Kitup Projesi Kapsamında Yapılanlar

YENİLİKÇİ YÖNTEMLERLE KAYITLI İSTİHDAMIN TEŞVİKİ HİBE PROGRAMI
ÖZ İPLİK-İŞ SENDIKASI İLE MALATYA TİCARET VE SANAYİ ODASI
“SOSYAL DİYALOG VE EĞİTİM YOLUYLA KAYITLI İSTİHDAMIN
DESTEKLENMESİ” PROJESİ
Geleceğini
kayıt altına al !
Bu Döküman www.kayitliistihdam.com sitesinde bulunmaktadır.
2010
Bu proje, ÇSGB'nin program otoritesi olduğu, SGK tarafından uygulanmakta olan, Yenilikçi Yöntemlerle
Kayıtlı İstihdamın Teşviki Hibe Programı kapsamında Öz İplik-iş Sendikası ile Malatya Ticaret ve Sanayi
Odası tarafından ortaklaşa yürütülmekte olup Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti hükümeti tarafından
finanse edilmektedir.
Kayıt dışı
çalışma
Kayıt
dışı
çalışma
nedir?
nedir?
Kayıt dışı istihdam
1
Kayıt dışı çalışmak
ekonomik ve
sosyal güvenceden
yoksun çalışmak demektir.
2
Kayıt dışı istihdam
kayıt dışı ahlak dışı
Türkiye’de her iki kişiden biri
kayıt dışı çalışıyor...
Kayıt dışı istihdam
3
Sigorta Nedir?
Sigorta Nedir?
Sigorta, risklerin gerçekleşmesi sonucu doğabilecek zararları
gidermek için kullanılan mali araçtır.
İnsanların tüm varlık ve girişimleri risk (riziko) adı verilen
belirsizliklerin tehdidi altındadır. Sigorta, risklerin gerçekleşmesi
halinde doğan zararı karşılar, böylece geleceğin maddi açıdan
belirli hale gelmesini sağlar.
Sigortalı Olmak Sadece
Sağlık Hizmetlerinden
Yararlanmak Değildir!
Sigortalı olmak, işçinin
anayasal hakkıdır.
Bu hak işçinin
işe alınması ile başlar.
4
Kayıt dışı istihdam
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu'nun 4. Maddesine göre ;
“Bir hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından
çalıştırılanlar sigortalı sayılırlar”
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu'nun 7. Maddesine göre ;”
Sigortalılığın başlangıcı çalışmaya başlamaktır”
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu'nun 8. Maddesine göre ;
“İşveren sigortalı sayılan kişileri, işe başlangıç tarihinden
önce sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmek
zorundadır”
Kayıt dışı istihdam
5
Sigortalı
Sigortalıçalışmanın
çalışmanın
yararları
yararlarınelerdir?
nelerdir?
Çalışma hayatı türlü risklerle doludur.
Çalışırken iş kazası geçirebilir, meslek hastalığına tutulabilir, siz
ve aileniz hastalanabilir, işsiz kalabilirsiniz.
Yaşlanınca çalışamaz duruma düşebilir, ölümünüz halinde eşiniz
ve çocuklarınız geçimlerini sağlayamayabilir.
Kadınsanız siz veya erkekseniz eşinizin hamileliği de sizin
giderlerinizi arttıran risklerdir.
İşte sosyal sigorta sizi ve ailenizi tüm bu zor durumlara karşı
koruyan ve sizi bu gibi zor durumlarda destekleyen bir sistemler
bütünüdür.
Sigortalı olduğunuz takdirde siz ve aileniz hayatın çeşitli risklerine
karşı korunursunuz.
6
Kayıt dışı istihdam
Sigortalı olarak çalışmak,
hayatın çeşitli risklerine
maruz kalmanız durumunda
size uzatılacak
sıcak bir yardım elini
garanti eder.
Kayıt dışı istihdam
7
8
Kayıt dışı istihdam
İş Kazası Nedir?
İş Kazası Nedir?
Sosyal Sigortalar Kanunu hükümlerine göre;
a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla,
sigortalının işveren tarafından görevle başka bir yere
gönderilmesi yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen
zamanlarda,
c) Emziren kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan
zamanlarda,
d) Sigortalıların işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere
toplu olarak götürülüp getirilmeleri sırasında,
meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedence
veya ruhça arızaya uğratan olaya iş kazası denilmektedir.
