Fransa`da kamu su politikası - Ministère de l`écologie et du

Fransa’da kamu
su politikası
tlar
e konu
v
r
e
l
e
g
l
ö
b
,
r
a
l
k
Kayna
Enerji ve iklim Sürdürülebilir gelişim
Risk önleme altyapılar, taşımacılık v
e de n
iz
Fransız tecrübesi uluslararası
girişimin hizmetinde
Gelecek
için
şimdi
MEkoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim
ve Bölgesel Planlama Bakanlığı
www.developpement-durable.gouv.fr
iÇiNDEKiLER
4
6
13
Su, XXIci asır için bir dünya
kozu
●● Bugünün ve yarının iddiası
●● Avrupa Birliği harekete geçiyor
Fransa’daki kamu su
politikası: yerinden
yönetim ve katılım
●●
●●
●●
●●
●●
●●
●●
Sürdürülebilir bir gelişime doğru
Hidrografik bölge, su politikasının köşeli taşı
Su ve arıtma hizmetlerinin kamusal sorumluluğu
Bütün aktörlerin katılımı, düzeneğin kilit taşı
Su suyu öder
Suyun aktörleri
Bilgiyi kavrama ve yayma kanalları: takip ve karara
yardım araçları
Fransız deneyimi
uluslararası girişimin
hizmetinde
●● Fransız deneyimi paylaşımda: vizyondan eyleme
●● Daha fazla bilgi için
FR ANSA’DA K A MU SU POLITIK A SI
Su, XXIci Yüzyıl için bir dünya kozu
Bugünün ve yarının iddiası
Su çifte bir iddiayı karşılamak zorunda olan
gelişmiş, yükselmekte, geçiş sürecinde
ve gelişmekte olan ülkelerin politikalarının
merkezindedir:
●● d ünya ölçeğinde gözlemlenen nüfus
artışının, büyümenin, ekonomik gelişmenin
ve şehirleşmenin sonuçları olan çevresel
kaynaklarını ve ekosistemlerin bozulmalarının
önünü almak;
●● içme suyuna ve arıtmaya evrensel bir erişim
imkânı sağlamak.
Sürdürülebilir gelişim zir vesi sırasında
(Johannesburg – 2002) uluslararası toplum bu
hükümleri, noksanlıklarını belirleyerek, önce­
likli hedefleri ve bunlara ulaşma araçlarını tespit
ederek ve aktörlerin rollerini aydınlatarak, su
kaynaklarının entegre ve etkili ulusal işletme
planlarının (GIRE) geliştirilmesi hedefi ile
tamamlamıştır. Aynı zamanda 2015 yılına kadar
temel bir arıtma hizmetine kalıcı bir şekilde
erişimi olmayan nüfusun yüzdesini yarıya
indirme hedefini de tespit etmiştir.
Çok iddialı olan bu hedefler, 2015 yılına kadar
1,6 milyar kişiye içme suyu ve 2,2 milyar kişiye
arıtma hizmeti götürülmesini içermektedir.
IRD/Marc-Antoine Pérouse de Monclos
Bu durum karşısında, uluslararası toplum
yıllardır harekete geçmiştir. 2000 yılındaki
Birleşmiş Milletler genel kurulu toplantısında
kararlaştırılmış olan binyılın sekiz gelişim hedef­
lerinden birisi şunları öngörmektedir:
●● ulusal politikalarda sürdürülebilir gelişim
esaslarını entegre etmek ve çevresel
kaynakların kaybolma eğiliminin tersine dön­
dürülmesini sağlamak;
●● 2015 yılına kadar kalıcı bir şekilde içme suyu
tedarikine ulaşamayan dünya nüfusu yüzde­
sini yarı yarıya azaltmak.
Denizkulağı gecekonduları: eğreti tuvaletler – Port Harcourt ( Nijerya)
Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim
ve Bölgesel Planlama Bakanlığı
Avrupa Birliği harekete
geçiyor
Avrupa Birliği iç ve dış politikaları sayesinde
kararlılıkla harekete geçmiştir.
İç politikaları:
●● 2000 yılında yayınlanan Avrupa Birliği çer­
çeve yönetmeliğinde yer alan prensiplere
dayanmakta;
●● üyeliğe aday olan ülkeler lehine;
●● A kdeniz ve güney-doğu Avrupa ülkeleri
lehine komşuluk politikalarıdır. Bu politika
2008 yılında Akdeniz Birliğinin oluşturulması
ile güçlendirilmiştir ;
●● dış politikaları:
ªªbirlik düzeyinde şimdiye kadar mevcut olan
mali kaynakların etkisini güçlendirmeyi
hedefleyen Avrupa inisiyatifi;
ªªsu için Avrupa kredisi, Afrika, Karayipler
ve Pasifik ülkeleri nüfuslarının lehine mali
yardımda bulunmaktır.
