ayakkabı seçim klavuzu

AYAKKABI SEÇİM KILAVUZU
Amerika Birleşik Devletleri'nde 43,1 milyon kişi; çoğunlukla uygunsuz ayakkabı seçimine bağlı
ayak problemi yaşıyor. Büyük bir sağlık problemi oluşturan bu bu ayak problemlerinin maliyeti
yaklaşık olarak yıllık 3,5 milyar ABD doları tutmaktadır.
Herkes ayak ve ayak bileği yaralanmalarına karşı hassas olmakla birlikte; yaralanma riski;
ayak kıvrımına uyan ve ayağa uygun şekilde oturan ayakkabı seçimiyle azaltılabilir. Ayakkabı
seçerken bu basit kuralı akılda tutun: ayağınızın hiçbir bölümü ayakkabı içinde
zorlanmamalıdır.
Ayakkabı seçiminde tarz, moda; çoğunlukla ilk bakılan şey olmasına rağmen, en önemli nokta
ayakkabının kullanışlı olarak, yapısının ayağın konforunu sağlaması ve devam ettirmesidir. Bu
sağlanamadığı takdirde; bunyon, nasır, kallus, hamartom ve diğer ayak hasalıklarının nedeni
olur
AYAK GİYİMİNDE TAVSİYELER
Amerikan Ortopedik Cerrahları; insanların ayak problemi riskini azaltmak için bu basit
kuralları geliştirdi. Ayakkabı almak için bir mağazaya gittiğinizde bu kuralları uygulayın
•
Her iki ayak boyunu ölçün. Yaşalandıkça ayaklarınızın boyu büyür
•
Kadınlar asla 6 cm den yüksek ayakkabı giymemelidirler.
•
Yeni aldığınız ayakkabılarınızı günün sonuna kadar deneyin. Ayaklarınız gün içinde
doğal olarak ödemlenir ve büyür.
•
Ayakkabılarınızın topuğunuza en az parmaklarınıza oturduğu kadar oturduğundan
emin olun
•
Yeni ayakkabılarınızı büyük olan ayağınıza oturtun. Çoğu insanın bir ayağı diğerinden
daha büyüktür.
•
Ayakkabı alırken ayakkabınızı giyin ve tam olarak oturduğundan ve rahat olduğundan
emin olmak için biraz dolaşın
•
Ayakkabı boyutları marka ve modele göre değişir. Ayakkabı alırken marka ve
numarasına değil ayağınıza nasıl oturduğuna bakın
•
Ayakkabının içinde parmaklarınızın hepsi rahatça oynayabilmelidir.
•
Ayakkabılarınız darsa sakın almayın. “ Genişleme payı” diye birşey yoktur.
MORTON NÖROMA
Eğer bazen “sanki misket üstünde yürüyor gibi hissediyorum” diyorsanız ve eğer ayağınızın
altında geçmeyen sürekli bir ağrı vasa “Morton nöroma” olabilirsiniz
TANIM:
Nöroma sinir tümörünün başlangıcıdır. Morton aslında bir tümör olmamakla birlikte parmakları
innerve eden (parmaklara duyusunu veren) sinirin kalınlaşmasıdır. Ayak ön bölümünde
parmaklar arası bağlantının sağlandığı bağların altından tarak kemiklerinin arasından geçtiği
yerde oluşur. En sık 3. Ve 4. parmaklarda, genellikle irritasyon, travma ya da uzun süreli
basıya bağlı oluşur. Kadınlarda 8-10 kat daha sık görülür.
BELİRTİ VE BULGULAR
•
Gerçek bir tümör olmadığı için normalde şişilik gibi her hangi bir bulgu vermez
•
Ayakta parmaklara yayaılan yanıcı bir ağrı yapar. Ağrı; ayakkabı giymekle veya
aktiviteyle şiddetlenir
•
Parmaklarda uyuşukluk veya hissetmeme olabilir.
Koşuculara “push off”(yürümenin ya da koşmanın ayağı yerden kaldırma fazıdır) fazında ağrı
oluşur. Koşucu olmayanlarda ise yüksek topuklu ayakabı giyenlerde bu durum push off
pozisyonu yaptığı için semptomları arttırır. Dar , sıkışık ayakkabı giymek parmakları ve siniri
sıkıştırdığı için semptomları arttırır.
