KÜRESEL ISINMA, MEDYA ve ENERJİ POLİTİKALARI

KÜRESEL ISINMA, MEDYA ve ENERJİ
POLİTİKALARI
Özgür Gürbüz
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum
Kuruluşları Adana Buluşması
20 Aralık 2006
Küresel ısınma Hollywod için yazılmış,eğlenceli
bir felaket senaryosu mu?
20 Aralık 2006
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
2
Dünyaya neler oluyor?
•Antarktika'da buz
karaborsa!
Güney Kutbu'nun
uydu görüntülerini
inceleyen bilim
adamları, 244
buzulun yüzde
87'sinde erime
tespit etti.
•Sibirya kıyamet alameti
mi?
Dünyanın dört bir yanından
gelen küresel ısınma
haberlerine bir yenisi eklendi.
11 bin yıllık buzulun erimesi
endişe yarattı.
•Bu gidişin dönüşü yok
Dünyanın dört bir yanındaki
bilim adamları farklı
sahalardaki araştırmalarında
hep aynı sonuca vardılar.
Her geçen yıl biraz daha
"sıcak"layacağız.
20 Aralık 2006
Çöl sıcakları
Türkiye'yi vuracak
Uzmanlar, Avrupa'yı
vurması beklenen 'çöl
sıcakları' nedeniyle
İstanbul ve Ankara'da
yaz aylarında
sıcaklığın 40 dereceyi
aşabileceğini
belirtiyor.
•Alaska halk plajı!
Küresel ısınma,
ABD'nin Kuzey
Kutbu'na en yakın
noktası Alaska'yı da
etkiledi. Kar, buz
görüntüleri yerini
bikiniyle güneşlenen
insanlara bıraktı.
Avrupa yakında 'Sahra'
olacak
Küresel ısınma ve neden
olduğu iklim değişiklikleri
Avrupa'yı tehdit ediyor.
Hava sıcaklıklarının her
geçen gün arttığına dikkat
çeken bilim adamları
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
3
Küresel ısınma ve enerji ilişkisi medyaya ne
kadar yansıdı?
20 Aralık 2006
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
4
Küresel ısınmada enerjinin rolü
• EK-I ülkeleri (Türkiye, Beyaz Rusya ve
Kazakistan Hariç) 2000
• Ulaşımla beraber yüzde 85’lere varan
bir oran
• Ülkeler arası farklılıklar var ama enerji
her ülkede birinci kaynak
• 1993 ile kıyaslandığında tarımın payı
azalıyor
• Kömüre dayalı ekonomilerde enerjinin
payının belirgin bir şekilde arttığı göze
çarpıyor
20 Aralık 2006
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
5
Nükleer enerji neyi durdurur
Enerji Kaynağı
CO2 eşdeğer /kWs
Rüzgar
20
Hidro
33
Nükleer
Doğalgaz
Kömür
35-60
400
1000
Storm van Leeuwen & Smith (2004) tarafından yapılan yeni
ölçümlerde gaz santralleri ve nükleer arasındaki fark 3 kata indi. Temel
nedeni uranyum madenciliği
Makhijani (2002) tarafından yapılan hesapta fark edilir bir sera gazı
indirimi için 1000 MW’tan 2000 reaktör inşa etmek gerekecek.
ABD Ulusal Enerji Komisyonu’nun hesabına göre ABD’de ciddi bir
indirim için önümüzdeki 30-50 yıl içinde reaktör sayısı 2 ya da 3 katına
çıkarılmalı. Bu da kapanacak olanlar hesaba katıldığında 300-400 yeni
reaktör ediyor.
20 Aralık 2006
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
6
Polonya 2000
20 Aralık 2006
Annex I Fact Sheets Emissions, Targets and Projections for Annex I Parties Malte Meinshausen
Fransa 2000
İsveç 2000
ABD 2000
Yeni Zellanda 2000
Ukrayna 2000 (3 yeni 15)
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
7
Danimarka
Almanya
rg
o
S
20 Aralık 2006
a
m
a
ul
İspanya
n
a
d
zm
a
y
a!
