Sera gazı salınımı Alaska`da çok etkili

Görüş-Haber
22 Temmuz 2014 Salı
H
Neden Nobel
alamıyoruz?
DİYALOG
er şeyimiz
Türk Fizik
tam, bir
Derneği Genel
Nobel’imiz
Başkanı Prof. Dr.
mi eksik diyenler
Baki Akkuş’un
mutlaka
konuşmasından
çıkacaktır ama
önemli satır
ben yine de
başları:
ısrarla bu soruya
“Aramızdan
cevap arıyorum.
ayrılan Türk Fizik
Aramaya da
Derneği eski
devam edeceğim...
başkanlarından
Dün bütün
hocamız Sayın
gün fizikçileri
Prof. Dr. Erdal
[email protected]
dinledim. Belki
İnönü’yü,
[email protected]
Fax: (0212) 230 90 17
bugün bir ara
ülkemizde fizik
yine giderim.
biliminin gelişimi
Çünkü Nobel’e en yakın olan
için büyük çaba harcayan
onlar. Ama sanki özgüvenleri
büyük bilim insanlarımız Ord.
ve hedefleri yok ya da
Prof. Dr. Cahit Arf, Prof. Dr.
yeterince vizyonerler ama
Feza Gürsey, Prof. Dr. Asım
destek bulamıyorlar...
Orhan Barut, Prof. Dr. Cavit
Olaya nereden bakarsanız
Erginsoy ve diğer
bakın, ortada bir sorun var ki
büyüklerimizi, yine 30 Kasım
sonuç alamıyoruz. Zaten hatalı 2007’de Isparta’da meydana
da aramıyoruz. Bizim
gelen elim uçak kazasında
istediğimiz sadece bir Nobel
kaybettiğimiz bilim
ödülü ve tarih de
belli: 2023. Gerisi
onlara kalmış...
Peki, bütün
bunlar nereden
mi çıktı?
Türk Fizik
Derneği dün bana
çok önemli bir
ödül verdi.
Gururlandım.
Onur duydum.
Ama başlarına da
belayı aldılar.
Çünkü artık kendilerine Nobel şehitlerimiz Prof. Dr. Engin
de Nobel diyeceğim.
Arık, Prof. Dr. Fatma Şenel
Kolay olmadığını herkesten Boydağ, Doç. Dr. İskender
çok ben biliyorum. Ama
Hikmet, Araş. Gör. Özgen
istenirse başarılabiliceğine de
Berkol Doğan, Araş. Gör.
yine herkesten çok ben
Mustafa Fidan ve Yüksek
inanıyorum. Çünkü çok iyi
Lisans Öğrencisi Engin Abat’ı
bilim insanlarımız var. Biraz
huzurlarınızda rahmetle ve
moral, biraz destek ve en
saygıyla anıyorum.”
önemlisi de ciddi hedefler
konur ve arkalarında olunursa, Çok özel bir girişim!
yapamayacakları iş yok...
Büyük İngiliz Fizikçi
Henry Gwyn Jeffreys Moseley
Niye ödül verdiler?
(1887-1915) kısacık
Türk Fizik Derneği 31.
yaşamında yaptığı bilimsel
Uluslararası Fizik Kongresi
çalışmalarla fizik ve kimyada
dün Bodrum’da başladı yarın
devrimsel değişimlere imza
akşama kadar devam edecek.
attı. Çalışmaları Rutherford ve
TÜBA Başkanı, fizikçi
Bohr atom modelleri için
rektörler ve çok sayıda yerli ve büyük bir deneysel destekti,
yabancı fizikçinin katıldığı
dolayısıyla kuvantum
toplantının açılışında her yıl
mekaniğine giden yolda çok
olduğu gibi fizik alanında
önemli bir kilometre taşı oldu.
önemli başarılara imza atan
Bu büyük fizikçi 1915
bilim insanlarına ödüller
yılında Çanakkale
verildi. Onlardan en özel olanı savaşlarında başından
da medya adına bana sunuldu. vurularak çok genç yaşta
İşte gerekçeleri:
hayata veda etti.
“2014 Yılı Türk Fizik
Eğer ölmeseydi, o yıl, Fizik
Derneği Özel Onur Ödülü’nün dalında Nobel ödülünü o
bu yıl, hem Milliyet
alacaktı. Ve o yıl Nobel
gazetesindeki köşesinde hem
ödülleri verilmedi!
de Kanal D’de eğitim - öğretim
2015’te yani Moseley’in
sorunlarının çözümü,
ölümünün 100. yılında, bu
halkımızın bilime olan
büyük fizikçiyi anmak için
ilgisinin artması yönündeki
Türk ve İngiliz Fizik
çabaları, temel bilimlerin
Dernekleri ortaklaşa önemli
gelişmesi ve teknoloji
bir etkinliğe imza atacaklar.
