Contalar veya sızdırmazlık elamanları, BLH takımında kullanıldığında ve gaza maruz
kaldığında, ilgili Avrupa standardlarından seçilmelidir (EN 549, EN 682, EN 751-1, EN 751-2
ve EN 751-3).
Tablo 8 Anma Çapına Göre Cidar Kalınlıkları
Anma çapı (mm.)
Cidar Kalınlığı (mm.)
DN 15
0,2
DN 20
0,2
DN 25
0,25
DN 32
0,25
Tablo 9 BileĢenlere göre malzemeler
BLH Takım BileĢenleri
Bükülebilir hortumlar
Kılıf
BLH bağlantı elemanları
BLH manifoldu
T Bağlantı elemanı
Destekler
Kanal
Malzeme
EN 10028-7: 1.4306, 1.4541, 1.4404, 1.4401,
1.4571‘e göre paslanmaz çelik
Sentetik malzeme Emniyet amacı bakımından,
kılıfın hakim rengi sarı olmalıdır, örneğin, RAL
1004, 1016, 1018
EN 10083-3‘e göre paslanmaz çelik, EN 12164
ve EN 12165‘e göre bakır alaĢımları
EN 10083-3‘e göre paslanmaz çelik, EN 12164
ve EN 12165‘e göre bakır alaĢımları
EN 10242, Tip W 400-05, Tip W 350-04, B 35010 veya B 300-06‘ya göre TemperlenmiĢ dökme
demir
Hortum kelepçesi: Korozyona dayanıklı metal
malzeme, elektrik yalıtımı sağlayan plastik veya
kauçuk malzeme ile kaplı olmalı.
Fittings kelepçesi: Galvaniz kaplı saç ve içleri
kauçuk, plastik olmalı
Darbelere karĢı koruyucu kanal
Bağlantı noktalarında kılıf üstü kanal açık
kalacaktır.
7.5.3 Destekler
Ġmalatçı, temin edilen takım için doğru destek tasarımını verecek yerleĢtirme talimatlarını vermelidir.
Talimatlar, desteklerin sistem yükünü taĢımak için tasarımlandıkları süreden daha az olmayan bir
süredeki yangın durumunda, sistemin bütünlüğünü muhafaza edecek Ģekilde, yapıdaki destek
bağlantılarının tasarımı ihtiyacını da vurgulamalıdır.
Destekler, yangın durumunda asgari 30 dakika süreyle sistem yükünü taĢıyacak Ģekilde
tasarımlanmalıdır.Destek elemanlarının uygulama yöntemi Tablo 10‘da verilen Ģekilde yapılmalıdır.
Tüm vana ve fittingsler bağlantı rakorlarından kelepçe ile sabitlenecektir.(ġekil 15 ve ġekil 16)
34
Tablo 10 Destek Elemanlarının Uygulama Yöntemi
Destek Elemanları
Hortum kelepçesi
Fittings kelepçesi
Uygulama Yöntemi
75 cm aralıklarla
Vana ve fittings uygulamalarında
Dikey kanal ve kanal kapağı
Dikey hattın tamamında
Yatay kanal ve kanal kapağı
Yatay hat yüksekliği H < 2,10m ise
ġekil 15 Te Parçası kelepçe bağlantısı
ġekil 16 Vana kelepçe bağlantısı
7.5.4 Bükülebilme Özelliği
BLH boruların bükümü, iç çaplar daraltılmayacak ve boruda deformasyon olmayacak Ģekilde
,ortalama bükülebilme yarıçaplarına göre ve maksimum 90˚‘yi geçmemek Ģartıyla imalatçı montaj
kurallarına uygun olarak yapılmalıdır.
Ortalama bükülebilme yarıçapları, TS EN 15266 standardı bükülme performansı deneyi ile her bir
anma çapı için üretici montaj kılavuzunda belirtildiği Ģekilde yapılmalıdır.
7.5.5 ĠĢaretleme
7.5.5.1 BLH hortumlar
1 m aralıklarla bükülebilir hortumların üzerinde iĢaretlenmelidir.
Ġmalâtçının adı veya ticari iĢareti (veya ambalaj üzerinde)
Bu standarda atıf (TS EN 15266),
Anma boyutu DN,
Azami çalıĢma basıncı, mbar,
―DOĞAL GAZ ACĠL 187‖ ibaresi Esnek bağlantı koruyucu kılıf ve kanal üzerine lazerle
veya mürekkep baskı yöntemiyle yazılmıĢ olacaktır.
Ġzlenebilirliğin tanıtımı,
7.5.5.2 BLH Bağlantı Elemanları
BLH bağlantı elemanları üzerinde kalıcı olarak sabitlenmeli veya iĢaretlenmelidir,
Ġmalatçının adı veya ticari iĢareti (veya ambalaj üzerinde)
Anma boyutu (DN)
35
7.5.6 BirleĢtirme Yöntemi
Boruların iç ve dıĢ yüzeyi temiz, herhangi bir yüzeyden arınmıĢ gaz tesisatlarında kullanıma
uygun olmalıdır.
Borular yırtık, kırık ve ezilmiĢ olmamalıdır.
Gaz boruları topraklama olarak kullanılamayacaktır.
Fittingsler çatlak, ezik olmamalı ve gözeneklerden arınmıĢ olmalıdır. Çapaklardan arınmıĢ ve
temiz iĢlenmiĢ olmalıdır.
Ondüleli paslanmaz çelik bükülebilir hortum takımları tesisatlarda hız 6 m/s‘yi geçmeyecek.
Kaynak, sert lehimleme, lehimleme veya yapıĢtırma gibi diğer birleĢtirme metotları dıĢında,
conta ile veya contasız olarak tam sızdırmazlığın elde edildiği mekanik bağlantı metotlarının
kullanımı ile yapılacaktır.
Sayaç montajında giriĢ sayaç fleksi ve çıkıĢ TS EN 15266 BLH hortumları ile
yapılmaktadır.(ġekil 17)
ġekil 17 BLH Hortum Uygulamasında Sayaç Bağlantısı
Sıva altına doğal gaz tesisat borusu döĢenmemelidir.
BLH hortum mesafesi, bina iç sahanlıklarında azami 1 m olmalıdır ve koruyucu kanal ile
kapatılacaktır. Müstakil tip uygulamalarda bu Ģart aranmayacaktır ve bina dıĢ sahanlıklarında
tesisatın tamamı koruyucu kanal ile kapatılacaktır.Bina dıĢında h≥2,10 m olmalıdır.
Doğal gaz hatlarının, duvar ve döĢemelerden geçiĢlerinde koruyucu kılıf borusu
kullanılmalıdır.
Yeni boru tesisatına, mevcut tesisatın değiĢtirilmesinde veya mevcut BLH tesisatın
geniĢletilmesinde uygulanır.
Ondüleli paslanmaz çelik bükülebilir hortum takımları, onaylanmıĢ diğer gaz boru tesisatı
(çelik, bakır) ile birlikte kullanılmamalıdır.
Servis kutusu ve gaz yakıcı cihaz montajında kullanılamaz.
BLH hortumlarında çap düĢmesi Te ayrımlarında yapılmalıdır.
BLH hortumları döĢenirken hortum üzerindeki yazıların (Üretici firma adı, standart vb.)
okunabilecek Ģekilde önde olmasına dikkat edilmelidir.
Farklı uygulamalarda PALGAZ‘ın onayı alınmalıdır.
7.5.7 BLH Tesisat Uygulamalarında Hesap Yöntemi
TS EN 15266 Sertifikalı Ġmalatçı, her bir DN anma boyutu için azami basınç düĢmesini beyan
etmelidir.
Boru çaplarının hesaplaması TS 7363 standardındaki yöntemlere göre yapılacak olup, akıĢ hızı ve
özgül sürtünme direnç kayıp değerleri, TSE DENEY ve KALĠBRASYON MERKEZĠ BAġKANLIĞI
tarafından gerçekleĢtirilen 27.05.2014 – 10.06.2014 ve 13.10.2014 – 28.10.2014 tarihli muayene ve
deney raporu referans alınarak oluĢturulan Çizelge 8‘den alınacaktır.
36
8 GAZ TÜKETİM CİHAZLARININ BAĞLANTILARI VE
YERLEŞTİRME KURALLARI
8.1
A tipi (Bacasız) Cihazlar
Bu tip cihazlar hacim ve büyüklüğü ne olursa olsun; yatak odası, banyo ve tuvaletlere, binaların
merdiven boĢluklarına, genel kullanıma açık koridorlara, aydınlıklarına ve 12 m3‘den daha küçük
hacimlere yerleĢtirilmemelidir. YerleĢtirildikleri mahalde en az 150 cm 2 serbest en kesite sahip
havalandırma menfezi bulunmalıdır. Bu menfezler sürekli açık kalmalıdır. Cihazların bulunduğu
mahallerin doğrudan havalandırılmasının mümkün olmadığı durumlarda; komĢu mahale açılan kapıya
alt ve üst menfez ve komĢu mahallin atmosfere bakan penceresine üst menfez açılarak dolaylı
havalandırma yapılmalıdır. KomĢu mahal yatak odası, banyo ve tuvalet olmamalıdır. Her bir kW için 1
m3 hacim Ģartı sağlanmalıdır.
8.2
B tipi (Fansız Bacalı) Cihazlar
Yanma için gerekli olan havayı monte edildikleri ortamdan alan, açık yanma odalı, yanma ürünlerini
uygun bir atık gaz tesisatı ve uygun baca vasıtası ile dıĢ ortama veren cihazlar.
8.2.1 Cihazların Monte Edilemeyeceği Yerler
Bu tip cihazlar binaların merdiven boĢlukları ve genel kullanımına açık koridorlarına, baca duvarları
üzerine, apartman aydınlıklarına, hacim ve büyüklüğü ne olursa olsun; açık balkon, yatak odası, banyo
ve tuvaletlere, net hacmi 8m³‘den küçük mahallere, atmosfere açık alanlara içinde kolay yanabilen
madde bulunan ve yanması hâlinde özel bir tehlike oluĢturabilen oda veya bina bölümlerine, içinde
patlayıcı maddeler bulunan mahallere yerleĢtirilmemelidir.
8.2.2 Cihazların Monte Edilecekleri Yerler Ġçin Genel Kurallar
Yanma havasını tesis edildiği ortamdan alan ve 70 kW‘ı geçmeyen cihazların, montaj kuralları, yanma
havasını temini, konuldukları mahaller ve bu mahallere ait kurallar TS 12514 standardına uygun
olmalıdır.
Yanma havası için montaj odası ile irtibatlandırılan komĢu mahal, yatak odası, banyo ve tuvalet
olmamalıdır.
2
Cihazların bulunduğu mahallerde atmosfere açılan ve serbest en kesit alanı 150 cm olan
havalandırma menfezi olmalıdır.
Hava sirkülasyonu sağlanan bina aydınlıkları da menfez bağlantısı için kullanılabilir. Cihazların, bina
yapı elemanına bağlantısı rijit, cihaz ile gaz hattı arasındaki bağlantı ise esnek bağlantı elemanı ile
yapılmalıdır.
Cihazlar mümkün olduğunca baca çıkıĢ deliği yakınına monte edilmeli, cihaz ile baca çıkıĢ deliği
arasındaki yatay bağlantı mesafesi kısa tutulmalıdır. Ancak, bunun mümkün olamadığı durumlarda
baca yatay mesafesinin açındırılmıĢ uzunluğu en fazla 2.5 m olmalıdır.
8.3
C tipi (Denge bacalı) Cihazlar
Yanma için gerekli olan havayı, monte edildikleri ortamdan bağımsız olarak özel hava bağlantısı ile dıĢ
ortamdan alan, kapalı yanma odalı, yanma ürünlerini özel atık gaz elemanları ile dıĢ ortama veren
havalandırmaları bulundukları ortamdan bağımsız olan cihazlar.
8.3.1 Cihazların Montajının Yapılamayacağı Yerler
Binaların merdiven boĢluklarına, genel kullanımına açık koridorlarına, baca duvarları üzerine, imalatçı
firmanın; cihazın kabinsiz çalıĢabileceğini belgeleyemediği durumlarda, açık balkonlara (kabin içinde
olması ve cihaz firmasının müsaade etmesi hariç), bina aydınlıklarına, C tipi cihazların montajı
yapılmamalıdır.
37
8.3.2 Cihazların Montajının Yapılacağı Yerler Ġçin Genel Kurallar
C tipi cihazların monte edildiği odaya iliĢkin bir sınırlama yoktur (cihazlar odanın hacmi ve
havalandırma biçimine bağlı olmaksızın monte edilebilir). Koruyucu kabin içerisinde olmak Ģartıyla açık
alanlara da konulabilirler.
Cihazların, bina yapı elemanına bağlantısı rijit olarak yapılmalıdır. Cihaz ile gaz hattı arasında esnek
bağlantı elemanı kullanılmalıdır.
A , B ve C tipi cihazlarda kullanılacak fleks boyları Ģu Ģekildedir; A tipi cihazlar da 14800 standardının
müsaade ettiği ölçülerde olmalı, B ve C tipi cihazlarda ise 60 cm‘yi geçemez.
Ayrıca cihaz ısıtılmayan bir mahale monte edilecek ise tesisat suyundaki donmaya karĢı gerekli
tedbirler alınmalıdır.
8.3.3 Atık Gaz Tesisatı
C tipi gaz yakıcı cihazların atık gaz tesisatına ait boyutlandırma, cihazların anma ısıl yüklerine, cihazın
sürekli devrede kalıĢ süresine bağlı olarak belirlenir. Bu cihazlarda yanma için temiz hava temini ve
atık gaz tesisatında kullanılan yardımcı donanımlar için; imalatçı firma tarafından temin edilen ve
imalatçı firma talimatlarında belirtilen orijinal parçalar kullanılmalı ve bunlar imalatçının talimatlarına
göre monte edilmelidir.
C tipi cihazların atık gaz tesisatı için cihazın monte edildiği odaya iliĢkin bir sınırlama yoktur. Bu
cihazların atık gaz tesisatı gaz çıkıĢ yeri Ģartları (boru çıkıĢ ağzının çeĢitli formlara göre konumları,
düĢey, yatay asgari mesafeleri, kanallara veriliyorsa kanalların kesit alanları vb) TS 12514
standardında belirtilen kurallara uygun olarak yapılmalıdır.
C tipi cihazlara ait baca çıkıĢları mutlaka doğrudan dıĢ ortama açık, hava sirkülasyonu olan yerlere
bağlanmalıdır.
Geçit ve koridorlara, dar saçak aralıklarına, binaların havalandırma ve aydınlık boĢluklarına, kapalı
balkonlara, asansör boĢlukları ve atık gaz çıkıĢını engelleyen çıkıntılı yapı kısımlarının altlarına, baĢka
birimlere temiz hava sağlayan açıklıklara, binalar arası avlulara, doğrudan rüzgâr direncine maruz
kalabilecek yerlere bağlanmamalıdır.
C tipi cihaz baca ağzı, doğrultusunda karĢı bina penceresine en az 3 m. mesafede olmalıdır.
8.4
YoğuĢmalı Cihazlar
YoğuĢmalı cihazların atık gaz bağlantıları, atık gaz tesisatı malzemesi, yoğuĢma sıvısının atılması ve
cihazların devreye alınması TS 12514 standardına uygun olarak yapılmalıdır. Binalarda Enerji
Performansı Yönetmeliği gereğince kullanım alanı 250 m2 ve üstünde olan bireysel ısıtma sistemine
sahip gaz yakıt kullanılan binalarda bağımsız bölümlerde veya müstakil binalarda; yoğuĢmalı tip ısıtıcı
cihazlar veya entegre ekonomizerli cihazlar kullanılır.
