SAMSUN TARİHİ VE KÜLTÜREL DEĞERLERİ11

SAMSUN TARİHİ VE KÜLTÜREL DEĞERLERİ
SAMSUN ATATÜRK ANITI
SAMSUNUN SAHİLDEN GÖRÜNÜŞÜ
• Yüzölçümü : 9.579 kilometrekare
• Nüfusu : 1.228.959
• İl Trafik Kodu : 55
• Verimli Çarşamba ve Bafra Ovaları ile bu ovalara hayat veren Yeşilırmak ve Kızılırmak,
Samsun'un belirgin coğrafi karakteristik özellikleridir. Bu ovalarda yetiştirilen tarımsal
ürünler, bölgemizin ticari ve sınai varlığının da asıl etkenleridir.
• İlimizin 957.888 ha. toprak büyüklüğünün % 46.87 si tarım alanı olup, bu alanlarda
başta tütün, buğday, pirinç, şekerpancarı, mısır, fındık, ayçiçeği, meyve ve sebze olmak
üzere, çok çeşitli ürün yetiştirilmektedir. İlin tarımsal durumu nedeniyle, tarıma dayalı
sanayinin teşviki ve geliştirilmesi gereklidir.
• Organize Sanayi Bölgesi büyük ölçüde tamamlanmış olup, Kavak ve Bafra Organize
Sanayi Bölgelerinin bitirilme çalışmaları devam etmektedir.
• Her geçen yıl çeşitli bölüm ve fakültelerin eklenmesi ile gelişen Ondokuz Mayıs
Üniversitesinin şu anki öğrenci sayısı 30,000’dur. Üniversitemiz Samsun’un kültür odağı
ve gurur kaynağıdır.
• Coğrafi konumu itibariyle bölgenin merkezi durumunda bulunan ilimizde hemen hemen
tüm kuruluşları bölge müdürlükleri yer almaktadır.
• Karadeniz Bölgesinde yer alan Samsun, doğal tarihi ve kültürel zenginlikleri, deniz,
kara, hava, demiryolu ulaşım olanakları ile bölgenin turizm potansiyeli en yüksek
kentlerinden biridir. Anadolu'nun savunulmasını planlamak amacı ile Atatürk'ün 19 Mayıs,
1919'da gelmesi ile Samsun, Türk İstiklal Savaşı'nın başladığı yer olma özelliği ile
önemini her zaman korumuştur
• Samsun’un,
Alaçam,Asarcık,Atakum,Ayvacık,Bafra,Çarşamba,Canik,Havza,Kavak,Ladik,19Mayıs,Salıp
azarı,Tekkeköy,Terme,İlkadım,Vezirköprü,Yakakent olmak üzere 17 İlçesi vardır
KURTULUŞ YOLU
KURTULUŞ YOLU GÜNDÜZ
KURTULUŞ YOLU GECE
BÜYÜK CAMİİ
Ulu Cami,Hamidiye Camii
,Valide Camii gibi çeşitli adları
vardır.9 Eylül 1884'de Batumlu
Hacı Ali tarafından yaptırılmış,
Sultan Abdülaziz'in annesi
tarafından onarımı
yapılmıştır.Büyük avlu içinde
yer alan cami,kesme taştan
yapılmış çifte
minarelidir.Merkezde bir
ana,etrafında dört küçük kubbe
bulunmaktadır.Ayrıca son
cemaat yerinin üstünde iki
kubbe daha mevcuttur.Kubbe
kalem işleriyle ,ahşap minberi
ise madalyon,yıldız motifleri ile
bezemelidir. Kubbe kasnağını
çevreleyen 16 tane yuvarlak
kemerli pencere ve ana
duvarlardaki yuvarlak kemerli
büyük pencerelerle yeterli ışık
sağlanmıştır.Ayrıca üç
cephesinde rozet şeklinde ve
vitraylı ışık penceresi dikkati
çeker.Çifte minaresi tek
şerefelidir.Samsun'un en büyük
camisidir
Büyük Camii
KURŞUNLU CAMİİ
Pazar Mahallesinde 100.Yıl Bulvarı üzerindedir.Molla
Fahreddin tarafından 4 Haziran 1340 hicri yılında
yapılmıştır.Kare planlı ,merkezi tek kubbeli
yapıdır.Yapının beden duvarları düzgün kesme taştan
inşa edilmiştir.Bina, Vakıflar Genel Müdürlüğü
tarafından aslına uygun olarak restore edilmiştir.
