türev işlemler risk bildirim formu

Transkript

TÜREV İŞLEMLER RİSK BİLDİRİM FORMU
Doküman içerisinde geçen;
Türev İşlemler: İlerideki bir tarihte teslimatı veya nakit uzlaşması yapılmak üzere herhangi bir malın
veya finansal aracın, bugünden alım satımının yapıldığı işlemlerdir. Getirisi başka bir kıymetin
getirisine bağlanmış, diğer bir deyişle başka bir kıymetin getirisinden türetilmiş araçlardır. Riskten
korunmak veya belirli seviyede risk alarak getiri yükseltmek amacıyla kullanılan bu ürünlerin en
önemli özelliği, vade dolayısıyla zaman ve spot piyasadaki fiyat dalgalanmaları nedeniyle değişkenlik
(volatilite) değerlerinin olmasıdır.
Türev araçlar, Vadeli işlem Sözleşmeleri (Forward), Döviz Swaplı Mevduat sözleşmeleri, Alternatif
Kurlu Mevduat (DCD), Vanilya tipi Düz ve Egzotik Opsiyon Sözleşmelerini ifade eder.
Söz konusu türev ürünler tezgahüstü işlemler olup, banka ile müşteri arasında yapılmaktadır.
Türev ürün yapabilmek için; Banka tarafından müşteriye ilgili türev ürün için bankanın belirlediği
oranda (İşlem tutarının %5 ile %20’si arasında) gayri nakdi kredi tahsis edilmesi ve kredi risk girişi
yapılması gerekir. Müşteri, ayrıca; Forward ve Opsiyon (Düz, egzotik) işlemleri için kredi tahsis
şartlarına göre; Bankanın belirlediği teminat tutarını işlem yapmadan önce yerine getirir. DCD, Döviz
Swaplı mevduat işlemleri müşteri mevduatının bankada vadeli bağlandığı durumlarda yapılacağı için,
söz konusu mevduatlar işlem vadesine kadar banka tarafından rehin alınacaktır.
Forward ve Opsiyon (Düz, egzotik) işlemleri için kredi şartı ve piyasa fiyatlarına göre günlük teminat
değerlemesi yapılmakta olup, teminat açığı olması halinde Banka ek teminat isteme hakkına sahip
olup, müşteri tarafından ek teminat tutarının bankaya yatırılması gerekmektedir. Forward ve Opsiyon
(Düz, egzotik) işlemleri için; yapılan işlem nedeniyle, piyasa şartlarına göre banka tarafından “Türev
İşlemler Müşteri Kar/Zarar Örnek Tablosu” müşteriye verilir. Söz konusu kar/zarar tablosunun müşteri
tarafından incelenip anlaşılması çok önemlidir.
Türev işlemler için bankanın belirlemiş olduğu belgelerin müşteri tarafından aynı gün imzalanması,
bağlanan işlemden vazgeçilmemesi gerekmektedir.
Müşterilerimizden telefon ve benzeri iletişim araçlarıyla ya da elektronik ortamda emir alınabilir. Bu
emirler genel hükümler açısından sözlü emir niteliğindedir. Müşteri’nin Banka’ya telefonla (sözlü)
vereceği emirlerde Banka’nın telefon kayıtları ve/veya yazılı teyitleri ve/veya e-postaları ve/veya
Banka’nın diğer kayıtları esas alınır. Müşterinin, telefonda verdiği talimatlar tamamen kendisini
bağlayacak, talimatı ile telefon dinleme cihazındaki kayıtların doğruluğunu ve mahkemede Hukuk
Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 287/2 maddesi uyarınca delil olacağını bilecektir.
Risk Türleri İtibarıyla Uygulanan Risk Yönetimi Politikalarına İlişkin Bilgiler aşağıda yer
almaktadır.