8.4.1 Yakma Havasını DıĢ Ortamdan Alan YoğuĢmalı Cihazlar
Binaların merdiven boĢlukları ve genel kullanımına açık koridorlarına, baca duvarları üzerine,
apartman aydınlıklarına, açık balkonlara, yatak odalarına ve patlayıcı veya kolayca alev alabilen
maddelerin depolandığı mahallere bağlanmamalıdır.
70 kW üzeri kapasitelerdeki yakma havasını dıĢ ortamdan alan yoğuĢmalı cihazlar, sadece cihaz
odası olarak kullanılan müstakil bir mahale tesis edilmeli ve mahal dıĢına da elektrik Ģalteri konmalıdır.
Yakma havasını dıĢ ortamdan alan yoğuĢmalı cihazların tesis edildikleri mahalde, dıĢ atmosfere açılan
en az 150 cm2 serbest en kesit alanlı bir menfez olmalıdır.
8.4.2 Yakma Havasını Bulunduğu Ortamdan Alan YoğuĢmalı Cihazlar
Binaların merdiven boĢlukları ve genel kullanımına açık koridorlarına, baca duvarları üzerine,
apartman aydınlıklarına, açık balkonlara, banyo, tuvalet, yatak odalarına ve patlayıcı veya kolayca
alev alabilen maddelerin depolandığı mahallere bağlanmamalıdır.
38
Kapasite sınırlaması olmaksızın yakma havasını bulunduğu ortamdan alan cihazlar, doğrudan dıĢ
ortama açılan havalandırma menfezi bulunan ve sadece cihaz odası olarak kullanılan müstakil bir
mahale konulmalıdır.
70 kW ve üzeri kapasitelerde ki bacalı çalıĢtırılan tüm yoğuĢmalı cihazların tesis edileceği mahal
dıĢına elektrik Ģalteri konulmalı ve gaz alarm cihazı ile selonoid vana kullanılmalıdır.
8.4.3 Atık Gaz Tesisatı
YoğuĢmalı cihazlarda, cihazlar ile baca arasındaki atık gaz bağlantısı ( duman kanalları ) ve bacalar,
üretici firmaya ait sistem sertifikasyonuna sahip olmalı veya TS EN 1856-1, 1856-2, TS EN 13063-2,
TS EN 14471 standartlarından herhangi birinin belgelerine haiz olmalı ve CE iĢareti taĢımalıdır.
Hermetik baca uygulamalarında (Konsantrik); kullanılacak hava atık gaz baca sistemleri, akredite
kurumlarca onay verilmiĢ sistem sertifikasyonuna sahip olmalıdır.
Baca boyutlandırma hesabı, TS 11389 EN 13384-1 ve TS 11388 EN 13384-2 standardına uygun
yapılmalıdır.
Baca boyutlandırması negatif basınçlı baca sistemine göre yapılabilir ancak bağlantı Ģekilleri pozitif
basınçlı baca sistemine uygun olmalı ve baca sisteminde kullanılacak malzeme yoğuĢan sıvıya
mukavim olmalıdır.
Ġç Tesisat firması imalatçı firma tarafından beyan edilen baca gazı çıkıĢ basınç ve sıcaklık değerlerini
kullanır.
Baca gazı hattında oluĢan yoğuĢma sıvısı tahliyesi için; duman kanalı ve bacaların birbirine
bağlantıları yatayla asgari 3o‗lik bir eğimle yapılmalıdır.
Bacanın periyodik kontrolü ve temizlenmesi amacı ile baca sistemine, tam sızdırmazlık sağlanmak
Ģartıyla kontrol ve temizleme parçası tesis edilmelidir.
Baca gazı hatları, binalarda sadece kendilerine ait, uzunlamasına havalandırılmıĢ ve yangına 90
dakika dayanabilen ve baca kesitinin en az 1,5 katı bir kesite sahip olan, Ģaftlara ve kanallara
yerleĢtirilmelidir.
8.4.4 BirleĢik (Kaskad) Baca Sistemi
Birden fazla cihazın hızlandırma parçalarının, yatayda oluĢturulan kollektör ile ortak bir duman
kanalına bağlandığı ve baca gazlarının atmosfere atılmasının ortak bir baca ile yapıldığı sistemdir
(ġekil 18).
ġekil 18 –BirleĢik (Kaskad) baca sistemi
Kaskad baca sistemine dâhil olan cihazlar; aynı tür yakıt yakmalıdır. Kaskad baca sisteminde en fazla
kaç cihazın kullanılabileceği akredite kuruluĢlarca verilmiĢ olan raporlara göre belirlenmeli veya
kullanılacak baca hesap programları ile sınırlı olmalıdır. Baca boyutlandırma hesabı TS 11388 EN
13384–2 standardına uygun olmalıdır. Duman kanalları ve bacalar yoğuĢma sıvısına mukavim
olmalıdır. Hesaplamalarda kullanılacak programlar TSE Belgesine sahip olmalıdır.
Kaskad sistemlerde cihazlar ile baca arasındaki atık gaz bağlantısı (duman kanalları) ve bacalar,
üretici firmaya ait sistem sertifikasyonuna sahip olmalı veya TS EN 1856-1, 1856-2 veya TS EN 14471
uygunluk belgelerinden herhangi birine haiz olmalıdır ve sistemde kullanılması gerekebilecek geri
39
akım güvenlik klapesi TS 11388 EN 13384-2 standardına uygun baca akıĢkanları dinamiği hesaplama
sonuçlarına göre seçilmelidir.
Madde 8.4.3‘te atık gaz tesisatı ile ilgili belirtilen tüm özellikler kaskad baca sistemleri için de geçerlidir.
Çatı katında yapılan kaskad tesisatlarında herbir kazanın atık gaz baca bağlantısı ilgili ürün
standartlarına uygun ve CE iĢaretli kendi baca setleriyle tahliye edilebilir.
8.4.5 Havalandırma Tesisatı
Yakma havasını dıĢ ortamdan alan yoğuĢmalı cihazların tesis edildikleri mahalde, dıĢ atmosfere açılan
en az 150 cm2 serbest en kesit alanlı bir menfez olmalıdır.
Yakma havasını cihazın bulunduğu ortamdan alan yoğuĢmalı cihazların tesis edildikleri mahalde,
havalandırma açıklığı boyutlandırması Madde 9.4.1‘de belirtilen hesaplama yöntemi ile yapılmalıdır.
8.4.6 YoğuĢma Sıvısının Tahliyesi
YoğuĢma sıvısı tahliyesinin kanal bağlantısı serbestçe görülebilir ve TS 12514 standardına uygun
olmalıdır. Bu bağlantı eğimli olarak ve bir sifon kullanılarak ve uygun numune alma tertibatları ile
donatılmalıdır. YoğuĢma sıvısı tahliyesinde sadece korozyona dayanıklı malzemeler kullanılmalıdır.
Ayrıca borularda ve bağlantı parçalarında galvanizli veya bakır alaĢımlı malzeme kullanılmamalıdır.
DüĢük baca gazı sıcaklığı ve bunun sonucu olarak meydana gelen düĢük çekiĢ güçleri ve baca
gazlarının baca sisteminde yoğuĢmaya devam etmeleri nedeniyle baca gazı hattı üzerine drenaj
hatları konulabilir; ancak bu durumda yoğuĢma sıvısı tahliyesinde sıvı birikimini sağlayan bir sifon
monte edilerek baca gazı sızıntısı önlenmelidir.
Sistem ısı gücü 200kW a kadar olan yoğuĢmalı kazanlarda oluĢan yoğuĢma sıvısı nötralize
edilmeden atık su Ģebekesine boĢaltılabilir.
70 kW ve üzeri kapasitelerde yoğuĢma sıvısının ne Ģekilde gidere bağlanacağı TS EN 15417
standardına göre yapılmalıdır.
8.5
Radyant Tüplü Isıtıcı Sistemleri
Radyant tüplü ısıtıcı sistemler, yanma ürünlerinin tahliyesi ve yanma havasının içeri alınmasında
uygulanan metoda göre sınıflandırılır.
Radyant tüplü ısıtıcı cihazlara ait, yanma havası temini için hava giriĢ yolunun/yollarının enine kesit
alanları TS EN 13410 ‘a uygun olmalıdır. Yanma ürünlerine ait atık gazların cihazın tesis edildiği oda
dıĢına atılması için bir baca veya bir tertibat mevcut ise, yanma ürünlerine ait çıkıĢ yolu kapanmaya
karĢı korumalı olarak tasarımlanmalı ve düzenlenmelidir.
Cihaz parçaları ve kontrol tertibatları ayar, bakım ve değiĢtirme için kolayca eriĢilebilir Ģekilde
düzenlenmelidir. Cihazların elektrik donanımı, elektrikten kaynaklanan tehlikelerden korunacak Ģekilde
tasarımlanmalı, yapılmalı ve EN 50165 özelliklerine uygun olmalıdır.
Radyant tüplü ısıtıcı cihazlar, kolay tutuĢabilen yanıcı ve patlayıcı maddelerin depolandığı mahallere
yerleĢtirilmemelidir. Cihazlara ait üst havalandırma açıklıkları cihaz montajının yapıldığı kot
seviyesinden daha üst noktada bulunmalıdır.YaĢam mahallerinde exproof gaz alarm cihazı ve
solenoid vana kullanılır.
8.6
Elektrik Jeneratörleri
Doğal gazın yanması sonucunda açığa çıkan ısı enerjisini, elektrik enerjisine çeviren ve bir grup
hâlinde çalıĢan, gidip gelme hareketli, içten veya dıĢtan yanmalı motorlardır (ġekil 19).
8.6.1 Cihazların Monte Edilecekleri Yerler Ġçin Genel Kurallar
YaĢam mahallerine tesis edilemez (kombi cihaz özelliklerinde olan stirling (dıĢtan yanmalı) motorlu
mikro kojenerasyon cihazları hariç). Sıcak su kazanları, kızgın su kazanları, buhar kazanları, buhar
jeneratörleri gibi yakma havasını, bulunduğu ortamdan alan cihazlarla aynı ortamda bulunmamalıdır.
40
Elektrik jeneratörü dairelerinde katı, sıvı, gaz yakıt tankı veya depoları bulunmamalıdır. Elektrik
jeneratörü dairesi dıĢına elektrik jeneratörü dairesinin tüm elektriğinin kesilmesini sağlayacak bir
düzenek veya cihaz (Ana kapama Ģalteri) bulunmalıdır. Elektrik jeneratörü dairesi ara kat veya çatı
katında olması durumunda, binanın yeni statik yük dağılımı uygun olmalıdır.
Elektrik jeneratörlerine ait doğal gaz boru hatlarının birleĢtirilmesi kaynak ile yapılmalıdır. Elektrik
jeneratörü dairesinde emniyet kurallarına uyulmalıdır. Elektrik jeneratörlerinin egzoz sisteminde
mutlaka susturucu bulunmalıdır. Jeneratörün yerleĢtirildiği zemine titreĢimi iletmesini önlemek için
titreĢim izolatörleri kullanılmalıdır.
Elektrik jeneratör dairesi kapalı alanda bulunuyor ise solenoid vana ile irtibatlandırılmıĢ ve üst
havalandırmadan daha yüksek bir seviyeye patlayıcı ortam korumalı (ex-proof) gaz alarm cihazı tesis
edilmelidir. Solenoid vana, oluĢabilecek bir gaz kaçağı durumunda gaz alarm cihazından aldığı sinyal
doğrultusunda Elektrik jeneratörü dairesine gaz giriĢini engelleyecek bir noktaya yerleĢtirilmelidir.
Boru hattı üzerindeki ayar, kumanda, ölçme ve kontrol cihazlarının diĢli bağlantı ile yapılması
durumunda TS 61‘e uyulmalıdır. Gaz kontrol hattı ekipmanları Madde 9.2 ve Madde 9.3‘e uygun
olmalıdır. Atık gaz çıkıĢ boruları sızdırmazlığı sağlayacak Ģekilde birleĢtirilmeli ve bağlantılarda
kullanılacak sızdırmazlık maddeleri ısıya dayanıklı olmalıdır. Atık gaz çıkıĢ boruları; jeneratörün
yerleĢtirildiği mahal dıĢındaki baĢka yaĢam mahallerinden geçirilmemelidir. Atık gaz çıkıĢ borusu
üzerinde ve yatayda, Elektrik jeneratörü baca adaptöründen sonra 3D mesafede, bu sağlanamıyor ise
düĢeye dönüĢ dirseğinden 2D mesafede baca gazı analizi numune alma noktası bulunmalıdır.
Elektrik jeneratörlerinde, ithalatçı/imalatçı firma tarafından onaylı baca ayrıntıları, atık gaz tesisatında
da, imalatçı firma tarafından temin edilen ve imalatçı firma talimatlarında belirtilen orijinal parçalar
kullanılmalıdır. Bunlar imalatçı talimatlarına göre monte edilmelidir.
Elektrik jeneratörlerine ait baca çıkıĢları mutlaka doğrudan dıĢ ortama açık, hava sirkülasyonu olan
yerlere bağlamalı ve herhangi bir hava giriĢ noktasından en az 5 m uzağa atılmalıdır. Geçit ve
koridorlara, dar saçak aralıklarına, binaların havalandırma ve aydınlık boĢluklarına, balkonlara (açık
veya kapalı), asansör boĢlukları ve atık gaz çıkıĢını engelleyen çıkıntılı yapı kısımlarının altlarına,
baĢka birimlere temiz hava sağlayan açıklıklara, binalar arası avlulara, doğrudan rüzgâr direncine
maruz kalabilecek yerlere bağlanmamalıdır.
Ġnsanların geçtiği yerlerde, örneğin kaldırımlarda baca çıkıĢ yüksekliği en az 2,3 m olmalıdır. Açık
alanlarda baca çıkıĢı yerden en az 1 m yükseklikte olmalıdır. Baca çıkıĢları dıĢ darbeye maruz
kalabileceği yerlerde paslanmaz veya galvaniz çelik tel örgü kafeslerle korunmalıdır. Araç trafiğinin
olduğu yerlerde bu durum oluĢabilecek bir darbe göz önünde bulundurularak arttırılmalıdır. DıĢarıya
taĢan çatı veya ahĢap kaplamanın, üstten bacaya uzaklığı en az 1,5 m olmalıdır.
8.6.2 Elektrik Jeneratör Dairesinde Havalandırma
Elektrik Jeneratörlerinin soğutma havası ihtiyacı imalatçı firma tarafından belirtilmeli ve soğutma
havasının geçeceği kesit hesaplanırken hava hızı 1-2 m/s aralığında alınmalıdır.
Elektrik jeneratörlerine ait havalandırma menfez kesitleri veya havalandırma fan debileri belirlenirken;
yakma havasının ve soğutma havasının toplam değeri esas alınmalıdır.
Yakma havası temini için tabii havalandırma kesit alanı Madde 9.4.1‘e göre, cebri havalandırma
Madde 9.4.2‘ye göre hesaplanır.
41
ġekil 19 - Elektrik jeneratör dairesi detayı
9 KAZANLAR - MERKEZİ SİSTEM KAZANLARI
Bir veya birden çok birimde ısıtmayı sağlamak maksadı ile doğalgazın yakılmasını sağlayan, ilgili
mamul standardlarından (TS EN 303-1, TS EN 303-3, TS 377 EN 12953, TS EN 12952, TS EN 12952
-1, TS 4040,TS EN 15417, TS EN 497, TS EN 13836 ve TS 4041) birindeki kurallara uygun olarak
tesis edilmiĢ olan ve anma ısı güçleri 70 kW ve daha büyük olan ısı üretme cihazlarıdır.
