Yeni İletişim Ortamları ve Bilgi Uçurumu

Transkript

I
Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi
Marmara Üniversity Faculty of Communications
“YENİ İLETİŞİM ORTAMLARI VE ETKİLEŞİM”
Uluslararası Konferansı
“NEW MEDIA AND INTERACTIVITY”
International Conference
1-3 Kasım 2006
İstanbul / Türkiye
November 1-3, 2006
Istanbul / Turkey
Proceedings
I
ISBN: 975-400-300-9
Bu kitap 1-3 Kasım 2006 tarihleri arasında düzenlenen, “Yeni İletişim Ortamları ve Etkileşim” Uluslararası
Konferansı bildirilerinden oluşmaktadır.
Bu konferans kitabında yer alan her bildiri yazar/yazarları tarafından sözlü olarak da sunulmuştur. Çalışmalar,
konferans kitap yazım kurallarına göre tek bir format altında toplanmıştır. Makalelerin içerikleri ve kaynak
kullanımları yazarların sorumluluğu altındadır. Kaynak belirtmek suretiyle çalışmalardan alıntı yapılabilir, tüm
hakları saklıdır.
Baskı: Bu kitap İstanbul Büyükşehir Belediyesi Matbaalarında basılmıştır.
Kapak Tasarımı: Öğr.Gör. Sertaç Öğüt
Adres: Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi
Marmara Üniversitesi Nişantaşı Kampüsü, Büyükçiftlik Sok. No:6
34365 İstanbul / Türkiye
İnternet : www.marmara.edu.tr
www.milef.com/newmedia
II
MARMARA ÜNİVERSİTESİ İLETİŞİM FAKÜLTESİ
Marmara University Faculty of Communication
“Yeni İletişim Ortamları ve Etkileşim” Uluslararası Konferansı
1-3 Kasım 2006 İstanbul/Türkiye
“New Media and Interactivity” International Conference
November 1-3, 2006 Istanbul/Turkey
Bilimsel Kurul / Scientific Committee
Üniversite / University
Prof. Dr. Melda C. Şimşek
Marmara Üniversitesi
(Konferans Başkanı / Head of Conference)
Prof. Dr. Ahmet L. Orkan
Prof. Dr. Filiz B. Peltekoğlu
Prof. Dr. Şengül Özerkan
Prof. Dr. T. Uğur Dai
Prof. Dr. Suat Gezgin
Prof. Dr. Şule Özmen
Prof. Dr. Murat Tunç
Prof. Dr. Özden Cankaya
Prof. Dr. Yasemin İnceoğlu
Prof. Dr. Ünsal Oskay
Prof. Dr. Jale Sarmaşık
Prof. Dr. Nilüfer Narlı
Prof. Dr. Erdal Balaban
Prof. Dr. Nurçay Türkoğlu
Prof. Dr. Ahmet Şahinkaya
Prof. Dr. Mahmut Oktay
Prof. Dr. Emin D. Aydın
Prof. Dr. Bülent Çaplı
Prof. Dr. Ümit Atabek
Doç. Dr. Nilüfer Timisi
Doç. Dr. Funda S. Gün
Doç. Dr. Cem Pekman
Doç. Dr. Özhan Tıngöy
İstanbul Üniversitesi
Yeditepe Üniversitesi
Galatasaray Üniversitesi
Beykent Üniversitesi
İstanbul Ticaret Üniversitesi
Bahçeşehir Üniversitesi
Ankara Üniversitesi
Akdeniz Üniversitesi
Ankara Üniversitesi
Organizasyon Komitesi / Organization Committee
Yrd.Doç.Dr. Cem S. Sütçü
Yrd.Doç.Dr. Levent Eldeniz
Yrd.Doç.Dr. Erhan Akyazı
Yrd.Doç.Dr. N. Emel Dilmen
Arş.Gör. Dr. Tolga Kara
Arş.Gör.Dr. Bilal Çetinkaya
Arş.Gör. Rafet A. Akay
Arş.Gör. Ahmet Çetinkaya
Öğr.Gör. Sertaç Öğüt
Editörler / Editors
Yayın Kurulu / Publication Committee
Yrd.Doç.Dr. Cem S. Sütçü
Öğr.Gör. Sertaç Öğüt
III
Özel Teşekkür...
Special Thanks...
Konferansımızın
gerçekleştirilmesinde
değerli
katkıları ile bizleri destekleyen kişi ve kurumlara
teşekkür ederiz.
We Would like to thank to the following İnstitutions
for all their support.

Kadir Topbaş (İstanbul Büyükşehir Belediye
Başkanı)

Kadir Topbaş (Istanbul
Municipality Mayor)

Ayşenur Özturanlı (İstanbul Büyükşehir
Belediyesi Basın Yayın ve Halkla İlişkiler
Daire Başkanı)

Ayşenur Özturanlı (Istanbul Metropolitan
Municipality, Head of the Department of
Press and Public Affairs)

Ahmet Çallı (Es yazılım)

Ahmet Çallı (Es Software)

Sinem Uner & Taner Uygun (Lipton)

Sinem Uner & Taner Uygun (Lipton)

İsmail Ceyhan (Doğa Yayın Grubu)

İsmail Ceyhan (Doğa Publishing)

İlker Altun (Aysberk Tanıtım)