Kurşunlu Cami
YALI CAMİİ
Buğday Pazarı'ndadır.1312 yılında Sadık Bin
Abdullah tarafından yaptırılmıştır.Merkezi tek
kubbeli,bir sıra tuğla,bir sıra taş kullanılarak
yapılmıştır.Kare planlı ana mekanın kuzeyine sonradan
son cemaat yeri eklenmiştir.
PAZAR CAMİİ
Pazar Mahallesi'nde Hazinedar Zade Süleyman Paşa
vakif ve hayratıdır.14.yy.İlhanlı yapısıdır.Dikdörtgen
planli ahşap çatı örtülüdür.1819 'da onarılmıştır.
KALE CAMİİ
Kuyumcular Çarşısı'ndadır.1314 'de İlhanlı Valisi
Emir Timurtaş Paşa adına yaptırılmıştır.Onarımlarla
mescide dönüştürülmüştür
Yalı Cami
HACI HATUN CAMİİ
Saathane Meydanı yakınındadır.İbrahim kızı Hacı Hatice Hatun tarafından 1694'de
hayrat olarak yaptırılmıştır.Onarımlarla büyük değişikliğe uğrayan cami,kesme taştan ve
tuğla hatıllıdır.Kare planlı , tek kubbeli yapının minaresi batıdadır.Bu cami içinde Hacı
Hatun'un mezarı da bulunmaktadır
İSA BABA (ESE BABA) CAMİİ ve TÜRBESİ
Cedit Mahallesi'ndedir.15.yy.da yapılan ilk yapı özgün biçimi ile günümüze
ulaşamamıştır.Kare planlı küçük bir mescit ve türbeden oluşan yapı 1895 'de
onarılmış,1975-1976 'daki son onarımda ise cami ve türbeye dönüştürülmüştür.İsa
Baba'nın , halkın deyimiyle Ese Baba'nin kimliği hakkında kesin bir bilgiye
erişilememiştir.İsa Baba ; binlerce Anadolu evliyasından biri olup halk tarafından ziyaret
edilmektedir.
Şeyh Seyyid Kudbettin Camii
ŞEYH SEYYİD KUDBETTİN CAMİİ ve TÜRBESİ
Caminin yapıldığı tarih belli değildir.Şeyh Kudbettin
tarafından yaptırılmıştır.Cami ile türbe
bitişiktir.Dikdörtgen planlı cami,ahşap çatıyla
örtülüdür.Önünde "L" biçiminde son cemaat yeri
vardır.Caminin güneyindeki türbe kare planlı , beşik
tonozludur.
Şeyh Seyyid Kudbettin büyük İslam alimi ve
mücahidlerindendir.Abdulkadir-i Geylani hazretlerinin
torunu olup babasi Muhyiddin'dir.Eski tarihle 722 yılı
Sefer ayının 15. günü(1322) ölmüş ve buraya
gömülmüştür
Mezar taşının ön kısmında ;
I. satırda Kur'an-i Kerim'in 11.suresi olan Hud suresinin 56.ayetinden bir parça
vardir."İnni tevekkeltü alellahi"(Muhakkak ben Allah'a tevekkül ettim.)
II.satırda "Külli şey'in halikun illa veche" (Allah'ın zatından başka her şey yok
olacaktır.)
III. ila V.satırlarında "Bu mezar şeyhlerin şeyhi tarikat ehillerinin kutbu,sünnetleri
ihya, bi'datları mahveden kerametler menbaı Abdulkadir-i Geylani Oğlu Muhyiddin oğlu
Kutbu'd-din'dir.Allah rahmet ve rıdvan ile esirgesin.722 sefer ayının evarıtı 15'i Cuma
günü "yazılıdır.Mezar taşının diğer tarafında "Ayet-el Kürsi" vardir.
HANÇERLİ CAMİİ:
Hançerli Mahallesi'nde bulunmaktadır.Depremde tamamen yıkılmış,sonradan yeniden
yaptırılmıştır.Üzerinde kitabe bulunan minaresi Samsun'un en eski ve ilgi çekici
minaresidir.
KILIÇDEDE CAMİİ ve TÜRBESİ:
Kılıçdede Camii,Kılıçdede Mahallesi'nde eski caminin yıkılmasından sonra yapılmış yeni
bir camidir.
