docÖğrencilerin Türk Edebiyatı Dersine İlgileri
download 
Şikayet Transkript
Öğrencilerin Türk Edebiyatı Dersine İlgileri
T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı (EARGED) ÖĞRENCİLERİN TÜRK EDEBİYATI DERSİNE İLGİLERİ HAZIRLAYAN Dr. Serap AKCAOĞLU SAYDIM Ankara, 2009 MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI .......................................................................................... 000 KAYNAK KİTAPLAR DİZİSİ . ........................................................................................000 Tüm hakları saklıdır. İçerikle ilgili alıntılar, kaynak gösterilerek kullanılabilir. Kitap, çoğaltma araçları, optik araçlar vb. yöntemlerle çoğaltılamaz. Grafik : Hüseyin MUTLUCAN Kapak : Hüseyin MUTLUCAN Redakte : ISBN: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı GMK Bulvarı No: 109 (06570) Maltepe-ANKARA Tel: 0 312 230 36 44-230 39 26-231 69 60 Faks: 0 312 231 62 05 e-posta: [email protected] İnternet adresi: www.meb.gov.tr “En mühim ve feyizli vazifelerimiz millî eğitim işleridir. Millî eğitim işlerinde mutlaka muzaffer olmak lazımdır. Bir milletin hakikî kurtuluşu ancak bu suretle olur. Eğitimdir ki bir milleti ya özgür, bağımsız, şanlı ve yüce bir toplum halinde yaşatır ya da onu köleliğe ve yoksulluğa iter.” Mustafa Kemal ATATÜRK ÖN SÖZ “Konfüçyüs’e sorarlar: - Bir ülkeyi yönetmeye çağrılsaydınız ilk olarak ne yapardınız? Büyük düşünür şöyle karşılık verir: -Hiç şüphesiz dilini gözden geçirmek olurdu. Dinleyenlerin meraklı bakışları karşısında sözlerine devam eder: - Çünkü dil kusurlu ise, kelimeler düşünceyi iyi ifade edemez. Düşünce iyi ifade edilmezse, vazife ve hizmetler gerektiği gibi yapılamaz. Vazife ve hizmetin gerektiği şekilde yapılmadığı yerlerde âdet, kaide ve kültür bozulur. Âdet, kaide ve kültür bozulursa adalet yanlış yollara sapar. Adalet yoldan çıkarsa, şaşkınlık içine düşen halk ne yapacağını, işin nereye varacağını bilmez. İşte bunun içindir ki, hiçbir şey dil kadar mühim değildir.” Aracı dil olan edebiyatı, öğrenciler, bir ders olmaktan çok; bir zevk, hayatı yeniden anlamlandırma, kendilerini ve çevrelerini farklı bir bakış açısıyla değerlendirmelerine yardımcı olacak bir sanat dalı olarak görürlerse, Türk Edebiyatı dersi ve edebiyat kavramı, onlar için eğlence, mutluluk ve kendilerini anlamada güzel bir kaynak olacaktır. Edebiyatın zevkine varmış bir kişi ile edebiyata uzak kalmış bir kişinin günlük konuşmada geçen bir sözü bile algılayışı, yorumlayışı aynı düzeyde değildir. Sözcüklerin basit anlamlarından öteye gidemeyen bir kişi ile sözcüklerin çağrışım değerlerinden yararlanan bir kişinin estetik anlayışı, yorumlayışı ve kendini ifade edişi farklıdır. Edebiyat, sözü ustaca kullanma sanatıdır. Dile yazılı ya da sözlü şekil vermesini bilen, sosyal hayatta da kendini doğru ifade eder. Bu nedenle öğrencilerin, edebiyat dersine ilgili olmaları, onları hem diğer derslerde hem de birey olarak dış dünyada başarılı olmalarına yardımcı olacaktır. Dilini doğru kullanan öğrenciler, dilin doğru kullanıldığı güzel örneklerle kendilerini yetiştireceklerdir. Bu da ancak öğrencilerin edebiyatı sevmeleri ve Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin varlığıyla mümkün olacaktır. İlköğretim 6, 7, ve 8. sınıf öğrencilerini de kapsayan ÖBBS 2005 uygulamasındaki “öğrencilerin Türkçe dersini sevmelerine ilişkin tablo”ya göre i öğrenciler, Türkçe dersine % 81’den fazla ilgi duymakta ve sevmektedirler. Her ne kadar Türkçe dersi ile Türk Edebiyatı dersi birbirinin devamı olmasa da içerik, yöntem ve yaklaşım olarak benzerlik gösteren Türkçe dersi ile Türk Edebiyatı dersine öğrencilerin ilgileri tamamen farklıdır. Ortaöğretim öğrencileri, Türk Edebiyatı dersine % 20-25 arasında ilgilidir. Oysa, edebiyat, hem birey hem de toplum için önemlidir. Çünkü edebiyat, Kırgız yazar Cengiz AYTMATOV’un “Millet edebiyatından tanınır.” sözleriyle önemini vurguladığı gibi, ders olmanın ötesinde insanlığın kültürünün kendisidir. Biz edebiyatın taşıyıcılık özelliğinden dolayı, Ahmet Yesevi’yi, Yunus Emre’yi, Mevlânâ Celaleddin Rumi’yi, Fuzûlî’yi, Bâki’yi, Nedim’i, Âşık Veysel’i, Karacaoğlan’ı, Dadaloğlu’nu… ve onlara ait eserleri biliriz. Edebiyat, geçmişimizin bize uzanan sanat köprüsüdür. Bakanlık olarak gücümüzü bu doğrultuda da harcamak, hem edebiyat biliminin gerçek değerinin anlaşılmasına katkıda bulunacak hem de öğrencilerimizin Türk Edebiyatı dersinden zevk almalarını sağlayacaktır. “Öğrencilerin Türk Edebiyatı Dersine İlgileri” araştırmasının öğrencilerimizin Türk Edebiyatı dersini benimsemelerine, ilgi duymalarına yardımcı olmak amacıyla yapılacak çalışmalar içerisinde önemli bir yere sahip olacağına ve Bakanlığımızın ilgili birimlerine faydalı olacağına inanıyorum. Araştırmanın verilerinin sağlanmasında katkılarından dolayı il millî eğitim müdürlüklerine, öğrencilere, bu çalışmayı yapan Bş. Öğ. Dr. Serap AKCAOĞLU SAYDIM’a, grafik-tasarım ve kapak çalışmaları için Hüseyin MUTLUCAN’a teşekkür ederim. Dr. Halil Rahman AÇAR Daire Başkanı ii ÖZ “Öğrencilerin Türk Edebiyatı Dersine İlgileri” araştırması ile ortaöğretim öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine olan ilgilerinin düzeyini ortaya koymak ve derse ait başarılarını artırmak amacıyla ilgi düzeylerini yükseltici tedbirler sunmak hedeflenmiştir. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, 20072008 öğretim yılında Türkiye’deki dokuzuncu, onuncu ve on birinci sınıf düzeyinde devlet okullarına devam eden ortaöğretim öğrencileri; araştırmanın örneklemini ise her sınıf düzeyinden 540’ar öğrenci olmak üzere toplam 1620 öğrenci oluşturmaktadır. Yedi bölgeden 14 il; sosyal bilimler lisesi ve spor lisesi bulunan iller arasından da seçkisiz olarak belirlenen 2 il olmak üzere araştırmanın örneklemine16 ilden seçilen okullar dahil edilmiştir. Araştırmada, veri toplama aracı olarak ön uygulamadan sonra son şekli verilen anketler kullanılmıştır. Elektronik posta ile il millî eğitim müdürlüklerine gönderilen anketler, bu illerde çoğaltılarak öğrencilere uygulanmıştır. İller tarafından anketler postayla geri gönderilmiştir. Verilerin çözümlenmesinde SPSS kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre, dokuzuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersine ait dört ünite içerisinde en fazla Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinlere ilgi duyarken, ilgilerinin en az olduğu ünite, Öğretici Metinlerdir. Onuncu sınıf öğrencileri, en fazla İslâm Uygarlığı Çevresinde Gelişen Türk Edebiyatı ünitesine ilgi duyarken, ilgilerinin en az olduğu ünite, Öğretici Metinlerdir. On birinci sınıf öğrencileri, en fazla Millî Edebiyat Dönemi ünitesine ilgi duyarken, en az Öğretici Metinler ünitesine ilgi duymaktalar. Dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine karşı ilgileri düşük düzeydedir. Öğrenciler; farklı yöntemlerin uygulanması, farklı araç gereçlerin kullanılması, öğretmenin öğrenciye yaklaşımı, öğrencinin derste aktif olması, dersin eğlenceli hâle getirilmesi, konuların gerçek hayatla ilişkilendirilmesi, ders kitabının öğrenciler açısından çekici ve anlaşılır olmasıyla derse olan ilgilerinin artacağını ifade etmektedirler. iii Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin, onuncu (% 25,3) ve on birinci sınıf öğrencilerine (% 25,3) göre Türk Edebiyatı öğretmeni olma istekleri daha fazladır (% 29,0). Öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin artması için, Türk Edebiyatı Öğretim Programı’nın ve Türk Edebiyatı ders kitaplarının yeniden değerlendirilmesi ve gözden geçirilmesi gerekli görülmektedir. Öğretmenlerin, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgili olmalarındaki fonksiyonları bir kez daha vurgulanmalı ve öğretmenlere Türk Edebiyatı Öğretim Programı’nın tanıtılması yanında, Türk Edebiyatı dersi konularının işlenişi hakkında da hizmet içi eğitimler verilmelidir. Ayrıca “100 Temel Eser” projesinin uygulama boyutu değerlendirilmeli ve projenin işlerliğinin artırılması için önlemler alınmalıdır. iv İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ ............................................................................................................................. i ÖZ....................................................................................................................................... iii İÇİNDEKİLER ................................................................................................................. v TABLOLAR LİSTESİ ..................................................................................................... vii GRAFİKLER LİSTESİ.................................................................................................... x BİRİNCİ BÖLÜM GİRİŞ 1.1. Problem Durumu.......................................................................................................... 1 1.2. Araştırmanın Amacı..................................................................................................... 3 1.3. Araştırmanın Önemi .................................................................................................... 7 İKİNCİ BÖLÜM ALAN YAZIN TARAMASI 2.1. Edebiyat Terimi ve Edebiyat Biliminin Önemi ........................................................... 9 2.2. İlgili Araştırmalar ve Yayınlar......................................................................... 12 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM YÖNTEM 3.1. Araştırmanın Yöntemi ................................................................................................. 21 3.2. Araştırmanın Evreni ve Örneklemi.............................................................................. 21 3.3. Veri Toplama Araçlarının Geliştirilmesi ve Uygulanması .......................................... 26 3.4. Verilerin Analizi .......................................................................................................... 28 3.5. Sınırlılıklar ................................................................................................................... 30 3.6. Sayıtlılar....................................................................................................................... 30 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM BULGULAR ve YORUM 4.1. Dokuzuncu Sınıf .......................................................................................................... 31 4.1.1. Dokuzuncu Sınıf Öğrenci Görüşlerinden Elde Edilen Bulgular ve Yorumlar..... 31 4.2. Onuncu Sınıf ................................................................................................................ 66 4.2.1. Onuncu Sınıf Öğrenci Görüşlerinden Elde Edilen Bulgular ve Yorumlar .......... 66 4.3. On Birinci Sınıf............................................................................................................ 90 4.3.1. On Birinci Sınıf Öğrenci Görüşlerinden Elde Edilen Bulgular ve Yorumlar ...... 90 BEŞİNCİ BÖLÜM SONUÇ ve ÖNERİLER 5.1. Sonuç ........................................................................................................................... 117 5.2. Öneriler ........................................................................................................................ 133 5.3. Araştırma Önerileri ...................................................................................................... 136 KAYNAKLAR ................................................................................................................. 137 EKLER .............................................................................................................................. 140 EK 1: Türk Edebiyatı Dersi 9, 10 ve 11. Sınıf Üniteleri......................................... 141 EK 2: Okul Müdürü Yönergesi............................................................................... 145 Öğretmen Yönergesi .............................................................................................. 146 Öğrenci Anketleri.................................................................................................... 147 EK 3: Millî Eğitim Bakanlığının “100 Temel Eser” 2004/60 No’lu Genelgesi ..... 157 v TABLOLAR LİSTESİ Tablo Adı Sayfa 3.2.1. Araştırmanın Evren ve Örneklem Sayıları ...................................................................22 3.2.2. Araştırmanın Örnekleminin İllere ve Okul Türlerine Göre Dağılımı ...........................23 3.2.3. Evrendeki ve Örnekleme Alınan Okul Sayıları ............................................................24 3.2.4. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notlarının Dağılımı .......................................................................................................24 3.2.5. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notlarının Dağılımı ........................................................................................................................25 3.2.6. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notlarının Dağılımı ........................................................................................................................26 4.1.1. Ankete Katılan Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türleri .....................................31 4.1.2. Ankete Katılan Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Birinci Dönem Karne Notu Oranı..........................................................................................................32 4.1.3. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri.......................................................................................................................33 4.1.4. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................35 4.1.5. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri.......................................................................................................................37 4.1.6. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................39 4.1.7. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri.......................................................................................................................42 4.1.8. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................44 4.1.9. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri ................................................................................................................47 4.1.10. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri...............................................................................................49 4.1.11. Ankete Katılan Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda Okuduğu Kitap Sayısı......51 4.1.12. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Karne Notu ile Yıllık Okuma Düzeyleri.......................................................................................................................52 4.1.13. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Yıllık Okuma Düzeyleri..........54 4.1.14. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri.......................................................................................................................56 4.1.15. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Karne Notlarına Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri ...................................................................................................58 4.1.16. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okuma Düzeylerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgileri............................................................................................................................60 4.1.17. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Ait Düşünceleri .............................................................................................................62 vi 4.2.1. Ankete Katılan Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türleri...........................................66 4.2.2. Ankete Katılan Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Birinci Dönem Karne Notuna Göre Dağılımı ........................................................................................67 4.2.3. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri.......................................................................................................................67 4.2.4. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................68 4.2.5. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri.......................................................................................................................69 4.2.6. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................71 4.2.7. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri.......................................................................................................................73 4.2.8. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................75 4.2.9. Ankete Katılan Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda Okuduğu Kitap Sayısı ...........77 4.2.10. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notu ile Yıllık Okuma Düzeyleri................................................................................................78 4.2.11. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Bulundukları Okul Türleri ile Yıllık Okudukları Kitap Sayısı ............................................................................................................................80 4.2.12. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri.......................................................................................................................82 4.2.13. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Karne Notlarına Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri ..................................................................................................83 4.2.14. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Okuma Düzeylerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgileri...85 4.2.15. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Ait Düşünceleri ...................................................................................................................87 4.3.1. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Dağılımı ...................................90 4.3.2. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Birinci Dönem Karne Notuna Göre Dağılımı ...............................................................................................................90 4.3.3. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri.......................................................................................................................91 4.3.4. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................92 4.3.5. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri.......................................................................................................................93 4.3.6. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................95 4.3.7. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri.......................................................................................................................97 4.3.8. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................99 vii 4.3.9. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri.....................................................................................................................101 4.3.10. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri ...................................................................................................103 4.3.11. Ankete Katılan On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda Okuduğu Kitap Sayısı. ....105 4.3.12. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notu ile Yıllık Okuma Düzeyleri..............................................................................................106 4.3.13. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Bir Yılda Okudukları Kitap Sayısı...........................................................................................................................107 4.3.14. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri.....................................................................................................................109 4.3.15. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Karne Notlarına Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri ................................................................................................110 4.3.16. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okuma Düzeylerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgileri..........................................................................................................................112 4.3.17. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Ait Düşünceleri ...........................................................................................................114 5.1.1. Ankete Katılan Öğrencilerin Bulundukları Okul Türlerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri .................................................................................................123 viii GRAFİKLER LİSTESİ Grafik Adı Sayfa 4.1.1. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Ait Düşünceleri ............................................................................................................... 64 4.2.1. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Ait Düşünceleri ............................................................................................................... 88 4.3.1. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Ait Düşünceleri ............................................................................................................... 115 5.1.1. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Ünitelerine Karşı İlgi Düzeyleri ......................................................................................................................... 117 5.1.2. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Ünitelerine Karşı İlgi Düzeyleri 5.1.3. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Ünitelerine Karşı İlgi Düzeyleri ......................................................................................................................... 120 5.1.4. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine Karşı İlgi Düzeyleri ......................................................................................................................... 122 5.1.5. Ankete Katılan Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda Okudukları Kitap Sayısı ..................................................................................................................... 124 5.1.6. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Dair Düşünceleri ................................................................................. 126 5.1.7. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinde Grup Çalışması Yapma Oranları .............................................................................................. 129 5.1.8. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Düzeylerine Göre Söz Sahibi Olan Kişilerin Oranları. .......................................................................................................................... 130 5.1.9. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinde Farklı Araç Gereç Kullanma Oranları ................................................................................................ 131 119 5.1.10. Ankete Katılan Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Öğretmeni Olma İstekleri................................................................................................ 132 ix BİRİNCİ BÖLÜM GİRİŞ 1.1. Problem Durumu “Edebiyat, derin hisler uyandıran duygu, düşünce ve hayallerin dil aracılığıyla güzel, etkili ve belli bir şekil içerisinde anlatımıdır (Güzel, A, Torun, A., Bilkan, A.F., Demir, C. 1997: 14). Güzel (2006:85), “Edebiyat Eğitiminde Amaçlar ve Bu Amaçlara Yönelik Yöntem ve Teknik ve Örnek Uygulamaları” makalesinde edebiyatın farklı bir çok tanımını yapmıştır. Bunlar: Edebiyat, güzel sanatların da bir koludur. Edebiyat, çıplak hakikat ve hayallerin süslü elbisesidir. Edebiyat, tabiî ve beşeri olayları anlatırken beyinlerde hayranlık uyandırmaktır. Edebiyat, fikir ve hisleri çeşitli şekillerde ifade etme yeteneğidir. Edebiyat, bir ressamın çizgilerle renkler arasında ilgi kurarak bir tabloya yansıtması gibi gerçekle hayali yer ve zamana göre birleştirme sanatıdır. Edebiyat, hayatın gizli sayfalarını görmek, mikroskobik bir işçilikle onları tetkik ve tahlil edebilmektir. Edebiyat, gönülden kopan duyguları aynı güzellikle başkalarına duyurabilmektir. Edebiyat, beşerî hareketlerin aynasıdır. Her şeyi onun içinde görmek mümkündür. Edebiyat, insanlara, hayvanlara ve etrafımızda gördüğümüz ve anladığımız maddî, manevî şeylerle alakalı hususlarda bir fikir, bir felsefe bulmak ve her türlü vaziyet ve hareketler arasında münasebet aramak, sınırlı gibi görülen halleri alakalarıyla genişletmek, takdir hissi verebilecek derecede izah etmektir. Edebiyat, bütün malzemesi ve şekli, kelimelerden kurulan bir san’at abidesidir. Üzerindeki nakış ve renkler, ilmin, dehanın nakış ve renkleridir. Edebiyat, sosyal ilimlerin tercih edilmesidir. Ancak onun sahnesinde her hakikat tecessüm eder. Edebiyat, bütün ilimlerin neticesi ve özüdür. Bunun içindir ki edebiyat, ilim ve felsefenin ilerlemesinden sonra parlaklığını göstermiş ve medeniyet aleminde hakimiyeti temin etmiştir. Edebiyat, bazen top, tüfeklerin, bombaların yapamadığı tesiri yapar, onun sihirli parıltıları, bir toplumun karanlıklarını daima aydınlatmağa kafi gelebilir. Edebiyat, şekli ve yapılışı itibariyle her zaman semaların derinlerine uçabilen bir balondan farksızdır. İlim ve fenden kuvvet aldıkça yok olması mümkün değildir. Edebiyat ne çocuk oyuncağına benzer, ne de “Arşimet” kanunları gibi ciddiyet ve sebat gösterir. Asırdan asıra, halden hale değişen bir hakikattir ki aksini ispat, hiçbir vakit mümkün olamaz. Edebiyat, güzelliğin olduğu kadar çirkinliğin de ifadesidir. Hiç bir ilim ve san’at bu derece tesire sahip değildir. 1 Edebiyat, musiki gibi yalnız seslerin bestesi değil, kendine mahsus fikir ve duyguların da bestesidir. Edebiyat olmasaydı musiki öksüz kalırdı. Edebiyat, ilkbaharlarda açan çiçekli ağaçlara benzer. Esen fırtınalardan her ne kadar çiçeklerini dökerse de yine düştüğü yerleri süslemekten geri kalmaz.” şeklindedir. Güzel’in (2006) de ifade ettiği gibi edebiyat, yaşantımızın kendisi olan güzel sanat dallarından biridir. Bu nedenle eğitimin her kademesinde ismi edebiyat olmasa da öğrencilerin karşı karşıya kaldığı bir bilimdir. Öğrenciler, kimi zaman farkında olarak bu bilime yönlenirken kimi zaman da farkında olmadan kendilerini o ahengin içerisinde bulurlar. İlköğretimin ilk yıllarında okuma yazma ile başlayan tutum ve davranışlar, ilköğretimin ikinci kademesinde okuma parçalarını anlamaya, yorumlamaya ve anlamlandırmaya katkı sağlar. Ortaöğretim döneminde ise, öğrenciler, artık adı edebiyat olan bir terimle tanışırlar. Oysa onlar, edebiyatla ilk kez karşılaşmamaktadırlar. Fakat buna rağmen öğrenciler, “edebiyat” terimiyle –ders adı olarak- ilk kez karşılaştıklarından dolayı bir tedirginlikle Türk Edebiyatı dersine karşı mesafeli yaklaşmaktadırlar. Oysa toplumun kendisi olan bu kadar önemli bir alana karşı öğrencilerin farklı düşünmeleri ve uzak kalışları göz ardı edilemeyecek ciddi bir sorundur. 1 Karaalioğlu (1980:22) da edebiyatı, “…bir toplumu tinsel ve töresel bakımlardan düzenleyebilecek en etkili araçtır. Toplumun tüm dertleri, sevinçleri, edebiyatın konusu olabilir. Bir ulusun edebiyatı, o ulusun tinsel haritasını, tarihi boyunca yaşadığı hayatı, duygu ve düşünce 1 Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 2008 yılında yaptığı 2005 Yılında Geliştirilerek uygulamaya Konulan 9, 10 ,11. Sınıf Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitabının Değerlendirilmesi Çalışması’nda öğretmenler, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin az oluşlarını aşağıdaki cümlelerle ifade etmişlerdir. “Öğrencilerin geldikleri okullar, eğitim imkânları, sistemin yeni olması, sınav kaygısı vb. konular öğrencinin zevkini, isteğini azaltmaktadır.” (MEB, TTK, 2008:10) “… dersler öğrenci merkezli olmaktan çok öğretmen merkezli olmakta ve varılmak istenen hedeflere ulaşılamamaktadır.” (a,g,e : 60) “Fen Bilimleri Alanı öğrencileri ÖSS’de çıkan soruların kendilerini ilgilendirmediği gerekçesiyle Türk Edebiyatı dersine yeterince ilgi göstermeyebiliyor.” (a.g.e: 60). Oral ve Aşılıoğlu (2000)’nun araştırmasına göre de öğretmenlerin % 57,3’ü öğrencilerin Türk Dili ve Edebiyatı dersine ilgileri “orta” düzeyde olduğunu % 33,6’sı ise “az” düzeyde olduğunu ifade etmişlerdir. 2 yapısını ortaya koyar, Toplumun, toplumu kuran insanların dilbilgilerinin gelişmesine yol açar”. şeklinde tanımlamıştır. Bu nedenle gerçekte öğrencilerin alanları ne olursa olsun Türk Edebiyatı dersine karşı yaklaşımlarının sevecen ve istekli olması gerekir. Sever’in (2003:3) de ifade ettiği gibi, “Edebiyat (yazın) bize sanatçı duyarlılığıyla kurgulanmış bir yaşam sunar. Yaşamımıza yeni anlamlar katar. İnsan ve yaşam gerçekliğini sanatçı duyarlılığıyla kavramamıza, bu gerçekliğe sanatçının penceresinden bakmamıza olanak sağlar. Her yeni pencere, yaşama ve insana ilişkin deneyimlerimizi zenginleştirir; onlara derinlik katar. Dilin en yetkin kullanım örnekleriyle bizi başkalarının deneyimlerine ortak eder”. Millî Eğitim Bakanlığı da öğrencilerinin başarı düzeylerini artırmak, yaratıcılıklarını ön plana çıkarmak, yaşayarak ve yaparak öğrenmelerini geliştirmek ve her şeyden önemlisi konuların işlenişini zevkli hâle getirerek öğrencilerin konuları bir yük olarak değil; eğlenerek öğrenmelerini sağlamak amacıyla 2005 yılında yeni öğretim programlarını kademeli olarak uygulamaya başlamıştır. Millî Eğitim Bakanlığının hedefleri doğrultusunda, yeni öğretim programlarının öğrencilerin derse karşı motivasyonlarını nasıl etkilediği konusunda henüz tam anlamıyla araştırmalar yapılmamıştır. Bu doğrultuda bizim araştırmamızdaki hedef, yeni öğretim programının uygulamaya geçmesi ile öğrencilerin, Türk Edebiyatı dersine karşı ilgi düzeyleri nedir, Türk Edebiyatı dersi hakkında ne düşünüyorlar, Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin artırılması için ne yapılmalı vb. gibi edebiyat dersine ait öğrencilerin tutumlarına ilişkin mevcut durumu tespit etmektir. Bu nedenle bu araştırmada “Ortaöğretim 9, 10 ve 11. Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgileri Ne Düzeydedir ve İlgi Düzeylerini Artırmak İçin Neler Yapılması Gerekmektedir?” sorularına cevap aramaktır. 1.2. Araştırmanın Amacı Bu araştırmanın amacı, ortaöğretim öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine olan ilgilerinin düzeyini ortaya koymak ve derse ait başarılarını artırmak amacıyla ilgi düzeylerini yükseltici öneriler sunmaktır. Bu genel amaca ulaşabilmek için aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır. Alt Amaçlar: A. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerine İlişkin Bulgular ve Yorumlar 3 1. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin konularına ilgi duyma düzeyleri nedir? 1.1. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci ünitesine karşı ilgi duyma düzeyleri nedir? 