İlker Altun (Aysberk Advertisement)
Metropolitan
Ayrıca, oturum başkanlarımıza da değerli katkılarından dolayı teşekkür ederiz.
We would also like to thank to the our moderators.
Oturum Başkanları / Moderators
Üniversite / University
Prof. Dr. Emin D. Aydın
Prof. Dr. Esra Biryıldız
Prof. Dr. Suat Anar
Prof. Dr. Suat Gezgin
Prof. Dr. Özden Cankaya
Prof. Dr. Semra Atılgan
Prof. Dr. Şengül Özerkan
Prof. Dr. Filiz B. Peltekoğlu
Prof. Dr. Nilüfer Narlı
Bahçeşehir Üniversitesi
Prof. Dr. Yasemin İnceoğlu
Prof. Dr. Ahmet Şahinkaya
IV
Yeni İletişim Ortamları ve Etkileşim
Uluslararası Konferansı / 1-3 Kasım 2006
“Yeni İletişim Ortamları ve Etkileşim” Uluslararası Konferansı
Konu Başlıkları
Genel Kavramlar
• “Yeni”ye Dair
• Yeni Medya
• Etkileşim
• Yöndeşme
• Yeni Medya Politikaları
• Yeni Medya Hukuku
Yeni İletişim Ortamları ve Görsel Kültür
• Sanal Gerçeklik
• Sayısal Sinema / “Soft” Sinema
• Sayısal Televizyon
• Yeni İletişim Ortamlarında Kullanıcı
• Yeni İletişim Ortamlarının Göstergebilim Açısından Değerlendirilmesi
İletişim Ağları, İnternet ve Gazetecilik
• Yeni Medya ve Post Endüstriyel Ekonomi
• Dijital Bölünme
• Fikri Haklar
• Yeni Ekonomi ve Gazetecilik
• Gazetecilikte Yeni Yaklaşımlar: İnternet Gazeteciliği, “Blog”, “Vlog”, Yurttaş Gazeteciliği
• Yeni Medya Ekonomisi
Gündelik Yaşam ve Yeni Medya
• Siberuzayda Gündelik Yaşam
• “Edutainment”
• “Infotainment”
• Bilgisayar Oyunları
• Yeni İletişim Ortamları ve Toplum
Siberkültür
• Siberkültür ve Sibernetik
• Yeni İletişim Ortamlarında Kimlikler ve Cinsiyet
Reklam ve Halkla İlişkiler
• “Online” Halkla İlişkiler / E-PR
• Kurumsal İletişimde Yeni Medyanın İşlevleri
• Pazarlama İletişimi ve Yeni Medya
• Marka Yönetimi ve İletişim Teknolojileri
• E-Pazarlama
V
New Media and Interactivity International
Conference / November 1-3, 2006
“New Media and Interactivity” International Conference
Main Topics
General Concepts
• About “New”
• New Media
• Interactivity
• Convergence
• New Media Politics
• New Media Laws
New Media and Visual Culture
• Virtual Reality
• Digital Cinema / “Soft Cinema”
• Digital TV
• User in New Media
• New Media and Semiotics
Communication Networks, Internet and Journalism
• New Media and Post Industrial Economy
• Digital Divide
• Information Freedom
• New Media and Journalism
• New Approaches to Journalism: Internet Journalism, “Blog”, “Vlog”, Citizenship Journalism
• New Media Economics
Daily Life and New Media
• Daily life in Cyberspace
• “Edutainment”
• “Infotainment”
• Computer Games
• New Media and Society
Cyberculture
• Cyberculture and Cybernetics
• Identities and Gender in New Media
Advertisement and Public Relations
• Online PR / E-PR
• Functions of New Media in Corporate Communicating
• Marketing Communications and New Media
• Brand Management and Communications Technologies
• E-Marketing
VI
İÇİNDEKİLER/CONTENTS
1. Oturum/1st Session
Terrorism in the Cyberspace: A New Threat of the Global Age .................................................... 1
Siberuzayda Terör: Küresel Çağın Yeni Tehditi
Assoc.Prof. Dr. Banu Baybars Hawks
Teaching Creativity Using Interactive Multimedia Formats .......................................................... 8
Etkileşimli Çoklu Ortam Formatlarıyla Yaratıcılık Öğretimi
Asst.Prof. Dr. Mark Siprut
“Yeni İletişim Ortamları ve Etkileşim”e Bilişim Yaklaşımı.......................................................... 17
Communicative Informatics Approach on “New Media and Interactivity”
Asst.Prof. Dr. Necmi Emel Dilmen & Instr. Sertaç Öğüt
Yeni İletişim Ağları Finansal Pazarlarda Karışıklığa Yol Açar mı?............................................ 23
Finansal Pazarların Verimliliğinde Hızlı ve Yoğun Bilgi Akışının Etkisi
Do New Communication Networks Create Chaos for Financial Markets?:
Effects of Rapid and Intensive Information Flow on Efficiency of Financial Markets
Dr. Alper Özün
New Audience, New Image: Re-presentating Science’s Historic Collections............................... 30
Yeni İzleyici, Yeni İmaj: Bilim Tarihi Koleksiyonunun Yeniden Sunumu
Karl Grimes
Are They Still Amateurs?: Professional Role Perceptions and Job.............................................. 32
Satisfactions of Online Journalists in Turkey
Hala Amatörler mi? Türkiye'deki Çevrimiçi Gazetecilerin Profesyonel Rol Algıları ve
Mesleki Tatminleri
Instr. Esra Arsan
The CH-iDTV Project: Cultural Heritage on Interactive Digital Television............................... 38
CH-iDTV Projesi: Etkileşimli Sayısal Televizyonda Kültürel Miras
Rsch. Asst. Franco Liberati & Prof. Marina Moscarini & Prof. Gigliola Fioravanti
New Media and Society: For Good or For Worse? ....................................................................... 51
Yeni İletişim Ortamları ve Toplum: Fayda mı Zarar mı?
Assoc. Prof. Dr. Azmuddin İbrahim & Assoc. Prof. Dr. Daing Zaidah Daing İbrahim
2. oturum/2nd Session
Dijital Sinema: "Sayısal mı?, Pelikül mü?".................................................................................... 57
Digital Cinema: “Digital or Emultion?”
Asst. Prof. Dr. Burak Buyan
Elektronik/Dijital Sinema: Değişen Üretim Tarzında Olanaklar ve Sınırlılıklar ....................... 62
Electronic/ Digital Cinema: Opportunities and Limits in Changing Production Forms
Asst. Prof. Dr. Hakan Erkılıç
IX
Anlam Oluşturma: Internet Görüntü Bankalarında Görüntü Kategorilerinin .......................... 69
Göstergebilimsel Açıdan Çözümlenmesi
Constructing the Meaning: A Semiological Analysis of Image Categories in Internet Image Banks
Asst. Prof. Dr. Gülseren Şendur Atabek
Radyo İstasyonlarında Yeni Teknolojiler ve Dijital Kurgu .......................................................... 78
New Technologies and Digital Editing at Radio Stations
Dr. Hasret Aktaş
Etkileşimli TV ve Etkileşimli Drama............................................................................................... 85
Interactive TV and Interactive Drama
Dr. Vedat Çakır
Dijital Teknolojinin Film Gösterimine ve Filmlerin Doğrudan Dağıtımına Etkileri .................. 91
Impact of Digital Technology on Film Projection and Direct Distribution of Films
Asst. Prof. Dr. Zeynep Çetin Erus & Asst. Prof. Dr. Levent Eldeniz
Türkiye’de Sayısal Platform Yayıncılığı ve Digitürk: Beklentiler ve Sorunlar........................... 97
The Digital Platform Broadcasting in Turkey and Digiturk : Expectations and Problems
M.Sc. Kütay Kayapınar
3. oturum/3rd Session
Yeni Medya Ortamında E-Pazarlama İletişimi: GSM Operatörlerinde ................................... 105
E-Promosyon ve E-Reklam Kullanımı
E-Marketing Communication in New Media Environment:The Use of E-Promotion and
E- Advertisement in GSM Operators
Assoc. Prof. Dr. Z. Beril Akıncı Vural & Rsch. Asst. Gül Coşkun
Marka Değeri Yaratmada Yeni Konumlandırma Stratejileri: Türkiye’de............................... 119
Otomotiv Reklamları Üzerine Bir Uygulama
New Positioning Strategies for Creating Brand Value: A Case Study about