İş Kazası
Mağduru
Olmamak İçin
Kayıtlı Ol...
Kayıt dışı istihdam
9
Meslek Hastalığı
Nedir?
Meslek
Hastalığı
Nedir?
Çalışanın yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir
sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici
veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük
halleridir.
Örneğin Silikozis hastalığı bir meslek hastalığıdır !
Kot taşlama, kotların beyazlatılması, eskitilmiş görünümü
verilmesi için, kumun, kuru hava kompresörleriyle kotların
yüzeyine tutularak aşındırılması işlemidir. Bu uygulama
sırasında solunan tozlar akciğerde silikozis hastalığına yol
açmaktadır.
Sık rastlanan bir meslek hastalığı olan silikozis, merdiven altı
kot taşlama atölyelerinde, döküm ve metal eşya işkolunda,
silikojen tozun solunum yolları korunma mekanizmasını
aşarak akciğere kadar ilerlemesi sonucu meydana gelir.
Akciğer kan ve lenf damarlarında çekilmeler ve şekil
bozukluklarının oluşmasına neden olan hastalığın tedavisi
yoktur ve ölümle sonuçlanmaktadır.
Meslek hastalıklarına karşı
güvence sahibi olmak için
sigortalı çalış!
10
Kayıt dışı istihdam
KOTL AR
BEYAZL AR
KEN
HAYATL AR
KARARIYO
R...
“Kentin basık, havasız bir atölyesinde ciğerime
dolan zehirle yaşamak için çalışırken
kaybettiniz beni..
Köylerimizden, kaybedecek hiçbir şeyi kalmayan
bedenlerimizle çıktık yola; öyle ışıklı, öyle güzel
caddelerden geçerek geldiğim yer, köyümün
benzeri
varoşlarda...
Değişim rüzgarıyla yelkenlerini doldurup engin
denizlere açılan, tekstil atölyelerinde,
tersanelerde,
maden ocaklarında, dökümhanelerde,
fabrikalarda
binlerce faili meçhul emeğin ardında kalan
servetleriyle
ihracat şampiyonu olan
(Kayıtdışı çalışan) işadamlarına,
politikacılara
ve yaşananlara susarak göz yuman
vatandaşlara soramadım:
Bizim yaşam nereye düşer?”*
Ethem ÖZGÜVEN’in Yönettiği
*Silikozis Belgeselinden alıntıdır
Kayıt dışı istihdam
11
Kayıtlı Çalışan İş Kazası veya Meslek Hastalığına
Maruz Kaldığında Hangi Haklardan Yararlanır?
·Sigortalı çalışana iş kazası sonucu
geçici iş göremezlik durumunda
günlük geçici iş göremezlik
ödeneği verilir.
·Sigortalı çalışana iş kazası veya
meslek hastalığı sonucu iş
göremez hale gelmesi durumunda
sürekli iş göremezlik geliri
bağlanır.
·İş kazası veya meslek hastalığı
sonucu ölen sigortalının hak
sahiplerine, gelir bağlanır.
·Gelir bağlanmış olan kız
çocuklarına evlenme ödeneği
verilir.
·İş kazası ve meslek hastalığı
sonucu ölen sigortalı için cenaze
ödeneği verilir.
12
Kayıt dışı istihdam
Sigortalı Çalışan veya
Yakınları
Hastalandığında
Hangi Haklardan
Yararlanırlar?
*Sağlık yardımı yapılır,
*Gerekli görüldüğünde tedavi için
protez araç ve gereçleri sağlanır,
*Geçici iş göremezlik halinde
günlük ödenek verilir,
*Gerekli hallerde muayene ve
tedavi için yurt içinde başka bir
yere gönderilir
*Yurt içinde tedavi sağlanamayan
hallerde gerekli şartlarla yurt
dışında tedavi olanaklarından
yararlanılır
*Eş ve çocuklara sağlık yardımı
yapılır (ilaç ve iyileştirme
araçları), protez araç ve gereçleri
sağlanır.
