Özelleştirmenin-30 Yili - TC Başbakanlık Özelleştirme İdaresi

Transkript

TÜRKİYE’DE
ÖZELLEŞTİRMENİN
YILI
TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA
ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARI VE
ÖZELLEŞTİRME FONU’NUN
KAYNAK VE KULLANIMLARI
Derleyen:
Mustafa Necati DOĞAN
Finansman ve Fon Yönetimi Daire Başkanı
Ankara, 2016
TEŞEKKÜR
Bu çalışma ağırlıklı olarak Özelleştirme İdaresi Başkanlığı verileri
kullanılarak hazırlanmış olup, katkılarından dolayı başta Başkan
ve Başkan Yardımcıları olmak üzere, Özelleştirme Sonrası Takip
İşleri Grup Başkanlığı, Proje Değerlendirme ve Hazırlık, Strateji
Geliştirme, İdari ve Mali İşler, Basın ve Halkla İlişkiler, İstihdam
ve Sosyal Hizmetler, Finansman ve Fon Yönetimi Daire Başkanları
ve personeli ile diğer Özelleştirme İdaresi Başkanlığı çalışanlarına
teşekkür ederim.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ..................................................................................................................................................5
I. ÖZELLEŞTİRMENİN TANIMI VE AMAÇLARI.....................................................................7
1. ÖZELLEŞTİRMENİN TANIMI...........................................................................................7
2. ÖZELLEŞTİRMENİN AMAÇLARI....................................................................................8
II. DÜNYADA ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARI.................................................................9
III. TÜRKİYE’DE ÖZELLEŞTİRME KAVRAMININ GELİŞİMİ............................................13
1. ÖZELLEŞTİRMENİN YASAL ÇERÇEVESİ...................................................................14
2. ÖZELLEŞTİRME İLE İLGİLİ KURUM VE KURULUŞLAR.......................................15
A. Özelleştirme Yüksek Kurulu ........................................................................................15
B .Özelleştirme İdaresi Başkanlığı....................................................................................16
3. ÖZELLEŞTİRME SÜRECİ..................................................................................................17
A. Kapsam ve Programa Alma ........................................................................................17
B. Danışman Seçimi............................................................................................................17
C.Değer Tespit Komisyonu................................................................................................17
D. Değer Tespit Yöntemleri................................................................................................18
E. İhale Komisyonu.............................................................................................................18
4. ÖZELLEŞTİRME YÖNTEMLERİ.....................................................................................19
A. Satış...................................................................................................................................19
B.Kiralama............................................................................................................................19
C.İşletme hakkının verilmesi............................................................................................20
D.Mülkiyetin gayrı ayni hakların tesisi............................................................................20
E.Gelir Ortaklığı modeli ve işin gereğine uygun sair hukuki tasarruflar...................20
5. İHALE YÖNTEMLERİ........................................................................................................20
A. Kapalı teklif usulü: ........................................................................................................20
B. Pazarlık usulü: ................................................................................................................21
C. Açık Artırma usulü: ......................................................................................................21
D. Belirli istekliler arasında ihale usulü:..........................................................................21
6. STRATEJİK KURULUŞLAR VE İMTİYAZLI HİSSE....................................................22
IV. TÜRKİYE’DE ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARI..........................................................23
1.Özelleştirme Satış Gelirleri................................................................................23
2. ÖZELLEŞTİRİLEN KURUM, KURULUŞ, VARLIKLAR VE
BEDELLİ DEVİR SAYILARI...............................................................................24
3
A.İdarece gerçekleştirilen özelleştirme uygulama sayıları...................................................24
B. Kamu kurumlarına yapılan bedelli devirler......................................................................25
C. İdarece verilen yetki çerçevesinde kapsam ve programdaki kurum ve kuruluşlar
tarafından yapılan ihaleler ile gerçekleştirilen özelleştirmeler......................................25
3. ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARININ YÖNTEMLER İTİBARIYLA DAĞILIMI.. 26
V. ÖZELLEŞTİRME FONU KAYNAKLARI VE KULLANIMLARI ......................................27
1. ÖZELLEŞTİRME FONU KAYNAKLARI.........................................................................27
2. ÖZELLEŞTİRME FONU KULLANIMLARI....................................................................32
A. Hazine’ye aktarımlar......................................................................................................33
B. İlgili kuruluşlara aktarımlar..........................................................................................34
C. Kapsam ve programdaki kuruluşlara sermaye aktarımları.....................................35
D.Kapsam ve programdaki kuruluşlara borç olarak finansman sağlanması.............36
E. Borç geri ödemeleri........................................................................................................36
F. Özelleştirme uygulamaları için yapılan giderleri.......................................................37
3. 1986-2015 YILLARI HÜKÜMET DÖNEMLERİ İTİBARIYLA
ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARI...................................................................................39
VI. YÜRÜTÜLMEKTE OLAN ÖZELLEŞTİRME FAALİYETLERİ.......................................41
1. PORTFÖYDE BULUNAN BAŞLICA ŞİRKET VE KURULUŞLAR............................41
2. 2016 YILI ÖZELLEŞTİRME FAALİYETLERİ.................................................................42
VII. ÖZELLEŞTİRİLEN KURULUŞLARDA ÜRETİM, KAR/ZARAR, İSTİHDAM VE
YATIRIMLAR ÜZERİNE YAPILAN ÇALIŞMALAR................................................................45
VIII.ÖZELLEŞTİRME VE YABANCI SERMAYE......................................................................47
IX.ÖZELLEŞTİRMENİN SOSYAL BOYUTU.............................................................................53
1. ÖZELLEŞTİRME VE İSTİHDAMA YANSIMALARI....................................................53
2. ÖZELLEŞTİRME SOSYAL DESTEK PROJELERİ .........................................................54
SONUÇ...............................................................................................................................................55
EKLER.................................................................................................................................................59
ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARI...................................................................................59
1. BLOK HİSSE SATIŞI UYGULAMALARI..................................................................60
2. İŞLETME VE TESİS SATIŞ/DEVİR UYGULAMALARI......................................67
3. HALKA ARZ UYGULAMALARI...............................................................................74
4. BORSADA HİSSE SENEDİ SATIŞI UYGULAMALARI........................................75
5. TAŞINMAZ VE DİĞER VARLIK SATIŞ/DEVİR UYGULAMALARI.................76
6. KAMU KURUMLARINABEDELLİ DEVİR UYGULAMALARI.........................78
4
ÖNSÖZ
2016 Yılı ile birlikte, özelleştirme olgusunun ülkemiz gündemine
girişinin 30 yılını geride bırakmış bulunmaktayız. Özelleştirmenin,
ekonomik etkilerinin yanı sıra, sosyal, siyasi, mali ve hukuki alanlarda da
ciddi yansımalarının bulunması, bu kadar uzun süreye rağmen ükemiz
gündemindeki ağırlığını halen korumasını sağlamaktadır. Bu özelliği
dolayısıyla özelleştirme çok yönlü bir iktisadi politika aracı olarak
görülmektedir. Bu yönden özelleştirme, toplumun büyük bir kesimini
doğrudan ya da dolaylı olarak yakından ilgilendirmekte ve çeşitli
ortamlarda tartışılmaya devam etmektedir.
Ülkemizdeki özelleştirme sürecine kısaca bir göz attığımızda,
başlangıçta yarım kalmış tesisler ile küçük ve orta büyüklükteki
işletmelerin özelleştirilmesiyle başlayan ve yavaş seyreden uygulamaların,
2003 yılından itibaren ivme kazandığı görülmektedir. Özellikle Türk
Telekom, Tüpraş Rafinerileri, Araç Muayene İstasyonları, Tekel ve Sümer
Holding’e ait işletmelerin, Erdemir Demir Çelik, Petkim Petrokimya,
elektrik dağıtım ve üretim santralleri gibi büyük ölçekli, bir çok kesime
doğrudan mal ve hizmet sunan, ya da imtiyaz hakkı barındıran kurum
ve kuruluşların özelleştirilmiş olması bu alanda çok ciddi bir mesafe kat
edildiğini ortaya koymaktadır. Özelleştirmenin bundan böyle ağırlıklı
olarak imtiyaz hakları devri ile Kamu-Özel İşbirliği yöntemlerine
yoğunlaşması beklenmektedir.
5
Özelleştirme İdaresi olarak bizler, her platformda özelleştirmenin bir
amaç olmadığını, ülkemiz kaynaklarının etkin ve verimli kullanılmasını
sağlayacak, üretim, yatırım, istihdam ve ihracata katkı sağlayarak
uluslararası rekabet gücümüzü artıracak iktisat politikası araçlarından
biri olduğunu değerlendirrmekteyiz.
Ülkemizdeki Özelleştirmelerin 30 Yılı konulu çalışmada, kısaca
özelleştirmenin ne olduğu, yasal dayanağı, yöntemleri, 1986-2015
yılları itibariyle dünyada ve ülkemizdeki özelleştirme uygulamaları,
Özelleştirme Fonunun kaynakları ve kullanım alanları, özelleştirmenin
istihdama etkileri, özelleştirme yoluyla gelen yabancı sermaye miktarları
ve Özelleştirme Sosyal Destek Projeleri hakkında detaylı bilgiler grafik ve
tablolarla verilmektedir.
30 Yıllık süreçte ülkemizde gerçekleştirilen özelleştirme uygulamaları
ve Özelleştirme Fonu kaynak ve kullanımları hakkında her türlü detaylı
bilgilerin toplu olarak yer aldığı çalışmanın bu yönü itibariyle sağlıklı ve
tam bilgiye ihtiyaç duyan kesimler için faydalı olacağı inancındayız.
T.C.Başbakanlık
Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
6
I. ÖZELLEŞTİRMENİN TANIMI VE AMAÇLARI
1.ÖZELLEŞTİRMENİN TANIMI
Özelleştirme, kamunun sahip olduğu varlık, hak, alacak ve imtiyazların
mülkiyet, yönetim ve denetimlerinin tamamen veya kısmen özel kişi ve
kuruluşlara devredilmesidir.
Ülkemiz açısından; Kamu İktisadi Teşebbüslerinin mülkiyet ve
yönetimlerinin kamu kesiminden özel kişi ve kuruluşlara devri dar
anlamda özelleştirme olarak tanımlanabilir. Kamu hisselerinin %50’den
fazlası özel kişi ve kuruluşlara devredildiğinde, hem mülkiyet hem de
yönetimi özelleştirilmiş olmaktadır.
Ülkemizde yaygın olarak gerçekleştirilen işletme hakkının devri,
kiralama, yap-işlet-devret, Kamu Özel İşbirliği ve benzeri uygulamaları
da özelleştirme uygulamaları olarak değerlendirmek gerekmektedir.
Ekonomik faaliyetlerin özel sektör lehine geliştirilmesi amacıyla
yatırımı özendirici, kolaylaştırıcı, rekabeti güçlendirici, yerli ve yabancı
yatırımcıları teşvik etmeye yönelik faaliyetler özelleştirme için atılan ön
adımlar olarak değerlendirilmelidir.
Bu çerçevede, özelleştirme basit bir ekonomi politikası aracı değil,
sosyal, ekonomik, hukuki, mali ve idari sonuçları bulunan ve bu alanlarda
köklü dönüşümü sağlayacak önemli bir ekonomik yeniden yapılanma
aracıdır.
7
2.ÖZELLEŞTİRMENİN AMAÇLARI
Özelleştirmenin temel felsefesi, devletin, asli görevleri olan genel yönetim,
adalet ve güvenliğin sağlanması ile özel sektör tarafından yüklenilemeyecek
yatırımlara yönelmesi, ekonomik faaliyetlerin ise ağırlıklı olarak özel sektör
tarafından gerçekleştirilmesidir.
Özelleştirmenin temel amaçları; rekabete dayalı piyasa ekonomisinin
oluşturularak, üretimde verimlilik ve etkinliğin sağlanması, kamu
finansmanının zarar eden kuruluşların yarattığı mali yükten kurtarılması
ve sabit sermaye yatırımlarının özel sektör tarafından gerçekleştirilerek
toplum refahının artırılması olarak sıralanabilir.
Özelleştirmenin, serbest piyasa ekonomisine işlerlik kazandırılması,
sermaye piyasasının geliştirilmesi, verimliliğin artırılması, gelir dağılımının
düzeltilmesi, yabancı sermaye girişinin artırılması ve kamu teşebbüslerindeki
gizli işsizliğin ortadan kaldırılması gibi ekonomik amaçları; enflasyonla
mücadele, devlete gelir sağlama, fonların etkin kullanımı ve denk bütçenin
sağlanması gibi mali amaçları; sermayenin tabana yayılmasını sağlamak
gibi sosyal ve siyasi amaçları bulunmaktadır.
Bu doğrultuda tekelleşmenin önlenmesi ve oluşan tekellerin hakim
durumlarını tüketici aleyhine kötüye kullanmalarının engellenmesi,
rekabeti engelleyen unsurların bertaraf edilerek etkin rekabet ortamının
oluşturulması ve ulusal çıkarların zarar görmemesi için gerekli tedbirlerin
alınması özelleştirme uygulamalarının başarısı için gereklidir.
Bunu gerçekleştirmeye yönelik olarak ilgi ve görev alanına göre
piyasaların düzenlenmesi ve denetlenmesini sağlamak üzere düzenleyici ve
denetleyici kurumların oluşturulması ve bu kurumların faaliyet alanlarını
etkin olarak düzenlemeleri ve denetlemeleri hayati öneme sahiptir.
Ülkemizde bu işlevleri yerine getirmek üzere Rekabet Kurumu,
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Bilgi Teknolojileri ve
İletişim Kurumu, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Radyo ve Televizyon
Üst Kurumu ve Şeker Kurumu gibi kurumlar ile sağlıklı işbirliği ve sürekli
eşgüdüm halinde olunması, ilgili piyasaların özelleştirme sonrası düzgün
işleyişinin sağlanması için hayati öneme sahiptir.
8
II.DÜNYADA ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARI
Dünyada günümüzdeki anlamıyla özelleştirme uygulamaları, 1961
yılında Federal Almanya Hükümeti tarafından Volswagen firmasının
çoğunluk hisselerinin halka arz edilmesi ile gerçekleştirilmiştir. Bu halka
arzdan 4 yıl sonra, VEBA AG (Vereinigte Elektrizitäts und Bergwerks
Aktiengesellschaft) şirketine ait daha büyük oranda hisse senetleri halka
arz edilmiştir. Diğer ülkelerde de 1965-1979 yılları arasında benzer
özelleştirme işlemleri gerçekleştirilmiştir.
1979 Yılında İngiltere’de Muhafazakâr Parti Hükümeti tarafından
uygulamaya konulan özelleştirme programı kuşkusuz özelleştirme
alanında milat sayılmakta olup, tarihi öneme sahiptir. Kasım 1984’te
British Telecommunications’ın halka arzının ardından terim olarak
“denationalisation, gayrimillileştirme” kavramı yerini “privatisation”,
“özelleştirme”ye bırakmıştır.
1997 yılına kadar yoğun olarak sürdürülen özelleştirmeler neticesinde
İngiltere’de kamu işletmelerinin milli gelir içerisindeki payı önemli ölçüde
düşmüştür. İngiltere’deki özelleştirme uygulamaları aynı dönemde birçok
sanayileşmiş ülkeyi de önemli ölçüde etkilemiştir.
1986-1988 yıllarında Fransa’da Cumhuriyetçi Parti Hükümeti 2
yıl gibi kısa bir sürede 22 büyük kamu şirketini özelleştirmiş ve bu
özelleştirmelerden 12 Milyar ABD Doları gelir elde etmiştir. Ardından
gelen Sosyalist Yönetimler devletleştirme yapmamış, aksine Ekim
1997’de daha geniş bir özelleştirme programını uygulamaya koymuş, 7.1
Milyar ABD Doları karşılığı French Telecom şirketinin özelleştirilmesini
gerçekleştirmişlerdir. Başta İtalya, İspanya, Hollanda ve İskandinav
ülkeleri olmak üzere, birçok Avrupa ülkesinde 80,90 ve 2000’li yıllarda
özelleştirme uygulamaları hayata geçirilmiştir.
9
Grafik 1: Dünyada özelleştirme uygulama gelirleri, 1988-Ağustos 2015
*Ocak-Ağustos
Kaynak: The Privatization Barometer Report, 2015, www.privatizationbarometer.net, Erişim Tarihi:
Ocak 2016
1980’li yıllardan itibaren, Batı Avrupa ve ABD dışında Japonya,
Kanada, Çin, Hindistan, Şili, Meksika, Brezilya, Türkiye, Güney Afrika
Cumhuriyeti ve Eski Sovyet Bloku ülkeleri gibi hem gelişmiş hem de
gelişmekte olan 100’ün üzerindeki ülkede özelleştirme uygulamaları icra
edilmiştir. Bunun bir sonucu olarak, son 35 yılda çoğu ülkenin kamu
sektörünün milli gelir içindeki payı sürekli olarak azalmıştır.
Ocak 2012 ile Ağustos 2015 tarihleri arasındaki 42 aylık süreçte bütün
dünyada toplam 812 Milyar ABD Dolarının üzerinde bir özelleştirme
uygulaması gerçekleştirilmiştir. Daha önceki hiçbir dönemde bu denli
yüksek performanslı bir özelleştirme süreci yaşanmamıştır. 2015 yılının ilk
8 aylık döneminde sağlanan 213.4 Milyar Dolar tutarındaki özelleştirme
işlemi, tüm yıl hesaba katıldığında özelleştirme gelirinin 300 Milyar Dolar
gibi rekor bir seviyeye ulaşacağı beklentisini oluşturmuştur.
2014 Yılında dünyadaki özelleştirme uygulamalarının tutarı 218.8
Milyar Dolar olarak gerçekleşerek, 2013 yılındaki193.7 Milyar Dolarlık
tutarı aşmıştır.
Bu kadar yüksek özelleştirme işleminde Çin ve İngiltere önemli bir
paya sahiptir. Çin 2014 yılında 73.6 Milyar Dolar, 2015 yılının ilk 8 ayında
10
da 133.3Milyar Dolar özelleştirme işlemi gerçekleştirmiştir. İngiltere 2014
yılında 17.2 Milyar Dolar, 2015’in ilk 8 aylık döneminde ise 14.6 Milyar
Dolarlık özelleştirme geliri elde etmiştir.
Tablo 1: Yıllar itibarıyla avrupa birliği ve dünyada özelleştirme
uygulama gelirleri (Milyar ABD Doları)
Yıllar
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015*
TOPLAM
Dünya
AB 25
39.00
28.00
24.00
46.00
39.00
60.00
76.00
80.00
100.00
162.00
140.00
140.00
180.00
43.80
69.20
46.60
94.00
140.00
116.00
138.00
110.88
265.17
213.64
94.40
189.37
193.72
216.80
213.36
3,258.94
7.82+
14.21
12.58+
28.02+
12.68.
27.11.
39.60.
43.80
51.40
63.46
66.12
75.10
70.87
27.07.
22.53
29.40
68.14
84.52
51.45
54.48
75.64
55.88
46.83
26.37
37.63
67.41
78.41
42.21
1,280.79
Dünya %
(AB 25 Hariç)
79.9%
49.2%
47.6%
39.1%
67.5%
54.8%
47.9%
45.2%
48.6%
60.8%
52.8%
46.4%
60.6%
38.2%
67.4%
36.9%
27.5%
39.6%
55.6%
60.5%
31.8%
78.9%
78.1%
78.1%
80.1%
65.2%
63.8%
80.2%
56.3%
AB 25 %
20.1%
50.8%
52.4%
60.9%
32.5%
45.2%
52.1%
54.8%
51.4%
39.2%
47.2%
53.6%
39.4%
61.8%
32.6%
63.1%
72.5%
60.4%
44.4%
39.5%
68.2%
21.1%
21.9%
27.9%
19.9%
34.8%
36.2%
19.8%
43.7%
*Ocak-Ağustos
Kaynak: The Privatization Barometer Report, 2015, www.privatizationbarometer.net, Erişim Tarihi:
Ocak 2016
11
Yukarıdaki tabloyu incelediğimizde, 1988 ile 2015’in ilk 8 aylık dönemini
kapsayan yaklaşık 28 yıllık dönemde bütün dünya ülkelerinde toplam 3
trilyon 259 Milyar Dolarlık özelleştirme uygulaması gerçekleştirildiği
görülmektedir.. Bu tutarın 1 Trilyon 281 Milyar Dolarlık bölümü 25
Avrupa Birliği ülkesi tarafından yapılmıştır. Toplam özelleştirme
uygulamalarının %43.7’lik kısmı 25 AB üyesi ülkeleri, kalan %56.3’lük
kısmı ise diğer ülkeler tarafından gerçekleştirilmiştir.
1989-2000 yılları arasında düzenli olarak artan bir özelleştirme, 2001
yılında ciddi bir düşüşle karşı karşıya kalmış, bu dip noktayı takiben artış
eğilimi gösteren özelleştirmeler 2008 yılında dünyada yaşanan küresel
finans krizinin etkisiyle tekrar düşüş yaşamıştır. 2009 yılında 265 Milyar
Dolarlık gelir ile tüm zamanların özelleştirme rekoru kırılmıştır. 20122015 yılları arasında dünyadaki özelleştirme uygulamalarında istikrarlı
şekilde artış gösteren bir tablo göze çarpmaktadır.
12
III.TÜRKİYE’DE ÖZELLEŞTİRME KAVRAMININ GELİŞİMİ
1920’li yıllarda ülkemizde güçlü bir ekonomik yapı ve özel teşebbüs
bulunmamasına rağmen, zihniyet olarak serbest piyasa ekonomisinin
geliştirilmesi düşüncesi bulunmaktaydı. 1923 yılında yapılan I.İzmir
İktisat Kongresi’nde de bu husus “iktisadi sistem serbest ekonomi
sistemidir” denilerek teyid edilmiştir.
Ancak, milli gelirin düşüklüğü, tarım ve hayvancılık kesiminin
yaygınlığı, zayıf sanayi yapısı, 1929 ekonomik buhranı ve benzeri
nedenler kamu kesiminin ekonomik faaliyetlere aktif olarak katılımını
gerekli kılmıştır. Bu doğrultuda, 1933 yılında Sümerbank, Etibank,
Şeker Fabrikaları ve Toprak Mahsulleri Ofisi daha sonra özel teşebbüse
devredilmek üzere kurulmuş ve aynı dönemde özel sektörün teşviki için
kanun çıkarılmıştır.
1948 yılında devletin ekonomiden çekilmesi ilke olarak benimsenmiş
ancak, uygulamaya geçilememiştir. 1960’lı yıllara kadar geçen süre
içinde temel sanayi ürünlerinin yanı sıra basit tüketim malları da devlet
tarafından üretilmeye başlanmıştır.
Planlı kalkınma döneminin başladığı 1960 yılından sonra Kamu İktisadi
Teşebbüslerinin sorunları ilk defa kapsamlı olarak değerlendirilmeye
başlanmış ve bu çerçevede devlet işletmelerinin sayısı ve faaliyet
alanlarının daraltılması hedeflenmiştir.
