Somali`deki iç savaşın sağlığa ve açlığa etkisi

 Forum: Güvenlik Konseyi Sorun: Somali’deki iç savaşın sağlığa ve açlığa etkisi Yazar: Sani Eskinazi Pozisyon: Başkan Araştırma Raporu Giriş Yıllardır düzenli olmayan bir ülke olan Somali, günümüzde iç savaş ve açlığın birlikte yarattığı sıkıntılı bir süreçtedir. Batılı ülkelerin çabalarına rağmen, ülkedeki kargaşa bir türlü sona ermemiştir. Federal bir devletin oluşturulmasına rağmen, Somali’deki sorunlar çözülmüş olmaya yakın bile değildir. Somali’deki birbirinden bağımsız iki bölgedeki güçler birbirinden ayrı bir şekilde çalışmalarını sürdürmektedir. El-­‐Kaide tarafından onaylanmış El-­‐Şebab ülkenin büyük bir kısmını kontrol altına almıştır ve bu bölgelerdeki vatandaşlara Şeriat tarzı bir yaşam sürmeye iteklemektedir. Bu rapor genel olarak bu soruya yoğunlaşacaktır: Bir zamanlar Hint Okyanusu’nun incisi olan Somali bu eski pozisyonuna nasıl dönebilir? Anahtar Kelimelerin Tanımları El Şebab: “Somali'de Federal Geçiş Hükümeti'ni ortadan kaldırmak için savaşan bir silahlı örgüttür. 2011 yılı itibariyle ülkenin güneyinin çoğunu kontrol etmektedir. Bu bölgelerde sıkı bir şeriat uyguladığı bildirilmektedir. Mayıs 2011 itibariyle gücü 14,426 militan olarak tahmin edilmektedir.“ Federal Geçiş Hükümeti: “Federal Geçiş Hükümeti resmi olarak yürütme organı olan hükümet ve yasama organı olan Federal Geçiş Parlamentosu'ndan (FGP) oluşur. Devletin başı Somali Cumhurbaşkanıdır. Kabine, Somali Başbakanı aracılığıyla cumhurbaşkanını yürütme hakkında bilgilendirir. Mevcut cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud, başbakan Abdi Farih'dir. Ülkede 20 yıl aradan sonra ilk defa 2012 yılında genel seçimler yapılmıştır. 10 Eylül 2012'de yapılan seçimlerde Barış ve Kalkınma Partisi lideri Hasan Şeyh Mahmud Cumhurbaşkanı seçilmiştir. Birleşmiş Milletler, Afrika Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri tarafından desteklenen hükümet, günümüzde ülkenin güney bölümünün denetimi için El Şebab ile savaşmaktadır. Ağustos 2011 itibarı ile hükümet başkent Mogadişu'nun kontrolünü tamamen ele geçirmeyi başarmıştır.” Gelişmiş Ülke: “Bazı kriterlere göre yüksek düzeyde gelişme göstermiş ülkeler için kullanılan bir terimdir. hangi kriterlerin kullanılacağı ve hangi ülkelerin gelişmiş olarak tanımlanması gerektiği büyük bir tartışma konusu olmaya devam etmektedir. Ekonomik kriterler genel olarak değerlenirmelerde baskın olmaktadır. Bu kriterlerin en çok kullanılanlarınan biri kişi başına düşen milli gelirdir; yüksek milli gelire sahip ülkeler gelişmiş ülke olarak tanımlanmaktadır. Genel Bakış Somali’de bağımsız olan ve uluslararası müdahaleden uzak kalana dek Federal Geçiş Hükümetini tanımayan iki tane bölge vardır. Ele alınan konudaki en büyük problem Somali’nin bağımsız olma aşamalarıdır. Korsanlık problemini çözmek için batılı gelişmiş ülkeler direkt olarak müdahale etmiştir ve etmektedir. Fakat birçok vatandaş bu tip müdahalelerin onların özgürlüğünü kısıtladığı gerekçesiyle şikâyet etmektedir. Çoğu vatandaşa göre açlık dâhil her sorunun sebebi batılı müdahaleler. Maalesef, söylediklerinden çok fazla doğruluk payı var. Batılı kuvvetler tarafından kurulmuş olan, Federal Geçiş Hükümeti sadece ülkenin bir bölümünü kontrol edebildi. Batılı kuvvetlerin etkisinde olduğu neticesinden iki bölge kendi bağımsızlığını ilan etti: Somaliland ve Puntland. Üç farklı devlet ve El-­‐Kaide tarafından desteklenen bir organizasyonun arasında kalan bir ülke olan Somali rezalet bir durumdaydı. Ancak Federal Geçiş Hükümeti, Federal Somali Hükümeti tarafından ele geçirildiğinden beri düzelme sinyalleri almaktayız. Ancak bu düzelme süresi de savaşlar ardından eski açlık ve diğer sorunları geri getirdi ve insanlara Somali’nin eski haline kolay kolay erişemeyeceğini hatırlattı. Günümüzde, savaş devam etmekte ve savaşa dâhil olan taraflar artmakta. 