1.2. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir? 1.3. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci ünitesine ilgi duyma düzeyleri nedir? 1.4. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir? 1.5. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü ünitesine ilgi duyma düzeyleri nedir? 1.6. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir? 1.7. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin dördüncü ünitesine karşı ilgi duyma düzeyleri nedir? 1.8. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin dördüncü ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir? 2. Dokuzunu sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri nedir? 2.1. Dokuzuncu sınıf öğrencileri bir yılda kaç kitap okumaktadırlar? 2.2. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri ile Türk Edebiyatı dersine ait başarıları arasında bir ilişki var mıdır? 2.3. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine göre okuma düzeyleri değişiklik göstermekte midir? 2.4. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri ile Türk Edebiyatı dersine ilgileri arasında bir ilişki var mıdır? 3. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türleri ile Türk Edebiyatı dersine karşı ilgi düzeyleri arasında farklılık göstermekte midir? 4 4. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi başarı düzeyleri ile Türk Edebiyatı dersine ilgileri arasında bir ilişki var mıdır? 5. Dokuzunu sınıf öğrencileri Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin artması için ne yapılması gerektiğini düşünüyorlar? B. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerine İlişkin Bulgular ve Yorumlar 6. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin konularına ilgi düzeyleri nedir? 6.1. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci ünitesine ilgi duyma düzeyleri nedir? 6.2. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir? 6.3. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci ünitesine ilgi duyma düzeyleri nedir? 6.4. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir? 6.5. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü ünitesine ilgi duyma düzeyleri nedir? 6.6. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir? 7. Onuncu sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri nedir? 7.1. Onuncu sınıf öğrencileri bir yılda kaç kitap okumaktadırlar? 7.2. Onuncu sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri ile Türk Edebiyatı dersine ait başarıları arasında bir ilişki var mıdır? 7.3. Onuncu sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine göre okuma düzeyleri değişiklik göstermekte midir? 7.4. Onuncu sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri ile Türk Edebiyatı dersine ilgileri arasında bir ilişki var mıdır? 5 8. Onuncu sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türleri ile Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeyleri farklılık göstermekte midir? 9. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi başarı düzeyleri ile Türk Edebiyatı dersine ilgileri arasında bir ilişki var mıdır? 10. Onuncu sınıf öğrencileri Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin artması için ne yapılması gerektiğini düşünüyorlar? C. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerine İlişkin Bulgular ve Yorumlar 11. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin konularına ilgi düzeyleri nedir? 11.1. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci ünitesine ilgi duyma düzeyleri nedir? 11.2. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir? 11.3. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci ünitesine ilgi duyma düzeyleri nedir? 11.4. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir? 11.5. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü ünitesine ilgi duyma düzeyleri nedir? 11.6. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir? 11.7. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin dördüncü ünitesine ilgi duyma düzeyleri nedir? 11.8. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin dördüncü ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir? 12. On birinci sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri nedir? 12.1. On birinci sınıf öğrencileri bir yılda kaç kitap okumaktadırlar? 6 12.2. On birinci sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri ile Türk Edebiyatı dersine ait başarıları arasında bir ilişki var mıdır? 12.3. On birinci sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine göre okuma düzeyleri değişiklik göstermekte midir? 12.4. On birinci sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri ile Türk Edebiyatı dersine ilgileri arasında bir ilişki var mıdır? 13. On birinci sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine göre Türk Edebiyatı dersine ilgileri değişmekte midir? 14. On birinci sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türleri ile Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeyleri arasında farklılık var mıdır? 15. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi başarı düzeyleri ile Türk Edebiyatı dersine ilgileri arasında bir ilişki var mıdır? 16. On birinci sınıf öğrencileri Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin artması için ne yapılması gerektiğini düşünüyorlar? D. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencileri/nin Türk Edebiyatı Dersindeki Durumlarına İlişkin Bulgular ve Yorumlar 17. Türk Edebiyatı dersine katılımları hangi düzeydedir? 18. Türk Edebiyatı dersinin işlenişinde farklı araç gereç kullanıyorlar mı? 19. Meslek olarak Türk Edebiyatı öğretmenliğine ilgi duyuyorlar mı? 1.3. Araştırmanın Önemi “Birey, kimi zaman bir toplumda yaşamanın gerektirdiği zorunluluklarla kimi zaman da sanatsal gereksinimleri nedeniyle yazıyı kullanır. Hangi nedenle olursa olsun her türlü yazma eyleminde dil - düşünce ilişkisi karşımıza çıkar. İnsanın düşüncelerini tanıması, geliştirmesi, onları söze ya da yazıya dökmesiyle yakından ilişkilidir. Biz insanlar “dile dökmeden, dil kalıbına yerleştirmeden gerçekliği anlayamıyor, üzerinde düşünemiyoruz. Kısaca dünyayı dil yoluyla kavrıyoruz” (Akarsu,2001:23). Bu nedenle dil olmadan düşüncenin gelişmesi de beklenemez. Düşünme becerileri gelişmemiş bireylerden oluşan bir toplum ise çağı yakalayamaz.” (Serin, 2005:3). Malzemesi dil olan edebiyatın günlük hayatla bu derece iç içe olması, toplumun geleceğini yönlendirmesi, bireyin gelişimine öncülük etmesi Türk Edebiyatı dersinin de önemini artırmaktadır. Edebiyat dersini farklı boyutlarda ele alan çeşitli araştırmalar, 7 sempozyumlar, konferanslar, çalıştaylar gerek Millî Eğitimin ilgili birimleri gerekse üniversiteler ve okullar tarafından düzenlenmektedir. Edebiyat eğitimi daha etkili ve verimli nasıl olur, edebiyat öğretiminin sorunları nelerdir vb. gibi konularda fikir alışverişinde bulunulsa da öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeyleri nedir ve ilgi düzeylerini artırmak için ne gibi tedbirler alınmalıdır gibi konularda her hangi bir çalışma bulunmamaktadır. Türk Edebiyatı dersine öğrencilerin ilgisizliği (bkz. s.2. dipnot) yalnızca bu derse ait bir sorun olarak görülmemelidir. Ortaöğretim öğrencileri, lisede ilk kez karşılaştıkları yeni derslere mesafeli yaklaşırken, konuların çekiciliğine göre ilgi düzelerini oluşturmaktadırlar. Öğrencilerin edebiyata karşı ilgileri varsa, öğretmenlerine her yönüyle güveniyorlarsa ve Türk Edebiyatı dersinde beklentileri gerçekleşiyorsa, Türk Edebiyatı dersine karşı da ilgili oluyorlar. Öğretmenler tarafından zaman zaman programlara, hizmet içi eğitimlere, öğrencilerin derse ilişkin tutumlarına vb. ilişkin araştırmalar, toplantılar, görüş alış verişleri yapılsa da öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilişkin veriler oldukça sınırlıdır. Nadiren bir araştırmanın bir alt problemi olarak küçük çapta yer almaktadır. Bir bütün olarak öğrencilerin Türk Edebiyatı dersini nasıl değerlendirdiklerini, konuları ile ilgili neler düşündüklerini, ne hissettiklerini ve Türk Edebiyatı dersinden beklentilerinin neler olduğunu bu araştırma ortaya koymayı hedeflemiştir. Bu araştırma ile ilk kez öğrencilerin bakış açısı ile Türk Edebiyatı dersi konuları değerlendirilmekte ve öğrencilerin bu derse karşı ilgi düzeyleri kendi bakış açıları ile dile getirilmektedir. Öğrenciler, Türk Edebiyatı dersine ne kadar ilgi duyuyorlar ve bu ilgileri nasıl artırılabilir sorusuna cevap aranmıştır. Araştırmamızın, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeylerinin yükseltilmesini sağlayabilecek stratejilerin geliştirilmesine yön verecek bir kaynak olması hedeflenmektedir. Ayrıca bu konu ile ilgilenen kişilere de veri sağlaması açısından önemli görülmektedir. 8 İKİNCİ BÖLÜM ALAN YAZIN TARAMASI 2.1. Edebiyat Terimi ve Edebiyat Biliminin Önemi “edebiyat Ar. edebiyy¥t is. (edebiya:tı) 1. Olay, düşünce, duygu ve hayallerin dil aracılığıyla sözlü veya yazılı olarak biçimlendirilmesi sanatı, yazın (II): “Edebiyat hocasıyken talebeme bu nesir sanatından bir defa bahsetmiştim.” -F. R. Atay. 2. Bir bilim kolunun türlü konuları üzerine yazılmış yazı ve eserlerin hepsi, literatür: Hekimlik edebiyatı. 3. mec. İçten olmayan, gereksiz, boş sözler. Güncel Türkçe Sözlük edebiyat Fr. Littérature 1. Sanatça, yani insanda estetik duyguyu heyecana getirecek değerde meydana getirilmiş şiir, sahne eseri, hikâye, roman, söylev gibi nazım veya nesir halindeki eserlerin hepsi. 2. Bu eserlerin yer aldığı sanat kolu. 3. Bu sanatı ve bu eserleri inceleyen bilim. 4. Bu bilimi konu olarak ele alan kitap (EDEBİYATÇA, EDEBİYATLIK, Littéraire; EDEBİYATÇI, Littérateur). (Edebiyat kelimesi yabancı bir kelime olduktan başka anlam bakımından konusu ile de hiç bir ilgisi olmadığından, Türkçe karşılığının bulunması gereken terimlerden biridir. Bunun için şimdiye kadar Betikler, Yazınlar, Yazna gibi karşılıklar ileri sürülmüştür.) BSTS / Edebiyat ve Söz Sanatı Terimleri Sözlüğü 1948” (http://tdkterim.gov.tr; 09.03.2009) Türk Dil Kurumunun Büyük Türkçe Sözlüğü’nde edebiyat terimi yukarıdaki gibi açıklansa da genel tanımı “dille yapılan güzel sanat dalı” olarak yaygınlık kazanmıştır. Edebiyat bilimi ile ilgilenen, bu alanı kendine uğraşı olarak seçen sanatçılar ve bilim adamları edebiyat kavramı için zaman zaman aynı noktada birleşseler de değişik tanımlamalarda bulunmuşlardır. Bunlardan birkaçı şöyledir: Oğuzkan’a göre (2001:5-7; Akt. Güzel, 2006) edebiyat, “insanlara hoş vakit geçirtici, eğlendirici bir olgu, ruha canlılık veren, yaşama gücünü arttıran, hayatı keşfe yardımcı olan, bir rehberlik kaynağı, yaratıcı etkinlikleri teşvik eden, güzel bir dil, söz söyleme sanatıdır.” 9 Karaalioğlu’na göre (1980:9) ise edebiyat, “…güzel sanatların bir koludur. Geniş anlamıyla yazılı her çeşit eser; dar anlamı ile yalnız sanat amacıyla yazılmış eserler edebiyat çevresine girer. İnsanda estetik duyguyu heyecana getirecek değerde şiir, roman, öykü, tiyatro, hitabet gibi nazım ve nesir halindeki sanat eserlerinin tümüne; bu sanat eserlerini inceleyen bilime; bu bilimi konu alarak ele alan kitaba edebiyat denir.” Kavcar (1993: 29-30) edebiyatı, “malzemesi dil olan bir güzel sanat” olarak tanımlarken, edebiyatın işlevi üzerine üç farklı görüş olduğunu ifade etmektedir. Bunlar: “1. Edebiyatı her şeyden önce ahlâk, din ve politika gibi alanlardaki yaşantımıza ilişkin sorunlara göre değerlendiren ve edebiyatı özellikle bunlara karşı sorumlu sayanlar. 2. Edebiyatı her şeyden önce bir sanat olarak değerlendiren ve iyi eserin yalnızca güzelliğe karşı sorumlu olduğunu, başka amaçlara araç edilmemesi gerektiğini söyleyenler. 3. Edebiyat ile ahlâk vb. değerler arasında bir bağ gören, ama edebiyatın, ahlâk alanında olumlu sonuçlarını sanat sınırları içinde kalarak sağlayabileceğini söyleyenler.” Edebiyatın tanımı ve işlevi üzerine farklı görüşler söz konusu olsa da bir sosyal bilim olmasına rağmen yine de edebiyatın kavram olarak anlamı, kapsamı ve işlerliği hakkında bilim adamlarının ortak görüşleri mevcuttur. Edebiyat, bir güzel sanat dalı olarak ne kadar önemli ise, öğretimi de o derece değer kazanmaktadır. Kavcar (1993:30), “edebiyat eğitimiyle amaçlanan sadece sanatçı yetiştirmek, büyük şair ve yazarlar ortaya çıkarmak değil, en genel anlamıyla güzeli arayan, güzellik kaygısı ve estetik duyarlık taşıyan gençler yetiştirmektir. Asıl beklenen, sözünü bilen, güzel konuşma ve düzgün yazma becerilerini kazanmış, davranış inceliğine ve güzellik duygusuna sahip insanlar yetişmesidir.” der. “Edeb” kökünden türeyen “edebiyat” sözcüğü, “iyi ahlâk, terbiye, görgü” gibi kavramları içinde barındırır. Edebiyat biliminin temel amacı; estetik kaygıyla güzele ulaşmak, iyiyi dile getirmektir. Türk Edebiyatı dersinin amaçları da edebiyat biliminin amaçlarına paralel olarak belirlenmiştir. Nitekim 2005 yılında geliştirilerek uygulamaya konulan 9, 10, ve 11. Sınıf Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programı’nda bu dersin amaçları yirmi iki madde ile sıralanmıştır. 10 Türk Edebiyatı Dersinin Genel Amaçları: 1. Edebiyatın kültürel ve tarihî olandan hareketle dille gerçekleşen bir güzel sanat etkinliği olduğunu kavratmak, 2. Edebî eser ve metinlerin, ortaya çıktıkları dönemi, güzel sanatlara özgü duyarlılıkla yapı, tema, dil ve anlatım bakımlarından temsil ettiklerini sezdirmek, 3. Edebî metinleri yapı, tema, dil, anlatım ve anlam bakımlarından yazıldıkları dönemin zihniyetiyle ilişkilendirmek, 4. Ulusal ve evrensel değerlerin sanat eseri olan edebî metinlerde zenginleşerek varlıklarını nasıl sürdürdüklerini kavratmak, 5. Türkçenin, tarihî akış içinde yaşanılan medeniyet daireleri çevresinde nasıl zenginleştiğini ve edebiyat dili hâline geldiğini kavratmak, 6. Toplumsal hayatın ve her türlü bireysel değerin edebî metinlerde nasıl yansıdığını belirlemek, 7. Türkçenin, Türk ulusunun kimliği olduğunu kavratmak, 8. Yeni düşünceler üretebilme yeteneğini geliştirmek, 9. Okuma zevki ve alışkanlığını geliştirmek, 10. Araştırma, tartışma, anlama, değerlendirme ve yorumlama yeteneklerini geliştirmek, 11. Öğrencilerin sanat zevk ve anlayışlarını geliştirmek, 12. Dille gerçekleştirilen sanatın etkinliklerini anlayabilecek zevk ve bilgi birikimini kazandırmak, 13. Dil ve edebiyat ilişkisini kavratmak, 14. Edebiyat ile diğer çalışma alanları ve bilim dalları arasındaki ilişkiyi kavratmak, 15. Zamanın akışına paralel olarak -en eski dönemden bugüne- Türk yaşama tarzını, düşüncesini, dil zevkini ve kültür hayatına özgü gelişmeleri edebî metinler çevresinde değerlendirmek, 16. Edebî metinlerden hareketle Türk kültür hayatının, tarihinin ve edebiyatının birbirinden ayrılmaz bir bütün oluşturduğunu kavratmak, 17. Edebî metinlerin zamanın getirdiği değişmelerle zenginleştiğini ve geliştiğini kavratmak, 18. Edebî eserler çevresinde Türk insanının kültür, anlayış ve zevk bakımından gelişmesini kavratmak, 19. Öğrencilerin; kazandıkları yöntem ve dikkatle karşılaştıkları her türlü yazılı ve sözlü metni anlamalarını, değerlendirmelerini ve yorumlamalarını sağlamak, 20. Başta sanat metinleri olmak üzere her türlü metinde ulusal ve evrensel kültür, düşünce ve zevk öğelerini belirlemek; bunlar arasındaki ilişkiyi kavratmak, 11 21. Her türlü insan etkinliğinin edebî eserlerde, sanata has duyarlılıkla dile getirilerek değerlendirildiğini kavratmak, 22. Öğrencilerin Türk ulusunun yaşadığı medeniyet daireleri ile Türk edebiyatının dönemlerini bu günden geçmişe yönelen bir dikkatle değerlendirip yorumlayacak düzeye ulaşmalarını sağlamak. Sıralanan bu amaçları gerçekleştirmek üzere, ünitelerde belirtilen kazanım, önerilen etkinlik ve verilen açıklamalar doğrultusunda, metinlerin incelenmesi ve yorumlanmasıyla öğrencilerin; eleştirel düşünme, sorunları çözebilme, yaratıcı düşünme, araştırma-sorgulama, iletişimde bulunma becerilerini kazanmaları, bu becerileri geliştirmeleri hedeflenmiştir. Ayrıca öğrencilerin özellikle bilgi teknolojisinin imkânlarını kullanma konularında da beceri kazanmaları düşünülmüştür. Edebiyat dersi için hemen her metnin ve her çalışmanın, dilin doğru ve güzel kullanılmasına imkân veren beceriler kazandırdığı da unutulmamıştır. Öğrencilerin sözlü ve yazılı anlatımda etkili olabilmenin yollarını fark etmeleri amaçlanmıştır (MEB, 2005: 11-12). 2.2. İlgili Araştırmalar ve Yayınlar Ülkemizde Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenlerinin Türk Edebiyatı dersi öğretim programına yönelik görüşlerine ilişkin farklı zamanlarda araştırmalar yapılmış olmasına rağmen, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine yönelik düşünceleri ve hissettikleri ile ilgili ülke genelinde bir araştırma yapılmamıştır. Ancak edebiyat öğretimiyle ilgili çeşitli çalışmalar söz konusudur. Kantemir’in (1987:137) de ifade ettiği gibi edebiyat öğretimindeki araştırmaları beş grupta toplamak mümkündür. “1. Çocukların okumaya karşı ilgisini inceleyen araştırmalar. Buna, çocukların spontane ilgileri ile sınıftaki faaliyetler sonucunda gelişen ilgileri de katılmıştır. 2. Edebiyat öğretiminde yoğun program ve sürekli programların öğretim açısından değerinin araştırılması. 3. Sınıf çalışmalarının gözlemi ve durum tespiti. 4. Edebiyatta, okuma ve tartışma yoluyla öğrencilerde gelişen davranışların incelenmesi. 5. Daha geçerli ve güvenilir testler (Edebiyat testleri) için yapılan araştırmalar.” Kantemir (1987:138), programın düzenlenmesindeki amaçların tespitinin de önemli olduğunu vurgulamış ve programlar hazırlanırken şu amaçların gerçekleşmesi gerektiğini ifade etmiştir: “1. Öğrencide, duygu ve hayal gücünü genişletmek, 2. Yaşam ve davranışlarda değerli ve sürekli idealler yaratan yazılar seçmek, 3. Zihinsel ve ruhsal uyarılar sağlamak, 12 4. Öğrenciye, zevk alacak ve kültür düzeyini yükseltecek biçimde metinler seçmek, 5. Öğrencinin, okuma isteğini artırmak ve onu, değerli eserleri okumaya yöneltmek, 6. Düşünme ve yorumlama gibi zihinsel melekelerin gelişmesine yardımcı olmak.” Kantemir, (1987:138) Türk Dili ve Edebiyatı öğretiminde, öğretim programları hazırlanırken amaçların yanında “…öğrencinin, okuduğu yazıyı anlaması ve eleştirici biçimde okuması, yazıdan uygulamaya görüşlere gidebilmesi; yazıdaki karakterlerin yapabileceklerini sezinlemesi; öğrencinin, çevresini ve olayları doğru olarak yorumlaması ve değerlendirmesi ve giderek kültüre katkısı olan yazarları ve eserleri tanıması…” gibi ilkelerin de göz önünde bulundurulması gerektiğini vurgulamaktadır. Kavcar ise (1993:30) edebiyat eğitiminin amacını, “sadece sanatçı yetiştirmek, büyük şair ve yazarlar ortaya çıkarmak değil, en genel anlamıyla güzeli arayan, güzellik kaygısı ve estetik duyarlık taşıyan gençler yetiştirmektir. Asıl beklenen,.sözünü bilen, güzel konuşma ve düzgün yazma becerilerini kazanmış, davranış inceliğine ve güzellik duygusuna sahip insanlar yetişmesidir.” olarak ifade etmiştir. Kavcar (1993:33), mesleğinin bilincine vararak yetiştirilen edebiyat öğretmeni adaylarının, okul ortamında çok başarılı olacağını düşünmektedir. Bu nedenle dil ve edebiyat öğretimi gören öğrencilerin “1- Dinlediğini ve okuduğunu tam olarak anlama. 2- Okuma zevki ve alışkanlığı edinme. 3- Dile özen gösterme duyarlığını kazanma. 4- İstediğini sözlü ve yazılı olarak düzgün bir şekilde anlatma. 5- Edebiyat ürünlerinden tat alma.” gibi tutum ve davranışlara sahip olarak yetiştirilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Kavcar (1993:34) ayrıca yine aynı makalesinde liselerde okutulan Türk Dili ve Edebiyatı dersi kitaplarının “a) Bu eser veya metin öğrencilerin ilgilerine uygundur, onlara zevk verir. Öğrenciler onu okumaya ve onunla kendi zihinsel ilgileri ve etkinlikleri arasında bağlantı kurmaya istek duyarlar. b) Metin öğrencilerin düzeylerine uygundur. Onlar için bir anlam taşır. c) Eser, öğrencilerin şu andaki ihtiyaçlarına uygundur. Onların bugüne kadar kazandığı tecrübeyi genişletir. Öğrencilere, kendi özelliklerine uygun, yararlı ve sağlıklı yaşantılar, tecrübeler kazandırır. 13 d) Metin ve eser öğrencilerin gelecekteki ihtiyaçlarına uygundur. Onların okuma becerilerini arttırır, anlama gücünü ve edebiyat bilgisini genişletir. Daha yüksek eserleri okuyup değerlendirebilme yolunda öğrencileri geliştirir.” (1993:34). ilkelerine uygun olarak incelenmesi gerektiğini söyler. Kavcar (1993:35) aynı makalesinde edebiyat öğretiminde yöntemin ne kadar önemli olduğunu “Bugün ülkemizde yapılan dil ve edebiyat öğretiminde kullanılmakta olan başlıca yöntemler, anlatma, soru-cevap ve çözümleme yöntemleridir. Bunlardan başka, tartışma, grup çalışması, araştırma ve incelemeye yönelik ödevler verme, oyunlaştırma yani dramatizasyon, okuma, yazdırma gibi yöntemler de vardır. Özellikle dramatizasyon yöntemi iyi bilinir ve iyi kullanılırsa, öğrencilerin anlatım gücü, kişilikleri ve sosyal uyumu daha sağlıklı bir şekilde gelişir. Bu durum hem ortaöğretim hem de yüksek öğretim için geçerlidir. Bilindiği gibi eğitim ve öğretimde öğrencinin aktif katılımı ne kadar çok olursa, onun ne kadar çok duyu organı harekete geçirilirse, verim ve başarı şansı da o ölçüde artar. Sözün kısası, yöntem konusunda izlenecek yol, dinleterek ve baktırarak değil, yaptırarak eğitim olmalı, eğitim ve öğretim bu doğrultuda yapılmalıdır. Gerek liselerimizde gerekse üniversitelerimizde bu anlayışın yeterli bir şekilde uygulandığı söylenemez. Uygulanması gereken önemli bir ilke de, bir tek yönteme bağlı kalmak yerine, yöntem zenginliği ve çeşitlilik yaklaşımı olmalıdır. Bunları da ancak, çok iyi yetişmiş, yetenekli, beceri sahibi öğretmenler ve öğretim elemanları yapabilir.” sözleriyle dile getirmiştir. Ayyıldız ve Bozkurt (2006), “Edebiyat ve Kompozisyon Eğitiminde Karşılaşılan Sorunlar (Alan Araştırması-Van Örneği)” adlı araştırmalarında, edebiyat eğitimini farklı bir pencereden irdelemiş ve edebiyat ve kompozisyon eğitiminde karşılaşılan sorunları tespit etmeye çalışmıştır. Bu doğrultuda “2001-2002 Eğitim ve Öğretim Yılında Van-Merkez liselerinde görevli, branşı Türk Dili ve Edebiyatı olan 20 öğretmen ve Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Programı’nda öğrenim gören birinci sınıf öğrencileri”nden görüş alarak yaptığı araştırmasında aşağıdaki bulgulara ulaşmıştır: 1. “15. ve 19. yüzyıl arasındaki edebiyat ürünlerinin dili ağırdır. 2. Öğrencilerin edebî/estetik duyarlığı gelişmemiştir. 3. Öğrencilerin kelime hazineleri oldukça kısıtlıdır. 4. Öğrencilerin aile çevrelerinde yerel söylemler vardır. 5. Ezberleme alışkanlığı, olmaktadır. metinlerin edebî yönünün hissedilmesine engel 6. Ezberleme alışkanlığı analiz etmeye ve yorumlayıp değerlendirmeye engel olmaktadır. 14 7. Not ölçütü estetik eğitiminin önüne geçmektedir. 8. Alışılmış ve hep tekrar edilen isimlerin dışına çıkılamaması, edebiyata karşı standart bir tutum geliştirilmesine neden olmaktadır. 9. Ele alınan eserler, içerik olarak çağdaş yaşam şartlarına uzak kalmakta ve ortaöğretim dönemindeki gençlerin ilgisini çekmemektedir. 10. Güncel eserler programda yeterince yer almamaktadır. 11. Ele alınan metinler sayıca çok fazladır. 12. Sosyo-ekonomik şartların olumsuz olması, estetik ihtiyacını arka planda bırakmaktadır. 13. Öğrenci Seçme Sınavı’nda yer alan metinlerle, Türk Dili ve Edebiyatı dersi metinleri uyuşmamaktadır. 14. Öğrenci Seçme Sınavı’nın içeriğiyle eğitim programı uyuşmamaktadır. 15. Sınıflar kalabalık olduğu için metinler gereği gibi ele alınamamaktadır.” ( Ayyıldız ve Bozkurt 2006:48-49). Üstün (2007), öğrencilerin Türk Dili ve Edebiyatı dersine karşı ilgilerinin az olmaları konusunda çeşitli bilgilere sahip olunduğunu; ancak bu doğrultuda çeşitli çözüm önerileri getirilmesi gerekliliğini vurgulayan araştırmacılardandır. Bu nedenle Üstün, “Ortaöğretim Üçüncü Sınıfta Türk Dili ve Edebiyatı Dersinde Karikatür Kullanımının Yazılı Anlatım Öğretimine Etkisi” araştırmasında, öğrencilerin yazılı anlatımlarının gelişmesi için dokuz öneride bulunmuştur. Bunlardan bazıları şunlardır: 1. “Öğretmenler karikatürlerden yararlanarak öğrencilerin yaratıcı yönlerinin ortaya çıkmasını sağlamalıdır. 2. Öğretmenler farklı etkinliklerde bulunmalı, dersin monotonlaşmasına izin vermemelidir. 3. Öğretmenler görsel ve sesli araçlardan yararlanmalıdır. 4. Farklı yöntem ve tekniklerden yararlanılmalı. Tartışma, problem çözme, örnek olay yöntemleri; beyin fırtınası, benzetim ve gösteri gibi teknikler tercih edilmelidir. 5. Türk Dili ve Edebiyatı ile Kompozisyon ders kitaplarında görsellik açısından değişiklik yapılmalı; öğrencilerin dikkatini çekecek karikatürlere yer verilmeli; eleştirel düşünceyi geliştirebilecek, yoruma elverişli nitelikte olmalıdır. 6. Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenleri yazılı anlatım çalışmalarına karşı öğrencilerde istek uyandırmalı, yazmanın etkileyici yönlerini derslere getirilen çarpıcı metinlerle öğrencilere göstermelidir.” (Üstün, 2007:133-134). Üstün (2007), Türk Dili ve Edebiyatı dersinde karikatürlerden yararlanılmasının öğrenciler üzerinde olumlu olacağını ve öğrencilerin derse olan ilgilerinin artması yönünde karikatür kullanımının etkili olacağını belirtmiştir. 15 Alparslan Gökalp (2000) de "Derslikten Günlük Yaşama Edebiyat Eğitimi" adlı makalesinde öğrencilerin edebiyat eğitimine yönelik ilgilerini artırmak, derse karşı olumlu tutumlar geliştirmek için çeşitli önerilerde bulunmuştur. Bu önerileri özet olarak aşağıdaki gibi sıralayabiliriz. 1. “Şiire dayalı metinler işlenirken, hangi akıma veya hangi döneme dahil olursa olsun metindeki duygu ve imge dünyasını kavratmak amaçlanmalıdır. 2. İşlenen konuyla ilgili film, tiyatro, bale, opera, konser, gösteri, fuar, imza günü, söyleşi, dinleti vb. etkinliklerden öğrencilerin haberdar edilmesi, bu etkinliklere bireysel ya da toplu olarak katılımlarının sağlanması, etkinliklerde öğrencilerle birlikte olunması ve etkinlik sonrasında öğrencilerle konunun tartışılması, son derece yararlı ve kalıcı etkileri olan bir uygulamadır. 3. Karşılaştırmalı metin okumaları yapılmalıdır. 4. Öğrencilere kütüphane kullanım alışkanlığı kazandırılması, edebiyat eğitiminde daha verimli ve başarılı sonuçlar elde etmede etkili olacaktır. 5. Öğrencilere süreli yayın takip etme alışkanlığı kazandırılmalıdır.” Alparslan Gökalp (2000) aynı makalesinde yazma eğitimi için de çeşitli önerilirde bulunmuştur. Bu öneriler özet olarak sekiz maddede ifade edilebilir. 1. “Sınıfa getirilecek bir tabloya, röprodüksiyona, bir heykelin fotoğrafına, posterafiş-panoya, bir fotoğrafa ya da bir slayta (dia=saydam) ad verdirme çalışması yapılabilir. 2. Yazılı reklam metinleri, cümle yapıları, sözcük seçimleri, söylenmek isteneni son derece yalın, vurucu ve özgün bir şekilde ifade etme gücü bakımından incelenip, ilginç örnekler üzerinde ‘özgünlüğün veya yanlışlığın’ nerede olduğu tartışıldıktan sonra, kişiler kendi reklam metinlerini yazabilirler. 3. Birbiriyle ilgisiz gibi görünen sözcüklerin özgün, estetik ifadeler halinde birleştirilmeleri istenebilir. 4. Edebî bir metinden alınan uzun bir cümlenin sadece temel ifadeleri verilerek, cümleyi genişletme çalışması yapılabilir. Bu cümleler okunup tartışılarak değerlendirildikten sonra, cümlenin aslı okunarak karşılaştırılabilir. 5. Gazeteden, dergiden kesilen bir fotoğraftaki bir kişiye, bir ayrıntıya dair bir öykü yazdırma çalışması, öğrencilerin hayal güçlerini çalıştırdığı gibi, her insanın bir öyküsü olduğu fikrini vererek yaşam üzerinde daha incelikli düşünmelerini sağlayabilir. 6. Sınıfta okunacak ve öğrencilere yazılı olarak da verilebilecek bir şiire bir öykü yazdırma çalışması yapılabilir. 7. Bir öykünün başı veya kilit noktası verilip, öykünün tamamlanması istenebilir. Bunda da sadece olayın sonuçlandırılmasıyla kalmayıp, sonucun düşünsel bir yapıya oturtulması da önemlidir. Bir öykünün adını oluşturan sözcükler veya metni kuran temel sözcükler verilip, bu doğrultuda kısa bir öykü yazdırma çalışması yapılabilir; sonra da bu çalışmaya temel oluşturan edebî metin okunarak, aynı sözcükler ve benzer yaşantılarla ne kadar farklı öyküler çıkarılabileceği kanıtlanabilir. 16 8. Bir anın, bir olayın, bir durumun, farklı bakış açılarından ve birden çok kere yazılması çalışması yapılabilir.” Oral ve Aşılıoğlu (2000), “Lise Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Öğretmenlerinin Türk Dili ve Edebiyatı Programı Hakkındaki Görüşlerinin Değerlendirilmesi" araştırmasında Diyarbakır, Gaziantep ve Siirt il merkezinde görev yapan 110 Türk Dili ve Edebiyatı dersi öğretmeninden uyguladıkları ders programı hakkında görüşlerini bildirmelerini istemişlerdir. 1998-1999 öğretim yılına ait Türk Dili ve Edebiyatı Öğretim Programı’na ilişkin araştırmacılar on yedi bulgu elde etmişlerdir. Konumuzla ilgisi açısından bunlardan 1. “Öğretmenlerin %57.3'üne göre öğrencilerin Türk dili ve edebiyatı dersine ilgileri orta düzeyde ve %33.6'sına göre ise az düzeydedir. 2. Öğretmenlerin %50.9'una göre, Türk dili ve edebiyatı programı ile öğrencilere dil ve edebiyat sevgisi orta düzeyde, %39.1'ine göre ise az düzeyde kazandırılmaktadır. 3. Öğretmenlerin % 60.9'una göre Türk dili ve edebiyatı programında eski Türk edebiyatı ve divan edebiyatı konularının ağırlıklı olması öğrencilerin bu derse karşı ilgilerini azaltmaktadır. Öğretmenlerin %32.7'sine göre ise, Türk dili ve edebiyatı programında eski Türk edebiyatı ve divan edebiyatı konularının ağırlıklı olması öğrencilerin bu derse ilgilerini değiştirmiyor. 4. Öğretmenlerin % 50.9'una göre, öğrenciler ders kitabı dışında diğer edebi metinlerden az yararlanmakta, % 42.7'sine göre ise, hiç yararlanmamaktadır. 5. Öğretmenler, Türk dili ve edebiyatı programının içeriği öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarını karşılamada az yeterli olduğunu (%80.9) belirtmektedirler. Türk dili ve edebiyatı programının içeriği öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarını karşılamada hiç yeterli olmadığını belirten öğretmenler ise %17.3 kadardır. 6. Türk dili ve edebiyatı programı ile kazandırılan bilgilerin öğrencilerin daha sonraki yaşamlarında az yararlı olduğunu belirten öğretmenler %80, hiç yararlı olmadığını belirtenler ise %9.1'dir. 7. Öğretmenlerin %77.3'ü Türk dili ve edebiyatı dersinde anlatma yöntemine "çok" düzeyde yer verdiklerini belirtmektedirler. Tartışma yöntemi öğretmenlerin %45.5'i tarafından "orta", %30'u tarafından "az" ve %24.5'i tarafından ise "çok" düzeyde kullanılmaktadır. Soru cevap tekniği öğretmenlerin %61.8'i tarafından "çok", %36.4'ü tarafından ise "orta" düzeyde kullanılmaktadır. Öğretmenlerin %63.3'ü rol oynama ve dramatizasyon tekniğini "az" düzeyde kullanmaktadır. Çözümleme tekniği ise, öğretmenlerin %44'ü tarafından "az", %27.5'i tarafından "orta" ve %23.9'u tarafından ise "çok" düzeyde kullanılmaktadır.” (Oral ve Aşılıoğlu, 2000:38-39) bulguları önemli görülmüştür. Oral ve Aşılıoğlu (2000) araştırmalarında öğrencilerin Türk Dili ve Edebiyatı dersine karşı ilgilerinin artırılması için “Türk dili ve edebiyatı programı, öğrencilerin ilgisini çekecek şekilde yeniden düzenlenmelidir. Günümüz edebiyatından seçkin 17 örneklerle öğrencilerin okudukları metinlerle yaşam arasında bağ kurmaları sağlanmalı, bu yolla onlarda dil duyarlılığı, dil sevgisi ve bilinci uyandırılmaya çalışılmalıdır. Gerekirse bu konuda öğretmen ve öğrencilerin görüşlerine de başvurulmalıdır. Öğretmenlerin anlatma yöntemi yanında diğer yöntemlere de ağırlık vermeleri için hem öğretmen yetiştiren yükseköğretim programlarında gerekli düzenlemeler yapılarak öğretmen adaylarının yetişmeleri sağlanmalı hem de halen görev yapan öğretmenler için bu konudaki eksiklikleri giderici nitelikte bazı hizmet içi eğitim kursları düzenlenmelidir.” gibi çeşitli önerilerde bulunulmuştur. Keşmer (2002), “Türkçe-Türk Dili ve Edebiyatı Öğretiminde Sorunlar, Çözümler, Yeni Yaklaşımlar Sempozyumu II”de sunduğu “Türkçe-Edebiyat Öğretiminde Oyunlaştırma ve Özgün Yazma Üretimi” adlı bildirisinde öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin ancak farklı yöntemler kullanılarak artacağını belirtmektedir. Bu yöntemlerin içerisinde öğrencilerin dikkatinin, en çok oyunlaştırma ile toplanabileceği vurgulanmaktadır. Öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin artırılması için dersin işleniş yöntemleri üzerinde duran diğer bir araştırmacı Kütükçü’dür. Aynı sempozyumda Kütükçü (2002), “Lise Edebiyat Öğretiminde Yöntem Önerileri” adlı sunumunda, Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenlerinin “yorumsama” yöntemi, “doğaçlama” yöntemi, “kendini tanıma/tanımlama” yöntemlerini kullanarak dersi daha sevilir bir hâle getireceğini belirtmektedir. Kütükçü (2002:166), ayrıca edebiyat derslerinin verimliliğinin artırılması için de “1. Şiir metni üzerinde çalışılacak derslerde, şairin kendi sesinden ya da bir şiir yorumcusundan dinleti yapılabilir. Bu, derse ayrı bir atmosfer katmakla kalmaz, aynı zamanda, eğer gerçekten iyi bir yorum söz konusu ise, öğrenciye Türkçeyi güzel kullanma, dilde şiirselliği yakalama beğenisi de kazandırır. 