TANI VE TEDAVİ
Muayne esnasında klinisyen kemimle arasında klik sesi alır. Bu kısıma baskı uygullayarak
ağrıyı araştırır ve bu esnada stres kırığı, kallus gibiağrıya neden olabilecek diğerı tanılarıda
araştırır. Eklem ahareket açıklığı artrit için bakılır. Radyolojik görüntülemede yine stres kırığı
artrit sekellerini araştırmada kullanılır.
İlk basamak tedavi cerrahi olmayan ve basit modifikasyonlar içeren konservatif tedavidir.
•
Ayakkabı değişimi. Dar sıkı ayakkabı giymekten kaçınma, tersine geniş, topuğu yüksek
olmayan ve yumuşak tabanlı ayakkabıları tercih edilmesi. Böylece kemiklerin sıkışması
önlenmiş olur ve sinire iyleşmesi için zaman verilir.
•
Ortez kullanımı. Kişiye özel ayakkabı ve pad kullanılması genellikle irritasyonun
azalmasına, kemiklerin arasının açılmasına ve sinir üzerindeki basıncın tekrar
düzenlenmesine yardımcı olur.
•
Kortikosteroid enjeksyonu sinir etrafındaki ödemi ve inflamasyonu azaltır.
•
Özel bir karışımla saf alkol enjeksiyonları yapılmaktadır.
Çalışmalar gösteriyor ki, ayakkabı değişimi, kişiye özel ortez kullanımı , enjeksiyon ve bunların
kombinasyonu Morton nöromalı hastaların %80 nin şikayetini geçiriyor. Eğer konservatif
tedaviden fayda görmüyorsanız ortopedistiniz sizinle cerrahi tedaviyi konuşacaktır. Cerrahide
uygulana; sinirin küçük bir kısmının rezeksiyonu (çıkartılması) veya sinirin gevşetilmesini
içeren ve genellikle kısa bir iyleşme periyodu olan bir girişimdir.
PARMAK DEFORMİTELERİ/PENÇE PARMAK /ÇEKİÇ PARMAK
Yüksek topuklu ve ya dar ayakabı giyerek parmakların sıkışmasına neden olan insanlar sıklıkla
pençe parmak deformitesiyle başvurular. Bununla birlikte pençe parmak ayata kas zayıflığıyla
sonuçlanan diyabet veya alkolizm gibi sinir hasarına neden olan hastalıklarda da görülür.
Pençe parmağınızın olması demek; parmakların uç kısmının aşağı doğru dönmesi ve ağrılı
kallusların (nasırların) oluşmasıdır. Pençe parmak; tedavisiz gittikçe kötüleşen ve kalıcı
deformite bırakan bir hastalıktır.
SEMPTOMLAR (BELİRTİLER):
•
Parmaklar ayağa bağlı olduğu eklemden yukarı doğru kalkar
•
Parmağın uç kısımları ise tabana doğru iner
•
Bazen yukarı doğru kalkma hiç olmazsa parmak ayağın altına tamamen döner
•
Ayak altında veya parmak üst kısmında nasırlar gelişir.
DEĞERLENDİRME:
Eğer pençe parmağınız varsa, muayene için doktorunuzla görüşün. Parmaklarınızıda kas
zayıflığına bağlı olarak imbalans (dengesizlikler) oluşturup eğilmelere yol açabilecek nörolojik
hastalıkları ayırt etmek için bir kısım testler yapılması gerekebilir. Travma ve enflamasyon da
pençe parmak deformitesine neden olabilir.
TEDAVİ
Pençe parmak deformitesi genellikle başlangıçta yumuşak ve düzeltilebilirken ilerleyen
zamanlarda gittikçe sertleşir. Eğer pençe parmağın erken evresindeyseniz doktorunuz size
atel veya bandaj uygulayarak parmaklarınızı doğru pozisyonda tutabilir. Ek olarak:
•
Parmak desteği de olan yumuşak ayakkabılar giyin ve sert-yüksek topuklu
ayakkabılarınızdan kurtulun.
•
Parmaklarınız ve eklemlerinizi normal uygun pozisyona getirmek için ellerinizi kullanın
•
Parmaklarınızla yerdeki birşeyleri tutma ve buruşturma egzersizleri yapın
Eğer pençe parmağın ileri evrelerindeyseniz ve parmaklarınız belli bir pozisyonda fikse (sabit)
olmuşsa:
•
Özel padler ayağınızdaki ağırlığınızın dağılımını değiştirebilir
•
Özel yapım ayakkabılar kullanabilirsiniz
•
Ayakkabı tamircilerine deformiteyi modifiye edebilecek bir kısım ekletebilirsiniz
Eğer bu tedavilerin hiçbirinden fayda görmüyorsanız problemi düzeltmek için cerrahiye
ihtiyacınız olacaktır.
