Ağız_Mide - Histoloji ve Embriyoloji

• KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ
• KOCAELİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU
• http://histolojiembriyoloji.tripod.com/
• Dr. Sibel Köktürk
SİNDİRİM SİSTEMİ BÖLÜMLERİ
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
1. Ağız
2. Yutak (farinks)
3. Yemek borusu (özefagus)
4. Mide
5. İnce barsaklar
- Duodenum
- Jejenum
- İleum
6. Kalın barsak (kolon-rektum)
- Çıkan (assendan) kolon
- Yatay (transvers) kolon
- İnen (dessendan) kolon
- Sigmoid kolon
- Rektum ve anüs
7. Sindirime yardımcı olan diğer organlar
Karaciğer
Safra kesesi
Pankreas
SİNDİRİM
• Sindirim ağızda çiğneme ile baş lar.
Dişler
mekanik
olarak tükrük ise
kimyasal olarak sindirime başlar. Tükrük
amilaz olarak adlandırılan bir enzimi
yapar. Ağızda iyice parçalanan besin
maddeleri özofagus’a gider.
(Agızda başlar)
(ince barsakta
devam eder)
DİŞLER
Lingual Lipaz
Trigliseritleri; yağ
asidi ve 1,2diasilgliserol’e
parçalar
TÜKRÜK BEZLERİ
Tükrüğün Görevleri
•
•
•
•
•
•
•
•
1- Ağız boşluğunu nemlendirmek
2- Gıdaları ıslatarak lokma halinde yutulmasını kolaylaştırmak
3- Tat duyusunun alınması
4- Vücut sıvı dengesinin korunması (aldesteron ve vasopressine
duyarlı, salivanın azalması ve su içme gereksinimi)
5- Sindirim; Karbonhidratların sindirilmesi (Amilaz nişastaya etki
ederek onu maltoz ve dekstrine parçalar). Lingual lipaz ise yağ
yıkımından sorumludur. Ebner bezlerinden salgılanan lingual lipaz
trigliseritlerin yaklaşık %30’unu sindirime ugratır.
6- Oral floradaki bakteriyel florayı kontrol eder. Lizozim, sekretuar
IgA, ve tükrük peroksidazı tükrüğün antibakteriyel özelliklerinde
önemli rol oynar. Ağız içini bazik değerde tutar.
7- Konuşmaya yardım eder
8- Enamel onarımı ve yeni diş mineralizasyonu, tükrük yüksek
düzeyde kalsiyum ve fosfat içermektedir.
Ağız Sağlığı Bozuklukları
• -Tat alma kusuru
-Ağız kuruluğu
-Mukozit
-Gingivit
-Yutma güçlüğü
-Trismus
-Diş hasarları
•
•
•
•
Gün boyunca soğuk içecekler yudumlamalı
-Karbonatlı içecekler kuru ağzın rahatlamasında etkili olabilir
-Şekersiz sakızların çiğnenmesi
-Sert limonlu şekerlerin ağızda eritilmesi
-Buhar ile odanın nemlendirilmesi
-Yapay tükrük preparatlarının kullanılması(karboksimetilsellülöz ve
mucin)
Vitamin C tükrük akımını stimüle eder
Pilocarbin, Parasempatik sinirleri etkileyerek tükrük Salımını artırır
Akupunktur, Tükrük artışını artırır
SOLUNUM SİSTEMİNE AİT YAPILAR (EK BİLGİ)
Epiglottis, Farinks, Larinks
• Yutma sırasında akciğerlere giden açıklığı
epiglottis kapatır.
Kırmızı:Hava
Yeşil:Besin
•
Kıkırdak yapıdaki gırtlak (larinks) kapağının(epiglottis) en
önemli iş levi, yutma sırasında yiyeceklerin gırtlağa (larinks)
v e d e v a m ı olan soluk borusuna (trakea) gitmesini
engellemektir.
Yiyecekler
dilin
hareketleriyle
ağız
boş luğunun arkasına doğru itilirken epiglottis arkaya doğru
itilir. Bu ş ekilde larinks giriş i kapatılarak, yutak (farinks)
kaslarının da kasılmasıyla yiyeceklerin arkaya, yemek
borusuna (ösofagus) doğru kayması sağlanmış olur.
