HIV/AIDS ile yaşayanlar

EPIDEMIYOLOJIK VERILER DEĞIŞTI MI?
DR. SERAP İSKENDER
KANUNI EĞITIM VE ARAŞTIRMA HASTANESI, TRABZON
SUNUM PLANI
 Dünyada HIV /AIDS
 Avrupada HIV/ AIDS
 Türkiye de HIV/ AIDS
 2020 Küresel Hedef
 HIV/ AIDS Kontrol programı gelişimi
 HIV/ AIDS Surveyansı
 HIV/ AIDS Test prosedürü
DÜNYA VERILERI ( DSÖ TEMMUZ 2015)
 HIV/AIDS ile yaşayanlar
36.9 (34.3-41.4) milyon kişi
Yetişkin 34.3 (31.8-38.5) milyon kişi
Kadın 17.4 (16.1-20.04)milyon kişi
15 yaş altı 2.6 (2.4-2.8) milyon kişi
DÜNYA VERILERI ( DSÖ TEMMUZ 2015)
 2014 yılında HIV enfekte yeni vakalar
Toplam 2.0 (1.9-2.2 ) milyon kişi
Yetişkin 1.8 (1.7-2.0 ) milyon kişi
15 yaş altı 220000 (190000-260000) kişi
DÜNYA VERILERI ( DSÖ TEMMUZ 2015)
 2014 yılında HIV/AIDS hastalığından ölenler
Toplam 1.2 ( 980000-1.6) milyon kişi
Yetişkin 1.0 (760000-1.8) milyon kişi
15 yaş altı 150000 (140000-170000) kişi
DÜNYADA HIV
HIV/AIDS ‘ten en çok etkilenen bölgeler;
Ülkemize komşu bölgelerde de
Sahra altı Afrika
Doğu Avrupa, Orta Asya
Asya ve Pasifik
Orta Doğu- Kuzey Afrika
Kuzey Amerika, Doğu ve Orta Avrupa
Batı Avrupa- Orta Avrupa bölgelerinde
HIV enfeksiyonu yaygınlığını korumaktadır
UNAIDS KÜRESEL İSTATISTIK
 2000 yılından bu yana
-38,1 milyon kişi HIV ile enfekte
-25,3 milyon kişi AIDS ile ilişkili hastalık nedeni ile hayatını kaybetti
Yeni HIV enfeksiyonu sayısı %35 azalmış
 HIV ile enfekte çocuk sayısı
-2000 yılında 520000
-2014 yılında 220000
AIDS ile ilişkili hastalıklara bağlı ölüm en fazla görüldüğü 2004
yılına göre %42 azalmıştır
UNAIDS KÜRESEL İSTATISTIK
 ART ERİŞİM
 15 milyon kişinin tedaviye erişimi var (Mart 2015)
 Erişkinlerin %41
2010 yılında %23
 Çocukların %32
2010 yılında %14
 Hamile kadınların %73
2000-2014
YILLAR ARASI YENI HIV ENFEKSIYONU GÖRÜLME DURUMU
Vaka Sayısı %20 den fazla azalan Ülkeler
Vaka Sayısı +/- %20 Olan Ülkeler
Vaka Sayısı %20 den fazla artan Ülkeler
Avusturya
Belize
Bukina Faso
Burundi
Kamboçya
Orta Afrika Cumhuriyeti
Kolombiya
Kongo
Dominik
El Salvador
Tayland
Togo
Tirinidad Tobaka
Ukrayna
Tanzanya
Uruguay
Venezuela
Vietnam
Zambiya
Zimbabve
Arjantin
Ermenistan
Bahama
Belçika
Kamerun
Kanada
Çin
Kostarika
Danimarka
Ekvator
Estonya
Finlandiya
İrlanda
Morokko
Yeni Zelanda
Moldova
Somali
İsviçre
Afganistan
Arnavutluk
Mısır
Angola
Avusturalya
Azerbaycan
Bangladeş
Belarus
Bolivya
Bosna Hersek
Bulgaristan
Şili
Hırvatistan
Kıbrıs
Çek Cumhuriyeti
Fransa
Gürcistan
Almanya
Yunanistan
TÜRKİYE
 Avrupa da HIV/AIDS hala devam etmektedir. 2013 yılında 136325 yeni HIV
vakası varken, 2014 yılında %80 daha fazla.