SIK GÖRÜLEN AYAK HASTALIKLARI
BUNYONLAR
Eğer bunyonunuz varsa bunun 1.parmağın eklem yerindeki ağrılı olabilen bir genişleme
olduğunu bilirsiniz. Eklem üzerindeki cilt ödemli ve hassas bir hale gelir. Bunyonlar aileden
kalıtsal olarak oluşabileceği gibi kalıtsal olmadan sadece kötü ayakkabı kullanımına bağlı da
oluşabilir. Tedavinin önemli noktalrından biri ayağın şekline uygun konforlu , ayağa tam
oturan ayakkabı giymektir. Bu çoğunlukla ağrıyı azaltır. Ciddi vakalarda bunyon alınabilir. İleri
vakalarda cerrahi; ağrıyı azaltmak ve görüntüyü düzeltmek için yapılır.
TOPUK AĞRISI
Sık görülür. Sık olarak travma olmadan yürürken olan ağrı olur. Özellikle sabah yataktan
kalkarken ağrı kötüleşir. Plantar fasyanın (Ayak tabanındaki gergin bant dokusu)
inflamasyonu genellikle en sık nedendir. Radyografide topuk dikeni de genellikle görülür.
Vakaların çoğu kendi kendine geçer. Topuk germe, ödemi azaltıcı medikal tedavi ve ayakkabı
modifikasyonu büyük ölçüde faydalı olur. Eğer ağrı devam ederse kortikosteroid enjeksyonu
ve yürüme atelleri kullanılır. Sadece çok ileri ve aşırı ağrılı hastarda cerrahi yapılır
MORTON NÖROMA
Morton nöromanın nedeni sinirin incinmesi-sıkışmasıdır. Bu sıkışma genellikle 3. ve4.
parmaklarda ağrıya neden olur. Gergin ayakkabılar kemikleri sıkıştırır. Sinir cevap olarak
fazladan nöral dokuları kalınlaştırır. Nöroma; parmaklara da yayılan ağrı ile sonuçlanır.
Tedavide rahat ayakkabı giyilmesi ve ödemi azaltmak amacıyla medikal tedavi uygulanır.
Ayakkabı tabanına konulacak bir pad çoğunlukla faydalı olur. Doktorunuz o bölgeye
kortikosteroid enjekte edebilir. Eğer fayda görmezseniz cerrahi olarak tedavi faydalıdır.
KALLUS VE NASIRLAR.
Nasır ve kallusların nedeni ayağa olan basıdır. Ayak kemiklerinin ayakkabıya veya birbirlerine
bası yapması sonucu oluşabilir. Genellikle 1. Ve 5. Parmakta oluşurlar. Kalluslar metatars
altlarında da sıktır. Yumuşak nasırlar parmaklar arasında oluşur.
Tedavi genellile ayakkabı modifikasyonuyla cilde gelen basının azaltılmasıdır. Padlar;
basıncın azaltılmasında faydalıdır fakat yerleştirilmesi dikkatli yapılmalıdır.
HAMMER TOE (ÇEKİÇ PARMAK)
Hammertoe; parmak defrormitelerinin önemli bir nedenidir. Hammertoe; parmaklarınızı orta
eklem bölgesinden eğen kalıcı deformitelerdir. Deformiteyle birlikte sıkı ayakkabı giyilmesi
genellikle parmağın üst ve uç noktlarında ağrı artışına neden olur. Ayakkabı değişimi veya pad
yardımcı olabilir. Eğer bu prosedürlererağmen ağrılarınız devam ediyorsa, belki de
hammertoe nin bulunduğu bölgenin çıkarılması gerekebilir.
PLANTAR SİĞİLLER
Plantar siğiller ayak tabanında olşur ve kalluslara benzerler. Bunlar infeksiyöz bir vürüsün
sonucudur. Bunlar vucudun diğer bölgesinde çıkan siğllerden farksızdır , fakat bunlar
içerdedir. Siğil, cildin üstüne büyüyemez, çünkü taban yük almaktadır. Yürüken ciddi ağrı
duyabilirsiniz ,bir yada daha fazla siğiliniz olabilir. Plantar siğiller tedavisi zor bir durumdur,
ancak üzerindeki kallusun salisilik asitle yumuşatılması ve enfekte bölgenin eksizyonuyla
başarılar bildirilmiştir. Diğer tedavi seçenekleri enjeksyon , krioterapi ve çok nadir olarak
cerrahidir.