Automotive Advertisements in Turkey
Asst. Prof. Dr. Süleyman Karaçor & Rsch. Asst. Duygu Aydın
Yeni Medya Kullanımının Organizasyon Yapısına Etkileri ....................................................... 128
The Effects of New Media in Organizational Structure
Instr. Sema Misçi
İnternetin Halkla İlişkilere Etkisi: Sanal Ortamlarda İnteraktif Halkla İlişkilerin ................. 138
Yeni Kuralları
The Impact Of The Internet On Publıc Relations: The New Rules of Interactive
Public Relations in Imaginary Environments
Asst. Prof. Dr. Bilgehan Gültekin & Rsch. Asst. Nahit Erdem Köker
Globalleşen Dünyada Online Halkla İlişkiler ve Sanal PR Ajansları ........................................ 147
Online Public Relations in Globalizing World and Virtual PR Agencies
Asst. Prof. Dr. Hanife Güz
Halkla İlişkilerde Hedef Kitlelerle Çift Yönlü Simetrik İletişim Kurmak Amacıyla ............... 163
Web Siteleri Kullanımı
Using Web Sites for Two Way Symetrical Communication with Target Audiences in
Public Relations
Asst. Prof. Dr. İdil Sayımer
X
4. oturum/4th Session
Yurttaş Taleplerinin Temsiliyeti Ekseninde Eskişehir Yerel Basınından.................................. 173
Bir Örnek: “Midas Gazetesi”
A Case Study from Eskişehir Local Press In the Representation Axis of Citizens
Demand: “Midas Newspaper”
Asst. Prof. Dr. Erdal Dağtaş
Yurttaş Gazeteciliği: Bireyler Medyayı Hangi Amaçlar için Kullanıyor?................................. 187
Citizenship Journalism: For What Reasons are the Media Used by Individuals
Asst. Prof. Dr. Necla Mora
Türk Basınında Yeni Ekonomik Yapılanmanın Gazete Dağıtımına Etkileri ............................ 198
The New Economy and It’s Effects on the Newspaper Distribution Sector
Asst. Prof. Dr. Mustafa Şeker
Yurttaş gazeteciliği, toplumsal yabancılaşmanın aşılmasında bir alternatif mi?...................... 208
Is Citizen Journalism an Alternative Way to Surpass the Social Estrangement?
Asst. Prof. Dr. Süleyman Hakan Yılmaz
Büyük Ölçekli Uluslararası Sanayi Kuruluşlarının Web Sayfalarının İletişim ........................ 216
Uygulamaları Açısından İncelenmesi
Examination of Large Scale International Industrial Corporations Web Sites with a
Communication Applications Focus
Dr. Yeşim Güçdemir Akıncıoğlu & Instr. Fatma Göksu
Medya Yoluyla Modernleşmek ...................................................................................................... 224
“Modernization” Through Media in Developing Countries
Assoc. Prof. Dr. Filiz Aydoğan
Küresel “Akıntıya Karşı” Alternatif Medya (Yeni Bir Medya Efsanesine Doğru)................... 232
Alternative Media Against the Global Flow (Through to A New Media Legend)
Asst. Prof. Dr. Hüseyin Köse
İnteraktif Medya Tasarımı Olarak Türkiye'de E-Devlet Uygulamaları.................................... 242
E-Government Applications in Turkey as Interactive Media Design
Assoc. Prof. Dr.Güliz Uluç Aksun & Rsch. Asst. Murat Soydan & Rsch. Asst. Nazım Ankaralıgil
İnternet ve Demokratik Katılım .................................................................................................... 247
Internet and Democratic Participation
Dr. Mustafa Mutlu
Yeni İletişim Teknolojilerinin Gündelik Hayattaki Yeri (Kayseri Örneği) ............................... 254
New Communication Technologies in Every Day Life (Kayseri Example)
Rsch. Asst. Vahit İlhan
Kitle İletişim Araçlarında Aktif İzleyici Kavramı ve Bir İletişim Modeli Değerlendirilmesi .. 265
The Concept Of The Active Viewer in Mass Communications Vehicles and
An Evaluation of a Communications Model
Asst. Prof. Dr. Rengin Ozan
XI
Yeni Emperyalizm Çağında Yeni Medya: Küreselleşme Sürecinde........................................... 272
Medya Eleştirisi
New Media in New Imperialism Era: A Media Critics in Globalization Process
Asst. Prof. Dr. Barış Çoban
Yeni İletişim Ortamları ve Bilgi Uçurumu ................................................................................... 280
New Media and Digital Gap
Asst. Prof. Dr. Cem S. Sütçü & Asst. Prof. Dr. Erhan Akyazı
Yeni Ekonomi Düzeni ve Basılı Ürün Dağıtım Şirketlerinde Yeni Ekonomi ............................ 288
Uygulamalarının Verimliliği Arttırmadaki Rolü
New Economic Order and The Role of New Economic Appilacitons on Increasing
Productivty at The Printed Material Distrubition Companies
Asst. Prof. Dr. Şevket Sayılgan & Asst. Prof. Dr. Emine Sayılgan
İnternet Ekonomisi’ni Anlamak .................................................................................................... 294
Understanding Internet Economy
Rsch. Asst. Dr. Tolga Kara
RSS ile Yeni İnternet Gazeteciliği: E-Kolay. Net Örneği ............................................................ 302
New Internet Journalism with RSS: E-Kolay .Net Example
Rsch. Asst. Pınar Seden Meral
Medya Sektöründe Birleşmeler ve Etkileri ................................................................................... 309
Mergers in Media Sector and their Effects
Asst. Prof. Dr. Zeynep Kaban Kadıoğlu & Asst. Prof. Dr. Ebru Özgen
Değişen İletişim ve Ekonomisi : Macaristan, Sırbistan Ve Türkiye Örneklem......................... 318
Karşılaştırmaları
Changing Communication and its Economy: Sample Comparision of Hungary,
Serbia and Turkey
Ms. Sc. İhsan Kılıç
Teknogünlüklerdeki Çok(lu) Sessiz Yaşamlar: Yeni Medyanın................................................. 324
Sessiz Enstrümanları- Gençler
Silent Lives in Techno-Diaries: Silent Instruments of New Media-Young People
Assoc. Prof. Dr. Mutlu Binark & Günseli Bayraktutan Sütçü
Üniversite Gençliği Örneğinde Yeni Bir İletişim Biçimi Olarak Cep......................................... 335
Telefonu Mesajları ve Yaşamımızdaki Yeri
Cellphone Messages as a New Type of Communication in University Youth Mode
and Their Place in Our Life
Asst. Prof. Dr. Işıl Karpat Aktuğlu & Rsch.Asst. Ayşen Temel
Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projelerinde Yeni Medyanın Kullanımı: ................................... 347
“Eczacıbaşı Sanal Müze” Örnek Olayı
Using The New Media in Corporate Social Responsibility Projects: Example Event
"Eczacıbaşı Virtual Museum"
Rsch. Asst. Dr. Aslı Varol & Rsch. Asst. Korhan Mavnacıoğlu
XII
İnternet’te Gündelik Yaşam........................................................................................................... 352
Days and Nights on the Internet
Rsch. Asst. Dr. Celalettin Aktaş
Yeni Medyanın Belirleyici Bir Unsuru Olarak Bilgisayar Oyunları .......................................... 361
Computer Games as a Unique Component of New Media
Rsch. Asst. Burak Doğu
Yeni İletişim Teknolojileri Boyutunda Akademisyenlerin İnternet ........................................... 371
Kullanım Oranlarına Yönelik Uygulamalı Bir Çalışma
On The Scala Of New Communication Technologies: An Applied Study Towards
The Internet Use Rate Of Scholars
Rsch. Asst. Dr. Sedat Şimşek
