küreselleşme

KÜRESELLEŞME STRATEJİLERİ
İÇERİSİNDE TÜRKİYE SÜT SEKTÖRÜ NE
YAPACAK?
11 HAZİRAN 2015 / İZMİR
Dünyada ve Türkiye’de Çiğ Süt Üretim Değeri
Dünya’da
183,5 milyar $
Türkiye’de
8 milyar $
Kaynak: IDF , SETBİR
Türkiye'de Hayvansal Üretim Değeri
Canlı Hayvan
Hayvansal Ürünler
Toplam
2012
63,5 milyar TL
49,3 milyar TL
112,8 milyar TL
2014
62,5 milyar TL
44,3 milyar TL
106,8 milyar TL
Kaynak: TUİK
ÜLKEMİZDE KAYITLI SÜT SANAYİ
•
•
•
•
•
•
Gıda Sanayi üretim değeri içinde payı: %15
Faaliyet gösteren işletme sayısı: 1700
Çalışan sayısı: 34.000
Satış cirosu: 13 milyar TL
Üretim değeri: 12 milyar TL
Katma değer: 1,6 milyar TL
Kaynak: TGDF 2013 Envanteri
ÜLKEMİZDE SÜT ÜRETİMİ
2013
2014
18 milyon 223 bin ton
18 milyon 499 bin ton (%1,5
artış)
•
•
•
•
16 milyon 867 bin ton inek sütü (%91,2)
1 milyon 113 bin ton koyun sütü (%6)
463 bin ton keçi sütü (%2,5)
54 bin ton manda sütü (%0,3)
Kaynak: TÜİK
Üretilen inek sütü miktarı
(milyon ton)
•
•
•
•
•
2010:
2011:
2012:
2013:
2014:
12,4
13,8
16,0
16,7
16,9
Sanayiye giden inek sütü miktarı
(milyon ton)
•
•
•
•
•
2010: 6,7 (%54)
2011: 7,1 (%51)
2012: 7,9 (%49)
2013: 7,9 (%47)
2014: 8,6 (%51)
ÜLKEMİZDE SANAYİİDEN GEÇEN SÜT
ORANI
AB Ülkelerinde;
Sanayiden Geçen Süt Ortalama: % 95
Ülkemizde;
Sanayiden Geçen Süt: %51
ÜLKEMİZDE SÜT ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ (Ton)
Toplanan inek sütü
2012
7 932 485
2013
7 938 510
2015
2014
(İLK 3 AY)
8 625 743 2 213 234
İçme sütü
Kaymak
1 250 168
25 395
1 298 059
29 291
1 310 534
31 290
381 102
7 890
3 947
4 741
4 705
1 632
Süttozu
82 292
78 877
111 079
27 873
Tereyağı
38 128
41 515
45 817
12 618
İnek peyniri
539 409
574 138
603 547
155 793
Koyun, keçi, manda veya karışık
sütlerden elde edilen peynirler
24 781
26 128
29 303
7 705
1 052 657
508 444
1 081 409
560 101
1 101 253
598 877
259 465
94 356
Koyulaştırılmış (Konsantre) süt
Yoğurt
Ayran
Kaynak: TÜİK
ÜLKEMİZDE KİŞİ BAŞINA SÜT
ÜRÜNLERİ TÜKETİMİ (kg/kişi)
2009
2010
2011
2012
2013
2014/a
İçme Sütü
15,78
15,43
16,22
17,16
17,55
17,96
Peynir
3,51
6,23
6,63
7,12
7,45
7,79
Süttozu
0,87
1,00
0,80
0,94
0,84
0,80
Yoğurt
10,60
12,20
13,37
13,84
14,04
14,25
Ayran
3,88
5,34
6,10
6,68
7,25
7,86
Tereyağı
0,59
0,60
0,59
0,70
0,78
0,90
a/Tahmin
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, TEPGE Hesapları
ÜLKEMİZDE SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ DIŞ
TİCARETİ
400.000,000
350.000,000
300.000,000
250.000,000
200.000,000
İHRACAT DOLAR
İTHALAT DOLAR
150.000,000
100.000,000
50.000,000
120.000,000
0,000
100.000,000
2010
2011
2012
2013
2014
80.000,000
60.000,000
İHRACAT DOLAR
İTHALAT DOLAR