üretimindeki öneminin
Moseley, Çanakkale Kara
kamuoyuna anlatılması ve
Savaşları’nda yaşamlarını
kamuoyu oluşturmasındaki
yitiren yabancı askerler için
katkılarından dolayı gazeteci
Atatürk’ün 1934 yılındaki
Abbas Güçlü’ye verilmesi
Nutuk’unda belirttiği gibi
kararlaştırılmıştır.”
artık bizim evladımız kabul
ediliyor ve Türk vatandaşlığı
Diğer ödüller
için girişim başlatılıyor.
TFD Başkanı Akkuş, “Bu
2014 yılı Türk Fizik
Derneği Onur Ödülü kazanan: büyük isimle onur duymalı ve
övünmeliyiz” diyor...
Prof. Dr. Metin Subaşı,
Yıldız Teknik Üniversitesi
Fizik deyip geçmeyin!
Prof. Dr. Çetin Arıkan,
İstanbul Üniversitesi
Cebinizdeki telefondan
Prof. Dr. Yüksel Bektöre,
masanızdaki bilgisayara,
Uludağ Ünivesitesi
televizyondan kullandığınız
Fizikçi Faruk Okuyucu
elektriğe, aklınıza ne geliyorsa
İstanbul Üniversitesi
hemen her teknolojik icat bir
2014 yılı Türk Fizik
fizik ürünü.
Derneği Prof. Dr. Engin Arık
Fizik-tabanlı endüstrilerin
Bilim İnsanı Ödülü kazanan:
bir yılda Avrupa ekonomisine
Doç. Dr. Bilge Demirköz, Orta yaptığı katkı 3.8 trilyon euro.
Doğu Teknik Üniversitesi
Amerika’da ise bu rakam çok
2014 yılı Türk Fizik
daha uçlarda. Avrupa Birliği,
Derneği Prof. Dr. Şevket Erk
fizik-tabanlı yatırımlara
Genç Bilim İnsanı Ödülü
ortalama olarak her sene 48
kazanan: Doç. Dr. Sefer Bora
milyar euro yatırıyor ve 15
Lişesivdin, Gazi Üniversitesi
milyon kişiye iş olanağı
2013 yılı Türk Fizik
sağlıyor.
Derneği Engin Abat En İyi
Biz de boş durmuyoruz ama
Kuramsal Poster Bildiri Ödülü vizyon ve hedef sorununu hâlâ
kazanan: Çağla Altınkaynak,
aşabilmiş değiliz...
Özetin özeti: Türkiye
Balıkesir Üniversitesi
2013 yılı Türk Fizik
Bilimler Akademisi TÜBA
Derneği Özgen Berkol Doğan
Başkanı Prof. Dr. Ahmet Cevat
En İyi Deneysel Poster Bildiri Acar ve Türk Fizik Derneği
Ödülü kazanan: Çağlar
Başkanı Prof. Dr. Baki
Çetinkaya, İstanbul
Akkuş’un elinden, eğitim ve
Üniversitesi
bilim adına ödül almak
sevindiriciydi. Demek ki
En ünlü fizikçilerimiz emeklerimiz boşuna değilmiş
Peki, en fizikçilerimiz kim? ve görenler de varmış...
Abbas
Güçlü
25
‘ÇEVRECİLİKLE KURULAN KÖPRÜLER: TÜRKİYE VE ALMANYA’ PROJESİ
İklim değişikliği
korkutuyor
Milliyet işbirliğiyle Almanya Çevre Vakfı (DBU) ile IZOP Enstitüsü
tarafından gerçekleştirilen proje kapsamında, İzmir Çakabey Koleji
öğrencileri, iklim değişikliğinin hayatımıza etkilerini araştırdı
‘Ç
evrecilikle Kurulan Köprüler: Türkiye ve Almanya’
projesi kapsamında öğrencilerin iklim değişikliğine karşı ciddi uyarılar içeren gözlemleri şöyle:
Dünya giderek eriyor
2 Nisan 2014... Güneşli olmasına rağmen soğuk bir bahar günü...
Ormanın içinden çıkan bir bina duruyor karşımızda: Potsdam Araştırma Enstitüsü... Etrafa meraklı gözlerle bakıyoruz. Potsdam İklim Değişikliği Enstitüsü (PIK) iklim değişikliğini inceleyen bir kurum.