Banka’nın risk yönetimi strateji, politika ve uygulama usulleri, maruz kalınabilecek risklerin
sistematik bir biçimde belirlenmesi, ölçülmesi, izlenmesi, analizi ve kontrolüne ilişkin olarak Banka
Yönetim Kurulu’nca onaylanan yazılı standartları ifade etmektedir.
Bu standartlar, gerek piyasa koşullarına gerekse Banka stratejisindeki değişikliklere göre yılda en az 1
kez Genel Müdür başkanlığında ve Risk Yönetimi Müdürlüğü koordinasyonunda, üst düzey yönetim
Adres: Emniyet Evleri Mahallesi , Eski Büyükdere Caddesi, No:1/1A, 34415 Kağıthane – İstanbul
www.sekerbank.com.tr 4447878
Büyük Mükellefler Vergi Dairesi No : 8010048575
Mersis No : 0801004857598667
Sayfa: 1/10
tarafından gözden geçirilmekte ve gerektiğinde de güncellenmektedir. Gözden geçirme süreci, mevcut
strateji, politika ve uygulama usullerinin, Banka uygulamaları karşısında anlamlı ve yeterli olup
olmadığını belirlemeye yöneliktir. Güncellenen strateji, politika ve uygulama usulleri, Banka Yönetim
Kurulu’nun onayı ile yürürlüğe girmektedir.
Karşı taraf kredi riski
Karşı taraf kredi riski, Bankanın işlem yaptığı karşı kurumlardan birinin, işlem süresi içerisinde
yükümlülüğünü yerine getirememesinden dolayı, Bankanın maruz kalabileceği zarar olasılığıdır.
Banka, yoğunlaşmanın önlenebilmesi amacıyla bir ülke ve karşı kurum bazında alınabilecek azami
risk tutarını ülke ve karşı kurum limitleri vasıtasıyla belirlemektedir. Ülke ve karşı kurum limitleri,
Bankanın dış ticaret hacim ve hedefleri ile Hazine gereksinimleri çerçevesinde düzenlenmekte ve
Yönetim Kurulu kararları çerçevesinde tesis edilmektedir. Buna göre, bir ülke ile ilgili dış ticaret ve
Hazine işlemleri için ayrı alt limitler, bu iki alan altında da farklı ürünlere ilişkin ayrı limitler tahsis
edilmektedir. Farklı ürünlere tahsis edilen ayrı limitlerin toplamı, Yönetim Kurulu tarafından bir ülke
için tahsis edilen ülke limitini aşmamaktadır.
Bu limitlere uyum, sistem üzerinde sürekli olarak izlenmekte ve limit aşımına izin verilmemektedir.
Uluslararası koşullar gerektirdiği takdirde, toplu olarak veya ülke ve karşı kurum bazında, yılda en az
1 kez Yönetim Kurulu onayına sunularak güncellenmektedir.
Bir ülkede koşulların bozulması ve derecelendirme notunun Yönetim Kurulu kararı ile belirlenen
seviyelerin altına düşmesi durumunda, o ülkeye tahsis edilmiş bulunan ülke limitleri sistem üzerinde
sıfırlanarak yeni risk alınmaması sağlanmaktadır. Bir ülkede koşulların bozulmasına karşılık
derecelendirme notunun düşmediği durumlarda ise o ülkeye tahsis edilmiş bulunan ülke limitleri, yeni
risk yaratmayacak şekilde sistem üzerinde yeni işlemlere kapatılmakta; mümkün durumlarda da
teminat durumunun güçlendirilmesine çalışılmaktadır. Bunun mümkün olmadığı durumlarda ise
mevcut riskin dağıtımı / satışı icin imkânlar araştırılarak, riskin elden çıkarılması sağlanmaktadır. Ülke
riskinin azaltılması amacıyla uluslar üzeri kuruluşların (Dünya Bankası, EBRD, IFC, vs) teminatı
kullanılabilmektedir.
