Neden Macaristan

(EEA) NATIONALS
2.0 WHY INVEST IN HUNGARY?
IGH25
Investing Guide Hungary 2013
2.0
NEDEN MACARİSTAN’DA
YATIRIM?
Macaristan’ın bölgedeki diğer ülkelere
karşı sahip olduğu rekabetçi avantajlardan
birisi de hükümetin geniş yelpazeli
teşvikleri ile Macaristan’daki işletme
süreçlerini iyileştirme ve hem KOBİ’lerin
hem de büyük işletmelerin rekabetçiliğini
arttırma konusundaki güçlü bağlılığı
olmaktadır.
Macaristan’a gelen veya Macaristan’da
büyüyen yatırımcılar için hem geri ödemeli
hem de hibe teşvikleri bulunmaktadır.
Yatırımlar ile ilgili teşvikler başlıca peşin devlet
yardımları (Macaristan Hükümetinden veya
AB fonlarından), vergi teşvikleri, düşük faizli
krediler veya bedava ya da indirimli fiyatlar ile
arsa teşvikleri olmaktadır. Teşvik fırsatlarına
ilişkin düzenlemeler AB kurallarına göre
yapılmaktadır.
Bölgesel yardım yoğunluğu
haritası (2007 – 2013)
Bölgesel teşviklere ilişkin maksimum
miktarlar bölgesel yardım haritasına
bağlı olmaktadır. Macaristan’ın yedi
bölgesinin tamamı teşviklerden
faydalanabilir ve yardım yoğunluğu
büyük işletmeler için %10 ile %50
arasında olmakta iken küçük ve orta
BÖLGESEL YARDIM YOĞUNLUĞU HARİTASI*
*Please note that the indicated intensities can be increased by 10% in case of mediumsized enterprises and by 20% in case of micro- and small-sized enterprises.
SOURCE: HITA, 2013
(EEA) NATIONALS
2.0 WHY INVEST IN HUNGARY?
büyüklükteki işletmeler alınan devlet
yardımlarının oranını yüzde 10 veya 20
arttırabilirler. Başkent Budapeşte’deki
büyük işletmeler için maksimum yardım
yoğunluğu %10 olmaktadır.
Yatırımın büyük bir yatırım olması
halinde (50 Milyon Avroyu aşan)
alınabilecek olan maksimum yardım
yoğunluğu azalır:
IGH27
Investing Guide Hungary 2013
Bölgesel yardım haritasında belirlenmiş olan
maksimum yardım yoğunluğunun %50’si
yatırımın 50 ve 100 Milyon Avro arasındaki
kısmı için mevcut olmakta iken %34’ü 100
milyon Avronun üzerindeki kısım için mevcut
olmaktadır. Bölgesel teşviklerin alınabilecek
maksimum miktarı hesaplanırken peşin devlet
yardımları,
Macaristan’a gelen veya Macaristan’da büyüyen
yatırımcılar için hem geri ödemeli hem de hibe
teşvikleri bulunmaktadır.
gelişim vergisi teşviki vs. dâhil olmak üzere
bütün bölgesel teşvikler hesaba katılmalıdır.
Teşvik verme veya vermeme kararları devlet
yardımlarının mevcut bölgesel yardım
yoğunluğu haritasına göre alınması için 31
Aralık 2013 tarihinden önce verilmelidir.
PEŞİN YARDIMLAR
Geri ödemeli olmayan
peşin devlet yardımları
Yatırımlara ilişkin temel peşin teşvik
türleri yatırımı uygulamak (örneğin
varlıkların satın alınması, yapım işleri
vs.), yeni iş alanları üretmek ve
çalışanları eğitmek konularına
yoğunlaşmaktadır.
“VIP” yatırım yardımı
Macaristan Hükümeti, yatırımın amacı ve
konumuna göre değişiklik göstermek üzere
bir takım yeni oluşturulmuş işler ile 10
Milyon Avroyu aşan yatırımlar için
görüşmeye dayalı “VIP” yardım fırsatı
sağlamaktadır. Yatırımın 10 ve 25 Milyon
Avro arasında olması halinde Macaristan
makamları projeyi AB fonları ile
desteklemek konusunda fırsatları
araştıracaktır.
Desteğin verilmesi muhtemel olan başlıca
alanlar üretim yatırımları (gelişmemiş bölge,
terkedilmiş sanayi bölgesi veya kapasite
artırımı), paylaşılan hizmet merkezleri,
araştırma ve geliştirme ve turizm projeleri
olmaktadır. Yardımı almaya hak kazanmak
için üretim yatırımlarında, yatırımın yer
aldığı bölgeye göre yatırımcı tarafından
50-100 yeni istihdam oluşturulmalıdır.