1992’de kurulan merkez esas olarak,
iklim etkilerinin çözüm stratejileri
üzerine çalışıyor. 300’e yakın çalışanı olan merkezin ana araştırma
alanlarınıysa toprak analizi, iklim ve
etkileri, çözüm stratejileri, konsept
metotlar oluşturuyor.
Avrupa Komisyonu, G8 ülkeleri, Alman Parlamentosu ve eyalet
düzeyinde danışmanlık yapan kurumun misyonu, iklim dönüşümünün, ekonomik, sosyal ve toplumsal etkilerini araştırmak. Bir PIK çalışanı da devamlı şekilde devlete danışmanlık yapıyor. PIK bilim insanları, Dünya Meteoroloji Örgütü
ve Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından 1988 yılında insan
faaliyetlerinin neden olduğu iklim
değişikliğinin risklerini değerlendirmek üzere kurulan ve bir yayını
da bulunan ‘Hükümetler arası İklim
Değişikliği Paneli’nde de aktif olarak görev alıyor. İleriye dönük projeler için devletler ve araştırmacılarla da işbirliği içerisinde çalışıyorlar.
Yıllar sonra deniz oldu
Bina o kadar büyük ki girişi bulmakta zorluk çekiyoruz. İçeri girdiğimizde bizi bilgilendirecek çalışanlar tarfından karşılanıyoruz. Bizi Alaska’nın fotoğraflarının yansıtıldığı tahtanın bulunduğu bir odaya götürüyorlar. Fotoğraflar 1941 ve
2004’e ait. Hiçbirimiz bu iki fotoğrafın aynı yere ait olduğuna inanamıyoruz. Yıllar önce buzullarla kaplı, hiçbir canlı belirtisi göstermeyen
yer, yıllar sonra, ortasında deniz
olan güllük gülistanlık bir yere dönüşmüş. Deniz seviyesinin 1 santimetre yükselmesi bile bu kadar çok
şey değiştirirken, onlarca santimetre yükselmesi nasıl bir kriz
oluşturabilir düşünebiliyor musunuz?
‘Çevrecilikle
Kurulan Köprüler:
Türkiye ve
Almanya’ projesi
kapsamında,
İzmirli öğrenciler
araştırmalarının
Almanya’daki
ayağında Potsdam
İklim Değişikliği
Enstitüsü’nü
ziyaret etti.
Baharı müjdeleyen
‘Paskalya’ nedir
Potsdam İklim Değişikliği Enstitüsü’ne araştırmaya gittiğimizde
Almanya’da Paskalya dönemine
denk geldik ve ne olduğunu araştırdık. Hristiyanlıktaki en önemli ve
eski bayram olan Paskalya’da İsa’nın
çarmıha gerildikten sonraki dirilişi
kutlanıyor. Her kilisenin farklı yorumları olsa da genel olarak Mart
sonu ve Nisan sonu arasında kutlanıyor. Her sene sabit bir tarihte
gerçekleşmeyen ve dünya kiliselerinin çoğunda Pazar günü kutlanan
Paskalya Günü; Kıyam Yortusu, Diriliş Pazarı ya da Diriliş Günü olarak
da adlandırılıyor. Kiliselerde yapılan
Süreç insanlığın elinde
“Isınmayla birlikte denizlerin
genleşmesi ve buzulların erimesiyle 1880’den 2000 yılına kadar deniz seviyesi 21 cm yükseldi. Bu yükselme Türkiye gibi üç kenarı denizlerle kaplı bir ülke için felakete
yol açabilir. Tüm plajlar su altında
kalır, birçok zararla karşılaşırız...” diyor sakallı, uzun boylu, yapılı bir
adam. Adı Johannes Feldmann’mış,
bu enstitüde bu gibi sorunlara çözüm bulmak için çalıştığını anlatıyor. İçimizden biri, “Bu ısınma do-
ayinlerin haricinde her ülkede farklı ve eğlenceli etkinlikler yapılıyor,
insanlar birbirlerine tavşan şeklinde çikolatalar hediye ediyor. Rum ve
Rus Ortodoks Kiliseleri’nde gece
ayinlerinden önce kilise dışında bir
ayin alayı düzenleniyor. Alay kiliseden çıkarken hiç ışık yakılmıyor;
dönüşte ise Hz İsa’nın dirilişini simgelemek için yüzlerce mum yakılıyor. Alman arkadaşımız Cara, tanıdığı herkesin bu bayramı kutladığını,
çikolata, tavşan gibi simgelerin ise
sadece çocukların eğlenmesi ve
kutlamaların renklenmesi için bir
araç olarak kullanıldığını söylüyor.