2. Bestelenmiş şiirlerin şarkıları dinletilebilir, ya da bizzat bilen bir öğrenciye okutturulabilir/söyletilebilir. Bu da şiirle müzik arasındaki paralelliği göstermesi bakımından öğretici olabilir. 3. Bir tiyatro metni, tahtada öğrencilere temsil ettirilebilir. Bu, hem dili etkili kullanma yetisini pekiştirir hem de bir kitle karşısında duyguları /düşünceleri daha rahat ifade edebilme becerisi kazandırır. 4. Bir dilin farklı şivelerini göstermek için, farklı ağızlardan derlenmiş söyleyiş biçimleri öğrencilere yüksek sesle okutturulabilir. Bu takdirde, şive konusu etkili bir biçimde öğretileceği gibi, konuşma dili ile yazı dilinin farklılığı, yöresel söyleyiş biçimlerinin beslendiği coğrafyanın dışında var olmasının güçlüğü, standart bir söyleyişin gerekliliği vb. hususların altı çizilebilir.” gibi öneriler sunmuştur. 18 Kızılca (2007), hazırladığı yüksek lisans tezinde Türk Dili ve Edebiyatı dersinin konularının öğrenci merkezli öğretim modeliyle ele alınmasının öğrencilerin dersi benimseyişine ve ders başarısına önemli katkı sağlayacağını ifade etmektedir. Güzel (2006:91-101) edebiyat eğitimi için aşağıdaki konularda uygulanabilecek yöntem ve teknikler önermiştir. 1. “Öğrencilerin Bakış Açılarının Geliştirilmesi 2. Öğrencilere; Bilgi, Duygu-Düşünce ve Hayal Bakımından Kazanımlar Sağlamak 3. Edebiyat Eğitimi ile Öğrencilerin Yaratıcı Güçlerini ve Problem Çözme Becerilerini Geliştirmek 4. Öğrencilerin Duygu ve Ruhsal Zekâlarının Zenginleşmesini Sağlamak 5. Öğrencilerin Kişiliklerinin Gelişmesine Yardımcı Olmak 6. Öğrencilerin Topluma Uyumlarını Sağlamak 7. Öğrencilere Kültürel Değerleri Kazandırmak 8. Millî Bilinç Düzeyinin Geliştirilmesi 9. Edebiyat Eğitimi, Tarih Bilincini Pekiştirmelidir 10. Evrensel Değerlerin Karşılaştırılması 11. Edebî Bilgileri Sağlamak ve Uygulamak 12. Okuma Becerisi ve Alışkanlığını Sağlamak 13. Anlama Becerilerini Sağlamak 14. Dinleme Disiplinini Sağlamak 15. Anlatım Becerisi Kazandırmak 16. Türkçe’yi Sevdirmek 17. Söz Varlığını Zenginleştirmek 18. Öğrencilere Kütüphane Kullanma Alışkanlığı Kazandırmak 19. Öğrencilere Süreli Yayınları Takip Etme Alışkanlığı Kazandırmak” Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2008), “2005 Yılında Geliştirilerek Uygulamaya Konulan 9, 10 ve 11. Sınıf Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitabının Değerlendirilmesi Çalışması” düzenlemiştir. Bu 19 çalışma Türkiye genelini kapsayan geniş çaplı bir araştırma niteliğindedir. “Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programı”nı uygulayan öğretmenlerin program hakkındaki düşüncelerinin geri bildirim olarak alınması, bu çalışmanın önemini artırmaktadır. Ayrıca yine Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, “Ortaöğretim Programları ile Ders Kitaplarını Değerlendirme Çalıştayı” (2008) düzenleyerek hem öğretim programı hem de ders kitabı açısından konuların güncellenmesinde öncü çalışmalar yapmıştır. 20 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM YÖNTEM Bu bölümde araştırmanın yöntemi, evren ve örneklemi, veri toplama araçları ve geliştirilmesi, verilerin toplanması ve analizi, araştırmanın sınırlılıkları ve sayıltılarına ilişkin bilgilere yer verilmiştir. 3.1. Araştırmanın Yöntemi Ortaöğretim dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine olan ilgilerini ortaya koymayı amaçlayan bu araştırma, tarama (betimsel) modelinde bir araştırmadır. Tarama modeli, geçmişte ve halen var olan durumu var olduğu şekilde betimlemeyi amaçlayan bir araştırma yaklaşımıdır (Karasar, 1995:77). Türk Edebiyatı dersine ait araştırmalar, yapılan çalıştay ve sempozyumlardaki bildiriler taranarak durum tespiti yapılmış, öğrencilere yönelik anketler uygulanarak öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilişkin görüşleri değerlendirilmiştir. 3.2. Araştırmanın Evreni ve Örneklemi Araştırmanın evrenini, 2007-2008 öğretim yılında Türkiye’deki devlet okullarına devam eden dokuzuncu, onuncu ve on birinci sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Evreni oluşturan dokuzuncu sınıf öğrenci sayısı 1 104 477; onuncu sınıf öğrenci sayısı 630 341; on birinci sınıf öğrenci sayısı 928 828’dir. Geniş bir kapsama sahip olan evrende, evrenin durumu ve hakkında bilgi sahibi olmak, yargıya varmak amacı ile ondan alınan örnek bir grup üzerinde araştırmanın verileri elde edilmesi düşünülmüştür. Evrenin büyük olması, örneklem seçimini gerekli kılmıştır. Yüzde 95 güvenirlilik düzeyine göre araştırma için 340 dokuzuncu sınıf, 340 onuncu sınıf ve 340 on birinci sınıf öğrenci sayısı yeterli iken, uygulama sırasında yaşanabilecek kayıplar nedeniyle her sınıf düzeyinden 540’ar öğrenci olmak üzere toplam 1620 öğrenci belirlenmiştir. Gönderilen veri toplama araçlarının % 82.46’sı geri dönmüştür. Bu nedenle anket uygulanan öğrenci sayısı 1620 yerine 1336 olmuştur. Bu da araştırma için yeterli görülmüştür. 21 Tablo 3.2.1. Araştırmanın Evren ve Örneklem Sayıları Örneklem Sayıları Sınıf Evren Ulaşılması Hedeflenen Öğrenci Sayısı Veri Toplama Aracı Geçerli Öğrenci Sayısı Dokuzuncu Sınıf 1 104 477 540 451 Onuncu Sınıf 630 341 540 447 On Birinci Sınıf 928 828 540 438 Toplam 2 663 646 1620 1336 Örneklem oluşturulurken “çok aşamalı örnekleme” yöntemi kullanılmıştır. İlk aşamada evren, yedi alt tabakaya (yedi cografi bölge) ayrılmıştır. Daha sonra bu bölgelerde bulunan iller, Devlet Planlama Teşkilatının (DPT, 2003) verilerine göre “gelişmemiş”, “az gelişmiş” ve “gelişmiş” şeklindeki kategorilere ayrılmıştır. “Gelişmemiş” ve “gelişmiş” olarak nitelenen illerden birer tane seçilmek usulüyle yedi bölgeden 14 il; sosyal bilimler lisesi ve spor lisesi bulunan iller arasından da seçkisiz olarak 2 il belirlenmiş ve araştırmanın örneklemini 16 ilden seçilen okullar oluşturmuştur. On dört ilden Ankara ve İstanbul öğrenci yoğunluğu bakımından bilinçli seçilmiştir (İzmir de seçilmiş; ancak gönderilen anketler zaman darlığı açısından geriye dönmemiştir. Bu durumda İzmir, araştırmanın örnekleminden çıkarılmak zorunda kalmıştır.). Her ilden tesadüfi olarak bir okul tespit edilmiştir. Bir okula dokuzuncu sınıfa 30, onucu sınıfa 30 ve on birinci sınıfa 30 olmak üzere 90 öğrenciden görüş alınması hedeflenmiştir. 22 Tablo 3.2.2. Araştırmanın Örnekleminin İllere ve Okul Türlerine Göre Dağılımı İl Okul Türleri Anket Uygulanması Hedeflenen Öğrenci Sayısı 9. Sınıf 10. Sınıf 11. Sınıf Toplam İstanbul 30 30 30 90 Nevşehir 30 30 30 90 30 30 30 90 Bingöl 30 30 30 90 Rize 30 30 30 90 Ankara 30 30 30 90 Elazığ 30 30 30 90 30 30 30 90 Eskişehir 30 30 30 90 İstanbul 30 30 30 90 Mardin 30 30 30 90 30 30 30 90 30 30 30 90 Genel Lise Şırnak Afyon Meslekî ve Teknik Liseler Anadolu Liseleri Ankara Isparta Tekirdağ Anadolu Öğretmen Lisesi 30 30 30 90 Van Fen Lisesi 30 30 30 90 Samsun Sosyal Bilimler Lisesi 30 30 30 90 Adıyaman Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi 30 30 30 90 Uşak Spor Lisesi 30 30 30 90 16 8 540 540 540 1620 Okulların seçiminde öncelikli olarak okul türleri belirlenmiştir. Tablo 3.2.2’de görüldüğü gibi, her okul türünün evren içerisindeki oranı tespit edildikten sonra, her okul türünün örneklem içerisinde aynı oranda temsil edilmesini sağlamak için 400’de 1’i (1/400) örneklem olarak seçilmiştir. İmam hatip lisesi, meslekî ve teknik liseler içerisine dahil edilmiştir. 23 Tablo 3.2.3. Evrendeki ve Örnekleme Alınan Okul Sayıları Okul Türleri Evren Örneklem Genel Liseler 1938 5 Meslekî ve Teknik Liseler 2166 6 Anadolu Liseleri 874 2 Anadolu Öğretmen Liseleri 188 1 Fen Liseleri 82 1 Sosyal Bilimler Liseleri 14 1 Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri 54 1 Spor Liseleri 17 1 5333 18 Toplam Okul türlerine göre okul isimleri belirlendikten sonra, il millî eğitim müdürlüklerine gönderilen resmî yazının ekindeki “Okul Müdürü Yönergesi”nde her sınıf düzeyinden üç şube seçilmesi istenmiştir (dokuzuncu sınıftan üç, onuncu sınıftan üç, on birinci sınıftan üç olmak üzere toplam dokuz şube). Şubeler tespit edilirken okul yöneticileri, okuldaki Türk Edebiyatı dersi öğretmenleriyle görüş alış verişinde bulunmuşlardır. Her sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı ders notu ortalama aralığı okulun kendi şubeleri içerisinde en başarılı, orta ve en düşük olmak üzere belirlenen üç şube tespit edilmiştir. Tablo 3.2.4. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notlarının Dağılımı Genel Lise Fen Anadolu Lisesi Lisesi Okul Türleri Sosyal Spor Bilimler Lisesi Lisesi Anadolu Öğretmen Meslek Lisesi Lisesi Toplam Bir 30 0 2 6 0 1 36 75 İki 30 6 9 6 0 1 36 88 Üç 30 6 12 0 6 6 36 96 Dört 30 6 12 0 6 6 36 96 Beş 30 6 12 0 6 6 36 96 Toplam 150 24 47 12 18 20 180 451 24 Okullardan gelen anketlerden dokuzuncu sınıfa ait 30’ar anket seçilmesi hedeflenmiştir. 30 anketin seçiminde öğrencilerin birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notu ölçü olarak alınmıştır. Altışar tane olmak üzere not ortalaması 1, 2, 3, 4, 5 olan öğrencilerin anketleri belirlenmiş. Altıdan fazla olanlar için tesadüfi yöntemle seçme yapılmıştır. Ancak yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi dokuzuncu sınıflara ait geri dönen anketler içerisinde bazı okul türlerinde beklediğimiz başarı düzeyine ait anket bulunamamıştır. Bu nedenle fen lisesi öğrencileri içerisinde not ortalaması “1” olan; sosyal bilimler lisesinde not ortalaması “1 ve 2” olan; spor lisesinde not ortalaması “3, 4 ve 5” olan öğrenci anketi yoktur. Anadolu lisesinde ise not ortalaması “1” olan öğrencilerden 2, “2” olan öğrencilerden 9; Anadolu öğretmen lisesinde not ortalaması “1 ve 2” olan öğrencilerden birer anket değerlendirmeye alınmıştır. Tablo 3.2.5. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notlarının Dağılımı Okul Türleri Genel Lise Fen Anadolu Lisesi Lisesi Spor Lisesi Sosyal Bilimler Lisesi Anadolu Öğretmen Meslek Lisesi Lisesi Toplam Bir 30 0 0 6 0 0 36 72 İki 30 0 9 6 0 6 36 87 Üç 30 3 12 6 6 6 36 99 Dört 30 6 12 0 6 6 36 96 Beş 30 6 12 0 6 6 36 96 Toplam 150 15 45 18 18 24 180 450 Onuncu sınıf öğrencilerinin bulunduğu okullardan fen lisesinden ve sosyal bilimler lisesinden not ortalaması “1 ve 2”; Anadolu öğretmen lisesinden not ortalaması “1” ; spor lisesinden not ortalaması “4 ve 5” olan öğrenci anketi hiç yoktur. Fen lisesinden not ortalaması “3” olan öğrencilerinden ve Anadolu lisesinden not ortalaması “2” olan öğrencilerden üçer anket eksiktir. 25 Tablo 3.2.6. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notlarının Dağılımı Okul Türleri Genel Lise Fen Lisesi Anadolu Lisesi Spor Lisesi Anadolu Öğretmen Lisesi Bir 30 1 0 0 0 36 67 İki 30 4 6 6 6 36 88 Üç 30 6 12 6 6 36 96 Dört 30 6 12 6 6 36 96 Beş 30 6 12 1 6 36 91 150 23 42 19 24 180 438 Toplam Meslek Lisesi Toplam On birinci sınıf öğrencilerinin bulunduğu okullardan Tablo 3.2.6’da görüldüğü gibi Anadolu lisesinden, spor lisesinden ve Anadolu öğretmen lisesinden not ortalaması “1” olan öğrenci anketi araştırmaya dahil edilememiştir. Fen lisesinden not ortalaması “1” olan öğrenci anketinden beş ve spor lisesinden not ortalaması “5” olan öğrenci anketinden beş anket elimize ulaşan veriler içerisinde yoktur. Dokuz, on ve on birinci sınıfa ait 30’ar anketin değerlendirilmesi düşünülürken beklenen not ortalamasına ait anketler, seçilen örneklem içerisinde her okul türünde yeteri kadar mevcut olmadığı için öğrenci sayılarında başarı düzeyi eşit değildir. Ancak, dokuz, on ve on birinci sınıf düzeyinde belirlenen örneklem sayısı yüzde 95 güvenirlik düzeyine göre yine evreni temsil etmektedir. 3.3. Veri Toplama Araçlarının Geliştirilmesi ve Uygulanması Bu araştırmada, veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır. Araştırmacı tarafından geliştirilen araştırmanın anketi; dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine olan ilgilerine yönelik görüşlerini belirlemek üzere hazırlanmıştır. Anketler, on altı ildeki on sekiz okula gönderilmiştir. Elektronik posta ile il millî eğitim müdürlüklerine gönderilen anketler, bu illerde çoğaltılarak öğrencilere uygulanmıştır. İller tarafından anketler postayla geri gönderilmiştir. 26 Anket geliştirme çalışmasının ilk aşamasında konuyla ilgili geniş bir literatür taraması (internet, kitap, dergi, tez, bilimsel araştırma, bildiri, sunular vb.) yapılmıştır. Elde edilen bilgilere göre ankette sorulması planlanan maddelerden oluşan bir havuz oluşturulmuş; içlerinden araştırmanın amacına en fazla hizmet edeceği düşünülen maddeler seçilmiştir. Böylece taslak anket oluşturulmuştur. Bu konuda alanında uzman olan kişilerden taslak anket ile ilgili görüşleri istenmiş, yapılan öneriler doğrultusunda anket yeniden düzenlenmiştir. Anketin anlaşılabilirliğini değerlendirmek ve geçerliliğini sağlayabilmek amacıyla pilot uygulamada Ankara/Batıkent Lisesinin dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinden 270 öğrenciye (Türk Edebiyatı dersi başarı düzeyi düşük olan sınıftan 30, orta olan sınıftan 30, yüksek olan sınıftan 30 olmak üzere 90 dokuzuncu sınıf öğrencisine; 90 onuncu sınıf öğrencisine; 90 on birinci sınıf öğrencisine toplam 270 öğrenci) anket uygulanmıştır. Hem uygulamadaki aksaklıklar göz önünde bulundurularak hem de anketi cevaplayan öğrencilerin önerileri doğrultusunda veri toplama aracı tekrar değerlendirilmiştir. Anketin uygulaması esnasında elde edilen geri bildirimler ve elde edilen verilerin analizlerinden ortaya çıkan sonuçlar doğrultusunda gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Anketin görünüş ve kapsam geçerliliği konusunda konu alanı uzmanlarının görüş ve önerileri de alınmış, bu görüşler doğrultusunda, ankete son şekli verilmiştir. Dokuz, on ve on birinci sınıf öğrenci anketlerinin birinci bölümü; çoktan seçmeli, birden fazla cevap verilebilir sorulardan oluşmaktadır. Anketlerin ikinci bölümünde; çoktan seçmeli ancak tek seçenekli sorular yer almıştır. Üçüncü bölümde ise, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilişkin görüşlerinin yer aldığı açık uçlu bir soru bulunmaktadır. Her sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programı’ndaki konu başlıkları esas alındığı için dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencileri için ayrı ayrı anket hazırlanmıştır. Anketler üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programı’nın konu başlıklarına ait sorular; ikinci bölümde, öğrencilerin bu dersteki başarı düzeyleri, dersin işleniş yöntemi, öğrencilerin bu meslek dalına ilgi duyup duymadıkları, kitap okuma düzeylerine ilişkin sorular; üçüncü bölümde de, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgilerini artırmak için neler yapılabileceğine yönelik açık uçlu bir soru yer almaktadır. Dokuz, on ve on birinci sınıfa ait anketlerin hepsinde ikinci ve üçüncü bölümdeki sorular ortaktır (bkz. EK 2). 27 Dokuzuncu sınıf öğrenci anketinde birinci bölümde 38, ikinci bölümde 7, üçüncü bölümde 1 soru olmak üzere 46 soru yer almaktadır. Onuncu sınıf öğrenci anketinde birinci bölümde 19, ikinci bölümde 7, üçüncü bölümde 1 soru olmak üzere 27 soru bulunmaktadır. On birinci sınıf öğrenci anketinde birinci bölümde 24, ikinci bölümde 7, üçüncü bölümde 1 soru olmak üzere 46 soru yer almaktadır. Araştırmacı tarafından belirlenen illerin millî eğitim müdürlüklerine anketler elektronik posta ile gönderilmiş ve yine araştırmacı tarafından belirlenen okullara bu örnek anketler millî eğitim müdürlükleri aracılığıyla gönderilerek istenen öğrenci sayısı kadar okul müdürlükleri çoğaltmış ve Türk Edebiyatı öğretmenleri tarafından anketler uygulanmıştır. Anketi uygulayan öğretmenler, o şubenin Türk Edebiyatı dersine girmeyen başka bir Türk Edebiyatı dersi öğretmeni olarak okul müdürleri tarafından belirlenmiştir. Gerek ön uygulama yapılırken gerekse asıl anket uygulanırken öğrencilerden Türk Edebiyatı ders kitaplarını yanlarında bulundurmaları ve anketteki konulara ait soruları cevaplandırırken ders kitaplarından konuları hatırlamak için yardım almaları istenmiştir. Anketi cevaplandıran öğrenciler, anketi uygulayan öğretmenlerinin rehberliğinde soruları kitaptaki konu başlıklarına göre takip etmiştir. Sınıftaki her öğrenci, bir soruyu tamamladıktan sonra diğer soruya birlikte geçmiştir. Öğrenciler tarafından cevaplanan anketler, il millî eğitim müdürlükleri tarafından posta yoluyla Başkanlığımıza gönderilmiştir. 3.4. Verilerin Analizi Elde edilen verilerin çözümlenmesinde SPSS programı kullanılmıştır. Veri toplama amacıyla kullanılan ölçme araçları, sınıflandırma ve sıralama niteliğinde ve değişkenler de non parametrik, süreksiz (kesikli) olduğu için betimleyici istatistik olarak frekans ve yüzde; yordayıcı istatistik olarak ki-kare uygulanmıştır. 28 Araştırma kapsamına alınan gruplara uygulanan anketler sonucu elde edilen veriler, frekans ve yüzdeler şeklinde hesaplanarak tablolarda gösterilmiştir. Gruplara ortak sorulan sorularda ve bazı bağımlı, bağımsız değişkenler arasındaki ilişkinin belirlenmesinde ki-kare ve korelasyon testi uygulanmıştır. Açık uçlu sorulara verilen cevaplar kaydedilerek tekrarlanan görüş ve değerlendirmelerin frekansları hesaplanmıştır. Anket formuna ait bilgisayar çıktıları ayrı ayrı hazırlanmış ve araştırmanın amaçları doğrultusunda bulgular tablolaştırılıp yorumlanmıştır. Mevcut veriler doğrultusunda araştırmanın amaçları dikkate alınarak araştırma raporu hazırlanmıştır. 29 3.5. Sınırlılıklar • 2007-2008 öğretim yılında ortaöğretim kurumlarına devam etmekte olan öğrencilerin görüşleri ile sınırlıdır. 3.6. Sayıltılar Bu araştırmada; • Örnekleme alınan tüm grupların verdikleri cevapların gerçeği yansıttığı, • Okullarda veri toplama araçları uygulanırken öğrencilerin Türk Edebiyatı ders kitaplarındaki konuları aynı anda takip ederek soruları cevapladıkları varsayılmıştır. 30 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM BULGULAR ve YORUM Bu bölümde, verilerin analizi sonucu elde edilen bulgular ve bu bulgulara yönelik yorumlar yer almaktadır. 4.1. Dokuzuncu Sınıf 4.1.1. Dokuzuncu Sınıf Öğrencileri Görüşlerinden Elde Edilen Bulgular ve Yorumlar Araştırmanın bu bölümünde, daha önceden belirlenen alt amaçlar doğrultusunda dokuzuncu sınıf öğrencilerinden, Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeyleri konusunda elde edilen verilerin çözümleri ile ulaşılan bulgular ve bu bulgularla ilgili yorumlar yer almaktadır. Aşağıdaki tabloda anket uygulanan öğrencilerin devam ettikleri okul türlerine ilişkin verilerin dağılımı yer almaktadır. Tablo 4.1.1. Ankete Katılan Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türleri f % Genel Lise 150 33,3 Fen Lisesi 24 5,3 Sosyal Bilimler Lisesi 18 4,0 Anadolu Lisesi 47 10,4 Spor Lisesi 12 2,7 Anadolu Öğretmen Lisesi 20 4,4 Meslek Lisesi 180 33,9 Toplam 451 100,0 31 Tablo 4.1.1 incelendiğinde, dokuzuncu sınıf düzeyinde 540 öğrencinin görüşünün alınması hedeflenirken çeşitli nedenlerden dolayı 451 öğrencinin anketinin geçerli olduğuna karar verilmiştir. Ancak bu sayı, araştırmamızın örneklemi açısından yeterli bir sayıdır. Okul türleri bakımından orantısal bir tercih yapıldığı için meslek liselerinden % 33,9; genel liselerden % 33,3; Anadolu liselerinden % 10,4; Anadolu öğretmen liselerinden % 4,4; sosyal bilimler liselerinden % 4,0; fen liselerinden % 3,3; spor liselerinden % 2,7 oranında öğrenci ankete cevap vermiştir. Verilere göre ankete katılan öğrencilerin okul türlerinin oranlarının sıralamasında birinci sırayı meslek liseleri, ikinci sırayı genel liseler, üçüncü sırayı ise Anadolu liseleri almaktadır. Tablo 4.1.2. Ankete Katılan Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Birinci Dönem Karne Notuna Göre Dağılımı Karne Notu Bir İki Üç Dört Beş Toplam f % f % f % f % f % f % 75 16,6 88 19,5 96 21,3 96 21,3 96 21,3 451 100,0 Tablo 4.1.2’de araştırmaya katılan dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi birinci dönem karne notu dağılımları verilmiştir. Not ortalamasını belirten dokuzuncu sınıf öğrencilerinin % 16,6’sının notu bir; % 19,5’inin notu iki; % 21,3’ünün notu üç; % 21,3’ünün notu dört; % 21,3’ünün notu beştir. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Güzel Sanatlar ve Edebiyat” adlı birinci ünitesine karşı ilgi düzeyleri il ilgili bulgular Tablo 4.1.3’te verilmiştir. 32 Tablo 4.1.3. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi Dilin İnsan ve Toplum Hayatındaki Yeri ve İLGİ İLGİ DUYUYORUM DUYMUYORUM f 118 333 451 % 26,2 73,8 100,0 78 373 451 % 17,3 82,7 100,0 f 125 326 451 % 27,7 72,3 100,0 85 366 451 18,8 81,2 100,0 98 353 451 21,7 78,3 100,0 91 360 451 % 20,2 79,8 100,0 f 595 2111 2706 21.98 78.01 100,0 f Toplam Önemi Metin f % Edebî Metin f % Edebiyat ve Gerçeklik Toplam f % Tablo 4.1.3’e göre öğrencilerin birinci üniteye karşı ilgi duyup duymamaları arasında önemli bir fark görülmektedir. Dokuzuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin birinci ünitesindeki altı konudan en fazla % 27,7’lik oranla “Dilin İnsan ve Toplum Hayatındaki Yeri ve Önemi” başlıklı konuya ilgi duymaktadır. Öğrenciler, ikinci sırada % 26,2 ile “Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri”; üçüncü sırada ise % 21,7 ile “Edebî Metin” başlıklı konuya ilgi duymaktadırlar. 33 Öğrenciler, birinci ünitede ilk olarak ilgi duymadıkları konuyu % 82,7 oranında “Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi” olarak belirtirken ikinci sırayı, % 81,2 oranında “Metin”; üçüncü sırayı % 79,8 oranı ile “Edebiyat ve Gerçeklik” olarak ifade etmişlerdir. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin birinci üniteye karşı genel olarak ilgilerinin az olduğunu söyleyebiliriz. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 21,98 oranında ilgi duyarken; % 78,01 oranında ilgi duymamaktadır. Bu durum, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersi ile ilk kez karşılaşmaları ve birinci ünitenin giriş niteliğinde olmasından dolayı konulara henüz alışmamış olmalarından kaynaklanabilir. Fakat yine de % 78,01 gibi ciddi bir oran olan ilgisizlik düzeyi üzerinde düşünmek gerekmektedir. Tablo 4.1.4’te dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi birinci ünitesine karşı ilgi düzeylerinin düşük olmasının nedenlerine dair bulgular yer almaktadır. 34 Tablo 4.1.4. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri Edebî Metin Edebiyat ve Gerçeklik Kitaba seçilen metinlerden dolayı Metin Konu işlenirken değişik araç gereç kullanılmadığından Hayatındaki Yeri ve Önemi Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden Dilin İnsan ve Toplum Konuyu anlamadığımdan İlişkisi Konuyu sevmediğimden Edebiyatın Bilimlerle Konuda aktif olmadığımdan Edebiyatın Yeri Konunun içeriğinden Güzel Sanatlar İçinde Konunun işleniş yönteminden İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ f 79 87 38 62 60 40 29 23 % 17,5 19,3 8,4 13,7 13,3 8,9 6,4 5,1 f 20 75 73 81 43 64 37 9 % 4,4 16,4 16,2 18,0 9,5 14,2 8,2 2,0 f 49 68 63 56 40 43 23 28 % 10,9 15,1 14,0 12,4 8,9 9,5 5,1 6,2 f 35 105 51 56 61 38 29 19 % 7,8 23,3 11,3 12,4 13,5 8,4 6,4 4,2 f 26 109 53 46 42 40 25 26 % 5,8 24,2 11,8 10,2 9,3 8,9 5,5 5,8 f 27 85 56 77 40 63 24 26 % 6,0 18,8 12,4 17,1 8,9 14,0 5,3 5,8 * Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir. Öğrencilerin birden fazla cevap verebildikleri bu soruda, birinci ünite içerisindeki ilgi duymama oranı yüksek (% 82,7) olan “Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi” (bkz. Tablo 4.1.3) konusuna ilgi duymama nedenleri arasında ilk üç sırada 35 1. Konuyu sevmediğimden (% 18,0) 2. Konunun içeriğinden (% 16,4) 3. Konuda aktif olmadığımdan (% 16,2) nedenleri yer almaktadır. Öğrencilerin birinci ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu ikinci konu Tablo 4.1.3’te belirtildiği gibi % 81,2 oranında “Metin”dir. Bu konuya öğrencilerin ilgi duymama nedenleri arasında ilk üç sırayı 1. Konunun içeriğinden (% 23,3) 2. Konuyu anlamadığımdan (% 11,5) 3. Konuyu sevmediğimden (% 12,4) nedenleri almaktadır. Öğrencilerin birinci ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü konu başlığı ise, % 79,8 oranı ile “Edebiyat ve Gerçeklik”tir. Öğrenciler, bu konuya ilgi duymama nedenleri içerisinde ilk üç sırayı 1. Konunun içeriğinden (% 18,8) 2. Konuyu sevmediğimden (% 17,1) 3. Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden (% 14,0) olarak ifade etmişlerdir. Tablo 4.1.5’te dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci ünitesine karşı ilgi düzeylerinin dağılımı görülmektedir. 36 Tablo 4.1.5. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri Şiir ve Zihniyet Şiirde Ahenk (Ses ve Ritm) Şiir Dili Şiirde Yapı İLGİ DUYUYORUM İLGİ DUYMUYORUM Toplam f 112 339 451 % 24,8 75,2 100,0 f 107 344 451 % 23,7 76,3 100,0 f 103 348 451 % 22,8 77,2 100,0 97 354 451 21,5 78,5 100,0 82 369 451 18,2 81,8 100,0 89 362 451 19,7 80,3 100,0 74 377 451 19,4 83,6 100,0 99 351 451 22,0 78,0 100,0 90 361 451 20,0 80,0 100,0 88 363 451 19,5 80,5 100,0 89 362 451 f % Şiirde Tema f % Şiirde Gerçeklik ve Anlam f % Şiirde Gelenek f % Yorum f % Metin ve Şair f % Manzume ve Şiir f % Manzume ve Şiir Örnekleri f İnceleme % 19,7 80,3 100,0 Toplam f 1030 3930 4960 % 21,07 78,93 100,0 37 Dokuzuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin ikinci ünitesindeki on bir konudan en fazla % 24,8’lik oranla “Şiir ve Zihniyet” başlıklı konuya ilgi duymaktadır. Öğrenciler, ikinci sırada % 23,7 ile “Şiirde Ahenk (Ses ve Ritm)”; üçüncü sırada ise % 22,8 ile “Şiir Dili” başlıklı konuya ilgi duymaktadırlar. Öğrenciler, ikinci ünite içerisinde ilgi duymadıkları ilk konuyu % 83,6’lık oranla “Şiirde Gelenek”; ikinci konuyu % 81,8 oranında “Şiirde Tema”; üçüncü konuyu % 80,5 oranında “Manzume ve Şiir” olarak ifade etmişlerdir. Dokuzuncu sınıf öğrencileri, ders kitaplarındaki ikinci üniteye ait konu başlıklarına % 75,2 ile % 83,6 oranları arasında ilgi duymamaktadırlar. Tablo 4.1.5’teki bulgulara göre, dokuzuncu sınıf öğrencilerinin ikinci ünitenin konularına karşı genel olarak ilgilerinin az olduğu söylenebilir. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 21,07 oranında ilgi duyarken; % 78,93 oranında ilgi duymamaktadır. Birinci ünite (bkz. Tablo 4.1.3.) ile ikinci ünite arasında öğrencilerin ilgi oranları arasında benzerlik söz konusudur. Genel olarak öğrenciler arasında şiir metinlerinin sevilip okunulduğu düşünülse de, tabloya göre şiir metinlerinin teorik olarak ele alınması ve incelenmesi; öğrenciler tarafından ilgi duyulmamaktadır. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir)” adlı ikinci ünitesine karşı ilgi duymama nedenlerine dair bulgular Tablo 4.1.6’da verilmiştir. 38 Tablo 4.1.6. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri Konu işlenirken değişik araç gereç kullanılmadığından 63 54 38 33 26 % 9,5 18,2 8,2 14,0 12,0 8,4 7,3 5,8 Şiirde Ahenk (Ses ve f 78 50 54 51 44 55 33 20 Ritm) % 17,3 11,1 12,0 11,3 9,8 12,2 7,3 4,4 Şiir Dili f 79 63 45 61 48 19 33 28 % 17,5 14,0 10,0 13,5 10,6 4,2 7,3 6,2 f 76 52 70 58 53 36 45 14 % 16,9 11,5 15,5 12,9 11,8 8,0 10,0 3,1 f 75 70 28 61 52 35 36 18 % 16,6 15,5 6,2 13,5 11,5 7,8 8,0 4,0 67 76 58 64 33 35 32 23 % 14,9 16,9 12,9 14,2 7,3 7,8 7,1 5,1 f 69 57 45 64 49 57 42 22 % 15,3 12,6 10,0 14,2 10,9 12,6 9,3 4,9 f 72 58 57 47 41 60 22 18 % 16,9 12,9 12,6 10,4 9,1 13,3 4,9 4,0 f 57 66 52 57 34 43 38 31 % 12,6 14,6 11,5 12,6 7,5 9,5 8,4 6,9 f 61 52 55 71 69 41 23 25 % 13.5 11,5 12,2 15,7 15,3 9,1 5,1 5,5 Manzume ve Şiir f 45 59 59 72 83 54 43 21 Örnekleri İnceleme % 10,0 13,1 13,1 16,0 18,4 12,0 9,5 4,7 Şiirde Yapı Şiirde Tema Şiirde Gerçeklik ve Anlam f Şiirde Gelenek Yorum Metin ve Şair Manzume ve Şiir * Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir. 39 Konuyu anlamadığımdan 37 Konuyu sevmediğimden 82 Konuda aktif olmadığımdan 43 Şiir ve Zihniyet Konunun içeriğinden f Konunun işleniş yönteminden Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden Kitaba seçilen metinlerden dolayı İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ Dokuzuncu sınıf öğrencileri, ikinci ünite içerisinde en fazla ilgi duymadıkları konu başlıklarını “Şiirde Gelenek”, “Şiirde Tema” ve “Manzume ve Şiir” (bkz. Tablo 4.1.5) olarak ifade etmişlerdir. Bu konu başlıklarına öğrencilerin ilgi duymama nedenleri arasında benzerlikler söz konusudur. Öğrenciler, ikinci ünitede ilgi duymadıkları konular içerisinde ilk sırada yer alan “Şiirde Gelenek” konusuna öncelikli olarak, 1. Konunun işleniş yönteminden (% 15,3) 2. Konuyu sevmediğimden (% 14,2) 3. Konunun içeriğinden (% 12,6) ve 4. Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden (% 12,6) nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir. Öğrenciler, bu ünitede ilgi duymadıkları ikinci konu olan “Şiirde Tema”ya öncelikli olarak 1. Konunun işleniş yönteminden (% 16,6) 2. Konunun içeriğinden (% 15,5) 3. Konuyu sevmediğimden (% 13,5) nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir. Öğrencilerin ikinci ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü konu başlığı ise, “Manzume ve Şiir”dir. Öğrencilerin bu konuya ilgi duymamalarında öne çıkan üç neden, 1. Konuyu sevmediğimden (% 15,7) 2. Konuyu anlamadığımdan (% 15,3) 3. Konunun işleniş yönteminden (% 13,5)’dir. Öğrencilerin ikinciyi üniteye ait konulara ilgi duymama nedenleri arasında konuların işlenişinde kullanılan yöntemlerden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmeleri, Türk Edebiyatı dersinde kullanılan yöntem ve tekniklerin ne kadar önemli olduğunu bize göstermektedir. Farklı ve öğrencilerin konuya ilgilerini toplayacak yöntemler uygulanmadıkça, konunun içeriği de anlaşılmaz ve karmaşık bir yapıya dönüşecektir. 40 Bunun sonucu olarak da öğrenciler, işledikleri konuya karşı ilgisiz kalacak ve sevmeyeceklerdir. Tıpkı öğrencilerin Tablo 4.1.6’ da ifade ittiği gibi. Öğrencilerin “Şiirde Gelenek” konusunu “günlük hayatla ilişkilendirememesi” de konuyu sevmemesi için önemli bir gerekçedir. Yine bu konuda da yöntem çeşitliliğinin azlığı ve yöntemlerin etkili olarak kullanılamaması önemli bir problem olarak ortaya çıkmaktadır. Tablo 4.1.6’ daki verilere dayanarak öğrencilerin “Manzume ve Şiir” konusunu anlamakta güçlük çektiğini söyleyebiliriz. Çünkü öğrenciler, konuyu hem anlamamakta hem de anlamadıklarından dolayı sevmediklerini ifade etmişlerdir. Tablo 4.1.7’de dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler” adlı üçüncü ünitesine karşı ilgi düzeylerinin dağılımı görülmektedir. 41 Tablo 4.1.7. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri İLGİ DUYUYORUM İLGİ DUYMUYORUM Toplam 76 375 451 16,9 83,1 100,0 69 382 451 % 15,3 84,7 100,0 Yapı (Olay Örgüsü, Kişiler, Mekân, Zaman) f 104 347 451 % 23,1 76,9 100,0 Tema f 107 344 451 % 23,7 76,3 100,0 f 116 335 451 % 25,7 74,3 100,0 86 365 451 % 19,1 80,9 100,0 f 139 312 451 % 30,8 69,2 100,0 f 103 348 451 % 22,8 77,2 100,0 Anlatmaya Bağlı Edebî Metin Örneklerini İnceleme f 112 339 451 % 24,8 75,2 100,0 Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Karagöz ve Seyirlik Oyunlarından Modern Tiyatro Metinlerine) f 104 347 451 % 23,1 76,9 100,0 Göstermeye Bağlı Edebî Metinleri Tanıma (Tiyatro) f 121 330 451 % 26,8 73,2 100,0 Göstermeye Bağlı Edebî Metin f Örneklerini İnceleme % 112 339 451 24,8 75,2 100,0 Toplam f 1249 4163 5412 % 23,07 76,93 100,0 Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma % Metin ve Zihniyet f Dil ve Anlatım Metin ve Gelenek Anlama ve Yorumlama Metin ve Yazar f f 42 Dokuzuncu sınıfın üçüncü ünitesinde on iki konu başlığı yer almaktadır. Dokuzuncu sınıf öğrencileri, Tablo 4.1.7’de yer alan on iki konu başlığından en çok % 30,8 oranında “Anlama ve Yorumlama”, % 26,8 oranında “Göstermeye Bağlı Edebî Metinleri Tanıma (Tiyatro)” ve % 25,7 oranında olay çevresinde oluşan edebî metinlerin “Dil ve Anlatım” konusuna ilgi duymaktadırlar. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin, üçüncü ünite içerisinde ilgi duymadıklarını en yüksek oranda belirttikleri ilk konu “Metin ve Zihniyet” (% 84,7); ikinci konu “Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma” (% 83,1) ; üçüncü konu ise “Metin ve Gelenek” (% 80,9) konusudur. Öğrenciler, üçüncü ünite içerisindeki on iki konu başlığına % 69,2 ile % 84,7 oranları arasında ilgi duymamaktadırlar. En ilgi duyulan konu olan “Anlama ve Yorumlama” konusuna ilgi duymadığını belirten öğrencilerin oranının (% 69,2) bir hayli yüksek olduğu görülmektedir. Bu bulgulardan yola çıkarak, dokuzuncu sınıf öğrencilerinin üçüncü ünitenin konularına karşı genel olarak ilgilerinin az olduğu ifade edilebilir. Üçüncü ünitenin tamamına ilişkin bir değerlendirme yapıldığında öğrencilerin bu üniteye, % 23,07 oranında ilgi duyduğu; % 76,93 oranında ilgi duymadıkları söylenebilir. Öğrenciler, ikinci ünitede “Şiir ve Gelenek” konusunda olduğu gibi (bkz. Tablo 4.1.5) üçüncü ünitede de “Metin ve Gelenek” konusundan zevk almamaktadırlar. Bu konuya öğrencilerin neden ilgi duymadıkları ise Tablo 4.1.8’de açıklanmıştır. Tablo 4.1.8’de dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler” adlı üçüncü ünitesine karşı ilgi duymama nedenlerine dair bulgular yer almaktadır. 43 Tablo 4.1.8. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri Konuda aktif olmadığımdan Konuyu sevmediğimden Konuyu anlamadığımdan Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden Konu işlenirken değişik araç gereç kullanılmadığından Kitaba seçilen metinlerden dolayı Metin ve Zihniyet Konunun içeriğinden Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma Konunun işleniş yönteminden İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ f 44 53 72 75 50 55 47 30 % 9,8 11,8 16,0 16,6 11,1 12,2 10,4 6,7 f 67 45 35 9,5 12,9 19,1 8,0 14,0 10,0 7,8 54 43 % Yapı (Olay Örgüsü, Kişiler, Mekân, Zaman) f Tema f 14,9 67 % 72 Metin ve Yazar 67 63 61 24 23 9,5 13,5 5,3 5,1 33 44 45 17 16,0 14,4 14,0 7,8 7,3 9,8 10,0 3,8 53 37 30 29 30 14,9 11,1 14,6 11,8 8,2 6,7 6,4 6,7 46 62 42 28 14,0 10,0 11,5 12,6 10,2 13,7 9,3 6,2 65 19 27 f 63 f 61 65 36 35 67 % Anlama ve Yorumlama 78 86 63 f % Metin ve Gelenek 58 14,9 12,0 17,3 14,9 % Dil ve Anlatım 43 50 45 40 66 52 62 57 49 23 % 13,5 8,9 13,7 10,9 5,1 14,4 4,2 6,0 f 113 62 60 37 31 17 8 % 25,1 13,7 11,5 13,3 8,2 6,9 3,8 1,8 Anlatmaya Bağlı Edebî Metin Örneklerini İnceleme f 44 78 35 43 23 22 % 9.8 16,0 14,4 17,3 7,8 9,5 5,1 4,9 Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Karagöz ve Seyirlik Oyunlarından Modern Tiyatro Metinlerine f 29 73 52 33 29 % 6,4 11,1 13,7 14,6 16,2 11,5 7,3 6,4 Göstermeye Bağlı Edebî Metinleri Tanıma (Tiyatro) f 51 45 21 8,2 10,0 4,7 Göstermeye Bağlı Edebî Metin Örneklerini İnceleme f % 72 52 50 55 65 62 56 66 57 49 11,3 12,2 12,4 12,6 10,9 45 % 89 42 40 32 17 10,0 12,4 12,6 19,7 9,3 8,9 7,1 3,8 * Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir. 44 56 57 37 Tablo 4.1.8’e göre öğrenciler, üçüncü ünite içerisinde en fazla ilgi duymadıkları konu başlıklarını “Metin ve Zihniyet”, “Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma” ve “Metin ve Gelenek” olarak ifade etmişlerdir. Bu konu başlıklarına öğrencilerin ilgi duymama nedenleri arasında en çok “konuyu sevmediğimden” ve “konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden” nedenleri ön plana çıkmıştır. Öğrenciler, üçüncü ünitede ilgilerinin en az olduğu konular içerisinde ilk sırada yer alan “Metin ve Zihniyet” konusuna ilgi duymama nedeni olarak ilk üç sırada, 1. Konuyu sevmediğimden (% 19,1) 2. Konunun işleniş yönteminden (% 14,9) 3. Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden (% 14,0) ifade etmişlerdir. Öğrenciler, bu ünitede ilgi duymadıkları ikinci konu olan “Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma”ya öncelikli olarak 1. Konuyu sevmediğimden (% 16,6) 2. Konuda aktif olmadığımdan (% 16,0) 3. Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden (% 12,2) nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir. Öğrencilerin üçüncü ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü konu ise, “Metin ve Gelenek”tir. Öğrencilerin bu konuya ilgi duymamalarında öncelikli olan ilk üç neden, 1. Konunun işleniş yönteminden (% 14,0) 2. Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden (% 13,7) 3. Konuyu sevmediğimden (% 12,6)’dır. Üçüncü ünitede öğrencilerin ifadelerine göre, öncelikli olarak ilgi duymadıkları konulara ilgi duymama nedenleri içerisinde anlatılanları günlük hayatla ilişkilendirememeleri öğrenciler için ciddi bir sorundur. Tablodaki verilere dayanarak, gerek sınıflandırmaya dayanan “Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma” konusu gerekse Türk Edebiyatı öğretmenleri için de yeni olan Türk 45 Edebiyatı Öğretim Programında inceleme metodolojisi içerisinde terim olarak ilk kez karşılaştıkları “Metin ve Zihniyet” ve “Metin ve Gelenek” konusu, örneklerle ve işleniş yöntemi ile günlük hayatla ilişkilendirilememiş görülmektedir. Bu durumun öğrencilerin konuya olan ilgisinin azalmasına neden olmuş olabileceği söylenebilir. Anlatılanları düşünce dünyasında somutlaştıramayan öğrenciler, konulara karşı ilgi duymadıklarını ve sevmediklerini rahatlıkla ifade etmektedirler. İkinci ünitede öğrenciler, konulara ilgi duymama nedenleri arasında önceliği, “konunun işleniş yöntemine” verirken; üçüncü ünitede “konunun işleniş yöntemi” de etkili olmakla birlikte önceliği, “konuyu sevmemek” ve “konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendirememek” seçeneklerine vermişlerdir. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Öğretici Metinler” adlı dördüncü ünitesine karşı ilgi düzeylerine ilişkin bulgular Tablo 4.1.9’da verilmiştir. 46 Tablo 4.1.9. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri Metin ve Zihniyet İLGİ İLGİ DUYUYORUM DUYMUYORUM 80 371 451 17,7 82,3 100,0 57 393 451 12,7 87,3 100,0 88 363 451 19,5 80,5 100,0 87 364 451 19,3 80,7 100,0 73 378 451 % 16,2 83,8 100,0 f 117 334 451 % 25,9 74,1 100,0 81 370 451 % 18,0 82,0 100,0 f 129 322 451 % 28,6 71,4 100,0 f 105 346 451 % 23,3 76,7 100,0 f 817 3241 4058 20,13 79,87 100,0 f % Yapı (Plan) f % Ana Düşünce f % Dil ve Anlatım f % Metin ve Gelenek Anlam Metin ve Yazar Yorum Öğretici Metin Örneklerini İnceleme f f Toplam Karşılaştırma Toplam % 47 Dokuzuncu sınıf Türk Edebiyatı dersinin dördüncü ünitesinde öğrenciler, öğretici metinleri inceleme yöntemini öğrenmektedir. Dördüncü ünite içerisinde dokuz konu başlığı yer almaktadır. Dokuzuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin dördüncü ünitesi içerisindeki dokuz konudan en fazla % 28,6 oranıyla “Yorum” başlıklı konuya ilgi duymaktadır. Öğrenciler, ikinci sırada % 25,9 oranıyla “Anlam”; üçüncü sırada ise % 23,3 ile “Öğretici Metin Örneklerini İnceleme Karşılaştırma” başlıklı konuya ilgi duymaktadırlar. Dokuzuncu sınıf öğrencileri, dördüncü ünite içerisinde ilgi duymadıkları ilk konuyu % 87,3 oranında “Yapı (Plan)”; ikinci konuyu % 83,8 oranında “Metin ve Gelenek”; üçüncü konuyu % 80,5 oranında “Metin ve Zihniyet” olarak ifade etmişlerdir. Dokuzuncu sınıf öğrencileri, dördüncü üniteye ait konu başlıklarına % 71,4 ile % 87,3 oranları arasında ilgi duymamaktadırlar. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin öğretici metinleri ele alan dördüncü ünitenin konuları karşı genel olarak ilgilerinin az olduğunu söyleyebiliriz. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 20,13 oranında ilgi duyarken; % 79,87 oranında ilgi duymamaktadır. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Öğretici Metinler” adlı dördüncü ünitesine ait konulara karşı ilgi duymama nedenlerine dair bulgular Tablo 4.1.10’da yer almaktadır. 48 Tablo 4.1.10. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri Konu işlenirken değişik araç gereç kullanılmadığından 66 43 52 20 19 % 18,0 14,0 11,5 14,6 9,5 12,5 4,4 4,2 Yapı (Plan) f 55 80 58 69 50 51 37 14 % 12,2 17,7 12,9 15,3 11,1 11,3 8,2 3,1 Ana Düşünce f 58 59 48 54 35 63 45 24 % 12,9 13,1 10,6 12,0 7,8 14,0 10,0 5,3 Dil ve Anlatım f 66 58 56 50 39 50 50 45 % 14,6 12,9 12,4 11,1 8,6 11,1 11,1 10,0 Metin ve Gelenek f 72 55 46 59 52 59 32 12 % 16,0 12,2 10,2 13,1 11,5 14,1 7,1 2,7 Anlam f 70 41 47 61 51 57 30 23 % 15,5 9,1 10,4 13,5 11,3 12,6 6,7 5,1 Metin ve Yazar f 80 48 39 65 34 54 40 23 % 17,7 10,6 8,6 14,4 7,5 12,0 8,9 5,1 Yorum f 58 50 53 68 25 38 24 29 % 12,9 11,1 11,8 15,1 5,5 8,4 5,3 6,4 Öğretici Metin Örneklerini f 60 62 37 58 49 47 43 29 İnceleme Karşılaştırma % 13,3 13,7 8,2 12,9 10,6 10,4 9,5 6,4 * Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir. 49 Konuyu anlamadığımdan 52 Konuyu sevmediğimden 63 Konuda aktif olmadığımdan Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden f Konunun içeriğinden 81 Konunun işleniş yönteminden Metin ve Zihniyet Kitaba seçilen metinlerden dolayı İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ Tablo 4.1.10’a göre, öğrenciler, dördüncü ünitede ilgilerinin en az olduğu konu başlıkları içerisinde önceliği “Yapı (Plan)”, “Metin ve Gelenek” ve “Metin ve Zihniyet”e vermişlerdir. Bu konu başlıklarına öğrencilerin ilgi duymama nedenleri arasında en çok “konunun içeriğinden dolayı ilgi duymama” nedeni ön plana çıkmaktadır. Öğrenciler, dördüncü ünitede ilgilerinin en az olduğu konular içerisinde ilk sırada yer alan “Yapı (Plan)” konusuna ilgi duymama nedeni olarak ilk üç sırada, 1. Konunun içeriğinden (% 17,7) 2. Konuyu sevmediğimden (% 15,3) 3. Konuda aktif olmadığımdan (% 12,9) ifade etmişlerdir. Öğrenciler, bu ünitede ilgi duymadıkları ikinci konu olan “Metin ve Gelenek”e öncelikli olarak 1. Konunun işleniş yönteminden (% 16,0) 2. Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden (% 14,1) 3. Konunun içeriğinden (% 12,2) nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir. Öğrencilerin dördüncü ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü konu ise, “Metin ve Zihniyet”tir. Öğrencilerin bu konuya ilgi duymamalarında öncelikli olan ilk üç neden, 1. Konunun işleniş yönteminden (% 18,0) 2. Konunun içeriğinden (% 14,0) 3. Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden (% 12,5)’dir. Üçüncü ünitede olduğu gibi dördüncü ünitede de öğrenciler, “Metin ve Zihniyet” ile “Metin ve Gelenek” konularına ilgi duymama nedenleri içerisinde anlatılanları, günlük hayatla ilişkilendirememelerini en önemli sorun olarak görmektedirler. Tablo 4.1.10’daki verilere dayanak, öğrencilerin, öğretici metinlere ait ünite anlatılırken “konunun işleniş yöntemine” yeteri kadar önem verilmediğini ifade ettiklerini söyleyebiliriz. Öğretici metinlerin yapısına ait konuda ise öğrenciler, konunun içeriğinden dolayı, bu konuya ilgilerinin az olduğunu ifade etmektedirler. 50 Öğretici metinlerde konunun işleniş yönteminden kaynaklanan bir problemin var olduğunu ve bunun sonucu olarak da öğrencilerin konunun içeriğine karşı ilgisiz kalmalarına neden olduğunu söyleyebiliriz. Konunun işlenişinden kaynaklanan yöntemin doğru belirlenememesinden kaynaklanan sorunlardan dolayı da öğrenciler, konuyu, günlük hayatları ile ilişkilendirememektedir. Bu durumun öğrencilerin konuya olan ilgisinin azalmasına neden olduğu söylenebilir. Üçüncü ünitede öğrenciler, konulara ilgi duymama nedenleri arasında önceliği, “konuyu sevmemek” ve “konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendirememek” nedenlerine verirken; dördüncü ünitede önceliği tıpkı ikinci ünitede olduğu gibi tekrar “konunun işleniş yöntemi” nedenine vermişlerdir. Aşağıda, dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine ilgi duyma veya ilgi duymama nedenlerini açıklamaya yardımcı olacağı düşünülen konulardan elde edilen bulgulara yer verilmiştir. Bu kapsamda öncelikle bir yılda okunan kitap sayısı ile ilgili bulgulara yer verilmiştir. Tablo 4.1.11’de dokuzuncu sınıf öğrencilerinin bir yılda kaç kitap okuduklarına dair veriler bulunmaktadır. Tablo 4.1.11. Ankete Katılan Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda Okuduğu Kitap Sayısı Okunan kitap sayısı f % 1-4 88 19,5 5–9 87 19,3 10 – 14 83 18,4 15 – 19 51 11,3 20 – 25 48 10,6 25’ten fazla 37 8,2 Hiç okumam 57 12,6 451 100,0 Toplam 51 Tablo 4.1.11’e göre öğrencilerin % 19,5’i yılda 1-4 arasında değişen sayıda kitap okuduklarını belirtirken, % 19,3’ü 5-9 arasında değişen sayıda kitap okuduklarını ifade etmişlerdir. “Hiç kitap okumam” diyenlerin oranı ise % 12,6’dır. Dünyaca kabul edilmiş “iyi okuyucu” tanımlaması, 20’nin üzerinde kitap okuyanlar içindir. 2 Bu tabloda ise 20’nin üzerinde kitap okuyanların oranı % 18, 8’dir. Tablo 4.1.12’de dokuzuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notları ile yıllık okudukları kitap sayıları arasındaki fark olup olmadığı görülmektedir. Tablo 4.1.12. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Karne Notu ile Yıllık Okuma Düzeyleri 1-4 5-9 10-14 15-19 20-25 25'ten fazla Hiç okumam Toplam f f f f f f f f % % % % % % % % 1 13 17,3 5 6,7 12 16,0 25 33,3 2 2,7 1 1,3 17 22,7 2 13 17,3 5 6,7 12 16,0 25 33,3 2 2,7 1 1,3 17 22,7 3 25 26,0 27 28,1 11 11,5 11 11,5 12 12,5 1 1,0 9 9,4 4 24 25,0 15 15,6 23 24,0 5 5,2 13 13,5 7 7,3 9 9,4 5 7 7,3 16 16,7 21 21,9 6 6,3 18 18,8 15 15,6 13 13,5 Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notu χ2=105,89 2 75 100,0 88 100,0 96 100,0 96 100,0 96 100,0 p=0,000 “Okuma alışkanlığını değerlendirmede ölçüt: çok okuyan 1 yılda 21 ve daha fazla kitap okuyan kişi, orta düzeyde okuyucu 1 yılda 6-20 kitap okuyan kişi, az okuyan 1 yılda 1-5 kitap okuyan kişi, okuyucu olmayan, hiç kitap okumayan kişi” (Çocuk Vakfı: 2006). 52 Dokuzuncu sınıf öğrencisinden % 16,62’sinin birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notu “1”; % 19,51’inin “2”; % 21,28’inin “3”; % 21,28’inin “4” ve % 21,28’inin “5”tir. Tabloya göre, not ortalaması “1” olan öğrenciler, yılda en çok % 33,3 oranında 15-19 arasında değişen bir sayıda kitap okumaktadırlar. % 22,7’si ise “hiç okumamakta”dır. 20 ve üzeri kitap okuyan öğrenci oranı (2,7+1,3) % 4,0’dır. Not ortalaması “2” olan öğrenciler, yılda en fazla % 27’3 oranında 5-9 arasında kitap okumaktadırlar. Bu öğrencilerin % 10,2’si “hiç kitap okumaz”ken, %18,2 (3,4+14,8) gibi yüksek bir oran 20 ve üzeri kitap okumaktadır. Not ortalaması “3” olan öğrenciler, en yüksek oranda (% 28,1) bir yılda en çok 5-9 kitap okuduklarını belirtmişlerdir. Bu öğrencilerin % 9,4’ü “hiç kitap okumamakta”dır. 20 ve üzeri kitap okuyan öğrenci oranı (12,5+1,0) % 13,5’tir. Not ortalaması “4” olan öğrenciler, en yüksek oranda (% 25’0) en fazla 1-4 arasında kitap okumaktadırlar. Bu öğrencilerin % 9,4’ü “hiç okumaz”ken, % 20,8’i (13,5+7,3) 20 ve üzeri kitap okumaktadır. Not ortalaması “5” olan öğrenciler, en yüksek oranda (% 21,9) bir yılda en çok 10-14 arasında kitap okumaktadır. Bu öğrencilerin % 13,9’u “hiç kitap okumadığını” belirtmiştir. 20 ve üzeri kitap okuyan öğrenci oranı (18,8+15,6) % 34,4’tür. Bu bulgulara göre, dokuzuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notu ile bir yılda okudukları kitap sayısı arasında anlamlı bir fark olup olmadığı incelendiğinde anlamlı bir fark olduğu bulunmuştur ( χ2=105,896, p<0,05). Ayrıca gruplar arasında çok düşük (yokumsanabilecek) pozitif yönde bir ilişki vardır (p=0,005; r=0,13). Not ortalaması düşük olan (bir) öğrenciler, yılda en fazla % 33,3 oranında 15-19 arasında kitap okurken; not ortalaması dört gibi yüksek olan öğrenciler yılda en fazla % 25,0 oranı ile 1-4 arasında kitap okumaktadır. Yine not ortalaması dört olan öğrenciler, yılda en fazla 1-4 arasında kitap okuduklarını ifade ederken, not ortalaması beş olan öğrenciler yılda en fazla dünya standartlarınca da kabul görmüş olan 20 ve üzeri kitabı % 34,4’ü okumaktadır. 53 Tablo 4.1.13’te dokuzuncu sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine göre yıllık okudukları kitap sayılarının dağılımı verilmiştir. Tablo 4.1.13. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Yıllık Okuma Düzeyleri Genel Lise Fen Lisesi Sosyal Bilimler Lisesi Anadolu Lisesi Spor Lisesi Anadolu Öğretmen Lisesi Meslek Lisesi 25'ten Hiç 1-4 5-9 10-14 15-19 20-25 fazla okumam f f f f f f f % % % % % % % 36 26 27 13 14 12 22 24,0 17,3 18,0 8,7 9,3 8,0 14,7 0 6 1 2 3 8 4 ,0 25,0 4,2 8,3 12,5 33,3 16,7 0 7 11 0 0 0 0 ,0 38,9 61,1 ,0 ,0 ,0 ,0 6 13 2 6 10 10 0 12,8 27,7 4,3 12,8 21,3 21,3 ,0 2 2 1 0 0 1 6 16,7 16,7 8,3 ,0 ,0 8,3 50,0 3 5 7 0 0 0 5 15,0 25,0 35,0 ,0 ,0 ,0 25,0 41 28 34 30 21 6 20 22,8 15,6 18,9 16,7 11,7 3,3 11,1 Dokuzuncu sınıf öğrencisinden % 33,25’i genel lise, % 5,32’si fen lisesi, % 3,99’u sosyal bilimler lisesi, % 10,42’si Anadolu lisesi, % 2,66’sı spor lisesi, % 4,43’ü Anadolu öğretmen lisesi ve % 39,91’i meslek lisesine devam etmektedir. 54 Tablo 4.1.13’e göre, genel liseye devam eden öğrenciler, yılda en çok % 24,0 oranında 1-4 arasında kitap okumaktadırlar. % 14,7’si ise “hiç okumamakta”dır. 20 ve üzeri kitap okuyan öğrenci oranı (9,3+8,0) % 17,3’tür. Fen lisesine devam eden öğrenciler, bir yılda en çok kitap okuyan öğrenci grubu içerisindedir. Fen lisesi öğrencileri bir yılda % 33’3 oranında 25’ten fazla kitap okumaktadırlar. Bu öğrencilerin % 16,7’si “hiç kitap okumaz”ken, % 45,8 (12,5+33,3) gibi yüksek bir oranı 20 ve üzeri kitap okumaktadır. Sosyal bilimler lisesine devam eden öğrencilerin bir yılda en çok okudukları kitap sayısı (% 61,1) 10-14 arasıdır. Anadolu lisesi öğrencilerinin 27’7’si 5-9 arasında kitap okurken % 42,6’sı (21,3+21,3) 20 ve üzeri kitap okumaktadır. Spor lisesi öğrencileri, ankete katılan öğrenciler arasında en az kitap okuyan grubu temsil etmektedir. Bu öğrencilerin % 50,0’si hiç kitap okumazken, % 8,3’ü 25’ten fazla kitap okumaktadır. Anadolu öğretmen lisesi öğrencileri, yılda en fazla (% 35,0) 10-14 arasında kitap okumakta; % 25’i hiç kitap okumamakta”dır. Bir diğer önemli bulgu, Anadolu öğretmen lisesi öğrencileri arasında 20 ve üzeri kitap okuyan öğrencinin hiç olmamasıdır. Meslek lisesine devam eden öğrencilerin bir yılda en çok okudukları kitap sayısı % 22,8 oranında 1-4 arasıdır. Hiç kitap okumayan öğrenci oranı % 11,1; 20 ve üzeri kitap okuyan öğrenci oranı % 15,0 (11,7+3,3)’dir. Tablodaki okul türlerine göre en ilginç veri, Anadolu öğretmen lisesine aittir. Bu öğrencilerin kitap okuma düzeylerinin düşük olması ilginçtir. Tablodaki oranlar, bize göre, bu konuda daha büyük bir örneklemle derinlemesine bir araştırma yapılmasına ihtiyaç olduğunu göstermektedir. Tablo 4.1.14’te dokuzuncu sınıf öğrencilerinin okul türlerine göre Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeylerinin dağılımı verilmiştir. 55 Tablo 4.1.14. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri Genel Lise Fen Lisesi Sosyal f % f İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum Toplam 122 28 150 Satır % 81,3 18,7 100,0 Sütün % 36,6 23,7 33,3 24 0 24 Satır % 100,0 ,0 100,0 Sütün % 7,2 ,0 5,3 f 10 8 18 f Bilimler Satır % 55,6 44,4 100,0 Lisesi Sütün % 3,0 6,8 4,0 f 33 14 47 Satır % 70,2 29,8 100,0 Sütün % 9,9 11,9 10,4 f 11 1 12 Satır % 91,7 8,3 100,0 Sütün % 3,3 ,8 2,7 Anadolu f 15 5 20 Öğretmen Satır % 75,0 25,0 100,0 Lisesi Sütün % 4,5 4,2 4,4 f 118 62 180 Satır % 65,6 34,4 100,0 Sütün % 35,4 52,5 39,9 f 333 118 451 Satır % 73,8 26,2 100,0 Sütün % 100,0 100,0 100,0 Anadolu Lisesi Spor Lisesi Meslek Lisesi Toplam χ2=14,680 p=0,000 Tablo 4.1.14’teki bulgulara göre, dokuzuncu sınıf öğrencilerinin okul türleri ile Türk Edebiyatı dersine karşı ilgi duyup duymamaları arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde önemli bir fark görülmektedir (χ2=14,680; p=0,000). 56 Okul türleri ile öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgileri arasında pozitif yönlü çok zayıf bir ilişkiden de söz edilebilir (p=0,001; r=0,16). Tablodaki oransal verilere göre, Türk Edebiyatı dersine sosyal bilimler lisesi öğrencileri % 44,4; meslek lisesi öğrencileri % 34,4; Anadolu lisesi öğrencileri % 29,8; Anadolu öğretmen lisesi öğrencileri % 25,0; genel lise öğrencileri % 18,7; spor lisesi öğrencileri % 8,3 oranında ilgi duymaktadır. Fen lisesi öğrencilerinin ise Türk Edebiyatı dersine karşı hiç ilgi duymamaktadırlar (% 0,0). Fen lisesi öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeylerinin düşük olmasını Kahraman Maraş’taki öğretmenler (MEB, 2008:60), “Fen Bilimleri alanı öğrenciler ÖSS’de çıkan soruların kendilerini ilgilendirmediği gerekçesiyle Türk Edebiyatı dersine yeterince ilgi göstermeyebiliyor” şeklinde açıklamışlardır. Tablo 4.1.15’te dokuzuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem karne notlarına göre Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeylerinin dağılımı verilmiştir. 57 Tablo 4.1.15. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Karne Notlarına Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri Birinci Dönem Karne Notu f İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum Toplam 71 4 75 Satır % 94,7 5,3 100,0 Sütün % 21,3 3,4 16,6 71 17 88 Satır % 80,7 19,3 100,0 Sütün % 21,3 14,4 19,5 74 22 96 Satır % 77,1 22,9 100,0 Sütün % 22,2 18,6 21,3 64 32 96 Satır % 66,7 33,3 100,0 Sütün % 19,2 27,1 21,3 53 43 96 Satır % 55,2 44,8 100,0 Sütün % 15,9 36,4 21,3 f 333 118 451 Satır % 73,8 26,2 100,0 Sütün % 100,0 100,0 100,0 % f 1 2 3 4 5 Toplam χ2=34,302 f f f f p=0,000 Tablo 5.1.15’deki sonuçlara göre, dokuzuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notları ile Türk Edebiyatı dersine karşı ilgi duyup duymamaları arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde önemli bir fark görülmektedir 58 (χ2=34,302; p=0,000). Ayrıca değişkenler arasında pozitif yönde zayıf bir ilişki vardır (p=0,000; r=0,29). Tablodaki verilere göre, Türk Edebiyatı dersine, not ortalaması “5” olan öğrencilerin % 44,8’i; not ortalaması “4” olan öğrencilerin % 33,3’ü; not ortalaması “3” olan öğrencilerin % 22,9’u; not ortalaması “2” olan öğrencilerin % 19,3’ü; not ortalaması “1” olan öğrencilerin % 5,3’ü ilgi duymaktadır. Bu sonuçlar beklenen bir durumdur. Tablo 4.1.16’ya göre, Türk edebiyatı dersinde başarılı olan öğrenciler, derse karşı da ilgililer. Başarı düzeyi düştükçe ilgi oranları da düşmektedir. Öğrencilerin derse ilgileri ile başarıları arasında pozitif yönlü düşük bir ilişki söz konusudur. Tablo 4.1.16’da dokuzuncu sınıf öğrencilerinin okuma düzeylerine göre Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin dağılımı verilmiştir. 59 Tablo 4.1.16. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okuma Düzeylerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgileri İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum Toplam 47 10 57 Satır % 82,5 17,5 100,0 Sütün % 14,1 8,5 12,6 57 31 88 Satır % 64,8 35,2 100,0 Sütün % 17,1 26,3 19,5 57 30 87 Satır % 65,5 34,5 100,0 Sütün % 17,1 25,4 19,3 65 18 83 Satır % 78,3 21,7 100,0 Sütün % 19,5 15,3 18,4 44 7 51 Satır % 86,3 13,7 100,0 Sütün % 13,2 5,9 11,3 30 18 48 Satır % 62,5 37,5 100,0 Sütün % 9,0 15,3 10,6 f 33 4 37 Satır % 89,2 10,8 100,0 Sütün % 9,9 3,4 8,2 f 333 118 451 Satır % 73,8 26,2 100,0 Sütün % 100,0 100,0 100,0 f Hiç okumam 1-4 f 5-9 f 10-14 15-19 20-25 25’ten fazla Toplam χ2=21,704 f f f p=0,001 Tablo 4.1.16’da, dokuzuncu sınıf öğrencilerinin bir yılda okudukları kitap sayısı ile Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeyleri arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde fark görülmektedir (χ2=21,704; p=0,001). 60 Tablodaki verilere göre, Türk Edebiyatı dersine bir yılda , “20-25” kitap okuyan öğrencilerin % 37,4’ü; “1-4” kitap okuyan öğrencilerin % 35,2’si; “5-9” kitap okuyan öğrencilerin % 34,5’i; “10-14” kitap okuyan öğrencilerin % 21,7’si; “Hiç okumayan” öğrencilerin % 17,5’i; “15-19” kitap okuyan öğrencilerin % 13,7’si “25 ve üzeri” kitap okuyan öğrencilerin % 10,8’i ilgi duymaktadır. Öğrencilerin kitap okumaları ile derse ilgileri arasında anlamlı bir ilişkiden söz edilememektedir. Araştırmanın veri toplama aracının üçüncü bölümünü “Türk Edebiyatı dersine ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz.” açık uçlu sorusu oluşturmaktadır. Tablo 4.1.17’de dokuzuncu sınıf öğrencilerinin kendi ifadeleri ile “Türk Edebiyatı dersine ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz.” sorusuna verdikleri cevaplar yer almaktadır. Dokuzuncu sınıf öğrencilerine yöneltilen açık uçlu soruya öğrencilerin pek çok önerileri olmuştur. Yazılan önerilerden frekansı 5 ve üzeri olanlar Tablo 4.1.17’de yer almıştır. 61 Tablo 4.1.17. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Ait Düşünceleri Türk Edebiyatı Dersine İlginizi Artırmak İçin Neler Yapılabilir? Lütfen Belirtiniz. f % Farklı/daha fazla araç gereç kullanarak. 62 5,4 Ders eğlenceli hâle getirilebilir, böylece konular daha kalıcı olur. 60 5,2 Öğrenci daha çok aktif olmalıdır. 51 4,5 Farklı yöntemler uygulanmalı. 50 4,4 Konular tiyatrolarla canlandırılarak. 45 3,9 Öğretmenin öğrenciye yakın olmasıyla. 45 3,9 Görsel materyallerden (slayt vb.) yararlanılabilir. 45 3,9 Günlük hayatla ilişkilendirilerek. 43 3,7 Hiçbir şey yapılamaz. 40 3,5 Zaten ilgiliyim. 38 3,3 Sayısal derslere ilgi duyduğum için Türk Edebiyatı dersine ilgi duymam mümkün değil. 37 3,2 Ders arasında edebiyatla ilgili (şair ve yazarlar) ilginç anekdotlar yararlı olabilir. 34 2,9 Grup çalışması yaparak. 34 2,9 Konuları anlayabilsem ilgim artar. 32 2,8 Bazı konular drama yöntemi ile anlatılabilir. 32 2,8 Bilgiye oyunla (kelime oyunu gibi) ulaşabiliriz. 32 2,8 Öğrenciye kitap okumayı sevdirecek yöntemler denenmeli. 31 2,7 Ders kitaplarında iyileştirilmeye gidilebilir. 29 2,5 Kitaptaki metinler ilgimizi çekecek şekilde seçilmeli. 29 2,5 Sevdiğimiz öğretmen dersimize girerse ilgimiz artar. 27 2,3 Şiir daha ağırlıklı olabilse 26 2,2 Teknolojiden daha çok yararlanılmalı. 25 2,2 Daha çok kitap okuyarak. 25 2,2 62 Edebiyatın ilgi çekici yönlerinden de bahsedilmeli. 23 2,0 Öğretmenin her öğrenciyle aynı seviyede ilgilenmesi. 22 1,9 Gözleme dayalı eğitim verilmeli. 18 1,5 Konular somutlaştırılarak anlatılabilir. 18 1,5 Konular daha basite indirgenerek en sade şekli ile anlatılabilir. 16 1,4 Dersimize giren öğretmenin alanında daha yeterli olması. 16 1,4 Öğretmenin konuya hazırlıklı gelmesi. 16 1,4 Sohbete yönelik bir yöntem denenmeli. 15 1,1 Ezberci anlatımdan uzaklaşarak. 13 1,1 Örneklerle konular zenginleştirilmeli. 13 1,1 Daha fazla etkinlik yapılabilir. 13 1,1 Daha çok tartışma ortamı yaratılarak. 10 0,8 Örnekler çok olmalı. 9 0,7 Yaşayan yazarlarımız veya şairlerimiz derse davet edilmeli. 9 0,7 Yaşayan yazar ve şairler ayda bir okulda konferans verebilir. 6 0,5 Konular uygulamalı işlenmeli. 6 0,5 Şema çizme yöntemi kullanılmalı. 5 0,4 Konular daha gerçekçi olmalı. 5 0,4 Toplam 1134 100,0 Grafik 4.1.1’de, Tablo 4.1.17’de dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin nasıl artacağına dair önerilerinin yedi ana başlık altında gruplandırılması yer almaktadır. 63 60 50 46 40 30 20 16,2 Ders kitabı 7,8 Diğer 3,7 5 Konuların gerçekle ilişkisi Öğretmenin yaklaşımı 5,2 Farklı araç gereç kullanılması 4,5 Dersin eğlenceli hâle getirilmesi 0 Farklı yöntemlerin uygulanması 10 Öğrencinin aktif olması 11,6 Grafik 4.1.1. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Ait Düşünceleri Açık uçlu soruya yazılan öneriler içerisinde, dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin artmasında önceliği, % 46 oranında dersin işlenişinde “farklı yöntemlerin uygulanması”nın faydalı olacağı ifadesi yer almaktadır. Açık uçlu soruya görüş bildiren Anadolu lisesi öğrencilerinden birisi, “Yazarların hayatı için piyes, şiir ve zihniyet için şiir dinletisi yapılabilir.”önerisinde bulunmaktadır. “Öğretmenin yaklaşımı” da % 16. 2 oranı ile öğrencilerin derse ilgilerinin artmasında önemli rol oynamaktadır. Derse ilgisi olan bir öğrenci, öğretmeni için “Öğretmenimi çok sevdiğim için derse ilgim zaten var.” ifadesini kullanmaktadır. Tablo 4.1.17’de görüldüğü gibi öğrenciler; öğretmenlerinden “öğrenciye yakın olmasını, her öğrenciyle aynı seviyede ilgilenmesini, konuyu anlatmaya istekli ve canlı olmasını ve konuya hazırlıklı gelmesini” istemektedirler. Dokuzuncu sınıf öğrencileri için, Türk edebiyatı dersine ilgili olmaları bakımından öğretmenin son derece önemli olduğu 64 ortaya çıkmıştır. Öğretmenler ise “ders sayılarının fazla oluşu, hazır materyallerin azlığı, öğretmene yardımcı kitapların verilmeyişi”ni (MEB, 2008:17) performanslarının azalmasına neden olarak göstermektedir. Öğrencilerin derse ilgilerinin nasıl artacağına ait üçüncü öncelikli görüş grubu % 11,6 oranı ile “farklı araç gereç kullanımı”dır. Bu kapsamda “Teknolojiden ve görsel materyallerden daha fazla yararlanılmalıdır.” önerisinde bulunmaktadırlar. Bu konuda Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının yaptığı çalışmada (MEB, 2008), ders öğretmenleri de çeşitli materyallere ihtiyaç olduğunu “Teknik yönden donanım yetersiz (a.g.e: s.20); Programda yer alan etkinliklerin uygulanması için gerekli olan malzemenin hazırlanmasında ve öğrencilerin bu kaynaklara ulaşmasında çevrenin ve okulların imkanları yetersiz kalmaktadır vb.” (a.g.e: 21). sözleri ile ifade etmektedirler. % 3,5 oranında öğrenciler, derse ilgilerinin artması için “Hiçbir şey yapılamaz.” derken, % 3,3’ü Türk edebiyatı dersine “Zaten ilgim var.” görüşünü bildirmişlerdir. 65 4.2. Onuncu Sınıf 4.2.1. Onuncu Sınıf Öğrenci Görüşlerinden Elde Edilen Bulgular ve Yorumlar Aşağıdaki tabloda anket uygulanan onuncu sınıf öğrencilerinin devam ettikleri okul türlerine ilişkin verilerin dağılımı yer almaktadır. Tablo 4.2.1. Ankete Katılan Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türleri f % Genel Lise 150 33,6 Fen Lisesi 15 3,4 Sosyal Bilimler Lisesi 18 4,0 Anadolu Lisesi 45 10,1 Spor Lisesi 18 4,0 Anadolu Öğretmen Lisesi 21 4,7 Meslek Lisesi 180 40,3 Toplam 447 100,0 Tablo 4.2.1’e göre; onuncu sınıf düzeyinde 550 öğrencinin araştırmamıza katkı sağlaması beklenirken çeşitli nedenlerden dolayı anketi 447 öğrenci cevaplandırmıştır. Bu sayı, araştırmamızın örneklemi açısından yeterli bir sayıdır. Tıpkı dokuzuncu sınıfta olduğu gibi onuncu sınıfta da okul türleri bakımından orantısal bir tercih yapılmıştır. Buna göre meslek liselerinden % 40,3; genel liselerden % 33,6; Anadolu liselerinden % 10,1; Anadolu öğretmen liselerinden % 4,7; sosyal bilimler liselerinden % 4,0; spor liselerinden % 4,0; fen liselerinden % 3,4 oranında öğrenci ankete katkı sağlamıştır. Verilere göre ankete katılan öğrencilerin okul türlerinin oranlarının sıralamasında birinci sırayı meslek liseleri, ikinci sırayı genel liseler, üçüncü sırayı ise Anadolu liseleri almaktadır. Tablo 4.2.2’de onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi birinci dönem karne notu dağılımları verilmiştir. 