24 Ocak 1980 tarihinde kamuoyuna açıklanan ve ekonomide köklü ve
yapısal dönüşümleri içeren ekonomik istikrar programı ile, KİT’lerdeki
uygulamaya paralel olarak tarım ürünleri destekleme alımları sınırlandırılmış,
dış ticaret serbestleştirilmiş, yabancı sermaye yatırımları teşvik edilmiş, kâr
transferlerine kolaylık sağlanmış, ithalat kademeli olarak serbestleştirilmiş,
ihracat; vergi iadesi, düşük faizli kredi, imalatçı ihracatçılara ithal girdide
13
gümrük muafiyeti, sektörlere göre farklılaşan teşvik sistemi ile özendirilmiş
ve devletin ekonomideki payını küçülten benzer önlemler doğrultusunda
özelleştirme de ülke gündemindeki yerini alınmıştır.
Uzun süre uygulanan devletçi politikaların hantal bir yapı oluşturması,
uluslararası ilişkilerin her yönde gelişmesi, bilim ve teknolojideki
gelişmeler, ulaşım ve haberleşme alanlarındaki ilerlemeler, ülkemizin
gelişmiş ülkeler ile arasındaki gelişmişlik farklarının kapatılması çabası ve
ekonomik kalkınmayı gerçekleştirme zorunluluğu ülkemizde özelleştirme
eğiliminin artmasının başlıca nedenleri olmuştur. Buna paralel olarak
ekonomik yapımızda yasal, mali ve idari bazda düzenlemelere gidilmiş
ve devlet tarafından işletilen sınai ve ticari işletmelerin özelleştirilmesi bu
düşünce içinde yerini almıştır.
Birçok ülkede özelleştirme uygulamaları önemli ölçüde tamamlanmış
ve gündemden düşmüştür. Ülkemiz ise dünya genelinde özelleştirmeyi ilk
başlatan ülkelerin arasında bulunmasına rağmen, konu halen güncelliğini
korumaktadır. Gelişmiş ve gelişmekte olan bir çok ülkede başarıyla
gerçekleştirilen özelleştirme uygulamalarında Türkiye ne yazık ki uzun
süre başarı sağlayamamıştır. Bunun en temel sebeplerinden biri ülkemizde
özelleştirmeye karşı halen bir direnç bulunmasıdır.
1.ÖZELLEŞTİRMENİN YASAL ÇERÇEVESİ
Özelleştirme ile ilgili ilk çalışmalar 1983 yılında başlamış; 1984 yılında
(17.03.1984) 2983 sayılı Tasarrufların Teşviki ve Kamu Yatırımlarının
Hızlandırılması Hakkında Kanun çıkarılmıştır. Bu kanunla uygulayıcı ilk
kurum Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığı kurulmuştur.
28.5.1986 tarihinde kabul edilen 3291 sayılı Kanun ile tamamı
devlete ait ve Kamu İktisadi Teşebbüsü (KİT) statüsünde faaliyet
gösteren kuruluşların özelleştirme kapsamına alınması ve uygulamaların
yürütülmesine ilişkin esaslar belirlenmiştir.
Bugün de yürürlükte olan ve özelleştirmelere temel teşkil eden 4046
sayılı Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve
Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 27
14
Kasım 1994 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
4046 sayılı Kanun ile; “Özelleştirme Yüksek Kurulu” oluşturulmuş,
“Özelleştirme İdaresi Başkanlığı” (ÖİB) kurulmuş ve “Özelleştirme
Fonu”nun kurulması düzenlenmiştir. Ayrıca, Milli Güvenliğimiz
açısından önem arz eden stratejik nitelikteki kuruluşlarda imtiyazlı
hisse bulundurulması ve özelleştirme uygulamalarından elde edilecek
gelirlerin, genel bütçe harcama ve yatırımlarında kullanılmaması hususu
hükme bağlanmıştır.
Anılan Kanun, özelleştirilebilir nitelikteki Kamu İktisadi Kuruluşları
ve benzeri kamu kurum ve kuruluşlarının, ekonomide verimlilik artışı
ve kamu giderlerinde azalma sağlamak için özelleştirilmelerine ilişkin
esasları düzenlemektir.
2.ÖZELLEŞTİRME İLE İLGİLİ KURUM VE KURULUŞLAR
A. Özelleştirme Yüksek Kurulu
4046 sayılı Kanun’a göre; Özelleştirme Yüksek Kurulu karar,
Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ise yürütme organı olarak görev
yapmaktadır.
Özelleştirme Yüksek Kurulu Başbakan’ın başkanlığında, Başbakanın
belirleyeceği 4 bakandan oluşur. Kurul, üyelerin tamamının katılımı
ile toplanır ve kararları oybirliği ile alır. Kurulun sekretarya hizmetleri
Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca yürütülür. Özelleştirme Yüksek
Kurulunun Görevleri şunlardır;
• Kuruluşları Özelleştirme kapsam/programına almak/çıkarmak,
özelleştirilmeleri için süre belirlemek,
• Kapsamdaki kuruluşların faaliyetlerinin durdurulmasına,
küçültülme veya tasfiyelerine -karar vermek,
• Özelleştirmeye ilişkin genel esas ve usulleri belirlemek,
• İhale Komisyonlarının nihai kararlarını onaylamak,
• Kuruluşların Özelleştirme yöntemini tayin etmek,
15
• Stratejik konu ve kuruluşları ve Altın Hisse kapsamını belirlemek,
• Özelleştirme Fonu’nun kaynak ve kullanımları ve menkul kıymet
ihracı hakkında karar vermek,
• Fon Bütçelerini karara bağlamak.
B.Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Başbakan’a bağlı kamu tüzel kişiliğine
sahip, özel bütçeli bir kurumdur. İdarede bir başkan, 5 başkan yardımcısı,
12 daire başkanı ve 10 proje grup başkanı ile birlikte yaklaşık 300 personel
görev yapmaktadır. Başkanlığın görevleri şunlardır;
• Kurul kararlarını uygulamak,
• Kurul tarafından verilen görev ve yetkilerle ilgili konularda karar
vermek ve gerekli işlemleri yürütmek,
• Özelleştirme işlemlerini yürütmek,
• Özelleştirme programındaki kuruluşların şirket kuruluşlarına,
birleşmelerine karar vermek ve yürütmek,
• Kuruluşların mali, idari ve hukuki yapıları ile ilgili düzenleme
yapmak,
• Özelleştirme Fonunu idare etmek,
• Her türlü menkul kıymet ve diğer kıymetli evrakın
düzenlenmesine yönelik işlemleri yapmak,
• Kuruluşların sermayelerine konulacak ayni sermayenin
değerlemesini yapmak,
• Gerekli araştırma, proje işleri, reklam, tanıtım, halkla ilişkiler
işlemleri, mali denetim ile hukuki, teknik, idari ve mali değerleme
işlemlerini yapmak ve/veya bu işlerin danışman temini suretiyle
yapılmasını sağlamak,
• Özelleştirme programındaki kuruluşlara finansman sağlamak.
16
3.ÖZELLEŞTİRME SÜRECİ
Özelleştirme süreci, dinamik bir özelliğe sahiptir. Herhangi bir
özelleştirmenin yapıldığı anda; ülke ekonomisinin içinde bulunduğu
durum, özelleştirilecek kuruluşun faaliyet gösterdiği sektörün mevcut ve
gelecekteki beklentileri ve sektörle ilgili uluslararası gelişmeler gibi bir dizi
iç ve dış faktörler, ihaleye teklif verecek şirketlerin sayısını, özelleştirme
uygulamasının tamamlanma süresini ve elde edilebilecek özelleştirme
gelirini ciddi derecede etkilemektedir.
A.Kapsam ve programa alma
Kuruluşların özelleştirme kapsamına alınmasına, özelleştirme
kapsamına alınanlardan mevcut durumu itibarıyla özelleştirilebilir
nitelikte olmayanların mali ve hukuki açıdan özelleştirmeye
hazırlanmasına, hazırlık işlemleri tamamlananların bu işlemlerin
tamamlanmasından sonra, hazırlık işlemlerine gerek görülmeyenlerin
ise doğrudan özelleştirme programına alınmasına Özelleştirme Yüksek
Kurulunca karar verilir.
B.Danışman seçimi
Özelleştirme kapsam ve programına alınan bir kamu kuruluşu öncelikle
ilgili proje grubu başkanlığı ve idarenin diğer birimlerince hukuki,
finansal, istihdam ve gayrimenkul durumları açısından incelenir. Daha
sonra, ilgili proje grubunun talebi üzerine Danışmanlık Hizmetleri Daire
Başkanlığı tarafından yapılan ihale ile danışman görevlendirilmektedir.
Seçilen danışmanlardan, kuruluşun ve kuruluşun faaliyette bulunduğu
sektörün özelliklerine göre teknik, hukuksal, finansal ve gayrimenkul
değerleme konularında danışmanlık hizmeti alınır.
C.Değer tespit komisyonu
Bu komisyonlar İdarede çalışan elamanlardan ve her kuruluş için
ayrı ayrı oluşturulmaktadır. Değer Tespit Komisyonunu, Özelleştirilecek
kuruluşun özelleştirme işlemlerinden sorumlu proje grup başkanının
başkanlığında, özelleştirilecek kuruluşun işlemlerinden sorumlu proje
grup başkanlığında görevli bir uzman, Proje Değerlendirme ve Hazırlık
17
Daire Başkanı veya bu dairede görevli bir uzman, Sermaye Piyasaları Daire
Başkanı veya bu dairede görevli bir uzman ile gayrimenkul işlemlerinden
sorumlu Proje Grup Başkanı veya bu grup başkanlığında görevli bir
uzman olmak üzere beş üyeden oluşur. Komisyon, İdare Başkanının
teklifi ve Başbakan’ın onayı ile göreve başlar. Komisyonda, yukarıda adı
geçen birimlerde görevli olmak kaydı ile aynı sayıda ve aynı usulle yedek
üye görevlendirilir.
D.Değer tespit yöntemleri
Değer Tespit Komisyonu, değer tespit çalışmalarını Kanunda belirtilen
unsurları dikkate alarak ve uluslararası kabul görmüş olan,
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
İndirgenmiş nakit akımları (net bugünkü değer),
Defter değeri,
Net aktif değeri,
Amortize edilmiş yenileme değeri,
Tasfiye değeri,
Fiyat/kazanç oranı,
Piyasa kapitalizasyon değeri,
Piyasa değeri/defter değeri,
Ekspertiz değeri,
Fiyat/nakit akım oranı
metodlarından en az ikisini uygulamak suretiyle yürütür.
E.İhale komisyonu
İhale komisyonu özelleştirilecek kuruluşun özelleştirme işlemlerinden
sorumlu proje grubunun bağlı bulunduğu başkan yardımcısının
başkanlığında, ilgili proje grup başkanı, bu projede görevli uzman, İhale
Hizmetleri Daire Başkanı veya bu dairede görevli bir uzman ile hukuk
müşavirliğinde görevli bir hukuk müşaviri veya avukat olmak üzere beş
üyeden oluşur ve idare başkanının teklifi ve Başbakanın onayı ile göreve
başlar. Komisyonda yukarıda adı geçen birimlerde görevli olmak kaydı ile
aynı sayıda ve aynı usulle yedek üye görevlendirilir.
18
Kuruluşun “Tanıtım Dokümanı” ve “İhale Şartları Belgesi”
hazırlandıktan sonra özelleştirme ihale aşamasına geçilmektedir. Bu
işlem, Basın ve Halkla İlişkiler Daire Başkanlığı tarafından yapılan
ilanlar ile başlamaktadır. Bu duyuruda son teklif verme tarihi, teminat
bedelleri, ilgili hesap numaraları gibi bilgiler yer almaktadır. Özelleştirme
ihalesine ilgisi olan yatırımcıların ilanda belirtilen koşullarda “Tanıtım
Dokümanı”nı ve “İhale Şartları Belgesi”ni satın alması ile başlayan
“Teklif Alma Süreci” İhale Komisyonunun kontrolünde İhale Hizmetleri
tarafından alınan teklifler ile devam etmektedir. Bu süreç, teklif veren
yatırımcılar ile yapılan nihai pazarlık görüşmesi ile sonuçlandırılmaktadır.
Nihai pazarlık görüşmelerinde ortaya çıkan sonuç Özelleştirme Yüksek
Kurulu’nun onayına sunulmaktadır.
4.ÖZELLEŞTİRME YÖNTEMLERİ
Özelleştirme programına alınan kuruluşların özelleştirilmesine
ilişkin olarak özelleştirme yöntemleri, değer tespiti ve ihale usulleri
aşağıda belirtilmiştir. Özelleştirme programına alınan kuruluşlar aşağıda
belirtilen yöntemlerden birinin veya birkaçının birlikte uygulanması
suretiyle özelleştirilir.
A.Satış:
Kuruluşların aktiflerindeki mal ve hizmet üretim birimleriyle
varlıklarının mülkiyetinin kısmen veya tamamen bedel karşılığı
devredilmesi ya da bu kuruluşların hisselerinin tamamının veya bir
kısmının kuruluşların içinde bulundukları şartlar da dikkate alınarak
yurt içi ve yurt dışında, halka arz, gerçek ve/veya tüzelkişilere blok satış,
gecikmeli halka arzı içeren blok satış, çalışanlara satış, borsada normal ve/
veya özel emir ile satış, menkul kıymetler yatırım fonları ve/veya menkul
kıymetler yatırım ortaklarına satış veya bunların birlikte uygulanması
yoluyla bedel karşılığı devredilmesidir.
B.Kiralama:
Kuruluşların aktiflerindeki varlıklarının kısmen veya tamamen bedel
karşılığında ve belli bir süre ile kullanma hakkının verilmesidir.
19
C.İşletme hakkının verilmesi:
Kuruluşların bir bütün olarak veya aktiflerindeki mal ve hizmet üretim
birimlerinin mülkiyet hakkı saklı kalmak kaydıyla bedel karşılığında belli
süre ve şartlarla işletilmesi hakkının verilmesidir.
D.Mülkiyetin gayrı ayni hakların tesisi:
Kuruluşların aktiflerindeki mal ve hizmet üretim birimleri ile
varlıklarının, mülkiyeti ilgili kuruluşa ait olmak kaydıyla, malike ait
kullanma hakkına ilişkin bazı tasarruflara rıza gösterilmesine veya
malikin mülkiyete bağlı haklarını kullanmasından vazgeçmesi sonucunu
doğurmasına ilişkin hakların tesisidir.
E.Gelir Ortaklığı modeli ve işin gereğine uygun sair hukuki
tasarruflar:
Kuruluşların özellikleri ve yapıları da dikkate alınarak yukarıda
belirtilen özelleştirme yöntemleri dışında kalan ve genel hükümler ile özel
kanunlarda belirtilen diğer yöntemlerdir.
5.İHALE YÖNTEMLERİ
İhaleler, kapalı teklif, pazarlık, açık artırma, belli istekliler arasında
kapalı teklif usulü ile yapılır.
A.Kapalı teklif usulü:
Kapalı teklif usulünde teklifler yazılı olarak alınır. Teklif mektubu, bir
zarfa konulup kapatıldıktan sonra zarfın üzerine isteklinin adı, soyadı ve
tebligata esas olarak göstereceği açık adresi yazılır. Zarfın yapıştırılan yeri
istekli tarafından imzalanır veya mühürlenir. Bu zarf geçici teminata ait
alındı veya banka teminat mektubu ve istenilen diğer belgelerle birlikte
ikinci bir zarfa konularak kapatılır. Dış zarfın üzerine isteklinin adı ve
soyadı ile açık adresi ve teklifin hangi işe ait olduğu yazılır. Tekliflerin
belirlenen tarih ve saatte açılması sonucu, kaç teklif verilmiş olduğu bir
tutanakla belirtildikten sonra dış zarflar hazır bulunan istekliler önünde
alınış sırasına göre açılarak, istenilen belgelerin ve geçici teminatın tam
20
olarak verilmiş olup olmadığı aranır. Şartnameye uymayan veya başka
şartlar taşıyan teklif mektupları kabul edilmez.
B.Pazarlık usulü:
İhalelere birden fazla teklif sahibinden kapalı zarf içerisinde teklif
almak şartıyla başlanabilir. Sermayesindeki kamu payı yüzde onbeşin
altında olan iştirak hisselerinin özelleştirilmesinde birden fazla teklif
alınması şartı aranmaz. Teklif sahipleri ile birden fazla Pazarlık görüşmesi
yapılabilir. Pazarlık görüşmeleri teklif sahipleri ile ayrı ayrı yapılır. Pazarlık
görüşmelerinin, ihalenin herhangi bir aşamasında pazarlık görüşmelerine
devam edilen teklif sahipleri ile müştereken yapılmasına komisyonca
karar verilebilir. Komisyonca gerekli görüldüğü takdirde ihale, pazarlık
görüşmesine devam edilen teklif sahiplerinin katılımı ile açık artırma
suretiyle sonuçlandırılabilir. Bu husus ilanda ve/veya şartnamede belirtilir.
Görüşmeler komisyon tarafından bir tutanakla tespit edilir, tutanak
komisyon üyeleri ve teklif sahiplerince imzalanır.
C.Açık Artırma usulü:
Açık artırma usulü ile yapılan ihalelere, istenilen teminatı vermiş ve
ihale ilanında, ihaleye katılabilmek için belirtilen gerekli şartları yerine
getirmiş oldukları komisyonca tespit edilen teklif sahipleri katılabilirler.
İstenilen ilk değer ile açık artırmanın her aşamasında verilecek tekliflerde
asgari artırılabilecek miktar komisyonca belirlenir. Açık artırmanın
süresi komisyonca belirlenerek açık artırmaya başlanılmadan önce hazır
bulunan teklif sahiplerine duyurulur. Teklif sahipleri tarafından, açık
artırmaya esas alınacak ilk değer kadar veya bu değerin üzerinde teklif
yapıldığı takdirde açık artırmaya devam olunur. Teklif sahipleri bir önceki
teklifi artırmak suretiyle yeni tekliflerde bulunurlar. Bu suretle yapılan açık
artırmada yeni bir teklif gelmezse komisyon başkanı son teklif üzerinden
ihalenin bitirileceğini duyurur ve bu duyuru üç kez yapılır. Buna rağmen
teklif gelmemesi halinde açık artırmaya son verilir.
D.Belirli istekliler arasında ihale usulü:
Çıkılan ihaleden sonuç alınamaması halinde, Kurulun onayı alınmak
21
kaydıyla belirli istekliler arasında ihale usulü ile ihale yapılabilir. Bu usulle
yapılacak ihaleler için alınacak tekliflerde teknoloji, yatırım, üretim ve
istihdam şartlarından hangisinin veya hangilerinin aranacağı ve diğer
esaslar hazırlanacak ihale şartnamesinde belirtilir. Hazırlanacak ihale
şartnamesi çerçevesinde istekli veya isteklilerden proje ve taahhütlerini
içeren teklifleri alınır. Tekliflerin alınmasından sonra istekli ya da isteklilerle
tek tek veya müştereken görüşme yapılmasına ihale komisyonunca karar
verilir. Yapılacak görüşmeler sonucunda ihale sonuçları karara bağlanmak
üzere İdarece Kurula sunulur.
6.STRATEJİK KURULUŞLAR VE İMTİYAZLI HİSSE
4046 sayılı Kanun 13. Maddesi ile, özelleştirme programındaki
kuruluşlarla ilgili stratejik konu ve kuruluşları saptamaya Özelleştirme
Yüksek Kurulu yetkili kılınmıştır.
Stratejik olduğu tespit edilen kuruluşlarda devlete söz ve onay hakkı
veren imtiyazlı hisse uygulaması yine Özelleştirme Yüksek Kurulu
tarafından düzenlenir.
Kanun gereği aşağıdaki kuruluşların sermayelerinin % 49’undan
fazlasının özelleştirilmesine karar verilmesi halinde bu kuruluşlarda
imtiyazlı hisseler oluşturulması zorunludur.
• Türk Hava Yolları A.O.
• T.C. Ziraat Bankası
• Türkiye Halk Bankası A.Ş.
• TMO Alkoloid Müessesesi
• Türkiye Petrolleri A.O.
Şu anda Türk Hava Yolları AO, Petrokimya Holding AŞ, Türkiye Petrol
Rafinerileri AŞ, Erdemir Demir Çelik İşletmeleri AŞ ve Türk Telekom’da
imtiyazlı hisse bulunmaktadır.
22
IV.TÜRKİYE’DE ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARI
1.Özelleştirme Satış Gelirleri
Tablo 2: Yıllar itibarıyla yöntemlerine göre özelleştirme uygulamaları
(ABD Doları)
Yıl
Blok Hisse Satışı İşletme/Tesis Satışı
Halka Arz
BORSA’da Satış
1986
710.394
261.661
1987
265.625
1988
13.000.000
13.090.225
411.451
1989
121.197.123
708.755
9.221.400
320.579.994
165.366.745
1990
1991
43.828.268
72.773.310
106.932.521
1992
410.264.948
12.616.957
1993
365.198.396
15.382.956
23.929.494
149.997.064
1994
7.753.981
4.613.346
332.824.239
66.562.788
1995
370.906.865
70.097.879
20.177.873
1996
217.990.000
50.949.596
1.988.800
1997
251.150.000
204.334.179
1998
305.055.000
48.564.275
632.651.612
2.122.293
1999
7.137.821
975.000
2000
1.489.672.112
11.451.000 1.104.520.664
2001
500.000
54.900.000
2002
168.371.170
237.711.271
2003
16.770.000
102.335.079
40.336.015
2004
878.294.760
109.193.000
191.279.167
157
2005
7.103.944.301
31.491.500
273.719.603
466.434.132
2006
7.178.000.000
157.800.000
207.820.151
5.181.739
2007
812.000
755.000.000 1.838.642.981
2.411.821
2008
2.059.550.000
2.230.000.000 1.873.081.209
2009
2.265.000.000
2010
2.582.316.110
384.767.797
216.636
2011
575.000.000
639.784.000
2012
186.520.000
2.519.616.050
2013
8.631.493.523
3.427.020.000
67.283
2014
4.828.450.000
2
2015
4.216.828
1.749.500.000
293
Top. 35.086.548.055 14.877.318.361 9.572.899.869 1.288.018.903
Kaynak: T.C.Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
Varlık Satışı
244.501
305.556
355.311
72.682
42.428
20.307.521
13.030.810
385
90.818.491
18.715.751
7.960.488
22.285.976
10.736.137
50.036.179
1.241.547
8.087.615
18.901.676
34.976.799
316.637.223
463.213.832
1.537.759.019
6.650.290
5.728.896
110.502.729
137.176.629
312.305.159
407.789.255
1.053.340.726
187.513.457
4.836.737.067
Bedelli Devir
20.455.382
2.354.760
2.073.297
9.035.988
19.479.693
60.855.896
63.159.549
122.305.486
8.744.721
69.098.247
30.013.471
84.149.738
124.003.838
89.923.688
4.256.263
3.887.907
6.457.498
2.251.038
19.178.261
459.109.833
54.811.675
1.255.606.231
TOPLAM
954.895
832.842
26.856.987
131.199.960
485.989.167
243.841.620
422.881.905
567.538.720
411.754.739
572.456.490
291.998.907
465.517.964
1.019.715.144
38.328.651
2.716.535.851
119.801.096
536.475.542
187.087.491
1.282.842.129
8.222.240.230
8.096.165.461
4.258.629.659
6.259.205.187
2.274.985.158
3.081.691.179
1.358.418.127
3.020.692.247
12.485.548.323
6.340.900.561
1.996.042.253
66.917.128.486
23
Özelleştirme fikri ülkemiz gündemine ilk olarak 24 Ocak 1980
Kararları ile girmiştir. Ancak, ekonomik, siyasi ve sosyal nedenlerden
dolayı 2000’li yıllara kadar özelleştirme konusunda kayda değer bir başarı
elde edilememiştir.