Parlement européen - 2007
Avrupa Birliği ve 27 Üye Devleti, yılda 1,4
milyar Euro ile su için dünyaya en çok yardım
sağlayanlardır.
Avrupa Parlamentosu
Dünyada suyun
durumu: kilit öğeler
●● 2
030 yılında: kişi başına su tüketiminde %40 artış.
●● K
işi başına yenilenebilir ve
kullanaılabilir tatlı su miktarı:
ªª1950: 17000 m3
ªª1995: 7500 m3
ªª2025: 5100 m3
MEEDDAT/Laurent Mignaux
●● Dünya nüfusu:
ªª1950: 2,5 milyar
ªª2000: 6 milyar
ªª2025: 8 milyar
●● Şehirler > 10 milyon kişi:
ªª1950:
3
ªª2000: 21
ªª2025: 50
Kaynak: insan nüfusu gelişimi dünya raporu
(PNUD) - 2006
Paris (75) Concorde meydanında süslü çeşme
5
FR ANSA’DA K A MU SU POLITIK A SI
Fransa’da kamu su politikası: yerinden
yönetim ve katılım
Sürdürülebilir bir gelişime
doğru
Fransız su politikasının temelinde üç yasa
bulunmaktadır. 1992 yasası, suyun kendi doğal
çerçevesinde, hidrografik havzasında, bütün
aktörlerin temsil edildiği havza komitelerinin
kurulmasıyla müşterek yönetimini teyid eder.
Bu yasa suyu Milletin ortak varlığı olarak kabul
eder. Su ekosistemlerinin ve ıslak bölgelerin
korunmasını, kaynakların eski haline getiril­
mesini ve tekrar canlandırılmasını, suyun eko­
nomik kullanımını ve sellere karşı korunmayı
sağlamayı amaçlayan, dengeli bir yönetim esası
getirmektedir.
30 Aralık 2006 tarihinde su ve su ortamları
hakkında yeni bir yasa kabul edilmiştir. Bu
kanun Fransa’yı Avrupa gereksinimlerini yerine
getirme ve böylece 2015 yılında suların ve
su ortamlarının iyi durumuna ulaşma imkânı
verecek araçlarla donatmaktadır. Her gerçek
kişi için kabul edilebilir ekonomik koşullarda
içme suyuna erişme hakkını başlatmakta ve
su ve arıtma kamu hizmetinin işleyişine daha
büyük bir şeffaflık getirmektedir. Bu yasa aynı
zamanda iklim değişiklikleri için gerekli olan
adaptasyonları da dikkate alan bir çerçeve
oluşturmaktadır.
Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim
ve Bölgesel Planlama Bakanlığı
MEEDDAT/Thierry Degen
Bu konudaki Fransız mevzuatının büyük bir
bölümü Avrupa yönetmeliklerinin, özellikle
2015 yılına kadar suların ve su ortamlarının
iyi bir durumda olmasını amaçlayan, su
hakkındaki çerçeve yönetmeliği uygulamasından
kaynaklanmaktadır.
Su omurgasızlarını avlayan beyaz çulluk (Himontopus himantopus) -Breuil-Magné (17)
Hidrografik bölge, su
politikasının köşeli taşı
Fransa’da 8 ve deniz aşırı topraklarda 5 hidro­
grafik bölgeden oluşmaktadır.
Bu bölgelerde, havza komitelerinin her birisi,
genel eğilimleri, hedefleri ve uygulanacak
hükümleri tespit eden, su düzenleme ve
yönetim direktör şemasını (SDAGE) benim­
ser. Su konusunda idari hükümler ve şehircilik
dokümanları SDAGE’de bulunan hükümlere
ters düşemez.
Su idareleri havzalarda su politikasının icra
organlarıdır. Her bölgede su yönetimini ekono­
mik gelişme ve çevreye saygı ile bağdaştırmak
için faaliyet gösterirler.
FRANSA SU HAVZALARI
L'Escaut, la Somme
et les cours d'eau côtiers
de la Manche et de la mer du Nord
La Sambre
La Meuse
La Seine et
les cours d'eau
côtiers normands
Le Rhin
La Loire et
les cours d'eau côtiers
vendéens et bretons
L'Adour, la Garonne,
la Dordogne, la Charente
et les cours d'eau côtiers
charentais et aquitains
Le Rhône
et les cours d'eau
côtiers méditerranéens
0
Guadeloupe
Martinique
Guyane
Fransa su bölgesi
Uluslararasι bölgenin ulusal kιsmι
100
Réunion
200
Km
Corse
Mayotte
Başlιca sular
Rhin
Su bölgesinin adι
Haziran 2004
Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı - Su ve Biyoçeşitlilik İdaresi
7
Devletin kamu kuruluşları olan su idareleri, havza
komitesinin görüşünü aldıktan sonra Hükümet
tarafından onaylanan bir müdahale programı
düzenlerler. Bu program su alımları ve kirletici
atıklar üzerindeki çevresel vergilerin oranlarını
belirler. Su idaresi tarafından tahsil edilen bu
vergiler, bölgesel karar vericiler, tesis sahipleri
ve su kalitesi denetim ağları tarafından karara
bağlanan su kaynaklarının ve su ortamlarının
rehabilitasyon çalışmalarını finanse etme imkânı
sağlar. Müdahale programı böylece direktör
şemasının uygulamaya koyulmasına katkıda
bulunur.