66 Tablo 4.2.2. Ankete Katılan Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Birinci Dönem Karne Notuna Göre Dağılımı Karne Notu Bir İki Üç Dört Beş Toplam f % f % f % f % f % f % 72 16,1 84 18,8 99 22,1 96 21,5 96 21,5 447 100,0 Tablo 4.2.3’teki bulgulara göre, birinci dönem Türk Edebiyatı dersine ait not ortalamasını belirten öğrencilerin 6,1’inin ders notu bir; % 18,8’inin ders notu iki; % 22,1’inin ders notu üç; % 21,5’inin ders notu dört; % 21,5’inin ders notu beştir. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Tarih İçinde Türk Edebiyatı” adlı birinci ünitesine karşı ilgi düzeylerinin dağılımı Tablo 4.2.3’te verilmiştir. Tablo 4.2.3. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri İLGİ İLGİ DUYUYORUM DUYMUYORUM Toplam Edebiyatı-Tarih f 116 331 447 İlişkisi % 26,0 74,0 100,0 Türk Edebiyatının Dönemlere f 85 362 447 % 19,1 80,9 100,0 f 201 693 894 22,55 77,45 100,0 Ayrılmasındaki Ölçütler Toplam % Tablo 4.2.3’e göre, öğrenciler, onuncu sınıf Türk Edebiyatı dersinin birinci ünitesindeki iki konudan en fazla % 26,0 oranında “Edebiyat-Tarih İlişkisi” başlıklı konuya ilgi duyarken, ikinci sırada % 19,1 oranında “Türk Edebiyatının Dönemlere Ayrılmasındaki Ölçütler”; başlıklı konuya ilgi duymaktalar. 67 Onuncu sınıf öğrencilerinin birinci üniteye karşı genel olarak ilgilerinin az olduğunu söyleyebiliriz. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 22,55 oranında ilgi duyarken; % 77,45 oranında ilgi duymamaktadırlar. Tablo 4.2.4’te onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi birinci ünitesine ilgi duymama nedenlerine ilişkin bulgular yer almaktadır. Tablo 4.2.4. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri Kitaba seçilen metinlerden dolayı 106 91 52 66 33 35 39 51 % 23,7 20,4 11,6 14,8 7,4 7,8 8,7 11,4 f 50 81 43 85 72 44 40 53 % 11,2 18,1 9,6 19,0 16,1 9,8 8,9 11,9 kullanılmadığından Konuyu anlamadığımdan f Konuda anlatılanları günlük Konuyu sevmediğimden Ölçütler Konuda aktif olmadığımdan Dönemlere Ayrılmasındaki Konunun içeriğinden Türk Edebiyatının Konunun işleniş yönteminden Edebiyatı-Tarih İlişkisi hayatla ilişkilendiremediğimden Konu işlenirken değişik araç gereç İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir. Onuncu sınıf öğrencileri, birinci ünite içerisindeki iki konu başlığından ilki olan “Edebiyat-Tarih İlişkisi”ne ilk üç sırada, 1. Konunun işleniş yönteminden (% 23,7) 2. Konunun içeriğinden (% 20,4) 3. Konuyu sevmediğimden (% 14,8) nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir. 68 Öğrenciler, bu ünitede ilgi duymadıkları ikinci konu olan “Türk Edebiyatının Dönemlere Ayrılmasındaki Ölçütler”e öncelikli olarak 1. Konuyu sevmediğimden (% 19,0) 2. Konunun içeriğinden (% 18,1) 3. Konuyu anlamadığımdan (% 16,1) nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir. Onuncu sınıfın birinci ünitesinde öğrencilerin derse ilgi duymamalarına neden olan “dersin işleniş yöntemi” dokuzuncu sınıfta da önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Dokuzuncu sınıf öğrencileri “konuyu anlamadığımdan” nedenini ünitelere karşı ilgisizliklerini açıklarken pek ön plana çıkarmazken; onuncu sınıf öğrencileri için bu neden ilk ünitede ortaya çıkmaktadır. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Destan Dönemi Türk Edebiyatı” adlı ikinci ünitesine karşı ilgi duyup duymamalarına ilişkin bulgular Tablo 4.2.5’te verilmiştir. Tablo 4.2.5. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri Destan Dönemi Sözlü Edebiyat Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu, Koşuk) Olay Çevresinde Oluşan Metinler (Destan) Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri) Toplam İLGİ DUYUYORUM 116 İLGİ DUYMUYORUM 331 % 26,0 74,0 100,0 f 143 304 447 % 32,0 68,0 100,0 f 132 315 447 % 29,5 69,5 100,0 f 147 300 447 % 32,9 67,1 100,0 84 363 447 % 18,8 81,2 100,0 f 622 1613 2235 27,84 72,16 100,0 f f % 69 Toplam 447 Tablo 4.2.5’e göre, onuncu sınıf öğrencilerinin ikinci ünite içerisinde yer alan beş konu başlığına ilgi duyma düzeylerinin, farklı oranlarda olduğu görülmektedir. Onuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin ikinci ünitesindeki beş konudan en fazla % 32,9 oranında “Olay Çevresinde Oluşan Metinler (Destan)” başlıklı konuya ilgi duymaktadır. Öğrenciler, ikinci sırada % 32,0 oranında “Sözlü Edebiyat”; üçüncü sırada % 29,8 oranında “Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu, Koşuk)” başlıklı konuya ilgi duymaktadırlar. Öğrenciler, ikinci ünite içerisinde ilgi duymadıkları ilk konuyu % 81,2 oranında “Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri)”; ikinci konuyu % 74,0 oranında “Destan Dönemi” olarak ifade etmişlerdir. Onuncu sınıf öğrencileri, ders kitaplarındaki ikinci üniteye ait konu başlıklarına % 67,1 ile % 81,2 oranları arasında ilgi duymamaktadırlar. En fazla ilgi duydukları konuya % 67,1 oranında ilgi duymadıklarını belirtmişlerdir. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 27,84 oranında ilgi duyarken; % 72,16 oranında ilgi duymamaktadırlar. Bu oranlarla, onuncu sınıf öğrencilerinin ikinci ünitenin konularına karşı genel olarak ilgilerinin az olduğunu söyleyebiliriz. Fakat yine de birinci üniteye göre (bkz. Tablo 4.2.3) ilgi duyma oranı daha fazladır. Tablo 4.2.6’da onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci ünitesine karşı ilgi duymama nedenlerine dair bulgular yer almaktadır. 70 Tablo 4.2.6. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri Konuyu anlamadığımdan Kitaba seçilen metinlerden dolayı Konuyu sevmediğimden 41 82 32 65 44 22 51 54 % 9,2 18,3 7,2 14,5 9,8 4,9 11,4 12,1 f % f 60 13,4 72 46 10,3 45 29 6,5 36 80 17,9 51 36 8,1 48 37 8,3 27 17 3,8 43 26 5,8 49 % 16,1 10,1 8,1 11,5 10,7 6,0 9,6 11,0 Olay Çevresinde Oluşan Metinler (Destan) f 55 40 48 71 39 37 36 43 % 12,3 8,9 10,7 15,9 8,7 8,3 8,1 9,6 Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri) f 49 74 60 74 68 46 39 22 % 11,0 16,4 13,4 16,6 15,2 10,3 8,7 4,9 Sözlü Edebiyat Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu,Koşuk) kullanılmadığından Konuda aktif olmadığımdan Konu işlenirken değişik araç gereç Konunun içeriğinden f Destan Dönemi ilişkilendiremediğimden Konunun işleniş yönteminden Konuda anlatılanları günlük hayatla İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir. Ankete görüş bildiren onuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin ikinci ünitesi içerisindeki konulara karşı neden ilgi duymadıklarını birden çok seçenek işaretleyerek ifade etmişlerdir. Öğrenciler, ikinci ünitede ilgilerinin en az olduğu konu başlıkları içerisinde önceliği “Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri)”, “Destan Dönemi” ve “Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu,Koşuk)”e vermişlerdir. Bu konu başlıklarına öğrencilerin ilgi duymama nedenleri arasında en çok “konuyu sevmeme” nedeni ön plana çıkmaktadır. Öğrenciler, ikinci ünitede ilgilerinin en az olduğu konular 71 içerisinde ilk sırada yer alan “Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri)” konusuna ilgi duymama nedeni olarak ilk üç sırada, 1. Konunun içeriğinden (% 16,6) 2. Konuyu sevmediğimden (% 16,2) 3. Konuyu anlamadığımdan (% 15,3) ifade etmişlerdir. Öğrenciler, bu ünitede ilgi duymadıkları ikinci konu olan “Destan Dönemi”ne daha çok, 1. Konunun içeriğinden (% 18,3) 2. Konuyu sevmediğimden (% 14,5) 3. Kitaba seçilen metinlerden dolayı (% 12,1) nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir. Öğrencilerin ikinci ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü konu başlığı ise, “Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu, Koşuk)”dir. Öğrencilerin bu konuya ilgi duymamalarında öne çıkan üç neden, 1. Konunun işleniş yönteminden (% 18,0) 2. Konuyu sevmediğimden (% 14,0) 3. Kitaba seçilen metinlerden dolayı (% 12,1)’dır. Tablo 4.2.6’da yer alan bulgulara göre, gibi onuncu sınıf öğrencileri Türk Edebiyatı dersine ilgi duymama nedenleri arasında dokuzuncu sınıfta karşılaşmadığımız bir nedeni öne sürmüşlerdir: Ders kitabına seçilen metinler. Öğrenciler, hem “Destan Dönemi” konusuna hem de “Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu, Koşuk)” konusuna kitaba seçilen metinlerden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir. Bu nedenle onuncu sınıf Türk Edebiyatı dersine ait kitabın yeniden gözden geçirilmesi, belki öğrencilerin derse ilgi duymasına yardımcı olacaktır. Tablo 4.2.7’deki bulgular, onuncu sınıf öğrencilerinin ikinci ünite ile ilgili olarak, ders kitaplarında bir takım düzenlemelere ihtiyaç duyulduğunun ip uçlarını vermektedir. Tablo 4.2.7’de onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü ünitesine karşı ilgi düzeylerinin dağılımı görülmektedir. 72 Tablo 4.2.7. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri İLGİ DUYUYORUM İLGİ DUYMUYORUM Toplam 74 373 447 16,5 83,4 100,0 72 375 447 % 16,1 83,8 100,0 Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler ( Şiir) f 177 270 447 % 39,6 60,4 100,0 Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler f 139 308 447 % 31,1 68,9 100,0 f 137 310 447 % 30,6 69,4 100,0 85 362 447 % 19,0 81,0 100,0 Anonim Halk Şiiri (Mani, Türkü) f 159 287 447 % 35,7 64,3 100,0 Âşık Tarzı Halk Şiiri f 154 293 447 % 34,5 65,5 100,0 96 351 447 % 21,5 78,5 100,0 f 121 326 447 % 27,1 72,9 100,0 f 122 325 447 % 27,3 72,7 100,0 f 158 289 447 % 35,3 64,7 100,0 f 1494 3869 5363 % 27,85 72,15 100,0 XI.-XII. Yüzyıllarda İslâmiyet ve Türk Kültürü f İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII. yy.) f Öğretici Metinler Divan Şiiri Dinî Tasavvufî Türk Şiiri Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Temaşa) Öğretici Metinler Toplam % f f Onuncu sınıfın üçüncü ünitesinde öğrenciler, “İslâm Uygarlığı Çevresinde Gelişen Türk Edebiyatı” konusuna ait bilgiler öğrenmektedirler. “İslâm Uygarlığı Çevresinde Gelişen Türk Edebiyatı” adlı üçüncü ünite içerisinde on iki konu başlığı yer almaktadır. 73 Tablo 4.2.7’ye göre, onuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin üçüncü ünitesi içerisinde en fazla “Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler ( Şiir)” (% 39,6) başlıklı konuya ilgi duymaktadır. Öğrenciler, ikinci sırada “Anonim Halk Şiiri (Mani, Türkü)” (% 35,7); üçüncü sırada ise “Öğretici Metinler” (% 35,3) başlıklı konuya ilgi duymaktadırlar. Öğrenciler, onuncu sınıfın son olan üçüncü ünitesi içerisinde en yüksek oranda ilgi duymadıkları ilk üç konuyu “İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII. yy.)” (% 83,8), “XI.-XII. Yüzyıllarda İslâmiyet ve Türk Kültürü” (% 82,6) ve “Divan Şiiri” (% 81,0) olarak ifade etmişlerdir. Öğrenciler, üniteye ait konu başlıklarına % 60,4 ile % 83,8 oranları arasında ilgi duymamaktadırlar. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 27,85 oranında ilgi duyarken; % 72,15 oranında ilgi duymamaktadır. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü ünitesine ait konulara karşı ilgi duymama nedenlerine dair bulgular Tablo 4.2.8’de yer almaktadır. 74 Tablo 4.2.8. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri XI.-XII. Yüzyıllarda İslâmiyet ve Türk Kültürü f 67 63 % 15,0 İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII. yy.) Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler ( Şiir) f % Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler Öğretici Metinler Kitaba seçilen metinlerden dolayı Konu işlenirken değişik araç gereç kullanılmadığından Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden Konuyu anlamadığımdan 69 50 43 42 27 14,1 12,1 15,4 11,2 9,6 9,4 6,0 61 13,6 63 42 14,2 9,4 69 15,4 66 56 14,8 12,5 42 9,4 28 6,3 f 62 37 43 50 32 37 38 28 % 13,9 8,3 9,6 11,2 7,2 8,3 8,5 6,3 f % f % f % f % f % f % f 58 13,0 60 13,4 58 13,0 40 8,9 57 12,8 76 17,0 63 54 12,1 54 12,1 71 15,9 44 9,8 40 8,9 43 9,6 50 33 7,4 25 5,6 60 13,4 42 9,4 23 5,1 40 8,9 33 70 15,7 66 14,8 78 17,4 42 9,4 44 9,8 74 16,6 65 45 10,1 48 10,7 70 15,7 50 11,2 50 11,2 63 14,1 39 41 9,2 21 4,7 44 9,8 47 10,5 45 10,1 43 9,6 38 47 10,5 35 7,8 40 8,9 39 8,7 41 9,2 34 7,6 31 38 8,5 35 7,8 33 7,4 23 5,1 20 4,5 27 6,0 38 % 14,1 11,2 7,4 14,5 8,7 8,5 6,9 8,5 Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Temaşa) f 70 58 61 46 43 55 30 % 15,7 13,0 4,9 13,6 10,3 9,6 12,3 6,7 Öğretici Metinler f 69 41 33 44 64 31 27 43 % 15,4 9,2 7,4 9,8 14,3 6,9 6,0 9,6 Divan Şiiri Anonim Halk Şiiri (Mani, Türkü) Âşık Tarzı Halk Şiiri Dinî Tasavvufî Türk Şiiri Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler 54 Konuyu sevmediğimden Konuda aktif olmadığımdan Konunun içeriğinden Konunun işleniş yönteminden İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ 22 Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir. 75 Onuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin üçüncü ünitesi içerisindeki konulara karşı neden ilgi duymadıklarını birden çok seçenek işaretleyerek ifade etmişlerdir. Onuncu sınıf öğrencileri, üçüncü ünitede ilgilerinin en az olduğu konu başlıkları içerisinde önceliği “İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII. yy.)”, “XI.XII. Yüzyıllarda İslâmiyet ve Türk Kültürü” ve “Divan Şiiri”ne vermişlerdir. Bu konulara onuncu sınıf öğrencilerinin ilgi duymama nedenleri arasında en çok “konuyu sevmeme” ve “konunun içeriğinden dolayı ilgi duymama” nedenleri ön plana çıkmaktadır. Öğrenciler, ilgilerinin en az olduğu konular içerisinde ilk sırada yer alan “İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII. yy.)” adlı konuya ilk üç sırada , 1. Konuyu sevmediğimden (% 15,4) 2. Konuyu anlamadığımdan (%14,8) 3. Konunun içeriğinden (% 14,2) dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir. Öğrenciler, ilgi duymadıkları ikinci konu olan “XI.-XII. Yüzyıllarda İslâmiyet ve Türk Kültürü”ne ilk üç sırada ilgi duymamalarına gerekçe olarak, 1. Konuyu sevmediğimden (% 15,4) 2. Konunun işleniş yönteminden (%15,0) 3. Konunun içeriğinden (% 14,1) nedenlerine yer vermişlerdir. Öğrenciler, ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü konu olan “Divan Şiiri”ne ilgi duymamalarının ilk üç nedenini, 1. Konuyu sevmediğimden (% 17,4) 2. Konunun içeriğinden (% 15,9) 3. Konuyu anlamadığımdan (%15,7) olarak ifade etmişlerdir. Onuncu sınıfın son ünitesinde öğrencilerin derse karşı ilgilerinin az olmaları arasında önceliği; “konuyu sevmemek”, “konunun içeriğinden”, “konuyu anlamamak” ve “konunun işleniş yönteminden” nedenleri almaktadır. 76 Dokuzuncu sınıf öğrencileri Türk Edebiyatı dersi konularına ilgi duymama nedenlerini açıklarken en önemli nedeni, “dersin işleniş yöntemi” olarak ifade ederken (bkz. Tablo 4.1.6, Tablo 4.1.8, Tablo 4.1.10); onuncu sınıf öğrencileri, “konunun içeriğini” ve “konuyu sevmemeyi” ön plana çıkarmaktadır. Ayrıca onuncu sınıfta ders kitabına seçilen metinlere de öğrenciler dikkat çekmektedir. Çünkü ikinci üniteye ilgi duymama nedenleri arasında “ders kitabına seçilen metinler” nedeni, yüzde oranları bakımından diğer ilgi duymama nedenlerine yakın orandadır. Aşağıda, onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine ilgi duyma veya ilgi duymama nedenlerini açıklamaya yardımcı olacağı düşünülen konulardan elde edilen bulgulara yer verilmiştir. Bu kapsamda öncelikle bir yılda okunan kitap sayısı ile ilgili bulgulara yer verilmiştir. Tablo 4.2.9, onuncu sınıf öğrencilerinin bir yılda kaç kitap okuduklarına dair bulguları içermektedir. Tablo 4.2.9. Ankete Katılan Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda Okuduğu Kitap Sayısı f % 1-4 62 13,9 5–9 91 20,4 10 – 14 94 21,0 15 – 19 60 13,4 20 – 25 41 9,2 25’ten fazla 35 7,8 Hiç okumam 64 14,3 447 100,0 Toplam Tablo 4.2.9’a göre, öğrencilerin % 21,0’i yılda 10 ile 14; % 20,4’ü 5 ile 9; % 13,9’ü 1 ile 4; % 13,4’ü 15 ile 19; % 9,2’si 20-25 arasında; % 7,8’i 25’ten daha çok kitap okuduklarını belirtirken, % 14,3’ü “hiç kitap okumadıklarını” ifade etmişlerdir. Bu tabloya göre 20’nin üzerinde kitap okuyanların oranı % 17,0’dir. 77 Tablo 4.2.10’da onuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notları ile yıllık okuma düzeylerine ilişkin bulgular yer almaktadır. Tablo 4.2.10. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notu ile Yıllık Okuma Düzeyleri Yıllık okunan kitap sayısı 1 5-9 10-14 15-19 20-25 fazla okumam Toplam 10 19 6 5 5 7 20 72 13,9 26,4 8,3 6,9 6,9 9,7 27,8 100,0 15 19 27 6 5 4 8 84 17,9 22,6 32,1 7,1 6,0 4,8 9,5 100,0 15 23 35 7 3 1 15 99 15,2 23,2 35,4 7,1 3,0 1,0 15,2 100,0 9 22 15 24 7 8 11 96 % 9,4 22,9 15,6 25,0 7,3 8,3 11,5 100,0 f 13 8 11 18 21 15 10 96 13,5 8,3 11,5 18,8 21,9 15,6 10,4 100,0 62 91 94 60 41 35 64 447 13,9 20,4 21,0 13,4 9,2 7,8 14,3 100,0 % f % f 3 % f 4 5 % Toplam f % χ2=105,896 Hiç 1-4 f 2 25'ten p=0,000 Onuncu sınıf öğrencilerinden % 16,10’unun birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notu “1”; % 18,79’unun “2”; % 22,14’ünün “3”; % 21,47’sinin “4” ve % 21,47’sinin de “5”tir. Tablo 4.2.10’daki verilere göre, onuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem Türk Edebiyatı dersine ait karne notları ile bir yılda okudukları kitap sayısı arasında anlamlı bir fark (χ2=105,896; p<0,05) ve pozitif yönde çok zayıf bir ilişki vardır (r=0,10; p=0,02). 78 Tablo 4.2.10’a göre, birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notu “1” olan öğrencilerin % 27,8’i bir yılda “hiç kitap okumadıklarını” ifade etmişlerdir. % 26,4’ü 5 ile 9 arasında kitap okurken, % 16,6’sı (6,9+9,7) 20 ve üzeri kitap okumaktadır. Not ortalaması “2” olan öğrenciler, yılda en fazla % 32’1 oranında 10 ile 14 arasında kitap okurken, % 9,5’i “hiç kitap okumamakta”; %10,8’i (6,0+4,8) ise 20 ve üzeri kitap okumaktadır. Not ortalaması “3” olan öğrencilerin bir yılda en çok okudukları kitap sayısı % 35,4 oranında 10-15 arasıdır. % 15,2’si “hiç kitap okumaz”ken % 4,0’ı (3,0+1,0) 20 ve üzeri kitap okumaktadır. Not ortalaması “4” olan öğrenciler, yılda en fazla % 25’0 oranında 15 ile 19 arasında kitap okuduklarını, % 11,5’i “hiç kitap okumadıklarını”, % 15,6’sı (7,3+8,3) ise 20 ve üzeri kitap okuduklarını ifade etmişlerdir. Not ortalaması “5” olan öğrencilerin bir yılda en çok okudukları kitap sayısı % 21,9 oranında 20-25 arasıdır. Bu öğrencilerin % 10,4’ü “hiç kitap okumaz”ken, 20 ve üzeri kitap okuyan öğrenci oranı (21,9+15,6) % 37,5 gibi yüksek bir orandır. Millî Eğitim Bakanlığı’nın “100 Temel Eser” (bkz. EK 3) uygulamasına dayalı olarak öğrencilerin, yılda en az 25 kitap okuması hedeflenmektedir. Yukarıdaki tablodaki verilerin çelişkili sonuçlarına dayanarak öğrencilerin, “100 Temel Eser” uygulamasına bağlı olarak yılda 25 kitap okuyup okumadığı daha ayrıntılı ve o konuyu içeren farklı bir araştırmayla ortaya konma ihtiyacı doğmuştur. Çünkü onuncu sınıf öğrencilerinin % 14.3’ünün “hiç kitap okumaması”; % 13,9’unun en fazla 4 kitap okuması düşündürücüdür. Öğretmenler açısından ise 100 Temel Eser uygulamasındaki aksaklık ve buna bağlı olarak öğrencilerin kitap okuyamama nedeni, “Öğrencilerin bu eserlere ve orijinallerine ulaşmakta (karşılaştıkları) zorluklar” dır (MEB, 2008:21). Tablo 4.2.11’de onuncu sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine ve yıllık okudukları kitap sayılarına ilişkin bulgulara yer verilmiştir. 79 Tablo 4.2.11. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Bulundukları Okul Türlerine Göre Yıllık Okuma Düzeyleri Yıllık okunan kitap sayısı 9 25'ten fazla 11 Hiç okumam 20 10,0 6,0 7,3 13,3 100,0 1-4 5-9 10-14 15-19 20-25 36 29 30 15 24,0 19,3 20,0 Toplam Genel Lise f Fen Lisesi f 0 3 4 3 1 2 2 15 % ,0 20,0 26,7 20,0 6,7 13,3 13,3 100,0 Sosyal Bilimler Lisesi Anadolu Lisesi f 1 7 8 0 0 0 2 18 5,6 38,9 44,4 ,0 ,0 ,0 11,1 100,0 8 0 13 5 6 8 5 45 17,8 ,0 28,9 11,1 13,3 17,8 11,1 100,0 f 0 8 3 0 2 1 4 18 % ,0 44,4 16,7 ,0 11,1 5,6 22,2 100,0 f 3 3 5 3 1 2 4 21 14,3 14,3 23,8 14,3 4,8 9,5 19,0 100,0 f 14 41 31 34 22 11 27 180 % 7,8 22,8 17,2 18,9 12,2 6,1 15,0 100,0 f 62 91 94 60 41 35 64 447 13,9 20,4 21,0 13,4 9,2 7,8 14,3 100,0 Spor Lisesi Anadolu Öğretmen Lisesi Meslek Lisesi Toplam % % f % % % 150 Tablo 4.2.11’e göre, ankete katılan genel lise öğrencileri, yılda en çok % 24,0 oranında 1-4 arasında kitap okumaktadırlar. % 13,3’ü “hiç kitap okumazken” 20 ve üzeri kitap okuyan öğrencilerin oranı (6,0+7,3) % 13,3’tür. Fen lisesi öğrencileri, bir yılda en çok % 26’7 oranında 15-19 arasında kitap okurken, % 13,3’ü “hiç okumamakta”, % 20,0’ı (6,7+13,3) ise 20 ve üzeri kitap okumaktadır. Ankete katılan sosyal bilimler lisesi öğrencilerinin % 44,4’ü bir yılda en çok 1014 arasında kitap okuduklarını ifade ederken, % 11,1’i “Hiç kitap okumadığını” belirtmiştir. Sosyal bilimler liselerinin araştırma kapsamındaki öğrenciler arasında 20 ve üzeri kitap okuyan öğrenci bulunmamaktadır. Ancak bu veriler, araştırmamız örneklemi içerisinde sosyal bilgiler liselerini temsil ettiğini düşündüğümüz 18 öğrenci için 80 geçerlidir. Bu nedenle sosyal bilimler lisesi öğrencilerinin okuma kültürü ile ilgili daha kapsamlı, örneklemi geniş ve sosyal bilimler lisesine yoğunlaşmış bir araştırma yapılması, bu öğrenciler hakkında daha gerçekçi veriler sağlayacaktır. Anadolu lisesi öğrencileri, yılda en fazla % 28’9 oranında 10-14 arasında kitap okumaktadırlar. Bu öğrencilerin % 11,1’i “hiç kitap okumaz”ken, % 31,1’i (13,3+17,8) 20 ve üzeri kitap okumaktadır. Spor lisesi öğrencileri, yılda en fazla % 44’4 oranında 5-9 arasında kitap okumaktadırlar. Bu öğrencilerin % 22,2’si “hiç kitap okumaz”ken, % 16,7’si (11,1+5,6) 20 ve üzeri kitap okumaktadır. Onuncu sınıf spor lisesi öğrencileri, dokuzuncu sınıf spor lisesi öğrencilerine göre kitap okuma bakımından daha iyi olduğu söylenebilir. Çünkü araştırma kapsamındaki dokuzuncu sınıf spor lisesi öğrencilerinin yarısı hiç kitap okumadığını belirtmiştir (bkz. Tablo 4.1.13). Anadolu öğretmen lisesi öğrencileri, yılda en fazla % 23,8 oranında 10-14 arasında kitap okumaktadırlar. % 19’0’ı “hiç kitap okumamakta”dır. Ankete katılan Anadolu öğretmen lisesi öğrencileri arasında 20 ve üzeri kitap okuyan öğrenci oranı ise % 14,4 (4,8+9,5)’tür. Meslek lisesi öğrencilerinin bir yılda en çok okudukları kitap sayısı, % 22,8 oranında 5-9 arasıdır. “Hiç kitap okumayan” öğrenci oranı, % 15,0; 20 ve üzeri kitap okuyan öğrenci oranı % 18,3 (12,2+6,1)’tür. Tablo 4.2.11’e göre, spor lisesi ile Anadolu öğretmen lisesi onuncu sınıf öğrencilerinin “hiç kitap okumam” seçeneğini ortalama % 20 oranında işaretlemesi düşündürücü bir durumdur. Onuncu sınıflar içerisinde Anadolu lisesi öğrencilerinin daha fazla kitap okudukları söylenebilir. Tablo 4.2.12’de onuncu sınıf öğrencilerinin okul türlerine göre Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeylerinin dağılımı verilmiştir. 81 Tablo 4.2.12. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum Toplam Genel Lise f Satır % Sütün % 110 73,3 33,2 40 26,7 34,5 150 100,0 33,6 Fen Lisesi f Satır % Sütün % 15 100,0 4,5 0 ,0 ,0 15 100,0 3,4 Sosyal Bilimler Lisesi f Satır % Sütün % 14 77,8 4,2 4 22,2 3,4 18 100,0 4,0 f Satır % Sütün % 38 84,4 11,5 7 15,6 6,0 45 100,0 10,1 f Satır % Sütün % 18 100,0 5,4 0 ,0 ,0 18 100,0 4,0 f Satır % Sütün % 16 76,2% 4,8% 5 23,8% 4,3% 21 100,0% 4,7% f Satır % Sütün % 120 66,7 36,3 60 33,3 51,7 180 100,0 40,3 Toplam f Satır % Sütün % 331 74,0 100,0 116 26,0 100,0 447 100,0 100,0 χ2=13,586 p=0,000 Anadolu Lisesi Spor Lisesi Anadolu Öğretmen Lisesi Meslek Lisesi Tablo 4.2.12’deki sonuçlara göre, onuncu sınıf öğrencilerinin okul türleri ile Türk Edebiyatı dersine karşı ilgi duyup duymamaları arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde fark görülmektedir (χ2=13,586; p=0,000). Türk Edebiyatı dersine meslek lisesi öğrencileri % 33,3; genel lise öğrencileri % 26,7; 82 Anadolu öğretmen lisesi öğrencileri % 23,8; sosyal bilimler lisesi öğrencileri % 22,2; Anadolu lisesi öğrencileri % 15,6 oranında ilgi duymaktadırlar. Spor lisesi öğrencileri ve fen lisesi öğrencileri ise, Türk Edebiyatı dersine karşı hiç ilgi duymamaktadırlar (% 0,0). Tablo 4.2.13’te onuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem karne notlarına göre Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeylerinin dağılımı verilmiştir. Tablo 4.2.13. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Karne Notlarına Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum Toplam 66 6 72 Satır % 91,7 8,3 100,0 Sütün % 19,9 5,2 16,1 57 27 84 Satır % 67,9 32,1 100,0 Sütün % 17,2 23,3 18,8 77 22 99 Satır % 77,8 22,2 100,0 Sütün % 23,3 19,0 22,1 65 31 96 Satır % 67,7 32,3 100,0 Sütün % 19,6 26,7 21,5 66 30 96 Satır % 68,8 31,3 100,0 Sütün % 19,9 25,9 21,5 f 331 116 447 Satır % 74,0 26,0 100,0 Sütün % 100,0 100,0 100,0 f 1 f 2 3 4 5 Toplam χ2=17,433 f f f p=0,002 83 Tablo 4.2.13’e göre, onuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notları ile Türk Edebiyatı dersine ilgileri arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde fark görülmektedir (χ2=17,433; p=0,002). Tablodaki verilere göre, Türk Edebiyatı dersine, not ortalaması “4” olan öğrenciler % 32,3; not ortalaması “2” olan öğrenciler % 32,1; not ortalaması “5” olan öğrenciler % 31,3; not ortalaması “3” olan öğrenciler % 22,2; not ortalaması “1” olan öğrenciler % 8,3 oranında ilgi duymaktadır. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinde not ortalaması ile derse yönelik ilgi arasında bir ilişkiden söz ederken (bkz. Tablo 4.1.15) onuncu sınıf öğrencileri için bu ilişki pozitif yönde yokumsanacak kadar zayıftır (p=0,005; r=0,13) ve bu ilişkinin, doğrusal bir ilişki olduğu da söylenemez. Tablo 4.2.13’e göre, not ortalaması “2” olan öğrenci Türk Edebiyatı dersine not ortalaması “5” olan öğrenciden daha fazla ilgi duymaktadır. Onuncu sınıf öğrencileri için, öğrencilerin başarı durumları ile derse ilgileri arasında çok da anlamlı bir ilişkiden söz edemeyiz. Tablo 4.2.14’te onuncu sınıf öğrencilerinin okuma düzeylerine göre Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin dağılımı verilmiştir. 84 Tablo 4.2.14. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Okuma Düzeylerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgileri İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum Toplam 59 5 64 Satır % 92,2 7,8 100,0 Sütün % 17,8 4,3 14,3 46 16 62 Satır % 74,2 25,8 100,0 Sütün % 13,9 13,8 13,9 57 34 91 Satır % 62,6 37,4 100,0 Sütün % 17,2 29,3 20,4 70 24 94 Satır % 74,5 25,5 100,0 Sütün % 21,1 20,7 21,0 36 24 60 Satır % 60,0 40,0 100,0 Sütün % 10,9 20,7 13,4 36 5 41 Satır % 87,8 12,2 100,0 Sütün % 10,9 4,3 9,2 27 8 35 Satır % 77,1 22,9 100,0 Sütün % 8,2 6,9 7,8 f 331 116 447 Satır % 74,0 26,0 100,0 Sütün % 100,0 100,0 100,0 f Hiç okumam f 1-4 f 5-9 10-14 15-19 20-25 25 ve üzeri Toplam χ2=27,508 f f f f p=0,000 85 Tablo 4.2.14’te, onuncu sınıf öğrencilerinin bir yılda okudukları kitap sayısı ile Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeyleri arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde fark görülmektedir (χ2=27,508; p=0,000). Tablodaki verilere göre, Türk Edebiyatı dersine bir yılda, “15-19” kitap okuyan öğrencilerin % 40,0’ı “5-9” kitap okuyan öğrencilerin % 37,4’ü; “1-4” kitap okuyan öğrencilerin % 25,8’i; “10-14” kitap okuyan öğrencilerin % 25,5’i; “25 ve üzeri” kitap okuyan öğrencilerin % 22,9’u “20-25” kitap okuyan öğrencilerin % 12,2’si; “Hiç okumayan” öğrencilerin % 7,8’i ilgi duymaktadır. Tablo 4.2.14’teki verilere göre, öğrencilerin kitap okuma sayıları ile Türk Edebiyatı dersine ilgileri arasında anlamlı bir ilişki vardır (p=0,002). Değişkenler arasında negatif yönlü yok denecek kadar zayıf bir ilişki söz konusudur (r= -0,14). Öğrencilerin kitap okuma sayısı arttıkça derse olan ilgileri azalmaktadır. Aşağıdaki tabloda onuncu sınıf öğrencilerinin “Türk Edebiyatı dersine ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz” açık uçlu sorusuna verdikleri cevaplar yer almaktadır. Bu soru ile elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuş ve elde edilen bulgular Tablo 4.2.15’te özetlenmiştir. Onuncu sınıf öğrencilerine yöneltilen açık uçlu soruya öğrencilerin pek çok önerileri olmuştur. Yazılan önerilerden frekansı 5 ve üzeri olanlar, öğrencilerin kendi ifadeleri ile Tablo 4.2.15’te yer almıştır. 86 Tablo 4.2.15. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Ait Düşünceleri Türk Edebiyatı Dersine İlginizi Artırmak İçin Neler Yapılabilir? Lütfen Belirtiniz. f % Günlük yaşantıyla bağlantı kurularak konular anlatılabilir. 62 8,5 Konular daha eğlenceli bir şekilde işlenebilir. 57 7,8 Daha çok görsel materyal kullanılmalı. 55 7,5 Öğretmeni sevmemize bağlı. 42 5,8 Daha fazla/farklı araç gereç kullanılmalı. 36 4,9 Hocamız çok iyi olduğu için zaten ilgimiz var. 36 4,9 Somut örnekler verilmeli. 33 4,5 Zaten ilgim var. 33 4,5 Kitaplara daha ilgi çekici metinler seçilmeli. 31 4,2 Kitaptaki parçalar daha anlaşılır seçilmeli. 30 4,1 Konular açık ve akıcı bir üslûpla anlatılmalı. 30 4,1 Sayısal bölüm öğrencisi olduğum için istesem de ilgi duyamıyorum. 30 4,1 Öğrencilerin derse daha çok aktif katılımı sağlanmalı. 27 3,7 Grup çalışmaları yaparak. 25 3,4 Ders kitabının iyi hazırlanmasıyla. 25 3,4 Ders öğretmeni alanında yeterli olursa, dersi işleyişi de ilgi çekici oluyor. 25 3,4 Öğretmen farklı etkinlikler bulmalı. 23 3,1 Hiçbir şey. 23 3,1 Anlamak için canlandırmalıyız. 21 2,9 Daha çok teknolojiden yararlanılmalı. 21 2,9 ÖSS’ye uygun olarak anlatılması ilgimi artırır. 17 2,3 Öğretmenin öğrenci ile iletişimi etkili olur. 17 2,3 Konular projektörden yansıtılarak anlatılırsa kalıcı olur. 15 2,0 Ezber mantığından uzaklaşarak. 10 1,3 724 100,0 Toplam 87 Tablo 4.2.15’e göre, onuncu sınıf öğrencileri, en fazla % 8,5 oranında Türk Edebiyatı dersinin konuların günlük hayatla ilişkilendirilmesini istemektedirler. Öğrencilerin önerilerinden oluşan bu tablodaki görüşleri aşağıdaki grafikte de görüleceği gibi yedi ana başlık altında gruplandırılmıştır. 60 50 40 13 11,7 Konuların gerçekle ilişkisi Ders kitabı Farklı araç gereç kullanılması Farklı yöntemlerin uygulanması 3,7 14,5 7,8 Dersin eğlenceli hâle getirilmesi 10 0 17,3 16,6 Öğrencinin aktif olması 20 Öğretmenin yaklaşımı 30 Grafik 4.2.1. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Ait Düşünceleri Grafik 4.2.1’de onuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin öncelikle dersin işlenişinde “farklı araç gereç kullanılması” (% 17,3) ile artacağını ifade etmektedirler. Öğrencilerin % 16,6’sı Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin “farklı yöntemlerin uygulanması” ile artacağı düşüncesindeler. “Öğretmenin yaklaşımı” % 14,5 oranı ile öğrencilerin derse ilgilerinin artmasında önemli rol oynamaktadır. Öğrenciler, Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin öğretmenle ilişkisi konusunda, “Derse ilgi duymam öğretmeni sevmeme bağlı”, 88 “Öğretmenimiz dersimize girseydi, yine ilgim devam ederdi. O, konuları çok iyi anlatıyordu.” gibi ifadeler kullanmışlardır. Öğrenciler, derse ilgilerinin artmasında öğretmenin fonksiyonunu, Tablo 4.2.15’te görüldüğü gibi, “Öğretmeni sevmemize bağlı (% 5,8).” “Ders öğretmeni alanında yeterli olursa, dersi işleyişi de ilgi çekici oluyor (% 3,4). ” “Öğretmen farklı etkinlikler bulmalı (% 3,1).” “Öğretmenin öğrenci ile iletişimi etkili olur. ” şeklinde ifade etmişlerdir. Öğrencilerin derse ilgilerinin nasıl artacağına ait dördüncü öncelikli görüş grubu % 13,0 oranı ile “konuların gerçekle ilişkisi”dir. Onuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersine ait konulara ilişkin ilgilerinin azlığının bir nedeni de, derste işledikleri konuları günlük hayatla ilişkilendirememeleri olarak ifade etmişlerdir. Ayrıca bu sorunu öğrenciler, kendilerine yöneltilen açık uçlu soruya da yazma gereği duymuşlardır. Bu nedenle onuncu sınıf konularının işlenirken günlük hayatla ilişkilendirilmesi, öğrencilerin konuyu anlamasına kolaylık sağlayacaktır. Bu hususta onuncu sınıf konularının gerçek hayatla ilişkilendirilmesi açısından öğretmenlere hizmet içi eğitimler verilebilir veya örnek çalışmalarla rehberlik yapılabilir. Onuncu sınıf öğrencilerinin derse ilgilerinin artmasında ders kitabının da önemli fonksiyonu vardır. Öğrenciler, % 11,7 oranında “ders kitabının yeniden düzenlenmesi” ile derse ilgilerinin artacağını ifade etmişlerdir. Öğrencilere göre onuncu sınıf Türk Edebiyatı ders kitabında/kitabı, “Parçalar daha anlaşılır seçilmeli” ( % 4,1) “Daha ilgi çekici metinler olmalı” ( % 4,2) “Özenle hazırlanmalı” ( % 3,4)’dır. Bu bulgular, onuncu sınıf ders kitabının, öğrencilerin değerlendirmeleri ışığında ve onların görüşleri dikkate alınarak güncellenmesi gerektiğini ortaya çıkarmıştır. 