40.000,000
20.000,000
0,000
2014 (3 ay)
Kaynak: TÜİK
2015 (3 ay)
ÜLKEMİZDE SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ DIŞ
TİCARETİ
• İhracat yaptığımız başlıca ülkeler:
Türk Cumhuriyetleri ve Ortadoğu ülkeleri
• En büyük ihracat kalemlerimiz:
Peynir, peyniraltı suyu tozu, dondurma
• İthalat yaptığımız başlıca ülkeler:
Avustralya, Yeni Zelanda, ABD, KKTC ve AB ülkeleri
• En büyük ithalat kalemlerimiz:
Tereyağı ve peynir
DÜNYADA SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ ANA
İHRACATÇI ÜLKELERİ
• TAM YAĞLI SÜTTOZU İHRACATÇILARI:
Yeni Zelanda, AB, Arjantin, Avustralya
• YAĞSIZ SÜTTOZU İHRACATÇILARI:
ABD, AB, Yeni Zelanda, Avustralya
• TEREYAĞI İHRACATÇILARI:
Yeni Zelanda, AB, ABD, Belarus, Avustralya
• PEYNİR İHRACATÇILARI:
AB, ABD, Yeni Zelanda, Avustralya, Belarus
Kaynak: FAO Gıda Öngörüleri, 2014
DÜNYADA TOPLAM SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ
İHRACATI
2012
2013
2014
MİKTAR (Milyon Ton) 11,5
11,9
12,9
DOLAR (Milyar Dolar) 40,3
47,2
51,5
Kaynak: www.clal.it
DÜNYADA SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ İHRACATI
PAZAR PAYLARI
Kaynak: www.clal.it
DÜNYADA SÜT ÜRETİM VE SÜT ÜRÜNLERİ
İHRACAT PAYLARI
Kaynak: www.clal.it
ÜLKEMİZDE ÇİĞ SÜT FİYAT DEĞİŞİMİ
Ülkemizde Çiğ Süt Yıllık Ortalama Fiyatı
1,200 TL
1,000 TL
0,800 TL
0,600 TL
Ülkemizde Çiğ Süt Yıllık
Ortalama Fiyatı
0,400 TL
0,200 TL
0,000 TL
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Kaynak: SETBİR
AB’de ÇİĞ SÜT FİYAT DEĞİŞİMİ
Kaynak: AB Komisyonu
BAZI ÜLKELERDE ÇİĞ SÜT FİYAT DEĞİŞİMİ
ALMANYA
İTALYA
FRANSA
ABD
YENİ ZELANDA TÜRKİYE
2012
31,78
38,47
31,43
35,66
Fiyatlar EURO/KG olup, vergi hariçtir.
Almanya :%4 yağ - %3,4 protein
İtalya : %3,7 yağ - %3,25 protein
Fransa : %3,8 yağ, - %3,2 protein
ABD: %3,7 yağ
Türkiye: min. Yağ %3,5 – min. Protein %2,8
Kaynak: AB Komisyonu
2013
37,51
40,83
34,39
33,22
34,54
37,18
2015
2014 (4 aylık)
37,55
29,9
41,92
36,5
36,54
30,71
39,79
33,38
32,58
25,12
37,70
39,66
RUSYA SÜT SEKTÖRÜ
• Rusya’nın çiğ süt üretimi: 30 milyon ton
• Rusya’da çiğ süt fiyatı: 2014 yılında ortalama
38,76 Euro/100 kg iken 2015 yılının ilk dört
ayında ortalama 32,40 Euro/100 kg olmuştur.
Kaynak: www.clal.it
RUSYA PEYNİR İTHALATI
Kaynak: www.clal.it
RUSYA TEREYAĞI İTHALATI
Kaynak: www.clal.it
RUSYA YAĞSIZ SÜTTOZU İTHALATI
Kaynak: www.clal.it
KÜRESELLEŞME
• Küreselleşme, ülkeler arasındaki iktisadi, sosyal ve
siyasal ilişkilerin gelişmesi , farklı toplum ve kültürlerin
inanç ve beklentilerinin daha iyi tanınması,
uluslararası ilişkilerinin yoğunlaşması gibi birbiriyle
bağlantılı konuları içeren bir kavramdır.