MEEDDAT/Laurent Mignaux
FR ANSA’DA K A MU SU POLITIK A SI
Sit alanları ve doğal anıtları koruma üzerine 1906 yasası çerçevesinde sit alanı ilan edilen Chambord şatosu parkı (41)
Daha kısıtlı hidrografik birimler olan alt havzalar
veya yer altı suları düzeyinde, bir su düzenleme
ve yönetim şeması (SAGE) su kaynaklarının
spesifik kalite, kullanım, değerlendirme ve
nicel koruma hedeflerini tespit edebilir. Yerel
bir girişim olan SAGE çeşitli su aktörlerinden
oluşan bir yerel su komisyonu (CLE) tarafından
düzenlenmiştir.
Bir yamaç havzası etüdü çerçevesinde kalite ve debi verilerini toplamak için Île-de-France (Paris Bölgesi) Diren « su »
servisleri ekibi tarafından alınan numuneler üzerinde kimyasal
analiz
MEEDDAT/Laurent Mignaux
MEEDDAT/Laurent Mignaux
Su idarelerinin 2007 – 2012 arasındaki 9 müda­
hale programı 11,6 milyarlık bir tutara tekabül
etmektedir. Bu programlar iki temel amaç üze­
rine hedeflenmiştir: su hakkında Avrupa çer­
çeve yönetmeliğini uygulamaya koymak ve
yönetmeliğin şehir atık sularına uygulanmasını
sağlamak.
Somme ırmağı ve kollarının hidrolik ağı merkezinde yer alan,
Amiens’de Saint-Pierre parkından görünüş (80)
Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim
ve Bölgesel Planlama Bakanlığı
Su ve arıtma hizmetlerinin
yerel kamusal sorumluluğu
Belediyelerin ve belediye guruplarının yerinden
yönetim yetkilerine saygı gösteren Devlet bu
hizmetlerin idare kurallarını ve ulaşılacak sıhhi
ve çevresel hedeflerini de tespit eder. Bu hiz­
metlerin verimini takip eder ve değerlendirir.
Kullanıcılara verilen suyun ve arıtılan ve ekosis­
temlere atılan kullanılmış suların kalite eşiklerini
belirler ve bunlara riayet edilmesini sağlar.
MEEDDAT/Laurent Mignaux
Fransız belediyeleri, vatandaşlara karşı ve
hukuki açıdan, içme suyu ve arıtma hizmetleri
yatırımlarından ve idaresinden sorumludurlar.
Bu görevi yerine getirmek için birleşebilirler.
Yerel düzey, belediyeler kullanıcı-tüketiciler ile
ilişki içinde oldukları için böyle bir sorumluluk
için uygun olan düzeydir.
Fransa’da 29.000 civarında su ser visi
bulunmaktadır: 12.300’ü içme suyu dağıtımı
için, 16.700’ü arıtma için. İçme suyu dağıtımı
çoğunlukla vekaleten yönetimle sağlanmaktadır:
içme suyu servislerinin %39’u 2007’de hizmet
götürülen kullanıcıların %72’sine tekabül etmek­
tedir). Kollektif arıtma da aynı şekilde giderek
daha fazla özel işletmecilere teslim edilmek­
tedir: arıtma servislerinin %24’ü yine 2007’de
kullanıcıların %55’ine tekabül etmektedir.
Yönetim şeklinin seçimi – doğrudan veya bir
kamu veya özel şirkete devredilerek – tamamen
kendilerine aittir. Bu seçim her zaman tersine
çevrilebilir. Belediyeler veya belediye gurupları
su ve arıtma hizmetlerinin performans kon­
trolü ve değerlendirmesi, aynı zamanda da bu
hizmetlerin organizasyonu ve yerine getirilme­
sine bağlı kararlarda taraf olan herkesin fiilen
katılımını sağlarlar.