*Hastalıkları halinde, bakmakla
yükümlü olunan anne ve babaya
sağlık yardımı yapılır.
Kayıt dışı istihdam
13
Analık Sigortası Sigortalı Çalışana Hangi Hakları Sağlar?
·Sigortalı kadına ve sigortalı erkeğin sigortalı olmayan eşine;
gebelik, doğum ve emzirme yardımları yapılır.
·Parasal gebelik ve doğum yardımları sağlanır.
Sigortalı Çalışan Yaşlandığında Hangi Yardımlardan
Faydalanır?
Yaşlılık aylığı yani emekli maaşı bağlanır. Ayrıca sağlık
yardımlarından faydalanır.
14
Kayıt dışı istihdam
“Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz
ve doğumdan sonra
sekiz hafta olmak üzere
toplam onaltı haftalık süre için
çalıştırılmamaları esastır.”
Kayıt dışı istihdam
15
Malüllük Nedir?
Malullük, çalışma veya meslekten kazanma
gücünün kısmen veya tamamen kaybedilmesi
nedeniyle sürekli bir gelir kaybına uğramak
anlamına gelir. 5510 sayılı kanunun ilgili
maddesine göre malül sayılan sigortalılara
malüllük aylığı ödenir.
Sigortalı Çalışan Vefat Ettiğinde Yakınları
Hangi Yardımlardan Yararlanır?
Eşe, çocuklara, bakmakla yükümlü olunan
anne ve babaya aylık bağlanır veya toptan
ödeme yapılır.
Aylık alan kız çocuklarına evlenmeleri
durumunda evlenme ödeneği verilir.
Hak sahiplerine cenaze masrafı karşılığı verilir.
Bu Yardımları Kazanmanın Temel Şartı Nedir?
Bu yardımları kazanmanın en temel şartı sigortalı olarak çalışmak,
kayıtlı olmaktır.
16
Kayıt dışı istihdam
Sendika Nedir?
İşçilerin, çalışma yaşamına ilişkin sorunlarını çözmek, ortak
çıkarlarını ve haklarını korumak, geliştirmek için kurdukları sivil
toplum kuruluşudur.
Sendika, diline, dinine, rengine, siyasi görüşüne bakmaksızın
bütün işçileri kapsayan kitlesel bir yapıdır.
Sendika, çalışanların ortak hak ve çıkarlar uğruna birliğinin
ifadesidir.
Sendika Üyesi Olmak İçin
Önce Kayıtlı Çalışmak Gerekir!
Sendikalı Olmanın Yararları Nelerdir?
Sendika üyesi çalışanın çalışma süreleri Toplu İş Sözleşmesi ile
belirlenir.
Sendikalı olmayan çalışan, sosyal güvenlik haklarından mahrum
kalabilir.
Ekonomik ve Sosyal hakları aramanın en iyi ve güvenilir yollarından
biri sendikalı olmaktır.
Sendikalı olmak işyerinde çeşitli konularda söz sahibi olmak
demektir.
* İnsana yakışan çalışma süreleri için sendikalı ol!
* Sosyal haklara sahip olmak için sendikalı ol!
* İnsanca yaşanacak bir ücretle çalışmak için sendikalı ol!
Sendika Üyesi Olmak
İşten Çıkarma Gerekçesi Olarak Gösterilemez!
Kayıt dışı istihdam
17
Gözler Önünde Eriyen
Çocuk İşçileri
Yok Saymayın...
18
Kayıt dışı istihdam
BU
HAKSIZLIĞA
DUR
DİYEBİLMEK
İÇİN
ŞİKAYET
ETMEKTEN
KORKMAYIN!
Kayıt dışı istihdam
19
Sigortasız (Kayıtsız) Çalıştırıldığını Öğrenen İşçi
Ne Yapmalı?
Bölge Çalışma Müdürlüğü veya SGK İl Müdürlüklerine
başvurmalı veya SGK Başkanlığının kayıt dışı istihdam ile
mücadele kapsamında oluşturduğu ALO 170 iletişim
merkezlerini aramalı. Bu yollarla yapılan şikayet üzerine SGK
veya İş Müfettişleri tarafından işyerinde inceleme başlatılır.