9.1
Brülör
Gazı yakma havası (oksijen) ile belirli oranlarda karıĢtıran ve ısı ihtiyacına göre gerekli gaz/hava
karıĢımı oranını, alevin biçim ve büyüklüğünü ayarlamak suretiyle issiz ve tam yanmayı ve alevin
meydana gelmesini sağlayan, TS 11391, TS EN 676+A2 standardına uygun otomatik veya yarı
otomatik kumanda, kontrol, ayar, ateĢleme ve güvenlik tertibatıyla donatılan ve gerektiğinde yakma
havasını cebri veya tabii olarak sağlayan elemanları ihtiva eden yakma sistemidir.
Katı yakıtlı yarım silindirik kazanlar, sıvı yakıtlı yarım silindirik kazanlar ve TSE belgesi olmayan tam
silindirik sıvı ve katı yakıtlı kazanlar doğalgaza dönüĢtürülmemelidir.
TSE belgesi olan katı yakıtlı tam silindirik kazanlar, doğalgaza dönüĢüm halinde TS EN 303-3(1000
kW‘a kadar olan kazanlar için) veya TS 4040(1000 kW üzerindeki kazanlar için) standardı tarafından
istenen verim Ģartlarını sağladığı, akredite uygunluk değerlendirme kuruluĢları tarafından yapılan
verim raporu ile belgelendirilmesi halinde doğalgaza dönüĢtürülebilir.
TSE belgesi olan tam silindirik sıvı yakıtlı kazanların doğalgaza dönüĢümü, kazan kapasitesi ve
özelliklerine uygun doğalgaz brülörü (TS EN 676+A2) kullanılması ve akredite olmuĢ kurum ve
kuruluĢlardan alınacak uygunluk raporu ile yapılabilir.
9.1.1 Brülör Seçimi
3
Brülör seçiminde doğalgazın alt ısıl değeri 8250 kcal/m olarak alınmalıdır. Cihazın tüketeceği yakıt
miktarı aĢağıdaki eĢitliğe göre hesaplanmalıdır.
B = Q / ( Hu . ) (m3/h)
Burada,
B
: Yakıt miktarı,
Q
: Kazan kapasitesi (kcal/h),
Hu
: Yakıtın alt ısıl değeri (kcal/m3),
: Verim (%).olarak alınmalıdır.
42
9.1.2 Brülör Seçimi ve Gaz Kontrol Hattı
Gaz brülörleri (TS EN 676+A2) veya TS 11042 EN 298 standardlarına uygun olmalıdır. Yanma verimi
ve uygun baca dizaynı için brülör ve kazan üretici firmaları sistem hakkında bilgilendirilmelidir. Kazan
kapasitesi ve kazan verimine göre belirlenen brülör ateĢleme gücü değerinde, ilgili kazan alev-duman
gazı direncini yenen, kazan yanma odası ve boyuna uygun, kazan imalatçısı tarafından belirlenen
namlu boyu olan brülör seçilmelidir. Gaz brülörleri, yerine sabit ve sağlam Ģekilde bağlanmalıdır.
Brülör gaz kontrol hattı baĢındaki küresel vanadan sonra sistemde oluĢabilecek titreĢimlerin doğal gaz
hattına geçiĢini önlemek amacı ile kompansatör tesis edilmelidir (TS 10880). Brülör gaz kontrol hattı
sabit bir mesnet ile desteklenmelidir.
Projede belirtilen kazan kapasitelerine uygun, tespit edilen yakıt miktarını yakacak özelliklerde brülör
seçilmelidir. Yakıt miktarı Madde 9.1.1‘de verilen yöntemle hesaplanır.
9.2
Brülör Gaz Kontrol Hattı Donanımları
Doğal gaz yakan cihazların (brülör, bek vb.) emniyetli ve verimli olarak çalıĢmalarını temin etmek
maksadıyla tesis edilen sistemlerdir. Gaz kontrol hattında kullanılacak olan donanımlar yakıcının
kapasitesine, brülör tipi ve Ģekline bağlı olarak değiĢiklik gösterir. Buna göre gaz kontrol hattındaki
donanımlar belirlenirken sistemin özellikleri göz önünde bulundurulmalıdır. Gaz kontrol hattı
donanımlarının yakma sistemine uygunluğu brülör ve doğal gaz sertifikalı firmanın sorumluluğundadır.
(TS EN 676+A2, TS 11391, TS 11042 EN 298)
9.2.1 Brülör vanası
Servis ve emniyet amacıyla gaz açma/kapamayı temin etmek için kullanılan küresel vanadır. Her
brülör gaz kontrol hattı giriĢine bir adet küresel vana konulmalıdır. (TS EN 331, TS 9809)
9.2.2 Kompansatör
Brülördeki titreĢimin tesisata geçiĢini zayıflatmak için kullanılan donanım olup TS 10880‘e uygun
üniversal tip olmalıdır.
9.2.3 Manometre
Gaz kontrol hattındaki manometreler musluklu tipte olmalıdır. 300 mbar basınca sahip sistemlerde
regülatör sonrasına 1 adet musluklu manometre takılmalı, öncesine ise ikinci bir musluklu manometre
ya da körtapalı ağız bırakılmalıdır (TS EN 837-1). Multiblok sistemlerde madde 9.3.6‘da bulunan Ģekil
dikkate alınır.
9.2.4 Filtre
Filtreler, ilk otomatik ayar elemanının veya gaz basınç regülatörünün hemen önüne gaz kontrol hattı
donanımlarını kirlilikten korumak amacı ile yerleĢtirilmelidir. Kullanılacak filtre TS 10276‘ya uygun ve
göz açıklığı 50 m olmalıdır.
Multiblok sistemlerde madde 9.3.6‘da bulunan Ģekil dikkate alınır.
9.2.5 Gaz Basınç Regülatörü
Gaz kontrol hattı giriĢindeki gaz basıncını brülör için gerekli basınca düĢüren donanımdır. Gaz kontrol
hattı ekipmanlarının dayanım basıncı, regülatör giriĢ basıncının 1,2 katından küçük olması durumunda
ani kapatmalı regülatör kullanılmalıdır. (TS EN 88, TS 10624, TS 11390 EN 334)
9.2.6 Emniyet Tahliye Vanası (Relief valf)
Sistemi aĢırı basınca karĢı koruyan anlık basınç yükselmelerinde fazla gazı sistemden tahliye ederek
regülatörün devre dıĢı kalmasını önleyen donanımdır. Ani kapamalı regülatör kullanılması durumunda
bulunmalıdır ( TS 11655).
9.2.7 Asgari Gaz Basınç Algılama Tertibatı (Asgari gaz basınç presostatı)
Regülatör çıkıĢındaki gaz basıncının brülörün normal çalıĢma basıncının altında kalması durumunda
solenoid vanayı kumanda ederek akıĢın kesilmesini sağlayan donanımdır. Tüm gaz kontrol hatlarında
bulunmalıdır (TS EN 1854).Multiblok Ģeklindeki kompakt gaz yolu armatür setlerinde asgari gaz basınç
presostadı, regülatörden önce ve gaz yolu armatürü giriĢine konulmalıdır.
43
9.2.8 Azami Gaz Basınç Algılama Tertibatı (Azami gaz basınç presostatı)
Regülatör çıkıĢındaki veya gaz yolu armatürü giriĢindeki gaz basıncının brülörün normal çalıĢma
basıncının üstüne çıkması durumunda solenoid vanayı kumanda ederek gaz akıĢını kesen
donanımdır. Düz tip regülatör kullanılması veya regülatör olmaması durumunda kullanılmalıdır (TS EN
1854).
9.2.9 Otomatik Kapama Vanası (Solenoid vana)
Sistemin devre dıĢı kalması gerektiği durumlarda aldığı sinyaller doğrultusunda gaz akıĢını otomatik
olarak kesen ve ilk çalıĢma esnasında sistemin emniyetli olarak devreye girmesini sağlayan
donanımdır.
70 kW kapasiteye kadar olan sistemlerde gaz kontrol hattında bir adet B sınıfı, 70 kW , üzeri
kapasitelerde ise iki adet seri olarak bağlanmıĢ A sınıfı solenoid vana bulunmalıdır (TS EN 161).
9.2.10 Sızdırmazlık Kontrol Cihazı (Vana doğrulama sistemi)
Otomatik emniyet kapama vanalarının etkin bir Ģekilde kapanıp kapanmadığını kontrol eden ve
vanalardaki gaz kaçaklarını belirleyen donanımdır.
1200 kW‘a kadar olan kapasitelerde bulunması tavsiye edilir. 1200 kW ve üzeri kapasiteli sistemlerde
ve ayrıca kapasitelerine bakılmaksızın, kızgın yağ, kızgın su alçak ve yüksek basınçlı buharlı
sistemlerde kullanılmalıdır (TS EN 1643).
9.2.11 Yangın Vanası
Yangın vb. nedenle ortam sıcaklığının belirli bir değere yükselmesi durumunda gaz akıĢını otomatik
olarak kesen donanımdır.1200 kW‘a kadar olan kapasitelerde bulunması tavsiye edilir. 1200 kW ve
üzeri kapasiteli sistemlerde ve ayrıca kapasitelerine bakılmaksızın, kızgın yağ, kızgın su alçak ve
yüksek basınçlı buharlı sistemlerde kullanılmalıdır.
9.3
Fanlı brülör gaz kontrol hattı ekipmanları
1) 100 kW‘a kadar ısıtma sistemi kapasitesine sahip sistemlerde tek kademeli ancak hava emiĢ
damperi servo motor kontrollü, iki kademeli veya oransal kontrollü,
2) 100 kW-600 kW ısıtma sistemi kapasitesine sahip sistemlerde iki kademeli veya oransal kontrollü
600 kW ve üstü kapasiteye sahip sistemlerde sadece oransal kontrollü,
3) 3000 kW üstü sistemlerde baca gazı oksijen kontrol sistemine sahip brülörler kullanılır.
9.3.1 QB ≥ 1200 kW ve ani kapatmalı regülâtör kullanılması durumunda gaz kontrol
hattı ayrıntısı ġekil 20’de gösterildiği gibi olmalıdır.
Açıklama
1 Küresel vana
2 Kompansatör
3 Test nipeli
4 Filtre
5 Manometre (musluklu)
6 Gaz basınç regülâtörü
7 Relief Valf
8 Tahliye Hattı (vent)
9 Presostat (Asgari gaz basıncı)
10 Solenoid valf
11 Brülör
12 Sızdırmazlık Kontrol Cihazı
ġekil 20 - QB ≥ 1200 kW ve Ani kapatmalı regülâtör kullanılması durumunda gaz kontrol hattı
44
9.3.2 QB < 1200 kW ve ani kapatmalı regülâtör kullanılması durumunda gaz kontrol
hattı ayrıntısı ġekil 21’de gösterildiği gibi olmalıdır.
ġekil 21 - QB < 1200 kW ve ani kapatmalı regülâtör kullanılması durumunda gaz kontrol hattı
Açıklama
1 Küresel vana
2 Kompansatör
3 Test nipeli
4 Filtre
7 Relief Valf
8 Tahliye Hattı (vent)
9 Presostat (Asgari gaz basıncı)
10 Solenoid valf
11 Brülör
9.3.3 QB < 1200 kW ve düz regülâtör kullanılması durumunda gaz kontrol hattı
ayrıntısı ġekil 22’de gösterildiği gibi olmalıdır.
Açıklama
P1
: Regülâtör giriĢindeki doğal gaz basıncı
Pmax
: Regülâtör sonrasındaki gaz kontrol hattı ekipmanlarının azami dayanım basıncı
1 Küresel vana
2 Kompansatör
3 Test nipeli
4 Filtre
7 Tahliye hattı (vent)
8 Presostat (Azami gaz basınç)
9 Presostat (Asgari gaz basınç)
10 Solenoid valf
11 Brülör
ġekil 22 - QB < 1200 kW ve düz regülâtör kullanılması durumunda gaz kontrol hattı ayrıntısı
45
9.3.4 QB ≥ 1200 kW ve düz regülâtör kullanılması durumunda gaz kontrol hattı
ayrıntısı ġekil 23’de gösterildiği gibi olmalıdır.,
Açıklama
P1
: Regülâtör giriĢindeki doğal gaz basıncı
Pmax
: Regülâtör sonrasındaki gaz kontrol hattı ekipmanlarının azami dayanım basıncı
1 Küresel vana
2 Kompansatör
3 Test nipeli
4 Filtre
8 Presostat (Azami gaz basınç)
10 Solenoid valf
11 Brülör
12 Sızdırmazlık kontrol cihazı
ġekil 23 - QB ≥ 1200 kW ve düz regülâtör kullanılması durumunda gaz kontrol hattı ayrıntısı
9.3.5 Atmosferik brülör gaz kontrol hattı donanımları
Açıklama
1 Küresel vana
2 Manometre
3 Gaz filtresi
4 Test nipeli
5 Gaz basınç regülatörü
6 Relief valf
9 Solenoid valf
10 Brülör
ġekil 24 - Atmosferik brülör gaz kontrol hattı ekipmanları
Üflemeli ve atmosferik brülör gaz kontrol hatlarında, ani kapamasız regülatör kullanılacak ise
kullanılacak tüm armatürlerin dayanım basınçları regülatör giriĢ basıncının 1,2 katından küçük
olmamalıdır.
46
9.3.6 Multiblok brülör gaz kontrol hattı donanımları
3
Mültiblok
6
c
2
4
1
5
d
b
e
a
7
9
8
Pmax=<360mbar
Q=1200 kW ve üzerinde sızdırmazlık kontrol elemanıda bulunacaktır.
Pmax=<360mbar mültibloklu sistem
ġekil 25 - Multiblok brülör gaz kontrol hattı ekipmanları
Küresel vana (TS EN 331, TS 9809)
Küresel manometre vanası (TS EN 331, TS 9809)
Manometre, 0-600mbar (TS EN 837)
Gaz filtresi (TS 10276, DIN 3386)
Kompansatör (TS 10880)
Multiblok
a. Filtre
b. Presostat (Min. gaz basınç) (TS EN 1854, EN 1854)
c. Emniyet selenoid vanası
d. Regülatör
e. ÇalıĢma selenoid vanası
7. Presostat (Max. gaz basınç) (TS EN 1854, EN 1854)
8. Test nipelli Tee
9. Brülör (TS EN 676 )
1.
2.
3.
4.
5.
6.
47
3
Mültiblok
6
8
c
2
1
5
2
4
10
b
7
d
e
9
a
11
10
Pmax=<200mbar
Q=1200 kW ve üzerinde sızdırmazlık kontrol elemanıda bulunacaktır.
Pmax=<200mbar mültibloklu sistem
ġekil 26 - Multiblok brülör gaz kontrol hattı ekipmanları
Küresel vana (TS EN 331, TS 9809)
Küresel manometre vanası (TS EN 331, TS 9809)
Gaz filtresi (TS 10276, DIN 3386)
Regülatör
Kompansatör (TS 10880)
Multiblok
a. Filtre
b. Presostat (Min. gaz basınç) (TS EN 1854, EN 1854)
c. Emniyet selenoid vanası
d. Regülatör
e. ÇalıĢma selenoid vanası
9. Presostat (Max. gaz basınç) (TS EN 1854, EN 1854)
10. Test nipelli Tee
11. Brülör (TS EN 676 )
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.4
Havalandırma
Isı üretecine ait yakma sisteminin her devreye giriĢinden veya tekrar çalıĢtırılmasından önce yanma
odasının doğal veya cebri olarak havalandırılması TS EN 676+A2 ‘daki kurallara uygun olarak
sağlanmalıdır. Bu sistem ile yakma düzeninin çalıĢmasını etkilemeden gerekli yanma havası temin
edilip, kazan dairesinin havalandırması gerçekleĢtirilmelidir.