KÜRESELLEŞME
• Küreselleşme her işletmenin üzerinde etkisi bulunan
ana yönlendiricilerden biridir.
• Ticaret pazarlarının uluslararası boyut kazanması
işletmeleri etkilemekte ve yönlendirmektedir.
• Küreselleşme olgusu, teknolojide yaşanan hızlı gelişim
ve buna bağlı olarak değişen rekabet ortamı gibi
faktörler, işletmeleri farklı stratejiler uygulamaya
zorlamıştır.
KÜRESELLEŞME
• Küreselleşme teknolojik
hızlanmaktadır.
gelişme
ile
daha
da
• Özellikle elektronik ve bilgi teknolojilerindeki yenilikler
dünyayı hızla küçültmektedir.
• Dijital teknolojiler neredeyse tüm endüstrileri yeni bir
rekabet anlayışına zorlamaktadır.
DÜNYADA SÜT SEKTÖRÜNDE KÜRESEL
EĞİLİMLER
Küreselleşmeye uyum sağlamak için:
• Küresel süt pazarında rekabet edebilmek için
stratejik programlar geliştirilmeli ve tanımlanmalı
• Hem yurtiçinde hem de dünyada rekabet gücünü
artırıcı aktiviteler belirlenmeli
• Dünya çapında tüketicilerin ihtiyaçlarını etkili
şekilde karşılamak, süt ürünleri için küresel
talepteki
beklenen
açığını
kapatmak
gerekmektedir.
DÜNYADA SÜT SEKTÖRÜNDE KÜRESEL
EĞİLİMLER
• Küreselleşme ile birlikte ülkemiz süt sektörünün
geleceği için rekabetçilik ve sürdürülebilirlik
kavramları ön plana çıkmakta, iklim değişikliği, gıda
fiyatlarındaki değişim, artan nüfus ve uluslararası
organizasyonların etkinliğinin artması sektöre yön
veren temel faktörler olmaktadır.
DÜNYADA SÜT SEKTÖRÜNDE KÜRESEL
EĞİLİMLER
1 – Sağlık ve Zindelik
Ca ya da kalp sağlığını destekleyen Omega3 katkılı
sütler gibi zenginleştirilmiş ürünlere olan eğilim
2 – Hızlı tempolu yaşamı kolaylaştırma
Uzun ömürlü sıvı süt ürünlerinin tüketilmesi
3 – Yaşamın tadını çıkarma
Aromalı sütlerin tüketimi
4 – Tasarruf etme
Tüketicilerin satın alma davranışları değişiyor
DÜNYADA SÜT SEKTÖRÜNDE KÜRESEL
EĞİLİMLER
Çevre Performansının Artan Önemi
• Özellikle süt endüstrisi çevreye karşı daha fazla
duyarlılık geliştirmektedir. Perakende sektörü de
tüketicileri çevrenin korunmasını desteklemeye teşvik
etmektedir.
• Küresel süt endüstrisi iklim değişikliklerine karşı da
duyarlılık göstermektedir.
DÜNYADA SÜT SEKTÖRÜNDE KÜRESEL
EĞİLİMLER
• Dünyada süt sektörünün küreselleşmesinin yanı sıra
ülkemize olan yatırım imkanları da gün geçtikçe cazip
hale gelmektedir.
• Geçtiğimiz son 5 yılda dünyadaki büyük firmaların
ülkemizdeki fırsatları ve olanakları görerek
yatırımlarını ülkemize ve ülkemizdeki firmalara
yapmaları bu yüzdendir.
Türkiye’ye yatırım yapmak için birçok neden
sayılabilir ancak bunların arasında en önemli 10
tanesine bakacak olursak;
1. Sürekli gelişen ve büyüyen ekonomi
2. Türkiye’nin genç ve dinamik bir genç nüfusa sahip olması
3. Nitelikli ve rekabetçi işgücüne sahip olması
4. Liberal ve yeniliklere açık bir yatırım ortamına sahip olması
5. Altyapı
6. Türkiye’nin stratejik öneme sahip konumu
7. Ülkemizin Avrupa’nın enerji koridoru ve terminali olması
8. Düşük vergiler ve teşvik olanakları
9. AB ile 1996’dan beri var olan Gümrük Birliği
10. Büyük bir iç pazara sahip olması
Kaynak: Ekonomi Bakanlığı, 2013
ÜLKEMİZ GIDA SEKTÖRÜ ÜZERİNE
DEĞERLENDİRMELER
GÜÇLÜ NOKTALAR:
• Genç ve artan nüfusuyla, Türkiye’de hem üretim hem de
tüketim artış göstermektedir.