Bir Halkla İlişkiler Aracı Olarak Internet; Halkla İlişkiler........................................................ 377
Şirketlerinin İnternete Bakışı
Internet as a PR Tool, Perspective of PR Corporations to Internet
Assoc. Prof. Dr. Ayla Okay & Rsch. Asst. Aybike Pelenk
Halkla İlişkilerde Yeni Medya Yaklaşımı Olarak Kriz Dönemlerinde “E-Mail” ..................... 386
Kullanımının Sürecin İşleyişine Etkisi
The effect of e-mail usage during crisis era on the procedure process in a vision of
New Media Perspective on PR
Asst. Prof. Dr. Ebru Özgen & Asst. Prof. Dr. Zeynep Kaban Kadıoğlu
Halkla İlişkiler Sektöründe E-Öğrenmenin Kullanım Alanları ................................................. 395
Usage of E-Learning in Public Relations Sector
Asst. Prof. Dr. Emel Karayel
Kurumsal İletişimde Yeni Medya .................................................................................................. 403
New Media in Corporate Communication
Asst. Prof. Dr. Tuğrul Savaş & Rsch. Asst. Yeliz Kuşay
Dış Paydaş Tanıtımında Portal Kullanımı Yased (Yabancı Sermaye Derneği) ........................ 412
Örneği ve Farklı Ülkelerle Karşılaştırılması
Usage of Portal in Promoting Foreign Stakeholder:Sample of YASED
(Association of Foreign Capital) and Comparison With Other Countries
Asst. Prof. Dr. Halil İbrahim Zeytin & Dr. Ece Karadoğan Doruk
Yeni İletişim Teknolojileri ile Marka İtibarı Yaratmak.............................................................. 431
Creating Brand Respectability with New Communication Technologies
Rsch. Asst. Belkıs Saraç Uslusoy & Rsch. Asst. Zeynep Bayazıt Şahinoğlu &
Inst. Osman Ürper & M.Sc. Uğur Cevdet Panayırcı
Halkla İlişkiler ve Hedef Kitleyle İletişimde Kurumsal............................................................... 441
Web Sitelerinin İncelenmesi
Examination of the Institutional Web Sites During the Process of Communication
Between PR and Target Audience
Assoc. Prof. Dr. Aydemir Okay & Nesrin Canpolat
XIII
Yeni Dijital Coğrafyaların Yaşam Alanlarında Gençlik: Üniversite ......................................... 456
Öğrencileri Üzerinde Yapılan Bir Araştırma
Youth in Living Borderland of New Digital Geography:A Research on University Students
Assoc. Prof. Dr. Nimet Önür
Etkileşimli Pazarlama ve Yeni Medya Arayışlarında Yeni Bir Mecra: ..................................... 466
Advergaming
Interactive Marketing and A New Channel on New Media Search:Advergaming
Asst. Prof. Dr. Hanife Güz
Bilgisayar Oyunları ve İlköğretim Öğrencilerinin Bilgisayar Oyunu Oynama ........................ 476
Alışkanlıkları, Oyun Tercihleri
Computer Game Playing Habits of Pupils, Game Preferences
Dr. Ahmet Ağır
İnsan-Bilgisayar Etkileşiminde Başlıca Teknolojiler ve İnsan Odaklı ....................................... 484
Ara Birimlere Yönelim
Main Technologies in Human-Computer Interactivity and Towards to Human Oriented Interfaces
Instr. Dr. Yücel Yılmaz
Dijital Sanat ve Beden..................................................................................................................... 489
Digital Art and Body
M. Sc. Gülizar Çuhacı
Marketing Problems of Turkish Cinema Films and A Case Study ............................................ 494
Türk Sinema Filmlerinin Pazarlama Sorunları ve Bir Uygulama
Assoc. Prof. Dr. Mehmet Tığlı & Rsch. Asst. Ahmet Başçı
The Internet as a Strategic Weapon of Brand Loyalty ................................................................ 502
Marka Bağımlılığı Yaratmada Stratejik Bir Silah Olarak Internet
Assoc. Prof. Dr. Nurhan Babür Tosun
Gender Differences in Beliefs, Attitudes and Behaviors of Turkish........................................... 506
Internet Users Through The Web Advertising
Türk Internet Kullanıcılarının Cinsiyetlerine Göre “Web” Reklamlarını
Değerlendirmesinde İnanç, Tutum ve Davranış Farklılıkları
Asst. Prof. Dr. Nazlım Tüzel & Dr. Şakir Erdem
Advergaming: A New Genre or A New Trend in Internet Advertising ..................................... 516
Internet Reklamcılığında Yeni Bir Tarz veya Yeni Bir Eğilim :Advergaming
Asst. Prof. Dr. Müberra Yüksel & Ayça Kırgız
Does the New Information Technologies Firms Promise More Profit for ................................. 525
the Investors?: Sector and Size Differences in the Relationship Between Risk and Return
Yeni Enformasyon Teknolojileri Şirketleri Yatırımcıya Daha Fazla
Kar mı Vaad Ediyor? Risk ve Kazanç Arasındaki İlişkide Sektör ve Hacim Farklılıkları
Dr. Alper Özün
Cultural Factors and Usability Expectations on the Location of E-commerce ......................... 537
Website Objects Case Study in Portugal
E-Ticaret Website Nesnelerinin Lokasyonu Üzerindeki Kültürel Etkenler ve
Kullanışlılık Beklentileri: Portekiz Örnek Çalışması
Prof. Conceicao Costa
XIV
Factors And Principles Affecting The Usability of Four E- Commerce Sites............................ 548
From Turkey
E-Ticaret Sitelerini Etkileyen Faktörler ve Prensipler: Türkiye’den Dört Örnek
M. Sc. Hasan TINMAZ
Kurumsal Sosyal Sorumluluğun Web Sayfalarındaki Görünümü: Sanayi ............................... 560
Kuruluşlarının Web Sayfaları Üzerine Bir İnceleme
The Appeareance of Corporate Social Responsibilty on the Web Pages:
An Examination of Web Pages of Industrial Organizations
Assoc. Prof. Dr. Ahmet Kalender & Asst. Prof. Dr. Ömer BAKAN
E-Pazarlamanın Geleceği Üzerine Bir Araştırma ........................................................................ 569
An Investigation About Future of E-Marketing
Asst. Prof. Dr. Mustafa Yağbasan & Rsch. Asst. Nural İmik
Kobi'ler ve E-Pazarlama ................................................................................................................ 576
New Media and Small Businesses
Rsch. Asst. Dilşad Kırselioğlu
Belediyelerin Halkla İlişkiler Çalışmalarında Yeni İletişim ....................................................... 585
Teknolojilerinin Kullanımı
New Communication Technologies Usage in PR Study of Municipalties
Dr. M. Nejat Özüpek & Instr. Erhan Summak
İnteraktif Pazarlama Çağında Yeni Bir Reklam Ortamı Olarak............................................... 593
Virütik Oyunlar Ve Advergaming Kavramı
Viral Games as a New Advertising Medium and the Concept of Advergaming in the
Age of Interactive Marketing
Rsch. Asst. Sinem Yeygel & Rsch. Asst. Özgür Köseoğlu
“The Role of Media Leaders in On-line News Environments:.................................................... 606
How They Decide On Business Models and How They Build Change
and Innovation in the Enterprise”
Çevrimiçi Haber Çevrelerinde Medya Liderlerinin Rolü: İş Modellerine Nasıl Karar Veriyorlar ve
Şirketlerdeki Değişimleri ve Yenilikleri Nasıl İnşa Ediyorlar?
Dr. Alexandros Arampatzis
XV
YENİ İLETİŞİM ORTAMLARI VE
BİLGİ UÇURUMU
(New Media and Digital Gap)
Yrd.Doç.Dr. Cem S. SÜTÇÜ*
Yrd.Doç.Dr. Erhan AKYAZI**
Özet
Toplumsal dönüşüm ve bilişim toplumu kavramları
akademik çevrelerde uzun zamandır tartışılmaktadır.