Bir karşı kurumda olumsuz gelişmeler yaşanması durumunda, o karşı kuruma tahsis edilmiş karşı
kurum limitleri, yeni risk yaratmayacak şekilde sistem üzerinde yeni işlemlere kapatılmakta; mümkün
durumlarda Bankanın genel kredi süreci içinde teminat durumunun güçlendirilmesine çalışılmaktadır.
Mevcut riskin azaltılması için ilgili karşı kurum ile görüşülerek ek teminat olacak unsurların teminine
ve riskin vadesinden önce kapatılmasına çalışılmaktadır. Karşı kurum riskinin azaltılması amacıyla
uluslar üzeri kuruluşların (Dünya Bankası, EBRD, IFC, vs) teminatı ya da Banka tarafından
kredibilitesine güven duyulan diğer bir karşı kurumun teminatı kullanılabilmektedir. Diğer karşı
kurum, riskinin azaltılması istenen karşı kurum ile aynı ülkede mukim olabileceği gibi başka bir
ülkede de mukim olabilmektedir.
Karşı taraflarla imzalanan türev işlem anlaşmalarının (ISDA) eki olarak teminatlandırma anlaşmaları
(CSA) imzalanır ve teminatlandırma anlaşmalarına göre anlaşma altındaki türev işlemlerinin
hesaplanmıs piyasa değeri günlük olarak belirlenir ve tutulmakta olan teminat tutarına göre ek
gönderilecek veya geri alınacak teminat tutarları belirlenir.
Teminat bakiyeleri; Banka lehine taminat alınmış olması durumunda “alınan teminatlar” hesaplarında,
karşı kurum nezdinde teminat bulundurulması durumunda ise “verilen teminatlar” hesaplarında
izlenmektedir.
Piyasa riski
Piyasa riski, alım satım hesaplarında izlenen finansal enstrümanların değerinde, piyasa fiyatlarındaki
hareketliliğe bağlı olarak meydana gelebilecek değişikliklerden dolayı Banka’nın maruz kalabileceği
zarar olasılığıdır.
Mersis No : 0801004857598667
Sayfa: 2/10
Banka bünyesinde piyasa riskine ilişkin politika ve uygulama usulleri, mevcut bankacılık mevzuatı
çerçevesinde yapılandırmış ve Banka Yönetim Kurulu’nca onaylanmış durumdadır.
Banka Yönetim Kurulu, maruz kalabileceği piyasa riskine karşılık hem nominal bazda limitler (işlem,
işlemci, masa, zarar durdurma limitleri) hem de risk bazında limitler (Riske Maruz Değer limitleri)
belirlemiş olup, bunlara uyum, günlük olarak izlenmekte ve ekonomik koşullar ile Banka
stratejisindeki değişikliklere göre yılda en az 1 kez gözden geçirilerek, gerekli görüldüğünde
güncellenmektedir.
Banka bünyesinde piyasa riski günlük olarak ölçülmekte, izlenmekte ve raporlanmaktadır. Bu
çerçevede içsel model kullanılarak “Riske Maruz Değer (RMD) Yöntemleri” uygulanmaktadır. RMD
yöntemleri arasında “Parametrik Yöntem” olarak da adlandırılan “Varyans Kovaryans Yöntemi”
raporlamada kullanılmakta; “Tarihsel Simülasyon” ve “Monte Carlo Simülasyonu” yöntemlerine ise
volatilitenin arttığı dönemlerde, karşılaştırma amacıyla başvurulmaktadır.
RMD ölçümlerinde son 250 iş gününü kapsayan bir gözlem süresi ve % 99 güven düzeyi baz
alınmaktadır. RMD üzerinden “Ekonomik Sermaye” hesaplamasında da 10 günlük elde tutma süresi
uygulanmaktadır. Piyasalardaki aşırı dalgalanmanın etkisinin izlenmesi amacıyla ayrıca stress testleri
ve senaryo analizleri uygulanmakta; içsel modelin etkinliği ise “geriye dönük testler” vasıtasıyla yine
günlük olarak sınanmaktadır.