1986-2003 yılları arasında yaklaşık 8 Milyar Dolarlık bir özelleştirme
işlemi gerçekleştirilmiştir. Türkiye’de ekonomik ve siyasi isikrarın
sağlandığı ve özelleştirme konusunda kararlı bir tutumun sergilendiği
2003 – 2015 yılları arasında özelleştirme çalışmaları yoğunlaşmış ve bu
dönemde yaklaşık 59 Milyar Dolarlık özelleştirme geliri elde edilmiştir.
Toplamda ise bugüne kadar 66 Milyar 917 Milyon Dolarlık özelleştirme
uygulaması gerçekleştirilmiştir.
Grafik 2: 1986-2015 Yılları arasında Türkiye’de özelleştirme gelirleri
Milyon Dolar
12.486
14000
0
1.996
3.021
1.358
1.283
536
187
120
1.020
38
466
292
568
412
1 27 131
423
1
486
2000
244
573
2.717
4000
2.275
4.259
6000
3.084
6.259
8000
6.341
8.222
10000
8.096
12000
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
1991
1990
1989
1988
1987
1986
Kaynak: T.C.Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
2.ÖZELLEŞTİRİLEN KURUM, KURULUŞ, VARLIKLAR VE
BEDELLİ DEVİR SAYILARI
A. İdarece gerçekleştirilen özelleştirme uygulama sayıları
Özelleştirme işlemlerinin başladığı 1986 yılından 2015 yılı sonuna
kadar özelleştirilen şirket, varlık ve taşınmaz sayıları aşağıdaki gibidir;
24
%50’nin Üzerinde Kamu Payı Hisse Satışı ile Özelleştirilen Şirket Sayısı
%50 ve Altında Kamu Payı Hisse Satışı ile Özelleştirilen Şirket Sayısı
Satılan/Devredilen Tesis ve İşletme Sayısı
Devredilen Liman Sayısı
Satılan Taşınmaz ve Otel-Sosyal Tesis Sayısı
- Devredilen Maden Ruhsatı Sayısı
- Satılan İsim Hakkı ve Marka Sayısı
- Satılan Gemi, Tanker, Uçak Sayısı
- Satılan Makine-Teçhizat, Demirbaş ve Hizmet Vasıtaları Sayısı
- İşletme İmtiyazı Verilen Varlık Sayısı (Araç Muayene İstasyonları)
116
125
237
19
4.609
39
156
14
9.103
2
B.Kamu kurumlarına yapılan bedelli devirler
Hisseleri Devredilen Şirket Sayısı
Devredilen İşletme Sayısı
Devredilen Taşınmaz Sayısı
- Devredilen Gemi, Tanker, Uçak Sayısı
- Devredilen Makine-Teçhizat Sayısı
4
4
1.859
111
106
C.Özelleştirme İdaresince verilen yetki çerçevesinde kapsam ve
programdaki kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan ihaleler
ile gerçekleştirilen özelleştirmeler;
%50’nin Üzerinde Kamu Payı Hisse Satışı ile Özelleştirilen Şirket Sayısı
%50 ve Altında Kamu Payı Hisse Satışı Yoluyla Özelleştirilen Şirket Sayısı
Satılan/Devredilen Tesis ve İşletme Sayısı
Satılan Taşınmaz Sayısı
Satılan/Devredilen Diğer Varlık Sayısı
- Devredilen Maden Ruhsatı Sayısı
- Satılan Marka Sayısı
- Satılan Gemi, Tanker, Uçak Sayısı
- Satılan Makine-Teçhizat Sayısı
1
21
15
3.833
0
3
1
8
5.146
Uzun yıllar boyunca özelleştirme portföyünde olmasına rağmen bir türlü
özelleştirilemeyen, Türk Telekom, Erdemir, Tüpraş, Petkim, Tekel Alkol ve
Sigara elektrik dağıtım ve üretim kuruluşları gibi büyük kamu şirketlerinin
özelleştirme işlemleri bu dönemde, kamuoyu önünde rekabetçi bir ortamda,
açık ve şeffaf olarak yapılan ihalelerle gerçekleştirilmiştir.
25
3. ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARININ YÖNTEMLER
İTİBARIYLA DAĞILIMI
YÖNTEM
%
1. Blok Hisse Satışı Yoluyla Özelleştirilen Kuruluşlar
35.086.548.055
52.4
2. İşletme Tesis Satışı
14.877.318.361
22.2
3. Halka Arz
9.572.899.869
14.3
4. Borsada Satış
1.288.018.903
1.9
5. Varlık Satışı
4.836.737.067
7.3
6. Kamu Kurumlarına Bedelli Devir Uygulamaları
1.255.606.231
1.9
Toplam
66.917.128.486
100
Özelleştirme yöntemlerinden en yaygın uygulama blok hisse satışı
ile yapılan özelleştirmeler olup, uygulamaların %52.4’ü bu yöntemle
gerçekleştirilmiştir. İşletme ve tesislerin satışının toplam içindeki payı
%22.2, halka arz uygulamaları da özelleştirmeler içinde üçüncü sırada bir
yer tutmaktadır. Halka arz toplam uygulamaların % 14.3’ünü bulmaktadır.
Grafik 3: Özelleştirme uygulamalarının yöntemlere göre dağılımları
(ABD Doları)
Yöntemlere Göre Yüzde Dağılımı
Borsada Satış
%2
Halka Arz
%2
%7
Varlık Satışı
%14
İşletme/Tesis Satışı
%22
Kaynak: Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
26
Kamu Kurumlarına Devir
%53
Blok Satış
Blok Satış
İşletme/Tesis Satışı
Halka Arz
Borsada Satış
Varlık Satışı
Kamu Kurumlarına Devir
V. ÖZELLEŞTİRME FONU KAYNAKLARI VE
KULLANIMLARI
Özelleştirme Fonunun kaynakları 4046 Sayılı Kanun’un 9. Maddesinde
sıralanmış olup, bunlar özelleştirme uygulamalarından elde edilen tüm
gelirler, (şartname satışı, teminatın nakde çevrilmesinden elde edilen
gelirler ve diğer gelirler dahil) İdareye devredilen kuruluşlardan elde
edilen temettüler, kapsam ve/veya programdaki kuruluşlardan yapılan
borçlanmalar, ihraç edilecek her türlü menkul kıymet gelirleri ile İdareye
devredilen kuruluşlardan sağlanan finansmandan oluşmaktadır.
Fonun kullanım alanları ise, 4046 Sayılı Kanun’un 10.Maddesinde
yer almaktadır. Bunlar, iş kaybı tazminatı, nakle tabi personel ödemeleri,
Emekli Sandığına tabi personele yapılan ödemeler, danışmanlık hizmet
alım ödemeleri, özelleştirme programındaki kuruluşlarda idari, mali ve
hukuki yönden yapılacak düzenlemelerin gerektirdiği giderler, İdareye
devredilen kuruluşların sermaye artırımlarına katılınması, borç olarak
finansman sağlanması, Fon gelirlerinin %5’ini aşmayacak şekilde
İdare bütçesinin oluşturulması, özelleştirme uygulamalarının yerine
getirilebilmesi için gereken her türlü mal ve hizmetin alımı ve benzeri
alanları içermektedir.
1.ÖZELLEŞTİRME FONU KAYNAKLARI
Özelleştirme Fonu kaynakları iki kısımdan oluşmaktadır. Doğrudan
özelleştirme ile sağlanan özelleştirme gelirleri ve özelleştirme ile bağlantılı
olmakla birlikte dolaylı gelir sayılabilecek temettü gelirleri, şartname satış
gelirleri, teminatın nakde çevrilmesi ile elde edilen gelirler, faiz ve diğer
gelirleri özelleştirme uygulama dışı kaynaklar olarak sıralayabiliriz.
27
Tablo 3: Özelleştirme Fonu kaynakları (Milyon ABD Doları)
YILLAR
Özelleştirme
Uygulamaları
Tahsilatı*
Özelleştirme Uygulamaları
Dışı Kaynaklar
TOPLAM
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
1
26
111
501
241
284
436
565
469
257
362
946
151
2.624
60
290
255
1.134
3.017
9.498
8.694
5.749
1.440
2.540
1.518
3.397
6.709
5.992
4.367
0
0
34
64
111
166
107
110
89
111
336
265
322
520
483
365
207
220
368
433
396
786
764
314
181
501
285
201
154
102
0
1
60
175
612
407
391
546
654
580
593
627
1.268
671
3.107
425
497
475
1.502
3.450
9.894
9.480
6.513
1.754
2.721
2.019
3.681
6.911
6.146
4.469
TOPLAM
61.634
7.996
69.629
*Özelleştirme uygulamaları tahsilat tutarına Türk Telekom satış geliri de dâhildir.
28
Özelleştirme uygulamalarının başladığı 1986 yılından 2015 yılı
sonuna kadar gerçekleştirilen özelleştirmelerden Özelleştirme Fonuna
giren tahsilat tutarı Türk Telekom’dan elde edilen 8.734 Milyon Dolar gelir
de dahil 61 Milyar 634 Milyon Dolar olup, özelleştirme dışı kaynakları
oluşturan temettü gelirleri, şartname satış gelirleri, teminatın nakde
çevrilmesi ile elde edilen gelirler, faiz ve diğer gelirleri toplamı 7 Milyar
996 Milyon Dolarlık tutar eklendiğinde kaynaklar toplamı 69 Milyar 629
Milyon Dolara ulaşmaktadır. Toplam kaynakların yaklaşık 59 Milyar
Dolarlık bölümü 2003-2015 yılları arasında sağlanmıştır.
Tablo 4: Özelleştirme uygulamaları dışı kaynaklarının gelir
kalemlerine göre dağılımı (Milyon ABD Doları)
Yıllar Temettü Faiz
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
34
64
109
161
106
110
89
49
306
191
218
208
396
140
80
63
223
343
33
28
10
37
8
3
15
7
25
44
Şartname
Satışı
0
2
1
3
Teminatın
Diğer Dünya Ticari Banka Kuruluşlardan
Nakde
TOPLAM
Gelirler Bankası Borçlanma
Borçlanma
Çevrilmesi
2
2
2
13
6
-
2
5
1
5
2
1
1
2
1
1
1
1
7
1
4
37
39
98
43
164
78
59
44
69
-
24
61
66
146
156
28
26
8
-
0
0
34
64
111
166
107
110
89
111
336
265
322
520
483
365
207
220
368
433
29
Yıllar Temettü Faiz
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
197
468
433
133
118
161
123
171
64
38
Şartname
Satışı
Teminatın
Diğer Dünya Ticari Banka Kuruluşlardan
Nakde
TOPLAM
Gelirler Bankası Borçlanma
Borçlanma
Çevrilmesi
66
243
221
24
28
14
20
23
21
28
3
2
1
3
3
2
3
2
1
1
1
31
261
127
4
14
31
23
1
1
17
1
63
12
2
54
3
107
71
108
137
-
-
-
396
786
764
314
181
501
285
201
154
102
TOPLAM 4.796 898
28
495
205
644
414
515
7.996
Gerçekleştirilen özelleştirme uygulamaları dışında 30 yıllık süreçte
toplam 7 Milyar 996 Milyon Dolarlık kaynak Özelleştirme Fonuna
girmiştir. Özelleştirme İdaresine devredilen kuruluşlardan elde edilen
temettü gelirleri özelleştirme dışı gelirler arasında ilk sırada yer almakta
olup, 1986-2015 yılları arasında toplam 4 Milyar 796 Milyon Dolar
temettü geliri elde edilmiştir. Yıllar itibarıyla en yüksek temettü gelirleri
2007 yılında 468 Milyon Dolar ve 2008 yılında 433 Milyon Dolardır.
Özelleştirmeler gerçekleştikçe bu kalemin azaldığı görülmektedir.
İdareye devredilen kuruluşların iştirak ve bağlı ortaklıklarının
temettüleri ise, ilgili kuruluş bünyesinde bırakılmaktadır.
Tabloda yer alan faiz gelirleri, Özelleştirme Fonunun hemen
kullanılmayan Fon bakiyelerinin 3 kamu bankasında nemalandırması
sonucu elde edilen gelirlerden oluşmaktadır. 1995-2015 yılları arasında
toplam 898 Milyon Dolar faiz geliri elde edilmiştir. En yüksek faiz geliri
sırasıyla 2007 yılında 243 Milyon Dolar ve 2008 yılında 221 Milyon Dolar
olarak gerçekleşmiştir.
30
Kuruluş, varlık, işletme ve diğer taşınmazların özelleştirilmesi amacıyla
hazırlanan şartname gelirleri Fonun gelir kalemlerinden biri olup, bugüne
kadar toplam 28 Milyon Dolarlık şartname satış geliri elde edilmiştir.
Teminatın nakde çevrilmesi kalemi özelleştirme ihalelerine katılan
yatırımcıların İdareye sunmuş oldukları geçici veya kesin teminatların
nakde çevrilmesinden elde edilen gelirleri ihtiva etmektedir. 19862015 yılları arasında teminatın nakde çevrilmesi ile elde edilen gelirler
toplamı 495 Milyon Dolardır. 2011 ve 2012 yıllarında teminatların nakde
çevrilmesinde rekor yaşanmıştır.
Özellikle ihale sonuçları doğrultusunda sözleşme imzalamaya davet
edilen elektrik dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesi amacıyla yapılan
ihalelerde kazanan alıcı şirketlerin İdarece verilen süre içerisinde sözleşme
imzalamaktan vazgeçmeleri sonucunda İdareye vermiş oldukları teminat
mektuplarının nakde çevrilmesi nedeniyle, 2011 ve 2012 yıllarında bu
gelirler çok yüksek gerçekleşmiştir. Ayrıca, Başkentgaz AŞ.nin ihalesinde
yatırımcının ihale şartnamesinde belirtilen yükümlülüklerini yerine
getirememesi nedeniyle idaremize vermiş olduğu 92.6 Milyon Dolar
tutarındaki geçici ve ek geçici teminatı da aynı yıl Fon’a gelir olarak
kaydedilmiştir.
Diğer Fon gelirleri kaleminde; Fonun ana kalemlerinde yer almayan,
geçici teminat bedeli iadesi, tahsil edilen icra bedelleri, özelleştirme
portföyünde yer alan şirketlerin aktiflerinde yer alan emeklilik, kıdem
tazminatları benzeri gelirler yer almaktadır. Bu kalemde en yüksek tutar
2011 yılında gerçekleşmiş olup, Sümerbank’ın özelleştirilmesi sonucu
4046 Sayılı Kanun’un 21,22 ve 23’üncü maddeleri gereğince ödenmesi
gereken istihdam ödemelerinin karşılığı olarak bloke edilen yaklaşık 48
Milyon Dolar özelleştirme Fonuna aktarılmıştır.
644 Milyon Dolarlık Dünya Bankası kredisi ise; Özelleştirme Sosyal
Destek Projesi Kapsamında çalışanlara özelleştirme sonrası kıdem ve
ihbar tazminatı, iş kaybı tazminatı ve %30 emeklilik ikramiyesi ödemek
ve özelleştirme sonrası işsiz kalanlar için yeniden işe yerleştirme, iş
edindirme, eğitim ve danışmanlık faaliyetlerinde kullanılmak üzere 200131
2009 yıllarında kullanılan ve 2009-2022 yıllarında ödenmesi öngörülen
330 Milyon Euro’luk Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası kredisidir.
Özelleştirme İdaresinin gelirlerinin çok düşük kaldığı yıllarada ticari
bankalardan toplam 414 Milyon Dolar kredi kullanılmış ve özelleştirme
portföyünde bulunan kuruluşlardan 515 Milyon Dolarlık borç kullanılmıştır.
2.ÖZELLEŞTİRME FONU KULLANIMLARI
Tablo 5: 1986-2015 Yılları itibarıyla Özelleştirme Fonunun kullanım
alanları (Milyon ABD Doları)
Yıllar
Hazineye
Aktarım
(*)
İlgili
Kuruluşlara
Ödemeler
Sermaye
Transferi
Borç
Transferi
Borç Geri
Ödemeleri
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
97
117
127
63
402
345
226
193
2
1.871
2.660
6.751
7575
6421
1.150
25
20
0
20
122
54
37
3
116
357
204
324
3
4
4
31
137
315
347
182
471
213
82
87
53
367
419
413
189
288
232
369
149
1.264
14,815
380,78
290
152
77
135
132
97
168
235
142
122
37
250
641
14
413
3
26
17
121
532
127
474
191
212
91
779
389
417
797
12
28
32
Özelleştirme
Giderleri
2
3
7
17
10
4
9
18
81
72
28
75
23
55
22
27
30
88
105
89
48
56
36
TOPLAM
4
6
59
164
332
474
425
661
331
746
598
563
1.299
668
2.981
637
669
475
1.273
3.669
9.519
8.653
7.607
1.510
Yıllar
Hazineye
Aktarım
(*)
İlgili
Kuruluşlara
Ödemeler
Sermaye
Transferi
Borç
Transferi
Borç Geri
Ödemeleri
2010
2011
2012
2013
2014
2015
TOPLAM
1.714
1.341
825
4.540
3.502
2.305
42.228
310
215
188
1.186
702
35
3.920
384
73
17
24
1.627
52
8.480
5
610
-89
2.979
1.187
0
7.310
33
38
35
33
33
28
4.415
Özelleştirme
Giderleri
93
60
34
54
36
23
1.204
TOPLAM
2.539
2.337
1.010
8.816
7.087
2.444
67.556
Türk Telekom’un 8.7 Milyar Dolarlık satış geliri Hazine’ye transfer
kalemleri içerisinde bulunmaktadır.
A.Hazine’ye aktarımlar
4046 Sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun’un 10.
Maddesi “Özelleştirme Fonunun nakit fazlası, Hazinenin iç ve dış borç
ödemelerinde kullanılmak üzere Hazine hesaplarına intikal ettirilir.
Özelleştirme Fonundan diğer herhangi bir fona aktarma yapılmaz”
hükmünü taşımaktadır. Ayrıca, Hazine’ye bir kısım aktarımlar 4046 Sayılı
Kanun’un Geçici 23’üncü maddesi çerçevesinde de yapılmıştır.
Özelleştirme uygulamalarından elde edilecek gelirlerin genel bütçe
harcama ve yatırımlarında kullanılmaması 4046 Sayılı Kanun’un temel
ilkeleri arasında sayılmaktadır.
Görüldüğü üzere, 30 yıllık dönemde özelleştirme uygulamalarından
elde edilen gelirlerin 42 Milyar 228 Milyon Dolarlık kısmı doğrudan
Hazine hesaplarına aktarılmıştır.
2003 Yılına kadar Özelleştirme gelirlerinden Hazineye 3 Milyar 443
Milyon Dolar kaynak aktarılmışken, 2004 yılından 2015 yılı sonuna
kadar 38 Milyar 785 Milyon Dolar, yani toplam aktarımların %92’sinin bu
dönemde gerçekleştiği görülmektedir.
33
B.İlgili kuruluşlara aktarımlar
Kamu kurum ve kuruluşlarına ait hisse varlık ve gayrimenkullerin
satışından elde edilen özelleştirme gelirleri İdaremiz ile ilgili kuruluş
arasında yapılan sözleşme veya özel kanun ve mevzuat gereği, özelleştirme
sürecinde yapılan masraflar düşüldükten sonra kalan tutar belirli bir
süre içerisinde ilgili kuruluşa aktarılmaktadır. ( Mesela; Emekli Sandığı
Otelleri, Karayolları, T.C. Devlet Demiryollarına ait Gayrimenkuller vb
gibi). Bu kapsamda ilgili kuruluşlara aktarılan meblağ ise 3 Milyar 920
Milyon Dolardır. Kurum ve kuruluşlar arasında en fazla transfer 940
Milyon Dolar ile Emekli Sandığı’na yapılmıştır.
Bunlara ilave olarak, geçmişte hidroelektrik santrallerinin (HES)
özelleştirilmesinden elde edilen 147 Milyon Dolar Enerji Bakanlığı’na
aktarılmıştır. Aynı yönde, 4046 Sayılı Kanun’un Geçici 24’üncü
Maddesi’nde yer alan ” Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları
İşletmesi Genel Müdürlüğü’ne ait limanların özelleştirilmesinden elde
edilen gelirler, tahsilini izleyen 15 gün içinde Ulaştırma Bakanlığı’na
aktarılır” hükmü kapsamında, TCDD’ye ait Mersin, Samsun ve Bandırma
Limanlarının özelleştirilmesinden elde edilen gelirler de Ulaştırma
Bakanlığı’na aktarılmıştır.
Ayrıca, 2013 ve 2014 yıllarında TEDAŞ’a borç ve sermaye ödemeleri
olarak aktarılan ancak, kamu kurum ve kuruluşlarının birbirlerine olan
borç ve alacaklarının mahsuplaştırılması amacıyla çıkarılan mevzuat
çerçevesinde gerçekleştirilen mahsuplaşmalar ile hem bilançolardaki borç
yükümlülükleri yerine getirilmiş, hem de 5 Milyar 431 Milyon Dolarlık
aktarım doğrudan Hazine hesaplarına yapılmıştır. Başkentgaz’ın 2012
yılında özelleştirilmesinden elde edilen gelirin 326 Milyon Dolarlık
kısmı, alacakları dolayısıyla doğrudan Hazine hesaplarına aktarılmıştır.
Bu aktarımları da kamuya doğrudan gelir olarak değerlendirdiğimizde 30
yıllık özelleştirmeler sonucunda toplam olarak 51 Milyar 906 Milyon
Dolarlık meblağın kamuya transferi gerçekleştirilmiştir.
34
C.Kapsam ve programdaki kuruluşlara sermaye aktarımları
Özelleştirme Uygulamaları Kanunu’nun 17’nci maddesi çerçevesinde
özelleştirme programında bulunan kuruluşlara 1986-2015 yılları
arasında toplam 8 Milyar 480 Milyon Dolar sermaye ödemesi
yapılmıştır.
En yüksek sermaye ödemesi 2014 yılında 1.627 Milyon Dolar
olarak gerçekleşmiştir. Bu meblağın 1 Milyar 610 Milyon Dolarlık
bölümü TEDAŞ’a, enerji KİT’lerine olan borçlarını ödemesi amacıyla
aktarılmıştır. Bu tutarı 2006 yılında 1 Milyar 264 Milyon Dolar izlemiştir.
2006’da aktarılan sermayenin büyük bölümü TEKEL ve Sümer Holding’e
aktarılmıştır.
1995-2015 arası Özelleştirme Fonundan kapsam ve programdaki
kuruluşlara nakit olarak aktarılan toplamda 50 Milyon Dolar üstü sermaye
tutarları aşağıdaki tabloda verilmektedir.
ŞİRKET ADI
TEKEL
TEDAŞ
SÜMER HOLD.
SEKA
ETBALIK
TÜGSAŞ
İSDEMİR
THY
GEMİ SAN.
ERDEMİR
KBİ
TZDAŞ
POAŞ
TÜPRAŞ
ETİ KROM
TUTAR (BİN$)
2.168.013
1.653.098
997.914
359.895
220.249
167.071
146.530
116.619
113.643
77.166
73.122
61.671
60.131
59.515
52.544
35
D.Kapsam ve programdaki kuruluşlara borç olarak finansman
sağlanması
İdareye devredilen kuruluşlara, sermaye taahhüt borcu bulunmadığı
zamanlarda İdarece belirlenecek esaslar çerçevesinde borç olarak
finansman sağlanmaktadır. Kapsamdaki veya programdaki kuruluşlara
verilen borca, T.C. Merkez Bankası reeskont ve avans işlemlerinde
uygulanan faiz oranlarından iskonto faiz oranı uygulanmaktadır.