Tartışmalarda varılan ortak kanılardan birisi de bilişim
toplumunda bir meta olarak bilginin önem
kazanmasıdır. Genel iktisat teorisine göre bir malın
değeri ona olan talep doğrultusunda artar. Diğer bir
ifadeyle önemi arttıkça ona olan talep de artış gösterir.
Bilgiye olan talep de bu mantıkta yükselmiştir. Artan
talebi karşılamak ve kullanıcılara arz da bulunmak için
de bilişim ve iletişim teknolojileri yükselişe geçmiştir.
Ancak yine gözden kaçırılmaması gereken bir başka
nokta da bu teknolojilerin çok çabuk eskimesidir. Bu
durum ise teknolojiyi imal edenlerle onu ithal edenler
arasında olan uçurumun giderek daha da açılmasına
neden olmaktadır. Buna benzer bir ayrışma da bilgiyi
kullanabilme de yaşanmaktadır. Ardında pek çok
etken yatmakla beraber bazı toplumlar bilgiyi daha iyi
kullanırken, bazıları kullanamamaktadır. Böylece
farklılıklar azalacağı yerde artmaktadır. Bu çerçevede
çalışmada yeni iletişim ortamları ve bilgi uçurumu
kavramlarına değinilerek özelde yeni iletişim
ortamlarının adı geçen uçurum üzerindeki etkileri
üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Yeni İletişim Ortamları, Bilgi
Uçurumu, Kullanıcı
Giriş
“İletişimin globalleşmesi ve yeni teknolojik gelişmeler
gerçekte
Frank
Webster’in
aktardığı
gibi
teknolojilerin
kendilerinden
ziyade
bizzat
enformasyonun ya da daha genel kullanılan terimle
“bilgi”nin önemini ve etkisini arttırmıştır. 1980’lerde
“dev bücürler” olarak nitelenen “mikroçiplerin”
toplum ve insan hayatında yol açacağı köklü
değişmelere,
1990’larda
ise
bilgisayar
ile
telekomünikasyonun eşleşmesinin muhtemel devasa
etkilerine dair teknolojik gerekircilikten kaynaklanan
düşünceler, son zamanlarda sosyal bilim çevrelerinde
gözden düşmüştür. Bu teknolojilerin devreye
girmesiyle birlikte pek çok şeyin dönüştüğünü kimse
inkâr etmemekle birlikte, bugün değişmenin temel
kaynağı
olarak
enformasyon
ve
iletişim
teknolojilerinden enformasyon (ve çoğunlukla
adlandırıldığı
şekliyle
“bilgi”)
üzerinde
durulmaktadır. ABD’de hükümet danışmanlarından
Charles Leadbeater, ‘modern ekonomik büyümenin
itici gücü bilgidir’ demektedir. Dolayısıyla
Leadbeater’a göre, modern ekonominin en değerli
veçhesi beyin-gücüdür. Teknoloji yerine ‘bilgi’yi öne
çıkaran bu eğilim,
özellikle
son iletişim
araştırmalarında globalleşme ile bilginin eşitsiz
dağılımı arasındaki ilişkinin yoğun bir şekilde
sorgulanmasına, ‘bilgi uçurumu’ hipotezinin gerek
toplumsal,
gerekse
ülkeler
arası
düzlemde
sınanmasına da yol açmıştır. Globalleşmenin düzgün
bir şekilde dağılmayan bir süreç olduğu iddiası bu
araştırmalarda enformasyon zengini veya yoksulu
ülkeler arasındaki uçuruma dair bulgularla
desteklenmektedir.” (Mutlu; 2005a, s.217)
Bilgi Uçurumu kavramı, (…) değişik coğrafi alanlarda
sosyo-ekonomik koşullar bakımından farklılık
gösteren ticari işletmeler ve bireylerin, bilgi ve
haberleşme teknolojilerine (ICT – Information and
Communication Technologies) erişim imkânı ile
Internet kullanım amacına yönelik geniş bir yelpazeyi
kapsamaktadır. Bilgi Uçurumu, ülkeler arasında ve
içerisinde
değişkenlik
göstermektedir.
(Telekomünikasyon Kurumu; 2002, s.4),
Bu çalışmada bilgi uçurumu (bir başka tanımlama ile
dijital bölünme veya sayısal uçurum) kavramını
irdelemek amacındayız. Bilgi uçurumu nedir? Kimler
arasında vardır? Nasıl ve ne zaman ortaya çıkmıştır?
Neden bilgi uçurumu vardır? Kimler bu uçurumu
yaratmaktadır
veya
aradaki
farkı
uçurumlaştırmaktadır? Bu uçurum “reel” bir uçurum
mudur? Öyle ise kapanması için bir şeyler yapılabilir
mi? Yoksa bilişim teknolojilerinin üreticisi olan
gelişmiş devletler gelişmekte olan bizim gibi ülkelerin
ağzına bir parmak bal çalarak sonra da bunu bir sorun
gibi gösterip timsah gözyaşları mı döküyor? Ayrıca
şimdiye kadar olan diğer dönüşümlerde de benzer
süreçler yaşanış mıdır? Bu sorulara cevap vermek
önemlidir
fakat
kolay
değildir.
Ancak
cevaplayabilmek için kuramsal bir çerçeveye sahip
olmak esastır.
Yeni Kavramını Tanımlamak
*
Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi,
[email protected]
**
Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi,
[email protected]
19.yy sonlarından beri, insanların toplumsal
konumları içindeki anlamlı değişimleri taşıyan dergi,
280
kitap, gazete gibi yeni iletişim araçlarının yükselişini,
toplumbilim araştırıcılarının çoğu görmüştür. Bu yeni
medyalar, toplumun geleneksel iletişim modellerini
sadece değiştirmekle kalmamış, aynı zamanda da
bireyin gündelik kavrama biçimini allak bullak eden
yeni bir iletişim kurma biçimi getirmiştir. Cooley, bu
yeni medyaların yapıp ettiklerini dile getiren ona göre
dört önemli etkileşim ortaya çıkarmıştır. Bunlar
anlatım, sürekli kayıt, hız ve yayılım veya halkın
tümünü kuşatabilmeyi mümkün kılmadır. Cooley,
ayrıca bunları, izleyicisinin nezdinde zihinsel bir
değişim sağlayan tipik özellikler olarak kabul
etmektedir. “Yeni kitle iletişimi eğitim, siyaset, ticaret
gibi
yaşamın
tüm
evrelerindeki
devrimi
göstermektedir” (Lazar; 2001, ss.16–17)
Atabek’in de belirttiği gibi, teknolojik gelişmelerin
baş döndürücü hızı karşısında, genel olarak teknoloji,
özel olarak da iletişim teknolojileri konusunda yazılan
her şeyin daha yazılırken kronolojik olarak eskiyeceği,
bu bakımdan yeni-eski ayrımının çok da belirgin ve
doğru bir ayırım olamayacağı ve özellikle iletişim
teknolojilerini betimlemekte kullanılan “yeni” sıfatı
üzerine kurulu retoriğin, söz konusu teknolojilerin
toplumsal iletişim süreçlerine etkilerinin gereği gibi
değerlendirilmesini engeller niteliği söz konusudur.
(Atabek; 2001, s.14)
Teknoloji, tarihin her döneminde “yeni” sıfatıyla doğru ya da yanlış- tanımlanagelmiştir. Yeni Medya
kavramıyla bizim kastettiğimiz ise “yeni teknolojiler”
değildir. Bilişim bilimi çerçevesinde konuya
yaklaştığımızda, yeni kavramını, kitle iletişim
ortamlarının sunduğu olanaklar bazında etkileşimin
(diğer bir deyişle bireyselliğin) artması olarak
tanımlamaktayız. Çünkü biliyoruz ki, bilişim
yaklaşımı, teknolojinin tek başına her sorunu çözeceği
ve sonsuz olanaklar getireceğini söyleyen teknolojik
gerekircilik yaklaşımını gerçekçi bulmamaktadır. Bu
yüzden teknoloji ile ilgili konuları dört açıdan birden
ele almak ve irdelemek daha gerçekçi olacaktır. Bu
dört açıyı şu şekilde tanımlayabiliriz: Bunlardan ikisi
teknolojiyi tanımlayan donanım ve yazılım
konularıdır. Diğer ikisi ve iletişim bilimleri açısından
daha önemlisi de konunun toplumsal ve bireysel
boyutudur.
Son yirmi yılda yaşanan teknolojik gelişmelerin
getirdiği en önemli olanak, kitle iletişim araçlarının
tarihin hiçbir döneminde olmadığı kadar bireyselliği
ön plana çıkaracak şekilde kullanıcıları tarafından
değerlendirilmeye başlanmasıdır. Bu bağlamda,
izleyici
kavramı
da
kullanıcı
kavramıyla
değişmektedir.
Bilgi Uçurumuna ve Bireyselliğe Kuramsal Bakış
Kullanıcı kavramı bizim için anahtar kelime
durumundadır. İletişim kuramları tarihi iletişim
araçlarının insanlar üzerindeki “etkisi”ni inceleyerek
başlamıştır. Daha sonra bunun iletişim kavramını