Türbe; caminin mihrap tarafındaki bahçede ağaçlar arasında üstü açık ,etrafı beton ve
mozaikle çevrilmiş büyük bir mezardır.Kılıçdede'nin Şeyh Seyyid Kudbettin ve İsa Baba
ile beraber geldikleri 1078 - 1116 tarihleri arasında Selçuklu savaşlarında bulundukları
ve şehit oldukları söylenmektedir.Mezarın baş tarafında "Fatiha Kılıç Dede burada
mefdundur."yazılıdır.Halk tarafından ziyaret edilen murat yerlerindendir.
ACEM TEKKESİ:
Selahiye Mahallesi 100 Yıl Bulvarı üzerindedir.Bodrum üzerine tek katlı,tuğladan
yapılmış,kareye yakın planlı bir yapıdır.Dar saçaklı ve piramit çatılıdır.
ŞEYH ZADİ TEKKESİ:
Şehir eski mezarlığında bugünkü Seyyid Kudbettin Camii ve Türbesinin kuzeybatı
yakasında bulunan bina tamamen yıkılmıştır.Tekke, Milli Mücadele döneminde bir süre
cemiyet üssü olarak kullanılmıştır
İTALYAN KATOLİK KİLİSESİ:
Ulugazi Mahallesi'nde yer almaktadır.1846 yılında yapılmıştır.Bina kargir olarak iki katlı
inşa edilmiştir.Kilisenin ön yüzü kolonlarla üç bölüm halinde düzenlenmiştir.En üstte
üçgen alınlık yer almaktadır.Kilisenin üzeri beşik çatı ile örtülüdür.İçte örtü sistemi olarak
tonoz kullanılmıştır.Tonozların üzeri çeşitli panolarla süslenmiştir.
AMİSOS TEPESİ
Samsun Amisos
Tepesi Baruthana
mevkiindedir.
Amisos Tepesi;
Samsuna batı
yönünden
girişinizde şehir
merkezine
girmeden, tam
olarak
Batıparkın
karşısında
bulunan tarihi
özellikleri ve
günümüzün
modern
görüntüsünü
ortak noktada yansıtabilen bir tepedir.
AMİSOS KAFE
KAPLICALAR
Samsun sadece çevre illerden değil Türkiye’nin hemen bütün illerinden ve aynı zamanda
bölge ülkeleri ile birlikte Avrupa ülkelerinden de tedavi olmak amacıyla insanların tercih
ettiği cazibe merkezlerinden birisi olma yolunda her geçen gün mesafe kat ediyor.
Samsun jeotermal, fiyat avantajı, yetişmiş sağlık personeli, özel sektörün gelişmişliği,
sağlık hizmetlerinin kalitesi gibi tüm avantajları ile sağlık alanında Türkiyede liderliğe
oynamaktadır. Samsun, termal turizm açısından da önemli merkezlere sahiptir.
Havza ve Lâdik Kaplıcaları 2000 yıldır bilinen sağlık merkezleridir. Havza 25 Mayıs Termal
tesisleri Turizm Bakanlığınca termal Turizm Merkezi olarak ilan edilmiştir. Lâdik’teki
Hamamayağı kaplıcası ise ülkemizdeki birinci derecede önemli ve öncelikli kaplıca
merkezlerinden.
Radyoaktif özellik gösteren Lâdik kaplıca suları organizma üzerinde uyarıcı etki yapıyor.
Bu nedenle bu suya "gençliksuyu" adı veriliyor. Havza ve Lâdik’teki kaplıca sularının başta
romatizmal hastalıklar olmak üzere, kadın hastalıkları, sinirsel hastalıklar, eklem ve
kireçlenme gibi hastalıkların tedavisinde olumlu etki yaptıkları tıbbi olarak kanıtlanmıştır.
ASLANAĞZI-KIZGÖZÜ KAPLICASI: İmaret mahallesindedir. Günümüzde işletmecileri
tarafından "Vakıf Hamamı" adınınkullanılmasına karşın halk arasında "Sultan Mesud
Hamamı", "Büyük Hamam","Aslanağzı-Kız Gözü" ya da "Sa'di Paşa Hamamı" olarak bilinir
KÜÇÜK HAMAM (Şifa Kaplıcası): 1429 yılında Amasya Emiri Mustafa bey tarafından
yaptırılmıştır. Büyük hamama ilave olarak yaptırılıp birleşik hale getirilen küçük hamamda
küçük bir kapıdan kare planlı soyunmalığa geçilir.
