6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi

6 Ağustos 2015
6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi
Hakkında Kanun Neler Getiriyor?
6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun (“Yeni Kanun” veya “Kanun’’) ile
Türkiye’de perakende sektörü ilk defa düzenlenmiş, bu kanun 29 Ocak 2015 tarihinde 29251 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Geçtiğimiz yıllardan itibaren hem nitelik hem de nicelik bakımından büyük ilerleme kaydeden
alışveriş merkezleri, büyük mağazalar ve zincir mağazalar; kalite ve fiyat istikrarının korunması,
mali ve sosyal sigortalar açısından vergi kayıplarının önlenmesi ve kayıtlı istihdamın sağlanması
açısından ülke ekonomisine katkı sağlamaktadır. Türkiye’nin 2023 yılı hedeflerinden birisi de
uluslararası düzeyde tanınırlığı hedefleyen en az 10 markanın yaratılması ve bunlardan ikisinin
perakende sektörüne ait olmasıdır.
Güçlü gelişme dinamikleri ile hızlı bir dönüşüm geçirerek adeta devleşen perakende sektörünün
serbest piyasa ilkeleri çerçevesinde, etkin ve sürdürülebilir bir rekabet ortamı içerisinde, hem
haksız rekabeti önleyerek, hem de tüketici ve geleneksel perakendecileri koruyarak dengeli bir
büyüme ve gelişme sağlaması ihtiyacı, sektörün kanunla düzenlenmesinin temel gerekçesi olarak
değerlendirilmektedir.
Peki bu Yeni Kanun ile öne çıkan hükümler nelerdir? Bunları kısaca, PERBİS’in uygulamaya
konulması, süresiz indirimlere getirilen sınırlamalar, perakendeciler konseyinin oluşturulması
olarak sıralamak mümkündür.
Yeni Kanun, perakende işletmelerin açılış ve faaliyete geçiş işlemlerinin Perakende Bilgi Sistemi
(“PERBİS”) adı altında tek bir sistemde toplanmasını sağlamıştır. Böylece kuruluş ve faaliyete
ilişkin sürecin hızlı, etkili ve modern bir şekilde işlemesi hedeflenmiş, ilgili kurum ve kuruluşlar
ve perakende işletmeleri için maliyetlerin ve bürokrasinin en aza indirgendiği bir mekanizma
kurulması amaçlanmıştır.
Büyükşehirlerde kurulacak alışveriş merkezlerinin yapı, işyeri açma ve çalışma ruhsatları, üst
meslek kuruluşlarının görüşleri alınarak büyükşehir belediyeleri tarafından verilecektir. Böylece
şehir bütünlüğünün gözetilmesi hedeflenmektedir.
Tedarikçilerle perakendeciler arasındaki ilişkilerin sağlıklı bir biçimde yürütülmesi rekabet
hukuku bakımından da büyük önem arz etmektedir. Zira tedarikçiler ile alıcı gücüne sahip
perakendeciler arasındaki dikey ilişkiden kaynaklanan sorunlar piyasa dinamiğini olumsuz
etkileyebilmektedir.
____________________________________________________________
Av. Sezil Şimşek
[email protected]
Av. İlkiz Orhon
[email protected]
www.gsghukuk.com
www.gsgattorneysatlaw.com
6 Ağustos 2015
6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi
Hakkında Kanun Neler Getiriyor?
Yeni Kanun, perakende ticaretin belli standartlarda yapılmasını ve haksız rekabetin önlenmesini
sağlamak amacıyla birtakım ilke ve kurallara yer vermiştir. Bunlar aşağıdaki gibidir:
Büyük mağaza ve zincir mağazalar ile bayi işletme ve özel yetkili işletmeler, üretici veya
tedarikçiden mağaza açılışı ve tadilatı, ciro açığı, banka ve kredi kartı katılım bedeli ve benzeri
adlar altında ürün talebini doğrudan etkilemeyen herhangi bir prim veya bedel/talep
edemeyecekler; ayrıca satışa konu ürünün talebini doğrudan etkileyen reklam, anons veya raf
tahsisi gibi hizmetlerden dolayı üretici veya tedarikçiden sözleşmede türü ve oranı belirtilmedikçe
prim ya da bedel talebinde bulunamayacaklar, bu durumda da prim ya da bedel talebine konu
olan ürün, sözleşme süresince rafta satışa sunulacaktır (Kanun m. 6). Bu maddeye aykırılık
durumunda, şube ve mağazadaki her bir aykırılık için haksız alınan prim ve bedel tutarında idari
para cezası verilecektir.
Üretici ve tedarikçi ile perakende işletmeler arasındaki alım satım işlemlerinden kaynaklanan
ödemeler, sözleşmede öngörülen tarihte yapılacaktır. Kanun’da gıda, içecek ve kişisel bakım
ürünleri olarak tanımlanan ”hızlı tüketim malları”na (Kanun m. 3 (1) (e)) ilişkin ödemeler için
teslim tarihinden itibaren azami 30 gün ödeme süresi öngörülmüştür. Ödeme süresi için
halihazırda uygulanan 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK ”) Madde 1530, genel hüküm olarak
uygulanmaya devam edecektir (Kanun m. 7). Burada dikkat çeken husus, ödeme süresi olarak
TTK 1530 (5)’te öngörülen 60 gün süresinden kısa bir süre belirlenmiş olmasıdır.