Bu Tür Sorunlarla Karşılaşmamak İçin
Ne Yapılmalı? Mutlaka ve Mutlaka
Sigortalı (Kayıtlı) Çalışmalı!
20
Kayıt dışı istihdam
DİLEKÇE ÖRNEĞİ
………………………………Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne,
…………………........................…….adresinde bulunan
………………..................................……işyeri sicil
nolu………………........….......………... Şti'nde tekstil işçisi olarak
2 aydır çalışmaktayım. İşverenim tarafından Kurumunuza işe
başlama ve sigortalılık bildirimim yapılmadığından, ilgili işyerinde
çalıştığımın tespiti ve sigortalılığımın tescilini Kurumunuzdan talep
ederim.
Ad Soyad
Kayıt dışı istihdam
21
Kayıt Dışı Çalışan Kişi İşyerinde Çalıştığını Nasıl
Kanıtlayacak?
Bu durumda en önemli kanıt çalışma arkadaşlarıdır. Kayıt dışı
çalışan kişi iş arkadaşlarını tanık olarak gösterebilir. Ancak
işyerindeki diğer çalışanlar, tanıklık yapmayı kabul
etmeyebilirler. Bu nedenle çalışanlar işyerinde kendilerine
verilen her türlü belgeyi mutlaka saklamalıdırlar. Çalışılan süre
içinde verilen fazla mesai çizelgesi, nöbet kağıdı, maaş zarfı
gibi belgeler hukuki yollara başvurulduğunda kanıt niteliği
taşıyabilir.
Sigortalı ol,
geleceğini koru!
22
Kayıt dışı istihdam
►►
Kayıt dışı çalışma çünkü…
*Sigortalı işçinin kendisinin veya bakmakla
yükümlü olduğu kişilerin hastalık, doğum, iş
kazası, meslek hastalığı gibi hallede sağlık
harcamaları devlet tarafından karşılanır,
sigortasız işçi bu masrafları kendisi
karşılamak zorunda kalır.
*Sigortalı işçiye hastalık, doğum, iş kazası,
meslek hastalığı gibi hallede devlet
tarafından iş göremezlik ödeneği ödenir,
sigortasız işçiye ödenmez.
*Sigortalı işçi işverenin kusurundan kaynaklanan
iş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle işverenden
tazminat talep edebilir, sigortasız işçinin ise
tazminat talep etmeden önce işyerinde çalıştığını
kanıtlaması gerekir.
*Sigortalı işçi sakatlanıp çalışamaz duruma geldiğinde malullük aylığı
bağlanır, sigortasız işçi çalışamaz duruma geldiğinde ortada kalır.
*Sigortalı işçi yaşlandığında emekli aylığı bağlanır, sigortasız işçi
yaşlanıp çalışamaz duruma geldiğinde başkasına muhtaç duruma
düşer.
*Sigortalı işçi öldüğünde eş ve çocuklarına aylık bağlanır, sigortasız işçi
öldüğünde eş ve çocukları sahipsiz kalır.
*Sigortalı işçi işsiz kaldığında işsizlik aylığı bağlanır, sigortasız işçi işsiz
kaldığında parasız kalır.
*Sigortalı işçinin ücret, ihbar tazminatı, kıdem tazminatı, yıllık izin, hafta
tatili, ulusal bayram, genel tatil gibi işçilik hakları hukuki güvence
altındadır, sigortasız işçinin ise bu haklardan yararlanabilmek için önce
işyerinde çalıştığını ispatlaması gerekir.
*Sigortalı işçi sendikaya üye olarak işverenle toplu pazarlık yapabilir,
sigortasız işçi ise işçi olduğunu kanıtlayamadıkça sendikaya üye
olamaz. İşverenin verdiği ile yetinmek zorundadır.
Kayıt dışı istihdam
23
►►
Kayıt dışı çalıştırma çünkü…
İşyerindeki işçinin sigortasız çalıştığının tespiti halinde ;
*İşverene idari para cezası verilir,
*Ödenmeyen tüm sigorta primleri ve gecikme zamları ayrıca tahsil
edilir.
*Devlet tarafından işçiye yapılanan her türlü sağlık harcamaları ve
bağlanan iş göremezlik aylıkları da işverene ödettirilir.