LARİNKS
• Cricoid kıkırdak: Halka kıkırdak, trakeanın
üstünde yer alan, throid kıkırdağı ile eklem yapan
larinks’in en sağlam ve kalın kıkırdağı.
• Arytenoid kıkırdak: cricoid kıkırdak üzerinde
oturan 1 çift piramid şeklinde kıkırdak.
• Corniculate kıkırdak: arytenoid kıkırdakların
tepesinde bulunan küçük elastik kıkırdaklar.
• Epiglottis: ayakkabı çekeceği şeklinde elastik
kıkırdaktan oluşan larinks giriş kapağı
• Glottis: Plika vocalisler ile bunların arasındaki
rima glottisden (aralık) oluşan sesi üreten bölüm
FARİNKS (YUTAĞIN)’ İN
GÖREVLERİ
• 1- Agizla alinan besinleri düzenli
araliklarla yemek borusuna iletmek.
2- Burunla alinan havayi soluk
borusuna iletmek.
3- Alinan besin ve solunum havasindaki
mikroorganizmalara karsi bagisiklik
sistemini uyarmak.
Özofagus
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
23-26 cm uzunluğunda
müsküler tüp.
Krikoid kıkırdağın altından
6.boyun omuru hizasından
Başlar, midenin kardiasında
sonlanır.
Müköz ve seröz salgı
yapan özofagial bezler vardır
(l.propria ve subukozada).
Ağızda başlayan nişasta sindirimi
devam eder. Organın yapısında
enzim içeren salgılar üretilmez.
Özofagus Kanserleri
• Skuamöz hücreli karsinom ve adenokarsinom
özofagus karsinomunun en çok görülen iki tipidir.
En sık görülen özofagus kanseri tipi skuamöz
hücreli kanserdir.
MİDENİN VÜCUTTA YERLEŞİMİ
•
•
Özafagus, orta hattın ykl 3 cm solundan,
6. kosta arkasından (T10 seviyesine uyar)
diaframı deler ve 7. kosta’dan itibaren
m i d e b a şlar.
Midenin
sol
kenarı
özafagus’un bittiği noktadan itibaren 5.
kostaya kadar yükselerek genellikle hava
ile dolu olan fundus’u oluşturur. pilor,
pozisyona, hastanın vücut yapısına ve mide
içeriği n e g öre ço k d e ğişken bir seyir
göstererek uzanır. Ayakta duran bir
şahısta pilor 3-10 cm aşağıya doğru yer
değiştirebilir, midenin antrum bölümünde
bu aşağıya doğru yer değiştirme (özellikle
mide dolu olduğunda) daha belirgindir;
midenin bu bölümü umbilicus altına hatta
pelvise kadar inebilir.
Yumuşa k y a p ısı
nedeniyle, dolu
olduğunda dahi mideyi hissedebilmek
güçtür.
‘nin Yapısı
Ruga:uzamına
kıvrımlar
Midenin Görevleri
• 1- Geçici depolama: Mide öz suları ile karışmış yarı sindirilmiş
içeriğe kimus denir. Kimus şeklinde geçici olarak depolama.
• 2- Sindirim: Midede sadece proteinlerin sindirimi olur. Amilaz
ve gastrik lipaz (trigliseritlerin sindirimi) asidik ortam olduğu
için etkisizdirler. Midede karbonhidratların ve yağların sindirimi
ortamın asidik olmasından dolayı gerçekleşmez.
• 3-Mide Duvarının korunması: Bakteri ve mikroorganizmaların
öldürülmesi. Mukus ve Bikarbonat sayesinde mide duvarı asitten
korunur.
Protein Sindirimi
• Protein sindirimi midede başlar.
• Pepsinojen gastrik HCl ile aktif hale
(pepsin) dönüşür.
• Pepsinin
sindirim
ürünleri
değişik
büyüklükteki polipeptidlerdir.
•
Asit salgısı (HCl), protein sindirimine yardımcıdır. Midede proteinleri
peptidlere parçalayan enzim pepsin dir. Pepsin ise ancak HCl varlığında
pepsinojenden oluşmaktadır. Nervus Vagus'un uyarılması (parasempatik etki),
mideden gastrin salgılanması, midenin asit salgısını artırmaktadır.