50 Milyon Avrodan fazla olan büyük
yatırımlarda ise yatırımın yer aldığı
bölgeye göre 100-200 yeni istihdam
oluşturulmalıdır.
PHM’lerin kurulması veya genişletilmesi
durumunda ise genel olarak en az 100 ve
Macaristan merkezli olarak en az 200 yeni
istihdam
oluşturulması
gerekir.
Araştırma ve geliştirme ile ilgili
yatırımlarda ise Ar-Ge faaliyeti ile ilgili
olarak en az 10 yeni istihdam
oluşturulması gerekir. Yardım başvuruları
HITA’ya İngilizce veya Macarca dillerinde
yapılabilir. VIP yardımın şart ve koşulları
yatırımcı ile Macaristan makamları
arasındaki görüşmeler ile kararlaştırılır.
Mevcut düzenleme ile tarif edilmiş olan
bir yardım elde etmek için görüşülmüş
olan yardım sözleşmesine dayalı olarak
kabul kararlarının 31 Aralık 2013
tarihinden önce verilmesi gerekmektedir.
Üretim yatırımları
2004 senesinde VIP yardım olanağının
duyurulmasından itibaren 80 şirket
Macaristan Hükümetinin desteğini almış
bulunmaktadır. Bu şirketler 1.906 Milyar
Forint (Yakl. 6.57 Milyar Avro)
değerinde yatırımlar yapmış ve toplamda
yaklaşık olarak 35,000 yeni iş
oluşturmuşlardır. Macaristan Hükümeti
proje süreçlerine göre parça parça olmak
üzere 160.5 Milyar Forint (Yakl. 553 Milyon
Avro) vermiştir. Projelerin büyük bir kısmı
Budapeşte, Transdanubya merkez, kuzey
Macaristan ve Büyük Ova kuzeyinde
gerçekleşmiştir. Ayrıca büyük yatırımlar
dikkate alındığında yatırım oranı özellikle
Transdanubya merkez ve Büyük Ova
güneyinde yüksek seviyede olmuştur.
Son üç yılda başlamış olan görüşmelere göre
(2010-2012) toplamda 1.413 Milyar Forint
(Yakl. 4.87 Milyar Avro) değerindeki yardım
uygulamalarına 45 şirket başvurmuş
olduğundan dolayı VIP görüşme süreçlerine
gözle görülür bir ilgi olduğu söylenebilir.
En baskın sektörler araba üretimi, yeşil enerji
ve PHM’ler olmaktadır. Bir üretim yatırımı
için gerekecek olan masraflar arazi satın
alınması, bina yapım veya kira masrafları,
yeni ekipman ve makine satın alınması,
maddi olmayan varlıkların satın alınması
gibi hususlardan meydana gelebilir. Yatırım
süreci yatırımcı tarafından kararlaştırılır ve
genellikle beş yıldan daha fazla olmaz.
Yatırımın tamamlanmasından sonra
başlayacak olan taahhüt süresi ise beş yıl
olmaktadır.
Ar-Ge Yatırımları
Macaristan Hükümeti hem Ar-Ge yatırımlarını (Ar-Ge gayrimenkulleri ve varlıklara yapılan masraflar veya Ar-Ge ile alakalı maaş
giderleri) hem de Ar-Ge projesine ilişkin giderleri (örneğin proje ile ilgili maaş ödemeleri, malzeme giderleri vs.) desteklemek suretiyle
Ar-Ge faaliyetlerinin gelişimine ve desteğine özel olarak önem vermektedir. Macaristan, sahip olduğu dünya standartlarındaki bilimsel
bilgi birikimi nedeniyle Ar-Ge projelerinde sık sık Macaristan üniversiteleri ile işbirliği içine giren ve burada Ar-Ge kapasitelerini
genişleten çok uluslu şirketler için (örneğin telekomünikasyon şirketleri, otomotiv sektörü vs.) çekici bir çevre olmaktadır.
Ar-Ge ile ilgili olarak girilecek olan masraflar varlıklara ilişkin masraflar (tesis, yeni ekipman veya maddi olmayan varlıkların satın
alınması vs.) veya 24 aylık maaşlar ve üç yıllık süreç içerisinde çalıştırılan yeni personellere yapılan katkılardan meydana gelebilir.