89 4.3. On Birinci Sınıf 4.3.1. On Birinci Sınıf Öğrenci Görüşlerinden Elde Edilen Bulgular ve Yorumlar Tablo 4.3.1’de araştırmamıza katkı sağlayan on birinci sınıf öğrencilerinin devam ettikleri okul türlerine göre dağılımı bulunmaktadır. Tablo 4.3.1. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Dağılımı f % Genel Lise 150 34,2 Fen Lisesi 23 5,3 Anadolu Lisesi 42 9,6 Spor Lisesi 19 4,3 Anadolu Öğretmen Lisesi 24 5,5 Meslek Lisesi 180 41,1 Toplam 438 100,0 Diğer sınıf düzeylerinde olduğu gibi on birinci sınıfta da öğrenciler, okul türleri bakımından orantısal olarak belirlenmiştir. Tablo 4.3.1’e göre, görüşü alınan on birinci sınıf öğrencilerinin % 41,1 meslek lisesi; % 34,2 genel lise; % 9,6 Anadolu lisesi; % 5,5 Anadolu öğretmen lisesi; % 5,3 fen lisesi; % 4,3 spor lisesidir. Tablo 4.3.2’de on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi birinci dönem karne notuna göre dağılımı yer almaktadır. Tablo 4.3.2. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Birinci Dönem Karne Notuna Göre Dağılımı Karne Notu Bir İki Üç Dört Beş Toplam f % f % f % f % f % f % 67 15,3 88 20,1 96 21,9 96 21,9 91 20,8 438 100,0 90 Tablo 4.3.3’e göre, not ortalamasını belirten öğrencilerin % 15,3’ü bir; % 20,1’i iki; % 21,9’u üç; % 21,9’u dört; % 20,8’i beştir. Tablo 4.3.3’te on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci ünitesine karşı ilgi duyup duymama oranları görülmektedir. Tablo 4.3.3. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi Yenileşme Dönemi Toplam İlgi Duyuyorum İlgi Duymuyorum Toplam 76 362 438 17,4 82,6 100,0 59 379 438 % 13,5 86,5 100,0 f 135 741 876 15,45 84,55 100,0 f % f % Bu ünitede “Edebiyatla Düşünce, Sosyal ve Siyasî Hayatın İlişkisi”ne ait bilgiler yer almaktadır. Birinci ünite içerisinde “Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi” ve “Yenileşme Dönemi” adlı iki konu bulunmaktadır. Araştırmaya katılan on birinci sınıf öğrencileri, birinci ünitede iki konu içerisinde % 17,4 oranında “Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi” adlı konuya ilgi duyarken; “Yenileşme Dönemi”ne ait konuya % 13,5 oranında ilgi duymaktadırlar. Öğrenciler, birinci ünitedeki konulara % 82,6 ile % 86,5 oranları arasında ilgi duymamaktadırlar. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 15,45 oranında ilgi duyarken; % 84,55 oranında ilgi duymamaktadırlar. Tablo 4.3.4’te on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci ünitesine ait konulara ilgi duymama nedenlerine ilişkin bulgular yer almaktadır. 91 Tablo 4.3.4. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri Konuyu sevmediğimden Konuyu anlamadığımdan Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden Konu işlenirken değişik araç gereç kullanılmadığından Kitaba seçilen metinlerden dolayı Yenileşme Dönemi Konuda aktif olmadığımdan Hayat İlişkisi Konunun içeriğinden Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Konunun işleniş yönteminden İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ f 105 83 43 66 26 26 33 23 % 24,0 18,9 9,8 15,1 5,9 5,9 7,5 5,3 f 60 77 59 94 41 20 33 28 % 13,7 17,6 13,5 21,5 9,4 4,6 7,5 6,4 Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir. On birinci sınıf öğrencilerinin birden çok görüş bildirdiği birinci ünite konularına öğrencilerin ilgileri oldukça düşüktür. Tablo 4.3.4’te görüldüğü gibi, öğrencilerin bu konulara ilgi duymama nedenleri, hem “Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi”nde hem de “Yenileşme Dönemi”nde öncelikli olan ilk üç neden - oranları farklı olsa da- aynıdır. “Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi” konusuna öğrencilerin ilgi duymama nedenleri arasında öncelikli olan üç neden 1. Konunun işleniş yönteminden (% 24,0) 2. Konunun içeriğinden (%18,9) 3. Konuyu sevmediğimden (% 15,1)’dir. Öğrenciler, “Yenileşme Dönemi” konusuna da yine aynı nedenlerden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir. Ancak oranları farklıdır. 92 1. Konuyu sevmediğimden (% 15,1) 2. Konunun içeriğinden (%18,9) 3. Konunun işleniş yönteminden (% 24,0) On birici sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci ünitesine karşı ilgi düzeylerinin dağılımı Tablo 4.3.5’te yer almaktadır. Tablo 4.3.5. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Oluşumu Öğretici Metinler İLGİ İLGİ DUYUYORUM DUYMUYORUM 57 381 438 13,0 87,0 100,0 74 364 438 16,9 83,1 100,0 79 359 438 18,0 82,0 100,0 63 375 438 14,4 85,6 100,0 88 350 438 20,1 79,9 100,0 59 379 438 % 13,5 86,5 100,0 f 420 2208 2628 15,98 84,02 100,0 f % f % Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler f % f % Göstermeye Bağlı Edebî Metinler f % Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Genel f Toplam Özellikleri Toplam % Bu ünitede öğrenciler, “Tanzimat Dönemi öğrenmektedirler. Ünite içerisinde altı konu yer almaktadır. 93 Edebiyatı (1860-1896)”nı Tablo 4.3.5’e göre ankete katkı sağlayan on birici sınıfa devam eden öğrenciler, Türk Edebiyatı dersinin ikinci ünitesi içerisinde en fazla % 20,1 oranıında “Göstermeye Bağlı Edebî Metinler” konusuna ilgi duymaktadır. Öğrenciler, ikinci sırada % 18,0 oranında “Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir)”; üçüncü sırada ise % 16,9 oranında “Öğretici Metinler” başlıklı konuya ilgi duymaktadırlar. Öğrenciler, ikinci ünite içerisinde ilgilerinin en az olduğu ilk üç konuyu, % 87,0 oranında “Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Oluşumu”; ikinci konuyu % 86,5 oranında “Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Genel Özellikleri”; üçüncü konuyu % 85,6 oranında “Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler” olarak ifade etmişlerdir. Öğrenciler, ikinci ünitedeki konu başlıklarına % 79,9 ile % 87,0 oranları arasında ilgi duymamaktadırlar. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 15,98 oranında ilgi duyarken; % 84,02 oranında ilgi duymamaktadırlar. Tablo 4.3.6’da on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci ünitesindeki ait konulara ilgi duymama nedenlerine ilişkin bulgular yer almaktadır. 94 Tablo 4.3.6. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri Göstermeye Bağlı Edebî Metinler Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Genel Özellikleri Kitaba seçilen metinlerden dolayı Metinler Konu işlenirken değişik araç gereç kullanılmadığından Anlatmaya Bağlı Edebî Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden Getiren Metinler (Şiir) Konuyu anlamadığımdan Coşku ve Heyecanı Dile Konuyu sevmediğimden Öğretici Metinler Konuda aktif olmadığımdan Edebiyatı’nın Oluşumu Konunun içeriğinden Tanzimat Dönemi Konunun işleniş yönteminden İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ f 69 62 56 85 38 53 20 32 % 15,8 14,2 12,8 19,5 8,7 12,1 4,6 7,3 f 43 70 48 72 42 35 26 38 % 9,8 16,0 11,0 16,4 9,6 8,0 5,9 8,7 f 65 45 44 54 51 24 41 57 % 14,8 10,3 10,0 12,3 11,6 5,5 9,4 13,0 f 54 35 53 82 55 25 37 47 % 12,3 8,0 12,1 18,7 12,6 5,7 8,4 10,7 f 50 54 38 59 45 43 39 30 % 11,4 12,3 8,7 13,5 10,3 9,8 8,9 6,8 f 63 62 57 84 54 48 29 24 % 14,4 14,2 13,0 19,2 12,3 11,0 6,6 5,5 Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir. Tablo 4.3.6’da on birinci sınıf öğrencileri, ünite içerisinde en fazla ilgi duymadıkları konu başlıklarını “Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Oluşumu”, “Tanzimat 95 Dönemi Edebiyatı’nın Genel Özellikleri” ve “Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler” olarak ifade etmişlerdir. Konulara öğrencilerin ilgi duymama nedenleri arasında en çok “konuyu sevmediğimden”, “konunun işleniş yönteminden” ve “konunun içeriğinden” nedenleri ön plana çıkmıştır. Öğrenciler, üçüncü ünitede ilgilerinin en az olduğu konular içerisinde ilk sırada yer alan “Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Oluşumu” konusuna ilgi duymama nedeni olarak ilk üç sırada, 1. Konuyu sevmediğimden (% 19,9) 2. Konunun işleniş yönteminden (% 15,8) 3. Konunun içeriğinden (%14,2) ifade etmişlerdir. Öğrenciler, ilgi duymadıkları ikinci konu olan “Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Genel Özellikleri”ne öncelikli olarak 1. Konuyu sevmediğimden (% 19,2) 2. Konunun işleniş yönteminden (% 14,4) 3. Konunun içeriğinden (%14,2) nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir. Öğrencilerin bu ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü konu ise, “Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler”dir. Öğrencilerin bu konuya karşı ilgisizliklerinde öncelikli olan ilk üç neden, 1. Konuyu sevmediğimden (% 18,7) 2. Konuyu anlamadığımdan (% 12,6) 3. Konunun işleniş yönteminden (%12,3)’dir. On birinci sınıf öğrencileri için “konuları sevmemek” ciddî bir sorun olarak görülmektedir. Tablodaki verilere göre bunun bir nedeni, “dersin işleniş yöntemi” olabilir. Öğrenciler, bu konulara ilgi duymamalarını, her ne kadar “konunun içeriği” ile ilişkilendirseler de, ilgi çekici ve farklı yöntemlerle öğrencilerin konulara dikkatleri çekilebilir. Ayrıca “Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler” konusunu öğrenciler (55 kişi), % 12,6 oranında “anlamadıklarını” ve bu nedenle de konuya ilgi duymadıklarını ifade 96 etmişlerdir. Konunun neden anlaşılmadığına dair öğretmen ve öğrencilerden yeni görüşler alınarak, konunun kapsamı veya ele alınışı gözden geçirilebilir. Çünkü örneklemimiz içerisinde 55 öğrenci, görüşleri dikkate alınması gereken büyüklükte bir gruptur. Tablo 4.3.7’de on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Servet-i Fünûn (Edebiyat-ı Cedide 1896-1901) ve Fecr-i Âtî Topluluğu (1909-1912)” adlı üçüncü ünitesine karşı ilgi düzeylerinin dağılımı yer almaktadır. Tablo 4.3.7. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın İLGİ DUYUYORUM İLGİ DUYMUYORUM Toplam f 60 378 438 % 13,7 86,3 100,0 f 63 375 438 % 14,4 85,6 100,0 f 60 378 438 % 13,7 86,3 100,0 f 112 326 438 % 25,6 74,4 100,0 f 107 331 438 % 24,4 75,6 100,0 f 83 355 438 % 18,9 81,1 100,0 f 485 2143 2628 % 18,45 81,55 100,0 Oluşumu Öğretici Metinler Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) ve Mensur Şiir Hikâye Roman Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Genel Özellikleri Toplam 97 Tablo 4.3.7’de on birinci sınıf öğrencilerinin üçüncü ünitesine ilgi duyma düzeylerinin dağılımı görülmektedir. Üçüncü ünite içerisindeki altı konuya öğrencilerin ilgi duymaları ve ilgi duymamaları arasında orantısal olarak büyük farklılıklar söz konusudur. On birinci sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin üçüncü ünitesinde en fazla % 25,6 oranıyla “Hikâye”; % 24,4 oranıyla “Roman”; % 18,9 oranıyla “Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Genel Özellikleri” adlı konulara ilgi duymaktalar. On birinci sınıf öğrencileri ünite içerisinde en az ilgi duydukları konuları ise, % 86,3 oranında “Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Oluşumu”; yine % 86,3 oranında “Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) ve Mensur Şiir” ve % 85,6 oranında “Öğretici Metinler” olarak ifade etmişlerdir. Öğrenciler, üçüncü ünitedeki konulara % 74,4 ile % 86,3 oranları arasında ilgi duymamaktadırlar. Üçüncü ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 18,45 oranında ilgi duyarken; % 81,55 oranında ilgi duymamaktadırlar. Birinci ve ikinci üniteye bakarak bu oran, biraz daha fazla gibi görülse de birinci ve ikinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine karşı ilgilerine göre oldukça düşük oranlardır. Tablo 4.3.8’de on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü ünitesine karşı ilgi düzeylerinin dağılımı görülmektedir. 98 Tablo 4.3.8. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri Konuyu sevmediğimden Konuyu anlamadığımdan Kitaba seçilen metinlerden dolayı Konuda aktif olmadığımdan Servet-i Fünûn f 73 55 52 73 50 56 32 24 Edebiyatı’nın Oluşumu % 16,7 12,6 11,9 16,7 11,4 12,8 7,3 5,5 Öğretici Metinler f 52 72 56 60 21 41 48 33 % 11,9 16,4 12,8 13,7 4,8 9,4 11,0 7,5 f 62 59 46 79 53 43 27 38 % 14,2 13,5 10,5 18,0 12,1 9,8 6,2 8,7 f 51 63 50 49 41 33 18 28 % 11,6 14,4 11,4 11,2 9,4 7.5 4,1 6,4 f 45 59 23 57 47 45 34 20 % 10,3 13,5 5,3 13,0 10,7 10,3 7,8 4,6 f 56 56 53 89 53 45 23 40 % 12,8 12,8 12,1 20,3 12,1 10,3 5,3 9,1 Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) ve kullanılmadığından Konunun içeriğinden ilişkilendiremediğimden Konu işlenirken değişik araç gereç Konunun işleniş yönteminden Konuda anlatılanları günlük hayatla İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ Mensur Şiir Hikâye Roman Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Genel Özellikleri Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir. 99 Bu ünite de öğrenciler, “Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Oluşumu” ve “Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) ve Mensur Şiir” adlı konulara aynı oranda (% 86,3) ilgi duymamaktadırlar. Ancak bu iki konuya ilgi duymama nedenleri arasında fark vardır. “Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Oluşumu” konusuna ilk üç sırada 1. Konuyu sevmediğimden (% 16,7) 2. Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden (%12,8) 3. Konunun içeriğinden (% 12,6) nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade ederken; “Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) ve Mensur Şiir” adlı konuya, 1. Konuyu sevmediğimden (% 18,0) 2. Konunun işleniş yönteminden (% 14,2) 3. Konunun içeriğinden (% 13,5) nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir. Öğrenciler, ilgi düzeylerinin düşük olduğu üçüncü konu olan “Öğretici Metinler”e ise, ilgilerinin az olma nedenini ilk üç sırada, 1. Konunun içeriğinden (% 16,4) 2. Konuyu sevmediğimden (% 13,7) 3. Konuda aktif olmadığımdan (% 12,8) şeklinde ifade etmişlerdir. Bu ünitede öğrencilerin derse karşı ilgilerinin az olmaları arasında önceliği; “konuyu sevmemek” ve “konunun içeriğinden” nedenleri almaktadır. On birinci sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin üçüncü ünitesini büyük oranda “sevmedikleri”nden dolayı ilgi duymadıklarını ifade ederlerken, “konunun içeriğine” karşı da ilgisizdirler. Tablo 4.3.9’da on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Millî Edebiyat Dönemi (1911-1923)” adlı dördüncü ünitesine karşı ilgi düzeylerinin dağılımı yer almaktadır. 100 Tablo 4.3.9. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri Millî Edebiyat Dönemi’nin Oluşumu Öğretici Metinler İLGİ İLGİ DUYUYORUM DUYMUYORUM 47 391 438 10,7 89,3 100,0 75 363 438 17,1 82,7 100,0 65 373 438 14,8 85,2 100,0 81 357 438 18,5 81,5 100,0 84 354 438 19,2 80,8 100,0 84 354 438 % 19,2 80,8 100,0 f 128 310 438 % 29,2 70,8 100,0 f 120 318 438 % 27,4 72,6 100,0 89 349 438 20,3 79,7 100,0 73 365 438 f % f % Sade Dil ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir % Saf (Öz) Şiir f f % Halkın Yaşayış Tarzını ve Değerlerini Anlatan Manzumeler Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler Hikâye Roman Göstermeye Bağlı Edebî Metinler f % f f % Toplam Millî Edebiyat Dönemi’nin Genel Özellikleri % 16,7 83,3 100,0 Toplam f 846 3534 4380 19,31 81,69 100,0 f % 101 On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin dördüncü ünitesine karşı ilgi düzeylerinin dağılımı Tablo 5.3.9’da verilmiştir. Dördüncü ünitede öğrenciler, “Millî Edebiyat Dönemi”ne ait bilgiler öğrenmektedirler. Dördüncü ünitede toplam on konu bulunmaktadır. On birinci sınıf öğrencileri, dördüncü ünite içerisinde en fazla % 29,2 oranıyla “Hikâye” başlıklı konuya ilgi duymaktadır. Öğrenciler, ikinci sırada % 27,4 oranıyla “Roman”; üçüncü sırada ise % 20,3 ile “Göstermeye Bağlı Edebî Metinler” başlıklı konuya ilgi duymaktalar. Öğrenciler, dördüncü ünite içerisinde ilgi duymadıkları ilk konuyu % 89,3 oranında “Göstermeye Bağlı Edebî Metinler”; ikinci konuyu % 85,2 oranında “Sade Dil ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir”; üçüncü konuyu % 82,7 oranında “Öğretici Metinler” olarak ifade etmişlerdir. Öğrenciler, üniteye ait konu başlıklarına % 70,8 ile % 89,3 oranları arasında ilgi duymamaktadırlar. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 19,31 oranında ilgi duyarken; % 81,69 oranında ilgi duymamaktadırlar. Tablo 4.3.10’ da on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin dördüncü ünitesi olan “Millî Edebiyat Dönemi (1911-1923)”ne karşı ilgi düzeylerinin neden düşük olduğuna dair bilgiler yer almaktadır. 102 Tablo 4.3.10. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri Konunun işleniş yönteminden Konunun içeriğinden Konuda aktif olmadığımdan Konuyu sevmediğimden Konuyu anlamadığımdan Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden Konu işlenirken değişik araç gereç kullanılmadığından Kitaba seçilen metinlerden dolayı İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ f 59 61 46 86 55 41 37 28 % 13,5 13,9 10,5 19,6 12,6 9,4 8,4 6,4 f 60 43 47 64 43 41 21 40 % 13,7 9,8 10,7 14,6 9,8 9,4 4,8 9,1 f 58 59 58 76 32 49 39 32 % 13,2 13,5 13,2 17,4 7,3 11,2 8,9 7,3 f 62 50 38 60 45 32 44 47 % 14,2 11,4 8,7 13,7 10,3 7,3 10,0 10,7 f 59 45 73 64 61 38 33 29 % 13,5 10,3 16,7 14,6 13,9 8,7 7,5 6,6 f 71 36 48 70 56 52 33 36 % 16,2 8,2 11,0 16,0 12,8 11,9 7,5 8,2 f 67 57 44 51 25 42 20 24 % 15,3 13,0 10,0 11,6 5,7 9,6 4,6 5,5 f 48 59 51 42 41 37 39 13 % 11,0 13,5 11,6 9,6 9,4 8,4 8,9 3,0 Göstermeye Bağlı f 49 37 61 82 44 44 21 47 Edebî Metinler % 11,2 8,4 13,9 18,7 10,0 10,0 4,8 10,7 Millî Edebiyat Dönemi’nin Oluşumu f 66 51 40 87 49 43 49 32 % 15,1 11,6 9,1 19,9 11,2 9,8 11,2 7,3 Millî Edebiyat Dönemi’nin Oluşumu Öğretici Metinler Sade Dil ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir Saf (Öz) Şiir Halkın Yaşayış Tarzını ve Değerlerini Anlatan Manzumeler Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler Hikâye Roman Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir. 103 On birinci sınıf öğrencileri, dördüncü ünitede ilgilerinin en az olduğu konu başlıkları içerisinde önceliği “Göstermeye Bağlı Edebî Metinler”, “Sade Dil ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir” ve “Öğretici Metinler”e vermişlerdir. Bu konu başlıklarına öğrencilerin ilgi duymama nedenleri arasında en çok yoğunluk “konuyu sevmeme”, “konunun işleniş yöntemi”, “konunun içeriği” ve “konuda aktif olmama” nedenlerindedir. Öğrenciler, dördüncü ünitede ilgilerinin en az olduğu konular içerisinde ilk sırada yer alan “Göstermeye Bağlı Edebî Metinler” konusuna ilgi duymama nedeni olarak ilk üç sırada, 1. Konuyu sevmediğimden (% 19,6) 2. Konunun içeriğinden (% 13,9) 3. Konunun işleniş yönteminden (% 13,5) ifade etmişlerdir. Öğrenciler, bu ünitede ilgi duymadıkları ikinci konu olan “Sade Dil ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir”e öncelikli olarak, 1. Konuyu sevmediğimden (% 17,4) 2. Konunun içeriğinden (% 13,5) 3. Konunun işleniş yönteminden (% 13,2) ve Konuda aktif olmadığımdan (% 13,2) nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir. Öğrencilerin üçüncü ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü konu başlığı ise, “Öğretici Metinler”dir. Öğrencilerin bu konuya ilgi duymamalarında öncelikli olan ilk üç neden, 1. Konuyu sevmediğimden (% 14,6) 2. Konunun işleniş yönteminden (% 13,7) 3. Konuda aktif olmadığından (% 10,7)’dır. Bu ünitede de üçüncü ünitede olduğu gibi diğer nedenlerden farklı olarak öğrenciler, “konularda aktif olmadıklarından dolayı” konulara ilgi duymadıklarını ifade etmektedirler. Bu durumu, “dersin işleniş yöntemi” ile açıklamak mümkündür. Eğer 104 öğrenciler derste aktif değilse, konunun işlenişinde daha çok öğretmen anlatımlı yöntemin tercih edildiği düşüncesi ön plana çıkabilir. Tablo 4.3.11’de on birinci sınıf öğrencilerinin yılda kaç kitap okuduklarına dair verilerin dağılımı yer almaktadır. Tablo 4.3.11. Ankete Katılan On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda Okuduğu Kitap Sayısı Okunan kitap sayısı f % 1-4 65 14,8 5– 9 94 21,5 10 – 14 85 19,4 15 – 19 60 13,7 20 – 25 18 4,1 25’ten fazla 21 4,8 Hiç okumam 95 21,7 438 100,0 Toplam Tablo 4.3.11’e göre on birinci sınıf öğrencilerinin % 21,7’si bir yıl boyunca “hiç kitap okumadıklarını” ifade etmişlerdir. Öğrencilerin, % 21,5’i 5-9; % 19,4’ü 10-14; % 14,8’i 1-4; % 13,7’si 15-19 arasında; % 4,8’i 25’ten fazla kitap okuduklarını belirtmişlerdir. Tabloya göre 20 ve üzeri kitap okuyan öğrencilerin oranı % 8,9’dur. Tablo 4.3.12’de on birinci sınıf öğrencilerinin birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notları ile bir yılda okudukları kitap sayısı arasındaki ilişkiyi göstermektedir. 105 Tablo 4.3.12. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notu ile Yıllık Okuma Düzeyleri Yıllık okunan kitap sayısı 5-9 10-14 15-19 20-25 25'ten fazla Hiç okumam Toplam 18 14 11 0 1 0 23 67 26,9 20,9 16,4 ,0 1,5 ,0 34,3 100,0 8 20 20 6 2 1 31 88 % 9,1 22,7 22,7 6,8 2,3 1,1 35,2 100,0 f 11 15 28 11 9 9 13 96 11,5 15,6 29,2 11,5 9,4 9,4 13,5 100,0 19 25 9 15 4 2 22 96 19,8 26,0 9,4 15,6 4,2 2,1 22,9 100,0 9 20 17 28 2 9 6 91 % 9,9 22,0 18,7 30,8 2,2 9,9 6,6 100,0 f 65 94 85 60 18 21 95 438 14,8 21,5 19,4 13,7 4,1 4,8 21,7 100,0 1-4 1 f % 2 f 3 % 4 f % 5 f Toplam % Tablo 4.3.12’ye göre, birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notu “1” olan on birinci sınıf öğrencilerinin % 34,3 gibi yüksek bir oranı yılda “hiç kitap okumadıklarını” ifade etmişlerdir. Öğrencilerin, % 26,9’u 1-4 arasında kitap okurken, % 1,5 (1,5+0,0) gibi düşük oranda 20 ve üzeri kitap okumaktadır. Not ortalaması “2” olan öğrenciler, yılda % 35’2 oranında “hiç kitap okumamakta”dırlar. 10-14 arasında kitap okuyan öğrenci oranı % 22,7 iken, 20 ve üzeri kitap okumayan öğrenci oranı % 3,4 (2,3+1,1)’tür. Not ortalaması “3” olan öğrencilerin bir yılda en çok okudukları kitap sayısı % 29,2 oranında 10-14 arasıdır. % 13,5’i “hiç okumaz”ken % 18,8’i (9,4+9,4) 20 ve üzeri kitap okumaktadır. Not ortalaması “4” olan öğrenciler, yılda en fazla % 26’0 oranında 5-9 arasında kitap okuduklarını, % 22,9 gibi yüksek bir oranı “hiç okumadıklarını”, (4,2+2,1) ise 20 ve üzeri kitap okuduklarını ifade etmişlerdir. 106 % 6,3’ü Not ortalaması “5” olan öğrencilerin bir yılda en çok okudukları kitap sayısı % 30,8 oranında 15-19 arasıdır. % 6,6’sı “hiç kitap okumaz”ken, 20 ve üzeri kitap okuyan öğrenci oranı (21,9+15,6) % 12,1’dir. On birinci sınıf öğrencileri arasında not ortalaması “1” ve “2” olan öğrenciler arasında ‘hiç kitap okumayan’ların oranı oldukça yüksektir. On birinci sınıf öğrencilerinin hiç olmazsa okulun açık olduğu aylarda kitap okuması beklenir. Çünkü her ne kadar “100 Temel Eser” uygulaması zorunlu olmasa da öğrencilerin ortak kültürde birleşmesi için on birinci sınıf öğrencilerinin de okuması gereken kitaplar belirlenmiştir. Fakat bu öğrenciler, kendilerini ÖSS gibi sınava hazırladıkları için, kitap okumak onlar için amaçlarının dışında bir faaliyet olarak görülebilir. Tablo 4.3.13’te on birinci sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine ve yıllık okudukları kitap sayılarına ilişkin bulgular verilmiştir. Tablo 4.3.13. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Bir Yılda Okudukları Kitap Sayısı Yıllık okunan kitap sayısı Genel Lise Fen Lisesi Anadolu Lisesi Spor Lisesi Anadolu Öğretmen Lisesi Meslek Lisesi Toplam 1-4 24 16,0 1 4,3 4 9,5 3 15,8 3 5-9 43 28,7 1 4,3 14 33,3 0 ,0 7 10-14 30 20,0 2 8,7 6 14,3 3 15,8 5 15-19 7 4,7 3 13,0 8 19,0 0 ,0 1 20-25 6 4,0 0 ,0 4 9,5 0 ,0 2 25'ten fazla 13 8,7 5 21,7 1 2,4 0 ,0 0 12,5 29,2 20,8 4,2 8,3 ,0 25,0 100,0 30 29 39 41 6 2 30 29 % 16,7 16,1 21,7 22,8 3,3 1,1 16,7 16,1 f % 65 14,8 94 21,5 85 19,4 60 13,7 18 4,1 21 4,8 95 21,7 438 100,0 f % f % f % f % f % f Hiç Toplam okumam 27 150 18,0 100,0 11 23 47,8 100,0 5 42 11,9 100,0 13 19 68,4 100,0 6 24 Tablo 4.3.13’e göre, genel lise öğrencileri, yılda en çok % 28,7 oranında 5-9 arasında kitap okumaktadırlar. % 18,0’ı “hiç kitap okumazken, okuyan öğrenci oranı (4,0+8,7) % 12,7’dir. 107 20 ve üzeri kitap Fen lisesi öğrencilerinin % 47,8’i “hiç kitap okumadıklarını” ifade etmişlerdir ki bu oran oldukça yüksektir. % 21,7’si ise 25’ten fazla kitap okumaktadırlar. Onuncu sınıf fen lisesi öğrencilerinin tersine, on birinci sınıf fen lisesi öğrencileri arasında kitap okuma oranı oldukça düşüktür. Anadolu lisesi öğrencileri, yılda en fazla % 33’3 oranında 5-9 arasında kitap okumaktadırlar. % 11,9’u “hiç kitap okumaz”ken ; % 11,9’u (9,5+2,4) 20 ve üzeri kitap okumaktadır. Araştırmamıza katkı sağlayan spor lisesi öğrencilerinin % 68,4’ü “hiç kitap okumam” seçeneğini işaretlemişlerdir. Bu öğrenciler içerisinde yılda 15 ve üzeri kitap okuyan öğrenci bulunmamaktadır. Anadolu öğretmen lisesi öğrencileri, yılda en fazla % 29,2 oranında 5-9 arasında kitap okumaktadırlar. % 25,0’ı “hiç kitap okumaz”ken; % 8,3’ü (8,3+0,0) 20 ve üzeri kitap okumaktadır. Meslek lisesi öğrencilerinin bir yılda en çok okudukları kitap sayısı % 22,8 oranında 15-19 arasıdır. Hiç okumayan öğrenci oranı % 16,7; 20 ve üzeri kitap okuyan öğrenci oranı % 4,0 (3,3+1,1)’dır. Tablo 4.3.14’e göre diğer sınıf düzeylerinde olduğu gibi, spor lisesi öğrencilerinin okuma düzeyleri farklı bir araştırma ve daha büyük bir örneklemle derinlemesine araştırılmaya muhtaç bir konudur. Ayrıca on birinci sınıf öğrencileri içerisinde “hiç kitap okumam” seçeneğini işaretleyen öğrenci oranı oldukça fazladır. Şayet anketi uyguladığımız eğitim öğretim döneminde (2007-2008) yeni Türk Edebiyatı Öğretim Programı on ikinci sınıflarda da uygulanıyor olsaydı ve biz bu anketi onlara da uygulama şansı bulsaydık; büyük bir ihtimalle on ikinci sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri daha da düşük çıkacaktı. Çünkü bu öğrencilerin sınava hazırlanma süreçleri, kitap okumaya zaman ayırmalarına engel olabilir. Biz bunu on birinci sınıf öğrencilerinin verilerinden yararlanarak tahmin etmekteyiz. Ancak bu yargılarımız yine sınıf düzeylerinde öğrencilerin okuma kültürünü ortaya koyacak bir araştırma ile doğruluk kazanacaktır. Tablo 4.3.14’te on birinci sınıf öğrencilerinin okul türlerine göre Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeylerine ait bulgular yer almaktadır. 108 Tablo 4.3.14. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri Genel Lise Fen Lisesi Anadolu Lisesi Spor Lisesi Anadolu Öğretmen Lisesi Meslek Lisesi Toplam İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum Toplam f 118 32 150 Satır % 78,7 21,3 100,0 Sütün % 32,6 42,1 34,2 19 4 23 Satır % 82,6 17,4% 100,0 Sütün % 5,2 5,3 5,3 f 38 4 42 Satır % 90,5 9,5% 100,0 Sütün % 10,5 5,3 9,6 19 0 19 Satır % 100,0 ,0 100,0 Sütün % 5,2 ,0 4,3 f 21 3 24 Satır % 87,5 12,5 100,0 Sütün % 5,8 3,9 5,5 f 147 33 180 Satır % 81,7 18,3 100,0 Sütün % 40,6 43,4 41,1 f 362 76 438 Satır % 82,6 17,4 100,0 Sütün % 100,0 100,0 100,0 f f Tablo 4.3.14’te on birinci sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine ile Türk Edebiyatı dersine karşı ilgi düzeyleri arasındaki karşılaştırma verilmiştir. Türk Edebiyatı dersine genel lise öğrencileri % 21,3; meslek lisesi öğrencileri % 18,3; fen lisesi öğrencileri % 17,4; Anadolu öğretmen lisesi öğrencileri % 12,5; Anadolu lisesi öğrencileri % 9,5; oranında ilgi duymaktadırlar. 109 Spor lisesi öğrencileri ise, Türk Edebiyatı dersine karşı hiç ilgi duymamaktadırlar (% 0,0). Tablo 4.3.15’te on birinci sınıf öğrencilerinin birinci dönem karne notlarına göre Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeylerinin bulguları yer almaktadır.. Tablo 4.3.15. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Karne Notlarına Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum Toplam 52 15 67 Satır % 77,6 22,4 100,0 Sütün % 14,4 19,7 15,3 81 7 88 Satır % 92,0 8,0 100,0 Sütün % 22,4 9,2 20,1 81 7 88 Satır % 92,0 8,0 100,0 Sütün % 22,4 9,2 20,1 78 18 96 Satır % 81,3 18,8 100,0 Sütün % 21,5 23,7 21,9 68 23 91 Satır % 74,7 25,3 100,0 Sütün % 18,8 30,3 20,8 f 362 76 438 Satır % 82,6 17,4 100,0 Sütün % 100,0 100,0 100,0 f 1 f 2 3 4 5 Toplam χ2=11,690 f f f p=0,020 110 Tablo 4.3.15’e göre, on birinci sınıf öğrencilerinin birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notları ile Türk Edebiyatı dersine ilgileri arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde fark vardır (χ2=11,690; p=0,020). Ancak farklar arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde herhangi bir ilişkiden söz edilememektedir (p=0,86). Tablo 4.3.15’teki verilere göre, Türk Edebiyatı dersine, not ortalaması “5” olan öğrenciler % 25,3; not ortalaması “1” olan öğrenciler % 22,4; not ortalaması “4” olan öğrenciler % 18,8; not ortalaması “3” olan öğrenciler % 8,0; not ortalaması “2” olan öğrenciler % 8,0 oranında ilgi duymaktadır. On birinci sınıf öğrencilerinde de onuncu sınıf öğrencilerinde olduğu gibi, derse ait ilgileri ile ders başarıları arasında beklediğimiz sonuç çıkmamıştır. Çünkü not ortalaması “1” olan öğrenciler, Türk Edebiyatı dersine not ortalaması “4, 3, 2” olan öğrencilerden daha fazla ilgi duymaktadırlar. Tablo 4.3.15’e göre, öğrencilerin derse ait başarı notları ile derse ilgileri arasında her hangi bir ilişkiden söz edilememektedir. Tablo 4.3.16’da, on birinci sınıf öğrencilerinin okuma düzeylerine göre Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeyleri yer almaktadır. 111 Tablo 4.3.16. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okuma Düzeylerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgileri Hiç okumam 1-4 İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum Toplam 53 12 65 Satır % 81,5 18,5 100,0 Sütün % 14,6 15,8 14,8 82 12 94 Satır % 87,2 12,8 100,0 Sütün % 22,7 15,8 21,5 62 23 85 Satır % 72,9 27,1 100,0 Sütün % 17,1 30,3 19,4 55 5 60 Satır % 91,7 8,3 100,0 Sütün % 15,2 6,6 13,7 17 1 18 Satır % 94,4 5,6 100,0 Sütün % 4,7 1,3 4,1 f 17 4 21 Satır % 81,0 19,0 100,0 Sütün % 4,7 5,3 4,8 f 76 19 95 Satır % 80,0 20,0 100,0 Sütün % 21,0 25,0 21,7 f 362 76 438 Satır % 82,6 17,4 100,0 Sütün % 100,0 100,0 100,0 f f 5-9 f 10-14 15-19 20-24 25 ve üzeri Toplam χ2=12,675 f f p=0,048 112 Tablo 4.3.16’da, on birinci sınıf öğrencilerinin bir yılda okudukları kitap sayısı ile Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeyleri arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde fark görülmektedir (χ2=12,675; p=0,048). Ancak gruplar arasında herhangi bir ilişkiden söz edilemez (p=0,87). Öğrencilerin okudukları kitap sayısı ile derse ilgileri arasında orantısal bir ilişki yoktur. Tablodaki verilere göre, Türk Edebiyatı dersine bir yılda, “5-9” kitap okuyan öğrencilerin % 27,1’i; “25 ve üzeri” kitap okuyan öğrencilerin % 20,0’ı; “20-24” kitap okuyan öğrencilerin % 19,0’ı; “Hiç okumayan” öğrencilerin % 18,5’i; “1-4” kitap okuyan öğrencilerin % 12,8’i; “10-14” kitap okuyan öğrencilerin % 8,3’ü; “15-19” kitap okuyan öğrencilerin % 5,6’sı ilgi duymaktadır. Araştırmanın veri toplama aracının üçüncü bölümünü “Türk Edebiyatı dersine ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz.” açık uçlu sorusu oluşturmaktadır. Tablo 4.3.17’de on birinci sınıf öğrencilerinin kendi ifadeleri ile “Türk Edebiyatı dersine ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz.” sorusuna verdikleri cevaplar yer almaktadır. On birinci sınıf öğrencilerine yöneltilen açık uçlu soruya öğrencilerin pek çok önerileri olmuştur. Yazılan önerilerden frekansı 5 ve üzeri olanlar Tablo 4.3.17’de yer almıştır. 