Kazan dairesi havalandırması doğrudan dıĢ ortama açılmalı ve mahaller dolaylı olarak
havalandırılmamalıdır. Kazan dairesi toprak kotunun altında kalıyor ve havalandırma uygun boyutlarda
kanallar ile cebri olarak yapılıyor ise havalandırma fanlarından birinin devre dıĢı kalması durumunda
brülörün de devre dıĢı kalmasını sağlayan otomatik kontrol sistemi kullanılmalıdır.Fanların ve
havalandırma motorlarının patlama ve kıvılcım güvenlikli (ex-proof) olması gerekir. Kablo ve pano
tesisatlarının da kıvılcım güvenlikli olması Ģarttır Havalandırma tesis edilirken kazan dairesinde asla
negatif basınç oluĢmaması sağlanmalıdır.
Havalandırma, yangın ve dumanı en az 90 dakikalık sürede (yangın direnç süresi) kazan dairesinden
ve ateĢleme düzenine ait odalardan diğer odalara taĢımayacak biçimde yapılmalıdır. Hava kanalları
48
diğer hava kanalları ile bağlantılı olmamalı, gerektiği zaman temizlenebilmelidir.Üst havalandırma tek
baĢına cebri yapılmamalıdır.
9.4.1 Tabii Havalandırma (Atmosferik ve Fanlı Brülörlü Kazanlar) Hesabı
Toplam kurulu gücü 1000 kW‘ın altında olan kazan dairelerinin havalandırmasında doğrudan dıĢarı
açılan menfezler için yeterli kesit alanı aĢağıdaki eĢitliğe göre hesaplanmalıdır.
SA=F x a x 2,25 x (∑Qbr + 70)
Burada:
SA
: Alt havalandırma net kesit alanı (cm2),
F
: Menfezin geometrisine bağlı olarak aĢağıdaki Ģartlara göre değiĢir,
F=1
: Dikdörtgen (uzun kenarı, kısa kenarının 1,5 katından fazla olmayan),
F = 1,1
: Dikdörtgen (uzun kenarı, kısa kenarının 5 katına kadar olan),
F = 1,25
: Dikdörtgen (uzun kenarı, kısa kenarının 10 katına kadar olan)
F=1
: Dairesel,
F = 1,2 : Izgaralı,
a
: Menfezin ızgara katsayısı (ızgarasız olduğunda a=1, ızgaralı olduğunda a=1,2),
∑Qbr
: Toplam anma ısı gücüdür (kW).
Toplam kurulu gücü 1000 kW‘ın üzerinde olan kazan dairelerinin havalandırmasında toplam anma ısıl
3
gücünün her 1 kW‘ı için 1,6 m /h hava ihtiyacı vardır. Buradan hareketle doğrudan dıĢarı açılan
menfez için gerekli kesit alanı aĢağıdaki eĢitliğe göre hesaplanmalıdır.
SA
Qbr
3600
Burada:
∑Qbr :Toplam anma ısıl gücü (kW),
SA
:Menfez kesit alanıdır (m2).
Pis hava atıĢ miktarı (üst havalandırma), toplam anma ısıl gücünün her 1kW‘ı için 0,5m3/h olmalıdır.
Buradan hareketle pis hava atıĢı için gerekli menfez kesit alanı aĢağıdaki eĢitliğe göre
hesaplanmalıdır.
SÜ
S A 0.6
Burada:
Sü : Pis hava atıĢı için net kesit alanıdır (m 2).
9.4.2 Cebri Havalandırma (Atmosferik ve Fanlı Brülörlü Kazanlar) Hesabı
Tabii olarak havalandırılması mümkün olmayan kazan dairelerinin cebri olarak havalandırılması
gerekir. Cebri havalandırma için gerekli en az taze hava ve egzoz havası miktarları brülör tipine ve
kapasitesine göre aĢağıdaki eĢitliklere göre hesaplanmalıdır.
Üflemeli brülörler için
Alt havalandırma hesabı;
3
Vhava = Qbr * 1,184 * 3,6 (m /h)
Sa = Vhava / ( 3600 * V ) (m2)
Burada:
Qbr
: Anma ısı gücü (kW)
V
: Kanaldaki hava hızıdır, 5 ile 10 arasında alınmalıdır (m/sn).
Üst havalandırma hesabı;
VEgzost = Qbr * 0,781 * 3,6
SÜ = VEgzost / (3600 * V )
(m3/h)
2
(m )
49
Burada:
V
Atmosferik brülörler için
Alt havalandırma hesabı;
3
Vhava = Qbr * 1,304 * 3,6 (m /h)
2
Sa = Vhava / ( 3600 * V ) (m )
Burada:
Qbr
: Anma Isı Gücü (kW)
V
Üst havalandırma hesabı;
VEgzost = Qbr * 0,709 * 3,6 (m3/h)
2
SÜ = VEgzost / (3600 * V )
(m )
Burada:
V
9.5
Elektrik Tesisatı
Isıtma gücü en az 50 kW olan yakma sistemine ait elektrik tesisatı TS 11396‘ya uygun olmalıdır. Brülör
ve ısı üreteci ile brülör kontrol cihazlarına ait fiĢ priz bağlantı elemanları iĢletme Ģartlarına uygun
olmalıdır.
Elektrikle çalıĢan ayar elemanlarına sahip bütün gaz yakma tesislerinin devre dıĢı edilmeleri için, ısı
üreteçlerinin yerleĢtirildiği mahalin (kazan dairesi) dıĢına, kolayca ulaĢılabilir ve herhangi bir tehlikenin
de meydana gelmesine sebep olmayacak yere bir elektrik ana Ģalteri yerleĢtirilmelidir.
Doğalgazın kazan dairelerinde kullanılması hâlinde, kazan dairesinde bulunan ve enerjinin alınacağı
enerji tablosunun, etanj tipi patlama ve kıvılcım güvenlikli olması, kumanda butonlarının pano ön
kapağına monte edilmesi ve kapak açılmadan butonlar ile çalıĢtırılması ve kapatılması gerekir. Kazan
dairelerinde aydınlatma; tavandan en az 50 cm sarkacak veya üst havalandırma seviyesinin altında
kalacak Ģekil de; veya yan duvarlara tespit edilecek etanj tipi flüoresan veya contalı glop tipi armatürler
ile yapılır ve tesisat antigron olarak tesis edilir.
Isı merkezlerinin giriĢinde 1 adet emniyet selonoid vanası bulunması ve bu vananın en az 2 adet
patlama ve kıvılcım güvenlikli kademe ayarlı gaz sensöründen kumanda alarak çalıĢması gerekir.
Büyük tüketimli ısı merkezlerinde, entegre gaz alarm cihazı kullanılmalı ayrıca cihazların ve bacaların
topraklaması yapılmalı.
9.6
Kazan Dairelerinde Ġlave Tedbirler
Isı üreteçlerinin tesis edildiği mahallerde katı, sıvı, gaz yakıt tankı veya depoları
bulunmamalıdır.
Kazan dairesi kapıları yanmaz malzemeden (genelde çelik) ve dıĢarıya açılacak
Ģekilde yapılmalıdır.
Kazan dairesi ara kat veya çatı katında ise binadaki yeni statik yük dağılımı, ilgili
kurumların vereceği onay raporu neticesinde kontrol edilmelidir.
Doğalgaz tesisatlı kazan dairesi tavanının mümkün olduğu kadar düz olması ve gaz
sızıntısı hâlinde gazın birikeceği ceplerin bulunmaması gerekir.
Bakım ve onarım amaçları için brülörün yerinden çıkarılması veya yana alınması
imkânını verecek, gerektiğinde kapısı da olan, ilgili kazan üzerinde onarım veya
duman boruları v.b değiĢim yapılabilecek yeterli alanlar mevcut olmalıdır. Ġmalatçı
tarafından Ģart koĢulan değerlerin altına düĢülmemelidir.
50
Konutlarda, merkezi sistem ısıtmalarda binanın sıcak su ve mutfak kullanımı için,
merkezi sistem sayaç vanasından önce, ayrı bir hat/branĢman tesis edilmelidir.
Kazan dairesine emniyet kuralları ve cihazların kullanım talimatları asılmalı, sertifikalı
firma, kullandığı cihazlara (kazan, brülör) ait garanti belgelerini, yetkili servislerin
listesini, acil durumlarda baĢvurulması gereken telefonları kullanıcıya vermelidir.
Gaz ana vanasının yerini gösteren plaka, bina giriĢinde kolayca görülebilecek bir yere
asılmalıdır.
Konulacakları yerlerin hacmi bakımından küçük ve büyük gaz tüketim cihazları
(kazanlar), ikisinin birden çalıĢtırılması için yeterli olmayan bir hacme yerleĢtirilmiĢ ve
yedek kazan kullanımı olacak ise ikinci kazanın çalıĢtırılması hâlinde cihazlardan
birinin gazını otomatik olarak kesen ve her iki cihazın aynı anda çalıĢmasına engel
olacak ek bir gaz akıĢ emniyet tertibatı konulmalı, kazanların duman kanallarına
klapeler tesis edilerek çalıĢmayan kazanın baca ile irtibatı kesilmelidir.
Konutlarda yedek kazan kullanımına ise, binanın ısınma ve sıcak su ihtiyacına
bakılarak gaz dağıtım Ģirketi tarafından karar verilmelidir.
Bu amaçla kullanılacak kazanlardan sadece en büyük olanın tüketim değeri esas
alınarak baca ve havalandırma boyutlandırılması yapılmalıdır. Bu durumda hesap ve
boyutlandırmalar yedek kazan hesaba katılmadan yapılmalıdır.
Sayaç seçimi yapılırken yedek kazan hesaba dâhil edilmelidir.
Yedek kazan brülör tipi (atmosferik veya üflemeli) asıl kazan brülör tipinden farklı ve
kapasitesi asıl kazan kapasitesinden büyük olmamalıdır.
Domestik hattın kazan dairesinden geçtiği durumlarda selenoid vana tüm doğal gaz
hatlarını kesecek Ģekilde tesis edilmedir.
9.7
Buhar Kazanlı Kazan Daireleri
Yüksek basınçlı (0,5 Atü‘den daha yüksek iĢletme basıncına sahip) buhar kazanları; konutların içine,
altına, üstüne, bitiĢiğine; büro, sosyal ve çalıĢma hacimleri gibi insanların sürekli olarak kullandıkları
hacimlerin içine, altına, üstüne ve bitiĢiğine, ancak TS 377-6 EN 12953-6‘daki sınırlamalar
çerçevesinde tesis edilebilir.
Buhar kazanları ve buhar jeneratörlerinin yerleĢtirileceği hacimler için yetkili kurum ve kuruluĢlardan
onay alınmalıdır.
Merkezi ısıtma sistemlerinin yerleĢimleri TS 2192 standardına; gaz yakıt kullanan sistemlerin yerleĢimi
de TS 3818 standardına göre yapılır.(Binalarda Enerji Performans yönetmeliği)
10 KONUTLARDA VE ISI MERKEZLERİNDE BACALAR
Atık gaz bacaları dört ana gruba ayrılır.
1. Adi bacalar
2. Ortak bacalar
3. Müstakil bacalar
4. Hava-atık gaz baca sistemleri
10.1 Adi Bacalar
Tek kolon halinde zeminden çatıya kadar yükselen, birden fazla birimin kullanabileceği Ģekilde
tasarımlanmıĢ bacalara adi baca denir. Bu tip bacalara doğalgaz cihazları bağlanmaz (ġekil 27).
10.2 Ortak (ġönt) Bacalar
Zeminden çatıya kadar yükselen ana baca ve buna bağlanan her birime ait branĢmanlardan meydana
gelen bacaya ortak (Ģönt) baca denir. Bu tip bacalara doğalgaz cihazları bağlanmaz (ġekil 27).
10.3 Müstakil (Ferdi) Bacalar
Tek kolon halinde hitap edeceği birimden çatıya kadar yükselen ve sadece bir birimin kullanımına göre
tasarlanmıĢ bacalara müstakil baca denir. Bacalı cihazlar, sadece müstakil bacalara bağlanabilir.
Asgari etkili baca yüksekliği 4 m olmalıdır. Hızlandırma parçasının, 1 m ve üstünde olabildiği
durumlarda bu mesafenin 1,5 katına eĢit bir etkili yükseklik yeterlidir (ġekil 27).
51
ġekil 27 – Bacalar
Atık gaz boruları baĢka kat hacimleri içerisinden ve baĢka oturma mahalleri içerisinden
geçirilmemelidir.
Bacalar; ısı, yoğuĢma ve yanma ürünlerinden etkilenmeyecek malzemeden ilgili standardlara (TS EN
1856–1, TS EN 1856–2, TS EN 1447, TS EN 13063-1, TS EN 13063-2 veya TS EN 14471) uygunluk
belgesine sahip malzemeden imal edilmelidir. YoğuĢmalı tip doğalgaz yakıcı cihazlara ait bacalar, ilgili
standarda uygun olmalıdır.
10.3.1 Cihaz Baca Kanalları ve Bağlandıkları Bacalar ile Ġlgili Genel Hususlar
Baca kesitleri , TS 11389 EN 13384–1‘e göre hesaplanmalı, tasarım ve montajı TS EN 15287-1
standartında yer alan koĢullara uygun olmalıdır. Kullanılacak malzeme, ilgili malzeme standartlarına
göre belirlenmiĢ sınıflandırmalara göre Doğalgaz‘la çalıĢma koĢullarına uygun olacak Ģekilde
seçilmelidir.
Cihazlar mümkün olduğunca baca çıkıĢ deliği yakınına monte edilmeli, cihaz ile baca çıkıĢ deliği
arasındaki yatay bağlantı mesafesi kısa tutulmalıdır. Ancak, bunun mümkün olamadığı durumlarda
baca yatay mesafesinin açındırılmıĢ uzunluğu en fazla 2,5 m olmalıdır. (Bacalı kombi ve sobalar için)
º
Atık gaz bacaları düĢey olmalıdır. DüĢey doğrultuda, ancak bir kez 30 yi geçmeyen sapma olabilir.
Cihaz baca davlumbazından sonra dik olarak yükselen ve asgari uzunluğu 40 cm olan baca
hızlandırma parçası olmalı ve hızlandırma parçasından sonra dirsek konulmalıdır.
Atık gaz boruları, 2º - 3º ‗lik bacaya doğru yükselen eğim ile bağlanmalı ve bacaya, baca en kesitini
daraltmayacak biçimde monte edilmelidir.
Atık gaz boru malzemesi; TS EN 1856-2 ,TS EN 14471 veya TS EN 1857 standartlarına uygun
malzemeden olmalıdır. Atık gaz boruları birbirine sızdırmaz Ģekilde bağlanmalı ve kullanılıyor ise ek
yerlerindeki sızdırmazlık malzemeleri sıcağa dayanıklı olmalıdır.
Bacalı cihazlar ile birlikte TS EN 50291‘e uygun karbonmonoksit algılama cihazları kullanılmalıdır.
Atık gaz boruları yanıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu mahaller, yatak odaları, banyo ve
tuvaletlerden geçirilmemelidir. Atık gaz boruları kapı pencere gibi yapı elemanlarından en az 20 cm
uzaklıkta olacak Ģekilde yerleĢtirilmelidir. TS 3541‘e göre ısı yalıtımı yapılması durumunda bu
mesafeler %25 oranında azaltılabilir. Atık gaz borularının en kesit alanı cihazın davlumbaz çıkıĢındaki
en kesit alanından küçük olmamalıdır.
Vantilatör veya baca fan kiti doğrudan bacaya bağlanmamalıdır. Cihazların bağlandığı bacalara
mutfak aspiratörü bağlanmamalıdır.