(EEA) NATIONALS
2.0 WHY INVEST IN HUNGARY?
KALİTE VE BİLGİ
TRANSFERİNE ODAKLANAN
YENİLİK MERKEZLERİ
“
YENİLİK MERKEZLERİNİN TEMEL İŞLEVİ KOBİLERİN YENİLİKÇİ
TEKNOLOJİLERE ULAŞMALARI İÇİN OLANAK SAĞLAMAK VE
FAALİYETLERİNİN KATMA DEĞERİNİ YÜKSELTMEKTİR
Macaristan hükümetleri birkaç yıldır ülke
ekonomisi kapsamındaki Ar-Ge’lerin önemini
savunmaktadır. Ar-Ge harcamaları ve
bölgedeki gelişim hızı hala artış gösterebilecek
kapasitede olmaktadır. En önemlisi ise
hükümetin 2013 yılı itibari ile AB ortalamasını
geçmeyi hedeflemiş olmasıdır, ancak şu anda
son yapılan Avrupa Yenilikçilik Tablosuna
(EIS) göre 22. Sırada bulunmaktadır. Buna
rağmen yeni geliştirilmiş Yenilikler ve Ar-Ge
merkezleri dikkate alındığında olumlu işaretler
görülmektedir.
Macaristan Yenilikçilik Derneğinin kurul üyesi
olan Dr. Sandor Erdei “yenilik merkezlerinin
temel işlevi kobilerin yenilikçi teknolojilere
ulaşmaları için olanak sağlamak ve
faaliyetlerinin katma değerini yükseltmektir”
demiştir.
2011 yılında Macaristan Ar-Ge ve yeniliklere
336.5 Milyar Forint (GSYH’nın %1.2’si)
harcamıştır, ki bu da son iki onluk dilimin en
yüksek seviyesi olmaktadır. Son yayınlanan
Ulusal Ar-Ge ve Yenilikçilik Stratejisi ise daha
yükseğini hedeflemektedir ve bu oranın 2020
yılı itibariyle GSYH’nin %1.8’ini ihtiva edeceğini
ifade etmektedir. Stratejide belirtilene göre
hükümetin çabalarını Ar-Ge politikalarına
yöneltmek, mevcut kaynakları artırmak kadar
önemli olmaktadır. Stratejinin analitik
bölümünde şu şekilde bir ifadeye yer verilmiştir;
“Macaristan Hükümeti Ar-Ge alanını gelecek
için uzun dönem bir yatırım olarak görmektedir
ve yukarıda belirtilmiş olan hususlar ışığında
sektör ile ilgili belirli adımlar atmaktadır”.
IGH29
Investing Guide Hungary 2013
“
Hükümet seviyesindeki strateji, olması gerektiği
gibi geleceğe yönelik işlere odaklanmıştır, ancak
Macaristan dâhilinde şimdiden ileri yenilikçilik
konusunda muhteşem örnekler mevcut
olmaktadır. Macaristan ekonomisi bir bütün
olarak önemli zorluklarla karşılaşsa bile yenilik
merkezleri yenilikçiliğe yönelik çevrelere sahip
olan ufak ve elverişli adalar oluşturmayı
hedeflemektedir.
Yenilik merkezlerinde bilgi transferinin
desteklenmesi hem KOBİ’ler hem de çok uluslu
şirketler için bir başka önemli husus
olmaktadır. Bu bağlamda, bu merkezlerin diğer
bilgi merkezleri ve üniversiteler ile işbirliği
içinde olmaları ve dolayısıyla süreç içinde
bulunan bütün tarafların gerçek bir rekabet
avantajı sağlayabilmeleri çok önemli
olmaktadır.
Erdei “Şu anda ülke genelinde tam kapasite ile
çalışan ve bütün sektörün verimliliğini büyük
ölçüde etkileyebilecek yenilik merkezlerinin
sayısı 10’dan az olmaktadır” demiştir ve
“belirtmek gerekir ki çoğu durumda projelerden
bahsettiğimiz zaman yalnızca gelişim
aşamalarını ele alıyoruz ve bu durum miktardan
çok kalite ile ilgili olmaktadır. Şu anda
yürütülmekte olan bu projelerin yakın gelecekte
bölgede önemli oyuncular haline gelmelerini
bekliyoruz” diye eklemiştir.
Macaristan Ar-Ge sektörünün bir diğer hedefi ise
özel olarak finanse edilen projelerin paylaşım
yüzdesini arttırmak suretiyle bu projelerin devlet
destekli projeler ile olan oranını değiştirmektir.
Yenilik merkezleri bu alanda da önemli
örneklere sahip olmaktadır: bunlar neredeyse her
zaman AB fonlarını kullanmak suretiyle gelişim
gösterseler de şu andaki bakım masraflarının
yaklaşık olarak %80’i çok uluslu şirketler
tarafından karşılanmaktadır. Sanayi uzmanları,
gelecek yıllarda daha fazla KOBİnin kendi
kendini finanse edebilmesine olanak verecek
olan yenilikçi çevrelere yönelebileceğinden dolayı
bu oranın düşmesini beklemektedir. JEREMIE
programı kapsamındaki projelerin de gelecek
geliştirmelerin gidişatında ve gelişimlerinde
önemli rol oynamaları beklenmektedir.