• Türkiye gıda endüstrisi, ülkedeki mevcut tarımsal ürün
çeşitliliği sebebiyle önemli ihracat fırsatlarına sahiptir.
• Gelişen bir ülke olarak, tüketici harcamalarını da pozitif
yönde etkileyecek olan kişi başı GSYİH’da gelecek
yıllarda artış beklenmektedir.
• Sanayide işlenen ürünlerin sayı ve çeşidinin artıyor
olması ve ihracattaki gelişim önemlidir.
Kaynak: Deloitte Türkiye Gıda Sektörü Raporu, 2010
10. Kalkınma Planı Gıda Ürünleri Güvenilirliği Raporu, 2014
ÜLKEMİZ GIDA SEKTÖRÜ ÜZERİNE
DEĞERLENDİRMELER
FIRSATLAR:
• İlgi düzeyi yüksek genç nüfusun yeni marka ve ürünlere
açık olması,
• Turizm sektöründeki büyümenin yiyecek ve içecek
sektöründeki tüketimi de artırması,
• Henüz pazarın olgunluğa ulaşmaması sebebiyle yeni
ürünlerin Türkiye’ye girebilme fırsatlarının olması,
• Tarımsal üretim potansiyeli, gelişen yeni teknolojilerin
ülkemize getirilebilmesi,
• Çevre ülke ve bölgelerde potansiyel ihracat pazarlarının
bulunması.
Kaynak: Deloitte Türkiye Gıda Sektörü Raporu, 2010
10. Kalkınma Planı Gıda Ürünleri Güvenilirliği Raporu, 2014
ÜLKEMİZ GIDA SEKTÖRÜ ÜZERİNE
DEĞERLENDİRMELER
ZAYIF NOKTALAR:
• Küresel ekonomik krizden etkilenen değişken ekonomik
ortam tüketici harcamalarını engelleyebilmekte,
• Doğal, beşeri ve mali kaynakların verimli ve etkin
kullanılamaması
• Kayıtdışılık, üretimdeki sorunlar, hammadde sorunları,
• Nitelikli işgücü yetersizliği,
• Lojistik, pazarlama ve markalaşma sorunları,
• Kamu yapılanmasından kaynaklanan sorunlar
Kanak: Deloitte Türkiye Gıda Sektörü Raporu, 2010
10. Kalkınma Planı Gıda Ürünleri Güvenilirliği Raporu, 2014
ÜLKEMİZ GIDA SEKTÖRÜ ÜZERİNE
DEĞERLENDİRMELER
TEHDİTLER
• Tarımda istikrarsız mevzuat ortamının gıda sektörünü de
etkilemesi,
• Yüksek enerji ve ham madde maliyetlerinin yiyecek ve
içecek
üreticilerinin
performanslarını
olumsuz
etkilemesi,
• Küresel kriz, bilgi kirliliği,
• Ulaştırma ve lojistik altyapı eksiklikleri,
• Enerji fiyatlarında istikrarsızlık,
• Yeni teknoloji, yeni gıda ve biyoteknoloji alanında
araştırma ve uygulamada eksiklikler.
Kanak: Deloitte Türkiye Gıda Sektörü Raporu, 2010
10. Kalkınma Planı Gıda Ürünleri Güvenilirliği Raporu, 2014
ÜLKEMİZDE SÜT SANAYİCİSİNİN
SORUNLARI
Türkiye’de süt ve süt ürünleri sanayi, ham madde
temininden pazarlamaya dek pek çok sorununun
yaşandığı bir yapıya sahiptir
Bir tarafta AB standardında üretim yapan ve en
gelişmiş teknolojileri kullanan modern tesisler, diğer
taraftan hiçbir hijyenik koşula uymadan, ilkel
yöntemlerle üretim yapmaya devam ederek insan
sağlığını ciddi olarak tehdit eden kayıt dışı
mandıralar tam bir çelişki oluşturmaktadır.