10.3.2 Baca Kesit Hesabı
Atık gaz bacalarında daire kesitler tercih edilmelidir. Her tip ve kapasitedeki cihaz bacasının kesit
hesabı; tek cihaz bağlantısı için TS 11389 EN 13384-1 ve birden fazla cihaz bağlantısı için (Örn:
Kaskad sistemler hava atık gaz sistemleri) TS 11388 EN 13384-2 standartlarına göre yapılmalıdır.
52
Havalandırma boĢluklarından ve kesiti 1m²‘ nin altında olan aydınlıklardan baca geçirilmemelidir.
Aydınlığa bakan ve hermetik cihaz kullanmayan dairelerin hepsi için bir baca yapılacağı düĢünülmeli
2
ve bu bacaların tesisinden sonra net 1m ‘den büyük alan kalmalıdır. Aydınlığın üstü ortam havasını
tahliye etmeyi engelleyecek bir yapıda olmamalıdır.
Bacaların çatı üzerinde kalan kısımları ve atık gazların dıĢarı atılmasında TS 12514 ve TS EN 15287
standardına uyulmalıdır. Toplam kapasitesi 70 kW‘tan büyük olan hermetik baca çıkıĢları çatı üst
seviyesinden yapılmalıdır.
10.4 Hava-Atık Gaz Baca Sistemi
C tipi cihazlarda (yoğuĢmalı cihazlar dâhil); cihaz mahalinden bağımsız olarak yanma için gerekli olan
taze havayı, direk atmosferden, çatı üst seviyesinden itibaren fabrikasyon bir kanal vasıtası ile veya
standartlara uygun Ģaftlardan sağlayan, yanma sonucu oluĢan atık gazı ilgili standartlara uygun
malzemeden yapılmıĢ bir baca ile çatı üst seviyesinden dıĢarı tahliye eden dikey baca sistemidir (ġekil
28). Bu sistemlerin kullanıma uygun olması için akredite kuruluĢlardan alınmıĢ sistem sertifikalarına
sahip olmalıdır.Ayrıca bağlı olmayan cihazların baca bağlantı kanalları, sistem devreye alınmadan
orijinal kapak ile kapatılmalıdır.
ġekil 28 -Hava-Atık gaz Bacası
53
10.4.1 Hava-Atık Gaz Baca Sistemi Elemanları
Taze hava temini direk atmosferden, paslanmaz malzemeden oluĢan Ģafttan veya Hafif Beton Kanal
olarak adlandırılan Ģafttan veya standartlara uygun bir Ģafttan sağlanmalıdır.
Atık gaz tahliyesi; yoğuĢma sıvısına mukavim malzemeden yapılmalı ve sistem pozitif çalıĢıyor ise
eklem yerlerinde sızdırmazlık elemanı kullanılmalıdır. Yanma sonucu oluĢan atık gaz çatı üst
seviyesinden tahliye edilmelidir.
Hermetik bacanın ana bacaya bağlandığı noktada, sızdırmazlığın sağlanması amacı ile ısıya dayanıklı
giriĢ adaptörü kullanılmalıdır.
Bacanın üst seviyesinde; bacaya monte edilmiĢ, atık gazın dıĢ atmosfere tahliyesini sağlayan ve ters
rüzgârların baca kanalına giriĢini engelleyen standartlara uygun baca Ģapkası bulunmalıdır.
Bacanın alt kısmında, baca içerisine sızması muhtemel olan yağmur suyunu ve baca gazı içerisindeki
yoğuĢma suyunun toplanması ve tahliye edilmesi amacı ile sistem içindeki dengeyi sağlayan
standartlara uygun yoğuĢma sıvısı toplayıcı ve tahliye elemanı bulunmalıdır.
YoğuĢmalı cihaz kullanılması durumunda, taĢan akım aralığı (fazla hava deliği) üzerinden
havalandırma bacasına yoğuĢma sıvısı geçmemelidir.
YoğuĢmalı cihaz kullanılması durumunda, sistemde oluĢacak yoğuĢma sıvısının tahliyesi Madde
8.4.6‘ya göre yapılmalı ve yoğuĢma sıvısının hava boĢluğuna girmemesi için hava boĢluğu
yalıtılmalıdır.
Yine bacanın alt seviyesinde, yoğuĢma sıvısı toplayıcı ve tahliye elemanının hemen üstünde bulunan,
gerekli deney ve kontrollerin yapılmasını sağlayan ve baca dıĢ duvarına sızdırmazlık contaları
kullanılarak tesis edilen temizleme kapağı bulunmalıdır.
10.4.2 Hava-Atık Gaz Baca Sisteminin Tesisi
Hava–atık gaz baca sisteminin daire içerisine açılan kısımlarına, can ve mal güvenliği açısından risk
oluĢturabilecek durumların yaĢanmaması için kullanıcıyı bilgilendiren uyarı levhaları tesis edilmelidir.
Hava–atık gaz baca sisteminde atık gaz kanalının baca ile irtibatlandırıldığı bölüme; bacaya monte
veya demonte edilecek cihazların sadece imalatçı firma ve ilgili gaz dağıtım Ģirketinin onay Ģartı ile
yapılabileceğini belirten uyarı levhaları asılmalıdır.
Hava–atık gaz baca sistemine bağlanacak her bir cihazın nominal ısı gücü 30 kW‗ı geçmemeli ve bir
sisteme bağlanacak cihaz sayısı akredite kuruluĢlar tarafından verilecek rapora göre belirlenmelidir.
Hava–atık gaz baca sistemine, her kat için en fazla iki adet cihaz bağlanmalıdır. Aynı katta sisteme
bağlanacak cihazların atık gaz boruları arasında düĢeyde olması gereken mesafe akredite kurumların
test ve muayene raporlarında belirtilmelidir.
YoğuĢma sıvısı toplayıcı, temizleme kapağı, hava fazlalık deliği ve yoğuĢma sıvısı çıkıĢ deliğinin
bulunduğu ve sistemin en alt kısmında yer alan baca bölümü, bina ortak mahali olarak adlandırılan
(merdiven sahanlığı ve sığınak hariç) bölümlere tesis edilmelidir.
Atık gaz boĢluğu ve havalandırma boĢluğu dik olarak ve herhangi bir kıvrım olmaksızın yukarı doğru
yapılandırılmalıdır. TaĢan akım aralığının iç kesiti, atık gaz baca boĢluğunun iç kesitinin en az % 15 ve
en fazla % 25‘i kadar olmalıdır.
54
10.4.3 Hava–Atık Gaz Baca Sisteminin Boyutlandırılması
Baca boyutlandırması, TS 11388 EN 13384–2 standardına uygun olarak yapılmalıdır. Boyutlandırma
hesabında hermetik cihaza ait sistem sertifikası kapsamındaki konsantrik (eĢ merkezli) baca; pozitif
basınçlı baca kapsamında, bina içerisinde bulunan ve binaya dik olarak yükselen hava–atık gaz baca
sistemi; pozitif veya negatif basınçlı baca kapsamında değerlendirilmelidir. Pozitif basınçlı hava atık
gaz sistemleri bina içinde tesis edilmesi durumunda Ģaft içinde olmalıdır.
55
11 GAZ TESİSLERİNİN İŞLETMEYE ALINMASI VE KONTROLÜ
11.1 Boru Hatlarının Sızdırmazlık Deneyi
ĠĢletme basıncının 300 mbar‘ın altında olduğu durumlarda birinci sızdırmazlık deneyi uygulanır. Ġlk kez
gaz alacak olan binalarda tüm sayaç ve cihaz vanaları açık konumda iken test basıncı; iĢletme
basıncının en az 50 mbar üzerinde olmalıdır. Bu basınç altında sıcaklık dengelenmesi için 10 dakika
beklendikten sonra, tesisatta 10 dakika süre ile U manometre kullanılarak deney iĢlemi
gerçekleĢtirilmelidir. Bu deney esnasında manometrede basınç düĢmesi olmamalıdır.
ĠĢletme basıncının 300 mbar olduğu durumlarda; önce ikinci sızdırmazlık deneyi daha sonra birinci
sızdırmazlık deneyi olmak üzere iki aĢamada yapılmalıdır. Ġlk aĢama ikinci sızdırmazlık deneyinde
deney basıncı, iĢletme basıncının 1,5 katı olmalıdır ve bu deney 45 dakika süreyle uygulanmalıdır.
Deney donanımı olarak 0,1 bar hassasiyetli metalik manometre kullanılmalı ve deney süresince basınç
düĢmesi olmamalıdır.
Sızdırmazlık deneyi esnasında sızdırmazlığı sağlanamayan tesisatlara gaz verilmez. Kaçıran ekleme
parçaları, hatalı borular yenilenmeli ve ek yerlerinde anti-korozif sabun köpüğü ile sızdırmazlık kontrolü
yapılmalıdır. Boru ve bağlantı elemanlarındaki bozuklukların, çatlakların kaynakla tamiratı yönüne
gidilmemeli, bunlar yenileriyle değiĢtirilmelidir.
Tesisatın deneyi tamamlanarak iĢletmeye alınmasından sonra boru içerisindeki hava tesisata en uzak
noktadaki cihaz vanasının açılmasıyla dıĢarı atılır. Bu iĢlemin yapıldığı bölmeler iyice havalandırılmalı
ve bu iĢlem süresince bu yerlerde, açık alev ve ateĢ bulundurulmamalı, sigara içilmemeli, kapı zilleri
ve elektrikli cihazlar çalıĢtırılmamalıdır.
Kolon ve dağıtım hatlarına gaz verilmesinden ve havanın boĢaltılmasından sonra açılmıĢ olan tapalar
tekrar kapatılmalıdır.
Sayaçlar ile basınç regülatörleri Ģebeke basıncı altında sabun köpüğü ile kontrol edilmelidir. Bu
kontrolde hiçbir yerde köpük kabarcığı (kaçak belirtisi) görülmemelidir.
Ayrıca mevcut gaz kullanan tesisatlarda cihaz ilavesi, cihaz iptali, güzergâh değiĢikliği vb. tadilat
gerektiğinde birinci sızdırmazlık deneyleri yeniden yapılmalıdır.
11.2 Bacaların ve Cihazların Devreye Alınması ve Kontrolü
Her tüketim cihazının ısı yükünün ayarlanabilmesi için yaklaĢık 5 dakikalık iĢletme süresinden sonra,
pencere ve kapıların kapalı olduğu durumlarda ek olarak 5 dakikalık süre içerisinde tüketim
cihazlarının emniyet vanasından ( akım sigortasından) atık gaz çıkıp çıkmadığı kontrol edilmelidir. Bu
kontrol sırasında atık gaz sürekli atılamıyor, güvenilir bir ayarlama yapılmıyorsa ve birikme, geri tepme
varsa sebebi araĢtırılıp bulunduktan sonra hata tam olarak giderilmelidir. Bu kontroller cihaz yetkili
servisleri tarafından yapılmalı ve uygun olmayan baca ile ilgili gaz dağıtım Ģirketine bilgi vermelidir.
Tüketim cihazı baĢka bir gazdan doğalgaza çevrilmiĢse cihazda tam yanma olup olmadığı dönüĢüm
yapan yetkili servis tarafından yanmıĢ gaz analizi yapılarak kontrol edilmelidir. Atık gazın atılmasında
birikme ve geri tepme olup olmadığı; ayrıca cihazın anma yükünde çalıĢıp çalıĢmadığı kontrol
edilmelidir.
Bacaların montajı ve kontrolleri uzman personeller tarafından yapılmalıdır.
Ġç tesisatın projelendirilmesi ve projeye uygun tasarımın yapılmasından önce aĢağıda belirtilen
kontrollerin yapımcı sertifikalı firmalar tarafından yapılması zorunludur;
-
Baca tipinin, kesitinin ve yüksekliğinin uygunluğunun kontrolü,
Baca temizlik ve bakımının yapılmıĢ olduğunun kontrolü,
Baca duman deneyi yaparak baca çekiĢinin ve sızdırmazlık deney sonucunun
olumlu olup olmadığının kontrolü,
Cihazların; gaz dağıtım Ģirketlerinde onaylanmıĢ projesine uygun, bir bacaya
bağlanmasının kontrolü,
56
11.3 Doğalgaz Yakıcı Cihazların Periyodik Bakımı
Doğalgaz kullanıcısı; fonksiyonel ve ekonomik sebeplerden dolayı gaz yakma tesisini senede en az bir
defa imalatçı / ithalatçı firmanın yetkili servislerine muayene ve bakımı yaptırmakla yükümlüdür.
Baca çekiĢinin bozulması durumunda gaz yakıtlı cihazların emniyetli kapanmasını sağlayacak yanma
ürünleri emniyet tertibatı (baca sensörü) cihaz üzerinde bulunmaktadır. Baca sensörünün TS EN 297,
TS 615 EN 26, TS EN 613 standardına uygun olarak emniyetli kapamayı sağlaması gerekmektedir.
Meydana gelebilecek olumsuzlukların önüne geçilebilmesi ve cihazların daha verimli çalıĢabilmesi için,
cihazların onarım ve periyodik bakımlarının yetkili servisler tarafından yapılması gerekir. Doğalgaz
yakıcı cihazların bakımı MYK belgeli servis personeli tarafından yapılmalıdır.
12 DOĞAL GAZ TESİSATINDA BORU ÇAPI HESABI
12.1 Gaz tüketim cihazlarının tüketim değerleri
Bina bağlantı hattı, kolon hattı, tüketim hattı, ayrım hattı ve cihaz bağlantı hatlarının boru çapları,
tüketicilerin kullandıkları cihazların tüketim değerlerine göre hesaplanmalıdır. Debiler, kullanılan cihaz
tüketimine (kapasitesine) uygun olarak hesaplanır. Doğal gazla çalıĢan bazı cihazların kapasitesi
Çizelge 1 ve Çizelge 2‘de örnek olarak verilmiĢtir. Bu konuda tabloda gösterilmeyen tüketim
değerlerinde imalatçıların verdiği tüketim değerleri de kullanılabilir.
Çizelge 1 - ÇeĢitli tüketim cihazlarının tüketim debileri
Cihaz Adı
Kapasite(kcal/h)
— Ocak
— Kombi
Fırın ve 4 bekli
20000
24000
16400
5300
9000
— ġofben
— Soba
Debi (m³/h)
1,6
2,5
3,2
2,2
0,7
1,2
Kalorifer kazanı, buhar kazanları, sıcak hava üreteçleri gibi büyük cihazların
debileri; doğal gazın alt ısıl değeri 8250 kcal/m³ ve % 90 verim alınarak
kapasitelerine göre hesaplanır.
Kapasite(kcal/h)
Debi (m³/h)=---------------------------------8250 (kcal/m³) x 0,9
Bireysel kullanım olan mahallerde gerekli debi, eĢzaman faktörü ve tüketim değerleri çizelgesinden,
kullanılan cihazlara ve konut (daire) sayısına göre (Çizelge 3) bulunmalıdır. Merkezi sistem, kazan,
ekmek fırını, vb. cihazlarda gerekli debi; cihaz kapasitesinin doğalgazın alt ısıl değerine
3
(hesaplamalarda bu değer 8250 kcal/m alınacaktır) ve cihaz verimine bölünmesi ile bulunur veya
cihaz imalatçılarının verdiği kataloglardan alınır.
57
Çizelge 2 - Sanayi ve ticari tip ocaklarda tüketim değerleri
Kapasite (kcal/h)
Tüketim (m3/h)
Bek
12
10500
1,27
Bek
16a
13500
1,64
a
Bek
18
15000
1,82
Bek
23a
16000
1,94
Ġkili Bek
25 + 16a
31000
3,76
Kuzine altı fırın
8000
0,97
Pasta Fırını
20000
2,4
Benmari
100b
4000
0,5
Boru Bek
100b
7000
0,85
Radyant (döner)
1c
4000
0,48
Not - Boru bek üzerinde paralel olarak çift göz delinmiĢ ise kapasite 1,5 ile çarpılır.
a
DıĢ çap (cm)
b
Uzunluk (cm)
c
Göz (adet)
Cinsi
Boyut
a
NOT: Sanayi ve ticari tip ocaklara ait katalog değerleri ibraz ediliyorsa öncelikle katalog (TS, CE
onaylı) değerleri dikkate alınır.