Banka’nın piyasa riski profili ise Risk Yönetimi Müdürlüğü tarafından izlenmekte ve
değerlendirilmektedir. Risk Yönetimi Müdürlüğü, Risk Limitleri’ne uyumun yanısıra izleme ve
değerlendirme sürecinde elde ettiği bulguları haftalık bazda Aktif Pasif Komitesi’ne ve aylık bazda
Yönetim Kurulu’nun değerlendirmesine sunmaktadır. Bu sunum, Banka Yönetim Kurulu’nun olağan
toplantılarının zorunlu bir gündem maddesini oluşturmaktadır.
Bankacılık hesaplarından kaynaklanan faiz oranı riski
Banka; aşağıda sıralanan unsurlara bağlı olarak bankacılık hesaplarından kaynaklanan faiz oranı
riskine maruz kalabilmektedir:
Banka’nın aktif ve pasif kalemleri ile faize duyarlı bilanço dışı kalemlerin vadeleri (sabit faizli
kalemler) ve yeniden fiyatlama dönemleri (değişken faizli kalemler) arasındaki
uyumsuzluklardan doğan yeniden fiyatlama riski,
• Piyasa faiz oranlarındaki değişimin farklı vade dilimleri itibariyle farklı düzeylerde
gerçekleşmesi sonucu getiri eğrisinin eğiminin ve/veya şeklinin değişmesinden doğan getiri
eğrisi riski,
• Vade ve yeniden fiyatlama dönemleri benzer özellikler gösteren aktif ve pasif kalemleri ile
faize duyarlı bilanço dışı kalemlere uygulanan faiz oranlarının farklı zamanlarda ve/veya farklı
tutarlarda değişmesi sonucu spreadlerin de değişmesinden doğan temel risk,
• Kredilerin vadeden evvel (kısmen / tamamen) kapatılması, sendikasyon kredilerinin geri
çağrılması, vadesiz ve vadeli mevduatın çekilmesi veya yenilenmesi vs. hallerde, Banka aktif
ve pasif kalemleri ile faize duyarlı bilanço dışı kalemlerin sözleşme vadelerinden daha da
farklı davranış özellikleri göstermesinden doğan opsiyon riski.
Banka bünyesinde bankacılık hesaplarından kaynaklanan faiz oranı riskine ilişkin politika ve
uygulama usulleri, mevcut bankacılık mevzuatı çerçevesinde yapılandırılmış ve Banka Yönetim
Kurulu’nca onaylanmış durumdadır.
•
Banka Yönetim Kurulu, alım satım hesapları haricindeki bankacılık hesaplarından doğan faiz oranı
riski ile ilgili olarak özkaynaklarla ilişkili Risk Limitleri kabul etmiş ve belirli vade dilimleri içinde
oluşabilecek faiz oranı uyumsuzluğunun, özkaynakların hangi oranında tolere edilebileceğini
belirlemiş olup, bunlara uyum haftalık olarak izlenmekte ve ekonomik koşullar ile Banka
Mersis No : 0801004857598667
Sayfa: 3/10
stratejisindeki değişikliklere göre yılda en az 1 kez gözden geçirilerek gerekli görüldüğünde
güncellenmektedir.
Banka, faiz oranı riskinin gerek gelirlerine gerekse özkaynaklarına etkisini ölçmek ve izlemek
amacıyla “gelirler yaklaşımı” ve “ekonomik değer yaklaşımı” olarak iki ayrı yaklaşım kullanmaktadır.