HAMAMAYAĞI KAPLICALARI: İlçenin en önemli turizm alanı olan Hamamayağı Kaplıcası
suyu ve piknik alanları ve dinlenme tesisleri ile güzide bir mekândır. Lâdik’teki
Hamamayağı kaplıcası ise ülkemizdeki birinci derecede önemli ve öncelikli kaplıca
merkezlerinden. Radyoaktif özellik gösteren Lâdik kaplıca suları organizma üzerinde
uyarıcı etki yapıyor. Bu nedenle bu suya "gençlik suyu" adı veriliyor.
LÂDİK ILICASI: Lâdik’e bir buçuk saat mesafede (yaya) Hallez (Hıllaz) denilen köy,
yüksek bir tepe üzerinde kurulmuş bağlı, bahçeli köydür. Bu köyün altından küçük bir
nehir akar.
HAVZA TERMAL TURİZM: İmaret mahallesindedir. Günümüzde işletmecileri tarafından
"Vakıf Hamamı" adının kullanılmasına karşın halk arasında "Sultan Mesud Hamamı",
"Büyük Hamam","Aslanağzı-Kız Gözü" ya da "Sa'di Paşa Hamamı" olarak bilinir. Aslanağzı
- Kız gözü kaplıcası ve küçük Hamama göre oldukça yeni sayılabilecek Maarif otel ve
Hamamının ilk yapım tarihi 189l yılına dayanır.
TEKKEKÖY MAĞARALARI:
''Burada yerleşim insanlık tarihi kadar eskidir'' Samsun İli sınırları içerisinde yer
almaktadır.Samsun'a uzaklığı 14 km Tekkeköy merkeze uzaklığı ise 1 km dir.
Paleolitik ve Kalkolitik dönem yerleşim yeridir.
Bölgede ilk yaşam izlerinin görüldüğü bu mağaralar doğal olarak oluşmuş küçük
mağaraların oyulması ile genişletilerek oyulması ile ortaya çıkmıştır.
Tekkeköy mağaralarına girdiğiniz anda tarih kokan bir açık hava müzesine giriş yaptığınız
hissine kapılırsınız.
Delikli kayalar,mağara geçiş yolları ve o çağda yaşayan madeni hiç tanımamış tüm
ihtiyaçlarını taşlardan kayalardan,kemik ve ağaçlardan sağlamış olan insanların bıraktığı
tarihi kalıntılar ilginç olduğu kadar ''tarihe yolculuktaki başlangıç noktasıdır'' Bu mağaralar
ziyaretçilere tarih yaşatır tüm gizemi ile..
1941 yılında Prof. Dr. Kılıç KÖKTEN başkanlığında Tahsin ÖZGÜÇ ve Nimet ÖZGÜÇ ‘ten
oluşan bir heyet tarafından yapılan kazılar bir ay sürmüş, sonuçta Paleolitik Çağ, Mezolitik
Çağ ve Tunç Çağına ait buluntular ortaya çıkarılmıştır.
Çınarcık ve Fındıcak vadilerinin kesiştiği yerde bulunan ve her iki vadiye de hakim olan
Delikli Kaya’nın geç dönem bir Frig Kalesi olduğu bilim adamlarınca incelenmesi
neticesinde tespit edilmiştir. Bu mağaralarda yaşayan Paleolitik Çağ insanı madeni
tanımamış, bütün aletlerini taş, ağaç ve kemikten yapmıştır. Geçimlerini avcılık ve
toplayıcılıkla sağlamışlar, taştan yontmak sureti ile yaptıkları el baltaları, mızrak uçları,
kesiciler, kazıyıcılar gibi çeşitli aletleri kullanmışlardır.
Kabaceviz Şelaleleri
Samsun'a uzaklığı 32 km, Tekkeköy ilçe merkezine uzaklığı 22 km olan Kabaceviz
Şelaleleri bölgenin görülmeye değer turizm alanlarındandır.
Üç aşamalı şelaleler birleşiminden oluşan gezi, treking, dağcılık, piknik ve foto safari için
çok uygun olan alan yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekmektedir. İkinci kademede
yaklaşık 60 m. su düşümü olan şelale de ağustos ayı sonuna kadar su akışı
bulunmaktadır.
Bölgeyi ziyaret için en iyi dönem; Mayıs sonu - Ekim ayı başı olan süreçtir.