 Bu durumdan Doğu Avrupa, Rusya ve Orta Asya Cumhuriyetleri sorumlu
(%77)
 Doğu Avrupada ki esas sorun; vakaların geç tanı almasıdır ve en sık bulaş
yolu da damar içi araç kullanımıdır
 Avrupa Bölgesinde 2013 te tüm HIV pozitiflerin %20 si tedaviye kavuşmuş
 Avrupa Bölgesinde 53 ülke var
 Türkiye de bu grupta
Percentage of HIV diagnoses, by route of
transmission, 2014, EU/EEA
Source: ECDC/WHO (2015). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2014
Ülkemizde
2004-2013 arası % 467 artış var
TÜRKIYE DE YILLARA GÖRE HIV/AIDS VAKA DAĞILIMI
YILLAR
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015+
TOPLAM
HIV (+)
0
1
32
21
22
23
27
36
47
48
59
92
95
82
89
111
137
136
136
175
246
253
345
390
437
516
632
973
1299
1839
841
9140
AIDS
3
1
8
11
11
13
24
29
33
35
28
35
38
42
28
46
45
41
46
58
46
44
24
53
66
73
78
95
101
128
52
1335
TOPLAM
3
2
40
32
33
36
51
65
80
83
87
127
133
124
117
157
182
177
182
233
292
297
369
443
503
589
710
1068
1400
1967
893
10475
01 OCAK-30 HAZIRAN 2015 HIV/AİDS VAKA DAĞILIMI
Uyruk
HIV/AİDS Toplam Vaka
Yüzde (%)
Diğer Ülke Vatandaşı
134
15
TC Vatandaşı
759
85
Bilinmeyen
0
0
Toplam
893
100
01 OCAK-30 HAZIRAN 2015 HIV/AİDS VAKA DAĞILIMI
Olası Bulaş Yolu
Toplam Vaka
Yüzde (%)
Heteroseksüel Cinsel ilişki
219
24,5
Homoseksüel/Biseksüel Cinsel
İlişki
149
16,7
Damar içi Madde Bağımlılığı
9
1
Anneden Bebeğe geçiş
5
0,6
Nozokomiyal Bulaşma
2
0,2
Hemofili Hastası
0
0
Enfekte Kan Transfüzyonu
2
0,2
Bilinmeyen
507
56,7
Toplam
893
100
 Türkiye deki vakaların
%75 erkekler,
%25 kadınlar
 Enfeksiyondan en fazla 25-45 yaşlar arasındaki kişiler etkilenmekte
2020 KÜRESEL HEDEF
 AIDS ilişkili ölüm sayısı
2020 yılında 500000
2030 yılında 200000
 Tedavi
HIV ile enfekte olduğu tespit edilen kişilerin %90 ının tedaviye erişiminin
sağlanması
Tedavi görenlerin %90 ında viral supresyonun sağlanması
2020 KÜRESEL HEDEF
 Önleme
Yeni HIV enfekte vaka sayısının %75 azaltılması
HIV enfekte yenidoğan sayısının sıfır olması
 Ayrımcılığın engellenmesi
ve
HIV ile yaşayan veya etkilenen kişilerin kendi toplumları içinde eşit koruma
sağlık hizmetine erişim hakkına sahip olması
HIV/AIDS KONTROL PROGRAMI GELIŞIMI
 1985: İlk AIDS vakası
 1985: HIV/AIDS bildirimi zorunlu hastalık kapsamında
 1986: Kan ve kan ürünlerinin HIV yönünden taranması
 1987: Kan, organ, doku donörlerinde, genel kadınlarda ve büyük ameliyatlar
öncesinde serolojik testler uygulanması
 1994: HIV/AIDS kodlu bildirim uygulanması
 1996: ART geri ödemesine geçilmesi
 1996: Ulusal AIDS komisyonunun kurulması
 2007: Askere alınanlara üreme sağlığı eğitimleri
 2007: Gönüllü Danışmanlık ve Test Merkezlerinin açılması
 2007-2011: Ulusal Strateji planı
 2012-2015: Ulusal Strateji planı