1986-2015 yılları arasında kapsam ve programda bulunan kuruluşlara
toplam 7 Milyar 310 Milyon Dolarlık borç finansmanı sağlanmıştır.
Yıllar itibariyle göze çarpan en yüksek borç finansmanı sağlanan yıllar
2013’de 2.979, 2014’de 1 Milyar 187 Milyon Dolar olup, her iki yılda da
sağlanan borç finansmanının büyük bir bölümü TEDAŞ’a verilen borç
finansmanlarından oluşmaktadır.
1995-2015 arası Toplamda 50 Milyon Dolar üstü Özelleştirme
Fonundan nakit olarak aktarılan borç tutarları aşağıdaki tabloda
verilmektedir.
ŞİRKET ADI
TEDAŞ
SÜMER HOLD.
İSDEMİR
THY
TDÇİ
ETBALIK
TÜPRAŞ
BAŞKENTGAZ
SEKA
TUTAR (BİN$)
6.121.565
322.184
306.378
117.666
105.202
93.277
89.014
86.096
68.153
E.Borç geri ödemeleri
Özelleştirme Fonunun kullanımları arasında bulunan borç geri
ödemeleri tutarının içinde, İdarece BİST’den yapılan 137 Milyon Dolarlık
hisse alımları ile Dünya Bankası ve ticari bankalardan sağlanan kredilerle
portföyde bulunan kuruluşlardan yapılan borçlanmalar için yapılan geri
ödemeler kalemi yer almaktadır.
36
F.Özelleştirme uygulamaları için yapılan giderler
Tabloda özelleştirme giderleri olarak yer alan 1 Milyar 204 Milyon
Doların nelerden oluştuğu aşağıdaki tabloda detaylı olarak verilmiştir.
Tablo 6: Yıllar itibarıyla özelleştirme faaliyetleri için yapılan giderler
Yıllar
İdari
Bütçe
İlan-Reklam
Danışmanlık
İstihdam
Diğer
TOPLAM
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
TOP.
2
3
5
11
8
6
5
6
5
8
7
10
14
13
11
10
11
11
12
10
8
176
1
1
6
6
2
5
3
5
1
1
4
1
8
1
4
2
7
6
2
7
6
1
1
1
2
2
1
1
86
1
1
7
6
2
1
1
4
5
2
3
2
1
2
1
1
3
1
10
29
2
5
9
4
4
8
7
4
4
129
1
22
33
14
23
8
22
14
13
13
54
76
43
20
29
11
75
18
11
31
18
8
556
1
5
2
1
3
10
47
33
5
35
5
17
1
3
7
18
6
5
5
3
4
3
27
3
3
3
2
256
0
2
3
7
17
10
4
9
18
81
72
28
75
23
55
22
27
30
88
105
89
48
56
36
93
60
34
54
36
23
1.204
37
F.1.İdari bütçeye aktarmalar
Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Başbakana bağlı kamu tüzel kişiliğine
sahip özel bütçeli bir kuruluş olup, bütçesi, Özelleştirme Yüksek Kurulu
tarafından onaylanmakta ve Özelleştirme Fonunun %5’ini aşmayacak
şekilde Fondan yapılan aktarmalarla oluşturulmaktadır.
1984-1994 yılları arasında uygulayıcı ilk kurum Toplu Konut ve
Kamu Ortaklığı İdaresi olduğundan bu yıllara ait İdari bütçe verileri yer
almamaktadır. 1994 yılında 4046 sayılı Kanun ile; Özelleştirme İdaresi
Başkanlığı kurulduğundan veriler 1995-2015 yıllarını ihtiva etmektedir.
1995-2015 yılları arasında İdari bütçeye toplam 176 Milyon Dolar kaynak
aktarılmış olup, yıllık ortalama İdari bütçe gideri 8.4 Milyon Dolar civarındadır.
F.2.İlan ve reklam giderleri
1986-2015 yılları arasında özelleştirme ihalelerinin kamuoyuna
duyurulması amacıyla İdare tarafından basın ve yayın kuruluşlarına
verilen ilan ve reklam giderleri toplamı 86 Milyon Dolar tutarında olup,
en fazla giderin yapıldığı yıllar 8 Milyon Dolar ile 2000 yılı ve 7 Milyon
Dolar ile 2007 yılıdır.
F.3.Danışmanlık giderleri
1986 yılından 2015 yılına kadar İdaremizce alınan danışmanlık
hizmetleri karşılığı olarak toplam 129 Milyon Dolar bedel ödenmiştir.
Özelleştirme uygulamalarının en yoğun olduğu 2006 yılında 29 Milyon
Dolar, 2005 yılında ise 10 Milyon Dolarlık danışmanlık hizmeti alım
bedeli ödenmiştir.
F.4.İstihdam giderleri
4046 Sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun’un 21.
Maddesi Özelleştirmeler dolayısıyla iş akdi sona erdirilen personele iş
kaybı tazminatı ödenmesi ve diğer hizmetlerin verilmesini, 22. Maddesi
kuruluşlardaki nakle tabi personele ilişkin hak ve yükümlülükleri, 23.
Maddesi ise anılan personelin emekliliği halinde ilave olarak ödenecek
giderlerin Özelleştirme Fonundan karşılanmasını öngörmektedir.
38
Bu çerçevede1986-2015 yılları arasında toplam 556 Milyon Dolar
karşılığı ödeme Fon tarafından karşılanmıştır.
F.5.Diğer giderler
Diğer giderler kaleminde başta mahkeme giderleri olmak üzere icra
giderleri, menkul kıymet muhafaza giderleri vergi, icra, kargo ve benzeri
giderler yer almaktadır. İnceleme konusu 30 yıl süresince bu kapsamda
yapılan giderler toplamı 256 Milyon Dolardır. Yıllar itibariyle en yüksek
gider 47 Milyon Dolar ile 1995 ve 35 Milyon Dolar ile 1998 yılında
gerçekleştirilmiştir.
3.1986-2015 YILLARI HÜKÜMET DÖNEMLERİ İTİBARIYLA
ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARI
Tablo 6: Hükümet dönemleri itibariyle özelleştirme uygulamaları:
1986-2015(Milyon ABD Doları)
YILLAR
HÜKÜMETLER
HÜKÜMET DÖNEMLERİ
TUTAR
1. ANAP Hükümeti
45. Hükümet
2
21.12.1987 - 8.11.1989
2. ANAP Hükümeti
46. Hükümet
150
09.11.1989 - 22.06.1991
3. ANAP Hükümeti
47. Hükümet
695
23.06.1991 - 19.11.1991
4. ANAP Hükümeti
48. Hükümet
43
20.11.1991 - 24.06.1993
DYP-SHP Koalisyonu
49. Hükümet
827
25.06.1993 - 04.10.1995
DYP-SHP/CHP Koalisyonu
50. Hükümet
1.008
05.10.1995 - 29.10.1995
DYP Hükümeti
51. Hükümet
125
30.10.1995 - 05.03.1996
DYP-CHP Koalisyonu
52. Hükümet
68
06.03.1996 - 27.06.1996
ANAP-DYP Koalisyonu
53. Hükümet
230
28.06.1996 - 29.06.1997
54. Hükümet
357
55. Hükümet
1.137
56. Hükümet
18
57. Hükümet
3.375
19.11.2002 - 13.03.2003
RP-DYP Koalisyonu
ANAP-DSP-DTP
Koalisyonu
DSP Hükümeti
DSP-MHP-ANAP
Koalisyonu
1. AKP Hükümeti
58. Hükümet
21
14.03.2003 - 28.08.2007
2. AKP Hükümeti
59. Hükümet
21.920
1986 - 20.12.1987
30.06.1997 - 10.01.1999
11.01.1999 - 27.05.1999
28.05.1999 - 18.11.2002
39
YILLAR
HÜKÜMETLER
HÜKÜMET DÖNEMLERİ
TUTAR
29.08.2007 - 31.03.2011
3. AKP Hükümeti
60. Hükümet
12.030
01.04.2011 – 29.08.2014
4. AKP Hükümeti
61. Hükümet
18.239
30.08.2014 – 30.11.2015
5. AKP Hükümeti
62. Hükümet
6.566
01.12.2015-23.11.2015
Geçici Seçim Hükümeti
63. Hükümet
100
24.11.2015-31.12.2015
6. AKP Hükümeti
64.Hükümet
5
66.917
TOPLAM
Tablo incelendiğinde, 30 yıllık özelleştirme sürecinde tüm
hükümetlerce değişik miktarlarda özelleştirme uygulaması yapıldığı ve
toplamda 66 Milyar 915 Milyon Dolarlık bir özelleştirme geliri elde edildiği
görülmektedir. Toplam özelleştirme uygulamalarının %88’ini oluşturan 58
Milyar 880 Milyon Dolarlık bölümünün Ak Parti Hükümetleri tarafından
gerçekleştirildiği görülmektedir.
40
VI. YÜRÜTÜLMEKTE OLAN ÖZELLEŞTİRME FAALİYETLERİ
Halen özelleştirme kapsam ve programında 21 kuruluş
bulunmaktadır. Bu kuruluşların 11 tanesinde % 50’nin üzerinde kamu
payı vardır. Bunun yanısıra, özelleştirme kapsamında 606 taşınmaz, 49
tesis, 2 liman, 10 otoyol, 2 boğaz köprüsü ile şans oyunları lisans hakkı
da yer almaktadır.
1.PORTFÖYDE BULUNAN BAŞLICA ŞİRKET VE KURULUŞLAR
Portföyde bulunan kuruluşlar
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
Ankara Doğal Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. (1)
Sümer Holding A.Ş. (1)
T. Denizcilik İşletmeleri (1)
T. Elektrik Dağıtım A.Ş. (TEDAŞ) (1)
Gayrimenkul A.Ş. (TTA) (1)
Türkiye Elektromekanik Sanayi A.Ş. (TEMSAN)
Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. (1)
TP Petrol Dağıtım A.Ş.
KBİ-Karadeniz Bakır İşletmeleri A.Ş. (1)*
T. Halk Bankası A.Ş. (1)
Doğusan Boru Sanayi ve Ticaret A.Ş.
THY Türk Hava Yolları A.Ş. (1)
Emek İnşaat ve İşletme A.Ş.
Taksim Otelcilik A.Ş.
Hidrojen Peroksit Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Kayseri Şeker Fabrikası A.Ş.
Compagnie Financiere Ottomane S.A.
Milli Reasürans T.A.Ş.
MİTAŞ Enerji ve Madeni İnşaat İşleri Türk A.Ş.
Sönmez Neşriyat ve Matbaacılık A.Ş.
T. İş Bankası A.Ş. (1)
Kamu payı
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
99,99
51,10
56,09
49,12
49,00
31,43
28,20
10,00
3,81
3,37
0,0663
0,003
0,00230
*Tasfiye aşamasındadır.
(1)Bu kuruluşlarda hisse senedi veya tesis ve varlık satışı biçiminde kısmi özelleştirme işlemi
41
Türk Telekom’un özelleştirilmesi; Türk Telekom, özelleştirme kapsam
ve programında bulunmamaktadır. Özelleştirme çalışmaları 406 sayılı
Kanun uyarınca bağımsız komisyonlarca yürütülmekte olup, İdaremiz
anılan Kanun çerçevesinde sadece Türk Telekom’un özelleştirme
işlemlerine ilişkin usuli işlemleri yürütmek ve bahse konu komisyonlara
sekreterya hizmeti vermek üzere yetkilendirilmiştir.
Milli Piyango’nun (Şans Oyunları) özelleştirilmesi; Milli Piyango
İdaresi, 4046 sayılı Kanun kapsamında bulunmamaktadır. Özelleştirme
çalışmaları 320 sayılı KHK hükümleri doğrultusunda yürütülmektedir.
Yaklaşık uzunluğu 2.000 Km olan 8 adet otoyol, çevre ve bağlantı yolları
ile birlikte Boğaziçi ve Fatih Sultan Mehmet Köprülerinin özelleştirilmesi
çalışmaları devam etmektedir.
Ayrıca EÜAŞ’a ait 26 adet hidroelektrik santralleri, Bursa Doğalgaz
Santrali, Aliağa Çevrim ve Gaz Tribünleri Santrali ile İzmir ve Fenerbahçe
Kalamış Yat Limanlarının özelleştirme faaliyetleri de İdare tarafından
sürdürülmektedir.
Ayrıca, çeşitli kurum ve kuruluşlara ait çok sayıdaki taşınmazın
özelleştirilme faaliyetleri de İdare tarafından gerçekleştirilmektedir.
2.2016 YILI ÖZELLEŞTİRME FAALİYETLERİ
2016 yılının en önemli özelleştirme işlemlerinin, şans oyunları (Milli
Piyango), köprü ve otoyollar ve şeker fabrikaları ile elektrik üretim
tesislerinin özelleştirilmesinin olması beklenmektedir.
Satış ve devir onayı alınan ve sözleşme imza aşamasında olan ancak
devri henüz gerçekleşmeyen TDİ’ye ait Fenerbahçe-Kalamış Yat Limanı
başta olmak üzere, Maliye Hazinesi, TCDD, T.Şeker Fabrikaları AŞ,
Ankara Doğal Elektrik Üretim AŞ ve Gayrimenkul AŞ.ne ait yüzlerce
taşınmazın devirlerinin bu yıl içerisinde gerçekleştirilmesi ve toplam
926 Milyon Dolarlık özelleştirme bedelinin de gelir olarak kayıt edilmesi
beklenmektedir.
42
Elektrik Üretim AŞ.ne (EÜAŞ)’a ait Kepez 2 ve Manavgat Hidro
Elektrik Santrali(HES) ve taşınmazları, EÜAŞ-Kadıncık 1 ve Kadıncık
2 HES ve taşınmazları, EÜAŞ Doğankent, Kürtün ve Torul HES ve
taşınmazları, EÜAŞ Karacaören 1 ve Karacaören 2 HES ve taşınmazları,
EÜAŞ Fethiye HES ve taşınmazları ile çeşitli taşınmazlar ile 1 maden sahası
ruhsatını kapsamakta olup, onay aşamasında bulunan kuruluşların ve
taşınmazların, onaylanarak devredilmesi halinde de yaklaşık 1 Milyar 105
Milyon Dolarlık özelleştirme işleminin tamamlanması beklenmektedir.
Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ.nin Portföy gruplarına ayrılan bir kısım
şeker fabrikaları ile Kayseri Şeker AŞ’de bulunan %10 kamu payının
özelleştirme sürecinin de 2016’da başlaması öngörülmektedir.
Özelleştirme kapsamında bulunan Doğusan AŞ’deki %56.09
oranındaki, Hidrojen Peroksit AŞ’de bulunan %28 kamu payları ile Türkiye
Elektromekanik AŞ ve TP Petrol Dağıtım AŞ’de bulunan %100 oranındaki
kamu paylarının 2016 yılı içinde özelleştirme işlemlerinin tamamlanması
planlanmaktadır.
Kruvaziyer ve yük limanı olarak iki kısım halinde planlanan İzmir
Limanının özelleştirmeye hazırlık çalışmaları tamamlanmış olup, bu yıl
içerisinde özelleştirme işlemlerinin başlatılması beklenmektedir.
Yine Maliye Hazinesi, DMO ve TCDD, ADÜAŞ ve Türkşeker’e
ait gayrimenkullerin de özelleştirme işlemlerinin sürdürülmesi
öngörülmektedir..
43
VII.ÖZELLEŞTİRİLEN KURULUŞLARDA ÜRETİM,
KAR/ZARAR, İSTİHDAM VE YATIRIMLAR ÜZERİNE
YAPILAN ÇALIŞMALAR
Türkiye’de özelleştirme uygulamaları başta bilim adamları ve medya
olmak üzere çeşitli çevreler tarafından incelenmekte ve kamuoyu ile
paylaşılmaktadır. Bu akademik çalışmaların en detaylılarından olan bir
çalışma (Bkz. YAVİLİOĞLU, Cengiz, (2010), Dünyada ve Türkiye’de
Özelleştirme Uygulamaları, Teorik ve Tarihsel Bir Perspektif, ÖİB
Yayınları, No.1, Ankara) sonucunda yapılan değerlendirmeler şu şekilde
belirlenmiştir.
“1986-2008 arasındaki dönemde özelleştirilen şirketlerden 77’sinin;
kapasiteleri, kapasite kullanım oranları, alıcılar tarafından şirketler için
yapılan yatırım tutarları, üretim miktarları, satış miktarları, net kar/zarar
pozisyonları, şube sayıları ve istihdam yapılarının özelleştirme öncesi ve
özelleştirme sonrası karşılaştırmalı olarak yapılan ayrıntılı analizinde;
• 30 şirket özelleştirme öncesinde kar etmiş olup, özelleştirme
sonrasında da karlılığını artırarak sürdürmüştür.
• 18 şirket özelleştirmeden önce zarar ederken, özelleştirme
sonrasında kar etmeye başlamıştır.
• 11 şirket özelleştirmeden önce kar ederken, sonrasında zarar
etmiştir. 7 şirket ise özelleştirme öncesinde ve sonrasında zarar
etmiştir.
• 3 Şirkette özelleştirme öncesi ve sonrası veri elde edilememiş, 3
şirkette özelleştirme öncesi veri elde edilemezken, özelleştirme
sonrası elde edilen verilere göre kar elde ettikleri tespit edilmiştir.
• Şirketlerin 27’sinden yıllık ortalama 234 Milyon Dolar temettü
sağlanmış olup, toplam temettü 2.406 Milyon Dolardır.
• Özelleştirme Fonundan 31 şirkete kaynak aktarılmıştır. Bütün
45
şirketlere aktarılan yıllık ortalama kaynak tutarı 633 Milyon Dolar,
toplam kaynak tutarı ise 5.260 Milyon Dolar olarak gerçekleşmiştir.
• 64 şirkette büyük ölçekli yatırımlar gerçekleştirilmiş, 13 şirketten
yatırım yapılıp yapılamadığına ilişkin bilgi alınamamıştır. Bilgi
alınan 64 şirkete alıcılar tarafından yıllık ortalama 1.151 Milyon
Dolar, toplamda ise 6.100 Milyon Dolar yatırım yapılmıştır.
• Şirketlerin 33’ünde personel artışı sağlanırken 44’ünde azalış
olmuştur. 20.697 istihdam sağlanırken, çalışan sayısı 18.704
azalmıştır. Buna rağmen toplamda 1.993 kişilik istihdam artışı
sağlanmıştır.
• Hem incelemesi yapılan şirketlerde çalışan personel sayısındaki
artış, hem de 4/C kapsamında işe yerleştirilen 14.810 personel
birlikte dikkate alındığında, incelenen şirketlerdeki özelleştirme
uygulamaları sonucu toplam istihdam sayısında 16.803 kişilik bir
artış sağlanmıştır.
•
Özelleştirilen şirketlerden 68’i üretim faaliyetlerine devam
etmektedir. 4 şirketin faaliyetleri kalmadığı için başka kamu
şirketleri ile birleştirilerek tüzel kişilikleri sonlandırılmıştır.
Sonuç olarak, özelleştirilme sonrası şirketlerin genellikle kar ettikleri
ve karlarını temettü olarak dağıttıkları, yatırım, üretim ve istihdamda
artışlar sağladıkları tespitlerine yer verilmiştir.
2003 -2011 yılları arasında bölgesi ve sektörü için önem arz eden varlık
satışı yoluyla özelleştirilen 11 işletme ve tesisler ile, hisse satışı yoluyla
özelleştirilen 19 şirkette, üretim şartı, üretim ve yatırım şartı, yatırım şartı,
faaliyet şartı, yatırım ve istihdam şartı ile bazılarına da sadece istihdam
şartları konulmuştur. Bu şartların yerine getirilmesi için yatırımcılardan
belirli miktarlarda teminatlar alınmıştır. Taahhütlerin yerine getirilmemesi
halinde cezai şart olarak teminatların irat kaydedilmesi öngörülmüştür.
46
VIII.ÖZELLEŞTİRME VE YABANCI SERMAYE
Ülkemizin uluslararası sermayeden aldığı payın, gerek coğrafi
konumu gerekse potansiyelimizle karşılaştırıldığında çok düşük
düzeylerde kaldığı bilinmektedir. Buna rağmen, özellikle 2004-2008
yılları arasında özelleştirme ihaleleri sürecine yabancı sermayeli şirketler
yoğun ilgi göstermiştir. Dünyada yaşanan 2008 finansal krizinin de
etkisi ile ülkemize yönelik doğrudan yabancı sermaye yatırımlarında
düşüşler görülmüş, bunun özelleştirmeler yoluyla sağlanan yabancı
sermaye girişlerine de menfi yönde yansımaları olmuştur. Genel amaçlı
yabancı sermaye girişleri ile paralellik arz eden özelleştirmeler yoluyla
gelen yabancı sermaye girişleri, genel eğilim doğrultusunda 2010 ve 2011
yıllarında düşük seyretmiştir.
Ülkemizin temel ekonomik sorunlarının çözümüne olumlu katkı
sağlayacak yatırım, üretim ve ihracat artışını destekleyecek, yeni teknoloji
ve uzmanlık getirecek olan yabancı sermayenin özelleştirmeler yolu ile
girişi ülkemizin gelişmesi ve üretim gücümüzün artmasına doğrudan
katkı sağlayacaktır.
Bu doğrultuda, özelleştirme uygulamalarında yerli, yabancı ayırımı
yapılmaksızın, gerekli ön yeterlilik ölçütlerine sahip her katılımcı eşit
şartlarda ihalelere iştirak edebilmektedir.
Özelleştirme uygulamaları ile kamu işletmelerinin sermayesindeki
kamu hissesinin tamamı veya bir kısmının yabancı sermayeli şirketlere
satış rakamları değerlendirildiğinde, 1986-2011 yılları arasında toplam
özelleştirmelerden %36’sı yabancı yatırımcı payını oluştururken, son
yıllarda yabancı ilgisinin zayıflaması ile 2015 yılı sonunda bu oran
%22’lere kadar düşmüştür.
47
Tablo 7: 1986-2015 yılları itibarıyla blok satış yöntemi ile
özelleştirmeler yoluyla gelen yabancı sermaye tutarları (Milyon $)
Özelleştirilen Şirketler
Yıl
ANSAN Gıda A.Ş.
MEDA Meşrubat A.Ş.
Uçak Servisi A.Ş.(USAŞ)
Afyon Çimento T.A.Ş.
Ankara Çimento T.A.Ş.
Balıkesir Çimento T.A.Ş.
Söke Çimento T.A.Ş.
Trakya Çimento T.A.Ş.
TOFAŞ Oto Ticaret A.Ş.
Türkkablo A.O.
Güneş Sigorta A.Ş.
İpragaz A.Ş.
1988
1988
1989
1989
1989
1989
1989
1989
1991
1991
1991
1992
Satılan
Hisse
(%)
88,32
88,00
70,00
51,00
99,25
98,24
99,59
99,86
16,00
38,00
30,00
51,00
Satış Bedeli
($)
Satın Alan Firma
/ Grup
12.250.000
750.000
14.450.000
13.000.000
33.000.000
23.000.000
11.000.000
25.000.000
13.203.441
11.000.000
18.900.000
64.066.776
Atlantic Ind.Ltd.
Atlantic Ind.Ltd.
SAS Service P.A.
Ciments Francais
Ciments Francais
Ciments Francais
Ciments Francais
Ciments Francais
Fiat Auto S.p.A.