2009 yılında terör organizasyonları El-­‐Şebab ve Hisbi Islam yeni Federal Develete ve Birleşmiş Milletler barış askerlerine savaş ilan etti. Birkaç öldürücü olaydan sonra, Hisbi İslam grubu ile devlet bir ateşkes anlaşmasına vardılar. Ancak, şeriat herkes tarafından benimseninceye dek, El-­‐Şebab ataklarını devam ettirme kararı aldı. Tek bir devlet altında birleşmeye ve gelişmeye çok yakın olan bir ülke olan Somali’deki barışın sağlanması için terörün sonu ve ekstrem islamist grupların aktivitelerinde azaltmalar sağlanmalıdır. İlgili Taraflar ve Görüşleri İngiltere 1887 yılında Somali topraklarını sömüren İngiltere o günden beri etkilerini göstermektedir. İtalya’nın Somaliland’i ele geçirmesinin ardından buna tepki olarak İngiltere Somali’nin İtalyan yönetimi altında olan kısımlarını da ele geçirmiştir. Bu iki bölümde zamanı gelince bağımsızlığını ilan etti, fakat İngiltere bu toprakları yeniden kazanma yolları düşündü. Günümüzde ise İngiltere açlık ve fakirlik sorunlarını düzeltmek için Somali’ye yardım etmektedir. İtalya İngiltere ile aynı zamanda Somali topraklarına gelen İtalyanlar sürekli olarak bu toprakları sömürmeye çalışsa da İngiliz kuvvetleri tarafından geri püskürtülmüştür. Günümüzde, İtalya ve Somaki gerek kültürel, gerek ekonomik, gerek sosyal açıdan iyi ilişkiler içindedir. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Somali’deki UNDP vatandaşlara birçok yönden yardımda bulunmaktadır. Bunlardan bazıları vatandaşlara polis servisleri ve hukuksal servislere erişim sağlamaktır. UNDP aynı zamanda Somali’ye politik anlamda da yardımda bulunmaktadır: en önemli yardımları da yeni bir anayasa yazma konusundadır. Kenya Kenya ve Etiyopya El-­‐Şabab ile savaşta Somali’ye destek olan ülkelerdir. Somali’ye komşu olan Kenya kendi sınırlarının da güvenli olduğundan emin olmak istemektedir. Kenya bir İngiliz kolonisi olunca, İngilizler Somali’nin bir parçasını Kenya’ya vermeye karar kıldılar. Bu da uzun süren bir sınırlar arası çatışmaya yol açtı ama aynı Eritre’de olduğu gibi bu sorun da çözüldü ve eskisi gibi çok yakın ilişkiler içinde olan bu iki ülke oldu. Olayların Zaman Çizelgesi Bir konunun tarihsel arka planı, konunun derinliğini anlamak için çok önemlidir. Bu nedenle, elinizdeki konuyla ilgili olayların bir kronolojik listesini verin. Zaman çizelgesi için aşağıdaki tablo formatını kullanın. 1991 1995 1998 2001 2004 2004 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Somaliland bağımsızlığını ilan etti. Birleşmiş Milletler (BM) askerleri Somali’den çekilirler. Puntland bağımsızlığını ilan eder. BM yarım milyon Somaliliye yemek yardımında bulunur. İlk Geçici Federal Devlet kurulur. Somali’de tsunami olur. Amerikan askerleri El-­‐Şabab tarafından kontrol edilen bir bölüme hava saldırısı düzenler. Korsanlık başlar. Güvenlik Konseyi ülkelerin deniz kuvvetlerini Somali’ye göndermesine izin verir. El-­‐Şabab atakları artar. Birleşmiş Milletler, Dünya Gıda Programı yetkililerini instabilite nedeniyle geri çeker. El-­‐Şabab atakları nedeniyle Kenya sınırlarını kapar. Kenya Somali’ye girer. Federal Devlet ve kongresi belirlenir. Korsanlık %70 oranında azalır. Güvenlik Konseyi Somali üzerindeki ambargoyu kısmi olarak kaldırır. Antlaşmalar ve Olaylar A/HRC/15/48 – Bu çözüm önerisi Somali’deki insan hakları problemlerini çözmeye yöneliktir fakat çok büyük bir fark yaratmamıştır. S/RES/2012 – Bu BM Güvenlik Konseyi çözüm önerisi Federal Devleti’n desteklendiğinden bahsetmedktedir. S/RES/2093 – Bu çözüm önerisi ambargoyu kısmen kaldırır. Sorunu Çözmek İçin Atılmış Önceki Girişimlerin Değerlendirilmesi Somali Birleşmiş Milletler’in yaptıklarının önemli katkılar sağladığı sayılı yerlerden olsa da bazı durumlarda aynı başarıyı yakalayamamıştır. Örneğin adı “Birleşmiş milletler 2. Somali Operasyonu” olan Birleşmiş Milletler Barış Gücü tarafından yapılan operasyon insani yardım götürmeyi