Kentsel Çevre ve Ruh Sağlığı İlişkisi: Ruh Sağlığını Koruma, Sosyal

Kentsel Çevre ve Ruh Sağlığı İlişkisi:
Ruh Sağlığını Koruma, Sosyal İyi Olma Hali ve
Toplulukçu Yeterliliği Geliştirme Amaçlı bir
Programın Oluşturulması
Dr. Aytuğ Balcıoğlu
Çankaya Belediyesi
Sosyal Yardım İşleri Müdürü
Kentsel Çevre ve Ruh Sağlığı İlişkisi
PROJE EKİBİ
Çankaya Belediyesi Sosyal
Yardım İşleri Müdürlüğü
Çankaya Belediyesi Kültür
ve Sosyal İşler
Müdürlüğü
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları
AD
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler
Fakültesi Çalışma Ekonomisi ve
Endüstri İlişkileri Bölümü
Ankara Üniversitesi Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi, Sosyoloji
Bölümü
Çeşitli disiplinlerin katılımı
Çocuk ve Erişkin Ruh sağlığı
Sosyal psikoloji
Sosyal politika
Sosyoloji
Antropoloji
Kadın çalışmaları
Amaçlar
1. Ruh sağlığını korumak ve geliştirmek amaçlı ve
alkol ve alkol dışı madde kullanım
bozukluklarını önlemeye yönelik bir toplumsal
ruh sağlığı programı oluşturmak ve
etkililiğini araştırmak
2. Toplum sağlığını koruma ve geliştirme
anlamında sosyal politika oluşturulmasına katkı
sağlamak
“Sağlığı koruyucu ve geliştirici
yaklaşım”
(prevention and health promotion)
Pozitif ruh sağlığı
(positive mental health)
Yöntem - Araştırma
• Nitel
▫ Bireysel görüşmeler
▫ Grup görüşmeleri
• Nicel
▫ Ölçek geliştirilmesi
 Toplulukçu yeterlilik
 Sosyal İyi Olma
▫ Alanda anket uygulaması (1000 hane, 12-65 yaş
arası)
▫ İzlem (yıllık anket ve ölçek uygulamaları) – 10 yıl
ÇALIŞMANIN YAPILDIĞI BÖLGE
Bademlidere M
Bağcılar M
Boztepe M
Aşıkpaşa M
(karşılaştırma)
Çalışmanın şematik özeti
Bireysel
görüşmeler ve
grup
görüşmeleri
Anket ve
ölçekler ile ilk
alan taraması
Yıllık değerlendirmeler
(alan taramalarının tekrarı)
Psikososyal
müdahale
programı
Ruh
sağlığının
korunması ve
iyileştirilmesi
Bu amaçla Çankaya Belediyesi
sınırları içindeki dört mahallede
(Bademlidere, Bağcılar, Boztepe,
Aşıkpaşa) yaklaşık 1800 kişilik bir
örneklemle depresyon, kaygı ve
alkol-madde kullanım sorunlarını
saptamaya yönelik bir alan taraması
yapıldı.
Alkol-madde kullanım sorunlarının tüm
dünyada olduğu gibi Türkiye’de de
artacağı öngörülmektedir.
Ruhsal bozukluklar ve alkol-madde
kullanım sorunları toplumda yaygın
görülmeleri nedeniyle halk sağlığı
sorunu olarak ele alınmış,
bu alandaki koruyucu, önleyici ve
iyileştirici müdahalelere öncelik
verilmiştir.
Ruh sağlığını koruma geliştirme
amaçlı yapılandırılmış bir
psikososyal müdahale programı
alanda uygulanarak etkileri
değerlendirilecektir.
Yöntem - Müdahale
Psikososyal müdahale programı
▫ Çocuklar için
▫ Gençler için
▫ Erişkinler için
 Kadınlar için
Psikososyal müdahale programı:
Ruh sağlığı ile ilgili konularda;
mahallede yaşayanların bilgilendirmesi,
anne-baba tutumlarının iyileştirilmesi,
aile içi iletişim becerilerinin artırılması,
toplumsal ilişkilerin güçlendirilmesi
olarak belirlenmiştir.
Psikososyal müdahale programları, odak grup
görüşmelerinden elde edilen gözlem ve veriler
ışığında yapılandırılmıştır.
İletişim becerileri eğitimi
Anne grupları
Eviçi şiddetle mücadele
Çocuk ve genç grupları
Sosyal etkinlik programları
İzleme çalışması:
Bu etkinliklerin çalışma bölgesinde yaşayanların
birbirlerini tanıma ve yakınlaşma şansını
yaratacağı, özellikle çocuklara ve gençlere
sağlıklı sosyalleşme olanakları sağlayacağı,
kolektif yaşantıların modellenmesine olanak
vereceği düşünülmektedir.
Bunun gerçekten ruh sağlığına yansıyıp
yansımadığını görmek karşılaştırmalı izleme
çalışmasıyla mümkün olacaktır.
Aynı haneler her yıl ziyaret edilerek uygun anket
ve ölçeklerle izleme yapılacaktır.
Beklenen çıktılar:
Bugüne kadar alkol-madde kullanımına yönelik, koruma
ve önleme amaçlı yapılan çalışmaların etkisinin
kısıtlılığında ruh sağlığını toplumsal değil, bireysel
düzeyde gören çalışmalar olmasının etkisi açıktır.
Alkol-madde kullanımını sosyal bir sorun olarak
toplumsal boyutta (“makro” düzeyde) ele almak daha
etkili olacaktır.
Dünya Sağlık Örgütü’nün yaptığı pozitif ruh sağlığı
tanımı bağlamında, çalışma bölgesinde “sosyal iyilik
hali” (social well-being ) ve “toplulukçu yeterlilik”
(collective efficacy) bağlamında ruh sağlığı düzeyinin
yükseleceği, dolayısıyla alkol/madde sorunlarının
kontrolünün sağlanacağı öngörülmektedir.
sonuç
Türkiye’de nüfusun %17,2’inde herhangi bir ruhsal
bozukluk bulunmaktadır. Ruhsal bozukluklar
arasında yaygınlık olarak ilk sırada geleni ise
depresyondur (kadınlar için %10-25, erkekler
için %5-12 ).
Toplumda yaygın olarak görülen bir diğer ruhsal
bozukluk grubu bunaltı (anksiyete)
bozukluklarıdır.
Alkol-madde kullanım bozuklukları ile depresyon
ve bunaltı bozukluklarının birlikte görülme oranı
oldukça yüksektir.
• Hem hazırlayıcı koşullar, hem de sonuçları göz
önünde bulundurulduğunda, alkol ve madde
kullanım sorunları tüm toplumu ilgilendiren
sosyal bir sorun olarak görülmektedir.
Alkol/madde kulanım bozuklukları kentkentleşme, işsizlik ve yoksulluk ile bağlantılı
bulunmuştur (Paykel ve ark 2000, Duncan ve
ark 2002, Green ve ark 2010).
• Öte yandan aileye ve bireye müdahalenin
ötesinde toplumun olumlu dinamiklerini
destekleyip artıracak çalışmaların alkol-madde
sorunlarını önlemede etkili olacağı öngörülebilir.
Bu nedenle toplumsal düzeyde yapılacak
tanımlayıcı, çözümleyici çalışmalar ve müdahale
çalışmaları ulusal politikalar geliştirmek için
gereklidir.
teşekkür ederim…..