Nokia Fin. Fund
Gan International
Primagaz A.G.
MEYSU Gıda A.Ş.
1992
96,15
1.229.897
Ü.DOĞAN/H. REİL
NETAŞ Telekom. A.Ş.
TELETAŞ Telekom A.Ş.
AEG Eti Elektrik A.Ş.
1993
1993
1993
1994
20,00
18,00
11,11
27,85
26.000.000
21.002.400
2.199.542
5.871.330
NTL Northern Ltd
ALCATEL Hol. B.V.
AEG Aktienges.
AEG Aktienges.
ÇİNKUR A.Ş.
1996
98,80
14.000.000
Kayseri Maden A.Ş.
BASF Sümerbank A.Ş.
1999
40,00
7.137.821
BASF AG Exp.
Aymar Yağ Sanayi A.Ş.
Toros Gübre A.Ş.
2000
2000
11,06
14,48
905.000
8.500.000
UNILEVER A.Ş.
TEKFEN A.Ş.
Çayeli Bakır A.Ş.
2004
45,00
49.250.000
Inmet Mad.A.Ş.
Samsun Gübre A.Ş.
2005
100,00
41.000.000
Toros GübreA.Ş.
Kıbrıs Türk H.Y. Ltd. Şti.
2005
50,00
33.000.000 Ada Hav.ve Taş. A.Ş.
Türk Telekom A.Ş.
2005 55,00
6.550.000.000
Türkiye Petrol R. A.Ş.
2006 51,00
4.140.000.000
Başak Emeklilik A.Ş.
2006 41,00
63.623.200
Ojer Te. A.Ş.
Enerji Yatırımları
A.Ş.
Groupama Int.
Başak Sigorta A.Ş.
2006 56,67
204.376.800
Groupama Int.
PETKİM A.Ş.
2008 51,00
2.040.000.000
Socar & Turcas A.Ş.
Başkent Elektrik D.A.Ş.
2009 100,00
1.225.000.000
Enerjisa A.Ş.
Sakarya Elektrik D. A.Ş.
2009 100,00
600.000.000
PETKİM A.Ş.
2012 10,32
AYEDAŞ AŞ
2013 100,00
48
168.500.000
1.227.000.000
Akcez Enerji A.Ş.
Socar A.Ş.
Enerjisa A.Ş.
YABANCI
ORTAK
PAYI (%)
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
22,00
100,00
100,00
100,00
100,00
85,00
Ülkesi
ABD
ABD
Danimarka
Fransa
Fransa
Fransa
Fransa
Fransa
İtalya
Finlandiya
Fransa
Fransa
Almanya
İngiltere
Hollanda
Almanya
Almanya
İran
Almanya
100,00
97,00
96,22
Hollanda
Lüx/ İng.
100,00
96,12
Lüx/ İng.
100,00
100,00
2,00
100,00
100,00
51,12
50,00
50,00
100,00
50,00
Kanada
KKTC
Körfez Ül.
Hol./ İng.
Fransa
Fransa
Azer./Bah
Avusturya
Çek Cum.
Azer./Bah
Lüksemburg
Toroslar Elektrik D. A.Ş.
Blok Satış Toplamı:
Satılan
Hisse
(%)
2013 100,00
Satış Bedeli
($)
Satın Alan Firma
/ Grup
1.725.000.000
18.393.216.207
Enerjisa A.Ş.
Yıl
YABANCI
ORTAK
PAYI (%)
50,00
Ülkesi
Lüksemburg
Tablo 8: 1986-2015 Yılları itibarıyla varlık satışı yöntemi ile
özelleştirmeler yoluyla gelen yabancı sermaye tutarları (Milyon$)
Satış/Devir
($)
Özelleştirilen Varlıklar
TESTAŞ - Aydın
TDİ - Kuşadası Lim.
TCDD - Mersin Limanı
I. Bölge Araç Mua.Hiz.
II. Bölge Araç Mua.Hiz.
TEKEL - 6 Sigara Fab.
Varlık Satış Toplamı:
1995
2003
2007
2007
2007
2008
Devralan Firma
1.150.000
27.000.000
755.000.000
300.250.000
313.250.000
1.720.000.000
3.116.650.000
Taiwan Firsto A.Ş.
Ege Liman A.Ş.
Mersin Ul.Lim. A.Ş.
Tüvturk KuzeyA.Ş.
Tüvturk Güney A.Ş.
British Am.T.A.Ş.
YABANCI
ORTAK
PAYI (%)
60,00
35,00
50,00
33,00
33,33
100,00
Ülkesi
Taiwan
Liberya
Singapur
Almanya
Almanya
Hollanda
Tablo 9: 1986-2015 Yılları itibarıyla hisse senedi arzı yöntemi ile
özelleştirmeler yoluyla gelen yabancı sermaye tutarları (Milyon $)
Yıl
TOFAŞ A.Ş.
Türkiye İş Ban. A.Ş.
Türkiye Petrol Raf. A.Ş.
Petrol Ofisi A.Ş.
Türk Hava Yolları A.O.
PETKİM A.Ş.
THY
Türkiye Halk B.A.Ş.
Türk Telekom A.Ş.
Türkiye Halk B.A.Ş.
Hisse S.Satış Toplamı:
1994
1998
2000
2002
2004
2005
2006
2007
2008
2012
Satılan
Hisse
(%)
16,67
7,40
6,77
3,50
14,95
24,70
10,67
17,36
9,00
19,14
Genel Toplam Satış Bedeli
($)
330.000.000
391.949.083
265.491.985
38.891.914
125.952.471
197.227.599
78.670.460
1.289.159.742
1.146.360.759
2.015.692.840
5.879.396.853
Satın Alan
Kurumsal Yat.
Kurumsal Yat.
Kurumsal Yat.
Kurumsal Yat.
Kurumsal Yat.
Kurumsal Yat.
Kurumsal Yat.
Kurumsal Yat.
Kurumsal Yat.
Kurumsal Yat.
YABANCI
ORTAK
PAYI (%)
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
Ülkesi
Muhtelif
Muhtelif
Muhtelif
Muhtelif
Muhtelif
Muhtelif
Muhtelif
Muhtelif
Muhtelif
Muhtelif
27.389.263.060
49
Sağlanan yerli-yabancı sermaye ortaklı özelleştirmelerin toplamı
27.389 Milyon Dolar olup, bunun 18.393 Milyon Doları blok satış, 3.117
Milyon Doları varlık satışı, 5.879 Milyon Doları da Borsada hisse satışı
uygulamaları yolu ile gerçekleştirilmiştir.
27 Milyar 389 Milyon Dolarlık yerli-yabancı sermaye ortaklı
özelleştirme gelirinin yalnızca yabancı yatırımcılara düşen payı 19 Milyar
136 Milyon Dolar olup, bu tutar özelleştirmeler yoluyla doğrudan yabancı
sermaye girişi tutarını ifade etmektedir.
Bir kalemde en yüksek yabancı sermaye girişi, Türk Telekom’un
%55’inin 2005 yılında, 6 Milyar 550 Milyon Dolar bedelle Ojer
Telekomünikasyon AŞ’ne (Dubai / S.Arabistan / Ürdün / Lübnan) devri
ile sağlanmıştır.
Petkim Petrokimya Holding AŞ’nin %51,12’sinin, 2008’de Socar&Turcas
Petrokimya AŞ’ye toplam 2.040 Milyon Dolara satışı dolayısıyla
(Azerbaycan, Bahreyn) 1.043 Milyon Dolar (yabancı sermayedara düşen
pay), yine aynı yıl Tekel Sigara San.AŞ’ye ait 6 adet sigara fabrikasının
1.720 Milyon Dolar bedelle British&American Tobacco Tüt.Mam. AŞ’ne
(Hollanda) satışından da 1.720 Milyon Dolarlık yabancı sermaye girişi
2009 yılında Başkent Elektrik Dağıtım AŞ’nin özelleştirilmesinden
612,5 Milyon Dolar, 2013 yılında ise, Toroslar Elektrik Dağıtım AŞ’nin
devri ile 862 Milyon Dolar, İstanbul Anadolu Yakası Elektrik Dağıtım
AŞ’nin devrinden de 613 Milyon Dolar, yabancı sermaye girişi sağlanmıştır.
Ayrıca T.Halk Bankası AŞ.ne ait %25,62 hissenin 2007’de uluslararası
kurumsal yatırımcılara ilk arzından 1.289 Milyon Dolar, 2012 yılında
yapılan %19.14’lük ikinci halka arzdan da 2.016 Milyon Dolar olmak
üzere toplam 3.305 Milyon Dolar, ayrıca, 2008 yılında Türk Telekom’un
%9’unun uluslararası kurumsal yatırımcılara arz edilmesinden de 1.146
Milyon Dolar yabancı sermaye girişi olmuştur.
50
Grafik 4: 1986-2011 Yılları itibarıyla gerçekleştirilen
özelleştirmelerde yerli yatırımcı/ yabancı yatırımcı oranı (Milyon $)
4046 Sayılı Kanun ile, yabancı uyruklu gerçek ve tüzel kişilere
gayrimenkul satışı ve devrinin mütekabiliyet esasları çerçevesinde
yürürlükteki mevzuat hükümlerine tabi olarak yapılabileceği hususu
hüküm altına alınmıştır.
Ülkemizdeki 30 yıllık süreçte sağlanan özelleştirme gelirlerinin %22’si
yabancı menşeli yatırımcılar tarafından sağlanmıştır.
51
IX.ÖZELLEŞTİRMENİN SOSYAL BOYUTU
1.ÖZELLEŞTİRME VE İSTİHDAMA YANSIMALARI
Ülkemizdeki özelleştirme uygulamalarında önemli bir husus da,
bu kuruluşlarda çalışan işçilerin ve ailelerinin mağdur edilmemesi ve
özelleştirme çalışmalarının toplumun sosyal dengeleri üzerinde olumsuz
yansımalara neden olmamasıdır.
Bu çerçevede 2004/7898 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ve ek
düzenlemeler ile; 01.01.1992 tarihinden itibaren özelleştirme sonucu
işten çıkarılan işçilerden emeklilik hakkı kazanamayanların 657 sayılı
Kanun’un 4/C maddesi çerçevesinde diğer kamu kurumlarına geçici
personel olarak atanmaları imkanı getirilmiştir. Bu kapsamda durumu
uygun görülen 37.797 işçi atama teklifleri yapılmak üzere Devlet Personel
Başkanlığına gönderilmiştir.
Ayrıca, 4046 sayılı Kanun çerçevesinde çalışanlar lehine aşağıdaki
düzenlemeler gerçekleştirilmiştir. Bunlar;
• 4046 sayılı Kanun uyarınca, memur ve sözleşmeli personelin özlük
hakları korunarak diğer kamu kurumlarına atanabilmektedir.
• Özelleştirme uygulamaları sonucu bu kuruluşlarda çalışan 33.249
memur ve sözleşmeli personel özlük hakları korunarak diğer
kamu kurumlarına atanmıştır.
• Özelleştirme programına alınan kuruluşlarda emeklilik hakkını
kazananların iki ay içinde başvurmaları halinde emeklilik
ikramiyeleri yüzde 30 oranında fazla ödenmekte ve bu ödemeler
Özelleştirme Fonundan karşılanmaktadır.
• Bu teşvikten faydalanmak üzere erken emekliliğini talep eden
10.314 kişiye toplam 43.639.790,46 TL ödeme yapılmıştır.
• Emeklilik hakkını kazanan işçilerin emekli edilmeleri teşvik
edilerek kıdem tazminatları eksiksiz olarak zamanında ilgili
53
kuruluşlar tarafından zaman zaman Özelleştirme Fonunun
katkısıyla ödenmektedir.
• Emeklilik hakkını kazanmadan özelleştirme işleminden önce veya
özelleştirme sırasında iş akdi feshedilen işçilere çalışma sürelerine
bağlı olarak 8 aya kadar Özelleştirme Fonundan İş Kaybı
Tazminatı ödenmektedir.
• Bu kapsamda, Türkiye İş Kurumu’na, özelleştirme fonundan
67.449 kişiye ödeme yapılması için toplam 313.546.378,00 TL
aktarma yapılmıştır.
2.ÖZELLEŞTİRME SOSYAL DESTEK PROJELERİ
2001- 2010 yılları arasında yürütülen Özelleştirme Sosyal Destek
Projeleri(ÖSDP) projeleri ile, özelleştirme uygulamalarına bağlı olarak
kıdem ve ihbar tazminatlarının ödenmesi yanında, özelleştirme nedeniyle
iş kaybına uğrayanların ve ikincil işsizlerin yeniden işe yerleştirilmelerine
yardım edilmesi ve kendi işini kuracaklara destek olunması amaçlanmıştır.
Bu amaç için kullanılmak üzere ÖSDP kapsamında Uluslararası İmar
ve Kalkınma Bankası’ndan (Dünya Bankası) 2005 yılında Hazine garantisi
ile 360 Milyon Euro’luk kredi sözleşmesi imzalanmıştır. Kredinin 330
Milyon Euro’luk kısmı kullanılmıştır. Kredi geri ödemesi 2009-2022
yıllarında her yıl Mayıs ve Kasım aylarında olmak üzere geri ödenmektedir.
2015 yılı sonu itibariyle kredinin 151 Milyon Euro’luk bölümü ödenmiş
olup, 178 Milyon Euro ana para borcu kalmıştır.
Proje çerçevesinde verilen Yeniden İşe Yerleştirme Hizmetleri, Türkiye
İş Kurumu (İŞKUR) ve Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve
Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) tarafından, Hizmet Sağlayıcılar
aracılığı ile yürütülmüştür.
İŞKUR, danışmanlık, eğitim ve toplum yararına çalışma programı
(TYÇP) hizmetleri olmak üzere üç ana grupta hizmet sunmuştur.
İş Geliştirme Merkezleri (İŞGEM), küçük girişimcilerin iş kurmasını
ve geliştirmesini destekleyen ve kolaylaştıran, dolayısıyla işletmelerin
54
hayatta kalma ve büyüme olanaklarını arttıran, bir istihdam yaratma
ve iş kurma modelidir. ÖSDP çerçevesinde İŞGEM’lere ilişkin olarak
yapılan başvuruların değerlendirilmesi sonrasında, Birinci ve İkinci Proje
çerçevesinde kurulan 8 İŞGEM halen faaliyetlerini sürdürmektedir.
SONUÇ
Özelleştirme, bir takım ekonomik hedeflere ulaşmak amacıyla
kullanılan araçlardan biridir. Eğer özelleştirme bir araç olarak değil de
amaç olarak değerlendirilirse başarılı olma ve ekonomiye köklü katkı
sağlama işlevini yerine getiremez. Dolayısıyla, özelleştirme ne tüm
ekonomik sorunları çözecek bir araç ne de nihai olarak ulaşılacak bir
amaçtır. Özelleştirme, belli iktisadi amaçlara ulaşmanın araçlarından
yalnızca bir tanesidir.
Özelleştirme uygulamalarında nihai amaç; ulusal ekonominin bir
bütün olarak etkinliğini ve verimliliğini arttırmak, dış rekabet gücünü
yükseltmek ve toplumsal refahı çoğaltmaktır.
Özelleştirilen şirketlerin gerekli görülenlerinde, devir sözleşmelerine
eklenen yatırım, üretim, istihdam ve benzeri hususlara ilişkin bağlayıcı
hükümler ve stratejik şirketler için kanuni zorunluluğun da bir gereği
olarak Altın Hisse uygulamaları, tekelleşmeyi engelleyeceği gibi,
uluslararası düzeyde rekabet gücümüzün her hangi bir şekilde zaafa
uğramasını da önleyici niteliktedir.
Başlangıcından günümüze kadar özelleştirmeler konusunda genel
bir değerlendirme yaptığımızda, 68 Milyar Dolara yaklaşan özelleştirme
gelirleri ve özelleştirme dışı gelirleri toplamının yaklaşık 52 Milyar
56 Dolarının doğrudan ve dolaylı olarak Hazine’ye ve özel kanun veya
sözleşme gereği ilgili kuruluşlara aktarılmış olduğunu görmekteyiz. Bu
denli yüksek bir kaynağın başka bir fona aktarılmasının da kanunen
mümkün olmadığı düşünüldüğünde, Hazinenin borçlanma faizlerinin
düşmesi, kamu finansmanına getirdiği rahatlama ve genel ekonomik
dengelere sağladığı olumlu katkıların ne denli önem taşıdığı ortadadır.
55
Ayrıca, Özelleştirme İdaresi olarak bugüne kadar kapsam ve
programda bulunan şirketlere Özelleştirme Fonundan 8 Milyar 480
Milyon Dolar sermaye ödemesi yapılmış, 7 Milyar 311 Milyon Dolar
da borç olarak finansman sağlanmıştır. Sağlanan bu finansman desteği
kuruluşların finansman yükünde ciddi boyutlarda hafifleme sağlamıştır.
Eğer özelleştirmeler yapılmamış olsa idi, kamu işletmelerine aktarılması
gereken finansman yükünün on Milyarlarca Doları bulacağı, bunun da
kamu finansmanına olan yükünün katlanılamayacak seviyelere ulaşacağı
ortadadır.
Özelleştirme uygulamaları için yapılan harcamalar hususunda,
zaman zaman kamuoyunda farklı değerlendirmeler göze çarpmaktadır.
Bu değerlendirmeler özelleştirmeler için yapılan harcamaların ne denli
yüksek olduğu şeklindedir. Halbuki 30 yıllık süreçte özelleştirmeler için
masraflar (idari bütçeye aktarma, ilan, reklam, danışmanlık ve diğer
harcamalar) toplamı 1.204 Milyon Dolardır. İstihdam ödemelerini sosyal
destek kapsamında değerlendirirsek, yapılan özelleştirme masrafları
648 milyon $ düzeyinde kalmaktadır ki bu rakam toplam özelleştirme
gelirlerinin % 1’inden daha düşük bir orana tekabül etmektedir.
Özelleştirme uygulamaları ile ülkemiz sanayiinin üretim yapısı,
üretim miktarı, kalitesi ve verimliliğinde sağlanan artış dolayısıyla
ürünlerimizin uluslararası rekabet gücü yükselmiştir. Bu doğrultuda ülke
olarak yaşanan uluslararası ekonomik krizlerden daha az etkilendiğimiz
de yadsınmayacak bir gerçektir.
Yabancı sermaye, özellikle bizim gibi gelişmekte olan, nüfus artış hızı
yüksek olan ancak, gelir ve tasarruf oranları düşük ülkelerin büyümelerini
sürdürülebilir kılmak ve toplum refahını yükseltmek için gerekli bir
kaynaktır.
Bu yönü ile özelleştirme ihalelerine, yabancı sermayeli yatırımcıların
da yerli yatırımcılarla eşit şartlarda katılmalarına imkân sağlaması sonucu,
azımsanmayacak miktarlardaki yabancı sermayenin ülkeye çekilmesi de
özelleştirmeler kanalıyla gerçekleştirilmiştir.
56
KAYNAKÇA:
1. T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı 2010-2014 Yılları Faaliyet
Raporları ve web sitesi “Türkiye’de Özelleştirme”. www.oib.gov.tr
2. T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı 2014-2018 Yıllarını
Kapsayan Stratejik Plan, ÖİB, Ankara.
3. YAVİLİOĞLU, Cengiz, (2010), Dünyada ve Türkiye’de Özelleştirme
Uygulamaları, T.C.Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Yayını, No.1,
Ankara,
4. DOĞAN, Mustafa Necati, (2012), Rakamlarla Özelleştirme, T.C.Başbakanlık
Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Yayını, Ankara.
5. DOĞAN, Mustafa Necati, (1993), Özelleştirme ve Özelleştirme
Uygulamaları, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, SBE, Ankara.
6. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı personeli tarafından hazırlanan çeşitli rapor
ve sunumlar ile istatistiki veriler.
7. ÖZDEMİR, Osman, (2016) Türkiye’de Özelleştirme Uygulamaları, Dönem
Projesi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, SBE, Ankara.
8. The Privatization Barometer Report,
privatizationbarometer.net, Erişim Tarihi: Ocak 2016
2015,
www.
57
EKLER
ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARI
1.BLOK HİSSE SATIŞI UYGULAMALARI
Bingöl Yem Süt A.Ş.
Biga Yem Fabrikası A.Ş.
Bursa Soğuk Dep.Ltd. Şti.
YEMTA Tariş Yem Ltd. Şti.
SAMAŞ Sanayi Madenleri A.Ş.
Isparta Yem Fabrikası A.Ş.
Manisa Yem Fabrikası A.Ş.
ANSAN Ankara Gıda A.Ş.
MEDA Meşrubat Dağıtım A.Ş.
Eskişehir Yem Fabrikası A.Ş.
Aksaray Yem Fabrikası A.Ş.
Çorum Yem Fabrikası A.Ş.
Kayseri Yem Fabrikası A.Ş.
Uçak Servisi A.Ş. (USAŞ)
Afyon Çimento San. T.A.Ş.
Ankara Çimento San.T.A.Ş.
Balıkesir Çimento San..A.Ş.
Söke Çimento San..A.Ş.
Trakya Çimento San.T.A.Ş.
Adana Kağıt Torba T.A.Ş.
Türkkablo A.O.
Güneş Sigorta A.Ş.
Ordu Soya Sanayii A.Ş.
İpragaz A.Ş.
Tat Konserve Sanayi A.Ş.
Çaybank A.Ş.
Çamsan Ağaç Sanayi A.Ş.
Niğde ÇimentoT.A.Ş.
Polinas Plastik San..Ş.
Ray Sigorta A.Ş.
MEYSU Meyve Gıda A.Ş.
60
Satış
Tarihi
29.08.1986
21.11.1986
21.11.1986
21.11.1986
23.01.1987
23.07.1987
23.07.1987
18.11.1988
18.11.1988
22.05.1989
23.05.1989
25.05.1989
30.05.1989
11.08.1989
08.09.1989
08.09.1989
08.09.1989
08.09.1989
08.09.1989
22.02.1991
26.04.1991
17.05.1991
01.07.1991
10.09.1991
27.01.1992
28.01.1992
29.01.1992
20.02.1992
23.03.1992
08.05.1992
08.05.1992
16.07.1992
Satılan
SATIŞ BEDELİ
Pay
($)
(%)
47,50
40,00
52,00
20,00
36,29
15,00
15,00
88,32
88,00
45,00
40,00
30,00
13,33
70,00
51,00
99,25
98,24
99,59
99,86
16,00
60,00
38,00
30,00
100,00
51,00
17,27
49,00
26,83
87,10
30,00
49,65
96,15
373.474
149.683
107.050
80.187
131.279
75.935
58.411
12.250.000
750.000
1.084.421
457.867
120.491
84.344
14.450.000
13.000.000
33.000.000
23.000.000
11.000.000
25.000.000
13.203.441
402.065
11.000.000
18.900.000
322.762
64.066.776
7.578.534
2.465.290
1.387.817
22.500.000
6.767.253
10.376.455
1.229.897
Satın Alan
T.Kalkınma Vakfı
Silivri A.Ş.
Bursa Belediyesi
TARİŞ Genel Müdürlüğü
Tokat İl Özel İdaresi
Dr. Turhan ÖZGÜL
Halil YURTSEVEN
Atlantic Industries Ltd.
Atlantic Industries Ltd.
Zeytinoğlu Holding A.Ş.
H.ÖZOT - M.DEMİRAY
Pancar Ek. İstihsal Ko.Bir.
Kayseri Yem 54 Ger. Kişi
SAS Service Partner
Ciments Français S.A.