 2012: Genel Sağlık Sigortası
 2013: HIV/AIDS Tanı ve Tedavi Rehberi çıkarılması
Gönüllü Danışmanlık ve Test Merkezlerinden sadece Şişli de olan
çalışmakta
ULUSAL AIDS KOMISYONU
 1996 da kuruldu
 Çeşitli sektörlerden 26 farklı kuruluş
-Kamu kurumları
-Sivil Toplum Kuruluşları
- Özel Sektör
ULUSAL AIDS KOMISYONU
 Amaç
- HIV/AIDS ve cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonların kontrolü ve yaylımını
önlemek
-Ulusal politikaların belirlenmesi ve ulusal eylem planının hazırlanmasına
yönelik tavsiye kararları almak
-Sektörler arası işbirliği ve koordinasyonu sağlamak
 Sağlık Bakanlığı başkanlığında toplanır
HIV/AIDS SURVEYANSI
 HIV/AIDS 1985 yılından beri bildirimi zorunlu hastalıklar kapsamında
 1994 den beri D86 formu aracılığı ile gizlilik şartlarına uyularak ve vaka tespit
edildiğinde en kısa sürede bildirilmeli
D86 FORMUNDA
 Hastaya ait bilgiler
-Yaş
-Cinsiyet
- Uyruk
- Doğduğu il ve ilçe
 Yapılan testler ve sonuçlarına ait bilgiler
 Hastaların CD4 ve viral yük değeri
HIV AIDS BILGI SISTEMI
 Bildirimi yapılan vakalar merkezde doğrulama testi zamanına göre kayıt altına
alınmakta ve analizleri yapılmaktadır
 Vakaların bildirim ve takipleri hasta mahremiyetini de esas alarak D86 formları
aracılığı ile yapılmaktadır
 Ancak vaka sayılarındaki artış, mükerrer bildirimler ve güncel vaka takibindeki
eksiklikler mevcut formlar ile vaka bildirimi ve takibini yetersiz kılmaktadır
 Bu sebeplerle; HIV AIDS vakalarının bildirim ve takibi için HIV-AIDS Bilgi
Sistemi hazırlanmıştır
HIV AIDS TEST PROSEDÜRÜ
 HIV düşünülen hastalarda hastanın başvurduğu klinikte öncelikle ELISA testi
uygulanmakta
 Pozitif çıkan sonuç tekrar çalışmakta
 Laboratuvarlarda test sonucunun pozitif çıkması sonrasında, laboratuvarda
çalışılan örnek veya hastadan yeni alınan örnek HSM aracılığı ile referans
laboratuvarlara gönderilmektedir
 Referans laboratuvarlarda gelen örneklere tekrar 2 kez ELISA çalışılmakta
 Daha sonra örneklere Western-blot testi yapılmaktadır
 Referans laboratuvarlar tarafından örneklere ait sonuçlar HSM ye
gönderilmektedir
HIV AIDS TEST PROSEDÜRÜ
 HIV testi uygulanması
-Kan/organ donörleri (zorunlu)
-Kayıtlı seks çalışanları (zorunlu)
-Gönüllü Danışmanlık ve Test Merkezi başvuruları
-Evlilik öncesi danışmanlık başvuruları
-Şüpheli davranış sonrası sağlık kuruluşlarına kişisel başvurular
-Cerrahi girişim öncesi uygulanan testler
GÜÇLÜKLERIMIZ
 Damgalama-sosyal izolasyon
 Ulaşılması güç topluluklar
 Ulaşılması güç topluluklarda yapılan bilimsel çalışmaların azlığı
 Sosyal boyut-hasta mahremiyeti
GÖNÜLLÜ DANIŞMANLIK VE TEST MERKEZLERI
 2007 yılında hizmet vermeye başlamıştır
 HIV/AIDS açısından hassas ve önemli gruplara
