uluslararası nasreddin hoca çalışmaları semineri ve çok

ULUSLARARASI NASREDDİN HOCA ÇALIŞMALARI SEMİNERİ
VE ÇOK ULUSLU NASREDDİN HOCA FIKRALARI ANLATI GELENEĞİ
ADAYLIK DOSYASI HAZIRLAMA YUVARLAK MASA TOPLANTISI
SONUÇ BİLDİRİSİ
2013 yılında Türk Konseyi tarafından Türk Dünyası Kültür Başkenti ve Somut
Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi’nin 10. Yılı münasebetiyle Kültür ve
Turizm Bakanlığı tarafından yapılan teklifin Endonezya’nın Bali adasında 2011 yılında
yapılan Somut Olmayan Kültürel Miras Hükümetlerarası Komitesi’nin 6. Toplantısında
kabul edilmesiyle Somut Olmayan Kültürel Miras Başkenti ilan edilen Eskişehir’de 0708 Mayıs 2013 tarihlerinde gerçekleştirilen Uluslararası Nasreddin Hoca Çalışmaları
Semineri ve Çok Uluslu Nasreddin Hoca Fıkraları Anlatı Geleneği Adaylık Dosyası
Hazırlama Yuvarlak Masa Toplantısı’na Nasreddin Hoca fıkraları anlatı geleneğinin
yaşadığı UTMK Somut Olmayan Kültürel Miras Komitesi ve Yönetim Kurulu tarafından
değerlendirilen devletlerden SOKÜM ve Nasreddin Hoca uzmanlarının davet edilmesi
planlanmıştır.
Afganistan, Arnavutluk, Azerbaycan, Bangladeş, Bosna Hersek, Bulgaristan, Çin,
Fas, Gürcistan, Irak, Kazakistan, Kırgızistan, Kuveyt, Lübnan, Makedonya, Mısır,
Moldova Cumhuriyeti, Pakistan, Polonya, Romanya, Suudi Arabistan, Sudan, Tacikistan,
Tunus, Türkiye, Ukrayna, Ürdün ve Yemen’den toplantıya katılım gerçekleşmiştir.
Toplantıya katılan uzmanlar, Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması
Sözleşmesi’ni Genel Kurulu ve Hükümetlerarası Komitesi tarafından önerilen ve teşvik
edilen çok uluslu dosya hazırlama uygulamalarını destekleyen ve UNESCO’nun 36.
Genel Konferansı’nda kabul edilen Kültürlerarası Yakınlaşma 10 Yılına (2013-2022)
katkı sağlayan bu inisiyatifi yerinde bulduklarını ifade etmişler, toplantıya ev
sahipliğinden ve böyle bir konuyu gündeme getirmiş olmalarından dolayı Türkiye
Cumhuriyeti Devletine teşekkür etmişlerdir.
Uluslararası Nasreddin Hoca Çalışmaları Semineri ve Çok Uluslu Nasreddin Hoca
Fıkraları Anlatı Geleneği Adaylık Dosyası Hazırlama Yuvarlak Masa Toplantısı’na
katılan uzmanlar tarafından ele alınan ve UNESCO Türkiye Millî Komisyonu tarafından
değerlendirilen hususlar aşağıda yer almaktadır:
1. Eskişehir Anemon Oteli Eskişehir Toplantı Salonunda gerçekleştirilen
Uluslararası Nasreddin Hoca Çalışmaları Semineri’nin açılış oturumunda Türkiye
adına UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Başkanı Prof. Dr. M. Öcal Oğuz ve
Eskişehir Valisi Dr. Kadir Koçdemir toplantının hedef ve sonuçlarına değinen
birer konuşma yapmış, daha sonra ülkeleri adına göre alfabetik sırayla söz alan
Afganistan, Arnavutluk, Azerbaycan, Bangladeş, Bosna Hersek, Bulgaristan, Çin,
Fas, Gürcistan, Irak, Kazakistan, Kırgızistan, Kuveyt, Lübnan, Makedonya, Mısır,
Moldova Cumhuriyeti, Pakistan, Polonya, Romanya, Suudi Arabistan, Sudan,
Tacikistan, Tunus, Türkiye, Ukrayna, Ürdün ve Yemen’den katılan uzmanlar kısa
birer selamlama konuşmasıyla kendilerini tanıtmışlardır. Bu tanıtmalar sırasında
katılımcıların yoğunluklu olarak SOKÜM uzmanı akademisyenler, UNESCO
Millî Komisyonu ve Kültür Bakanlığı Temsilcilerinden oluştuğu görülmüştür.