12.2 Boru çaplarının hesaplanması
Gaz teslim noktasından baĢlayarak gaz debisi, gaz basıncı ve boru çapı değerleri aynı olan kısımlara
aynı, bu değerlerden birinin değiĢmesiyle oluĢan yeni kısımlara yeni bir devre numarası verilmelidir.
Bu Ģekilde bütün tesisat devre numaralarına ayrılır. Hesaplamalarda, her bir devreden geçen gazın
debisi ve basıncı göz önüne alınmalıdır.
12.2.1 Servis kutusu çıkıĢ dinamik basıncı 21 mbar olan
projelendirilmelerinde esas alınacak azami basınç kayıpları;
tesisatların
Servis kutusu cihaz bağlantıları arasında kabul edilebilen kritik devre toplam basınç kaybı (TS 5910
EN 1359) standardında belirtilen sayaç basınç kaybı ihmal edilerek ) P 1,8 mbar olmalıdır.
Servis kutusu ile daire, kazan dairesi ve dükkan sayaç vanası arasındaki kritik devre toplam basınç
kaybı P 1,0 mbar olmalıdır
- Daire, kazan dairesi ve dükkân sayaç çıkıĢı ile cihaz arasındaki basınç kaybı
P 0,8 mbar
olmalıdır.
- Sistemde gürültü ve titreĢimi önlemek amacı ile gaz hızı 6 m/s‘ yi geçmemelidir.
12.2.2 Servis kutusu çıkıĢ basıncı 300 mbar olan tesisatların projelendirilmelerinde
esas alınacak azami basınç kayıpları;
Reglaj grubu ile basınç 21 mbar‘a düĢürülüyorsa reglaj grubu ile yakıcı cihaz arasında basınç
kaybı P 1,8 mbar omalıdır.
Reglaj grubu çıkıĢ basıncı 50 mbar‘a veya daha düĢük bir basınca düĢürülüyorsa, reglaj grubu ile
cihaz arasındaki toplam basınç kaybı, cihazın asgari çalıĢma basıncının altına düĢmemelidir.
Merkezi sistem ısıtmalı binalarda, 21 mbar evsel kullanım için vana + körtapa bırakılıyorsa, servis
kutusundan (300/21 mbar reglaj grubundan) bu noktaya kadar olan basınç kaybı P 0,7 mbar
olmalıdır.
Sistemde gürültü ve titreĢimi önlemek amacı ile gaz hızı konutlarda ve ticari mahallerde 15 m/s‘yi,
geçmemelidir.
Sayaçtan geçen basıncın 300 mbar olması halinde servis kutusu ile sayaç arasındaki basınç kaybı
21 mbar‘ı geçmemelidir.
12.3 Ġç Tesisat Projelerinde Boru Çapı Tayininde Kullanılan Formüller ve Semboller
Ġç tesisat boru çapı tayininde kullanılan formüller borudan geçen basınca ve gazın debisine göre
değiĢir. AĢağıda basınca ve debiye göre hesaplamalar verilmiĢtir.
58
12.3.1 P≤ 50 mbar ve Q≤ 31 m³/h olan tesisatlar
Bir devrenin toplam basınç kaybı aĢağıdaki eĢitliklerle hesaplanır:
P = PR + PZ +
PR = P R/L * L
PH
Burada;
P
: Devrenin toplam basınç kaybı (mbar)
P R/L : Bir metredeki boru sürtünme kaybı
(mbar/m) L : Boru uzunluğu (m)
PZ : Yerel direnç kaybı (mbar)
PH : Yükseklik farkı basınç kaybı /
kazancı (mbar). olarak alınmıĢtır.
Basınç kaybının en çok olabileceği nokta belirlenerek, o hat üzerinde bulunan devrelerin basınç
kayıpları toplanarak kritik devre toplam basınç kayıp ( P ) hesabı yapılır.
12.3.1.1 Gerekli debi
Her devrenin beslediği cihazlar itibariyle içerisinden geçecek olan azami gaz debisidir. Bireysel
kullanım olan mahallerde eĢzaman faktörü ve tüketim değerleri tablosundan (Çizelge 3), merkezi
sistem, kazan, ekmek fırını, vb. cihaz kullanılan mahallerde ise cihaz kapasitesinin doğalgazın alt ısıl
değerine (hesaplamalarda bu değer 8250 kcal/m 3 alınacaktır) ve cihaz verimine bölünmesi ile veya
cihaz üreticilerinin verdiği kataloglardan bulunacaktır.
Gerekli debi kullanılan cihazlara ve konut (daire) sayısına göre Çizelge 3‗dan tespit edilerek tahmini bir
boru çapı seçilir. Ġç tesisatında hangi cihaz kullanılacağı bilinmeyen bağımsız birimler için ocak +
kombi = 3,5 m 3/h değeri alınır. Bu noktadan sonra debi, çap ve metraj bilindiği için devreler tespit edilir.
Bilinen değerler Tablo 12‘ye iĢlenerek hesaplamalara geçilir.
12.3.1.2 Akış hızı ( V ) ve boru sürtünme kayıp değeri (PR /L)
Debi (Q) ve Boru Çapı (D) değerlerine bağlı olarak Çizelge 4‘den; AkıĢ Hızı (V) ve Boru Sürtünme
Kayıp Değeri (PR / L) bulunur. Boru sürtünme kayıp değeri ile devredeki boru uzunluğu (L) çarpılarak;
boru sürtünme kaybı ( PR) bulunur.
12.3.1.3 Özel direnç kaybı ( PZ)
Hat için kullanılan boru ekleme parçaları (fitting) tespit edilerek çelik borular için Çizelge 5‘de kullanılan
boru ekleme parçalarına ait yerel kayıp katsayı değerleri tespit edilir. Bu değerin boru ekleme parçaları
adetleri ile çarpımlarının aritmetik toplamından devredeki toplam yerel kayıp katsayısı (
) bulunur.
Bu değerlerin hepsi Tablo 12 üzerinde iĢaretlenir.
-3
PZ = 3,97*10 *
2
*V eĢitliğinden Özel Basınç Kaybı ( PZ ) hesaplanır.
12.3.1.4 Yükseklik farkından doğan basınç kaybı / kazancı ( PH)
Yükseklik farkından ( PH=0,049*h) formülünden yükseklik farkı basınç kaybı / kazancı
bulunur.
(
PH )
PH = 0,049 * h
Burada, h metre cinsinden devreye ait yükseklik farkıdır. Yükseklik farkı (h) yükselmelerde negatif
(basınç kazancı), düĢmelerde pozitif (basınç kaybı) alınır.
12.3.1.5 Toplam basınç kaybı ( P )
Bir devrenin toplam basınç kaybı aĢağıdaki eĢitliklerle hesaplanır:
59
PR = P R/L * L
P = PR + PZ +
PH
Burada;
P
: Devrenin toplam basınç kaybı (mbar)
P R/L : Bir metredeki boru sürtünme kaybı (mbar/m)
L
: Boru uzunluğu (m)
PZ
: Yerel direnç kaybı (mbar)
PH
: Yükseklik farkı basınç kaybı / kazancı (mbar).
olarak alınmıĢtır.
Basınç kaybının en çok olabileceği nokta belirlenerek, o hat üzerinde bulunan devrelerin basınç
kayıpları toplanarak kritik devre toplam basınç kayıp ( P ) hesabı yapılır.
Deneme yanılma metoduyla basınç kaybının en yüksek olduğu nokta belirlenerek o güzergâhtaki tüm
hatların basınç kayıpları ( P ) toplanarak kritik hat (devre) basınç kayıp (PKR ) hesabı yapılır.
Servis kutusundan sayaç vanasına kadar dinamik gaz basıncındaki kayıp PKR ≤ 1,0 mbar; sayaç
çıkıĢı ile yakıcı cihazlara kadar dinamik gaz basıncındaki kayıp PKR ≤ 0,8 mbar ise; seçilen değerlerin
uygunluğu kabul edilir.Bu değerlerden her ikisi birlikte sağlanmıyorsa seçilen boru çapı bir üst
değerden (bir çap büyük) seçilerek yukarıdaki iĢlem sırası tekrarlanır.
Bu değerlerin hepsi Tablo 12 üzerine iĢlenir.
12.3.2 P ≤ 50 mbar ve Q > 31 m³/h olan tesisatlar
31 m3/h‘i aĢan debi (Q) değerlerinde akıĢ hızı (V) ve boru sürtünme kayıp (PR/L) değeri aĢağıdaki
eĢitliklerden yararlanılarak bulunur. Diğer iĢlemler ve formüller Madde 12.3.1 ile aynıdır.
P1 – P2 = 23,2 x R x Q1,82 / D 4,82 ;
P R/L = P1 –P2
(barg);
V = 353,677 x Q / (D² x P2);
Burada;
P1 : GiriĢ basıncı (bar) (mutlak )
P2 : ÇıkıĢ basıncı (bar) (mutlak)
R : Gaz sabitesi (R = 0,6 alınır)
Q : Gaz debisi (m³/h)
D : Boru iç çapı (mm.)
V : Hız (m/sn).
olarak alınmıĢtır.
Not : V 6 m/sn olmalıdır.
21 mbar için mutlak basınç 1,021, 50 mbar için mutlak basınç 1,05 alınmalıdır.
12.3.3 Ġçerisinden 50 mbar üstü basınçlardaki gaz geçen tesisatlarda boru çapı hesabı
Servis kutularının giriĢ tarafındaki hat PE olup basıncı (1- 4) barg, çıkıĢ tarafındaki basınç ise 21 mbar
veya 300 mbar olmak üzere iki ayrı değerde olabilir. Servis kutusu çıkıĢ basıncının değeri, ihtiyaç
duyulan gaz debisi, gaz basıncı, vb. dikkate alınarak tespit edilir. Yüksek basınçlı gaz teslim
noktalarından sonra tesisatın herhangi bir noktasında ihtiyaca göre domestik regülatörle basıncı
düĢürülen tesisatlar da mevcut olabilir.
P1 2 – P2 2 =29,160 x L x Q 1,82 / D 4,82 ; V = 353,677 x Q / (D² x P2)
Burada:
P1 : GiriĢ basıncı (bar)(mutlak)
P2 : ÇıkıĢ basıncı (bar)(mutlak)
L : EĢdeğer boru boyu ( m)
Q : Gaz debisi (m³/h)
D : Boru iç çapı (mm.
V : Hız (m/sn)
15 m/sn olmalıdır.
60
12.4 Doğal gaz tesisatı boru çapı hesabında dikkat edilecek hususlar
Bireysel kullanımlarda bina ana kolon projesinde her bir bağımsız birimin branĢman debisi en az
3
3,5 m /h alınmalıdır.
Merkezi sistem kullanımlarda ocak ve sıcak su kullanımı için bina ana kolon projesinde her bir
3
bağımsız birimin branĢman debisi en az 3,4 m /h alınmalıdır.
Merkezi sistem kullanımlarda sadece ocak kullanımı için bina ana kolon projesinde her bir
bağımsız birimin branĢman debisi en az 1,6 m3/h alınmalıdır.
Binalarda bulunan dükkan ve ofisler debi değeri için gaz dağıtım firmasının görüĢü alınır.
3
Daire içi tesisatlarda, toplam tüketim 5m /h‘ i geçmiyorsa kolona debi ilave edilmesine gerek
3
3
yoktur. Daire debisi 3,5 m /h alınır, daire ve kolon hattı tüketimine 3,5 m /h olarak ilave edilir.
3
3
Toplam tüketim 5m /h‘ i geçiyorsa daire ve kolon hattı tüketimine 5m /h‘i geçen kısım aritmetik
olarak ilave edilerek kolon hattı hesabı yapılır.
Daire içinde (ocak+kombi) sistemine, soba veya ocak vb. cihazlar ilave edildiğinde bu
cihaz/cihazların debisi toplama aritmetik olarak ilave edilir.
Ticari tesisatlarda birden fazla cihaz kullanılması durumunda eĢ zaman faktörü 1 olarak alınır ve
cihaz debileri aritmetik olarak toplanır.
Aynı kolon hattından beslenen ticari mahallere ait ısınma ve sıcak su amaçlı kullanımlarda eĢ
zaman faktörü uygulaması konutlarda olduğu gibi değerlendirilmelidir.
EĢ zaman faktörü konut sayısına ve mevcutsuz tüketim cihazlarının kombinasyonuna bağlı olarak
belirlenir (Çizelge 3 ).
100 bağımsız birimden fazla birimi besleyen hatlarda eĢ zaman faktör 0,397 olarak alınmalıdır.
Ġlave projelerde daire içi tesisatlarda sayaç vanası ile cihaz arasındaki basınç kaybı ana projeye
bakılmaksızın P 0,8 mbar olmalıdır.
BLH tesisat uygulamalarında hesap yapılırken TS EN 15266 – BLH Hortum Takımları AkıĢ Hızı ve
Özgül Sürtünme Direnç Kaybı Tablosu dikkate alınmalıdır.(Çizelge8)
12.5 Doğal gaz tesisatı boru çapı hesabında kullanılan çizelge ve tablolar
Doğalgaz tesisatı boru çapı hesabında aĢağıdaki çizelge ve tablolar kullanılmaktadır.