ğal bir süreç mi” diye sorduğunda
Feldmann’ın cevabı net: “Doğal bir
olay bu kadar hızla gerçekleşmez.
Biz bu sürecin bir parçasıyız ve bu
süreci kontrol etmek bizim, tüm insanlığın elinde.”
Bu cevabın ardından bu sürece
adaptasyon gösterip gösteremeyeceğimizi tartışıyoruz. Vardığımız
sonuç ise maalesef çok da umut vaad etmiyor; “Dünya yaşanamaz bir
hale gelecek, tarım alanları verimsizleşecek, tatlı su kaynakları tükenecek ve deniz seviyesi yükselecek.
Biz bu olaylara adaptasyon göster-
Sera gazı salınımı
Alaska’da çok etkili
Küçük bir değer gibi görünen 1 derecenin, dünya üzerinde oldukça büyük etkileri
var. 1941-2004 yılları arasında
Alaska’da büyük bir hızla çokça buz eridiği gözlemlendi. Hızla erimenin sonucu olarak birçok yer, sular altında kalabilir.
Sadece Alaska’da değil, tüm
dünyada bu sıcaklık artışının etkileri görülüyor ve sıcak hava
dalgaları, su baskınları ve kasırgalar gibi olağanüstü durumlar oluşuyor.
1880’den beri deniz seviyesinde 21 cm yükselme gözlendi. Bunun iki sebebi bulunuyor. Birinci nedeni artan sıcaklıkla denizlerin genleşmesi,
ikincisi ise buzulların erimesi...
Bu yükselme 1920-2000 yılları arasında yılda 0.8 mm, 20102010 yılları arasında 1.6 mm
iken şu ana 2.8 mm’yi buldu. Şu
anda donuk halde bulunan kutuplar erirse su seviyesi 58 cm
daha yükselecek. PIK’in verdiği verilere göre şimdi sera gazları salınımını durdurursak sıcaklık ve erime değerleri tekrar
normale dönebilir fakat 100-
sek bile yaşamak için çok da uygun
ortam olmayacak.”
Her yıl 1 derece
Ardından Eğitim ve Araştırma
Merkezi binası olan ‘Wetterküche’ye (hava mutfağına) gidiyoruz.
Tercüman eşliğinde orada yapılan
çalışmaları dinliyor ve bu binanın
120 yıldır eksiksiz hava raporu veren tek yer olduğunu öğreniyoruz.
Merkezin müdürü Reinhard Sünig’in de 1901’de ölçüm yapmak
için balonla 10 bin 500 metre yükselerek bir rekora adını yazdırdığı
bilgisini ediniyoruz. Girdiğimiz
üçüncü odada hava durumunu ölçmek için kullanılan çeşitli araçlar
görüyoruz. Hepsi günümüzde kullanılan ama bilinmeyen aletler.
Araştırmalar 1850 yılından beri dünyadaki ortalama sıcaklıkların
1 derece arttığını gösteriyor. Bunun
nedeni havaya karbondioksit, metan ve nitroksit gazlarının salınımının artması. Ortalama artış 1
derece olsa da her bölge farklı özellik gösterip farklı bir artış yaşıyor.
Örneğin Kuzey Kutup bölgesi diğer
bölgelere göre daha çok ısınıyor. Kuzey Kutbu’ndaki buz kütlelerini
araştırarak geçmiş süreçte havanın
geçirdiği değişimleri anlayabiliyoruz. Verilere göre eğer bu şekilde
dünyanın ısı dengesi bozulmaya
devam ederse 2100 yılına geldiğimizde sıcaklıklar 4 derece daha
artmış olacak.
22 Temmuz 2014 Salı
65. Yıl 21288. Sayı
Yayın Sahibi
Milliyet Gazetecilik ve Yayıncılık A.Ş.