ÜLKEMİZDE SÜT SANAYİCİSİNİN
SORUNLARI
• Üretilen sütün düşük verimi ve kalitesi
• Üreticinin eğitimsizliği
• Üretim sistemindeki yapılanma
• Küçük ölçekli, modern üretim yöntemlerinden yoksun aile
işletmeleri
• Hayvan hastalıkları
• Yüksek maliyet ve dünya fiyatlarının üzerinde kalan fiyatlar
AB üyelik sürecinin devam ettiği günümüzde halen,
kayıtlı ve modern işletmelerin en büyük rakibi ne
yazık ki merdiven altı üretimdir. Yüksek teknoloji ile
güvenilir üretim yapan ve her aşamasında
denetlenen firmalar ile sağlık koşulları bilinmeyen
ve denetlenmeyen firmaların aynı pazarda yer
almaları
haksız
rekabeti
de
beraberinde
getirmektedir.
AB ülkelerinde sanayici, neredeyse kapısına
kadar gelen kaliteli ve analizi yapılmış sütü
alırken, Türkiye’deki süt sanayicisi, aynı hijyen,
kalite ve protein değerindeki sütü alabilmek
için köy köy dolaşmak, bir nakliye filosu
kurmak ve bu şekilde topladığı sütün analizini
yapmak zorunda kalmaktadır.
FAO raporlarına göre, AB’de süt toplama maliyeti % 5
iken bu oran bizde % 20’lere kadar çıkmaktadır.
Bu durum, hem ülke içinde merdiven altı üretimle hem
de dış pazarlarda gelişmiş ülkelerle rekabet edebilirliği
gün geçtikçe zorlaştırmaktadır.
Sağlıklı, kaliteli ve sürekli hammadde temini süt
sanayinin en büyük sorunlarından biridir. En
temel sorunlarımızdan birisi sektörümüzün
üretimini, rekabet gücünü arttıracak kaliteli,
sürekli, bol, rekabetçi fiyatlarla standart
hammaddeye erişebilmektir .
İşletmelerin (çiftlik) büyük oranda küçük ölçekli ve
dağınık olmaları (Ülkemizde süt sığırcılığı
işletmelerinin %76’sı 10 başın altındadır), teknoloji
kullanımını, yeterli veterinerlik ve eğitim
hizmetlerinin ulaştırılmasını dolayısıyla hijyenik ve
kaliteli hammadde üretimini zorlaştırmakta ve
denetimi ise neredeyse imkansız kılmaktadır.
• Gelişmiş
ülkelerde
birim
maliyet
düşerken,
bizde
küçük
işletmeler
nedeniyle,
teknoloji
kullanılamamakta, hayvanların doğum ve
yetiştirilme
koşulları
kontrol
edilememekte,
verimsizlik
ve
yüksek
maliyetler ortaya çıkmaktadır.
• Mevcut yapısal normlar üreticinin karlılığını
düşürürken tüketicinin uygun fiyatlı ve kaliteli
süt ve süt ürünleri tüketebilmesini de
engellemektedir.
SÜT ve SÜT ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜNDE
YAŞANAN SIKINTILARA ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
TÜRKİYE’DE SEKTÖRÜN SORUNLARINI ÇÖZMEYE YÖNELİK
• Uzun vadeyi içine alan, sürdürülebilir bir hayvancılık
politikası geliştirilmeli ve kararlılıkla uygulanmalıdır.
• Süt üretiminin kalitesinde ve miktarında yaşanan
dalgalanmalar ve istikrarsızlık önlenmelidir.
• Kayıt ve kontrol dışı üretim ve satış ile bunların yol
açtığı haksız rekabet koşulları ortadan kaldırılmalıdır.
• Çiğ süt toplama & lojistik hizmetleri ile analiz
yapacak
özel
laboratuvar
yatırımları
desteklenmelidir.
• Çiftlik, kullanılan yem,aşı,ilaç, toprağın kalitesi vb.
denetlenmelidir.
• Açıkta süt satışını önlemeye yönelik kampanyalar
tertip edilmelidir.
TEŞEKKÜR EDERİM
Zeki Ilgaz
SETBİR Yönetim Kurulu Başkanı