Ulusal Ar-G ve Yenilik Stratejisi ayrıca bu
yenilik merkezlerinin önemini belirtmektedir ve
ülkenin Ar-Ge potansiyelini tam anlamıyla
kullanabilmek için belirli bir kitlenin
karşılanması gerektiğini ifade etmektedir. Yani
strateji bu merkezlerin sayılarında ve etkilerinde
önemli bir gelişim kaydetmeyi hedeflemektedir.
Spesifik hedefler arasında 2020 yılına kadar 30
Ar-Ge yenilik merkezi daha açılması ve mevcut
merkezlerin en az 30 tanesinin dünya
standartlarına yükseltilmesi bulunmaktadır.
Paylaşılan Hizmet
Merkezleri (PHM)
Macaristan’da yaklaşık olarak 30.000 çalışan
ile 70’den fazla PHM işletilmektedir.
Mevcut şirketlerin talep ve yayılım sayıları
Macaristan’ın çekici bir konum olduğunu
göstermektedir. İş Ortaklığı Ofisleri ve
Paylaşılan Hizmet Merkezleri yoluyla
küresel işlerini düzenlemeye çalışan bazı
şirketler (örneğin IBM, Vodafone, BP,
Morgan Stanley vs.) Macaristan’da çekici
yerler ve üretici iş gücü bulmuştur. Aşağıda
belirtilmiş olan şirketler 2012 yılında
Macaristan’da yatırım yapmaya veya işlerini
geliştirmeye karar vermişlerdir: Avis,
Raiffeisen ve Tetra Pak. PHM oluşturulması
veya geliştirilmesine yönelik teşviklere
ilişkin masraflar 24 aylık maaş ve üç yıllık
bir süre içerisinde çalıştırılan personellere
ilişkin katkılardır.
MACARİSTAN’DAKİ
PAYLAŞILAN HİZMET
SEKTÖRÜNE YATIRIM
YAPILMASI İÇİN
TEMEL SEBEPLER
•Kalifiye iş gücü bulunması
•Masraflardan tasarruf etmek
•Kültürel uyumluluk ve dil kolaylığı
•Özel arka ofislerde veya hizmet
faaliyetlerinde uzmanlık
•Teknolojik ve diğer alt yapılar
•İşletme güvenliği ve güçlü fikri mülkiyet
düzenlemeleri
2.0 WHY INVEST IN HUNGARY?
Macaristan’da birçoğu kalifiye genç
çalışanlardan oluşan 30.000 personel
istihdam eden 70 adetten fazla
Paylaşılan Hizmet Merkezi (PHM)
bulunmaktadır. Bu yatırımların yanı
sıra Macaristan Yatırım ve Ticaret
Odası (HITA) 2013’ün başında
yaklaşık olarak 20 adet PHM projesi
yürütmektedir.
HITA Başkan Yardımcısı Peter Farago
2013 yılının Ocak ayında yeni bir PHM’nin
açılışını ilan ederken, “paylaşılan hizmet
merkezlerinin sayısının yüksek olması
Budapeşte’nin bu yatırımlar için halen çekici
bir konum olduğunu göstermektedir”
demiştir. Teknolojik ürün grubu Systemax’ın
EMEA Avrupa Teknoloji Ürünleri Grubu
2013 yılı baharında Corvin Kordonunda
(Budapeşte merkezi) kiralık bir tesiste ilk
PHM merkezini açacaktır. Tesisin yılsonuna
kadar yaklaşık olarak 20 çalışan istihdam
etmesi beklenmektedir. Yeni merkez
yönetim ve arka ofis hizmetleri sağlayacak
ve Systemax’ın Orta ve Doğu Avrupa satış
ve pazarlama işleri için bir merkez olarak
işleyecektir.
Genel olarak Budapeşte’nin bölgesel
denklerinin çoğunu dâhil etmek suretiyle
çeşitli şehirlere ilişkin kapsamlı bir
değerlendirme yaparak bir konum
belirlemek çok zor bir iş olmaktadır.
HITA Yatırım Teşvik Müdürü Katalin
Nemeth Orta ve Doğu Avrupa’da bulunan
başlıca şehirlerin fırsatları arasında çok az
fark olduğundan dolayı potansiyel
yatırımcıların belirli temel faktörler yanında
birçok detayı göz önünde
bulundurabileceklerini ifade etmiştir.