2. Açılış konuşmalarının ardından SOKÜM ve Nasreddin Hoca uzmanları, -ülke
adına göre alfabetik sırayla söz alarak- ülkelerindeki Nasreddin Hoca Fıkra Anlatı
Geleneği hakkında bilgi içeren sunumlarını yapmışlardır. Bu sunumlar sırasında
hangi ülkelerde Nasreddin Hoca adının yaşatıldığı, hangilerinde Molla Nasreddin,
Efendi veya Cuha gibi adlarla anıldığı görülmüş, her ülkede tanınan ve anlatılan
fıkraların varlığı tespit edilmiştir.
3. Toplantının ikinci günü gerçekleştirilen Çok Uluslu Adaylık Dosyası Hazırlama
Yuvarlak Masa Toplantısı’nda ise uzmanlar, toplantıya katılan ülkelerde
Nasreddin Hoca (Nostradin Hoca, Nasuriddin Hoca, Nasruddin Hodja), Molla
Nasrettin, Molla Nasraddi, Nasrettin, Cuha, Efendi (Afandi, Ependi, Apendi,
Avanti) adlarına bağlanan fıkra anlatı geleneğinin çok uluslu bir dosya olarak
UNESCO’ya sunulmasının mümkün olup olamayacağını tartışmışlardır.
Uzmanlar, ülkeler adına yapılan sunumlarda benzer fıkraların aynı tipin çeşitli
yerel adlara bağlanarak anlatıldığını tespit ederek ve bu geleneğin UNESCO
Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesinde tanımlanan şekliyle
yaşayan ve kuşaktan kuşağa aktarılan bir miras olduğunu benimseyerek bu
konuda çok uluslu dosya hazırlanmasının ve UNESCO Somut Olmayan Kültürel
Mirasın Korunması Sözleşmesi İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası
Temsili Listesi’ne sunulmasının mümkün olduğunu oybirliği ile ifade etmişlerdir.
4. Uzmanlar, 13.Yüzyılda Anadolu’da yaşayan Nasreddin Hoca başta olmak üzere
geleneğin tarihsel ve yerel tipler ortaya çıkardığını vurgulamışlar, burada asıl
üzerinde durulması gerekenin diğer adlarıyla birlikte Nasreddin Hoca’nın fıkra
repertuarının, felsefesinin ve geniş bir coğrafyayı barış ve kardeşlik ekseninde
birleştiren niteliğinin vurgulanması olduğunu, hazırlanacak dosyada bu hususun
dikkate alınmasını oybirliği ile ifade etmişlerdir.
5. Uzmanlar, çok uluslu dosya hazırlama sürecinin bu fikrin sahibi olan ve ilk
toplantıyı düzenleyen ülke olarak Türkiye tarafından yürütülmesini oybirliği ile
önermişlerdir.
6. Uzmanlar, moderatör ülke olarak Türkiye’nin gelecekte yapacağı olası çok uluslu
dosya yazım çalışmasından önce İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası
Temsili Listesi’ne adaylık başvuru ölçütlerine katılımcı ülkelerin riayet
etmelerinin önemini ayrıntılı bir bilgilendirme ile hatırlatmasını istemişler ve
İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi adaylık başvurusu için
UNESCO tarafından belirlenen 5 kriterin önemine işaret etmişlerdir.