*İşçi sigortasız çalışsa bile, işyerinde çalıştığının kanıtlanması halinde
her türlü işçilik haklarını işverenden talep edebilir.
*Kayıtsız çalıştırılan işçinin insanca yaşama hakkı elinden alındığı için
kul hakkı yenmiş olur.
24
Kayıt dışı istihdam
►►
Kayıt dışı istihdama tepki göster çünkü ;
*Kayıt dışı işçiye vergi ve sosyal güvenlik pirimi ödemeyen işveren,
maliyetleri en az %40 oranında aşağıya çekerek sizinle haksız rekabet
eder
*Kayıt dışı çalışan işçi sigorta pirimi ödemediği durumda, yeşil kart
alarak veya sigortalı eşinden dolayı sağlık karnesi alarak sağlık
yardımlarından yararlanır. Bu da, sosyal güvenlik sisteminin mali
dengelerini sarsarak uzun vadede sizin ödeyeceğiniz pirim oranlarının
artırılmasına neden olur.
*Kayıt dışı çalışmayı kabul eden işçilerin varlığı, sizin sigortalı iş bulma
olanaklarınızı daraltır.
*Kayıtsız çalıştırılan her işçi kendi çocuklarımızın işsiz kalması
demektir.
Kayıt dışı istihdam
25
ON MİLYON
İNSAN
SİGORTASIZ
ÇALIŞIYOR
26
Kayıt dışı istihdam
Kayıt dışı işçi çalıştıranları,
çocukları kullananları
şikayet edin.
Her Türlü İhbar ve Önerileriniz İçin;
170
ALO
Kayıtdışı İstihdam Hattı
Sosyal Güvenliğe
Kayıtlı mısınız ?
Priminiz Ödeniyor mu?
www.sgk.gov.tr
Kayıt dışı istihdam
27
www.kayitliistihdam.com
Öz İplik-İş Sendikası ile Malatya Ticaret ve Sanayi Odası
ortaklığında gerçekleştirilen Sosyal Diyalog ve Eğitim yoluyla
Kayılı istihdamın desteklenmesi projesi kapsamında
www.kayitliistihdam.com isimli bir Web sitesi oluşturulmuştur.
Bu web sitesi aracılığıyla şikâyetlerinizi ve ihbarlarınızı direk
olarak Sosyal Güvenlik Kurumuna iletebileceğiniz bir “şikayet
formu” bulunmaktadır. Bu formu doldurarak yapılan haksızlığa
dur diyebileceğiniz güçlü bir alt yapı oluşturduk.
Güvenceniz için şikâyetlerinizi bize iletebilirsiniz.
28
Kayıt dışı istihdam
ÖZ İPLİK-İŞ SENDIKASI İLE MALATYA TİCARET VE SANAYİ ODASI
“SOSYAL DİYALOG VE EĞİTİM YOLUYLA KAYITLI İSTİHDAMIN
DESTEKLENMESİ” PROJESİ
İLETİŞİM
Öz İplik-İş Sendikası Proje Merkez Ofisi
Adres: Anıttepe mah. Işık sok. No :28 06570 Maltepe/ANKARA
Tel :0 312 232 06 07
Faks :0 312 231 99 95
Web : www.oziplikis.org.tr
Proje Web sitesi: www.kayitliistihdam.com
E-mail :[email protected]
Öz İplik-İş Sendikası Malatya Yerel Ofisi
İstemiye Mah. Turgut Temelli Cad. Açıl İş Merkezi C Blok Kat: 2
MALATYA Tel: 0 422 324 67 88
Malatya Ticaret ve Sanayi Odası
Adres :İnönü caddesi PTT Yanı No :1
Tel : 0 422 323 74 78 – 323 74 94
Faks :0 422 323 77 76
E-mail : [email protected]
44100 MALATYA
Bu b
r
yalnızoşür, AB
d
hiçbir ca ÖZ İP esteği ile
LİK
şekil
de Av -İŞ Sen oluşturulm
d
rupa
Birliğ ikası ve M uştur. Bu
i'nin
görü alatya T yayının
şlerin
iç
ic
i yan aret ve S eriğinin
sıtma
a
s
makta nayi Oda orumlulu
ğ
sına
dır.
aittir u
ve