IGH31
Investing Guide Hungary 2013
MACARİSTAN’DA
PAYLAŞILAN
HİZMET
MERKEZLERİ
Mogan Stanley şirketin ticari işletme
küresel sabit gelirini desteklemek için
analizler sağlaması amacıyla 2005 yılında
Matematiksel Modelleme Merkezini
Budapeşte’de kurmaya karar vermesi
konusunda Macaristan üstün matematiksel
geleneklerinin büyük bir etkisi olmuştur.
Systemax ise konum seçiminde yerel
uzmanlığa daha fazla önem vermiştir.
Bunların düşüncelerinin yeni gelenler için
halen önemli olmasından dolayı HITA
tarafından düzenli olarak mevcut hizmet
merkezlerine tesis ziyaretleri
düzenlenmektedir.
Macaristan’da bulunan şirketler tarafından
belirtilene göre buranın başlıca avantajları
iyi dil bilgisine sahip kalifiye iş gücü,
gelişmiş alt yapı ve merkezi bir konum
olmasıdır. Systemax gibi yeni gelen
şirketler de bu görüşe katılmaktadır.
Systemax Başkanı ve CEO’su Richard
Leeds “şirketimizi konumlandıracak yer
konusunda dikkatli bir araştırma yaptıktan
sonra kaliteli iş gücü, eğitim seviyesi,
insanların hevesli olması ve şehirdeki kalite
gibi hususlardan dolayı Budapeşte’ye karar
verdik” demiştir ve “Baktığımız diğer yerlere
kıyasla Macaristan otoriteler ile işbirliği
sağlama konusunda daha kabul edilebilir
bir niteliktedir” diye eklemiştir.
KONUM SEÇİMİ YAPMAK SON
DERECE ZOR BİR İŞTİR
Systemax müdürleri de ayrıca
Budapeşte’deki dil becerilerinin
Avrupa’da çok az ülkede bulunduğunu
ve Budapeşte’de İsveççe ve Norveççe
gibi nadir diller de dâhil olmak üzere
ikiden fazla dil konuşan insan sayısının
fazla olduğunu belirtmişlerdir.
Çalışanlarının çoğunun genç mezunlar
olmasının yanında alt yapı ve toplu
taşıma gibi faktörler de değerlendirme
konusunda önemli hususlar olmuştur.
Ülkenin coğrafi konumunun şirketin
Doğu Avrupa’da bulunacak yeni
konumlarda işe başlamak adına
mükemmel bir platform olduğunu ifade
etmişlerdir. EMEA grubu şu anda
İrlanda, Belçika, Avusturya ve İsviçre’de
bizzat bulunmak ve uzaktan müşteri
hizmetleri sağlamak suretiyle Birleşik
Krallık, Fransa, İtalya, Hollanda,
Almanya, İspanya ve İsveç’teki
müşterilere hizmet vermektedir.
Sayın Nemeth şu anda yeni tesisler
açmaktan ziyade mevcut olanları
geliştirmek adına daha fazla projeler
olduğunu söylemiştir. PHM’ler
portföylerine herhangi bir yeni faaliyet
eklediklerinde bir seferde 20-50 adet
personel istihdam etmektedir. En büyük
işverenler arasında Morgan Stanley,
Citibank ve Diageo bulunmaktadır.
Sayın Nemeth Budapeşte merkezine ek
olarak en popüler konumların Vaci
koridoru, Corvin kordonu ve Lechner
Odon pasajı olduğunu söylemiştir.
Merkezlerin çoğu Budepeşte’de
konumlanmıştır, ancak Debrecen, Pecs
ve Miskolc gibi bazı şirketler kırsal
kesimlerde yer almaktadırlar.
“VIP” eğitim yardımı
Macaristan Hükümeti ayrıca çalışanları
yeni pozisyonlar için eğitmek üzere VIP
yardımı olarak bilinen destekler
sunmaktadır. Yardım en az 500 yeni
istihdam oluşturan yatırımcılar için
mevcut olmaktadır. 50’den 500’e kadar
istihdam oluşturmak için maksimum
eğitim desteği 1 Milyon, ve 500’den fazla
yeni istihdam oluşturacak projeler için ise
2 Milyon Avro olmaktadır. Hem genel
hem de özel eğitimler için sağlanabilir.
Genel eğitim durumunda maksimum
yardım yoğunluğu %60, özel eğitim
durumunda maksimum yardım
yoğunluğu ise %25 olmaktadır. Küçük ve
orta büyüklükteki işletmeler ve engelli
çalışanların eğitilmesi söz konusu
olduğunda yardım yoğunluğu artırılabilir.