Fiat Auto S.p.A.
ÇİTOSAN Memur Yard. Der.
Nokia Int-Finnish Fund
Gan International
Tarım Kredi Koop.Mer.Bir.
Primagaz A.G.
Koç Holding A.Ş.
Derviş TEMEL
Gökhan POYRAZ
OYAK - HÖS Holding A.Ş.
Ülker Gıda Sanayi A.Ş.
Doğan Holding A.Ş.
Ü.Doğan ve ort.
Şeker Sigorta A.Ş.
Ankara Halk Ekmek A.Ş.
Trakmak Traktör A.Ş.
Türk Traktör A.Ş.
İskenderun ÇimentoT.A.Ş.
Gaziantep Çimento T.A.Ş.
Trabzon ÇimentoT.A.Ş.
Denizli ÇimentoT.A.Ş.
Çorum Çimento T.A.Ş.
Sivas Çimento T.A.Ş.
YİFAŞ Yeşilyurt Teks. A.Ş.
Çukurova Elektrik A.Ş.
Kepez Elektrik T.A.Ş.
Şekerbank A.Ş.
NETAŞ North. El. Tel. A.Ş.
GİMA Gıda ve İhtiyaçT.A.Ş.
Balıksan Balık İşleme A.Ş.
Tavşanlı Yem Sanayi A.Ş.
TOE Türk Otomotiv A.Ş.
Çukoyem Mersin Yem L.Ş.
Ladik Çimento T.A.Ş.
Şanlıurfa Çimento T.A.Ş.
Bartın ÇimentoT.A.Ş.
Aşkale Çimento T.A.Ş.
TELETAŞ Tel. A.Ş.
Bandırma Yem Fab.A.Ş.
Uşak Yem Fabrikası A.Ş.
Kars Yem Fabrikası A.Ş.
İstanbul Demir Çelik A.Ş.
Güneysu Meyve Suyu A.Ş.
Layne Bowler Pomp. A.Ş.
Sivas Yem Fabrikası A.Ş.
Satış
Tarihi
06.08.1992
18.08.1992
23.09.1992
23.09.1992
02.12.1992
03.12.1992
03.12.1992
04.12.1992
25.12.1992
25.12.1992
02.02.1993
16.02.1993
16.02.1993
22.02.1993
01.03.1993
02.03.1993
14.04.1993
14.04.1993
14.04.1993
15.04.1993
21.04.1993
21.04.1993
06.05.1993
17.06.1993
19.08.1993
15.11.1993
16.11.1993
17.11.1993
10.12.1993
10.12.1993
24.02.1994
20.04.1994
01.06.1994
Satılan
SATIŞ BEDELİ
Pay
($)
(%)
13,37
3,79
45,00
33,73
100,00
99,73
100,00
100,00
99,85
100,00
43,86
11,25
25,39
10,00
20,00
94,05
15,00
4,83
81,35
4,00
100,00
100,00
99,78
100,00
18,00
24,62
48,00
37,07
11,11
40,00
67,31
4,17
3,57
918.621
84.072
3.960.088
7.683.247
61.500.000
52.695.898
32.551.000
70.100.000
35.000.000
29.400.000
373.161
81.096.791
33.158.988
3.505.195
26.000.000
21.787.413
20.158
16.359
8.000.000
6.834
57.598.687
57.405.988
20.568.669
31.158.000
21.002.400
374.721
676.065
85.080
2.199.542
164.345
333.058
6.912
361
Satın Alan
Sert Holding A.Ş.
Ankara Büyükşehir Bel.
Koç Holding A.Ş.
Koç Holding A.Ş.
OYAK - HÖS Holding A.Ş.
Rumeli Holding A.Ş.
Rumeli Holding A.Ş.
Modern Çimento A.Ş.
YİBİTAŞ Holding A.Ş.
YİBİTAŞ Holding A.Ş.
Ayşe BALCI
Rumeli Elektrik A.Ş.
Rumeli Elektrik A.Ş.
NTL Nort.Tel. Ltd.
Bilfer-Dedeman Mad. A.Ş.
Yavuz Ali OĞUZ
M. Nadir UYSAL
Süper Oto A.Ş.
Ceyhan A.Ş.
Rumeli Çimento A.Ş.
ERÇİMSAN Erzurum A.Ş.
ALCATEL Holding B.V.
Bandırma Soğuk Hava A.Ş.
Mahmut ÖZGÖBEK
Kars Yem Çalışanı 15 Kişi
AEG Aktiengesellschaft
Birlik İnşaat Mad.A.Ş.
Ayşe BALCI
Konya Şeker Fab. A.Ş.
Haluk DİNÇER
61
Hascan Gıda End. A.Ş.
AEG Eti Elektrik End.A.Ş.
Toros Gübre ve Zirai İl.A.Ş.
ALTEK Elektrik Sant. A.Ş.
ÇESTAŞ Çukurova El. A.Ş.
Çanakkale Seramik A.Ş.
Pancar Motor A.Ş.
Pan Tohum Islah A.Ş.
Aroma Bursa Meyve Su.A.Ş.
Fruko-Tamek Meyve Su. A.Ş.
Mekta Ticaret A.Ş.
Tamek Gıda Sanayii A.Ş.
Konya Şeker Fabrikası A.Ş.
Karabük Demir ve Çelik A.Ş.
NİMSA Niğde Meyve Su. A.Ş.
Havaalanları Yer H.(HAVAŞ)
METAŞ İzmir Metal. T.A.Ş.
SUN-TEK Ağır Isı A.Ş.
Adıyaman ÇimentoT.A.Ş.
ERSAN Erzincan Gıda A.Ş.
KÜMAŞ Kütahya Many.A.Ş.
Sümerbank A.Ş.
KÖYTAŞ Köy Tarım A.Ş.
ÇİNKUR Çinko Kurşun A.Ş.
Elazığ Altınova Çim. A.Ş.
Van Çimento Sanayii A.Ş.
Edirne-Lalapaşa Çim.A.Ş.
Kars Çimento A.Ş.
Gümüşhane Çimento A.Ş.
Ergani Çimento A.Ş.
ÇEMAŞ Döküm A.Ş.
ÇİMHOL Çim. Yan M.A.Ş.
PETLAS LastikA.Ş.
62
Satış
Tarihi
02.06.1994
21.06.1994
21.06.1994
22.06.1994
23.06.1994
29.12.1994
29.12.1994
02.01.1995
04.01.1995
23.01.1995
23.01.1995
23.01.1995
02.02.1995
30.03.1995
31.03.1995
17.04.1995
25.05.1995
07.08.1995
16.08.1995
31.08.1995
28.09.1995
17.10.1995
28.11.1995
22.05.1996
12.06.1996
12.06.1996
14.06.1996
18.06.1996
05.07.1996
03.04.1997
06.05.1997
06.05.1997
06.05.1997
Satılan
SATIŞ BEDELİ
Pay
($)
(%)
3,40
27,85
25,00
30,00
2,29
5,80
16,00
43,93
9,17
15,66
28,00
5,54
24,00
100,00
97,80
60,00
42,55
39,00
100,00
99,82
99,74
100,00
85,59
98,80
99,89
100,00
100,00
100,00
95,47
100,00
49,60
30,42
99,97
6.531
5.871.330
64.668
560.000
8.069
887.402
15.650
129.242
136.019
1.724.818
12.320
184.802
9.845.669
0
600.000
36.000.000
57.900.000
38.585
52.500.000
125.410
108.100.000
103.460.000
150.000
14.000.000
27.850.000
24.500.000
125.890.000
22.250.000
3.500.000
46.700.000
2.150.000
900.000
35.750.000
Satın Alan
Ali BAYSAL
AEG Aktiengesellschaft
Teknik Servis Ticaret A.Ş.
Anmak Holding A.Ş.
İbrahim Bodur H.A.Ş.
Şeker San.Men. Y.Vakfı
Ömer DURUK +160 Ger.Kişi
Tamek Holding A.Ş.
Tamek Holding A.Ş.
Tamek Holding A.Ş.
Konya, Akş.Er.PEK
Karabük Demir Ç. A.Ş.
Meyepa Marketing A.Ş.
Yazeks İç ve Dış Tic. A.Ş.
Rumeli Çelik Sanayi A.Ş.
Serim SUNGUROĞLU
Teksko Giyim A.Ş.
Erzi.Pancar Ek. Koop.
Zeytinoğlu Holding A.Ş.
İpeks İplik Teks.A.Ş.
A. B.GÖĞEZ Yazılım Ltd.
KMM Kayseri Maden A.Ş.
OYAK - GAMA End. A.Ş.
Çimentaş İzmir Çim. A.Ş.
Prekon İnşaat A.Ş.
Işıklar Holding A.Ş.
Işıklar Holding A.Ş.
Kombassan H. A.Ş.
Anadolubank A.Ş.
Filyos Ateş TuğlasıA.Ş.
Denizbank A.Ş.
Bozüyük Seramik A.Ş.
Siirt-Kurtalan Çim. A.Ş.
Etibank Bankacılık A.O.
Havaal.Yer Hiz. (HAVAŞ)
Sivas Demir Çelik A.Ş.
Soda Sanayii A.Ş.
Konya Krom Mag.A.Ş.
Yarımca Porselen A.Ş.
Mannesmann Boru T.A.Ş.
BASF Sümer. Kimya A.Ş.
BASF Sümer. Kimya A.Ş.
Abant Bolu Tur.A.Ş.
Ankara Halk Ekmek A.Ş.
Çankırı Tuz Ürünleri A.Ş.
ÖBİTAŞ İnşaat A.Ş.
TUNGAŞ Tunceli GıdaA.Ş.
Pancar Ekicileri Birliği A.Ş.
Deniz Nakliyatı T.A.Ş.
MAKSAN Malatya A.Ş.
Liman İşletmeleri A.Ş.
MAN Kamyon A.Ş.
Dosan Konserve A.Ş.
Balıkesir Pamuklu T.A.Ş.
Aydın Tekstil İşletmesi A.Ş.
Ceyhan Sanayi A.Ş.
Güven Sigorta T.A.Ş.
Karadeniz Çim. Kireç A.Ş.
Mars Ticaret ve Sanayi A.Ş.
OYTAŞ İç ve Dış Tic.A.Ş.
Ülfet Gıda ve Sabun A.Ş.
Satış
Tarihi
07.05.1997
13.05.1997
29.05.1997
01.10.1997
09.01.1998
02.03.1998
30.03.1998
24.04.1998
04.05.1998
05.06.1998
09.07.1998
11.09.1998
15.11.1999
05.01.2000
28.01.2000
01.03.2000
01.03.2000
01.03.2000
01.03.2000
22.03.2000
24.03.2000
24.03.2000
29.03.2000
29.03.2000
30.03.2000
03.04.2000
04.04.2000
04.04.2000
04.04.2000
04.04.2000
04.04.2000
04.04.2000
04.04.2000
Satılan
SATIŞ BEDELİ
Pay
($)
(%)
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
40,00
99,99
9,23
100,00
100,00
35,72
40,00
0,00
99,92
0,01
25,00
16,74
15,00
10,00
99,99
2,50
0,85
0,37
0,04
2,18
0,03
0,04
99,91
0,01
3,33
0,05
0,68
69.500.000
18.150.000
66.000.000
12.000.000
28.100.000
155.500.000
27.100.000
6.655.000
5.500.000
40.700.000
30.500.000
11.000.000
7.137.821
247
10.200.000
5.150
101.000
16.000
130.000
20.500
59.000.000
47.000
150.000
75.000
50.000
3.050
7.400
1.400
11.400.000
905
1.300
18.500
7.460
Satın Alan
Mehmet R.BAŞARAN
Zonguldak Yatırım A.Ş.
Zorlu Holding A.Ş.
Ercan Madencilik A.Ş.
Canlar Otomotiv A.Ş.
Medya-İpek H.A.Ş.
Turgay CİNER
SİVYAT A.Ş.
Türkiye İş Bankası A.Ş.
Konya Selç.Krom M.A.Ş.
Evyap Sabun A.Ş.
Borusan Holding A.Ş.
BASF AG Exp.
Yarımca Pors.A.Ş.
Em-Sel İnşaat Ltd. Şti.
BELYA Basın Yayın A.Ş.
Ahmet YILDIZ
Halk Bank.Pers.Yard.V.
Feniş Yem A.Ş.
Şekerbank T.A.Ş.
Armatörler Den.Nak. A.Ş.
Reha TEMİZEL
EGELİM Ege Lim. H.A.Ş.
Ahmet UYGURMEN
UNILEVER Holding A.Ş.
A. Rona YIRCALI
Ayfer YÜKSEL
Ayfer YÜKSEL
Tarım Kredi Koop.
Ayfer YÜKSEL
Ayfer YÜKSEL
Ayfer YÜKSEL
Ayfer YÜKSEL
63
TOE Türk Otomotiv A.Ş.
Ankara An.Türk Sigorta Şti.
Ege Et Mamulleri Yem A.Ş.
İMSA İstanbul Meş.A.Ş.
Metal Kapak Sanayi A.Ş.
Petrol Ofisi A.Ş.
TÜSTAŞ Sınai Tes.A.Ş.
ETÜDAŞ Erz. Tarım A.Ş.
Asil Çelik Sanayi A.Ş.
KÖYTÜR Dam.Tav.A.Ş.
Aymar Yağ Sanayi A.Ş.
Toros Gübre Kimya A.Ş.
Olgun Çelik Sanayi A.Ş.
Dostel Alümi.Sülfat A.Ş.
YİBİTAŞ Kraft Torba A.Ş.
TAKSAN Takım Tezg.A.Ş.
HAVELSAN Hava El. A.Ş.
MEYBUZ Meyve A.Ş.
ERYAĞ Erciyes YağA.Ş.
GERKONSAN Ger. Çel.A.Ş.
SÜTAŞ Bursa Süt A.Ş.
Gemlik Gübre Sanayii A.Ş.
Alkollü İçkiler A.Ş.
ESGAZ Esk. Doğalgaz D.A.Ş.
İGSAŞ İstanbul Gübre A.Ş.
Eti Bakır A.Ş.
Divriği-Hekimhan Mad.A.Ş.
BURSAGAZ Bursa gaz D.A.Ş.
Ortadoğu Teknopark A.Ş.
Amasya Şeker Fabrikası A.Ş.
Eti Gümüş A.Ş.
Eti Krom A.Ş.
Çayeli Bakır A.Ş. (ÇBİ)
64
Satış
Tarihi
05.04.2000
20.04.2000
05.05.2000
09.05.2000
09.05.2000
21.07.2000
25.08.2000
28.08.2000
29.08.2000
29.08.2000
31.08.2000
09.10.2000
23.11.2000
16.11.2001
18.06.2003
20.06.2003
06.08.2003
30.09.2003
21.10.2003
17.12.2003
18.02.2004
24.02.2004
27.02.2004
10.03.2004
18.03.2004
12.04.2004
15.04.2004
19.04.2004
02.06.2004
11.08.2004
13.08.2004
14.09.2004
23.09.2004
Satılan
SATIŞ BEDELİ
Pay
($)
(%)
Satın Alan
10,31
160.000 Yapı ve Ticaret A.Ş.
84,51
6.250.000 Polis Bakı.Yar.San.
7,71
47.500 Çipaş Çine A.Ş.
1,01
3.500 Elit Elektronik Cih.A.Ş.
18,66
8.700 HAS Holding A.Ş.
51,00 1.260.000.000 İş Doğan Petrol Y..Ş.
63,87
460.000 Ekber TOPAL
18,76
51.500 Erbaysu Yem S.Ltd. Şti.
96,60 131.000.000 Yazıcı-Güriş-Parsan A.Ş.
20,00
251.000 KÖYTÜR Holding A.Ş.
11,06
905.000 UNILEVER A.Ş.
14,48
8.500.000 TEKFEN Sanayi Y.A.Ş.
15,00
800.000 Halk Bank Per.Yard.Vakfı
39,00
500.000 Şaphaneliler Kim.A.Ş.
10,00
205.000 YİBİTAŞ Holding A.Ş.
100,00
10.000.000 Hesfibel Fiber Optik A.Ş.
0,04
150.000 ASPİLSAN A.Ş.
99,57
2.610.000 Gülsan Şekerleme A.Ş.
39,03
455.000 Abdullah KESKİNKILIÇ
99,99
3.350.000 Teknotes Müh.A.Ş.
1,57
342.488 Muharrem YILMAZ
100,00
83.100.000 Yılyak Yakıt Paz.A.Ş.
100,00 292.000.000 Mey İçki San.A.Ş.
100,00
43.000.000 Kolin İnşaat A.Ş.
99,98 100.500.000 Yıldız Entegre Ağaç A.Ş.
100,00
21.879.000 Ce-Ka İnşaat A.Ş.
100,00
28.500.000 Ereğli Demir Çelik T.A.Ş.
100,00 120.000.000 Çalık Enerji A.Ş.
15,00
83.272 BLEDA Yapı A.Ş.
15,00
1.250.000 Amasya Pancar Ek.Koop.
100,00
41.200.000 KSS Madencilik A.Ş.
100,00
58.050.000 Yıldırım Dış Tic. A.Ş.
45,00
49.250.000 Inmet Madencilik A.Ş.
BET Kütahya Şeker A.Ş.
Eti Elektrometalurji A.Ş.
Kristal Tuz Rafinerisi A.Ş.
İstanbul İmar Ltd. Şti.
Ataköy Marina ve Yat.A.Ş.
Ataköy Otelcilik A.Ş.
Ataköy Turizm A.Ş.
Samsun Gübre San. A.Ş.
Manisa Pamuklu A.Ş.
Eti Alüminyum A.Ş.
Kıbrıs Türk Hava Y. (KTHY)
TEKA Puro Üretim A.Ş.
Türk Tel.A.Ş.
Adapazarı Şeker A.Ş.
Türkiye Petrol Raf.(TÜPRAŞ)
Ereğli D. Ç.T.A.Ş. (ERDEMİR)
Başak Emeklilik A.Ş.
Başak Sigorta A.Ş.
BUMAS Karaman Bul.A.Ş.
NİTROMAK Makine A.Ş.
PETKİM Petrokimya A.Ş.
Başkent Elektrik Dağıtım A.Ş.
Sakarya Elektrik Dağıtım A.Ş.
Meram Elektrik Dağıtım A.Ş.
Osmangazi Elektrik Dağ. A.Ş.
Çamlıbel Elektrik Dağıtım A.Ş.
Uludağ Elektrik Dağıtım A.Ş.
Çoruh Elektrik Dağıtım A.Ş.
ASBAŞ Antalya S.B. İşl. A.Ş.
Tas. Hal. Türk Tic. Bankası
Ziraat Portföy Yön. A.Ş.
Yeşilırmak Elektrik D. A.Ş.
Fırat Elektrik Dağıtım A.Ş.
Satış
Tarihi
08.10.2004
25.10.2004
10.02.2005
14.02.2005
28.02.2005
28.02.2005
28.02.2005
04.07.2005
13.07.2005
29.07.2005
09.09.2005
31.10.2005
14.11.2005
15.11.2005
26.01.2006
27.02.2006
16.05.2006
16.05.2006
07.06.2007
25.04.2008
30.05.2008
28.01.2009
11.02.2009
30.10.2009
31.05.2010
31.08.2010
31.08.2010
30.09.2010
24.11.2010
26.11.2010
26.11.2010
29.12.2010
31.12.2010
Satılan
SATIŞ BEDELİ
Pay
($)
(%)
56,00
100,00
99,36
50,00
15,07
56,49
58,59
100,00
99,99
100,00
50,00
100,00
55,00
95,37
51,00
46,12
41,00
56,67
30,00
33,50
51,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
100,00
2,00
0,00
0,10
100,00
100,00
23.820.000
15.320.000
298.500
3.569.801
23.755.428
62.796.764
33.697.808
41.000.000
3.751.000
305.000.000
33.000.000
1.325.000
6.550.000.000
45.750.000
4.140.000.000
2.770.000.000
63.623.200
204.376.800
812.000
19.550.000
2.040.000.000
1.225.000.000
600.000.000
440.000.000
485.000.000
258.500.000
940.000.000
227.000.000
47.734
2.042
16.334
441.500.000
230.250.000
Satın Alan
Torunlar Gıda A.Ş.
Aksu Madencilik A.Ş.
Kristal Tuz A.Ş.
Pars İnşaat A.Ş.
DATİ D Ataköy Tur.A.Ş.
Toros Gübre A.Ş.
Manisa Ortak Girişim A.Ş.
Ce-Ka İnşaat M. A.Ş.
Ada Havacılık A.Ş.
İstanbul Tütün Mam. A.Ş.
Ojer Tel.A.Ş.
Adapazarı Pancar Koop.
Enerji Yatırımları A.Ş.
ATAER Holding A.Ş.
Groupama Int.
Groupama Int.
Gökal Tarım Hay.Ltd.
Av Patlayıcı İma.A.Ş.
Socar & Turcas Pet.A.Ş.
Enerjisa El.Dağıtım A.Ş.
Akcez Enerji Yat.A.Ş.
Alcen Enerji D.Per. A.Ş.
Dedeli Yatırım İnş. A.Ş.
Çamlı Enerji D.A.Ş.
Uluğ Enerji Dağ. Per.A.Ş.
Çoruh Aksa El. A.Ş.
Ümit İsmail ERDEM
Armağan Yücel SAMANCI
Armağan Yücel SAMANCI
Çalık Elektrik Dağ.A.Ş.
Fırat Aksa El. Hiz.A.Ş.
65
Satış
Tarihi
Trakya Elektrik Dağ.A.Ş.
Acıpayam SelülozA.Ş.
PETKİM Petrokimya A.Ş.
Kayseri Civ. El. T.A.Ş.
Türk-Arap Gübre A.Ş.
Boğaziçi Elektrik D.A.Ş.
Boğaziçi Elektrik Per. A.Ş.
Akdeniz Elektrik Dağ.A.Ş.
Akdeniz Elektrik Per.A.Ş.
Gediz Elektrik Dağ. A.Ş.
Gediz Elektrik Per. A.Ş.
Başkent Doğalgaz Dağ. A.Ş.
Aras Elektrik Dağıtım A.Ş.
30.12.2011
24.01.2012
22.06.2012
21.09.2012
13.02.2013
28.05.2013
28.05.2013
28.05.2013
28.05.2013
29.05.2013
29.05.2013
31.05.2013
28.06.2013
Aras Elektrik Per. A.Ş.
28.06.2013
Dicle Elektrik Dağ. A.Ş.
28.06.2013
Dicle Elektrik Per.A.Ş.
Vangölü Elektrik Dağ. A.Ş.
Vangölü Elektrik Per.A.Ş.
İstanbul A.Y. E.Dağıtım A.Ş.
AYEDAŞ Elektrik Per.A.Ş.
Hamitabat Elektrik Ür.A.Ş.
Toroslar Elektrik Dağ. A.Ş.
Toroslar Elektrik Per.A.Ş.
Yeditepe Beyn. Otel.A.Ş.
OYAK İnşaat A.Ş.
Toplam:
28.06.2013
26.07.2013
26.07.2013
31.07.2013
31.07.2013
01.08.2013
30.09.2013
30.09.2013
10.10.2013
11.09.2015
66
Satılan
SATIŞ BEDELİ
Pay
($)
(%)
Satın Alan
100,00 575.000.000 IC İçtaş Elektrik A.Ş.
76,83
1.970.000 Verusaturk Girişim A.Ş.
10,32 168.500.000 SOCAR İzmir Pet. A.Ş.