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
Japonya
8
Küresel ısınma ve politikalar
20 Aralık 2006
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
9
Politikalar ve enerji
•
•
•
•
•
Ülkelerin yerel kaynakları
Sanayileri, ülkedeki endüstri kaynaklarının türleri
Tüketim alışkanlıkları
Politik birlikler ve stratejik konumu (AB enerji politikaları gibi)
Ekonomik koşullar ve teknolojik kapasite (istihdam gibi)
•
•
•
•
Avrupa Birliği Kyoto’ya taraf
2010 yılında elektriğin %21’ini YE’den sağlayacak
2010 yılında tüm petrol ve dizel tüketiminin %5,75’i biyoyakıt
AB YE pazarı, 13 milyar Avro’luk, 300 bin kişiye istihdam sağlayan
ve 50 kömür santraline bedel rüzgar kurulu gücüne sahip bir pazar
• Hidrojen, karbon gömme ve verimlilk üzerine de çalışmalar var
20 Aralık 2006
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
10
Küresel ısınmayı durdurmak için politikalar
• Ulusal ve uluslararası hedefler
• Sabit fiyat sistemleri
• Sabit prim sistemleri
Kyoto yaptırımları
• Karbon borsası (Emisyon
ticareti)
• Ortak Uygulama (Ek-I)
• Temiz Kalkınma (Ek-II – Ek-I)
• İkinci yükümlülükte yüzde 30
artış
20 Aralık 2006
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
11
Başarılı politikalara bir örnek!
Afşin-Elbistan A ve B’den sonra C ve D santralleri de yolda.
A Ünitesi 1355 MW
B Ünitesi 1440 MW
C + D en az 2400 MW
Toplam = 5200 MW
30 milyar kWs üretim yapacak =~ 25-27 milyon ton CO2
İsveç’in tüm CO2 salınımı ise 19,3 milyon ton civarında
Yılda 2 milyar kWs üretim yapan Afşin A’nın, rehabilitasyon sonrası 4
milyar kWs ek üretim yapacağı söyleniyor.
EÜAŞ’ın tüm termik santrallerinde yapılacak rehabilitasyon çalışmaları
sonucu 12 milyar kWs artış söz konusu. 2 bin MW’lık kurulu güçe eşdeğer.
20 Aralık 2006
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
12
Türkiye’nin enerji politikası ne kadar
karbonsuz?
70000
60000
50000
Yenilenebilir
Doğalgaz
Hidro
Nükleer
Petrol
Kömür
40000
30000
20000
10000
• Güneş ve diğer
kaynaklar için yasa
yetersiz
• Enerji verimliliği
için bir hedef yok,
yasa bekliyor
• Tasarruf için bir
plan yok
0
2007
yüksek
20 Aralık 2006
2007
düşük
2013
yüksek
2013
düşük
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
13
Enerji yoğunluğu
239,56
Portekiz
2004
Çek Cum.
Bulgaristan
Fransa
Finlandiya
ABD
Danimarka
Almanya
1993
Türkiye
185,48
272,07
313,83
120,32
158,8
452,45
229,2
1628,16
1134,12
2305,57
209,05
312,73
381,52
153,71
183,36
452,5
0
20 Aralık 2006
851,83
500
1000
1500
2000
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
2500
14
Sera gazı artışı ve Türkiye’nin rekoru
Zehirli gaz artışında birinciyiz
BM raporuna göre sera etkisi yaratan
gazların atmosfere salımında en hızlı
artış gösteren ülke Türkiye. En çok
zehirli gaz bırakan ülkeyse ABD
01/11/2006 (Radikal)
ANKARA - BM İklim Değişikliği
Sekreterliği'nin 1990-2004 yıllarında
sera etkisi yaratan gaz salımı oranlarıyla
ilgili 40 ülkeyi değerlendirdiği raporunda,
Türkiye yüzde 72.6 artışla ilk sıraya
yerleşti. Atmosfere en çok zehirli gaz
bırakan ülkeyse ABD olarak belirlendi.
20 Aralık 2006
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
15
Türkiye’de sera gazları ve enerji
Toplam seragazları içinde enerji sektörünün payı %63,6; endüstrinin
payı %24,4 ve atıkların yol açtığı pay ise % 7,7.
20 Aralık 2006
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
16
Nasıl bir politika?