113 Tablo 4.3.17. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Ait Düşünceleri Türk Edebiyatı Dersine İlginizi Artırmak İçin Neler Yapılabilir? Lütfen Belirtiniz. Hiçbir şey yapılamaz. f % 51 6 Günümüz sanatçıları derse davet edilebilir. 47 5,5 Ders işlenişi daha eğlenceli hâle getirilebilir. 43 5 Sayısal bölümde olduğum için konuları öğrenmeye ihtiyaç duyamıyorum. 43 5 Öğrencilerin derse daha fazla katılımı sağlanabilir. 36 4,2 Ders kitaplarında daha ilgi çekici parçalar yer alabilir. 34 4 İlgim zaten var. 34 4 Değişik aktiviteler yapılmalı. 33 3,9 Daha fazla grup çalışmaları yapılabilir. 33 3,9 Öğretmenin mesleğini ve bizleri sevmesi. 33 3,9 Derse ilgisizliğim ders öğretmeninden kaynaklanıyor. 33 3,9 Dersin içeriğine güncel konular eklenebilir. 32 3,7 Öğretmenin konuya daha hakim olması. 31 3,6 Öğretmenin dersi daha istekli işlemesi. 31 3,6 Dersin işleniş yöntemi değişmeli. 31 3,6 Tiyatrolar, oyunlar, yazı çalışmaları yapılabilir. 31 3,6 Notun ikinci planda olması öğrenciyi daha başarılı yapacaktır. 30 3,5 Daha çok bilgi içeren konular yerine tartışılacak, yorum getirilecek, öğrenciyi konuşmaya yöneltecek konuların yoğunlukta olması iyi olur. 30 3,5 Konular değişik araç gereç kullanılarak işlenebilir. 30 3,5 Sanatçıların kendi ağzından hayatları dinletilebilir (video gibi). 30 3,5 ÖSS ile bağlantılı anlatılırsa ilgimiz artar. 28 3,3 Ünite aralarında küçük sınavlar yapmak. 20 2,3 Bilgisayarlı öğretim artırılabilir. 17 2 Konuyu cazip hâle getirecek ilginç bilgiler verilmeli. 29 3,4 Konuyu anlatan sohbet tarzı konuşmalar artırılmalı. 15 1,7 Şairlerin ağzından şiirler okunabilir. 13 1,5 İdealim olarak seçtiğim mesleğin bu dersle ilgisi yok. 13 1,5 Şiir okuma saatleri yapılıp, sınıfın katılımı sağlanabilir. 12 1,4 844 100,0 Toplam 114 Tablo 4.3.17’de on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin nasıl artacağına dair görüşleri yer almaktadır. Öğrenciler, en fazla % 6,0 oranında derse ilgilerinin artması için “hiçbir şey yapılamayacağını” ifade etmişlerdir. Gerçekte bu öğrenciler, Türk Edebiyatı dersiyle ne yapılırsa yapılsın ilgilenmeyeceklerini belirtmişlerdir. Bunun nedenlerini ise Grafik 4.3.1’deki verilerle açıklayabiliriz. Öğrencilerin önerilerinden oluşan Tablo 4.3.17’deki görüşleri, Grafik 4.3.1’de de görüleceği gibi sekiz ana başlık altında gruplandırılmıştır. 50 40 28,6 20,1 20 4 Konuların sayısal bölüm ve OSS ile ilişkisi 3,7 Ders kitabı 9,3 Konuların gerçekle ilişkisi 8,7 Öğretmenin yaklaşımı 7,7 Dersin eğlenceli hâle getirilmesi 0 Farklı yöntemlerin uygulanması 10 Öğrencinin aktif olması 15 Farklı araç gereç kullanılması 30 Grafik 4.3.1. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Ait Düşünceleri On birinci sınıf öğrencilerinin % 28,6’sı, “farklı yöntemlerin uygulanması” ile derse ait ilgilerinin artacağını ifade etmektedirler. Öğrencilerin % 20,1’i “farklı araç gereç kullanılması” ile derse ilgilerinin artacağı düşüncesindedir. Öğrencilerin % 15’i “öğretmenin yaklaşımı”nı önemsemektedir. Öğrenciler, eğer öğretmen, “mesleğini ve öğrencileri severse (% 3,9); konusuna hakim olursa (% 3,6); 115 dersi istekli işlerse (% 3,6)” Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin artacağını ifade etmekteler. “Derse ilgisizliğim ders öğretmeninden kaynaklanıyor (% 3,9).” diyen öğrenciler, öğretmenle derse ilgileri arasındaki ilişkiyi açıkça ifade ediyorlar. On birinci sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersine ilgi duyabilmek için öğrendikleri konuların kendilerine ne kadar gerekli olduğunu sorgulamaktadır. Özellikle sayısal bölüm öğrencileri, kendilerinin sayısal bölüme devam ettiklerini ve Türk Edebiyatı dersiyle çok ilgilenmediklerini “Sayısal bölümde olduğum için konuları öğrenmeye ihtiyaç duyamıyorum (% 5,0).”, “İdealim olarak seçtiğim mesleğin bu dersle ilgisi yok (% 1,5).” gibi cümlelerle ifade etmişlerdir. Öğrencilerin % 8,7’si “dersin eğlenceli hâle getirilmesi”; % 7,7’si öğrencinin aktif olması; % 4,0’ı “ders kitabı” ve % 3,7’si “konuların gerçekle ilişkisi” hakkında görüş bildirerek derse ilgilerinin artacağını belirtmişlerdir. 116 BEŞİNCİ BÖLÜM 5.1. Sonuç • Grafik 5.1.1’de görüldüğü gibi, dokuzuncu sınıf öğrencileri, dokuzuncu sınıf Türk Edebiyatı dersine ait dört ünite içerisinde en fazla üçüncü üniteye (Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler) % 23,07 oranında ilgi duymaktadır. İlgilerinin en az olduğu ünite ise, % 79,87 oranı ile dördüncü ünite (Öğretici Metinler)’dir. Öğrencilerin dört üniteye de ilgi duymaları açısından oranlar arasında önemli bir fark görülmemektedir. 80 76.93 78.01 90 78.93 100 79.87 70 Birinci Ünite 60 İkinci Ünite 50 Üçüncü Ünite 20 23.07 21.07 30 21.98 40 20.13 Dördüncü Ünite 10 0 İlgi duyuyorum. İlgi duymuyorum. Grafik 5.1.1. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Ünitelerine Karşı İlgi Düzeyleri Öğrencilerin dokuzuncu sınıf üniteleri içerisinde ilgilerinin en az olduğu ilk üç konu; Birinci ünitede : Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi, Metin, Edebiyat ve Gerçeklik İkinci ünitede : Şiirde Gelenek, Şiirde Tema, Manzume ve Şiir 117 Üçüncü ünitede : Metin ve Zihniyet, Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma, Metin ve Gelenek Dördüncü ünitede : Yapı (Plan), Metin ve Gelenek, Metin ve Zihniyet’tir. Öğrenciler; ikinci, üçüncü ve dördüncü ünitede ortak olarak ilgi duymadıkları konular arasında ilk üç sırada öncelikle “Gelenek” konusunu ifade etmişlerdir. “Şiirde Gelenek”, “Metin ve Gelenek” onlar için anlaşılması zor bir konu olarak ön plana çıkmıştır. Ayrıca “Metin ve Zihniyet” konusu da ilgi duyulmayan konu başlıkları arasında üçüncü ünitede birinci, dördüncü ünitede üçüncü sırada yer almaktadır. Üçüncü ünitede öğrencilerin ifadelerine göre, öncelikli olarak ilgi duymadıkları konulara ilgi duymama nedenleri içerisinde anlatılanları günlük hayatla ilişkilendirememeleri öğrenciler için ciddi bir sorundur. Gerek sınıflandırmaya dayanan “Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma” konusu gerekse Türk Edebiyatı öğretmenleri için de yeni olan Türk Edebiyatı Öğretim Programında inceleme metodolojisi içerisinde terim olarak ilk kez karşılaştıkları “Metin ve Zihniyet” ve “Metin ve Gelenek” konusu, örneklerle ve işleniş yöntemi ile günlük hayatla ilişkilendirilememiş görülmektedir. Bu durumun öğrencilerin konuya olan ilgisinin azalmasına neden olmuş olabileceği söylenebilir. Anlatılanları düşünce dünyasında somutlaştıramayan öğrenciler, konulara karşı ilgi duymadıklarını ve sevmediklerini rahatlıkla ifade etmektedirler. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin bu konulara ilgi duymamasında önceliği; “konuyu sevmediğimden”, “konunun içeriğinden”, “dersin işleniş yönteminden”, “konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden” nedenleri yer almaktadır. • Onuncu sınıf öğrencileri Grafik 6.1.2’ye göre, Türk Edebiyatı dersi üniteleri içerisinde en fazla sonuncu üniteye (İslâm Uygarlığı Çevresinde Gelişen Türk Edebiyatı) % 27,85 oranında ilgi duymaktadırlar. İlgilerinin en az olduğu ünite, % 77,45 oranında birinci ünite (Tarih İçinde Türk Edebiyatı)’dir. Onuncu sınıf öğrencileri ilk üniteye, diğer ünitelerden daha az ilgi duymaktadır. 118 80 72.15 77.45 90 72.16 100 70 Birinci Ünite 60 İkinci Ünite 30 27.85 22.55 40 27.84 50 Üçüncü Ünite 20 10 0 İlgi duyuyorum. İlgi duymuyorum. Grafik 5.1.2. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Ünitelerine Karşı İlgi Düzeyleri Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi üniteleri içerisinde ilgilerinin en az olduğu ilk üç konu; Birinci ünitede :Türk Edebiyatının Dönemlere Ayrılmasındaki Ölçütler, Edebiyat-Tarih İlişkisi İkinci ünitede :Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri), Destan Dönemi, Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu, Koşuk) Üçüncü ünitede :İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII. yy.), XI.-XII. Yüzyıllarda İslâmiyet ve Türk Kültürü, Divan Şiiri’dir. Onuncu sınıf öğrencilerinin yukarıdaki konulara ilgi duymamasında, tıpkı dokuzuncu sınıfta olduğu gibi “konuyu sevmediğimden” ve “konunun içeriğinden” nedenleri ilk iki sırada yer almaktadır. Ayrıca “konuyu anlamadığımdan” ve “dersin işleniş yönteminden” cümleleri de öğrencilerin derse ilgilerinin azlığını açıklayan diğer nedenlerdir. Onuncu sınıf öğrencileri için diğer bir sorun, dokuzuncu sınıfta karşımıza çıkmayan “ders kitabına seçilen metinler”dir. Onuncu sınıf konularının özelliğinden 119 dolayı öğrenciler, ders kitabına seçilen metinleri beğenmiyor olabilirler; ancak yine de onuncu sınıf ders kitabının öğrencilerin eleştirileri doğrultusunda gözden geçirilmesi yararlı olacaktır. • On birinci sınıf öğrencileri aşağıdaki grafikte görüldüğü gibi, Türk Edebiyatı dersi ünitelerine karşı ilgi düzeyleri birbirine yakındır. Fakat ünitelere ilgi duyma oranları çok düşüktür. En fazla ilgi duydukları dördüncü üniteye (Millî Edebiyat Dönemi) bile % 19,31 oranında ilgi duymaktadırlar. İlgilerinin en az olduğu ünite ise, % 90 81.55 84.55 100 84.02 15,45 oranında birinci ünite (Edebiyatla Düşünce, Sosyal ve Siyasî Hayatın İlişkisi)’dir. 81.69 80 Birinci Ünite 70 İkinci Ünite 60 50 Üçüncü Ünite 18.45 20 15.98 30 15.45 40 19.31 Dördüncü Ünite 10 0 İlgi duyuyorum. İlgi duymuyorum. Grafik 5.1.3. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Ünitelerine Karşı İlgi Düzeyleri Öğrencilerin on birinci sınıf üniteleri içerisinde ilgilerinin en az olduğu ilk üç konu; Birinci ünitede : Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi, Yenileşme Dönemi İkinci ünitede : Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Oluşumu, Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Genel Özellikleri, Bağlı Edebî Metinler 120 Anlatmaya Üçüncü ünitede : Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Oluşumu, Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) ve Mensur Şiir, Öğretici Metinler Dördüncü ünitede : Hikâye, Roman, Göstermeye Bağlı Edebî Metinler On birinci sınıf öğrencilerinin bu konulara ilgi duymamalarında ilk sırayı, dokuz ve onuncu sınıfta olduğu gibi “konuyu sevmemek”; ikinci sırayı, “konunun içeriğinden” nedeni almaktadır. “Dersin işleniş yöntemi” de on birinci sınıflar için ciddi bir sorundur. • Grafik 6.1.4’te görüldüğü gibi, dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine karşı ilgileri gerçekten azdır. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı konuları ile ilk kez karşılaştıklarını düşünürsek ilgilerinin az olmalarına anlam verebiliriz. Ancak onuncu sınıf, öğrencilerinin on birinci sınıf öğrencilerinden daha fazla derse ilgi duymaları düşündürücüdür. Çünkü yıllardır “Divan Edebiyatı”nın konularının öğrenciler için ne kadar ağır olduğu yönünde çeşitli tartışmalar yapılsa da grafikte görüldüğü gibi öğrenciler, Türk Edebiyatı dersine onuncu sınıfta daha fazla ilgi göstermektedir. On birinci sınıfta Tanzimat’tan Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı’na kadar işlenen konular, öğrencilerin ilgisini çekmemektedir. Dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin az olmasının en büyük nedeni, “konuları sevmemeleri”dir. Ardından “konunun içeriği” ve “konunun işleniş yöntemi” derse olan ilginin azalmasında önde gelen nedenler arasındadır. 121 80 82.71 78.44 90 73.92 100 70 9.Sınıf 60 10. Sınıf 30 20 11. Sınıf 17.29 21.56 40 26.08 50 10 0 İlgi duyuyorum. İlgi duymuyorum. Grafik 5.1.4. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine Karşı İlgi Düzeyleri • Dokuz, On ve On birinci sınıf öğrencilerinin devam ettikleri okul türlerine göre Türk Edebiyatı dersine karşı ilgi düzeyleri arasında farklılıklar söz konusudur. Aşağıdaki tablo dikkatle incelendiğinde ankete cevap veren “fen lisesi” ve “spor lisesi” öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine hemen hemen hiç ilgilerinin olmadığını söyleyebiliriz. Bu durum eğilimleri ve ideallerindeki meslek grupları tahmin edildiğinde fen lisesi ve spor lisesi öğrencileri için hoş görülebilir; ancak “sosyal bilimler lisesi”, “Anadolu öğretmen lisesi” ve “Anadolu liseleri” için hoş karşılanamaz. Bu okul türleri hakkında daha doğru bir yargıya varmak için okul türleri özelinde, geniş bir örneklemle yeni bir araştırma yapılması, okul türlerinin Türk Edebiyatı dersine olan ilgilerinde daha net yargılar ortaya çıkaracaktır. 122 Tablo 5.1.1. Ankete Katılan Öğrencilerin Bulundukları Okul Türlerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri İlgi Duymuyorum Genel Lise Fen Lisesi Sosyal Bilimler Lisesi Anadolu Lisesi Spor Lisesi Anadolu Öğretmen Lisesi Meslek Lisesi Toplam • İlgi Duyuyorum 9. Sınıf 10.Sınıf 11.Sınıf 9. Sınıf 10.Sınıf 11.Sınıf 122 110 118 28 40 32 81,3 73,3 78,7 18,7 26,7 21,3 24 15 19 0 0 4 100,0 100,0 82,6 0,0 0,0 17,4 10 14 8 4 55,6 77,8 44,4 22,2 33 38 38 14 7 4 70,2 84,4 90,5 29,8 15,6 9,5 11 18 19 1 0 0 91,7 100,0 100,0 8,3 0,0 0,0 15 16 21 5 5 3 75,0 76,2 87,5 25,0 23,8 12,5 118 120 147 62 60 33 65,6 66,7 81,7 34,4 33,3 18,3 333 331 362 118 116 76 73,8 74,0 82,6 26,2 26,0 17,4 Dokuzuncu sınıfta Türk Edebiyatı dersinde başarılı olan öğrenciler, derse karşı da ilgililer. Başarı düzeyi düştükçe ilgi oranları da düşmektedir. Öğrencilerin derse ilgileri ile başarıları arasında anlamlı bir ilişki söz konusudur. Onuncu sınıf öğrencilerinin de ders başarıları ile derse olan ilgileri arasında anlamlı bir fark ve pozitif yönde zayıf bir ilişki vardır. On birinci sınıflar için öğrencilerin ders başarıları ile ilgileri arasında anlamlı bir fark bulunmakla birlikte gruplar arasında her hangi bir ilişkiden söz edilememektedir. Dokuz ve onuncu sınıf öğrencileri için, derse karşı ilgisi 123 olan öğrencinin başarılı olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Ancak aynı yargıyı on birinci sınıflar için söylemek mümkün değildir. On birinci sınıf öğrencileri içerisinde not ortalaması “1” olanlar, “4, 3, 2” olanlardan daha fazla Türk Edebiyatı dersine ilgi duymaktadırlar. Bu durum bize göre ilginç bir sonuçtur ve farklı bir araştırma ile bunun nedenleri açıklanabilir. • Grafik 6.1.5’te görüldüğü gibi, dokuzuncu sınıf öğrencileri, bir yılda en fazla “1- 4” (% 19,5) arasında kitap okurken; onuncu sınıf öğrencileri, “10-14” (% 21,0) arasında kitap okumaktadır. On birinci sınıf öğrencilerine yöneltilen “Bir yılda kaç kitap okuyorsunuz?” sorusuna öğrenciler, öncelikli olarak, “hiç kitap okumadıklarını” (% 21,7) ifade etmişlerdir. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin % 12,6’sı, onuncu sınıf öğrencilerinin % 14,3’ü “hiç kitap okumamakta”dır. Dünyaca kabul görmüş iyi okuyucu tanımı, 20 kitap ve üzeri kitap okuyan kişidir. Dokuzuncu sınıflar içerisinde 20 ve üzeri kitap okuyan öğrenci oranı, % 18,8; onuncu sınıf öğrenci oranı, % 17,0; on birinci sınıf öğrenci oranı, % 8,9’dur. 9. Sınıf 10. Sınıf 11. Sınıf 21,7 4,8 4,1 8,2 7,8 10,6 9,2 11,3 13,4 13,7 10 12,6 14,3 18,4 21 19,4 13,9 14,8 19,5 20 19,3 20,4 21,5 30 0 1 ile 4 5 ile 9 10 ile 14 15 ile 19 20 ile 25 25'ten fazla hiç okumam Grafik 5.1.5. Ankete Katılan Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda Okudukları Kitap Sayısı On birinci sınıf öğrencileri içerisinde not ortalaması “1” ve “2” olan öğrenciler arasında ‘hiç kitap okumayan’ların oranı oldukça yüksektir. On birinci sınıf 124 öğrencilerinin hiç olmazsa okulun açık olduğu aylarda kitap okuması beklenir. Fakat bu öğrenciler, kendilerini ÖSS sınavına hazırladıkları için, kitap okumak onlar için amaçlarının dışında bir faaliyet olarak görülebilmektedir. Dökmen’in (1990) araştırmasında da lise öğrencileri kendilerinin (araştırmaya katılanların % 62’si ) yeterinde kitap okumadıklarını ifade etmişlerdir. Çocuk Vakfı (2006)’nın araştırmasına göre lise öğrencilerinin kitap okumama nedeni, öğrencilerin üniversiteye giriş hazırlıklarından dolayı ders kitabı ve kaynak kitaba bağımlı olmalarıdır. Millî Eğitim Bakanlığı’nın “100 Temel Eser” uygulamasına dayalı olarak öğrencilerin, ortak kültürde birleşmesi için yılda en az 25 kitap okuması hedeflenmiştir (bkz. EK 3). Bu uygulamaya paralel olarak araştırmaya katkı sağlayan öğrencilerin “hiç kitap okumam” seçeneğini işaretlememeleri gerekirdi. Araştırma içerisindeki veriler de dikkate alınarak, “100 Temel Eser” uygulamasının sonuçlarını görmek ve verimliliğini artırmak için daha ayrıntılı ve o konuyu içeren farklı bir araştırma yapmak, öğrencilerin okuma kültürü hakkında daha net bilgiler verecektir. • Dokuzuncu ve onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine ait başarı notları yükseldikçe kitap okuma oranlarında da zayıf da olsa pozitif bir korelasyon (dokuzuncu sınıf r=0,13; onuncu sınıf r=0,10) söz konusudur. Fakat aynı durum, on birinci sınıf öğrencileri için söz konusu değildir. • Dokuz ve on birinci sınıf öğrencilerin bir yılda okudukları kitap sayısı ile derse ilgileri arasında Spearman Korelasyon testine göre bir ilişki bulunamamıştır. Bu öğrenciler için “Ne kadar çok kitap okuyorlarsa o derece derse ilgi duyuyorlar.” ifadesini kullanmak mümkün değildir. Ancak onuncu sınıf öğrencileri için ilginç bir durum söz konusudur. Çünkü onuncu sınıf öğrencilerinin okudukları kitap sayısı ile Türk Edebiyatı dersine olan ilgileri arasında zayıf da olsa negatif bir ilişki (r= -0,14) vardır. Onuncu sınıf öğrencilerinin kitap okuma sayısı arttıkça derse olan ilgileri azalmaktadır. Bunun nedenleri arasında Türk Edebiyatı onuncu sınıf konularının metin dillerinin ağır olmasından dolayı öğrencilerin derse ilgileri azalırken, güncel eserleri okuma isteği artıyor olabilir. Fakat yine de bu durum, farklı bir araştırma konusu olarak değerlendirilebilir. 125 46 50 9.Sınıf 40 11,7 4 5 Ders kitabı 3,7 13 Konuların gerçekle ilişkisi Öğretmenin yaklaşımı 3,7 11,6 Farklı araç gereç kullanılması 5,2 7,8 8,7 Dersin eğlenceli hâle getirilmesi Farklı yöntemlerin uygulanması 0 4,5 3,7 7,7 10 Öğrencinin aktif olması 20 11. Sınıf 16,2 14,5 15 17,3 20,1 28,6 10. Sınıf 16,6 30 Grafik 5.1.6. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Dair Düşünceleri • Dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine karşı ilgileri gerçek anlamda düşüktür. Araştırmamıza katılan öğrencilere, “Türk Edebiyatı dersine ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz.” sorusu yöneltilmiştir. Öğrenciler açık uçlu sorulan bu soruya pek çok görüş bildirmişlerdir. Ancak görüşler frekansı 5 ve yukarı olanlar dikkate alınarak 7 ana başlıkta bir araya getirilmiştir. Bunlar: 1. Farklı yöntemlerin uygulanması, 2. Farklı araç gereç kullanılması, 3. Öğretmenin yaklaşımı, 4. Öğrencinin aktif olması, 5. Dersin eğlenceli hâle getirilmesi, 6. Konuların gerçekle ilişkisi, 126 7. Ders kitabı’dır. Grafik 6.1.6’da görüldüğü gibi dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinin derse ilgilerinin artması için öğrencilerin önerilerinde ilk üç sırada: farklı yöntemlerin uygulanması, farklı araç gereç kullanılması ve öğretmenin yaklaşımı yer almaktadır. 1. Öğrenciler, farklı yöntemlerin uygulanması için aşağıdaki önerilerde bulunmuşlardır: 9 Grup çalışması yapılmalı. 9 Konular günlük hayatla ilişkilendirilmeli. 9 Konular tiyatrolarla canlandırılmalı. 9 Bazı konular drama yöntemi ile anlatılabilir. Anlamak için canlandırmak gerek. 9 Bilgiye oyunla (kelime oyunu gibi) ulaşabilir. 9 Şema çizme yöntemi kullanılmalı. 9 Daha çok tartışma ortamı yaratılmalı. 9 Ezberci anlatımdan uzaklaşılmalı. 9 Sohbete yönelik bir yöntem denenmeli. 9 Daha fazla etkinlik yapılabilir. 9 Konular somutlaştırılarak anlatılabilir. 9 Ders arasında edebiyatla ilgili ilginç anekdotlar yararlı olabilir. 9 Edebiyatın ilgi çekici yönlerinden de bahsedilmeli. 9 Konular daha basite indirgenerek en sade şekli ile anlatılabilir. 9 Konular uygulamalı işlenmeli. 9 Yaşayan yazarlarımız veya şairlerimiz derse davet edilmeli. 9 Konuyu anlatan sohbet tarzı konuşmalar artırılmalı. 9 Şiir okuma saatleri yapılıp, sınıfın katılımı sağlanabilir. 9 Şairlerin sesinden şiirler dinletilebilir. 9 Sanatçıların kendi sesinden hayatları dinletilebilir (video gibi). 127 9 Günümüz sanatçıları derse davet edilebilir. 2. Farklı araç gereç kullanılması için öğrencilerin önerileri: 9 Teknolojiden daha çok yararlanılmalı. 9 Görsel materyallerle (sunum, video vb.) konular desteklenmeli. 9 Bilgisayarla öğretime önem verilmeli. 9 Konular projektörden yansıtılarak anlatılanların kalıcılığı sağlanabilir. 9 Konular değişik araç gereç kullanılarak işlenebilir. 3. Öğretmenin yaklaşımına dair öğrencilerin görüşleri: 9 Sevdiğimiz öğretmen dersimize girerse ilgimiz artar. 9 Derse ilgisizliğim ders öğretmeninden kaynaklanıyor. 9 Öğretmenin konuya daha hakim olması. 9 Öğretmenin dersi daha istekli işlemesi. 9 Öğretmen ile öğrencilerin iletişimi pozitif olmalı. 9 Öğretmenin öğrenciye yakın olmasıyla ilgimiz değişecektir. 9 Öğretmen, her öğrenciyle aynı seviyede ilgilenmeli. 9 Öğretmen konuyu anlatmaya istekli ve canlı olursa biz de etkilenebiliriz. 9 Öğretmenin konuya hazırlıklı gelmesi. 9 Dersimize giren öğretmenin alanında daha yeterli olması. 9 Öğretmenin mesleğini ve bizleri sevmesi. • Dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerin derse ilgilerinin artması için farklı yöntemler uygulanırken “Grup çalışması” ile konuların desteklenmesi araştırma veri toplama aracının ön uygulaması sırasında öneriler arasında yer almıştır. Bu nedenle öğrencilere Türk Edebiyatı dersi işlenirken grup çalışması yapılıp yapılmadığı da sorulmuştur. Çünkü Türk Edebiyatı Öğretim Programı, etkinliklerle özellikle de grup çalışmaları ile desteklenen bir programdır. Türk Edebiyatı öğretmenlerinin önerilen grup çalışmasıyla yapılan etkinlikleri ne kadar uyguladıklarına dair Grafik 5.1.7. tahmini bir fikir vermektedir. 128 100 90 80 70 20 10. Sınıf 23,1 37,1 32,2 28,1 16,6 30 25,3 40 46,3 42,1 50 48,8 9.Sınıf 60 11. Sınıf 10 0 Evet Hayır Çok Az Grafik 5.1.7. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinde Grup Çalışması Yapma Oranları Grafiğe 5.1.7’ye göre Türk Edebiyatı dersi konuları işlenirken öğretmenler, öğrencilere ortalama olarak % 23,3 oranında grup çalışması yaptırmaktadır. % 31,0’ı “çok az” grup çalışması yaparken, % 45,7’si hiç grup çalışması yapmamaktadır. Konuların özelliğine göre ve programın ön gördüğü kadarıyla grup çalışması ile ders işlenir. Ancak yeni öğretim programına dayanarak Türk Edebiyatı öğretmenlerinin nasıl grup çalışması yapabilecekleri konusunda öğretmenlerin eğitimlerle desteklenmesi yararlı olacaktır. Çünkü Türk Edebiyatı Öğretim Programı’nın temel felsefesi, yapılandırmacı öğrenme temelleri üzerine kurulmuştur. Yapılandırmacı yaklaşımda kullanılan stratejilerden birisi de –drama, proje çalışmaları, tasarımlayarak öğrenme, öğreterek öğrenmenin (Wilson, 1997:8) yanında- “iş birlikçi öğrenme”dir ve grup çalışması ön plandadır. Grafik 5.1.7’de onuncu sınıf konularında % 16,6 oranında grup çalışması yapıldığı görülmektedir ki bu oran oldukça düşüktür. Muhtemelen bunun nedeni konuların özelliğinden ve öğretmenlerin iş birlikçi uygulamaya yer vermediğinden kaynaklanmalıdır. Grafik 5.1.8’de görüldüğü gibi öğretmenler en çok onuncu sınıfta ders içerisinde söz sahibidir. Bu nedenle diğer öğretmenler de dikkatten uzak tutulmamak kaydıyla onuncu sınıf öğretmenlerine konuların anlatımında farklı 129 yöntemler uygulamaları ve yeni programın felsefesini kavramaları için eğitimler düzenlenmelidir. 100 90 80 9.Sınıf 70 20 33 40,9 48,3 16,2 30 11. Sınıf 16,2 40 15,7 35,3 50 10. Sınıf 42,9 51,3 60 10 0 Öğretmen Öğrenci Hem öğretmen hem öğrenci Grafik 5.1.8. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Düzeylerine Göre Söz Sahibi Olan Kişilerin Oranları • Yapılandırmacı yaklaşımda öğretmenin görevi, “yol gösterici ve rehber”dir (Brooks ve Brooks, 1999:23). Öğrenci merkezdedir ve öğretmen, eğitim ortamını düzenleyen, öğrencilerin aktif katılımını sağlayan ve bilgiye ulaşılması için yönlendiren bir danışmandır. Ancak mevcut uygulama programda ön görülen öğretmen modeli ile çakışmaktadır. Çünkü merkezde öğrenci yerine öğretmen bulunmaktadır. Grafik 5.1.8’de görüldüğü gibi, öğrenci % 15 civarında söz sahibidir. 130 100 70 60,2 67,8 80 60 68,5 90 9.Sınıf 50 19,7 13,9 13,6 20 12,2 30 11. Sınıf 17,6 40 26,2 10. Sınıf 10 0 Evet Hayır Çok Az Grafik 5.1.9. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinde Farklı Araç Gereç Kullanma Oranları • Öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine karşı ilgilerinin az olma nedenlerinden biri de dersin işlenişinde farklı araç gereçlerden yeteri kadar yararlanılmamasıdır. Grafik 5.1.9’da görüldüğü gibi öğrenciler % 12,2 ile % 13,9 oranında derslerinde farklı araç gereç kullandıklarını ifade etmişlerdir. Oysa uygulanmakta olan öğretim programının felsefesinde teknoloji önemli bir yer tutmaktadır. “Yapılandırmacı sınıf teknolojik olmalıdır. Bilginin üretilebilmesi için sınıfın dünyaya açık olması gerekir. Bu bilişim teknolojisi ile mümkün olabilir. İnternet bağlantısı, telefon, televizyon, kitaplık (içi dolu), dersle ilgili gerekli materyal ve diğer donanımlar..vs.” (Yapıca.M, 2007). Gerekli düzenlemeler yapılamadığı takdirde programda ön görülen hedeflere de ulaşılmakta güçlük çekilebilir. Bunun sonucu olarak da öğrencilerin derse olan ilgileri düşük seviyede olmaktadır. • Öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgileri beklenen düzeyde olmasa da Türk Edebiyatı öğretmeni olma istekleri, ilgilerine göre daha fazladır. Dokuz, ve on birinci sınıf öğrencilerinin derse ilgi duymaları ile Türk Edebiyatı öğretmeni olma istekleri arasında her hangi bir ilişkiden söz edilemezken onuncu sınıf öğrencileri için negatif yönlü zayıf bir ilişki vardır (p=0,008; r= -125). Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine ilgileri arttıkça Türk Edebiyatı öğretmeni olma istekleri azalmaktadır. 131 100 70 74,7 71 80 74,7 90 9. Sınıf 10. Sınıf 60 11. Sınıf 50 25,3 25,3 30 29 40 20 10 0 Evet Hayır Grafik 5.1.10. Ankete Katılan Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Öğretmeni Olma İstekleri Grafik 5.1.10’da görüldüğü gibi dokuzuncu sınıf öğrencilerinin, onuncu ve on birinci sınıf öğrencilerine göre Türk Edebiyatı öğretmeni olma istekleri daha fazladır (% 29,0). 132 5.2. Öneriler • Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programına İlişkin Öneriler Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programı güncelleştirme çalışmalarında araştırmamız içerisinde yer alan öğrencilerin dokuz, on ve on birinci sınıf ünitelerinin konuları hakkındaki görüşleri dikkate alınmalıdır. • Öğrencilere İlişkin Öneriler 1. Türk Edebiyatı dersinin amaçları, öğrencilere iyi özümsetilmelidir. Öğrenciler, bu dersin varlığının kendileri için öneminin farkında olmalılar. 2. On birinci sınıf sayısal bölümü öğrencileri, kendilerine üniversite giriş sınavında gerekli olmadığı için Türk Edebiyatı dersine ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir. Öğrencilere Türk Edebiyatı konularının sınavdan uzak, genel kültür bağlamında gerekli olduğu hissettirilmelidir. • Öğretmenlere İlişkin Öneriler 9 Öğretmenlerin, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine karşı ilgili olmalarında ne kadar etkin olduklarının önemini bir kez daha vurgulamak için, toplantılar düzenlenmeli veya küçük broşürler hazırlanmalıdır. 9 Türk Edebiyatı öğretmenlerine Türk Edebiyatı dersi konularının işlenişi hakkında hizmet içi eğitimler verilmelidir. Bu hizmet içi eğitimler arasında: 1. Türk Edebiyatı Öğretim Programının Tanıtımı (öğretmenlere ve kitap yazarlarına), 2. Türk Edebiyatı Dersinde Kullanılan Yöntem ve Teknikler, 3. Türk Edebiyatı Konularının Günlük Hayatla İlişkilendirilmesi, 4. “Metin ve Zihniyet”, “Metin ve Gelenek” konularının Türk Edebiyatı öğretmenlerine örneklerle uygulamalı olarak açıklanması, 5. “Yapılandırmacı Yaklaşımda Öğretmenin Rolü”, 6. “Yapılandırmacı Yaklaşımın Stratejileri”, 133 7. “Türk Edebiyatı Dersinde Grup Çalışmaları”, 8. “Türk Edebiyatı Dersinde Teknolojiden Yararlanma”, 9. “Türk Edebiyatı Dersinde Öğrenci Merkezli Eğitimi Uygulama Yöntemleri”, 10. “Türk Edebiyatı Dersinde Süreç Değerlendirme”, 11. “Türk Edebiyatı Dersinin İşlenişine Ait İyi Örneklerin Paylaşılması” (Türkiye genelindeki Türk Edebiyatı öğretmenlerinin konuları işlerken uyguladıkları ilgi çekici yöntem ve etkinliklerin paylaşılması, örnek teşkil etmesi ve genele yayılması). • Ders Kitabına İlişkin Öneriler Onuncu sınıf Türk Edebiyatı ders kitabı, öğrencilerin kitap hakkındaki eleştirileri doğrultusunda gözden geçirilmeli. • Proje Çalışmalarına İlişkin Öneriler 1. Yaşayan şair ve yazarların okullarda Türk Edebiyatı dersine katılımları için proje geliştirilmeli. 2. Bakanlığımızın politikaları içerisinde yer alan ve öğrencilerde ortak bir kültür oluşturulması hedeflenen “100 Temel Eser” projesinin okullarda ne kadar hayata geçirildiğine dair değerlendirme yapılmalı ve projenin işlerliğinin artırılması için önlemler alınmalıdır. • Türk Edebiyatı Öğretmeni Yetiştiren Yüksek Öğretim Bölümlerine Yönelik Öneriler 1. Eğitim fakültelerinde teorik bilgilerden çok uygulama ön planda olmalıdır. Türk edebiyatı branşındaki öğretmen, sistemde görev aldığı zaman sadece programların felsefesine uygun yaklaşımları bilmekle kalmayıp, uygulamadaki yöntemleri de çok iyi tanıyor olması gerekir. Sistemdeki Türk Edebiyatı öğretmenleri; hizmet içi eğitim, seminer, toplantı, el kitabı, broşür vb. yeniliklere uyum amacıyla eğitilirken, yetişmekte olan öğretmen 134 adayları, fakültelerinde eğitim öğretim görürken yetiştirilmelidir. Bu nedenle eğitim fakültesi ders programları gözden geçirilmeli ve konuların işlenişine ait uygulamalar ağırlıklı olmalıdır. Öğretmen adayları; yaparak ve yaşayarak kendileri öğrenirken uygulayacaklardır. zevk alırlarsa öğrencilere de bu yöntemleri Dolayısıyla öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin az olma nedenleri arasında ilk sırayı alan “dersin işleniş yöntemi” sorunu, en aza indirgenmiş olacaktır. 2. Üniversitelerin Türk Edebiyatı öğretmeni yetiştiren bölümleri, gelişen ve değişen çalışmalar doğrultusunda ders programlarını güncellemelidir. 135 5.3. Araştırma Önerileri Öğrencilerin okuma düzeyleri hakkında çeşitli araştırmalar yapılmalı. Bunlar arasında geniş örneklem alınarak 1. Spor Lisesi Öğrencilerinin Okuma Düzeylerinin Düşük Olmasının Nedenleri, 2. Spor Lisesi Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine Olan İlgileri, 3. Sosyal Bilimler Lisesi Öğrencilerinin Okuma Düzeylerinin Düşük Olmasının Nedenleri 4. Anadolu Öğretmen Lisesi Öğrencilerinin Okuma Düzeylerinin Düşük Olmasının Nedenleri konulu araştırmalar yapılmalı ve sonuçlarına göre önlemler alınmalıdır. Ayrıca: 1. “100 Temel Eser” Projesinin Uygulanmasında Karşılaşılan Problemler ve Çözüm Önerileri, 2. Türk Edebiyatı Öğretmeni Yetiştiren Fakültelerin Ders Programlarının Uygulama Boyutu araştırma konuları da araştırmamızı destekleyecek diğer konulardır. 136 KAYNAKLAR Alpaslan Gökalp, Gonca. (2000). "Derslikten Günlük Yaşama Edebiyat Eğitimi", Türkbilig (Türkoloji Araştırmaları), Sayı I. Ayyıldız, Mustafa ve Bozkurt, Ümit (2006) “Edebiyat ve Kompozisyon Eğitiminde Karşılaşılan Sorunlar (Alan Araştırması-Van Örneği)”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Gazi Üniversitesi Yayınları, Cilt 4, Sayı 1/45-54. Brooks G. and M G. Books. (1999). “The Courage to be Constructivist”, Educational Leadership, Novemher, 18-24. Çocuk Vakfı (2006). Türkiye’nin Okuma Alışkanlığı Karnesi, http://www.cocukvakfi.org.tr/soru2.htm, (21.08.2009). Demirel, Özcan. (2003). Öğretme Sanatı, Ankara, Pegema Yayıncılık. Dökmen, Üstün. (1990). “Lise ve Üniversite Öğrencilerinin Okuma Becerileri, İlgileri, Okuma ve Kütüphane Kullanma Alışkanlıkları”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C.23, S.2. Güzel, Abdurrahman (2006). “Edebiyat Eğitiminde Amaçlar ve Bu Amaçlara Yönelik Yöntem Teknik ve Örnek Uygulamaları”, Millî Eğitim, S.169. Güzel, A, -Torun, A.,- Bilkan, A.F.,- Demir, C. (1997). Türk Dili ve Edebiyatı I, İstanbul. Kantemir, Enise (1987). “Türk Dili ve Edebiyatı Öğretiminde Çağdaş Eğilimler”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, No:36. Karaalioğlu, Seyit. (1980). Edebiyat Sanatı, İstanbul, İnkılâp Yayınevi. Karasar, Niyazi. (1995). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: 3A Araştırma ve Danışmanlık Ltd. Kavcar, Cahit. (1993). “Yeni Türk Edebiyatı Öğretimi”. A. Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi , C.26, S.1. 137 Keşmer, Emin. (2002), “Türkçe-Edebiyat Öğretiminde Oyunlaştırma ve Özgün Yazma Üretimi”, Türkçe-Türk Dili ve Edebiyatı Öğretiminde Sorunlar, Çözümler, Yeni Yaklaşımlar Sempozyumu II. Kızılca, Mesut. (2007). Lise 3’üncü Sınıflarda Türk Dili ve Edebiyatı Dersinde “Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı”nın Öğrenci Merkezli Öğretim Modeliyle İşlenmesi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Kütükçü, Tamer. (2002). “Lise Edebiyat Öğretiminde Yöntem Önerileri”, Türkçe-Türk Dili ve Edebiyatı Öğretiminde Sorunlar, Çözümler, Yeni Yaklaşımlar Sempozyumu II. MEB, TTK (2005). Ortaöğretim Türk Edebiyatı Dersi 9,10,11,12. Sınıflar Öğretim Programı. (2008). 2005 Yılında Geliştirilerek Uygulamaya Konulan 9,10 ve 11. Sınıf Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitabının Değerlendirilmesi Çalışması. (2008). 2005 Yılında Geliştirilerek Uygulamaya Konulan 9,10 ve 11. Sınıf Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitabının Değerlendirilmesi Çalışması II. (2008) Ortaöğretim Programları ile Ders Kitaplarını Değerlendirme Çalıştayı. “Spor Liseleri Yönetmeliği”, http://www.mevzuat.adalet.gov.tr (02.01.2009). Oral, Behçet ve Aşılıoğlu, Bayram. (2000). “Lise Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Öğretmenlerinin Türk Dili ve Edebiyatı Programı Hakkındaki Görüşlerinin Değerlendirilmesi”, Eğitim ve Bilim, Cilt:25, Sayı:116. Önder, Alev. (1999). Yaşayarak Öğrenme İçin Eğitici Drama, İstanbul, Epsilon Yayıncılık. Sağlamtunç, Tülin. (1990). Türkiye’de Üniversite Kütüphanecilik Bölümlerinin 4. Sınıf Öğrencilerinin Özgür (Boş) Zaman-Ders Dışı Okuma Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma. Türk Kütüphaneciliği 4 (1) 3-21. 138 Serin, Aslıhan (2005). Yaratıcı Dramayla Kurgulanmış Yaratıcı Yazma Çalışmalarına İlişkin Bir Model Önerisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi. Sever, Sedat. (2003). Çocuk ve Edebiyat, Ankara, Kök Yayıncılık. Şaşan, Hasan H. (2002). “Yapılandırmacı Öğrenme”, Yaşadıkça Eğitim, 74-75, 49-52. TDK, (2009). Edebiyat ve Söz Sanatı Terimleri Sözlüğü, (Hzl. R. FİLİZOK) 09.03.2009 tarihinde http://tdkterim.gov.tr adresinden indirilmiştir. Üstün, Özgür. (2007) Ortaöğretim Üçüncü Sınıfta Türk Dili ve Edebiyatı Dersinde Karikatür Kullanmanın Yazılı Anlatım Öğretimine Etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi. Yapıcı, Mehmet. “Yapılandırmacılık ve Sınıf”, http://myapici.blogspot.com/2007/04/ (02.02.2009). Wilson, Brent G Reflections on Constructivism and lnstructional Design, Denver, Englewood Cliiffs NJ. Educational Technology Publications, 1997. http://www.surveysytem.com/sscals.htm 139 EKLER 140 EK 1 TÜRK EDEBİYATI DERSİ 9, 10 ve 11. SINIF ÜNİTELERİ DOKUZUNCU SINIF TÜRK EDEBİYATI DERSİ ÜNİTELERİ I.ÜNİTE: GÜZEL SANATLAR VE DEBİYAT 1.Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri 2. Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi 3. Dilin İnsan ve Toplum Hayatındaki Yeri ve Önemi 4. Metin 5. Edebî Metin 6. Edebiyat ve Gerçeklik II. ÜNİTE: COŞKU ve HEYECANI DİLE GETİREN METİNLER (ŞİİR) 1. Şiir İnceleme Yöntemi a. Şiir ve Zihniyet (Dönemi) b.Şiirde Ahenk (Ses ve Ritm) c.Şiir Dili d.Şiirde Yapı e.Şiirde Tema f.Şiirde Gerçeklik ve Anlam g. Şiir ve Gelenek h.Yorum ı.Metin ve Şair 2. Manzume ve Şiir 3. Manzume ve Şiir Örneklerini İnceleme III.ÜNİTE : OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBÎ METİNLER 1. Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma 2. Anlatmaya Bağlı Edebî Metinleri İnceleme Yöntemi a. Metin ve Zihniyet b. Yapı (Olay Örgüsü, Kişiler, Mekân, Zaman) c.Tema d. Dil ve Anlatım e. Metin ve Gelenek f. Anlama ve Yorumlama g. Metin ve Yazar 141 3. Anlatmaya Bağlı Edebî Metin Örneklerini İncele (Masal ve Destandan Hikâye ve Romana) 4. Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Karagöz ve Seyirlik Oyunlardan Modern Tiyatro metinlerine) a. Göstermeye Bağlı Edebî Metinleri Tanıma (Tiyatro) b. Göstermeye Bağlı Edebî Metinleri İnceleme IV. ÜNİTE: ÖĞRETİCİ METİNLER 1. Öğretici Metinleri İnceleme Yöntemi a. Metin ve Zihniyet b.Yapı (Plan) c. Ana Düşünce d. Dil ve Anlatım e. Metin ve Gelenek f. Anlam g. Metin ve Yazar h. Yorum 2. Öğretici Metin Örneklerini İnceleme/ Karşılaştırma 142 ONUNCU SINIF TÜRK EDEBİYATI DERSİ ÜNİTELERİ I. ÜNİTE : TARİH İÇİNDE TÜRK EDEBİYATI 1. Edebiyat-Tarih İlişkisi 2.Türk Edebiyatının Dönemlere Ayrılmasındaki Ölçütler II. ÜNİTE: DESTAN DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI 1.Destan Dönemi 2. Sözlü Edebiyat a.Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu,Koşuk) b.Olay Çevresinde Oluşan Metinler (Destan) 3.Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri) III. ÜNİTE: İSLÂM UYGARLIĞI ÇEVRESİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI 1. XI.-XII. Yüzyıllarda İslâmiyet ve Türk Kültürü 2. İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII. yy.) 3. Oğuz Türkçesinin Anadolu’daki İlk Ürünleri (XIII.-XIV. yy.) a. Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler ( Şiir) b. Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler c. Öğretici Metinler 4. XV. Yüzyıldan XIX. Yüzyıl Ortalarına Kadar Osmanlı Edebiyatı a. Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) 1. Divan Şiiri 2. Halk Şiiri a. Anonim Halk Şiiri (Mani, Türkü) b. Âşık Tarzı Halk Şiiri c. Dinî Tasavvufî Türk Şiiri b. Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler 1. Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler 2.Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Temaşa) c. Öğretici Metinler 143 ON BİRİNCİ SINIF TÜRK EDEBİYATI DERSİ ÜNİTELERİ I. ÜNİTE : EDEBİYATLA DÜŞÜNCE, SOSYAL ve SİYASÎ HAYATIN İLİŞKİSİ 1. Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi 2. Yenileşme Dönemi II. ÜNİTE : TANZİMAT DÖNEMİ EDEBİYATI (1860-1896) 1. Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Oluşumu 2. Öğretici Metinler 3. Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) 4. Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler A. Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler B. Göstermeye Bağlı Edebî Metinler 5. Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Genel Özellikleri III. ÜNİTE : SERVET-İ FÜNÛN (EDEBİYAT-I CEDİDE)(1896-1901) ve FECR-İ ÂTÎ TOPLULUĞU (1909-1912) 1. Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Oluşumu 2. Öğretici Metinler 3. Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) ve Mensur Şiir 4. Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler a.Hikâye b.Roman 5. Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Genel Özellikleri FECR-ÂTÎ TOPLULUĞU(1909-1912) IV. ÜNİTE: MİLLÎ EDEBİYAT DÖNEMİ (1911-1923) 1. Millî Edebiyat Dönemi’nin Oluşumu 2. Öğretici Metinler 3. Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) a.Sade Dil ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir b. Saf (Öz) Şiir c. Halkın Yaşayış Tarzını ve Değerlerini Anlatan Manzumeler 4. Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler A. Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler 1. Hikâye 2. Roman B. Göstermeye Bağlı Edebî Metinler 5. Millî Edebiyat Dönemi’nin Genel Özellikleri 144 EK 2 MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı ÖĞRENCİLERİN TÜRK EDEBİYATI DERSİNE İLGİLERİ ARAŞTIRMASI OKUL MÜDÜRÜ YÖNERGESİ Sayın Yönetici, Okulunuzda uygulanacak olan anket, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersinin içeriğine yönelik görüşlerini almak amacı ile hazırlanmıştır. Anketi okulunuzda uygulanırken aşağıda belirtilen yönerge maddelerine uyunuz. 1. Anketler dokuzuncu, onuncu ve on birinci sınıf düzeyine uygulanacaktır. 2. Her sınıf düzeyinden üç şube seçilecek (Dokuzuncu sınıftan üç, onuncu sınıftan üç, on birinci sınıftan üç, Okulunuzdan toplam 9 şube). 3. er sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı ders notu ortalama aralığı en başarılı, orta ve en düşük olmak üzere üç şube seçilecek. 4. Sınıfların başarı ortalamalarının tespitinde ve şubelerin belirlenmesinde Türk Edebiyatı dersi öğretmenlerinden görüş alınız. 5. Anketi uygulayan Türk Edebiyatı dersi öğretmeninin o sınıfın dersine girmeyen Türk Edebiyatı dersi öğretmeni olmasını sağlayınız. 6. Anketi uygulayan Türk Edebiyatı öğretmeni dokuzuncu sınıfa anket uyguluyorsa, farklı dokuzuncu sınıf şubelerine ders veren Türk Edebiyatı öğretmeni olmalı (Onuncu sınıfsa, farklı onuncu sınıf şubelerine ders veren öğretmen; on birinci sınıfsa, farklı on birinci sınıf şubelerine ders veren öğretmen). MEB EARGED BAŞKANLIĞI 145 MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı ÖĞRENCİLERİN TÜRK EDEBİYATI DERSİNE İLGİLERİ ARAŞTIRMASI ÖĞRETMEN YÖNERGESİ ve ANKETİ Sayın Meslektaşım, Öğrencilere uygulayacağınız anket, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersinin içeriğine yönelik görüşlerini almak amacı ile hazırlanmıştır. Anketi uygularken: 1. Öğrenci anketleri üzerinde yer alan yönergeyi sesli olarak öğrencilere okuyunuz. 2. Öğrencilerin hepsinin Türk Edebiyatı kitabının yanında olup olmadığını kontrol ediniz. 3. Siz de Türk Edebiyatı kitabınızı yanınızda bulundurunuz. 4. Birinci sütunda yer alan konu başlıkları bölümünü öğrencilerle birlikte takip ediniz. 5. Birinci konuyu öğrenciler, kitaplarına bakıp hatırladıktan sonra birinci konu başlığı karşısındaki kutuları işaretlemeleri için süre veriniz. Sonra ikinci konu başlığını sesli okuyunuz ve tekrar öğrencilerin kitaplarına bakıp konuyu hatırlamalarını isteyiniz. Bu süreç son konuya kadar devam edecektir. 6. Bütün öğrencilerin aynı anda aynı konu başlığında olmalarına dikkat ediniz. Anketi uyguladıktan sonra aşağıdaki soruları cevaplayınız. 1. Anketi uyguladığınız okulun adı? ……………………………………… 2. Anketi hangi düzeye uyguladınız. ( ) Dokuzuncu sınıf ( ) Onuncu sınıf ( ) On birinci sınıf 3. ( ) ( ) sınıf ( ) ( ) ( ) sınıf ( ) ( ) ( ) sınıf ( ) Anketi uyguladığınız sınıfın birinci döneme ait Türk Edebiyatı ders notu ortala aralığı aşağıdakilerden hangisidir? Okulda dokuzuncu sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde en başarılı sınıf Okulda dokuzuncu sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde orta derecede başarılı Okulda dokuzuncu sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde en başarısız sınıf Okulda onuncu sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde en başarılı sınıf Okulda onuncu sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde orta derecede başarılı Okulda onuncu sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde en başarısız sınıf Okulda on birinci sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde en başarılı sınıf Okulda on birinci sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde orta derecede başarılı Okulda on birinci sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde en başarısız sınıf 146 MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı ÖĞRENCİLERİN TÜRK EDEBİYATI DERSİNE İLGİLERİ ARAŞTIRMASI DOKUZUNCU SINIF Sevgili Öğrenciler, Bu ölçek, sizlerin Türk Edebiyatı dersinin içeriğine yönelik görüşlerinizi almak amacı ile hazırlanmıştır. Tabloda; 1 Birinci sütunda Türk Edebiyatı dersine ait 38 konu başlığı verilmiştir. 2 İkinci sütunda bu konulara ait ilgi duymama nedenleriyle ilgili 8 ifade bulunmaktadır. 3 Konulara ilgi duyma nedeninizi kitabınızı takip ederek sırayla işaretleyiniz. 4 İlgi duymama nedeninizi konu başlığıyla aynı satırda yer alan kutulara işaretleyerek belirtiniz. 5 Her konu başlığı için birden fazla kutu işaretleyebilirsiniz. KONULARI HATIRLAMANIZ İÇİN SORULARI DERS KİTABINIZDAN YARARLANARAK CEVAPLANDIRINIZ. Örnek: “Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri” konusuna ilgi duymama nedeniniz bir tane ise o nedenin altındaki kutuyu işaretlemelisiniz. (Birinci Sütun) (İkinci Sütun) 1 Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri İLGİ DUYUYORUM Kitaba seçilen metinlerden dolayı Konu işlenirken değişik araç gereç kullanılmadığından Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden Konuyu anlamadığımdan Konuyu sevmediğimden Konuda aktif olmadığımdan Konunun içeriğinden KONU BAŞLIĞI Konunun işleniş yönteminden İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ X “Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri” konusuna eğer ilgi duymuyorsanız ve ilgi duymama nedeniniz birden çoksa aşağıdaki gibi işaretleyebilirsiniz. 1 Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri X X X “Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri” konusuna ilgi duyuyorsanız “ilgi duyuyorum” seçeneğini işaretlemelisiniz. 1 Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri X MEB EARGED BAŞKANLIĞI 147 (Birinci Sütun) (İkinci Sütun) Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın 1 Yeri 2 Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi Dilin İnsan ve Toplum Hayatındaki 3 Yeri ve Önemi 4 Metin 5 Edebî Metin 6 Edebiyat ve Gerçeklik 7 Şiir ve Zihniyet (Dönemi) 8 Şiirde Ahenk (Ses ve Ritm) 9 Şiir Dili 10 Şiirde Yapı 11 Şiirde Tema 12 Şiirde Gerçeklik ve Anlam 13 Şiir ve Gelenek 14 Yorum 15 Metin ve Şair 16 Manzume ve Şiir Manzume ve Şiir Örneklerini 17 İnceleme Olay Çevresinde Oluşan Edebî 18 Metinleri Tanıma ve Gruplandırma 19 Metin ve Zihniyet Yapı (Olay Örgüsü, Kişiler, Mekân, 20 Zaman) 21 Tema 22 Dil ve Anlatım 23 Metin ve Gelenek 24 Anlama ve Yorumlama 148 İLGİ DUYUYORUM Kitaba seçilen metinlerden dolayı Konu işlenirken değişik araç gereç kullanılmadığından Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden Konuyu anlamadığımdan Konuyu sevmediğimden Konuda aktif olmadığımdan Konunun içeriğinden KONU ADLARI Konunun işleniş yönteminden İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ 26 Anlatmaya Bağlı Edebî Metin Örneklerini İnceleme Göstermeye Bağlı Edebî Metinler 27 (Karagöz ve Seyirlik Oyunlardan Modern Tiyatro 28 29 metinlerine) Göstermeye Bağlı Edebî Metinleri Tanıma (Tiyatro) Göstermeye Bağlı Edebî Metinleri İnceleme 30 Metin ve Zihniyet 31 Yapı (Plan) 32 Ana Düşünce 33 Dil ve Anlatım 34 Metin ve Gelenek 35 Anlam 36 Metin ve Yazar 37 Yorum 38 Öğretici Metin Örneklerini İnceleme/ Karşılaştırma 149 İLGİ DUYUYORUM Kitaba seçilen metinlerden dolayı Konu işlenirken değişik araç gereç kullanılmadığından Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden Konuyu anlamadığımdan Konuyu sevmediğimden Konuda aktif olmadığımdan Konunun içeriğinden Konunun işleniş yönteminden 25 Metin ve Yazar 1. Birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notunuz aşağıdakilerden hangisidir? 1 ( ) Bir 2 ( ) İki 3 ( ) Üç 4 ( ) Dört 5 ( ) Beş 2. Türk Edebiyatı dersinde grup çalışması yapıyor musunuz? 1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır 3 ( ) Çok az 3. Türk Edebiyatı dersinde en çok kim konuşur? 1 ( ) Öğretmen 2 ( ) Öğrenci 3( ) Hem öğretmen hem öğrenci 4. Türk Edebiyatı dersinde farklı araç gereçler kullanıyor musunuz? 1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır 3 ( ) Çok az Arka sayfaya geçiniz. 5. Türk Edebiyatı dersi öğretmeni olmak ister misiniz? 1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır 6. Bir ayda kaç kitap okuyorsunuz? 1 ( ) Bir 2 ( ) İki 3 ( ) Üç 4 ( ) Dört 5 ( ) Beş 6 ( ) Hiç okumam. 7. Yıllık kaç kitap okuyorsunuz? 1 ( ) 1-4 2 ( ) 5-9 3 ( ) 10-14 4 ( ) 15-19 5 ( ) 20-25 6 ( ) 25’ten fazla 7 ( ) Hiç okumam. 8. Türk Edebiyatı dersine ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz. 150 MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı ÖĞRENCİLERİN TÜRK EDEBİYATI DERSİNE İLGİLERİ ARAŞTIRMASI ONUNCU SINIF Sevgili Öğrenciler, Bu ölçek, sizlerin Türk Edebiyatı dersinin içeriğine yönelik görüşlerinizi almak amacı ile hazırlanmıştır. Tabloda; 1 Birinci sütunda Türk Edebiyatı dersine ait 19 konu başlığı verilmiştir. 2 İkinci sütunda bu konulara ait ilgi duymama nedenleriyle ilgili 8 ifade bulunmaktadır. 3 Konulara ilgi duyma nedeninizi kitabınızı takip ederek sırayla işaretleyiniz. 4 İlgi duymama nedeninizi konu başlığıyla aynı satırda yer alan kutulara işaretleyerek belirtiniz. 5 Her konu başlığı için birden fazla kutu işaretleyebilirsiniz. KONULARI HATIRLAMANIZ İÇİN SORULARI DERS KİTABINIZDAN YARARLANARAK CEVAPLANDIRINIZ. Örnek: “Edebiyat-Tarih İlişkisi” konusuna ilgi duymama nedeniniz bir tane ise o nedenin altındaki kutuyu işaretlemelisiniz. (Birinci Sütun) (İkinci Sütun) 1 Edebiyat-Tarih İlişkisi İLGİ DUYUYORUM Konu işlenirken değişik araç gereç kullanılmadığından Kitaba seçilen metinlerden dolayı Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden Konuyu anlamadığımdan Konuyu sevmediğimden Konuda aktif olmadığımdan Konunun içeriğinden KONU BAŞLIĞI Konunun işleniş yönteminden İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ X “Edebiyat-Tarih İlişkisi” konusuna eğer ilgi duymuyorsanız ve ilgi duymama nedeniniz birden çoksa aşağıdaki gibi işaretleyebilirsiniz. 1 Edebiyat-Tarih İlişkisi X X “Edebiyat-Tarih İlişkisi” konusuna ilgi duyuyorsanız işaretlemelisiniz. 1 Edebiyat-Tarih İlişkisi X X “ilgi duyuyorum” seçeneğini X MEB EARGED BAŞKANLIĞI 151 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 12 13 14 15 16 17 18 19 İLGİ DUYUYORUM Kitaba seçilen metinlerden dolayı Konu işlenirken değişik araç gereç kullanılmadığından Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden Konuyu anlamadığımdan Konuyu sevmediğimden Konuda aktif olmadığımdan Konunun içeriğinden KONU ADLARI Konunun işleniş yönteminden İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ Edebiyat-Tarih İlişkisi Türk Edebiyatının Dönemlere Ayrılmasındaki Ölçütler Destan Dönemi Sözlü Edebiyat Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu,Koşuk) Olay Çevresinde Oluşan Metinler (Destan) Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri) XI.-XII. Yüzyıllarda İslâmiyet ve Türk Kültürü İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII. yy.) Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler ( Şiir) Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler Öğretici Metinler Divan Şiiri Anonim Halk Şiiri (Mani, Türkü) Âşık Tarzı Halk Şiiri Dinî Tasavvufî Türk Şiiri Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Temaşa) Öğretici Metinler Arka sayfaya geçiniz. 152 1. Birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notunuz aşağıdakilerden hangisidir? 1 ( ) Bir 2 ( ) İki 3 ( ) Üç 4 ( ) Dört 5 ( ) Beş 2. Türk Edebiyatı dersinde grup çalışması yapıyor musunuz? 1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır 3 ( ) Çok az 3. Türk Edebiyatı dersinde en çok kim konuşur? 1 ( ) Öğretmen 2 ( ) Öğrenci 3 ( ) Hem öğretmen hem öğrenci 4. Türk Edebiyatı dersinde farklı araç gereçler kullanıyor musunuz? 1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır 3 ( ) Çok az 5. Türk Edebiyatı dersi öğretmeni olmak ister misiniz? 1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır 6. Bir ayda kaç kitap okuyorsunuz? 1 ( ) Bir 2 ( ) İki 3 ( ) Üç 4 ( ) Dört 5 ( ) Beş 6 ( ) Hiç okumam. 7. Yıllık kaç kitap okuyorsunuz? 1 ( ) 1-4 2 ( ) 5-9 3 ( ) 10-14 4 ( ) 15-19 5 ( ) 20-25 6 ( ) 25’ten fazla 7 ( ) Hiç okumam. 8. Türk Edebiyatı dersine ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz. 153 MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı ÖĞRENCİLERİN TÜRK EDEBİYATI DERSİNE İLGİLERİ ARAŞTIRMASI ON BİRİNCİ SINIF Sevgili Öğrenciler, Bu ölçek, sizlerin Türk Edebiyatı dersinin içeriğine yönelik görüşlerinizi almak amacı ile hazırlanmıştır. Tabloda; 1 Birinci sütunda Türk Edebiyatı dersine ait 24 konu başlığı verilmiştir. 2 İkinci sütunda bu konulara ait ilgi duymama nedenleriyle ilgili 8 ifade bulunmaktadır. 3 Konulara ilgi duyma nedeninizi kitabınızı takip ederek sırayla işaretleyiniz. 4 İlgi duymama nedeninizi konu başlığıyla aynı satırda yer alan kutulara işaretleyerek belirtiniz. 5 Her konu başlığı için birden fazla kutu işaretleyebilirsiniz. KONULARI HATIRLAMANIZ İÇİN SORULARI DERS KİTABINIZDAN YARARLANARAK CEVAPLANDIRINIZ. Örnek: “Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi” konusuna ilgi duymama nedeniniz bir tane ise o nedenin altındaki kutuyu işaretlemelisiniz. (Birinci Sütun) (İkinci Sütun) 1 Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi İLGİ DUYUYORUM araç gereç kullanılmadığından Kitaba seçilen metinlerden dolayı Konuyu sevmediğimden Konuyu anlamadığımdan Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimde n Konu işlenirken değişik Konuda aktif olmadığımdan Konunun içeriğinden KONU BAŞLIĞI Konunun işleniş yönteminden İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ X “Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi” konusuna eğer ilgi duymuyorsanız ve ilgi duymama nedeniniz birden çoksa aşağıdaki gibi işaretleyebilirsiniz. 1 Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi X X X X “Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi” konusuna ilgi duyuyorsanız “ilgi duyuyorum” seçeneğini işaretlemelisiniz. X 1 Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi MEB EARGED BAŞKANLIĞI 154 1 Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi 2 3 4 Yenileşme Dönemi 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 İLGİ DUYUYORUM Kitaba seçilen metinlerden dolayı Konu işlenirken değişik araç gereç kullanılmadığından Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden Konuyu anlamadığımdan Konuyu sevmediğimden Konuda aktif olmadığımdan KONU ADLARI Konunun içeriğinden Konunun işleniş yönteminden İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Oluşumu Öğretici Metinler Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler Göstermeye Bağlı Edebî Metinler Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Genel Özellikleri Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Oluşumu Öğretici Metinler Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) ve Mensur Şiir Hikâye Roman Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Genel Özellikleri Millî Edebiyat Dönemi’nin Oluşumu Öğretici Metinler Sade Dil ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir Saf (Öz) Şiir Halkın Yaşayış Tarzını ve Değerlerini Anlatan Manzumeler Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler Hikâye Roman Göstermeye Bağlı Edebî Metinler Millî Edebiyat Dönemi’nin Genel Özellikleri Arka sayfaya geçiniz. 155 1. Birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notunuz aşağıdakilerden hangisidir? 1 ( ) Bir 2 ( ) İki 3 ( ) Üç 4 ( ) Dört 5 ( ) Beş 2. Türk Edebiyatı dersinde grup çalışması yapıyor musunuz? 1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır 3 ( ) Çok az 3. Türk Edebiyatı dersinde en çok kim konuşur? 1 ( ) Öğretmen 2 ( ) Öğrenci 3 ( ) Hem öğretmen hem öğrenci 4. Türk Edebiyatı dersinde farklı araç gereçler kullanıyor musunuz? 1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır 3 ( ) Çok az 5. Türk Edebiyatı dersi öğretmeni olmak ister misiniz? 1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır 6. Bir ayda kaç kitap okuyorsunuz? 1 ( ) Bir 2 ( ) İki 3 ( ) Üç 4 ( ) Dört 5 ( ) Beş 6 ( ) Hiç okumam. 7. Yıllık kaç kitap okuyorsunuz? 1 ( ) 1-4 2 ( ) 5-9 3 ( ) 10-14 4 ( ) 15-19 5 ( ) 20-25 6 ( ) 25’ten fazla 7 ( ) Hiç okumam. 8. Türk Edebiyatı dersine ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz. 156 EK 3 T.C. MİLL Î EĞİTİM BAKANLIĞI Araştırma Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı SAYI : B.08.0.APK.0.03.01.00/ ..../08/2004 KONU : 100 Eser. GENELGE 2004/. 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu'nun 10'uncu maddesinde "Millî birlik ve bütünlüğün temel unsurlarından biri olarak Türk dilinin, eğitimin her kademesinde, özellikleri bozulmadan ve aşırılığa kaçılmadan öğretilmesine önem verilir; çağdaş eğitim ve bilim dili halinde zenginleştirilmesine çalışılır ve bu maksatla Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ile iş birliği yapılarak Millî Eğitim Bakanlığınca gerekli tedbirler alınır" denilmektedir. Millî Eğitim Bakanlığının amaçlarından birisi de öğrencilere okuma alışkanlığı kazandırmak; bu yolla onları düşünen, düşündüğünü doğru ve açık bir şekilde ifade eden, algılama gücü yüksek, yorum yapan, analitik düşünen, sentez yapan, tartışan, doğruların; tek noktadan değil, çeşitli bakış açılarıyla bakmak suretiyle ortaya çıkacağını kavramış, güzellik duygusu ve estetik anlayışı gelişmiş, kültürlü, millî ve manevî değerlere sahip yüksek karakterli bireyler yetiştirmektir. İnsanlar çeşitli kabiliyetlerle donanımlı olarak yaratılmıştır. Ancak, bu kabiliyetler kendiliğinden ortaya çıkmaz. Bunların fark edilmesi için, eğitimde bazı materyalleri kullanmak gerekir. Var olan bu kabiliyetlerin ortaya çıkması, çocukların veya gençlerin yaşlarına ve mizaçlarına uygun edebî değeri yüksek eserleri okumalarını sağlamakla mümkün olabilecektir. Dilimizin gelişmesi ve korunması için öğrencilerimizden başlayarak toplumun tüm kesimlerinde ömür boyu okuma alışkanlığının kazandırılması büyük önem taşımaktadır. Öğrenci ve gençlerin önüne, yaşlarına ve mizaçlarına uygun kitapları getirdiğimiz ve bu eserlerin Türkçe, Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenleri rehberliğinde okunmalarını sağladığımız takdirde, yakın gelecekte okuma alışkanlığı ve okuma zevki kazanmış, kültür birikimi zengin bir toplum hâline gelebiliriz. Bu amaca dönük olarak, eğitim kurumlarımızdaki öğrencilerin okumaları için çeşitli sivil toplum kuruluşları, kültür ve bilim adamları ve gazetecilerin katkıları ile Bakanlıkça, Türk ve dünya edebiyatından "100 Eser" belirlenmiş bulunmaktadır. Aynı eserleri okumuş, o eserlerdeki dil varlığı ile duygu ve düşünce zenginliğini fark etmiş, hatta özümsemiş bireylerden oluşan toplum, hiç şüphesiz daha hoşgörülü, daha paylaşımcı, kültür seviyesi yüksek, bağımsız ve demokratik düşünce kabiliyeti kazanmış bireylerden oluşacaktır. 157 100 Eserin, öğretmenler rehberliğinde okunup incelenmesi, öğrencilerde, sadece yaratılıştan gelen kabiliyetlerin gün yüzüne çıkmasına yardımcı olmayacak, bu metinler sayesinde öğrenciler, Türkçe'nin güzel, doğru ve etkili kullanılması becerisini kazanacaklar ve kelime hazinelerini de önemli ölçüde zenginleştireceklerdir. Bu amaca yönelik olarak; • Belirlenen 100 Eserin sosyal ve kültürel etkinliklerde yararlanmak, boş zamanlarını olumlu uğraşlarla değerlendirmek üzere, öğrencilerin öncelikle baş vurabilecekleri kaynak eserler olarak tavsiye edilmesi, • Bu eserlerin tavsiyesinin, öğrencilerin sınıf seviyeleri ve öğretim programları dikkate alınarak zümre öğretmenler kurulunca yapılması, • Bu 100 Eserin ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı dersi müfredat programı ile ilişkilendirilip okutulması, • Bu 100 Eserden en çok kitap okuyan öğrencinin Bayrak Törenlerinde bütün öğrenciler önünde ödüllendirilmesi, • Bu 100 Eserin tanıtımı ile bu eserlerin konularını içeren münazara ve dinleti programlarının düzenlenmesi, dramalar hazırlanması ve başarılı öğrencilerin ödüllendirilmesi, • Okul kütüphanelerinin öğrencilerin severek, isteyerek, kendiliklerinden gelebilecekleri sıcak bir ortama kavuşturulması, gereklidir. Bu kitapların büyük bir kısmı piyasada vardır ve bunların bakanlık tarafından öğrencilere ücretsiz olarak dağıtımı söz konusu değildir. Piyasada mevcudu olmayan ve hazırlanması gereken eserler konusunda Bakanlık gerekli tedbirleri en kısa sürede alacaktır. İlköğretim okulları için de böyle bir eser listesi ayrıca hazırlanıp yayımlanacaktır. Bilgilerinizi ve gereğini önemle rica ederim. Doç. Dr. Hüseyin ÇELİK Millî Eğitim Bakanı EKLER Ek-1: Liste (100 Eser) 158 100 TEMEL ESER TÜRK EDEBİYATI 1 • M. Kemal Atatürk -Nutuk 2 • Kutadgu Bilig'den Seçmeler 3 • Dede Korkut Hikâyeleri 4 • Yunus Emre Divanı'ndan Seçmeler 5 • Mevlana 6 • Nasreddin Hoca Fıkralarından seçmeler 7 • Divan Şiirinden Seçmeler 8 • Halk Şiirinden Seçmeler 9 • Evliya Çelebi 10 • Kerem ile Aslı 11 • Samipaşazade Sezai -Sergüzeşt 12 • Halit Ziya Uşaklıgil -Mai ve Siyah 13 • Hüseyin Rahmi Gürpınar -Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç 14 • Ahmet Rasim -Şehir Mektupları 15 • Ahmet Hikmet Müftüoğlu -Çağlayanlar 16 • Ömer Seyfettin -Hikâyelerden Seçmeler 17 • Mehmet Âkif Ersoy -Safahat 18 • Ahmet Haşim -Bize Göre 19 • Yahya Kemal Beyatlı -Eğil Dağlar 20 • Yahya Kemal Beyatlı -Kendi Gök Kubbemiz 21 • Abdulhak Şinasi Hisar -Boğaziçi Mehtapları 22 • Ruşen Eşref Ünaydın -Diyorlar ki 23 • Yakup Kadri Karaosmanoğlu -Kiralık Konak 24 • Yakup Kadri Karaosmanoğlu -Yaban 25 • Refik Halit Karay -Memleket Hikâyeleri -Mesnevî'den Seçmeler -Seyahatnâmesi'nden Seçmeler 159 26 • Refik Halit Karay -Gurbet Hikayeleri 27 • Halide Edib Adıvar -Sinekli Bakkal 28 • Halide Edib Adıvar -Mor Salkımlı Ev 29 • Reşat Nuri Güntekin -Anadolu Notları 30 • Reşat Nuri Güntekin -Çalıkuşu 31 • Falih Rıfkı Atay -Çankaya 32 • Falih Rıfkı Atay -Zeytindağı 33 • Faruk Nafız Çamlıbel -Han Duvarları 34 • Nazım Hikmet -Memleketimden İnsan Manzaraları 35 • Şevket Süreyya Aydemir -Suyu Arayan Adam 36 • Memduh Şevket Esendal -Ayaşlı ile Kiracıları 37 • Peyami Safa -Dokuzuncu Hariciye Koğuşu 38 • Peyami Safa -Fatih-Harbiye 39 • Nihad Sami Banarlı -Türkçe'nin Sırları 40 • Ahmet Hamdi Tanpınar -Beş Şehir 41 • Ahmet Hamdi Tanpınar -Sahnenin Dışındakiler 42 • Samiha Ayverdi -İbrahim Efendi Konağı 43 • Necip Fazıl Kısakürek -Çile 44 • Sabahattin Ali -Kuyucaklı Yusuf 45 • Ahmet Kutsi Tecer -Şiirler 46 • Ahmet Muhip Dıranas -Şiirler 47 • Âşık Veysel -Dostlar Beni Hatırlasın 48 • Orhan Veli -Bütün Şiirleri 49 • Cahit Sıtkı Tarancı -Otuzbeş Yaş (Bütün Şirleri) 50 • Kemal Tahir -Esir Şehrin İnsanları 51 • Orhan Kemal -Eskicinin Oğulları 52 • Sait Faik Abasıyanık -Kayıp Aranıyor 160 53 • Sait Faik Abasıyanık -Hikâyelerinden Seçmeler 54 • Halikarnas Balıkçısı -Aganta Burina Burinata 55 • Kemal Bilbaşar -Cemo 56 • Samim Kocagöz -Kalpaklılar 57 • Tarık Buğra -Küçük Ağa 58 • Necati Cumalı -Tütün Zamanı 59 • Rıfat Ilgaz -Karartma Geceleri 60 • Orhan Hançerlioğlu -7. Gün 61 • Fakir Baykurt -Kaplumbağalar 62 • Faik Baysal -Drina'da Son Gün 63 • Abbas Sayar -Yılkı Atı 64 • Haldun Taner -Hikâyelerinden Seçmeler 65 • Oğuz Atay -Bir Bilim Adamının Romanı 66 • Aziz Nesin -Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz 67 • Sabahattin Kudret Aksel -Gazoz Ağacı 68 • Yusuf Atılgan -Anayurt Oteli 69 • Cemil Meriç -Bu Ülke 70 • Ord. Prof. Dr. Ali Fuat BAŞGİL -Gençlerle Başbaşa 71 • Naki Tezel -Türk Masalları 72 • Salâh Birsel -Boğaziçi Şıngır Mıngır 73 • Bahattin Özkişi -Sokakta DÜNYA EDEBİYATI 74 • Beydeba -Kelile veDimne 75 • Eflatun -Devlet 76 • Eflatun -Sokrates'in Savunması 77 • Sadi -Gülistan 78 • Servantes -Don Kişot 161 79 • Balzac -Vadideki Zambak 80 • Viktor Hugo -Sefiller 81 • Goethe -Faust 82 • Daniel Daefo -Robenson Cruzoe 83 • Dostoyevski -Suç ve Ceza 84 • Gogol -Ölü Canlar 85 • Turgenyev -Babalar ve Oğullar 86 • Tolstoy -Savaş ve Barış 87 • Gustav Flaubert -Madam Bovary 88 • Charles Dickens -İki Şehrin Hikâyesi 89 • Knut Hamsun -Açlık 90 • Jack London -Beyaz Diş 91 • Rabindranath Tagore -Gora 92 • Ernest Hemingway -Çanlar Kimin İçin Çalıyor 93 • William Faulkner -Ses ve Öfke 94 • İvo Andriç -Drina Köprüsü 95 • Paniat İstrati -Akdeniz 96 • John Steinbeck -Fareler ve İnsanlar 97 • M Selimoviç -Derviş Ve Ölüm 98 • Cengiz Dağcı -Onlar da İnsandı 99 • Cengiz Aytmatov -Beyaz Gemi 100 • Cengiz Aytmatov -Gün Olur Asra Bedel 162