MEEDDAT/Laurent Mignaux
Honfleur arıtma istasyonunda atık su arıtma tesisi (14)
Musluk suyu
9
FR ANSA’DA K A MU SU POLITIK A SI
Bütün aktörlerin katılımı,
düzeneğin kilit taşı
Fransız su politikası, belediyelerin ve belediye
guruplarının seçilenleri, su kullanıcıları, sanayi­
ciler, ziraatçiler ile çevre koruma ve tüketiciyi
koruma birliklerinden oluşan ilgili bütün aktör­
lerin işbirliği ve katılımlarına dayanır.
Ulusal su komitesi, seçilenler, kullanıcılar,
dernekler, havza komitesi başkanları ve
Devleti (164 asıl veya yedek üye) bir araya
getirir. Ulusal düzeyde kamu su politikasının
tanımlanmasından önceki yönlendirme müza­
kerelerinin yapıldığı makamı oluşturur.
Avrupa Birliği su çerçeve direktifine (DCE)
uygun olarak ve şeffaflık amacıyla, Fransa,
su düzenleme ve yönetim direktör şemaları
(SDAGE) hakkında vatandaşların düşüncesini
almak için, 2008 Mayıs ayından Ekim
ayına kadar Fransa içinde ve 2008 Aralık
ayından 2008 Haziran ayına kadar Deniz
Aşırı Vilayetlerde bir kamuoyu yoklaması
düzenlemiştir. 28 milyon anket formu
gönderilmiştir. 2005 yılında, su yönetimi konusunda ortaya konan başlıca sorunları belirlemek için ilk yoklama daha önce yapılmıştı.
Havza komiteleri, bölge, vilayet ve belediye
seçilenleri ile kullanıcı, dernek ve Devlet tem­
silcilerini ki bu sonuncusu azınlıktadır, bir araya
getirir. Bunlar havzalar düzeyinde su aktörleri
arasında müzakere ve işbirliğini sağlarlar.
MEEDDAT/Laurent Mignaux
Yamaç havzalarına göre tasarlanan bu yöne­
tim, su idareleri (yöneticileri havza komitesi ve
Devlet tarafından tayin edilir) bünyesinde ve
bir su düzenleme ve yönetim şeması (SAGE)
hazırlamak için, yerel yönetim seçilenleri,
kullanıcılar, dernekler ve Devleti bir araya geti­
ren yerel su komisyonlarında bulunur.
Renarde (91) vadisinde tahıl ekimi
Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim
ve Bölgesel Planlama Bakanlığı
Yerel düzeyde, nüfusu 10.000’den fazla olan
belediyelerde ve nüfusu 50.000’den fazla olan
belediye guruplarında, kullanıcı temsilcilerini bir
araya getiren yerel kamu hizmetleri danışma
komisyonu, belediye başkanının veya belediye­
ler arası birlik başkanının su ve arıtma hizmeti
fiyatı ve kalitesi hakkındaki yıllık raporunu ve
işletmeci tarafından sunulan faaliyet raporunu
inceler.
Su suyu öder
İçme suyu tedarikinin ve arıtmanın bir bedeli
vardır: suyu getirmek, arıtmak, dağıtmak ve
kalitesini garanti etmek gerekir. Su faturaları ile
kullanıcılar belediye ve belediye guruplarının
gerekli ekipman yatırımlarına ve işletmelerine
bağlı harcamalarının önemli bir kısmını üstlenir­
ler. 1950 – 1960’lı yıllarda, yatırımlara genelde
Devlet yardımcı olmuştur.
Su idarelerine gelince, mali tedbir ilkesi « kir­
leten - kullanan - öder » kuralıdır: « su alma »
ve « kirletme » vergileri alınan su ve atılan kirli
atık miktarları ile orantılıdır.
İdareler tarafından tahsil edilen bu vergiler, bele­
diyeler veya belediye guruplarına, sanayicilere
ve ziraatçilere çevre kirliliğine karşı mücadele
için ve su kaynaklarını ve su ortamlarını yönet­
mek için uygulamaya koymaya karar verdikleri
faaliyetlerin finansmanı için yerel karar verici­
lere, iş sahiplerine yardımlar şeklinde tekrar
dağıtılır.
Hidrografik havza ölçeğinde, havza valisi
Devletin su alanındaki çeşitli servislerinin faa­
liyetlerini koordine eder.
Bölgesel ölçekte (26 bölge), Ekoloji, Enerji,
Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama
Bakanlığının yerelleştirilmiş bir servisi olan
çevre, planlama ve konut bölge müdürlüğü
(DREAL), su politikası uygulamasının tutarlılığını
sağlar. Her hidrografik havzada, havza DREAL’i
havza valisine Devlet servislerinin faaliyetlerini
koordine etmekte yardım eder.
Vilayet ölçeğinde (100 vilayet), vilayet malzeme
ve tarım müdürlükleri (DDEA) su politikasını
yönetmelik ve teknik bakımdan uygulamaya
koyarlar. Su alım veya atık ruhsatlarının verilmesi
Devletin resmi yetkisindedir. Ruhsat talepleri
vilayet su polisi servislerince değerlendirilir.