Genel Yayın Yönetmeni
FİKRET BİLA
milliyet.com.tr
Yazı İşleri Müdürleri
Yayın Yönetmeni
BERTAN AĞANOĞLU
ERCÜMENT İŞLEYEN
İLKE GÜRSOY
MENDERES ÖZEL
Yayın Yönetmeni
Yardımcısı
Görsel Yönetmen ERSOY DİYAR
Haber Müdürü
Okur Temsilcisi BELMA AKÇURA
Ankara Temsilcisi SERPİL ÇEVİKCAN
EREN DEMİR
EBRU EKMEKÇİ
Tüzel Kişi Temsilcisi
İSMAİL ERALP
Bölüm Müdürleri
Haber Merkezi AZMİ YILMAZ • Ankara GÖKÇER TAHİNCİOĞLU
Ekonomi ŞÜKRÜ ANDAÇ • Haber Araştırma PINAR AKTAŞ
Dış Haberler GİZEM ACAR • Eğitim ABBAS GÜÇLÜ
Spor TAYFUN BAYINDIR • Gece KEMAL BULUT
Fotoğraf BÜNYAMİN AYGÜN • Kültür Sanat FİLİZ AYGÜNDÜZ
Magazin İLKNUR TAŞ • Grafik KORAY NERGİZ
Sorumlu Müdür ALİ NAZIM ONARAN
200 yıl sonra istesek bile bu imkânsız olacak.
‘Felaketler doğabilir’
PIK çalışanlardan Matthias
Mengel ise yaptıkları çalışmaları bize aktarıyor. Sıradan bir
günü bilgisayar başında geçiren
Mengel’in işi aslında bu kadar
da ‘sıradan’ değil. Grönland’da
buzul araştırmalarına katılan
Mengel, yaşadığı bu sıradışı
deneyimi de bizlere anlatıyor.
Öncelikle bize küresel ısınmadan, buz kütlelerinin erimesinden dolayı doğabilecek felaketlere kadar çevrecilikle ilgili
çok önemli bilgiler aktaran
Mengel ardından içerisinde acil
durumlar için ameliyat odasından, helikopter pistine kadar
her şeyin bulunduğu ‘Polarstern’ adlı çok büyük bir gemi ve
50 bilim insanıyla Antarktika’da yaptıkları araştırmadan
bahsediyor.
HAZIRLAYANLAR: Altay Erlik, Dilara Tuzcuoğlu, Zeki Batuhan Nart, Ezgi Köse
Gülnur Atlı, Şebnem Manolya Demir, Damla Pampallı, Nisan Yurtseven, Su Dramalı
Milliyet Cadde
Hafta Sonu Ekleri
Bölge Ekleri
ŞİRİN SEVER
ASLI ÇAKIR
DOĞAN SARSAR
Reklam Grup Başkanı SAVAŞ YILMAZER
Reklam Grup Başkan Yardımcısı AYGÜL ERÖZÜ
Reklam Direktörleri CENGİZ EKEN - MURAT KANGAZİ - ŞAHİKA ŞAHİNKAYA
FUNDA TURAN - OYA ANKARALI - NECDET TURAN
Bölgeler Reklam Grup Direktörü MURAT ŞEŞEN
Reklam Rezervasyon Direktörü GÜVEN ÖNEMLİ
Operasyon ve Pazarlama Grup Başkanı VOLKAN KARSAN
Mali İşler Grup Başkanı NİYAZİ ALKAYA
Yönetim Yeri
İzzetpaşa Mahallesi Abide-i Hürriyet Caddesi No. 162
Çağlayan-Şişli 34387 İstanbul T. 0212 337 99 99
Haber Merkezi T. 0212 337 92 39
Temsilcilikler
ANKARA T. 0312 410 88 00 (pbx) F. 0312 417 38 78
EGE İzmir HAMDİ TÜRKMEN T. 0232 464 16 00 (pbx) F. 0232 464 16 01
AKDENİZ Antalya OKTAY PİRİM T. 0242 322 24 60 F. 0242 321 57 60
ADANA AHMET YAMAN T. 0322 458 13 72 (pbx) F. 0322 459 85 03
KARADENİZ ERGUN ATA T. 0462 221 22 55
Basıldığı Yer DPC, Hoşdere Yolu, Esenyurt-İstanbul
Milliyet Basın Meslek İlkeleri’ne uymaya söz
vermiştir. Milliyet Gazetesi ve eklerinde
yayımlanan yazı, haber ve fotoğrafların her
türlü telif hakkı Milliyet Gazetecilik ve
Yayıncılık A.Ş.’ye aittir. İzin alınmadan kaynak
gösterilerek dahi iktibas edilemez.
Yayın Türü Yaygın Süreli
www.milliyet.com.tr