-HIV/AIDS korunma, bulaş yolları konusunda bilgi verilmesi
-Ücretsiz ve gizlilik esasları içerisinde HIV test hizmetinin sunulması
-Test öncesi ve sonrasında danışmanlık hizmetinin sunulması
-Tedavi için doğru merkeze yönlendirme
GÖNÜLLÜ DANIŞMANLIK VE TEST MERKEZLERI
Gönüllü Danışmanlık ve Test Merkezlerinin tekrar işlerlik kazanması ve
sayılarının artırılmasına yönelik planlamalar yapılmaktadır
ART
 1996 yılında ART geri ödeme kapsamına geçilmiştir
 2015 yılı için;
HIV enfekte anneden doğacak olan bebeklerimizi korumak amacıyla
doğum sırasında ve doğum sonrasında tedaviye yönelik ilaç temini için alım
yapılmış ve belirlenen illere gönderilmiştir
STRATEJIK PLAN HAZIRLANMASI
 DSÖ ve ülkemiz uzmanlarından oluşan bir heyet tarafından mevcut durum
tespitine yönelik çalışmalar tamamlanmış, rapor yazım aşamasındadır
 Daha sonra HIV/AIDS stratejik plan yazımına ait çalışmalar başlatılacaktır
DSÖ 90 90 90 HEDEFI
 DSÖ tarafından 2020 hedefi olarak belirlenen 90 90 90 hedefine yönelik
-Ülkede HIV pozitif insan sayısını tahmin et ve bunun %90 ına tanı koy
-Tedavi erişim oranı %90
-Tedavi alanlarda viral supresyon %90 olmalı
DSÖ 90 90 90 HEDEFINE YÖNELIK
 Çalışmaların geliştirilmesi
 İlgili mevzuat düzenlemelerinin yapılması
 Hasta izlem protokollerinin geliştirilmesi çalışmaları başlatılacaktır
KÜRESEL HIV/AIDS TAHMINLERININ ÖZETI
2000 YILINDAN 2014 E
 Yeni HIV enfeksiyonlarında %35 düşüş gerçekleşti
 Günde yaklaşık 5600 yeni HIV enfeksiyonu bildirilmekte
 Çocuklarda yeni HIV enfeksiyonu %58 azaldı
 Yeni vakaların yaklaşık %66 sı Sahra altı Afrika da, ancak
Yeni HIV enfeksiyonlarında %41 azalma sağlandı
2014 yılında erkeklerin %36 sı ve kadınların %47 si ART ye ulaşabiliyor
 Yeni HIV vaka sayısı Doğu Avrupa ve Orta Asya da %30, Orta Doğu- Kuzey
Afrika da %26 arttı
 Tedaviye ulaşım Doğu Avrupa ve Orta Asya da %18, Orta Doğu da %14 ve
Kuzey Afrika da %15
DSÖ RAPORU
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ); Eşcinsel erkeklerin AIDS hastalığına neden olan HIV'e yakalanma
riskinin, genel nüfusa oranla 19 kat fazla olduğunu açıkladı
Cinsel ilişki kuran iki erkek
Hapiste bulunan mahkumlar
Vücutlarına uyuşturucu madde enjekte edenler,
Seks işçileri
Transseksüeller olmak üzere HIV'e yakalanma riski yüksek olan beş grubun bulunduğu
belirtildi
Raporda;Kadın seks işçilerinin HIV’e yakalanma riskinin diğer kadınlara nazaran 14 kat
Transseksüel kadınların diğer kadınlara oranla 50 kat
Eşcinsel bir erkeğe bulaşma riskinin ise genel nüfusa oranla 19 kat daha fazla olduğu
belirtildi
SONUÇLAR
 AIDS gün geçtikçe küresel bir sorun olarak artmaktadır
 ART tedavi ile çok başarılı sonuçlar alınabilmektedir
 Tüm dünyada bulaşın önlenmesi veya azaltılması en büyük hedeftir
TEŞEKKÜR EDERIM