Eğitim yardımı bölgesel bir teşvik değildir,
yani maksimum bölgesel yardım
yoğunluğunun en üst seviyesine kadar
getirilebilir.
“VIP” istihdam oluşturma
yardımı
Macaristan Hükümeti VIP yatırım
yardımlarına hak kazanan ve dezavantajlı ya
da az gelişmiş küçük bölgelerde en az 250 yeni
istihdam oluşturacak olan yatırımlar için
istihdam oluşturma yardımı sağlamaktadır.
Alınabilecek olan maksimum yardım konuma
ve istihdam sayısına bağlı olarak 3 Milyon
Avro olmaktadır.
Özel karar ile verilen
mesleki eğitim tesisi
yardımı
Mesleki eğitim tesisi kurulması ve pratik
eğitim materyallerinin geliştirilmesi için
bir yardım imkânı bulunmaktadır.
Yardıma hak kazanılabilmesi için eğitim
sözleşmelerine sahip olan mesleki eğitim
okulu öğrencilerinin sayısının yardım
başvurusunda bulunulmadan iki akademik
yıl öncesindeki öğrenci sayısı ortalamasına
oranla en az 50 artırılması gerekmektedir.
Öğrenci başına alınabilecek olan
maksimum yardım tutarı 8.000 Avrodur ve
alınan toplam yardım tutarı lehtar başına 2
Milyon Avroyu geçemez.
Araştırma ve teknoloji
yenilik fonundan geri
ödenmez peşin para
yardımları1
Yardım fırsatları temel olarak şirketler,
üniversiteler ve araştırma kurumları arasında
kapsamlı bir Ar-Ge işbirliği sağlamak
amacıyla Macaristan ulusal bütçesinden
karşılanmaktadır. Yardımlar ihale süreci ile
verilmektedir.
2.0 WHY INVEST IN HUNGARY?
50,000+
IGH33
Investing Guide Hungary 2013
MESLEKİ EĞİTİM İLE
GELİŞİM
SAĞLANMASI
STUDENT
CONTRACTSS
IN 2012
Genel olarak sanılanın aksine mesleki eğitimle
Macar iş kültüründe önemli bir yer
tutmaktadır. Önceki yüzyılın ilk günlerinde
gençlerin akademik kariyerlerinin yanı sıra
firmalarda pratik tecrübe kazanmak için
çalışmaları Macaristan’da çok yaygın
olmaktaydı. Ancak Audi, Robert Bosch,
Mercedes ve Siemens gibi Alman firmalarının
yatırımlarına kadar bu sağlam temelli ve
yaygın uygulamalar Macaristan’da fazla ilgi
görmüyordu.
AB fonlarından geri
ödenmez peşin para
yardımları2
10 Milyon Avrodan düşük olan yatırımların
başvuruda bulunabileceği AB fonları için
birçok ihale fırsatı bulunmaktadır. AB ihale
başvuru şartları, zamanlama ve toplam
yardım tutarı ihaleden ihaleye değişiklik
göstermektedir. İhaleler Ar-Ge
faaliyetlerine, yeni işyerlerinin
oluşturulmasına, çevre yatırımlarına ve
teknolojik yatırımlara verilen önemi
yansıtmaktadır (küçük ve orta büyüklükteki
işletmelere tercih önceliği verilerek).
2011-2013 yılları peşin para yardımları
Ocak 2011 yılında ilan edilmiş olan Yeni
Szechenyi Planı (Macarca Uj Szechenyi Terv
yani baş harfleri ile USzT olarak da
bilinmektedir) kapsamında bulunmaktadır.
Plan aşağıdaki alanlara yönelik olmaktadır:
Sağlık endüstrisi
İşletme gelişimi
Bilim – yenilik
İstihdam
Taşımacılık
-
1,2 İhaleler
yalnızca Macarca dilinde olmak üzere Ulusal Kalkınma Ajansı
tarafından yayınlanmaktadır: http//nfu.gov.hu. Bütün başvuruların da
Macarca dilinde yapılması gerekmektedir ve iletişim kurulacak olan kişi de
Macarca konuşacaktır.
Macaristan’ın hedefi AB’nin mevcut
programlama sürecinin 31 Aralık 2013’e
kadar geçerli olmasından dolayı AB ihale
fırsatlarından olabildiğince fazla
yararlanmaktır. Ar-Ge faaliyetleri ve yatırım
faaliyetleri (teknoloji yatırımları,
gayrimenkul yatırımları) ayrıca büyük
kuruluşlar için desteklenmektedir; mevcut
yardım miktarları ve koşulları da ihale
ilanlarında belirtilmektedir. Macaristan’da
son birkaç yıl içerisinde gerçekleştirilen
doğrudan yabancı yatırımların sayısına
dayalı olarak tedarikçilerin desteklenmesi
daha önemli bir hal almıştır; bundan dolayı
maksimum yardım tutarı proje başına 500
Milyon Forint (yakl. 1.72 Milyon Avro) olan
özel bir ihale 2012 yılında tedarikçiler için
açılmıştır.