20,00
16.050.000 Yonca Enerji A.Ş.
20,00
2.300.000 Toros Tarım San. A.Ş.
100,00 1.960.000.000 BEDA Enerji Dağ. Per.A.Ş.
100,00
0 BEDA Enerji Dağ. Per.A.Ş.
100,00 546.000.000 AK DEN Enerji Dağı. Per.A.Ş.
100,00
0 AK DEN Enerji Dağı. Per.A.Ş.
100,00 1.231.000.000 GDZ Enerji Yat.A.Ş.
100,00
0 GDZ Enerji Yat.A.Ş.
100,00 1.162.000.000 Torunlar Enerji San. A.Ş.
100,00 128.500.000 Doğu Aras En. YatA.Ş.
Doğu Aras Enerji Yatırımları
100,00
0
A.Ş.
Doğu Aras Enerji Yatırımları
100,00 387.000.000
A.Ş.
100,00
0 Dicle Enerji Yatırım A.Ş.
100,00 118.000.000 Vangölü Enerji Yatırım A.Ş.
100,00
0 Vangölü Enerji Yatırım A.Ş.
100,00 1.227.000.000 Enerjisa Elektrik Dağıtım A.Ş.
100,00
0 Enerjisa Elektrik Dağıtım A.Ş.
100,00 105.000.000 Limak Doğalgaz El.Ür. A.Ş.
100,00 1.725.000.000 Enerjisa Elektrik Dağıtım A.Ş.
100,00
0 Enerjisa Elektrik Dağıtım A.Ş.
26,00
39.693.523 Aksoy Holding A.Ş.
25,00
4.216.828 Ordu Yardımlaşma Kurumu
35.086.548.055
2.İŞLETME VE TESİS SATIŞ/DEVİR UYGULAMALARI
Özelleştirilen Tesis / İşletmeler
Satış/Devir
Tarihi
SEK - Kars Süt
SEK - K. Maraş Süt
SEK - İzmir-Tire Süt
SEK - Çatalca Süt
YEM S.Çaycuma Yem
YEM S.Adıyaman Yem
YEM S. Korkuteli Yem
YEM S. Samsun Yem
YEM S.Acıpayam Yem
YEM S. Bursa Yem
YEM S. Çankırı Yem
YEM S. Devrekani Yem
YEM S.Elazığ Yem
YEM S. Göksun Yem
YEM S.Yatağan Yem
YEM S.Konya I Yem
YEM S.Konya II Yem
YEM S.Kızıltepe Yem
YEM S.Adapazarı Yem
YEM S.Erzurum Yem
YEM S.Siirt Yem
YEM S. Diyarbakır Yem
YEM S.Tatvan Yem
YEM S. Tunceli Yem
YEM S.Van Yem
YEM S.İstanbul Yem
YEM S.Kırklareli Yem
YEM S.Hilvan Yem
YEM S.Muş Yem
SEK - Adana İşl.
SEK - Afyon İşl.
SEK - Amasya İşl.
24.03.1986
09.10.1989
10.05.1993
13.05.1993
23.07.1993
01.11.1993
02.11.1993
02.11.1993
03.11.1993
03.11.1993
03.11.1993
03.11.1993
03.11.1993
03.11.1993
03.11.1993
12.11.1993
12.11.1993
20.04.1994
21.04.1994
21.04.1994
21.04.1994
22.04.1994
22.04.1994
22.04.1994
12.05.1994
13.05.1994
16.01.1995
28.02.1995
03.04.1995
20.07.1995
20.07.1995
20.07.1995
SATIŞ/DEVİR
BEDELİ ($)
0
708.755
51.750
67.912
1.133.088
478.136
919.762
3.219.168
801.847
2.061.893
878.214
480.000
1.039.176
916.397
1.374.596
377.119
1.583.898
47.485
100.000
215.129
32.519
315.886
109.636
67.468
286.329
3.438.894
577.574
25.371
217.324
1.264.394
903.138
563.749
Satın Alan / Devralan
PEYSAN Gıda Sanayi A.Ş.
Yaşar Dondurma Ltd. Şti.
Levent YATKIN
Z.YÜCEL-A.HASBAYRAM
Yurtbay Yem Ltd. Şti.
Güçlü Yem A.Ş.
Korkutelim Yem A.Ş.
Samsun Yem A.Ş.
Acıpayam Yem A.Ş.
Vaner Gıda Ltd. Şti.
Çan-Yem A.Ş.
Oruçoğlu Tarım Şti.
Elazığ Yem A.Ş.
Befa İnşaat A.Ş.
Yatağan YemA.Ş.
Hüsnü Özbey Mad.Ltd. Şti.
Hüsnü Özbey A.Ş.
Karaboğa Gıda A.Ş.
Yılmaz Trans Ulusl.A.Ş.
Has Nur Yem Ltd. Şti.
Refik KIZILAY
Arık Kardeşler Yem
Rona Otomotiv
Feniş Yem A.Ş.
Van Yem A.Ş.
Jet Ulusal Gıda A.Ş.
Tarım Kredi Koop.
Osman BAYSAL
Ahmet ALAK
Seytaş Tekstil Tic. A.Ş.
Afyon Gıda A.Ş.
Oğraş Toprak Ltd. Şti.
67
Satış/Devir
Tarihi
SEK - Bayburt İşl.
SEK - Çanakkale İşl.
SEK - Çankırı İşl.
SEK - Erzincan İşl.
SEK - Erzurum İşl.
SEK - Eskişehir İşl.
SEK - Havsa İşl.
SEK - Siverek İşl.
SEK - Trabzon İşl.
SEK - Yatağan İşl.
SEK - Yüksekova İşl.
SEK - Solaklı Süt Topl.
SEK - Sinop İşl.
SEK - Balıkesir İşl.
SEK - Burdur İşl.
SEK - İzmir İşl.
SEK - Lalahan İşl.
SEK - Muş İşl.
SEK - Adilcevaz İşl.
SEK - Aksaray İşl.
SEK - Sivas İşletmesi
EBK - Afyon Kom.
EBK - Malatya Kom.
EBK - Suluova Kom.
SEK - Elazığ İşl.
EBK - Elazığ Kom.
EBK - Kars Kom.
EBK - Şanlıurfa Kom.
EBK - Tatvan Kom.
EBK - Bayburt Kom.
EBK - Bursa Kom.
SEK - İstanbul İşl.
SEK - Bolu İşletmesi
SEK - Tunceli Süt Top.
20.07.1995
20.07.1995
20.07.1995
20.07.1995
20.07.1995
20.07.1995
20.07.1995
20.07.1995
20.07.1995
20.07.1995
20.07.1995
26.07.1995
28.07.1995
31.07.1995
31.07.1995
31.07.1995
31.07.1995
01.08.1995
04.08.1995
08.08.1995
08.08.1995
16.08.1995
16.08.1995
16.08.1995
16.08.1995
17.08.1995
17.08.1995
18.08.1995
21.08.1995
25.08.1995
29.08.1995
29.08.1995
31.08.1995
31.08.1995
68
SATIŞ/DEVİR
BEDELİ ($)
419.429
361.255
473.549
360.799
405.899
901.998
1.443.197
135.300
812.825
721.598
112.750
89.174
378.712
3.208.556
2.696.078
6.795.900
2.450.980
122.111
165.366
854.626
396.634
1.061.301
658.006
785.363
466.972
844.612
422.306
591.741
401.437
481.534
1.256.623
29.740.088
1.484.021
313.525
Vural İŞAŞIR
Tikveşli Makine A.Ş.
Aytaç Dış Tic.A.Ş.
Asır Tarım İnşaat Eğ.A.Ş.
Öztalay İnşaat Ltd. Şti.
MİS Süt Sanayii A.Ş.
Trakya Yağlı Satış Koop.
Ali Murat BUCAK
Demçay Gıda A.Ş.
Bodrum Su Ür. Hay.Ltd.
Şükrü ACAR
Cuma ŞANLIYURT
Recep ÖZDEMİR
Mar Tüketim Mad.A.Ş.
Muş Ovası Süt A.Ş.
Adilcevaz Sulama Koop.
Aksaray Aksüt Ltd. Şti.
Fah-Sel Sanayi Ltd. Şti.
Özerler Holding A.Ş.
Malet Malatya Et A.Ş.
Amasya Pancar Koop.
Elsüt Elazığ Süt A.Ş.
Elsüt Elazığ Süt A.Ş.
Çelikler Turizm Ltd. Şti.
Dem-Et Demir A.Ş.
Tat-Et Tatvan A.Ş.
Nurtat Koloğlu A.Ş.
Et-Ba Bursa A.Ş.
Süt Endüstrisi A.Ş.
Bol-Süt Bolu A.Ş.
Celal YAŞAR
Satış/Devir
Tarihi
EBK - Kastamonu Kom.
SEK - Çorum İşletmesi
EBK - Ağrı Kombinası
KÖYTEKS - Siirt Haz.G.
SEK - Diyarbakır İşl.
SEK - Adıyaman İşl.
SEK - Devrek İşl.
SEK - Silivri Süt Top.
TESTAŞ - Aydın Tes.
SEK - Kastamonu İşl.
ORÜS - Ayancık İşl.
ORÜS - Devrek İşl.
ORÜS - Düzce İşl.
ORÜS - Pazarköy İşl.
ORÜS - Ulupınar İşl.
ORÜS - Vezirköprü İşl.
SÜMER H.Adana İşl.
SÜMER H. Erzincan İşl.
SÜMER H.Eskişehir İşl.
SÜMER H. Hereke İşl.
SÜMER H.Karaman İşl.
SÜMER H.Nevşehir İşl.
SÜMER H.Şanlıurfa İşl.
ORÜS - Bafra İşl.
ORÜS - Antalya İşletmesi
KÖYTEKS - Gümüşhane H.G.
KÖYTEKS - Diyarbakır H.G.
KÖYTEKS - Yerköy H.G.
KÖYTEKS - Erzincan H.G.
TDİ - Hopa Limanı
TDİ - Tekirdağ Limanı
TDİ - Giresun Limanı
TDİ - Ordu Limanı
TDİ - Sinop Limanı
08.09.1995
08.09.1995
11.09.1995
12.09.1995
22.11.1995
23.11.1995
23.11.1995
24.11.1995
20.12.1995
22.12.1995
05.02.1996
05.02.1996
05.02.1996
05.02.1996
05.02.1996
05.02.1996
08.02.1996
08.02.1996
08.02.1996
08.02.1996
08.02.1996
08.02.1996
08.02.1996
12.02.1996
13.02.1996
28.05.1996
14.06.1996
26.07.1996
24.01.1997
17.06.1997
17.06.1997
30.06.1997
30.06.1997
30.06.1997
SATIŞ/DEVİR
BEDELİ ($)
637.796
476.957
532.413
202.029
661.338
226.745
415.698
149.695
1.150.000
279.393
3.180.560
1.367.641
2.401.323
174.931
367.514
5.788.620
7.571.694
1.151.529
3.959.365
3.612.329
10.016.721
2.681.642
749.282
3.168.248
3.311.726
436.015
467.889
542.567
380.012
4.004.718
104.923.599
3.203.774
1.607.887
800.944
Kastamonu Et A.Ş.
Can Süt GıdaA.Ş.
Ağ-Et Ağrı Et A.Ş.
Geliş Mad.A.Ş.
Doğan Çelebi Süt A.Ş.
Ahmet Yaşar ÖNCEL
Başoğlu Lastik Kap.A.Ş.
Klas Alışveriş A.Ş.
Taiwan Firstohm A.Ş.
Saf Süt Gıda A.Ş.
Ayancık Orman A.Ş.
Mehmet Z.Hacıkulaoğlu
Yılmaz Trans Ul. A.Ş.
Yüce İnşaat Şti.
Çevik Orman Ür. Ltd. Şti.
Vezirköprü Orman A.Ş.
Yüksekbaş Tekstil A.Ş.
Zafer Pamuk Tekstil A.Ş.
Sarar Giyim Sanayi A.Ş.
Kilim Mensucat A.Ş.
Kombassan Holding A.Ş.
Nevşehir Giyim A.Ş.
Zafer Pamuk Teks.A.Ş.
Kurpa Pazarlama A.Ş.
Özmutlu Madencilik A.Ş.
İncinur Tekstil A.Ş.
Refakat Gıda A.Ş.
Çelikler Gıda A.Ş.
Kardeşler Oto. A.Ş.
Park Denizc.A.Ş.
Akport Tekirdağ A.Ş.
Çakıroğlu Giresun A.Ş.
Çakıroğlu Ordu A.Ş.
Çakıroğlu Sinop A.Ş.
69
Satış/Devir
Tarihi
TDİ - Rize Limanı
KÖYTEKS - Erzurum H.G.
KÖYTEKS - Sivas H.G.
ORÜS - Eskipazar İşl.
ORÜS - Kalkım İşl.
TURBAN Kemer Marina
TURBAN Kuşadası Marina
ORÜS - Yenice İşletmesi
SÜMER H.Tarsus İşl.
ORÜS - Bartın İşl.
ORÜS - Demirköy İşl.
SÜMER H. Bünyan İşl.
SÜMER H. Ereğli İşl.
TURBAN - Bodrum Mar.
ORÜS - Dursunbey İşl.
SEK - Yenice Süt Top.
ORÜS - Şavşat İşletmesi
SÜMER H.Denizli İ.
ORÜS - Bolu Empren.
ORÜS - Arhavi İşl.
SÜMER H.K.maraş İşl.
SÜMER H.Afyon Sincanlı İşl.
SÜMER H.Salihli Palamut İşl.
SEK - Giresun İşletmesi
TDİ - Antalya Limanı
ORÜS - Artvin İşletmesi
ORÜS - Borçka İşletmesi
ORÜS - Cide İşletmesi
TZD - Manisa Kükürt İşl.
EBK - Sivas Kom.
EBK - Burdur Kom.
EBK - Eskişehir Kom.
EBK - Gaziantep Kom.
SEKA - Bolu İşletmesi
06.08.1997
11.08.1997
11.08.1997
25.09.1997
01.10.1997
13.10.1997
17.10.1997
20.10.1997
24.10.1997
31.10.1997
31.10.1997
31.10.1997
31.10.1997
13.11.1997
15.12.1997
06.02.1998
27.02.1998
02.03.1998
19.03.1998
25.03.1998
04.05.1998
20.05.1998
29.05.1998
05.06.1998
31.08.1998
09.10.1998
16.11.1998
01.12.1999
18.02.2000
21.02.2000
25.02.2000
28.02.2000
03.03.2000
03.08.2000
70
SATIŞ/DEVİR
BEDELİ ($)
5.606.605
691.560
830.081
300.000
500.000
17.100.000
24.150.000
600.000
8.500.000
1.640.000
750.000
1.625.000
5.750.000
20.900.000
470.000
17.410
155.000
7.150.000
211.000
2.900.000
3.000.000
1.210.000
1.508.000
662.865
29.000.000
2.000.000
750.000
975.000
600.000
1.225.000
875.000
1.176.000
1.075.000
4.900.000
Riport Rize Liman A.Ş.
Özçakmak Tekstil Ltd. Şti.
EGS Sivas Tekstil Ltd. Şti.
Cesurlar Orman A.Ş.
Kalkım Orman A.Ş.
Park Holding A.Ş.
Tur-Yat Tur. A.Ş.
Yenice Orman Ltd. Şti.
Güney Sanayi A.Ş.
BORÜS Bartın A.Ş.
Demirköy Orman A.Ş.
Bünyan Yünlü San. A.Ş.
Albayrak Turizm A.Ş.
Karada Turizm A.Ş.
Or-Sa Ağaç Ltd. Şti.
Süleyman ÇALIŞKAN
Talaş Ağaç A.Ş.
Zafer Pamuk A.Ş.
Baksaş Bolu A.Ş.
Arsan Tekstil Sanayi A.Ş.
Özerler Holding A.Ş.
Ar-Tu Kimya Sanayi A.Ş.
Hayri BAKICI
Ortadoğu Antalya A.Ş.
Artvin İmalat A.Ş.
Artvin İmalat A.Ş.
Necati ASLAN
Kimyagerler Ziraat İlaç A.Ş.
Sivas Ticaret Borsası
Burdur Güç B. A.Ş.
Gaziantep Et Kombinası A.Ş.
GBS Gentaş Bolu A.Ş.
Satış/Devir
Tarihi
TDİ - Alanya Limanı
TDİ - Marmaris Lim.
SEKA - Dalaman İşl.
TDİ - Çeşme Limanı
SEKA - Afyon İşl.
SEKA - Balıkesir İşl.
SEKA - Çaycuma İşl.
TDİ - Kuşadası Limanı
TZD - Sakarya Traktör
TEKEL - Çankırı K.Tuz.
SEKA - Aksu İşletmesi
SEKA - Kastamonu İşl.
TDİ - Dikili Limanı
TDİ - Trabzon Limanı
SÜMER H.Adıyaman İşl.
SÜMER H.Malatya İşl.
SEKA - Karacasu İşl.
KBİ - Samsun İşl.
EBK - Manisa Kom.
SÜMER H.TÜMOSAN İşl.
TEKEL - Tuzluca Tuz.
TEKEL - Sekili Tuz.
SÜMER H.Bakırköy İşl.
TÜGSAŞ Kütahya Gübre
SÜMER H.Çanakkale Deri İşl.
SEKA - Akkuş İşletmesi
SÜMER H.Diyarbakır İşl.
TEKEL - Kağızman Tuz.
SÜMER H.Beykoz Deri İşl.
SÜMER H.Sarıkamış Ay. İşl.
TEKEL - Kaldırım Tuzlası
TEKEL - Kayacık Tuzlası
TEKEL - Yavşan Tuzlası
KBİ - Murgul İşletmesi
28.11.2000
26.01.2001
22.03.2001
28.05.2003
30.05.2003
10.06.2003
19.06.2003
02.07.2003
25.07.2003
16.10.2003
21.10.2003
04.11.2003
20.11.2003
20.11.2003
17.12.2003
19.02.2004
31.03.2004
12.04.2004
21.06.2004
30.06.2004
22.09.2004
23.09.2004
06.10.2004
18.10.2004
27.10.2004
09.11.2004
07.12.2004
10.02.2005
13.04.2005
11.08.2005
26.01.2006
26.01.2006
02.03.2006
06.07.2006
SATIŞ/DEVİR
BEDELİ ($)
1.600.000
14.900.000
40.000.000
12.500.000
3.100.000
1.100.000
15.100.000
27.000.000
2.300.000
535.079
3.500.000
9.100.000
4.250.000
22.400.000
1.450.000
6.400.000
2.050.000
11.121.000
1.260.000
27.200.000
425.000
617.000
44.000.000
10.740.000
2.100.000
780.000
2.500.000
416.500
29.750.000
1.325.000
40.700.000
42.200.000
37.300.000
37.600.000
ALİDAŞ Alanya A.Ş.
Marmaris Liman A.Ş.
Mopak Kağıt Karton A.Ş.
ULUSOY Çeşme A.Ş.
Gap İnşaat Yatırım A.Ş.
Albayrak Turizm A.Ş.
Oyka Kağıt Ambalaj A.Ş.
Ege Liman İşletmeleri A.Ş.
Başak Traktör İş A.Ş.
Çan-Kaya Kaya T.A.Ş.
Milda Mecmua Gaz. Ltd. Şti.
Mopak Kağıt KartonA.Ş.
Dikili Liman A.Ş.
Trabzon Liman A.Ş.
A-D Tekstil İş.A.Ş.
MGG Malatya G. A.Ş.
Burhan Çelik Ahşap Ltd. Şti.
Ce-Ka İnşaat Makina A.Ş.
May Et Ürünleri Ltd. Şti.
ALÇELİK Çelik Yapı A.Ş.
SÜRKİT Gıda İç Dış Tic. A.Ş.
GÖKAY İnş. Tic.Ltd. Şti.
Doğa Maden. End. Tic.A.Ş.
Yıldız Entegre Ağaç A.Ş.
İremsan Kağıtçılık Ltd. Şti.
Argan Orman Ürünleri A.Ş.
Mehmet Sait DİLEK
Kristal Tuz Mad.A.Ş.
Yıldırım Dış Ticaret A.Ş.
Karadeniz Petrol Ltd. Şti.
Koyuncu Nakliye A.Ş.
Mutlucan Tuz Mad.A.Ş.
Cihanbeyli Mad. A.Ş.
Eti Bakır A.Ş.
71
Satış/Devir
Tarihi
KBİ - Murgul HE Santrali
TCDD - Mersin Limanı
TEKEL- 6 Sigara Fab.
ADÜAŞ - 9 Santral
TCDD - Samsun Limanı
TTA - Ayvalık Tuzlası
TTA - Çamaltı Tuzlası
TCDD - Bandırma Lim.
EÜAŞ - Bayburt, Ç.HES
EÜAŞ - Bünyan, Ç.p.z.HES
EÜAŞ - Dereköy, İ.S.HES
EÜAŞ - Çağ O. U.HES
EÜAŞ - Adilcevaz, A.m.v.HES
EÜAŞ - Değirmendere K.K. HES
EÜAŞ - Turunçova-Finike HES
EÜAŞ - Besni, D.E.K. HES
EÜAŞ - Kayadibi HES
SÜMER H.Mazıdağı Fosfat
EÜAŞ - Kovada I ve II HES
TCDD - İskenderun Limanı
EÜAŞ - Hasanlar HES
EÜAŞ - Ladik-B.D.HES
EÜAŞ - Arpaçay-T.K.HES
EÜAŞ - Göksu HES
EÜAŞ - Berdan HES
EÜAŞ - Kısık HES
EÜAŞ - Bozkır ve Erm.HES
EÜAŞ - Koçköprü HES
EÜAŞ - Engil, Erciş H. HES
EÜAŞ - Seyitömer Ter.S.L.İşl.
EÜAŞ - Haraklı, Paz. Boz.HES
EÜAŞ - Kangal Termik Sant.
TDİ - Salıpazarı Limanı
EÜAŞ - Kayaköy HES
25.09.2006
11.05.2007
24.06.2008
01.09.2008
31.03.2010
26.04.2010
26.04.2010
18.05.2010
03.01.2011
17.01.2011
25.01.2011
09.02.2011
28.02.2011
02.03.2011
08.03.2011
05.04.2011
29.04.2011
14.07.2011
07.12.2011
30.12.2011
01.03.2013
22.03.2013
22.03.2013
22.03.2013
01.04.2013
03.04.2013
30.04.2013
06.05.2013
04.06.2013
17.06.2013
24.06.2013
14.08.2013
14.02.2014
03.11.2014
72
SATIŞ/DEVİR
BEDELİ ($)
0
755.000.000
1.720.000.000
510.000.000
125.200.000
6.101.695
77.966.102
175.500.000
29.050.000
69.700.000
6.600.000
40.800.000
6.350.000
7.020.000
2.760.000
13.800.000
7.644.000
28.000.000
56.060.000
372.000.000
30.850.000
2.760.000
3.010.000
57.500.000
47.000.000
27.150.000
1.990.000
12.000.000
11.050.000
2.248.000.000
710.000
985.000.000
702.000.000
10.300.000
Eti Bakır A.Ş.
Mersin Uluslararası A.Ş.
BAT Tütün Mam.A.Ş.
Zorlu Doğal El.A.Ş.
Samsun Ulusl. A.Ş.
Binbirgıda Tarım A.Ş.
Binbirgıda Tarım A.Ş.
Çelebi Bandırma Ul. A.Ş.
Boydak Enerji Ür. A.Ş.