61
12.5.1 Çizelge 3 - EĢzaman faktörlerine bağlı debi tablosu
DOĞALGAZ CĠHAZLARI ĠÇĠN Eġ ZAMAN FAKTÖRÜ VE TÜKETĠM DEĞERLERĠ
OCAK+ġOFBEN
OCAK+KOMBĠ
KONUT
OCAK
SAYISI
f
1,6
f
1
0,563
0,9
0,701
3,4
0,819
3,5
0,876
4,2
2
0,469
1,6
0,438
4,2
0,831
7,0
0,773
7,4
3
0,375
1,8
0,347
5,0
0,772
9,5
0,763
4
0,328
2,1
0,281
5,4
0,719
11,8
5
0,3
2,4
0,25
6,0
0,682
14,0
6
0,27
2,6
0,218
6,3
0,67
7
0,25
2,8
0,19
6,4
8
0,234
3,0
0,182
7,0
9
0,222
3,2
0,171
10
0,212
3,4
11
0,204
3,6
12
0,197
13
14
1,6+2,2
f
1,6+2,5
OCAK+KAT KAL.
f
1,6+3,2
SOBA
f
OCAK+KAL.+ġOFBEN
3*0,7
3*1,2
f
1,6+3,2+1,3
0,738
1,6
2,7
0,852
5,2
0,559
2,4
4,0
0,59
7,2
11,0
0,515
3,3
5,6
0,492
9,0
0,729
14,0
0,452
3,8
6,5
0,439
10,7
0,7
16,8
0,419
4,4
7,5
0,41
12,5
16,5
0,677
19,5
0,4
5,0
8,6
0,377
13,8
0,644
18,5
0,669
22,5
0,381
5,6
9,6
0,363
15,5
0,625
20,5
0,651
25,0
0,363
6,1
10,5
0,348
17,0
7,4
0,609
22,5
0,648
28,0
0,349
6,6
11,3
0,337
18,5
0,162
7,8
0,597
24,5
0,625
30,0
0,338
7,1
12,2
0,328
20,0
0,157
8,3
0,587
26,5
0,62
32,7
0,329
7,6
13,0
0,316
21,2
3,8
0,147
8,5
0,579
28,5
0,616
35,5
0,325
8,2
14,0
0,309
22,6
0,187
3,9
0,141
8,8
0,566
30,2
0,611
38,1
0,318
8,7
14,9
0,303
24,0
0,183
4,1
0,133
8,9
0,557
32,0
0,607
40,8
0,309
9,1
15,6
0,294
25,1
15
0,179
4,3
0,131
9,4
0,552
33,9
0,602
43,3
0,303
9,5
16,4
0,29
26,5
16
0,171
4,4
0,127
9,8
0,548
35,9
0,598
45,9
0,297
10,0
17,1
0,287
28,0
17
0,169
4,6
0,122
10,0
0,545
38,0
0,593
48,4
0,294
10,5
18,0
0,285
29,6
18
0,163
4,7
0,121
10,5
0,542
40,0
0,588
50,8
0,285
10,8
18,5
0,283
31,1
19
0,161
4,9
0,118
10,8
0,539
42,0
0,583
53,2
0,28
11,2
19,2
0,278
32,2
20
0,156
5,0
0,114
10,9
0,524
43,0
0,578
55,5
0,278
11,7
20,0
0,275
33,6
22
0,15
5,3
0,108
11,4
0,521
47,0
0,574
60,6
0,272
12,6
21,5
0,27
36,2
24
0,145
5,6
0,104
12,0
0,508
50,0
0,569
65,5
0,262
13,2
22,6
0,262
38,4
26
0,141
5,9
0,1
12,5
0,499
53,2
0,564
70,4
0,254
13,9
23,8
0,259
41,1
28
0,138
6,2
0,095
12,8
0,49
56,3
0,559
75,1
0,248
14,6
25,0
0,257
43,9
30
0,133
6,4
0,093
13,4
0,477
58,7
0,555
79,9
0,246
15,5
26,6
0,251
45,9
35
0,125
7,0
0,086
14,4
0,461
66,2
0,549
92,2
0,234
17,2
29,5
0,244
52,1
40
0,121
7,7
0,082
15,7
0,451
74,0
0,543
104,3
0,226
19,0
32,5
0,233
56,9
45
0,115
8,3
0,077
16,6
0,441
81,4
0,537
116,0
0,22
20,8
35,6
0,23
63,1
50
0,11
8,8
0,074
17,8
0,433
88,8
0,531
127,4
0,211
22,2
38,0
0,226
68,9
55
0,105
9,2
0,072
19,0
0,427
96,3
0,525
138,6
0,206
23,8
40,8
0,221
74,1
60
0,102
9,8
0,069
19,9
0,421
103,6
0,52
149,8
0,202
25,5
43,6
0,219
80,2
65
0,1
10,4
0,067
20,9
0,417
111,1
0,517
161,3
0,196
26,8
45,9
0,214
84,9
70
0,098
11,0
0,065
21,8
0,413
118,5
0,514
172,7
0,193
28,4
48,6
0,211
90,1
75
0,095
11,4
0,063
22,7
0,409
125,8
0,511
184,0
0,19
29,9
51,3
0,208
95,2
80
0,093
11,9
0,062
23,8
0,406
133,2
0,508
195,1
0,185
31,1
53,3
0,205
100,0
85
0,091
12,4
0,061
24,9
0,403
140,4
0,506
206,4
0,181
32,3
55,4
0,203
105,3
90
0,09
13,0
0,06
25,9
0,401
148,0
0,504
217,7
0,177
33,5
57,3
0,2
109,8
95
0,088
13,4
0,059
26,9
0,399
155,4
0,502
228,9
0,174
34,7
59,5
0,198
114,7
100
0,087
13,9
0,058
27,8
0,397
162,8
0,5
240,0
0,171
35,9
61,6
0,196
119,6
62
12.5.2 Çizelge 4 - AkıĢ hızı ve özgül sürtünme direnç kaybı tablosu(Çelik Boru için)
Q
m3/h
v
DN15
PR/L
DN20
v PR/L
m/s mbar/m m/s mbar/m
DN25
v PR/L
m/s mbar/m
DN32
v PR/L
DN40
v PR/L
DN50
v PR/L
DN65
v PR/L
DN80
v PR/L
m/s mbar/m
1
1,4
0,0192
1,5
2,1
0,0732
1,1
0,0087
2
2,8
0,1256
1,5
0,0269
2,5
3,5
0,1916
1,9
0,0405
1,2
0,0126
3
4,1
0,2716
2,3
0,0570
1,4
0,0176
3,5
4,8
0,3651
2,7
0,0762
1,7
0,0234
4
5,5
0,4723
3,0
0,0980
1,9
0,0299
1,1
0,0074
4,5
3,4
0,1225
2,2
0,0373
1,2
0,0091
5
3,8
0,1497
2,4
0,0454
1,4
0,0111
1,0
0,0052
5,5
4,2
0,1800
2,6
0,0543
1,5
0,0132
1,1
0,0061
6
4,5
0,2127
2,9
0,0640
1,6
0,0155
1,2
0,0072
6,5
4,9
0,2481
3,1
0,0745
1,8
0,0180
1,3
0,0083
7
5,3
0,2862
3,3
0,0857
1,9
0,0206
1,4
0,0095
7,5
5,7
0,3270
3,6
0,0978
2,1
0,0235
1,5
0,0108
8
3,8
0,1108
2,2
0,0265
1,6
0,0122
1,0
0,0037
8,5
4,1
0,1244
2,3
0,0296
1,7
0,0137
1,1
0,0041
9
4,3
0,1388
2,5
0,0330
1,8
0,0152
1,1
0,0046
9,5
4,5
0,1540
2,6
0,0365
1,9
0,0168
1,2
0,0051
10
4,8
0,1700
2,7
0,0402
2,0
0,0185
1,3
0,0056
10,5
5,0
0,1867
2,9
0,0441
2,1
0,0202
1,3
0,0061
11
5,3
0,2042
3,0
0,0462
2,2
0,0221
1,4
0,0066
11,5
5,5
0,2225
3,2
0,0524
2,3
0,0240
1,4
0,0072
12
5,7
0,2416
3,3
0,0568
2,4
0,0260
1,5
0,0078
12,5
6,0
0,2614
3,4
0,0614
2,5
0,0281
1,6
0,0084
13
3,6
0,0663
2,6
0,0302
1,6
0,0090
13,5
3,7
0,0713
2,7
0,0325
1,7
0,0097
1,0
0,0025
14
3,9
0,0764
2,8
0,0348
1,8
0,0104
1,0
0,0028
14,5
4,0
0,0817
2,9
0,0372
1,8
0,0111
1,1
0,0030
15
4,1
0,0872
3,0
0,0396
1,9
0,0118
1,1
0,0032
15,5
4,3
0,0928
3,1
0,0422
2,0
0,0125
1,2
0,0034
16
4,4
0,0967
3,2
0,0448
2,0
0,0133
1,2
0,0036
16,5
4,5
0,1047
3,3
0,0475
2,1
0,0141
1,2
0,0038
17
4,7
0,1109
3,4
0,0504
2,1
0,0149
1,3
0,0040
17,5
4,8
0,1172
3,5
0,0532
2,2
0,0157
1,3
0,0042
18
4,9
0,1238
3,6
0,0562
2,3
0,0166
1,3
0,0044
18,5
5,1
0,1305
3,7
0,0592
2,3
0,0175
1,4
0,0047
1,0
0,0021
19
5,2
0,1374
3,8
0,0623
2,4
0,0184
1,4
0,0049
1,0
0,0022
19,5
5,4
0,1444
3,9
0,0655
2,5
0,0193
1,5
0,0051
1,1
0,0023
20
5,5
0,1517
4,0
0,0687
2,5
0,0202
1,5
0,0054
1,1
0,0024
21
5,8
0,1667
4,3
0,0754
2,6
0,0222
1,6
0,0059
1,1
0,0026
22
4,5
0,0825
2,8
0,0242
1,6
0,0064
1,2
0,0029
23
4,7
0,0898
2,9
0,0263
1,7
0,0070
1,2
0,0031
24
4,9
0,0975
3,0
0,0285
1,8
0,0076
1,3
0,0034
25
5,1
0,1055
3,1
0,0308
1,9
0,0082
1,4
0,0036
26
5,3
0,1138
3,3
0,0333
1,9
0,0088
1,4
0,0039
27
5,5
0,1224
3,4
0,0358
2,0
0,0094
1,5
0,0042
28
5,7
0,1313
3,5
0,0383
2,1
0,0101
1,5
0,0045
29
5,9
0,1405
3,7
0,0410
2,2
0,0108
1,6
0,0048
30
3,8
0,0437
2,2
0,0115
1,6
0,0051
31
3,9
0,0466
2,3
0,0120
1,7
0,0054
Azami debi ve anma çapına bağlı olarak akıĢ hızı (v) ve özgül sürtünme basınç kaybı (PR/L)
(2.gaz ailesi ve DIN 2440'a uygun çelik boru için)
63
12.5.3 Çizelge 5 - Boru ekleme parçaları kayıp değerleri
64
12.5.4 Çizelge 6 - Yerel basınç kayıpları
Kayıp Değerleri
HIZ
1
1,1
1,2
1,3
1,4
1,5
1,6
1,7
1,8
1,9
2
2,1
2,2
2,3
2,4
2,5
2,6
2,7
2,8
2,9
3
3,1
3,2
3,3
3,4
3,5
3,6
3,7
3,8
3,9
4
4,1
4,2
4,3
4,4
4,5
4,6
4,7
4,8
4,9
5
0,3
0,0012
0,0014
0,0017
0,0020
0,0023
0,0027
0,0030
0,0034
0,0039
0,0043
0,0048
0,0053
0,0058
0,0063
0,0069
0,0074
0,0081
0,0087
0,0093
0,0100
0,0107
0,0114
0,0122
0,0130
0,0138
0,0146
0,0154
0,0163
0,0172
0,0181
0,0191
0,0200
0,0210
0,0220
0,0231
0,0241
0,0252
0,0263
0,0274
0,0286
0,0298
0,5
0,002
0,002
0,003
0,003
0,004
0,004
0,005
0,006
0,006
0,007
0,008
0,009
0,010
0,011
0,011
0,012
0,013
0,014
0,016
0,017
0,018
0,019
0,020
0,022
0,023
0,024
0,026
0,027
0,029
0,030
0,032
0,033
0,035
0,037
0,038
0,040
0,042
0,044
0,046
0,048
0,050
1
0,004
0,005
0,006
0,007
0,008
0,009
0,010
0,011
0,013
0,014
0,016
0,018
0,019
0,021
0,023
0,025
0,027
0,029
0,031
0,033
0,036
0,038
0,041
0,043
0,046
0,049
0,051
0,054
0,057
0,060
0,064
0,067
0,070
0,073
0,077
0,080
0,084
0,088
0,091
0,095
0,099
1,5
0,006
0,007
0,009
0,010
0,012
0,013
0,015
0,017
0,019
0,021
0,024
0,026
0,029
0,032
0,034
0,037
0,040
0,043
0,047
0,050
0,054
0,057
0,061
0,065
0,069
0,073
0,077
0,082
0,086
0,091
0,095
0,100
0,105
0,110
0,115
0,121
0,126
0,132
0,137
0,143
0,149
2
0,008
0,010
0,011
0,013
0,016
0,018
0,020
0,023
0,026
0,029
0,032
0,035
0,038
0,042
0,046
0,050
0,054
0,058
0,062
0,067
0,071
0,076
0,081
0,086
0,092
0,097
0,103
0,109
0,115
0,121
0,127
0,133
0,140
0,147
0,154
0,161
0,168
0,175
0,183
0,191
0,199
2,5
0,010
0,012
0,014
0,017
0,019
0,022
0,025
0,029
0,032
0,036
0,040
0,044
0,048
0,053
0,057
0,062
0,067
0,072
0,078
0,083
0,089
0,095
0,102
0,108
0,115
0,122
0,129
0,136
0,143
0,151
0,159
0,167
0,175
0,184
0,192
0,201
0,210
0,219
0,229
0,238
0,248
3
0,012
0,014
0,017
0,020
0,023
0,027
0,030
0,034
0,039
0,043
0,048
0,053
0,058
0,063
0,069
0,074
0,081
0,087
0,093
0,100
0,107
0,114
0,122
0,130
0,138
0,146
0,154
0,163
0,172
0,181
0,191
0,200
0,210
0,220
0,231
0,241
0,252
0,263
0,274
0,286
0,298
3,5
0,014
0,017
0,020
0,023
0,027
0,031
0,036
0,040
0,045
0,050
0,056
0,061
0,067
0,074
0,080
0,087
0,094
0,101
0,109
0,117
0,125
0,134
0,142
0,151
0,161
0,170
0,180
0,190
0,201
0,211
0,222
0,234
0,245
0,257
0,269
0,281
0,294
0,307
0,320
0,334
0,347
4
0,016
0,019
0,023
0,027
0,031
0,036
0,041
0,046
0,051
0,057
0,064
0,070
0,077
0,084
0,091
0,099
0,107
0,116
0,124
0,134
0,143
0,153
0,163
0,173
0,184
0,195
0,206
0,217
0,229
0,242
0,254
0,267
0,280
0,294
0,307
0,322
0,336
0,351
0,366
0,381
0,397
4,5
0,018
0,022
0,026
0,030
0,035
0,040
0,046
0,052
0,058
0,064
0,071
0,079
0,086
0,095
0,103
0,112
0,121
0,130
0,140
0,150
0,161
0,172
0,183
0,195
0,207
0,219
0,232
0,245
0,258
0,272
0,286
0,300
0,315
0,330
0,346
0,362
0,378
0,395
0,412
0,429
0,447
5
0,020
0,024
0,029
0,034
0,039
0,045
0,051
0,057
0,064
0,072
0,079
0,088
0,096
0,105
0,114
0,124
0,134
0,145
0,156
0,167
0,179
0,191
0,203
0,216
0,229
0,243
0,257
0,272
0,287
0,302
0,318
0,334
0,350
0,367
0,384
0,402
0,420
0,438
0,457
0,477
0,496
5,5
0,022
0,026
0,031
0,037
0,043
0,049
0,056
0,063
0,071
0,079
0,087
0,096
0,106
0,116
0,126
0,136
0,148
0,159
0,171
0,184
0,197
0,210
0,224
0,238
0,252
0,267
0,283
0,299
0,315
0,332
0,349
0,367
0,385
0,404
0,423
0,442
0,462
0,482
0,503
0,524
0,546
6
0,024
0,029
0,034
0,040
0,047
0,054
0,061
0,069
0,077
0,086
0,095
0,105
0,115
0,126
0,137
0,149
0,161
0,174
0,187
0,200
0,214
0,229
0,244
0,259
0,275
0,292
0,309
0,326
0,344
0,362
0,381
0,400
0,420
0,440
0,461
0,482
0,504
0,526
0,549
0,572
0,596
ζ
6,5
0,026
0,031
0,037
0,044
0,051
0,058
0,066
0,075
0,084
0,093
0,103
0,114
0,125
0,137
0,149
0,161
0,174
0,188
0,202
0,217
0,232
0,248
0,264
0,281
0,298
0,316
0,334
0,353
0,373
0,392
0,413
0,434
0,455
0,477
0,500
0,523
0,546
0,570
0,595
0,620
0,645
7
0,028
0,034
0,040
0,047
0,054
0,063
0,071
0,080