hedeflerken başarısız olmuştur ve Mart 1995’te geri çekilmek durumunda olmuştur. Ayrıca birçok kurtarma operasyonu başarısız olmuş ve birçok sivil, asker ve rehine ölmüştür. Ayrıca önceden bahsedildiği gibi El-­‐Şabab ve Federal Devlet arasında barış sağlanamamıştır ve Hisbi İslam’a da destek veren El-­‐Şabab iç savaşın büyümesine yol açmıştır. Çözüm Önerileri Bu olay için çözümler mevzunun hem ekonomik hem de politik yönlerini ele almalıdır. Bu çevrede kurulacak olan bağımsız bir organizasyon düzenli ekonomik büyüme ve genel bir ekonomik gelişmeyi birliğinde getirecektir. UNDP’nin gücünü ve bölgedeki önemini arttırmak ülkedeki iyi işçi sayısını arttırarak sanayileşmeyi kolaylaştıracaktır. Ülkedeki politik istikrarsızlığı çözmek ülkeye olan dış yatırımları ve ülkenin milli gelirini arttıracaktır. Ayrıca, uzun vadeli bir çözüm için oylamaların doğru bir şekilde yürütüldüğünden emin olmalıyız. Son olarak ve benim kanımca en önemli olarak ülkedeki farklı bölgelerin tek bir çatı altında toplanması ve vatandaşların düşman olmadığını anlaması gerekmektedir. Kaynakça •
•
•
•
"African Union." Au.int. The African Union Commission, 15 Oct. 2013. Web. 1 Mar. 2014. <http://www.au.int/en/>. "Facts, Figures and Major Problems of Somalia." Hurriyet Daily News. Dogan Yayın Holding, 31 May 2012. Web. 15 Oct. 2013.. N.p.. Web. 28 Şub 2014. <http://www.bbc.co.uk/news/world-­‐africa-­‐14094632>. Janzen, Jörg H.A. "Somalia Profile." Encyclopedia Brittanica. Encyclopædia Britannica, Inc. 2013. Web. 14 Şub 2014. <http://global.britannica.com/EBchecked/topic/553877/Somalia/37725/Resourcesan
dpower>. O'Kasick, Jeremy. "Ethiopian Invasion of Somalia." Globalpolicy.org. Global Policy Forum, 14 Aug. 2007. Web. 12 Şub. 2014. <http://www.globalpolicy.org/component/content/article/153expansion-­‐a-­‐
intervention/26334.html>. •
Security Council. United Nations. S/RES/2102 (2013). Securitycouncilreport.org. UN News Center, 2 May 2013. Web. 15 Şub. 2014. <http://www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-­‐6D27-­‐4E9C-­‐8CD3-­‐
CF6E4FF96FF9%7D/s_res_2102.pdf>. •
"United Nations Operation in Somalia II (UNOSOM II)." UN News Center. Peace and Security Section of Department of Public Information of the United Nations, 2003. Web. 1 Mar. 2014. •
UNDP. ""A New Somalia" Redux." So.undp.org. UNDP in Somali, 15 May 2013. Web. 15 Şub. 2014. <http://www.so.undp.org/>. •
"Dünya." Somali Açlığa Teslim Oldu. N.p., n.d. Web. 02 Mar. 2014. <http://www.cnnturk.com/2011/dunya/08/05/somali.acliga.teslim.oldu/625199.0/>. •
"Somali İç Şavaşı." Vikipedi. Vikipedi, n.d. Web. 01 Mar. 2014. <http://tr.wikipedia.org/wiki/Somali_%C4%B0%C3%A7_Sava%C5%9F%C4%B1>. Araştırma Soruları Giriş Lütfen cevaplarınızı sizin için ayrılan boşluklara yazınız. Bu soruları ve cevaplarını ülkeniz ve sosyal politikaları hakkında olabildiğince bilgi edinmek için bir kılavuz gibi kullanın. Soruları cevaplamak için önceden var olan bilgilerinizi kullanabilir, arkadaşlarınızdan, öğretmenlerinizden, ve forum yöneticilerinden yardım alabilirsiniz. Ayrıca, daha fazla bilgi için interneti, kitapları, gazeteleri ve magazinleri kullanabilirsiniz. Tüm yerleri doldurmak ve tüm soruları cevaplamak zorunda olmadığınızı unutmayın. O yüzden gerekli bilgileri bulamazsanız endişelenmeyin. Tartışmalara katılmak için her şeyi tamamıyla bilmeniz gerekmiyor. Ancak, ne kadar iyi araştırırsanız, argümanlarda fikirlerinizin ikna edilmesinde o kadar etkili olursunuz. 1. Sizin ülkenizin bu konudaki görüşleri nelerdir? 2. Bu soruna çözüm olarak ülkeniz ne tür önemler alıyor? 3. Somali’deki iç savaştaki başlıca taraflar nedir? 4. Bu tarafların görüşleri nedir? 5. İç savaş açlığa nasıl yol açmaktadır? 6. Korsanlık sorununu çözmek için atılmış adımlar nelerdir? 7. Avrupa ülkelerinin Somali konusundaki görüşü nedir? 8. Somali halkı batılı güçlerin desteği hakkında ne düşünmektedir?