Ancak şu anda görülen o ki bu şekilde
olması iyi olmuştur. Bu firmalar yerel
operasyonlarına başlar başlamaz
kendilerine özgü olan bir eğitim sistemini
uygulamaya da başlamışlardır, bu da
1900’lü yılların başında Macaristan’da
uygulanan sisteme, yani yerinde pratik
çalışma ile akademik eğitim sistemine çok
benzemektedir. Bu çalışmalar Macaristan
Hükümetinin olduğu gibi mesleki
okulların da desteği ile yavaş yavaş
temellerini oluşturmaya başlamışlardır.
Tabii ki değişiklikler hızlı bir şekilde
gerçekleşmiyor ama elimizdeki örneklerin
gösterdiğine göre şirketler, okullar,
öğrenciler ve hükümet hem günümüze
hem de gelecek ihtiyaçlara adapte olabilen
bir Alman tipi ikili eğitim sistemine
duyulan ihtiyacı anlamış olmaktalardır.
Günümüzde Macaristan eğitim sisteminin odak
noktası öğrenci ile sözleşme yapmaktır. 2005
yılında ülke çapında sadece 21.000’den biraz fazla
öğrenci ile sözleşme yapılmış iken 2012 yılında
50.000’den fazla öğrenci sözleşme ile şirketlerde
pratik eğitim alma imkânı bulmuştur. Bu
öğrenciler eğitim sürelerinin yarısını sınıflarda
öğrenerek, yarısını da şirketlerde pratik yaparak
harcama imkânından faydalanabilirler. Bu
sistemde iki adet ayırıcı özellik bulunmaktadır.
Birincisi, öğrencilerin akademik olarak ilgili
konularda eğitim görmeleri ve pazarlanabilir
beceriler elde etmeleridir; ikincisi ise mesleki
eğitim fırsatları sağlayan şirketlerde direk olarak
istihdam edilebilme avantajı sağlamasıdır.
Hükümet şirketlerin tesisleri kapsamında
mesleki eğitim alanları kurulması ve geliştirilmesi
için geri ödenmeyen yardımlar vermek suretiyle
mesleki eğitim sistemini ileriye taşımaya
çalışmaktadır. Hedef ise öğrenci sözleşmelerine
sahip olan öğrencilerin sayısını arttırmak ve
böylece de öğrencilerin mükemmel bir şekilde
güncel teknolojiden faydalanarak eğitim
görmelerini ve verilen bir şirketin kültürünü ve
işlevlerini tanıyabilmelerini sağlamaktır.
2.0 WHY INVEST IN HUNGARY?
VERGİ TEŞVİKLERİ
Vergi teşvikleri şirketlerin
gelecek işlemleri için mevcut
olmaktadır. Başvuruların
projeye başlamadan önce
uygun Macaristan makamına
veya AB kurumuna ibraz
edilmesi gerekmektedir.
IGH35
Investing Guide Hungary 2013
Verilmiş olan herhangi bir vergi yılında
ödenecek olan verginin %80’ine kadar
vergi teşviki imkânı bulunmaktadır,
ancak bu tutar herhangi bir şekilde devlet
yardımı yoğunluğunun tavan tutarını
aşmamaktadır. Başvuruların Ulusal
Ekonomi Bakanlığına yapılması
gerekmektedir ve yatırımın brüt
masraflarının tutarının 100 Milyon
Avroyu aşması halinde Macaristan
Hükümetinin izin verebilme hakkı
bulunmaktadır. Yatırımın eşiğin altında
kalması halinde yatırımcıların yalnızca
yatırıma başlamadan önce Ulusal
Ekonomi bakanlığını bilgilendirmeleri
yeterli olacaktır.