•
•
•
•
•
1.İstmus mukus hücreleri-nötral
mukus ve bikarbonat salgılar
2.Boyun mukus hücreleri-asidik
mukus ve bikarbonat salgılar
3.Parietal hücreler-HCl ve intrinsik
faktör
4.Esas hücreler-pepsinojen ve lipaz
5.Enteroendokrin hücreler
(hormon salgılayan hücreler)
Mide Hücreleri
G hücresi: Gastrin (motiliteyi, HCl ve pepsin
salgısını arttırır)
D hücresi: Somatostatin (Gastrini ve motiliteyi
inhibe eder)
D1 hücresi (ve sinir uçlarında): Vazoaktif
intestinal polipeptit (HCl inhibe eder ve
kan damarlarında dilatasyon)
Enterokromafin (arjantafin) hücre: 1.Serotonin
vazokonsriktör, kas kasılmasında artış
Glukagon: Midede A hücreleri tarafından
(Ayrıca Pankreasdan salgılanır).
P maddesi:
Gİ
yoldaki
endokrin
h ü c r e l e r d e n . İ n c e b a r s a k motilitesini
arttırır.
Histamin: HCl asit salgısını arttırır.
Midedeki HCl nerde yapılıyor? Hücre içinde mi hücre dışında mı?
Hücre içinde ise HCl zara veya sitoplazmaya zarar vermez mi?
• H20 + C02 à H+ (proton) + HC03 –
(Kandan C02 alınır)
KAH
(Karbonik anhidraz)
Apikal yüzde; H+ mide lümenine salınır
Parietal hücrenin bazolateral yüzünde; HCO3interstisyel sıvıya ve kapillerlere (kana) verilip;
hücre içine Cl- alınır.
Parietal hücreden salgılanır
Vitamin B12’nin ileumdan emilebilmesi için mideden
salınan İntrinsik Faktör e ( İF) ihtiyaç vardır. Barsaklarda
aşırı bakteri üremesi sonucu B12 nin aşırı yıkılması, terminal
ileuma ait bozukluklar veya terminal ileumun çıkarılmış
olması, İF eksikliği vitamin B12 eksikliğine yol açabilir.
(HCl)
Mide Kaynaklı Hormonlar
• Somatostatin- Gastrin ve Motilite (kas kasılması)
inhibisyonu (D hücrelerinden)
• Gastrin-HCl ve pepsin artışı, Motilite artışı (antrumdaki
bezlerde bulunan G hücreleri tarafından üretilir).
• Serotonin- Vazokonstriktor ve Motilite artışı
(Enterokromafin (arjantafin) hücrelerden ve sinir uçlarından)
• Vazoaktif intestinal polipeptit: D1 hücresi ve sinir
uçlarından salgılanır. HCl inhibe eder ve kan damarlarında
dilatasyon
Glukagon: Midede A hücreleri tarafından (Ayrıca
Pankreasdan salgılanır).
P maddesi: Gİ yoldaki endokrin hücrelerden. İnce barsak
motilitesini arttırır.
Histamin: HCl asit salgısını arttırır.
Mideyi Etkileyen
Mide Hastalıkları
Mide polipleri
Malign Lezyonlar
1.
2.
3.
4.
Adenokarsinom
Lenfoma
Karsinoid tümörler
Stromal tümörler
Helicobacter Pylorii
• Gram negatif bir basildir.
• Sporsuz, spiral şekilli gram (-) çubuklardır.
Flagella ile motilite yeteneği mukusda
yüzmeyi sağlar. Adezyon yoluyla epitele
tutunur.
• Yol açtığı hastalıklar:
• Gastrit
Mide ve duedonum ülserleri
Gastrik adenokarsinoma
Helicobacter Pylorii Testleri
• Peptik ülser (PÜ) asid ve pepsinin zararlı etkisi ile mide ve
duodenum mukozasında oluşan, muskülaris mukozayı
geçen, sınırları belirli doku kaybıdır.
Ülserli Mide
NSA-nonsteroidal anti-inflammatory
REFLÜ