Çeşitli yasa hükümleri belediyelerden veya bele­
diye guruplarından faturalarını ödemekte güçlük
çeken yoksul kişi ve ailelerin, su ve arıtma hiz­
metlerine ulaşmalarını sağlamalarını istemekte­
dir (suya ve arıtmaya fiili hak). Özel koşullarına
göre, belediyeler, yardımlaşma, adil tarifeler ve
dayanışma vergileri sayesinde, hizmet maliyet­
lerinin herkesçe müşterek olarak paylaşılması
için çözümler bulmaktadırlar.
Devlete gelince, bakanlık düzeyinde, Ekoloji,
Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel
Planlama Bakanlığı, belirli sektörler (içme suyu
ve sağlık, hidrolik enerji, gemi ulaşım yolları…)
için diğer yetkili bakanlıklar ile bağlantılı bir
şekilde müdahaleleri programlar. Koordinasyon,
Bakanlıklar arası su Misyonu tarafından
sağlanır.
Ulusal Su ve Su ortamları Dairesi (ONEMA)
genel kapsamlı etüd ve araştırmalar ile
değerlendirmelerden sorumludur. Devletin
merkezî ve yerelleştirilmiş servislerine ve su
idarelerine teknik destek verir.
MEEDDAT/Laurent Mignaux
Suyun aktörleri
Renarde (91) üzerinde çamaşırhane
Yerel ölçekte, 36.000 belediyenin başkanları
içme suyu ve arıtma servislerinden sorumlu
olup bu servislerin etkin ve şeffaf bir yönetimini
uygulamaya koyarlar. Sanayiciler ile ziraatçiler
diğer yerel karar verici kategorilerini, iş sahiple­
rini oluştururlar.
11
FR ANSA’DA K A MU SU POLITIK A SI
MEEDDAT/Laurent Mignaux
Diğer aktörler, bir uzmanlık ve bilgi birikimi
geliştirmiş olan su alanındaki diğer işletmeler,
tecrübeli profesyoneller arasında bilgi toplama,
paylaşım ve alışveriş yerleri olan araştırma
kuruluşları ve de su alanındaki düşünceleri
geliştiren derneklerdir (çevre koruma, tüketici­
leri koruma, balıkçı dernekleri).
Bilgiyi kavrama ve yayma
kanalları: takip ve karara
yardım araçları
Rhône nehrinin kolu olan « la Cèze » ırmağı üzerinde yer alan,
taşkınları önleyen ve suyun alçalmasını sağlayan Sénéchas
barajı (30)
Ulusal düzeyde, su hakkında bilgilendirme
sistemi, veri ağları (yağmurölçer, hidrometri,
piezometri, suların kalitesi…), veri bankaları
(Pluvio, Hydro, Ades…) ve veri işleme ve bilgi
yayma yazılımlarına dayanır. Bu sistem Ulusal
Su ve Su Ortamları Dairesi (ONEMA) tarafından
yönetilir.
Havzalar ölçeğinde, su hakkında bir veri direktör
şeması da mevcuttur.
« sel » riski yönetimi
Bölgenin sürdürülebilir düzenlemesi doğal
risklere özel bir dikkatle yaklaşımı zorunlu
kılmaktadır. 2002 yılında aşağıdaki servislerin kurulması ile bir organizasyon reformu
başlatılmıştır:
●● bir
merkezî teknik destek servisi: Merkezî
hidrometeoroloji ve sel tahmini destek servisi (Schapi);
●● havza koordinatörü valinin yetkisi altında
22 su taşkını tahmin servisi (SPC).
MEEDDAT/Laurent Mignaux
Bunların amaçları doğa olaylarının daha
iyi tahmin edilmesi ve daha iyi sürekli
bilgilendirmedir.
24 Ocak 2009 Cumartesi günü « Klaus » fırtınasından önce meydana gelen
şiddetli yağışlar sonucunda Biscarosse gölü kıyısında sualtında kalan otopark (40)
2003 yılında oylanarak kabul edilen « riskler
» yasası taşkınların önlenmesi için önemli
ilerlemelere imkan vermiştir:
●● bilgilendirmek,
önlemek, risk bilincini
geliştirmek;
●● yeni önlem araçları geliştirmek;
●● yerel idarelerin çalışmalarını kolaylaştırmak;
●● taşkına uğrayabilecek bölgelerin zafiyetini
azaltmak ve hasarları onarmak.
Temmuz 2006’dan beri, medya nezdinde
dikkat haritalarının yayınlanması bu bilgilerin
anlaşılmasına imkan sağlamıştır.
Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim
ve Bölgesel Planlama Bakanlığı
Fransız deneyimi uluslararası etkinliğin
hizmetinde
Fransa, diğer ülkelere karşı uluslararası
etkinlik konusunda, su kaynaklarının entegre
yönetiminde olduğu kadar suya ve arıtmaya
erişimde de, Fransa’daki çeşitli aktörlerinin
sahip oldukları uzmanlığa dayanan uzun bir
deneyime sahiptir.
Gelişmekte olan ülkelerle ilgili olarak, Fransa,
öncelikle Afrika’da, su sektöründeki yardımlarını
iki katına çıkartmayı kendisine hedef olarak
belirlemiştir. Halen çift taraflı yardım olarak yılda
268 milyon Euro ve çok taraflı yardım olarak
yılda 100 milyon Euro tahsis etmektedir. Bu
­taahhüt, BM tarafından önerilen hedef olan,
gayri safi milli hasılasının %0,5’i ve 2012’de
%0,7’si oranında bir yardım çabasına ulaşma
hedefi kapsamında bulunmaktadır.
katılımlarını sağlamayı ve böylece yerel iş
sahipliğini güçlendirmeyi;
●● seferber edilebilir kaynaklar üzerinde bir
kaldıraç etkisi yapabilecek finansman
araçlarını çeşitlendirmeyi ;
●● çoklu partnerlikleri geliştirmeyi (Devlet, yerel
idareler, hükümet dışı organizasyonlar, sivil
toplum kuruluşları, özel işleticiler) hedefleyen
eylemler eşliğinde yapılır.
Altyapıların finansmanı özellikle:
●● ulusal su politikalarını belirlemek için hükü­
metleri desteklemeyi;
●● yamaç havzaları seviyesinde su kaynağının
işbirliği yaparak ve sürdürülebilir yönetimini
organize etmeyi;
●● uluslararası erişim ve iyi yönetim prensiple­
rini desteklemeyi;
●● yerel aktörlerin ve özellikle de yerel idarele­
rin, içme suyu ve arıtma sorumlusu olarak
IRD/Marie-Noëlle Favier
Halen yürütülmekte olan yardımının ikiye
katlanması öncelikle:
●● içme suyuna erişim çabasını muhafaza ede­
rek, suların arıtılmasına;
●● kırsal, yarı kentsel ve kentsel ortamdaki
yoksul nüfusun su ve arıtma hizmetlerine
erişimine;
●● su kaynaklarının, özellikle kalitesi, ekono­
misi ve getirilerinin adil bir şekilde paylaşımı
için, entegre ve etkin yönetimine tahsis
edilmiştir.
Shibam et Thula arasında kervanların uğrak yeri Habada şehri
kalkerli kayalardan oluşmuştur. Şehir kapısından, şehir sakinlerinin su ihtiyacını karşıladığı su deposu vazifesi gören büyük
sarnıca gelinir (Yemen)
13
FR ANSA’DA K A MU SU POLITIK A SI
Fransız deneyimi
paylaşımda: vizyondan
eyleme
IRD/Jean-Luc Maeght
Finansmanın ikiye katlanması çabaları ile aynı
anda, çift taraflı ve çok taraflı Fransız yardımının
etkinliği, yardımın uyumlulaştırılması ve aynı
düzeye getirilmesi hakkında Mart 2005 Paris
deklarasyonu mantığında iyileştirilmiştir:
●● Fransa kendisine, gelişme için binyıl hedef­
lerine göre, tek taraflı yardımı aracılığı ile,
2015 yılına kadar Afrika’da dokuz milyon
kişinin suya ve arıtmaya erişimlerine
katkıda bulunma gibi spesifik hedefler tayin
etmiştir;
●● b ölgesel düzeyde, Afrika’ya ve Akdeniz
havzasına öncelik tanıyarak, gelişme için
binyıl hedeflerine doğru ilerlemelerin global
gözlem mekanizması için çalışmaktadır;
●● ihtiyaçların aciliyetini ve yararlanan her ülke­
nin su yönetimi ve politikası bakımından
olgunluğunu dikkate alarak coğrafi ve
sektörel düzeyde daha büyük bir seçicilik
getirmektedir.
Tayland’da pirinç ekimi
Fransız aktörlerinin bütün kategorileri uluslararası
düzeyde eylemler geliştirmektedirler. Her biri,
kendi yetenek alanında, su sektöründe Fransız
deneyiminin yayılmasını desteklemeye katkıda
bulunmaktadır.