“Gelirler yaklaşımı” ile piyasa faiz oranlarındaki hareketliliğin, Banka’nın Net Faiz Geliri’ne ne yönde
etki ettiği ve “Ekonomik Değer Yaklaşımı” ile piyasa faiz oranlarındaki hareketliliğin, Özkaynakların
Ekonomik Değeri’ne ne yönde etki ettiği hesaplanmaktadır. “Ekonomik Değer Yaklaşımı”
çerçevesinde gelecekteki tüm nakit akışlarının bugünkü değerinin dikkate alınması, kapsamlı bir bakış
açısı sunmakta ve Banka’nın Aktif Pasif Yönetimi sürecinde esas alınmaktadır. Bilanço içi ve bilanço
dışı faize duyarlı kalemlerin bugünkü değerinde, piyasa faiz oranlarındaki hareketliliğe bağlı olarak
meydana gelebilecek değişikliklerin ölçülmesi ve izlenmesi amacıyla stress testleri ve senaryo
analizleri ayrıca kullanılmaktadır.
Piyasa faiz oranlarındaki dalgalanmanın etkilerinden korunmak, Banka Aktif Pasif Yönetimi’nin
önceliğidir. Bu çerçevede de gap analizleri, durasyon ve ekonomik değer analizleri ile duyarlılık
analizleri, Aktif Pasif Komitesi bünyesinde haftalık olarak değerlendirilmektedir.
Banka’nın faiz oranı profili ise Risk Yönetimi Müdürlüğü tarafından izlenmekte ve
Likidite riski
Likidite riski, nakit akışlarındaki dengesizlik sonucu nakit çıkışlarını tam olarak ve zamanında
karşılayacak düzeyde ve niteliklerde nakit mevcuduna veya nakit girişine sahip olmaması sonucu
Banka’nın maruz kalabileceği zarar olasılığıdır.
Banka bünyesinde likidite riskine ilişkin politika ve uygulama usulleri, mevcut bankacılık mevzuatı
çerçevesinde yapılandırmış ve Banka Yönetim Kurulu’nca onaylanmış durumdadır.
Banka Yönetim Kurulu, likidite riski ile ilgili olarak yasal “Likidite Yeterliliği” rasyolarına uyumu
gözetecek şekilde, özkaynaklarla ilişkili Risk Limitleri kabul etmiş ve belirli vade dilimleri içinde
oluşabilecek likidite uyumsuzluğunun, özkaynakların hangi oranında tolere edilebileceğini belirlemiş
olup, bunlara uyum, haftalık olarak izlenmekte ve ekonomik koşullar ile Banka stratejisindeki
değişikliklere göre yılda en az 1 kez gözden geçirilerek gerekli görüldüğünde güncellenmektedir.
Banka, likidite riskinin etkisini ölçmek ve izlemek için mevcut ve gelecek dönemdeki likidite
ihtiyacını gösteren gap analizlerini kullanmaktadır. Banka, bu analizlerde varlık ve yükümlülük
kalemleri ile bilanço dışı kalemlerin ortalama vadeleri ile ilgili olarak Yönetim Kurulu’nca onaylanan
vade varsayımlarını esas almaktadır. Bu varsayımlar arasında borçlu cari ve kredili mevduat hesapları
ile vadesiz ve vadeli mevduat için davranışsal özellikler kullanılmaktadır. Bu analizler, Aktif Pasif
Komitesi bünyesinde haftalık olarak değerlendirilmektedir.
Banka politikası, her türlü yükümlülüğün likit kaynaklarla zamanında karşılanabilecek nitelikte bir
aktif yapısının idamesi yönündedir ve Yönetim Kurulu, likidite yönetimi ile ilgili politika ve uygulama
usullerini aktif olarak gözetmektedir.
Banka’nın likidite riski profili ise Risk Yönetimi Müdürlüğü tarafından izlenmekte ve
Mersis No : 0801004857598667
Sayfa: 4/10
Vadeli İşlem Sözleşmesi (Forward), belirli bir vadede, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte
ekonomik veya finansal göstergeyi, sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi alma
veya satma yükümlülüğü veren sözleşmeyi ifade eder. Vadeli alım satım işleminin ayırıcı özelliği,
döviz/menkul kıymet/kıymetli madenin alım veya satım sözleşmesinin bugünden yapılması,
döviz/menkul kıymet/kıymetli madenin tesliminin ve karşılığı olan paranın ise anlaşmada
kararlaştırılan fiyattan, ilerideki bir tarihte gerçekleştirilmesidir. Forward ürünü, kur ve fiyat
hareketlerinden etkilenmek istemeyen müşteriler için uygun bir üründür.