açıklamakta yetersiz olduğu görülerek “kitle iletişim
araçlarının insanlara ne yaptığı ile değil, insanların
kitle iletişim araçları ile ilgili ne yaptıkları” sorusuna
cevap aranmaya başlanmıştır. İki aşamalı akış, kitle
iletişimin sosyal boyutları, kaçış kuramı, yeniliklerin
kabul edilmesi, haber yayılımı (difüzyonu), gündem
kurma ve bilgi eksikliğinin etkileri (sonuçları) ve
özellikle 1960’ların sonunda Gerbner tarafından
geliştirilip uzun soluklu televizyon araştırması için de
model olarak kullanılan genel iletişim modeli gibi
kuramlar (bkz. McQuail, S., Widahl, S., 1993) kitle
iletişim araçlarını izleyen kitlenin pasif, homojen,
atomize, birbirinden habersiz ve düşünceden yoksun
varlıklar olmadığını ortaya koymaktaydı. Öte yandan,
eleştirel kuramlar da bir yandan iletişim alanında
emperyalist yaklaşımların sonuçlarının tarihsel süreçte
ortaya koyduğu sonuçları şiddetle eleştirirken sosyoekonomik vurguyu ortaya koyuyordu. Diğer bir tarafta
da özellikle İngiltere ve Fransa’da gelişen kültürel
araştırmalar yaklaşımları, kitle iletişim araçları
karşısında bireyin ve toplumun durumunu irdeliyordu.
Bütün bu çalışmalar, izleyiciyi (insanı) ön plana alan
yaklaşımlar olarak karşımıza çıkmaktaydı. Örneğin,
Rogers ve Shoemaker’in Yeniliklerin Yayılması
Modeline göre, yeniliklerin yayılması sürecinde
birbirinden ayrı dört aşama olduğu varsayılmaktadır.
Bilgi (knowledge) aşamasında birey, yeniliğin
varlığından haberdar olur ve onun işlevleri hakkında
bilgi sahibi olur. İkna (persuasion) aşamasında bireyde
lehte ve aleyhte yeniliğe karşı bir tutum oluşturur.
Karar (decision) aşamasında birey yeniliği kabul etme
veya reddetme yönünde seçim yapmak üzere bazı
faaliyetlere
girişir.
Onaylama
(confirmation)
aşamasında, birey, aldığı kararı destekleyecek
araştırmalar yapar. Fakat yenilik hakkında aldığı
karara çelişkili mesajlar ortaya çıkmışsa önceki kararı
değiştirebilir. (McQuail, S., Widahl, S., 1993, ss.7879) Bu kurama göre, değişim ihtiyaca yönelik olarak
değil, tepeden inme gerçekleşmektedir ve geribildirim
öğesi içermediği için eleştirilebilir. (McQuail, S.,
Widahl, S., 1993, s.81)
Gelişmekte olan ülkelerde, özellikle İkinci Dünya
Savaşı sonrası yaşanan gelişmeler, teknolojik
ilerlemelerin, bu yayılma modelinin belirttiği gibi
dışarıdan
dayatılan
bir
yapıda
olduğunu
göstermektedir. İhtiyaç üzerine teknolojinin üretilmesi
yaklaşımı yerine, dünyada yaygınlaştığı için ithal
edilmesi yaklaşımı, kendi anlamsızlığını da
beraberinde getirmektedir. Yani, ülke kaynaklarının
281
ihtiyaç duyulmayan bir konuda harcanması anlamına
gelmektedir.
Kitle iletişim araçlarının uzun vadeli etkilerini ele
alırken, enformasyon veya bilgi eksiklikleri diye
bilinen konularla ilgili tartışmayı hesaba katmak
gerekir. Bu tartışmaların temel fonunu büyük ölçüde
kitle iletişim araçlarının mümkün kıldığı ve düzenli
bir artış gösteren bilgi akışı oluşturmaktadır. Bu bilgi
akışının artması sayesindedir ki, her birey çevresinden
kendine uygun olanları bulabilme ve kendi ufuklarını
daha kolay genişletebilme imkanına-fırsatına sahip
olacağından toplumdaki herkes bir yarar temin
etmektedir. Bununla birlikte çok sayıda araştırmacı,
bilgi akışındaki artışın bazı gruplar içinde –bilgi
arttırmak açısından- olumsuz etki yaptığına dikkat
çekmişlerdir. Ayrıca bilgi eksikliğinin oluşması ve
artması bir sosyal grup ile diğeri arasında, bir konu
üzerindeki, bilgi uçurumunu arttıracağı da olumsuz bir
etki olarak ileri sürülmüştür. Bu alanda yapılan ilk
katkı Tichenor ve arkadaşları (1970)’na ait bilgi
eksikliği hipotezidir. Bu tez şunu savunur: Sosyal bir
sistem içinde bilgi artışının hızı arttığı zaman daha iyi
bir eğitim almış olan daha yüksek bir sosyo-ekonomik
statüye sahip kimseler eğitim düzeyi daha düşük olan
daha düşük statüdeki kimselere göre enformasyonu
daha iyi hazmedebileceklerdir. Dolayısıyla bilgi artışı
böylece bilgi eksikliğini veya bilgilenme düzeyindeki
farklılıkları azaltacağı yerde attıracaktır. Rogers
(1976) enformasyonun sadece bilgi eksikliğini
arttırma veya bilgilenme düzeyinde farklılaşma
sonucunu doğurmakla kalmayıp, tutumlarda da
eksikliğe, farklılığa yol açacağını belirtmektedir.
Böylelikle, burada kullanılan bilgi eksikliği terimi
yerine
“iletişimin
etkilerindeki
fark”
(the
communication effects gap) terimini kullanmaktadır.
Ayrıca Rogers, kitle iletişiminin eksikliklerin tek
sebebi
olmadığını
vurgulamaktadır.
Bireyler
arasındaki doğrudan etkileşimin de benzer etkileri
olabilir. Bilgi eksiklikleri tamamıyla ve sadece farklı
eğitim düzeylerinin bir neticesi olmayıp başka
faktörlerin de bu tür bilgi eksikliklerine yol
açabileceği ileri sürülmektedir. (McQuail, S., Widahl,
S., 1993, ss.10-104)
Kitle iletişim araçları, kitaptan başlayarak radyo,
sinema ve televizyon, hep insanların toplumsallığına
katkı sağlayan bir yol izlemiştir. Önceleri, el yazması
kitaplar az bulunduğu için toplu ortamlarda yüksek
sesli okumalar gündemdeyken matbaanın ortaya
çıkmasıyla kitap okurluğunda bireyselleşme artmış ve
sessiz okuma dönemi başlamıştır. Daha sonraları ise
radyo ve sinema insanların dinlemek ve izlemek üzere
bir araya geldikleri ortamlar olmuşlardır.
Televizyon bile, insanın vaktini çok aldığı örneğin
okumaya yeterince zaman bırakmadığı eleştirileri bir
282
yana Mutlu’nun söylediği gibi, (…) televizyon
araştırmalarında araştırma ve çözümleme biriminin
bireysel izleyici değil, aileler olması gerekir. (…)
Televizyonun kullanımı, izlenmesi, yorumlanması,
televizüel dünyanın anlamlandırılması ailenin
dolayımıyla gerçekleşir. Yani bireysel izleyicinin
televizyonla ilişkisinde anlam kurma süreci aile
tarafından dolayımlanan bir süreçtir. (Mutlu; 2005b,
s.134)
Yine rahatlıkla söyleyebileceğimiz, televizyon bir aile
aracı olmakla birlikte, çoğu ailede artık birden çok
sayıda televizyon alıcısının bulunması ve bunlardan
birinin büyük olasılıkla çocuklara tahsis edilmiş
olmasının, çocukları aileden bağımsız bir televizyon
izleyicisi duruma getirdiğidir. Çocuğun televizyon
izleme deneyimindeki bağımsızlığı, kişisel bilgisayar
ve video oyunlarındaki bağımsızlığıyla da koşut bir
gelişmedir. (…) Bugün artık çocuklar, elektronik
ortamın edilgin şiddet alıcıları olmaktan çıkmakta, bu
ortamın dolaysız şiddet uygulayıcıları haline
gelmektedirler. Bilgisayar ve video oyunlarındaki
şiddet uygulama konusu, televizyonun şiddet içeriği
sunma probleminden çok daha anlamlı ve önemli bir
sorundur
bugün.
Dolayısıyla,
araştırma
problematiklerinin yeniden kurulması, varsayımların
yenilenmesi gerekmektedir. (Mutlu; 2005b, s.187)
Frankfurt Okulu tarafından da vurgulandığı gibi
emperyalizmin kitle iletişim araçlarını kullanarak
meydana getirdiği kültür endüstrisi sayesinde ortaya
çıkan batıdan gelişmekte olan veya gelişmemiş
ülkelere olan enformasyon akışının yoğunluğuna
karşılık, bu ülkelerden batıya doğru olan enformasyon
akışı çok zayıftır. Çünkü Amerika dünyadaki iletişim
aygıtlarının %65’ine sahip olduğundan öteki