7. Uzmanlar, Temsili Liste kriterlerine dikkat edilerek dosya hazırlık aşamasında
mirasın tarihî durumundan ve Nasreddin Hoca’nın tarihsel kökeninden ziyade
bugün yaşayan yönlerinin dikkate alınmasını, elemanın kültürlerarası diyaloğa ve
Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesinin görünürlüğüne
sağladığı büyük desteğin vurgulanmasını, ilgili devletin korumaya yönelik aldığı
ve almayı planladığı tedbirlerin iyi belirlenmesini, devletin yanı sıra ilgili
toplulukların, akademik kuruluşların ve STK’ların koruma süreçlerine etkin
katılımının sağlanmasını, elemanın Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması
Sözleşmesinin 11. ve 12. maddelerinde tanımlanan şekliyle Ulusal Envanterde yer
almasına mutlaka dikkat edilmesini ve sunulan dosyada elemanla ilgili görsellerin
bulunması konularının önemine değinmişlerdir.
8. Uzmanlar, anılan kültürün çeşitli ülkelerde yaşadığının göstergesi olan toplantı
sunumların ve yazılı materyalin bir araya toplanarak UNESCO Türkiye Millî
Komisyonu tarafından uluslararası bir yayın hâline getirilmesinin faydalı
olacağını oybirliği ile ifade etmişlerdir.
9. Toplantıya katılan aşağıda adları yazılı uzmanlar, ifade ettikleri görüşlerin uzman
değerlendirmeleri olduğunu ve devletlerin gelecekte alacağı kararlar açısından
herhangi bir bağlayıcılığının bulunmadığını oybirliği ile beyan etmişlerdir.
Katılımcılar: (Ülke Adına Göre Alfabetik Olarak) Afganistan: Ahmad Fahim Mohammad
Asghar, Arnavutluk: Ardıan Marashaj, Shaban Sinani, Azerbaycan: Vugar Mammadov,
Güllü Yoloğlu, Bangladeş: Md. Abdul Mannan, Abu Hena Morshed Zaman, BosnaHersek: Negra Selimbegoviç, Bulgaristan: Doroteia Sabeva Dobreva, Sılva Hacherıan,
Çin: Yu Cian, Wusıman Sımayı, Xiaoli Zhang, Fas: Sakina Rharib, Gürcistan: Elene
Jevelidze, Salome Korıdze, Irak: Jamal Hasan Alı Al Attbı, Abdullah Mohammed
Sarheed, Kazakistan: Nurbolat Akmetzhanow, Bota Khabıbulla, Elnura Korchueva,
Kırgızistan: Elnura Korchueva, Sabira Soltongeldieva, Kuveyt: Adel Alqattan, Waleed
Alsaif, Lübnan: Claudia Abi Nader, Assaad Seıf, Makedonya: Aktan Ago, Velıka
Stojkova Serafımovska, Mısır: Mostafa Gad, Hesham Abdel Azız Mahmoud, Pakistan:
Syed Intikhab Alam, Moldova: Liubovi Cimpoeş, Polonya: Agnieszka Aysen Kaim,
Romanya: Dr. Virgil Stefan Nitelescu, Sudan: Abdeldafie Mohammed Elhassan Elkhatip,
Suudi Arabistan: Abdullah Almuaygıl, Saad Alsowayan, Tacikistan: Shahlo
Abdurahımova, Hokim Kalandarov, Tunus: Amine Bouazizi, Abdellatıf Mrabet,
Ukrayna: Illia Fetysov, Ürdün: Mohammad Alshrifat, Mohammed Hussein Waheeb,
Yemen: Loubna Zain Saleh Ba Suliman. Türkiye: Prof. Dr. M. Öcal Oğuz, Prof. Dr.
Metin Ekici, Prof. Dr. Ali Yakıcı, Yrd. Doç. Dr. Evrim Ölçer Özünel ve Sabri Koz.
Toplantıya Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma Eğitim Genel Müdürlüğü uzmanları
Umut Aksungur, Serkan Emir Erkmen, Yurdagül Adanalı, Ahu Uçar Sever, Hayrettin Un
ve Seçil Coşkun gözlemci olarak katılmıştır.