IRD/Daina Rechner
●● D
evlet: Dış İşleri ve Avrupa İşleri Bakanlığı
Fransız Devletinin uluslararası eylemini
teşvik etmektedir; bu bakımdan, Fransız
kamu yardımının stratejik koordinasyonunu
sağlamaktadır. Ekonomi, Sanayi ve Çalışma
Bakanlığı bu alanda Devlet bünyesinde
başlıca sermaye sahibidir. Ekoloji, Enerji,
Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama
IRD/Hubert de Foresta
Tikare köyü çeşmesi ( Burkina faso)
Sumatra’da (Endonezya) pirinç tarlaları
Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim
ve Bölgesel Planlama Bakanlığı
●● B
elediyeler ve belediye gurupları: su ve
arıtma kamu hizmetlerinin organizasyo­
nundaki rollerinden başka, belediyeler ve
belediye gurupları uzun zamandan beri bu
sektördeki yabancı kamu kuruluşları ile genel
bütçeleri üzerinde uluslararası yerelleştirilmiş
işbirliği faaliyetlerine girişmişlerdir ; 9
Şubat 2005 yasasının neşri ile bu konuda
rahatlamışlardır.
Uluslararası
işbirliğinin
hizmetinde öncü bir
yasa: 9 Şubat 2005
yasası
Bu yasa belediyelere yabancı yerel idareler
ve bunların guruplaşmalarıyla, içme suyu
ve arıtma hizmeti bütçelerine tahsis edilen
kaynakların %1’i ile sınırlı kalmak kaydıyla,
işbirliği, acil yardım ve uluslararası dayanışma
faaliyetlerinde bulunma imkanı vermektedir.
Aynı şekilde su idarelerine de, Fransa’nın
uluslararası taahhütlerine riayet ederek,
kaynaklarının %1’i ile sınırlı kalmak kaydıyla,
uluslararası işbirliği faaliyetlerinde bulunma
imkanı vermektedir. Fransız yerel idarelerinin,
gelişmekte olan ülkeler başta olmak üzere,
yabancı yerel idarelere katkıları, özellikle içme
suyu ve arıtma hizmetlerinin iyi organizasyonuna ve iyi yönetimine desteği içermektedir.
Bu tür işbirliği ile hükümet işbirliği arasında en
büyük tamamlayıcılık aranmaktadır.
Madagascar’da tarım
●● H
avza organizasyonları: su idareleri kendi
uzmanlık alanlarında ve kendi öz kaynakları
ile, özellikle 9 Şubat 2005 yasa uygulaması
gereğince, yerelleştirilmiş uluslararası
işbirliği faaliyetlerini yürütmektedirler. Bu
tür faaliyetlere girişen kendi havzalarının
yerel karar vericilerine mali yardımlarda
bulunabilmektedirler.
●● Işletmeler: su alanında faaliyette bulunan
Fransız işletmeleri – küçük ve orta ölçekli
işletmeler ve büyük guruplar – kendilerini
uluslararası alanda şöhretli kılan bir uzmanlık
ve ihtisas geliştirmişlerdir. Büyüklük, organi­
zasyon ve uzmanlık olarak farklıdırlar, ancak
hepsi kaliteli hizmet ve ürün sunma taahhüt­
leri ile kendilerini göstermişlerdir.
●● H
ükümet dışı organizasyonlar çevre
geliştirme ve koruma, acil durumda müda­
hale veya tüketici koruma gibi çeşitli alan­
larda faaliyet gösterirler. Yenilikçi ve yapıcı
fikirleri sayesinde tartışmayı zenginleştirirler
ve projeleri sahada uygulamaya koyarlar.
Böylece, güneyde olduğu gibi kuzeyde de,
toplumlarla kurumlar arasında gerekli bir bağ
oluştururlar.
IRD/Marie-Noëlle Favier
●● F
ransız gelişim ajansı (AFD) gelişmeye
Fransız kamu yardımı düzeneğinin başlıca
etken operatörüdür. Kamu veya özel
geliştirme projelerinin finansmanına süb­
vansiyonlarla veya imtiyazlı koşullarda kredi­
lerle ve teknik yardım ve eğitim garantilerinin
oluşturulmasıyla katkıda bulunmaktadır.
IRD/Michel Grouzis
Bakanlığı, deneyimine dayanarak, bu alanda
kurumsal uzmanlığını ortaya koymaktadır.
Devlet Avrupa mevzuatının düzenlenmesine
katılmaktadır.
Suya zor erişim (Sahel)
15
FR ANSA’DA K A MU SU POLITIK A SI
●● B
ilimsel ve teknik ve araştırma organizas­
yonları: Fransa’da uzun zamandan beri,
suyun çeşitli kullanımlarına ve yönlerine teka­
bül eden bu tür birçok organizasyon vardır.
Şu anda, bu yapılar, özellikle standartlaşma
ve eğitim alanında, ulusal, Avrupa ve
uluslararası düzeyde kendini kabul ettirmiş
aktif bir rol oynamaktadırlar.