uluslardan daha fazla ileti aktarabilmektedir.
(Mattelart, 2001, s.94) Bu da bilgi uçurumunun temel
sebebini oluşturmaktadır. Ayrıca bu tip ülkelerde
benimsenen özelleştirme, deregulasyon, çağ atlama
gibi kavramlar bu uçurumun toplum tarafından rıza
gösterilmesine,
sanki
bir
kadermiş
gibi
değerlendirilmesine zemin hazırlamaktadır. Burada,
uluslararası kitle iletişim kuramları arasında yer alan
Gelişme Aracı Kuramında bahsedilen yaklaşım geçerli
olmaktadır.
Bu yaklaşımın ana sebepleri şöyle sıralanabilir:
Gelişmekte olan ülkelerin konumları, yapıları,
sorunları ve siyasal tercihleri sebebiyle gelişmiş bir
iletişim araçları sistemi için gerekli şartlardan bazıları
eksiktir. Bunlar arasında, iletişim altyapısı için gerekli
mesleki bilgi ve beceriler, uygun bir üretim düzeyi,
yeterli kültürel kaynaklar ve bir izleyici kitlesinin
yokluğu ve azlığı sayılabilir. Bu ülkeler teknoloji,
yetenekler ve kültürel üretim eksikliği nedeniyle
gelişmiş ülkelere bağımlıdırlar. Söz konusu ülke
toplumlarının ekonomik, politik ve sosyal gelişmeye
karşı ulusal görev düşkünlüğü vardır ve buna diğer
kurumların da uyması gerekmektedir. Gelişmekte olan
ülkelerin benzer kimliklerinin ve uluslararası
arenadaki çıkarlarının farkına varmaya başlamaları da
bir diğer etmeni oluşturmuştur. Bu sebeple de,
zamanla ülkeler arasında dayanışma ve ortak hareket
etme yönünde eğilimler görülmektedir. (Işık; 2002,
s.38-39)
Bilgisayar ve Internet’in bireyselliği arttırıcı etkisi
olduğu bir gerçektir. Medya ortamlarının yöndeşmesi,
bu gerçeğin iletişimin her alanına yayılmasına önayak
olmaktadır. Yeni iletişim ortamlarının bireyi ön plana
taşıdığından etkileşim kavramı çerçevesinde giderek
daha fazla bahsediliyor. Bireyselleşme gerçekten iyi
mi? Ne gibi sonuçlara yol açma potansiyeli taşıyor?
Bu ve benzeri soruların cevapları birey bazında
yukarıdaki alıntılarda Mutlu’nun da söylediği gibi
verilebilir. Bunun yanında konunun uluslararası bir
boyutunun olduğu da ortadadır. Artık uluslar ötesi
şirketler (ki bunlar özellikle, finans, teknoloji, eğlence
ve iletişim endüstrilerinde faaliyette bulunan
şirketlerdir) artan rekabet baskısıyla baş edebilmek
için ürün ve hizmetlerinde doğrudan “bireysel
tüketiciyi” hedef alacak şekilde bir üretim ve
organizasyon yapısına geçmiştir. Müşteri İlişkileri
Yönetimi, Yönetişim, Veri Madenciliği, Kurumsal
Kaynak Planlama gibi kavramların şirket bazında tüm
dünyada popüler hale gelmesi, Uluslararası düzeyde
ise, finans, teknoloji, eğlence ve iletişim
endüstrilerinde
faaliyette
bulunan
şirketlerin,
özelleştirme, küreselleşme, şirket evlilikleri yoluyla
dünyaya yayılma eğilimlerinin giderek artması bu
durumun birer göstergesidir.
Yeni Medya’nın Örgütlenmesi ve Kontrolü ve
Türkiye’nin Durumu
1970’li yıllar boyunca YUEID ve UNESCO
bünyesinde gerçekleştirilen enformasyon akışı üzerine
tartışmalar iletişim literatüründe de yankı bulmuştur.
Enformasyon akışı konusunda en kapsamlı
çalışmalardan birisi Hamid Mowlana tarafından
yapılmıştır. Mowlana, enformasyon akışını mesajların
ulusal sınırlar içinde ve iki ya da daha fazla uluskültürel sistemler arasındaki hareketi olarak
tanımlamıştır. (Özdemir; 2005, s.211)
Eğlence ve enformasyon endüstrileri Internet’i
özelleştirme ve hizmet için ödeme getirmek
istemektedir. Internet’te şifreyle ve aboneyle verilen
hizmetlerin artması ve verdikleri hizmetler bu
yönelimi göstermektedir. Internet’te, diğer endüstriyel
araçlarda olduğu gibi, reklâm, propaganda ve bazı
eğitimle ilgili sunumlar dışındaki değerli bilgi emtia
karakterindedir. Internet’te artan ticari sahiplik, band
kontrolü ve devletlerin Internet kuruluşlarında Pazar
gelişimini desteklemesi sonucu Internet’te alternatif
seslerin azalmasına ve enformasyonun emtialaşmasına
ve sosyo yapısal eşitsizliklere önemli katkıda
bulunmaktadır. (Erdoğan; 2005, s.420)
Günümüzde, Internet’i sınırlı bir azınlığın kullandığı
ortadadır. Erdoğan’ın söylediği gibi, kullananların
büyük çoğunluğu için Internet televizyonun kaçışçı ve
boş zaman geçirme rolünü üstlenmiştir. (Erdoğan;
2005, s.423) Raymond Willams’ın belirttiği gibi çok
yakın zamana kadar İngiltere’de televizyon temelde,
gün ortasında sunacak pek bir şeyi olmayan bir akşam
eğlencesiydi; sabah ve öğleden sonra saatlerinde, hafta
sonları hariç, okullar ve benzeri yayınlar için
kullanılırdı. Şimdi genel türdeki sabah ve öğleden
sonra programlarında hızlı bir gelişme vardır. (…)
Kablolu televizyon teknolojisi ve kanallarda
uzmanlaşma ve çeşitlenme bireyin “akış” karşısındaki
direncini ve algılayabilme rasyonalitesini azaltan
oluşumlar olarak dikkat çekmektedir. (Arık; 2006,
ss.135-136)
Aslında, Türkiye’de de böyle bir televizyon
kanallarının artmasıyla ve özel/yerel/ulusal kanalların
ortaya çıkmasıyla programlarda benzeri bir hızlı
gelişme yaşanmaktadır. Daha da çarpıcı olan ise,
Internet’in durumudur. Yakın zamana kadar bireysel
kullanıcılar için çevirmeli ağ (dial-up) bağlantısı
hizmeti veren Türk Telekom Haziran 2004’ten
itibaren bireysel kullanıcılara da yaygın ADSL
hizmeti vermeye başlamıştır. 2006 sonu itibariyle
kullanıcı sayısının 3 milyon olmasının hedeflendiği
belirtilmektedir.
(http://www.turktelekom.com.tr/webtech/default.asp?s
ayfa_id=402) Bunun anlamı Mutlu’nun belirttiği gibi
çocukların daha fazla bilgisayar karşısında zaman
geçirmesi demektir.
Sonuç
Bilişim ve İletişim Teknolojilerin sunduğu olanakların
bireyselliği ön plana alan özellikleri ve kitle iletişim
araçları üzerinde meydana getirdikleri dönüşümler göz
kamaştırmaktadır. Fakat bu teknolojilerle ilgili
yatırımların
gerçekleştirilmesi
farklı
çıkar
durumlarının çarpışması şeklinde gerçekleşmektedir.
Ek bölümünde yer alan tablolar incelendiğinde
görülmektedir ki, OECD ülkeleri arasında Türkiye
oldukça geridedir. Özellikle Internet’e erişimi bulunan
aileler ve bilişim-iletişim teknolojileri ticareti
rakamları dikkat çekicidir. Rakamların da açıkça
ortaya koyduğu ve yukarıda da belirttiğimiz üzere
Internet’i sınırlı kullanan azınlıklar arasında ülkemiz
de yer almaktadır. Daha da önemlisi erişim için
gerekli teknolojiler de ithal edilmektedir. Şu anki
durumu tıpkı bir madde bağımlılığına benzetmek
283
mümkündür. Bu da gelişmiş ülkeler ile aramızda bu
konuda
önemli
bir
uçurum
bulunduğunu
göstermektedir. Bunun çözümü, bizce, kaynakların
yurtdışına transferi anlamına gelen son teknolojilerin
ithal edilmesi şeklinde olmamalıdır. Bilgi ihtiyacını
karşılamaya yönelik olarak yapılacak yatırımların dış
bağımlılığı azaltmaya önem vermesi gerekmektedir.
Ek Tablolar
Tablo 1. OECD Ülkelerinde Digital Subscriber Lines
(DSL) Erişilebilirliği
* Data for 2003
** Data for March 2004
*** Israel is an observer on the OECD Committee for
Information, Computer and Communications Policy (ICCP).
Source:
OECD
Key
ICT
Indicators
[www.oecd.org/sti/ICTindicators]
Tablo 2. OECD Ülkelerinde Bilişim ve İletişim
Teknolojileri Ticareti, 2004 (milyon dolar)
İhracat
İthalat
USA
149,273
234,845
Japan
124,238
72,698
Germany
91,308
89,894