0,090
0,100
0,111
0,123
0,135
0,147
0,160
0,174
0,188
0,203
0,218
0,234
0,250
0,267
0,285
0,303
0,321
0,340
0,360
0,380
0,401
0,423
0,445
0,467
0,490
0,514
0,538
0,563
0,588
0,614
0,640
0,667
0,695
7,5
0,030
0,036
0,043
0,050
0,058
0,067
0,076
0,086
0,096
0,107
0,119
0,131
0,144
0,158
0,172
0,186
0,201
0,217
0,233
0,250
0,268
0,286
0,305
0,324
0,344
0,365
0,386
0,408
0,430
0,453
0,476
0,501
0,525
0,551
0,576
0,603
0,630
0,658
0,686
0,715
0,744
8
0,032
0,038
0,046
0,054
0,062
0,071
0,081
0,092
0,103
0,115
0,127
0,140
0,154
0,168
0,183
0,199
0,215
0,232
0,249
0,267
0,286
0,305
0,325
0,346
0,367
0,389
0,412
0,435
0,459
0,483
0,508
0,534
0,560
0,587
0,615
0,643
0,672
0,702
0,732
0,763
0,794
Tablo . 8 YEREL BASINÇ KAYIPLARI
9
0,036
0,043
0,051
0,060
0,070
0,080
0,091
0,103
0,116
0,129
0,143
0,158
0,173
0,189
0,206
0,223
0,242
0,260
0,280
0,300
0,322
0,343
0,366
0,389
0,413
0,438
0,463
0,489
0,516
0,543
0,572
0,601
0,630
0,661
0,692
0,724
0,756
0,789
0,823
0,858
0,893
Z (MBAR)
65
8,5
0,034
0,041
0,049
0,057
0,066
0,076
0,086
0,098
0,109
0,122
0,135
0,149
0,163
0,179
0,194
0,211
0,228
0,246
0,265
0,284
0,304
0,324
0,346
0,367
0,390
0,413
0,437
0,462
0,487
0,513
0,540
0,567
0,595
0,624
0,653
0,683
0,714
0,745
0,777
0,810
0,844
9,5
0,038
0,046
0,054
0,064
0,074
0,085
0,097
0,109
0,122
0,136
0,151
0,166
0,183
0,200
0,217
0,236
0,255
0,275
0,296
0,317
0,339
0,362
0,386
0,411
0,436
0,462
0,489
0,516
0,545
0,574
0,603
0,634
0,665
0,697
0,730
0,764
0,798
0,833
0,869
0,906
0,943
10
0,040
0,048
0,057
0,067
0,078
0,089
0,102
0,115
0,129
0,143
0,159
0,175
0,192
0,210
0,229
0,248
0,268
0,289
0,311
0,334
0,357
0,382
0,407
0,432
0,459
0,486
0,515
0,543
0,573
0,604
0,635
0,667
0,700
0,734
0,769
0,804
0,840
0,877
0,915
0,953
0,993
10,5
0,042
0,050
0,060
0,070
0,082
0,094
0,107
0,120
0,135
0,150
0,167
0,184
0,202
0,221
0,240
0,261
0,282
0,304
0,327
0,351
0,375
0,401
0,427
0,454
0,482
0,511
0,540
0,571
0,602
0,634
0,667
0,701
0,735
0,771
0,807
0,844
0,882
0,921
0,960
1,001
1,042
11
0,044
0,053
0,063
0,074
0,086
0,098
0,112
0,126
0,141
0,158
0,175
0,193
0,211
0,231
0,252
0,273
0,295
0,318
0,342
0,367
0,393
0,420
0,447
0,476
0,505
0,535
0,566
0,598
0,631
0,664
0,699
0,734
0,770
0,807
0,845
0,884
0,924
0,965
1,006
1,049
1,092
11,5
0,046
0,055
0,066
0,077
0,089
0,103
0,117
0,132
0,148
0,165
0,183
0,201
0,221
0,242
0,263
0,285
0,309
0,333
0,358
0,384
0,411
0,439
0,468
0,497
0,528
0,559
0,592
0,625
0,659
0,694
0,730
0,767
0,805
0,844
0,884
0,925
0,966
1,009
1,052
1,096
1,141
12
0,048
0,058
0,069
0,081
0,093
0,107
0,122
0,138
0,154
0,172
0,191
0,210
0,231
0,252
0,274
0,298
0,322
0,347
0,373
0,401
0,429
0,458
0,488
0,519
0,551
0,584
0,617
0,652
0,688
0,725
0,762
0,801
0,840
0,881
0,922
0,965
1,008
1,052
1,098
1,144
1,191
13
0,052
0,062
0,074
0,087
0,101
0,116
0,132
0,149
0,167
0,186
0,206
0,228
0,250
0,273
0,297
0,323
0,349
0,376
0,405
0,434
0,464
0,496
0,528
0,562
0,597
0,632
0,669
0,707
0,745
0,785
0,826
0,868
0,910
0,954
0,999
1,045
1,092
1,140
1,189
1,239
1,290
12.5.5 Çizelge 7 - Bakır borular için max. debi ve çapa bağlı olarak akıĢ hızı (v) ve özgül sürtünme basınç kaybı (pr/l) tablosu
Qs
m3/h
1. 0
1 .5
2 .0
2 .5
3 .0
3 .5
4 .0
4 .5
5. 0
5 .5
6 .0
6 .5
7 .0
7 .5
8 .0
8 .5
9. 0
9 .5
10 .0
10 .5
11 .0
11 .5
12 .0
12 .5
13 .0
13 .5
14 .0
14 .5
15 .0
15 .5
16 .0
16 .5
17 .0
17 .5
18 .0
18 .5
19 .0
19 .5
20 .0
21 .0
22 .0
23 .0
24 .0
25 .0
26 .0
27 .0
28 .0
29 .0
30 .0
31 .0
12x1
y
M/s
3.5
5.3
7.1
8.8
10.6
12.4
14.2
PR/L
rnbar/m
0.2371
0.4750
0.7819
1.1549
1.5914
2.0907
2.6504
15x1
V
m/s
2.1
3.1
4.2
5.2
6.3
7.3
8.4
PR/L
mbar/m
0.0438
0.1369
0.2242
0.3295
0.4524
0.5916
0.7479
18x1
y
m/s
1.4
2.1
2.8
3.5
4.1
4.8
5.5
6.2
PR/L
mbar/m
0.0191
0.0514
0.0838
0.1228
0.1680
0.2196
0.2769
0.3402
22x1
v
m/s
0.9
1.3
1.8
2.2
2.7
3.1
3.5
4.0
4.4
4.9
5.3
5.7
6.2
6.6
7.1
PR/L
Mbar/m
0.0078
0.0117
0.0293
0.0427
0.0583
0.0760
0.0957
0.1173
0.1410
0.1663
0.1934
0.2224
0.2536
0.2858
0.3203
28x1.5
V
m/s
PR/L
mbar/m
1.1
1.4
1.7
2.0
2.3
2.5
2.8
3.1
3.4
3.7
4.0
4.2
4.5
4.8
5.1
5.4
5.7
5.9
6.2
6.5
6.8
7.1
0.0064
0.0149
0.0204
0.0265
0.0333
0.0407
0.0488
0.0575
0.0669
0.0768
0.0874
0.0985
0.1103
0.1225
0.1354
0.1488
0.1629
0.1774
0.1925
0.2081
0.2243
0.2411
35x1.5
V
m/s
PR/L
mbar/m
1.0
1.2
1.4
1.6
1.7
1.9
2.1
2.2
2.4
2.6
2.8
2.9
3.1
3.3
3.5
3.6
3.8
4.0
4.1
4.3
4.5
4.7
4.8
5.0
5.2
5.4
5.5
5.7
5.9
6.0
6.2
6.4
6.6
6.7
6.9
0.0064
0.0083
0.0104
0.0127
0.0152
0.0179
0.0207
0.0238
0.0271
0.0305
0.0341
0.0378
0.0418
0.0459
0.0501
0.0546
0.0592
0.0640
0.0689
0.0741
0.0793
0.0848
0.0904
0.0960
0.1019
0.1079
0.1142
0.1206
0.1270
0.1337
0.1406
0.1474
0.1546
0.1620
0.1693
66
42x1.5
V
m/s
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
1.7
1.9
2.0
2.1
2.2
2.3
2.4
2.6
2.7
2.8
2.9
3.0
3.1
3.3
3.4
3.5
3.6
3.7
3.8
4.0
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
4.7
4.9
5.1
5.3
5.6
5.8
6.0
6.3
6.5
6.7
7.0
7.2
7.
PR/L
mbar/m
54x2
V
m/s
PR/L
mbar/m
0.0060
0.0070
0.0081
0.0093
0.0106
0.0119
0.0133
0.0148
0.0163
0.0179
0.0196
0.0213
0.0231
0.0250
0.0269
0.0289
0.0309
0.0330
0.0351
0.0374
0.0396
0.0420
0.0444
0.0469
0.0494
0.0519
0.0545
0.0573
0.0599
0.0628
0.0657
0.0715
0.0776
0.0839
0.0905
0.0973
0.1043
0.1150
0.1188
0.1264
0.1344
0.1422
1.0
1.1
1.1
1.2
1.3
1.3
1.4
1.5
1.6
1.6
1.7
1.8
1.8
1.9
2.0
2.1
2.1
2.2
2.3
2.3
2.4
2.5
2.5
2.6
2.7
2.8
2.8
3.0
3.1
3.3
3.4
3.5
3.7
3.8
4.0
4.1
4.2
4.4
0.0033
0.0037
0.0044
0.0046
0.0051
0.0055
0.0060
0.0066
0.0071
0.0077
0.0083
0.0089
0.0095
0.0101
0.0108
0.0115
0.0122
0.0129
0.0136
0.0144
0.0151
0.0159
0.0167
0.0175
0.0184
0.0192
0.0201
0.0219
0.0237
0.0256
0.0276
0.0296
0.0317
0.0339
0.0362
0.0385
0.0409
0.0432
12.5.6 Tablo 11 - Toplam ξ (Sürtünme kayıp) değerleri tespit tablosu
Toplam ξ (Sürtünme kayıp) değerleri tespit formu
Tesisat
hat no
1
Tesisat bölümümdeki ekleme parçası sayısı
Tesisat ekleme parçası
ξ
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
67
12.5.7 Tablo 12 - Boru çapı hesaplama tablosu
BORU ÇAPI HESAPLAMA ÇĠZELGESĠ BELĠRLEME FORMU
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
3X6
TB
Q
m3/h
L
m
DN
mm
V
m/s
∆PR/L
∆PR ∑ ξ
mbar/m
mbar
12
7+9+11
∆PZ h'
mbar
m
∆PH
mbar
P
mbar
BĠNA BAĞLANTI VE KOLON HATTI
TÜKETĠM, AYIRIM VE CĠHAZ BAĞLANTI HATTI
68
12.5.8 Çizelge 8 TS EN 15266 – BLH Hortum Takımları AkıĢ Hızı ve Özgül Sürtünme Direnç
Kaybı Tablosu
TS EN 15266 - BLH HORTUM TAKIMLARI AKIŞ HIZI VE ÖZGÜL SÜRTÜNME DİRENÇ KAYBI TABLOSU
DN 15
DN 20
DN 25
Q (m³/h)
V (m/s)
∆P (mbar)
V (m/s)
∆P (mbar)
0,5
0,79
0,0092
0,44
0,0025
1,0
1,57
0,0399
0,88
0,0102
1,5
2,36
0,0938
1,33
2,0
3,14
0,1722
2,5
3,93
0,2757
3,0
4,72
3,5
4,0
DN 32
V (m/s)
∆P (mbar)
V (m/s)
∆P (mbar)
0,0234
0,85
0,0035
0,52
0,0151
1,77
0,0422
1,13
0,0075
0,69
0,0191
2,21
0,0667
1,41
0,0135
0,86
0,0229
0,4050
2,65
0,0968
1,70
0,0218
1,04
0,0266
5,50
0,5606
3,09
0,1328
1,98
0,0327
1,21
0,0302
6,29
0,7429
3,54
0,1746
2,26
0,0465
1,38
0,0337
4,5
3,98
0,2222
2,55
0,0635
1,55
0,0371
5,0
4,42
0,2757
2,83
0,0839
1,73
0,0405
5,5
4,86
0,3352
3,11
0,1078
1,90
0,0438
6,0
5,31
0,4006
3,40
0,1357
2,07
0,0470
6,5
5,75
0,4720
3,68
0,1676
2,25
0,0502
7,0
6,19
0,5494
3,96
0,2038
2,42
0,0533
7,5
4,24
0,2445
2,59
0,0565
8,0
4,53
0,2898
2,76
0,0595
8,5
4,81
0,3401
2,94
0,0626
9,0
5,09
0,3955
3,11
0,0656
9,5
5,38
0,4561
3,28
0,0685
10,0
5,66
0,5223
3,45
0,0715
10,5
5,94
0,5940
3,63
0,0744
11,0
6,22
0,6716
3,80
0,0773
11,5
3,97
0,0802
12,0
4,14
0,0830
12,5
4,32
0,0859
13,0
4,49
0,0887
13,5
4,66
0,0915
14,0
4,84
0,0942
14,5
5,01
0,0970
15,0
5,18
0,0997
15,5
5,35
0,1024
16,0
5,53
0,1051
16,5
5,70
0,1078
17,0
5,87
0,1105
17,5
6,04
0,1132
69
13 İÇ TESİSATTA GAZ KAÇAĞINA KARŞI ALINACAK TEDBİRLER
Bir binanın iç tesisatında gaz kaçağı fark edildiğinde;
- Gaz kaçağın olduğu ortamda bulunan alevler söndürülmeli,
- Bütün kapı ve pencereler açılmalı,
- Gaz sayacındaki kapatma vanası veya ana emniyet vanası kapatılmalıdır.
- Güvenli bir mahalden Dağıtım ġirketinin 187 nolu acil telefonunu arayın, açık adres ve bilgi vererek yardım isteyin.
- Dağıtım Ģirketi görevlileri gelene kadar hiçbir vanayı açmayın.
Gaz kokusu bulunan hacimlerde,
- Kibrit veya çakmak kullanılmamalı,
- Elektrik sigortaları, anahtarları ve Ģalteri açılıp kapatılmamalı,
- Elektrik fiĢi çekilmemeli ve takılmamalı,
- Elektrik zilleri kullanılmamalı,
- Sigara içilmemeli ve bu hacimlere yanan ıĢıkla girilmemelidir.
Ana emniyet vanası kapatıldıktan sonra bütün gaz cihazlarının kapalı olup olmadığı kontrol edilmeli, açık
olanlar tam olarak kapatılmalıdır.
Gerekli havalandırma tam olarak yapıldıktan sonra gaz kokusunun kalmadığından kesinlikle emin olduktan
sonra ancak ıĢıklar yakılmalıdır.
Gaz kokusunun gidip gitmediği konusunda kiĢi yalnızca kendi duyu organına güvenmemeli, baĢkalarından da
yardım istemelidir.
Gaz donatılarının hepsi tam kapalı olduğu hâlde gaz kaçağının sebebi ister belirlensin ister belirlenmesin,
bütün gaz kaçakları için tedbirler alındıktan sonra gaz dağıtım Ģirketine derhal bildirilmelidir.
Ana emniyet vanasının kapatılmasına rağmen girilemeyen hacimlerden gaz kokusu geliyorsa, bu hacimlere
girmeye yetkisi olan polis teĢkilatı ile gaz dağıtım Ģirketine haber verilmelidir. Ayrıca itfaiye ekibi de
çağırılmalıdır.
Bodrumlardaki gaz kaçaklarında, bodrum iyice havalandırılmalı ve durumdan binada oturan diğer Ģahıslara
derhal haber verilmeli, yetkililer çağırılmalıdır.
Tesisattaki arızalar, bu arızaları gidermek üzere yetkili kuruluĢlar tarafından görevlendirilmiĢ kiĢilerce
onarılmalıdır.
70

Palgaz İç Tesisat Teknik Şartnamesi İçin tıklayınız

Transkript

Benzer belgeler

072101 Yeşil Tank Regülatörü

Deney 7 Gazların Difüzyonu

Gaz Beton Yapıştırma Harcı

VT4000 Serisi

Dağgaz - Daggaz Ltd.