« Suyu daha iyi
yönetmek için
yeteneklerin
geliştirilmesi »:
Fransız örneği
Su alanında uluslararası düzeyde müdahil
Fransız aktörleri toplu bir girişim oluştur­
muşlardır: su alanında uluslararası büyük
etkinliklere, özellikle dünya su forumlarına
yararlı katkılarda bulunmakla görevli su için
Fransız partnerliği.
IRD/Alain Laraque
1978’den beri, Uluslararası Su Dairesi (OIEau)
Limoges’daki merkezinde – ulusal su meslekleri
eğitim merkezi – CNFME – su sektöründeki
Fransız teknisyenlerini ve kadrolu personeli
eğitmektedir. (www.oieau.org ).
Bu deneyiminden güç alan OIEau, özellikle
Fransız merkezine benzer eğitim merkezlerinin kurulması için, yabancı ülkelerde
eğitim mühendisliğinde destek vermektedir: Polonya’da Gdansk su Vakfı, Meksika
içme suyu ve arıtma eğitim merkezi, Suudi
Arabistanda’da Riyad ve Güney Afrika, Kenya
veya Nijerya, vb... çeşitli ülkelerde Eğitim
Merkezi.
Yabancı ülkelerdeki çeşitli eğitim aktörleri
arasındaki alışverişleri ve bağları güçlendirmek ve
su sektörü alt yapılarının işletilmesi için eğitimin
önemi hakkında bilinçlenmeyi pekiştirmek için,
OIEau Kasım 2008’de uluslararası eğitim merkezleri ağının oluşturulmasına öncülük etmiştir
(www.inwtc.org).
Rio Curaray (Ekvator Amazonu)
Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim
ve Bölgesel Planlama Bakanlığı
Fransız havzaları
ile yabancı havzalar
arasındaki kardeşlik
ve işbirliği örnekleri
Ayrıca, uluslararası eylemlerin karşılıklı
kılınması çerçevesinde, Fransız su idareleri
Fas havza idareleri ile birlikte düzenli olarak
teknik kurslar düzenlemektedirler.
Çiçek açmış nilüfer (Nymphéa sp.)
IRD/Marc Bournof
rneğin Fas ile, İdare 2005 yılında Souss
Ö
Massa ve Tensift su havzası idareleri ile bir
kardeşlik ve işbirliği anlaşması imzalamıştır.
Bu anlaşma sayesinde bir işbirliği dinamiği
ortaya çıkmış ve:
ªªözellikle su hakkında veriler, planlama ve
vergiler alanlarında uzman değişimleri
şeklinde kurumsal bir işbirliği ;
ªªsuya veya arıtmaya ilişkin ve RhoneAkdeniz ve Korsika havzaları yerel
idarelerinin Su idaresince tamamlanan bir finansmanda bulunabilecekleri
projelerin Fas idarelerince belirlenmesi
şeklinde kendini göstermektedir.
MEEDDAT/Olivier Brosseau
Rhone-Akdeniz ve Korsika Su İdaresi bazı
yabancı ülke ve kuruluşlar ile kardeşlik ve
işbirliği anlaşmaları imzalamıştır.
Ekinleri sulamak için su alma (Dierma bölgesi, Burkina Faso)
Daha fazla bilgi için:
●●
●●
●●
●●
●●
www.developpement-durable.gouv.fr
www.partenariat-français-eau.fr
www.eaufrance.fr
www.onema.fr
www.lesagencesdeleau.fr
17
Redaksiyon: Philippe Guettier – Grafik tasarım ve yapım: Aïna Collin
Kapak fotoğrafları hakları: IRD/Marie-Noëlle Favier, Alain Laraque, Jean-Luc Maeght, Daina Rechner;
MEEDDAT/Olivier Brosseau, Thierry Degen, Laurent Mignaux
içindekiler sayfası fotoğrafları hakları yukarıdan aşağı: IRD/Daina Rechner,
MEEDDAT/Laurent Mignaux, IRD/Daina Rechner
Kalıcı olarak işletilen ormanlardan elde edilen geri dönüşümlü kağıt üzerine
MEEDDAT/SG/SPSSI/ATL2 tarafından basılmıştır
Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı
Mart 2009
tlar
e konu
Kaynaklar, bölgeler v
Enerji ve iklim Sürdürülebilir gelişim
Risk önleme altyapılar, taşımacılık v
e de n
iz
Gelecek
için
şimdi
Ministère de l’Écologie, de l’Énergie, du Développement
durable et de l’Aménagement du territoire
Direction générale de l’Aménagement,
du Logement et de la Nature
Direction de l’Eau et de la Biodiversité
Arche Sud
92 055 La Défense cedex
Tél.: 33 (0)1 40 81 21 22
www.developpement-durable.gouv.fr