2004 (%)
2005 Ortası (%)
Belgium
100.0
100.0
Korea
86,099
42,833
Korea*
100.0
Netherlands
58,302
57,637
100.0
UK
43,678
65,936
100.0
Mexico
41,336
41,019
95.0
99.8
France
32,579
43,306
98.0
Ireland
23,673
15,562
Hungary
16,984
14,097
Luxembourg
Netherlands
UK
Denmark
96.0
100.0
Switzerland*
98.0
Sweden
90.0
Sweden
14,807
12,964
Finland
94.1
Italy
14,453
29,844
Japan**
93.0
Canada
14,225
29,868
Iceland
92.0
Belgium
13,581
16,237
Finland
11,506
6,857
92.0
Czech Rep.
9,104
9,290
91.0
Spain
8,218
20,393
New Zealand
96.0
92.0
92.0
Portugal
France
90.0
Germany
91.0
Austria
7,862
9,982
Norway
77.0
91.0
Denmark
5,823
7,872
Ireland
74.0
90.0
Switzerland
4,750
9,470
Italy
85.0
90.0
Poland
3,341
7,661
Austria
87.0
Turkey
3,096
7,239
87.0
Portugal
2,899
4,997
85.0
Spain
Poland (TPSA)
77.0
Australia
2,129
14,503
Australia
84.0
Slovak Rep.
1,811
2,429
Czech Rep.
84.0
Norway
1,670
5,030
USA
84.0
Luxembourg
1,229
1,478
Canada
75.4
75.4
Greece
585
3,506
Hungary
65.0
75.0
New Zealand
464
2,382
Slovak Rep.
50.0
60.0
Iceland
18
270
Mexico*
58.9
Turkey
10.0
Greece
Israel***
Total
789,041
Source: OECD KEY ICT
Indicators
[www.oecd.org/sti/ICTindicators]
9.0
99.0
99.0
284
880,098
Tablo 3. OECD Kullanılan Teknoloji bazında 100 kişiye düşen Genişbant Internet aboneliği sayısı. Aralık 2005.
Iceland
Korea
Netherlands
Denmark
Switzerland
Finland
Norway
Canada
Sweden
Belgium
Japan
United States
United Kingdom
France
Luxembourg
Austria
Australia
Germany
Italy
Spain
Portugal
New Zealand
Ireland
Czech Republic
Hungary
Slovak Republic
Poland
Mexico
Turkey
Greece
OECD
EU 15
Source: OECD
DSL
25.9
13.6
15.7
15.3
14.7
19.5
17.8
10.1
13.3
11.3
11.3
6.5
11.5
14.3
13.3
8.1
10.8
12.6
11.3
9.2
6.6
7.3
5.0
3.0
4.1
2.0
1.6
1.5
2.1
1.4
8.4
11.7
Kablo
0.1
8.3
9.6
7.2
8.0
2.8
2.9
10.8
3.4
7.0
2.5
9.0
4.4
0.9
1.6
5.8
2.6
0.3
0.0
2.5
4.9
0.4
0.6
1.4
2.1
0.4
0.7
0.6
0.0
0.0
4.2
2.2
Diğer
0.6
3.4
0.0
2.5
0.4
0.1
1.2
0.1
3.6
0.0
3.8
1.3
0.0
0.0
0.0
0.2
0.4
0.1
0.6
0.1
0.0
0.4
1.1
2.0
0.1
0.2
0.1
0.0
0.0
0.0
1.0
0.3
285
Toplam
26.7
25.4
25.3
25.0
23.1
22.5
21.9
21.0
20.3
18.3
17.6
16.8
15.9
15.2
14.9
14.1
13.8
13.0
11.9
11.7
11.5
8.1
6.7
6.4
6.3
2.5
2.4
2.2
2.1
1.4
13.6
14.2
Toplam Abone
78,017
12,190,711
4,113,573
1,350,415
1,725,446
1,174,200
1,006,766
6,706,699
1,830,000
1,902,739
22,515,091
49,391,060
9,539,900
9,465,600
67,357
1,155,000
2,785,000
10,706,600
6,896,696
4,994,274
1,212,034
331,000
270,700
650,000
639,505
133,900
897,659
2,304,520
1,530,000
155,418
157,719,880
54,834,506
Tablo 4. Internet’e Erişebilen Ailelerin Yüzdesi 2000-2005.
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Australia
32.0
42.0
46.0
53.0
56.0
..
Austria
19.0
..
33.5
37.4
44.6
46.7
Belgium
..
..
..
..
..
50.2
Canada (3)
42.3
49.9
54.3
56.9
59.8
..
Czech Republic
..
..
..
14.8
19.4
19.1
Denmark
46.0
59.0
55.6
64.2
69.4
74.9
Finland
30.0
39.5
44.3
47.4
50.9
54.1
France
11.9
18.1
23.0
31.0
33.6
..
Germany
16.4
36.0
46.1
54.1
60.0
61.6
Greece
..
..
12.2
16.3
16.5
21.7
Hungary
..
..
..
..
14.2
22.1
Iceland
..
..
..
..
80.6
84.4
Ireland
20.4
..
..
35.6
39.7
47.2
Italy
18.8
..
33.7
32.1
34.1
38.6
Japan
..
..
48.8
53.6
55.8
57.0
Korea (4)
49.8
63.2
70.2
68.8
86.0
92.7
Luxembourg
..
..
39.9
45.4
58.6
64.6
Mexico (5)
..
6.1
7.4
..
8.7
9.0
Netherlands
41.0
..
58.0
60.5
..
78.3
New Zealand (6)
..
37.4
..
..
..
..
Norway
..
..
..
60.5
60.1
64.0
Poland
..
..
..
..
26.0
30.4
Portugal
8.0
18.0
15.1
21.7
26.2
31.5
Slovak Republic
..
..
..
..
23.0
23.0
Spain
..
..
17.4
27.5
33.6
35.5
Sweden
48.2
53.3
..
..
..
72.5
Switzerland (7)
36.5
54.7
61.9
66.4
69.8
73.5
Turkey (8)
6.9
..
..
..
7.0
..
United Kingdom
19.0
40.0
49.7
55.1
55.9
60.2
United States
41.5
50.3
..
54.6
..
..
1. Generally, data from the EU Community Survey on
household use of ICT, which covers EU countries plus
Iceland, Norway and Turkey, relate to the first quarter
of the reference year. For the Czech Republic, data
relate to the fourth quarter of the reference year.
2. Internet access is via any device (desktop computer,
portable computer, TV, mobile phone etc.).
3. Previously, data for Canada were based on the
Household Internet Use Survey (HIUS). The HUIS
was replaced by the Canadian Internet Use Survey
(CIUS) as of reference year 2005. The CIUS results
could not be used as the data are collected at the
individual level as opposed to the household level.
This revised series is therefore based on estimates
from the Survey of Household Spending (SHS).
4. For 2000 to 2003, data included Internet access
only via computer. As of the 2004 survey, Internet
access through mobile phone was also included. The
286
value for 2004 and 2005 excluding mobile phone
access is 72.2% and 74.8% respectively.
5. Aged 6 years or over.
6. July 2000-June 2001. The information is based on
households in private occupied dwellings with access
to the Internet. Visitor-only dwellings, such as hotels,
are excluded.
7. Figures refer to a sample based on individuals and
are
private
data
from
Arbeitsgruppe
für
Werbemedienforschung (WEMF AG). In 2004, 61%
of households had access to the Internet.
8. Households in urban areas only.
Source: OECD, ICT database and Eurostat,
Community Survey on ICT usage in households and
by individuals, September 2006.
Kaynakça
http://www.turktelekom.com.tr/webtech/default.asp?s
ayfa_id=402, Erişim Tarihi: 13.09.2006.
Arık, B., (2006), “Raymond Williams”, Kadife
Karanlık-2, Su Yayınevi, İstanbul.
Atabek, Ü. (2001), İletişim ve Teknoloji Yeni
Olanaklar – Yeni Sorunlar, Seçkin Yayınları,
Ankara.
Işık, M., (2002), Kitle İletişim Sistemleri, Eğitim
Kitabevi, Konya.
Lazar, J. (2001), İletişim Bilimi, Vadi Yayınları,
Ankara.
Erdoğan, İ., (2005), İletişimi Anlamak, 2. Baskı, Erk
Yayınları, Ankara.
Mattelart, A., ( 2001, İletişimin Dünyasallaşması,
İletişim Yayınları, İstanbul.
McQuail, S., Widahl, S., (1993), İletişim Modelleri,
(Çev. Mehmet Küçükkurt), İmaj Yayınları,
Ankara.
Mutlu,
E.
(2005a),
“Globalleşen
Medya”,
Globalleşme, Popüler Kültür ve Medya, D.B.
Kejanlıoğlu, A. Yıldız (der.) içinde, Ütopya
Yayınevi, Ankara.
Mutlu, E. (2005b), “Niçin Televizyon Seyrediyoruz?”,
Globalleşme, Popüler Kültür ve Medya, D.B.
Kejanlıoğlu, A. Yıldız (der.) içinde, Ütopya
Yayınevi, Ankara.
Özdemir, Ö., (2005), “Internet’in Ticarileştirilmesi ve
Uluslararası Veri Akışları”, İletişim Ağlarının
Ekonomisi, Funda Başaran, Haluk Geray (der.)
içinde, Siyasal Kitabevi, Ankara.
Telekomünikasyon Kurumu (2002), Sayısal Uçurum
(Digital Divide), Telekomünikasyon Kurumu
Sektörel Araştırma ve Stratejiler Dairesi
Başkanlığı,
Ankara,
İnternet
Adresi:
http://www.tk.gov.tr/pdf/Sayisal_Ucurum.pdf
,
Erişim Tarihi: 13.09.2006.
287
616

Yeni İletişim Ortamları ve Bilgi Uçurumu

Transkript

Benzer belgeler

Huzurlu saatler... Özel Büyük Marmara huzurevimizde ya lılarımızı

misyon - 19.08.2016

Ders Adı: İletişim Bilimlerine Giriş Ders Adı (İng.): Bölüm: Kültür ve

Tam metin - Goethe

kişisel bilgiler - İstanbul Esenyurt Üniversitesi