• Enerji üretimi çevreyi kirletiyorsa o üretim biçimi değiştirlmeli ya
da rehabilite edilmelidir.
• Özellikle tam liberal ekonomilerde sosyal maliyetler hesaplamalara
mutlaka katılmalıdır
• Nükleer ve fosil yakıtlar gibi kirletici enerji üretim biçimlerine
verilen sübvansiyonlar kaldırılmalıdır
• Tartışmalı bir seçenek “kirleten öder” ilkesi devreye sokulabilir
• Yerel, kendi kendine yeter teknolojiler desteklenmeli
• Temiz enerji ve verimlilik için hedefler belirlenmeli
• Enerji yatırımlarına kredi veren kuruluşlar için yeni düzenlemeler
yapılmalı
• Enerji yoğunluğu düşürülmeli
• Talebi değil arzı yöneten politikalar benimsenmeli
20 Aralık 2006
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
17
Aşağıda da görüleceği üzere dünyanın yükünü
hafifletirsek gezegenimiz (su üzerine çıkar)
kurtulur.
TEŞEKKÜRLER
20 Aralık 2006
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
18
Küresel ısınma potansiyelleri
20 Aralık 2006
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
19
Avrupa’da rüzgâr gücü
20 Aralık 2006
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
20
Sera gazları ve kaynakları
Kyoto Protokolü tarafından
belirtilen 6 sera gazı:
• Karbon dioksit (CO2)
• Metan (CH4)
• Diazot Monoksit (N2O)
• Hidroflorokarbonlar (HFC)
• Perflorakarbonlar (PFC)
• Kükürt heksafloroid (SF6)
İlk üç gazın insan etkileriyle ortaya
çıkan küresel ısınma etkisi
içindeki payları sırasıyla:
CO2 %50, CH4 %18, N2O %6
20 Aralık 2006
Sera gazlarının kaynakları
•Enerji
•Sanayi
•Ulaştırma
•Atık
•Tarım
•Arazi / Ormancılık
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
21
Enerji ve enerji kaynakları
Yenilenebilir enerji kaynakları
Sınırlı (Tükenir) enerji kaynakları
•Güneş enerjisi
•Fosil Yakıtlar
•Biyokütle
•Petrol
•Su enerjisi
•Kömür
•Dalga
•Doğalgaz
•Rüzgar
•Çekirdeksel
•Jeotermal
(Uranyum, Lityum, Toryum)
•Gel-git
20 Aralık 2006
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
22
Hangisi daha kötü?
Kaynak: Dünya Enerji Konseyi
Bugün başta rüzgar
olmak üzere YEK,
gelişen teknolojiler
sayesinde neredeyse
fosil yakıt ve nükleer
enerjiyle başabaş
durumdadır hatta bazı
bölgelerde daha
düşük maliyetlere
ulaşılmıştır. Dışsal
maliyetlerin de
hesaba katılmasıyla
YE’nin rekabet şansı
daha da artacaktır.
Kaynak: Extern-E projesi
20 Aralık 2006
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
23
Rüzgar enerjisi 2050 yılında dünya elektrik
talebinin üçte birini üretebilir
• Küresel Rüzgar Enerjisi Konseyi ve Greenpeace tarafından
açıklanan "Küresel Rüzgar Enerjisi Görünümü 2006" raporuna göre,
rüzgar enerjisi 2050 yılına kadar dünya elektrik ihtiyacının yüzde
34'ünü karşılayabilecek potansiyele sahip. Bu hedefe ulaşıldığı
takdirde yine 2050 yılına kadar toplam 113 milyar ton
karbondioksitin (CO2) atmosfere salınması da engellenmiş olacak.
• 1995'te 4 bin 500 megavat (MW) olan dünyadaki toplam kurulu güç
bugün 59 bin MW. Rüzgar enerjisi sektörünün yıllık cirosu ise 13
miyar euro ve dünya çapında 150 bin kişiye iş sağlamış durumda
• Referans senaryoya göre, 2020'de 11 bin MW'ın üstünde yeni rüzgar
gücü ilave edilirken, orta dereceli senaryoda bu rakam 73 bin,
yüksek senaryoda ise 186 bini buluyor
20 Aralık 2006
İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana
Buluşması
24