Yurt içinde üretilen hızlı tüketim malı niteliğindeki mağaza markalı ürünlerde üreticinin ad,
unvan veya markasına da yer verilecek, konu yönetmelikle düzenlenecektir (Kanun m. 8). Bu
hükme aykırı hareket eden büyük mağaza ve zincir mağazalara, her bir mağaza ya da şubedeki her
bir ürün grubu için on bin Türk Lirası idari para cezası uygulanacaktır.
Yeni Kanun ile perakende işletmelerin indirim ve kampanyalı satış yapması mümkün olmakla
birlikte söz konusu durum birtakım sınırlamalara tabi tutulmuştur. Bunlardan ilki, 6502 sayılı
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, 54. Maddesine dayanarak çıkarılan ve 28 Haziran 2014
tarihli 29044 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Fiyat Etiketi Yönetmeliği”nin 11. maddesinde de
belirtildiği üzere kampanyalı satışların işyeri açılışı, devri, kapanışı, adres veya faaliyet konusu
değişikliğinde üç ayı; 6102 sayılı Kanun hükümlerine göre tasfiye durumunda ise altı ayı
geçemeyecek olmasıdır.
İkinci sınırlama ise, işletmelerin süresi belli olmayan, bu sebeple de piyasadaki benzer işletmeleri
olumsuz etkileyecebilecek süresiz indirimler yapmalarına gelmiştir. Kanun kapsamında Sürekli
İndirimli Satış, “seri sonu, sezon sonu, ihraç fazlası, kusurlu ve benzeri malların, perakende
işletmelerce, indirimli fiyattan veya malların fabrika çıkış fiyatı üzerinden yıl boyunca
satılması” olarak tanımlanmaktadır (Kanun m. 10 (1)).
www.gsghukuk.com
Av. Sezil Şimşek
www.gsgattorneysatlaw.com
[email protected]
Av. İlkiz Orhon
[email protected]
____________________________________________________________
6 Ağustos 2015
6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi
Hakkında Kanun Neler Getiriyor?
Sürekli indirimli satış yapan yerlerin bu şekilde ibare kullanmalarına ancak satışa sunulan
malların yüzde yetmişinin sürekli indirimli satışa konu olan nitelik taşıması halinde izin verilmiş,
böylece mağaza içinde satılan indirimli ürünler çok az bir oranda olmasına rağmen bu ibarenin
aldatıcı olarak kullanılmasının önüne geçilmek istenmiştir. Sürekli indirimli satışlara ilişkin diğer
hususların yönetmelikle düzenleneceği Kanun kapsamında belirtilmiştir.
Yeni Kanun ile alışveriş merkezlerinde serbest piyasa ilkelerinden vazgeçilmeden, toplam satış
alanının yüzde beşi esnaf ve sanatkar işletmecilerine; binde üçü ise kaybolmaya yüz tutmuş
meslekleri icra edenlere kiraya verilecektir (Kanun m. 12). Bu ikinci gruba kiralanacak yerlerin
bedeli, rayiç bedelin dörtte birinden fazla olamayacaktır (Kanun m. 12 (2)). Esnaf ve sanatkâr
işletmecilerine ayrılacak yerler hakkındaki düzenlemeye aykırı hareket edenlere idari para cezası
uygulanacaktır.
Belirtmekte yarar olan bir diğer husus ise, üst meslek kuruluşları bir arada teklifte bulundukları
takdirde perakende işletmelerin çalışma saatlerinin faaliyet kollarına göre bölge veya ülke
düzeyinde Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca belirlenebilecek olmasıdır. Çalışma saatlerine
aykırılıkta bin Türk Lirası idari para cezası öngörülmüştür.
Ayrıca Yeni Kanun çerçevesinde bir Perakendeciler Konseyi (“Konsey”) oluşturulmasına karar
verilmiştir (Kanun m.15). Konsey, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı koordinatörlüğünde kurulacak ve
yılda en az bir kez toplanacaktır. Konsey’in amacı, sektördeki sorunları tespit etmek, gerekli
önlemlerin alınmasını sağlamak ve ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılmasını sağlamaktır.
Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un uygulamada aslında ihtiyaç duyulan bir
eksikliği doldurduğu değerlendirilebilir. Halihazırda PERBİS uygulamasına başlanmamıştır.
PERBİS’in uygulamaya konulması için Kanun’da da atıf yapılan ikincil mevzuatın hazırlanması ve
uygulamaya geçirilmesi beklenmektedir.
Bir süredir yasalaşması beklenen bu kanun hakkında, getirdiği düzenlemelerle çok geniş bir
kesimi etkilemesi sebebiyle şimdiden hatırı sayılır sayıda analiz yapılmıştır. Bununla birlikte
Kanun’da bahsedilen ikincil düzenlemeler henüz hazırlanmamıştır. Bu sebeple perkakende
sektöründe yaşanacak değişimler söz konusu ikincil mevzuatın çıkarılması ve Kanun’da sözü
geçen PERBİS’in uygulamaya konulması ile daha net olarak ortaya çıkabilecektir.
Av. Sezil Şimşek
[email protected]
Av. İlkiz Orhon
[email protected]
www.gsghukuk.com
www.gsgattorneysatlaw.com