Kayseri ve Civarı En.A.Ş.
Kent Solar El. Ltd. Şti.
Nas Enerji A.Ş.
Mostar Enerji El.Ltd. Şti.
Ka-Fnih Enerji Ltd. Şti.
Turunçova Enerji A.Ş.
Kayseri ve Civarı En. A.Ş.
İvme Grup Enerji A.Ş.
TMC Enerji A.Ş.
Batıçim Enerji A.Ş.
Limak İskenderun A.Ş.
Batıçim Enerji A.Ş.
Met Duru Enerji A.Ş.
Metek Hidro Enerji A.Ş.
Nurol Göksu Elektrik A.Ş.
Tayfurlar Enerji Elektrik A.Ş.
Kılıç Enerji Üretim A.Ş.
Özbey Yat. Araş. A.Ş.
Mostar Elektrik A.Ş.
Haliç Elektrik A.Ş.
Çelikler Seyitömer A.Ş.
Fasel Elektrik Ür.Ltd. Şti.
Kangal Termik A.Ş.
Salıpazarı Liman A.Ş.
Veysi Mad.Ltd. Şti.
EÜAŞ - Esendal ve Işık.HES
EÜAŞ - Yatağan Termik S.İşl.
EÜAŞ - Çatalağzı Termik Snt.
EÜAŞ-Yeniköy L. İşl.
EÜAŞ-Dere ve İvriz HES
TCDD-Derince Limanı
EÜAŞ-Orhaneli-Tunçbile İşl.
SEAŞ-Soma B Termik Santrali
Toplam:
Satış/Devir
Tarihi
SATIŞ/DEVİR
BEDELİ ($)
10.11.2014
01.12.2014
22.12.2014
23.12.2014
29.12.2014
25.02.2015
22.06.2015
22.06.2015
1.850.000
1.091.000.000
350.000.000
2.671.000.000
2.300.000
543.000.000
521.000.000
685.500.000
14.877.318.361
Metek Hidro Enerji A.Ş.
Yatağan Termik En. A.Ş.
Çates Elektrik Üretim A.Ş.
Yeniköy Kemerköy El. A.Ş.
Ülke Yat. Araş. Gel. El. A.Ş.
Safi Derince Ulusl.A.Ş.
Çelikler Orhaneli Tunçbilek A.Ş.
Soma Termik Santral A.Ş.
73
3.HALKA ARZ UYGULAMALARI
Satış
Tarihi
29.02.1988
09.04.1990
16.04.1990
16.04.1990
30.04.1990
30.04.1990
30.04.1990
18.06.1990
24.10.1990
01.11.1990
22.11.1990
29.12.1990
18.02.1991
25.02.1991
21.03.1991
06.05.1991
13.05.1991
27.05.1991
27.05.1991
03.06.1991
13.06.1991
13.06.1991
03.03.1993
20.10.1993
04.03.1994
13.05.1998
07.04.2000
15.03.2002
01.12.2004
13.04.2005
18.05.2006
04.05.2007
09.05.2008
16.11.2012
TELETAŞ Tel.A.Ş.
Ereğli Demir ve Çelik
Arçelik A.Ş.
Bolu Çimento San.T.A.Ş.
Çelik Halat ve Tel San.A.Ş.
PETKİM Petrokimya H.A.Ş.
Konya Çimento Sanayi A.Ş.
Ünye Çimento Sanayii T.A.Ş.
Mardin Çimento Sanayi A.Ş.
Türk Hava Yolları A.O. (THY)
Adana Çimento Sanayii T.A.Ş.
Migros Türk T.A.Ş.
Afyon Çimento Sanayii T.A.Ş.
DİTAŞ Doğan Yedek Par.A.Ş.
Niğde Çimento Sanayii T.A.Ş.
Petrol Ofisi A.Ş.
Türkiye Petrol Raf. A.Ş.
GİMA Gıda ve İhtiyaç T.A.Ş.
TOFAŞ Türk Oto. F.A.Ş.
NETAŞ Northern El.Tel.A.Ş.
TOFAŞ Türk Oto. Fab.A.Ş.
Türkiye Petrol Raf.A.Ş.
Petrol Ofisi A.Ş.
PETKİM Petrokimya H.A.Ş.
Türkiye Halk Bankası A.Ş.
Türk Telekom A.Ş.
Türkiye Halk Bankası A.Ş.
Toplam:
74
Satılan
Pay (%)
20,94
2,93
5,45
8,14
5,83
10,38
13,25
7,83
31,13
2,86
25,46
0,75
34,32
36,40
39,87
2,51
12,72
3,32
1,64
4,15
1,36
0,85
7,75
30,00
16,80
12,29
30,41
16,47
22,98
34,49
26,18
24,94
15,00
23,92
SATIŞ BEDELİ
($)
13.090.225
53.105.711
38.829.409
9.390.359
19.890.196
8.268.150
7.750.179
150.617.183
17.663.979
927.162
9.161.501
4.976.165
27.958.470
5.609.246
8.422.698
219.411
2.647.286
14.386.888
6.036.589
406.902
966.248
6.119.572
8.723.623
15.205.871
332.824.239
632.651.612
1.104.520.664
168.371.170
191.279.167
273.719.603
207.820.151
1.838.642.981
1.873.081.209
2.519.616.050
9.572.899.869
4.BORSADA HİSSE SENEDİ SATIŞI UYGULAMALARI
Abana Elektromekanik A.Ş.
Adana Çimento Sanayii T.A.Ş.
Afyon Çimento Sanayii T.A.Ş.
Arçelik A.Ş.
ASELSAN Askeri Elekt. A.Ş.
Batı Söke Çimento T.A.Ş.
Bolu Çimento Sanayii T.A.Ş.
Çelik Halat ve Tel Sanayi A.Ş.
DİTAŞ Doğan Yed. Par.A.Ş.
Ereğli Demir ve Çelik T.A.Ş.
GENTAŞ Genel Metal A.Ş.
GİMA Gıda ve İhtiyaç M.T.A.Ş.
Hektaş Ticaret A.Ş.
Koç Holding A.Ş.
Konya Çimento Sanayi A.Ş.
Kütahya Porselen A.Ş.
Mardin Çimento San.A.Ş.
Migros Türk T.A.Ş.
NETAŞ Northern El.A.Ş.
Niğde Çimento San.T.A.Ş.
PETKİM Pet. H.A.Ş.
Petrol Ofisi A.Ş.
Pınar Entegre Et ve YemA.Ş.
Ray Sigorta A.Ş.
SİFAŞ Sentetik İp. Fab. A.Ş.
TELETAŞ Telekom A.Ş.
TOFAŞ Türk Oto. Fab. A.Ş.
Türkiye Kalkınma B.A.Ş.
Satış Tarihi
Şub. 1995
Şub. 1991-Eki. 1993
May. 1991-Haz. 2015
Ara. 1989-Eki. 2003
Tem. 2005-Ağu. 2013
Haz. 2015
Nis. 1990-Oca. 1994
Ağu. 1987-Eki. 1993
Tem. 1987-Eki. 1993
May. 1993-Eki. 1993
Oca. 1990-Ağu. 2013
Haz. 1993
Mar. 1992
Ara. 1989-Ağu. 2013
Eki. 1989-Eki. 1993
Ağu. 2013
Oca. 1991-May. 1993
Haz. 1991-Eki. 1993
Oca. 1991-May. 1993
Şub. 1991-May. 1993
May. 1993-Ara. 1993
May. 1993
Tem. 1990-Ara. 2005
Oca. 1992-Ağu. 2002
Tem. 1998
Ağu. 2013
Kas. 1993-Tem. 1995
May. 1988-Eki. 1993
Tem. 1991-May. 1994
Tem. 1991-Eyl. 2003
Nis. 1994-Haz. 1996
Eyl. 2003-Ağu. 2013
Ara. 2003-Mar. 2014
Satılan
Pay %)
13,50
12,96
8,73
10,56
0,27
0,00
25,16
16,32
8,80
12,22
6,05
2,11
0,33
3,49
6,29
0,00
12,78
5,62
20,77
5,83
22,79
0,02
0,73
29,40
5,76
0,01
8,89
3,29
4,43
5,73
1,11
0,09
0,00
SATIŞ BEDELİ
($)
300.611
17.132.359
3.163.557
80.059.681
1.372.196
0,1
33.571.309
10.364.884
56.973.073
1.209.588
105.924.456
156.281
20.313
742.052
6.269.466
16.434
9.518.226
1.259.567
10.371.413
983.011
73.733.372
3.262
7.037.511
261.797.548
2.122.293
6.142,0
4.913.160
2.653.669
6.975.914
62.053.693
6.341.958
3.240.568
892
75
Satış Tarihi
Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.
Türkiye Sınai Kalkınma Bank.A.Ş.
Türkiye Vakıflar B. T.A.O.
Ünye Çimento Sanayii T.A.Ş.
Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.
Toplam:
Satılan
Pay %)
Oca. 1992-Ağu. 2013
Mar. 1991-Ağu. 2013
27.10.2010
Kas. 2003-Haz. 2015
Şub. 1991-Ağu. 2013
Ağu. 2013
17,13
8,24
0,00
15,00
46,38
0,00
SATIŞ BEDELİ
($)
474.102.991
5.899.330
216.126
16.237.912
21.273.940
146
1.288.018.903
5.TAŞINMAZ VE DİĞER VARLIK SATIŞ/DEVİR
UYGULAMALARI
ÇİNKUR 3 Maden Sah.
DENİZ Nak.- 3 Tanker
DENİZ Nak.İstanbul 1 Bina
EBK - 359 Taşınmaz
Gemlik Gübre 4 Taşınmaz
GÜNAŞ - Zey. Taşınmazı
KBİ - 9 Maden Sahası
KBİ -1.053 Taşınmaz
KÖYTEKS - 84 Kon.Mak.
KÖYTEKS - 34 Taşınmaz
MKE Kalıp Fab.Taşınmazı
ORÜS - 116 Taşınmaz
PETKİM - 4 Taşınmaz
POAŞ - 4 Tanker
POAŞ - 9 Taşınmaz
SEK - 5 Taşınmaz
SEK İsim Hakkı
SEKA - Taşucu Ter.Alanı
SEKA -44 Taşınmaz
TEKEL) Tütün Markaları
Sivas Demir Çelik -1 Daire
76
Satış/Devir
Tarihi
Haz.-Ağu. 1995
18.08.1995
30.07.1998
Eyl. 1987-Tem. 2005
Eyl.1999-Eyl. 2002
05.02.1991
May.-Tem. 2006
Haz. 1998-Tem. 2007
Şub. 1998
Ağu. 1995-Şub. 1996
08.07.1988
Eyl. 1998-Şub. 2000
Tem. 1995-Eki. 2004
Nis. 1996-Mar. 1998
Haz. 1996
Tem. 1988-Ara. 1995
29.08.1995
15.09.2003
Tem. 2000-Haz. 2004
08.10.2008
07.09.1995
SATIŞ/DEVİR
BEDELİ ($)
89.834
12.980.000
16.250.000
43.315.474
2.042.695
215.931
126.559
5.496.948
27.380
153.799
264.730
1.252.001
3.665.853
2.890.981
344.981
673.152
7.958.615
2.150.000
5.182.000
305.000
237.419
Muhtelif
Beşiktaş Denizclik A.Ş.
Vadim İnşaat A.Ş.
Muhtelif
Muhtelif
Kilis Belediyesi
Muhtelif
Muhtelif
Muhtelif
Muhtelif
KÖYTEKS Y. H.A.Ş.
Muhtelif
Muhtelif
Muhtelif
Muhtelif
Muhtelif
Süt End. Kur.A.Ş.
AKTER Gemi San. A.Ş.
Muhtelif
Tabac Turc Nargile A.Ş.
Yavuz Özen
SÜMER Akdeniz İşl.1.092 Mak.
SÜMER Merinos İşl. 950 Mak.
SÜMER Tercan İşl.318 Mak.
SÜMER H.Antalya 32 Mak.
SÜMER Taşucu 2.670 Mak.
SÜMER “MERİNOS “ Markası
SÜMER Hol.819 Taşınmaz
TAKSAN -Yerköy Tesisi Taş.
TDÇİ - Deveci Demir Mad. Sah.
TDİ - 4 Gemi
TDİ - 3 Liman Kiralık Al.
TDİ - 6 Liman Menkulleri
TDİ - 72 Taşınmaz
TEDAŞ - 1.193 Taşınmaz
TEKEL - Taşköprü Jüt Varl.
TEKEL/Gayr.A.Ş. 329 Taş.
THY - 3 Uçak
THY- Bakırköy’de 11 Lojman
TURBAN - İstanbul Kongre Sar.
TURBAN - Kemer Marina Oteli
TURBAN - Çeşme Oteli
TURBAN - Elmadağ Dağ Evi
TURBAN - Ilıca Motel
TURBAN - Akçay Tatil Köyü
TURBAN - Ürgüp Motel
TURBAN - Carlton Arsası
TURBAN - Atik PaşaYalısı
TÜGSAŞ - 21 Taşınmaz
T. Şeker A.Ş. 88 Taşınmaz
TZD - 160 Taşınmaz
YEM Sanayii - Malatya Ars.
Bayındırlık Erciyes Sosyal Tes.
DSİ - Erciyes Sosyal Tesisleri
Karayolları Erciyes Sosyal Tes.
Satış/Devir
Tarihi
SATIŞ/DEVİR
BEDELİ ($)
27.05.2005
05.09.2005
25.08.2005
14.06.2010
21.09.2010
24.10.2003
Tem. 1986-Şub. 2015
08.07.1988
08.02.2007
Tem. 2002-Oca. 2005
Haz.-Ağu. 1998
01.05.1998
Eki. 1996-Ara. 2014
Mar. 2006-Ara. 2015
14.04.2009
Ara. 2003-Ara. 2015
29.03.1996
Kas. 2003-Şub. 2004
15.08.1991
20.06.1995
31.10.1995
06.02.1996
12.02.1996
15.10.1997
09.04.1999
21.01.2000
18.08.2000
Haz. 1990-Eyl. 2005
May. 2009-May. 2015
Eyl. 1999-Mar. 2002
11.05.1994
07.07.2005
07.07.2005
07.07.2005
4.143.467
2.870.544
91.582
452.034
20.049.704
289.616
167.069.179
26.187
21.500.000
10.176.000
327.877
3.323.624
15.826.186
32.285.350
486.743
1.632.592.848
9.000.000
1.124.102
20.000.000
11.625.474
11.250.000
1.427.529
2.380.127
6.150.000
3.100.000
15.600.000
29.000.000
3.936.146
16.399.391
3.724.450
385
232.000
469.000
306.000
Kılıçlar Metal Ltd. Şti.
Ere Metal İnşaat Ltd.
Kılıç Ticaret
Genç Kardeşler Ltd. Şti.
Ortadoğu Alüminyum PVC
Merinos Halı San. A.Ş.
Muhtelif
KÖYTEKS Yat. H.A.Ş.
Hekimhan Mad.A.Ş.
Muhtelif
Muhtelif
Muhtelif
Muhtelif
Muhtelif
Aksa Tekstil Ltd. Şti.
Muhtelif
Top Air Hav. A.Ş.
Muhtelif
İMKB Başkanlığı
Alanya Özkaymak A.Ş.
Gazala Tekstil A.Ş.
Nathaş Turizm A.Ş.
Oden İnşaat Turizm A.Ş.
Toprak Seramik San. A.Ş.
Atik Pasha Turizm A.Ş.
Muhtelif
Muhtelif
Muhtelif
Zübeyde Gündoğdu
Aksa Ankara Makina A.Ş.
77
Emekli S. Kuşadası Tatil Köyü
Emekli S. İstanbul Hilton Oteli
Emekli S. Büyük Ankara Oteli
Emekli S. İzmir Efes Oteli
Emekli S.Kızılay Emek Hanı
Emekli S.Büyük Tarabya Oteli
Emekli Çelik Palas Oteli
I. Bölge Araç Muayene İst.
II. Bölge Araç Muayene İst.
TCDD - 40 Taşınmaz
Maliye Hazinesi 217 Taşınmaz
DMO -Konak’da 1 Taşınmaz
ADÜAŞ - 17 Taşınmaz
Karayolları -7 Taşınmaz
Toplam:
Satış/Devir
Tarihi
SATIŞ/DEVİR
BEDELİ ($)
28.07.2005
15.11.2005
26.01.2006
07.03.2006
08.03.2006
30.06.2006
05.11.2007
15.08.2007
15.08.2007
Tem. 2010-Ara. 2015
Ağu. 2010-Ara. 2015
20.04.2011
Mar. 2012-Kas. 2015
Haz. 2012-Eyl. 2015
34.500.000
255.500.000
36.830.000
121.500.000
55.500.000
145.300.000
38.900.000
300.250.000
313.250.000
46.157.111
1.013.244.722
2.789.515
275.269.379
44.887.441
4.836.737.067
Kuşadası Turizm A.Ş.
Ortadoğu Otomotiv A.Ş.
Çelikler Taahhüt A.Ş.
İzmir Büyük Efes Ot. A.Ş.
Talip Kahraman A.Ş.
Bayraktarlar Hol.A.Ş.
MSN Yapı Yatırımları A.Ş.
Tüvturk Kuzey Taşıt A.Ş.
Tüvturk Güney Taşıt A.Ş.
Muhtelif
Muhtelif
İzmir Kalkınma Ajansı
Muhtelif
Muhtelif
6.KAMU KURUMLARINABEDELLİ DEVİR
UYGULAMALARI
Devredilen Hisse, İşletme,
Taşınmaz ve Diğer Varlıklar
Devir
Tarihi
DEVİR
BEDELİ ($)
ASİL Çelik - Bursa’da 2 Arsa
ÇELBOR Çelik (%100 hisse)
ÇİTOSAN - Laboratuvarı
Deniz İşl. (%50,98 hisse)
EBK - 80 Taşınmaz
ETİ Alüminyum 4 Taşınmaz
ETİBANK Elazığ İşl. ve 21 Arsa
İskenderun D.Ç (%100 hisse)
İSDEMİR - 76 Taşınmaz
KBİ - 143 Taşınmaz
Kütahya Gübre 22 Taşınmaz
ORÜS - 1 Bina+1 Bekçi Evi
PETKİM - Yarımca Komp.
12.10.1999
31.05.2002
31.12.1997
19.11.2002
Kas. 1999-Eyl. 2004
05.05.2005
16.12.1996
31.01.2002
Ağu. 2000-Nis. 2003
Eki. 1997-May. 2007
19.02.2004
19.11.1998
01.11.2001
2.138
100.000
4.884
16.500.000
2.199.691
65.957
254.760
50.000.000
26.167.094
192.277
2.572
38.071
60.000.000
78
Devralan
Orhangazi Belediyesi
ERDEMİR
Sanayi ve Ticaret Bak.
(TÜPRAŞ)
Muhtelif
DSİ Genel Müdürlüğü
Etibank Genel Müd.
ERDEMİR
Muhtelif
Muhtelif
TEDAŞ
Kırklareli İl Özel İdaresi
TÜPRAŞ
Devredilen Hisse, İşletme,
Taşınmaz ve Diğer Varlıklar
PETKİM Basmane’de 1 Bina
Samsun Gübre Samsun’da 1 Arsa
SEKA - Ardanuç İşletmesi
SEKA - 55 Taşınmaz
SÜMER Kayseri İşl.13 Taş.
SÜMER H. 72 Taşınmaz
T. Şeker Fab.67 Taşınmaz
TAKSAN - 4 Tezgah
TAKSAN -29 Taşınmaz
TDİ - 5 Gemi
TDİ - İzmir Balık Hali-2 Arsa
TDİ - İzmir Körfez Taş. 11 Gemi
TDİ - İzmir Eski Mis. Binası
TDİ - Denizyolları İşl.84 Gemi
TDİ - Şehir Hat.Çan.9 Gemi
TDİ - Çeşitli İllerde 2 Taş.
TEDAŞ - 161 Taşınmaz
TEKEL 443 Taşınmaz
Gayrimenkul 102 Mak-Teç.
TGS - Eski İstinye Arazisi
THY - 2 Uçak
TURBAN İstinye’de 8 Taş.
TÜPRAŞ - 11 Taşınmaz
TÜSTAŞ - A.O.Ç’de 2 bina
TZD - 339 Taşınmaz
Yeşilova Halı (%48,93 hisse)
DMO - 2 Taşınmaz
TCDD -14 Taşınmaz
Maliye Haz.-25 Taşınmaz
Karayolları-32 Taşınmaz
TKİ - Ankara- 238 Daire
TEİAŞ - Gaziantep 2 Taş.
BEDELLİ DEVİR UYGULAMALARI
TOPLAMI:
Devir
Tarihi
DEVİR
BEDELİ ($)
Devralan
26.10.2004
2.472.656 Maliye Hazinesi
16.12.2002
118.561 TEAŞ
03.12.2004
141.794 Ardanuç Belediyesi
Ara. 1999-Haz. 2005 14.907.052 Muhtelif
14.02.2002
53.721.858 Maliye Bakanlığı
Ağu. 1997-Kas. 2015 20.609.972 Muhtelif
Tem. 2006-Ara. 2015
5.235.585 Muhtelif
05.10.2001
86.266 Türkiye Şeker Fab. A.Ş.
20.09.1999
39.005 Kayseri İl Özel İdaresi
Mar. 1998-Oca. 2006
442.495 Muhtelif
15.08.1996
0 İzbeltur -İzmir B.Ş.Bel.
04.02.2000
4.000.000 İzmir B.şehir Belediyesi
03.03.2005
450.000 Radyo ve Televizyon Üst K.
15.03.2005
21.820.000 İstanbul B.şehir Belediyesi
14.08.2006
65.908 Çanakkale İl Özel İdaresi
Nis. 2012-Nis. 2014
61.514 Muhtelif
Eyl. 2005-Ara. 2015
13.207.475 Muhtelif
May. 2002-Ara. 2015 425.855.558 Muhtelif
05.07.2013
1.026.589 İzmir Katip Çelebi Ünv.
18.08.2000
Mar. 1996-May. 1999 17.100.000 Kıbrıs Türk Hava Yolları
Ağu.-Eki. 1995
20.455.382 İMKB Başkanlığı
Oca. 2002-Tem. 2005
1.692.338 Muhtelif
12.03.1998
2.562.241 Ceza İnfaz Kurumları
Eyl. 1998-Ara. 2002
11.718.559 Muhtelif
31.08.2005
73.497 Burdur İl Özel İdaresi
Haz. 2008-Nis. 2009
1.454.917 Muhtelif
Ağu. 2012-Oca. 2015 23.435.481 Muhtelif
May. 2013-Eyl. 2015 341.697.057 Muhtelif
Ara. 2012-Haz. 2014 72.220.316 Muhtelif
06.09.2013
31.12.2014
12.290.310 Toplu Konut İdaresi B.
1.255.606.231
79

Özelleştirmenin-30 Yili - TC Başbakanlık Özelleştirme İdaresi

Transkript

Benzer belgeler

zorunlu tasarrufun özelleştirmede kullanılması

İSDEMİR Özelleştirmesi

evrensel hizmetlerin sunulduğu piyasalarda serbestleştirme ve

Türkiye Cumhuriyeti Enerji Politikasına Amerika Birleşik Devletleri

solomon adaları - Kanberra Büyükelçiliği

Evaluating Transformation Process In Central Asian Turkic

gelişmekte olan ekonomilerde yeniden yapılanma stratejisi olara

Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Strateji Belgesi