Vergi teşvikleri diğer koşulların
ötesindeki aşağıdaki hususların mevcut
olması halinde alınabilecektir:
Yatırımın mevcut değerinin en
az 3 Milyar Forint (Yakl. 10 Milyon
Avro) olması; veya
Özel olarak belirlenmiş
alanlarda Yatırımın mevcut değerinin en
az 1 Milyar Forint (Yakl. 3.33. Milyon
Avro) olması; ve
Yatırımın yeni tesisler kurmayı
amaçlaması ya da mevcut tesisleri
genişletmeye çalışması halinde; ya da
Yatırımın ciddi anlamda ürün
ve üretim işlemleri değişikliklerine yol
açması (basit araştırma, uygulamalı
araştırma ve deneysel araştırma
yatırımları hariç); ve
Vergi dayanağına karşılık
olarak vergi teşvikinin kullanılmış
olduğu yıldan sonraki dört yıl içerisinde:
Yatırım yapılmadan önceki üç
yıla kıyasla çalışan sayısının (yabancı
şubeler tarafından istihdam edilen kişiler
hariç) en az 150 kişi artırılması (özel
olarak belirlenmiş alanlarda 75); veya
Yatırım yapılmadan önceki üç
yıla kıyasla vergi yılının ilk gününde
geçerli olmak üzere yıllık minimum maaş
ücretlerinin (yabancı şubeler tarafından
istihdam edilen kişilerin maaşları hariç)
600 kat artırılması (özel olarak
belirlenmiş alanlarda 300);
Yatırımın yeni tesisler kurmayı veya
mevcut olanları genişletmeyi amaçlaması
veya ciddi anlamda ürün veya üretim
işlemi değişiklikleri yapacak olması
halinde ve ödenecek olan masrafların
toplamı en az 100 Milyon Forint (Yakl.
0.33 Milyon Avro) olması durumunda
çevresel koruma projeleri, geniş bant
internet hizmetleri, Ar-Ge projeleri,
hareketli resim veya video üretim
projeleri gibi yatırımlar yapacak olan
şirketler için de hükümet tarafın vergi
teşvikleri sağlanabilmektedir.
Yeni istihdamlar yaratacak olan
yatırımlar için de vergi teşvikleri
bulunmaktadır. İstihdam yaratan
projelerin söz konusu olması durumunda
vergi teşvikleri istihdam edilen yeni
çalışanların üç yıllık bir süreç
içerisindeki 24 aylık maaşlarına göre
hesaplanacaktır. Hem ödenecek olan
masraflar hem de yeni oluşturulan
istihdam konusunda çeşitli kısıtlamalar
bulunmaktadır.
Diğer vergi teşvikleri
AR-GE İLE İLGİLİ VERGİ TEŞVİKİ
Gelişim Vergisi
Teşvikleri
Gelişim teşviklerinin her biri teşvik
başvurusunun yapılmasını takiben 14 yıl
içeirisnde geri ödenecek olan 10 yıllık bir
süreç için Kurumlar Gelir Vergisi ("CIT")
olarak elde edilebilir (gelişimin
tamamlanmasından sonra).
Mükellefin Ar-Ge faaliyetlerini kendisi yürütmesi halinde Ar-Ge faaliyetlerine ilişkin CIT’e dayalı bir indirim ve Yerel İşletme
Vergisi (“LBT”) indirimi uygulanmaktadır. Kurumun kendi Ar-Ge faaliyetlerine ilişkin direk masraflar ve satın alınan Ar-Ge
hizmetlerine ilişkin masraflar vergi tabanından, bu masrafların Macaristan merkezli bir mükellef, özel bir girişimci veya yabancı
bir ülkenin Macaristan’da sabit olan kuruluşu tarafından satın Ar-Ge hizmetleri ile ilgili olmaması halinde indirilebilmektedir.
PAYLAŞILAN HİZMET MERKEZLERİNE İLİŞKİN VERGİ AVANTAJLARI
PHM tarafından oluşturulan istihdamlar şirketlerin CIT ve LBT teşvikleri almalarını sağlayabilmektedir. CIT amaçları için ise PHM’ler
istihdam yaratmaya ilişkin vergi indirimi elde edebilirler ve bu durumda PHM’nin konumuna göre değişiklik göstermek suretiyle vergi
indiriminin tutarı 12 aylık toplam maaş ücretleri ve yeni istihdam edilmiş olan çalışanların katkı paylarının tutarına kadar artabilir. PHM
tabanı ayrıca istihdam edilmiş oldukları yıllara göre her bir yeni çalışan için 1 Milyon Forint (Yakl. 3.333 Avro) tutarında indirilebilir..
FİLM, PERFORMANS SANATLARI VE SEYİRCİLİ SPORLARA İLİŞKİN TEŞVİKLER
Macaristan’daki şirketler yüksek vergi tasarrufları imkânı verilmek suretiyle film üretimi, performans sanatları ve seyircili
sporlara teşvik edilmektedirler. Sponsor oldukları takdirde, şirketler film yapımcılarına, performans sanatçılarına veya spor
kulüplerine sağladıkları finansman desteğinin %119’una kadar vergi tasarrufu sağlayabilme imkânına sahip olurlar.