Opsiyon Sözleşmesi, iki taraf arasında yapılan ve alıcıya, ödeyeceği belli bir tutar (opsiyon primi)
karşılığında, belirli bir vadeye kadar (veya belirli bir vadede), bugünden belirlenen bir fiyat (kullanım
fiyatı) üzerinden opsiyona dayanak teşkil eden bir malı, kıymeti veya finansal göstergeyi satın alma
veya satma hakkı tanıyan, satıcıya da alıcının bu sözleşmeden doğan hakkını kullanması durumunda
sözleşmeye dayanak teşkil eden malı, kıymeti, veya finansal göstergeyi satma veya alma yükümlülüğü
getiren sözleşmedir. İşlem ayrıntıları Opsiyon İşlem Sonuç Formu’nda belirtilecek; belirtilmediği veya
egzotik opsiyonla ilgili bir işlem olmadığı durumlarda işleme konu olan opsiyonun vanilya (düz)
opsiyon olduğu kabul edilecektir. Taraflar ayrıca belirtmediği sürece işlem Avrupa Tipi Opsiyon
olarak kabul edilir. Opsiyon Prim Tutarı, işlem günü piyasadaki döviz kurunun hareketliliği, uygulama
kuru/paritesi, opsiyon süresi dahil olmak üzere bir çok faktöre bağlıdır. Opsiyon primi (tarafların
arasındaki anlaşmaya bağlı olarak) opsiyon satıcısına işlem tarihinde, işlem tarihinin ertesi iş günü
(T+1) yada vade sonunda ödenebilir.
Müşteri’nin Opsiyon Prim Tutarı’nı ödemekle yükümlü olduğu durumda, Opsiyon Prim Tutarı, Prim
Ödeme Tarihi’nde ödenmedikçe işlem bağlanmaz.
Egzotik Opsiyonlar; Talep edenin ihtiyacına göre şekillendirilen opsiyon türleridir. Standart Vanilya
Amerikan ya da Avrupa opsiyonlarından farklı özellikler içerirler. Bu ürünler, anapara riski
olan/olmayan veya mevduat içerip içermemesine göre faiz getirisi olan/olmayan şeklinde farklı
özelliklerde olabilirler. Vade sonunda dayanak varlığın vade süresince gördüğü fiyatların ortalaması
üzerinden getirinin hesaplandığı (Asya tipi); opsiyonun vadeye kadar önceden belirlenmiş belirli bir
tarih veya tarihlerde kullanılabildiği (Bermuda tipi); opsiyon hakkının kullanılıp kullanılmayacağının
opsiyona konu dayanak varlığın fiyatının önceden belirlenmiş belirli bir seviyeye ulaşıp ulaşmamasına
bağlı olduğu (Bariyer tipi, Knock in ve Knock out opsiyonlar); dayanak varlığın önceden belirlenmiş
kullanım fiyatına ulaşması veya geçmesi durumunda fiyatının sabitlendiği (Dijital (Binary)
Opsiyonlar); dayanak varlık olarak, dayanak varlığa konu olabilecek farklı ürünlerden belirli miktarda
bulunan sepetin baz alındığı (Basket opsiyonlar); yatırımcısına, dayanak varlığın opsiyonun ilk
gününden vade gününe kadar en düşük işlem fiyatı ile satın alma veya en yüksek işlem fiyatı ile satma
olanağı verildiği (Lookback opsiyon); sepetteki ürünlerden en iyi performans gösteren ürünün
getirisinin baz alındığı (Rainbow opsiyon) ve getiri olarak referans alınan finansal ürünlerin getirileri
arasındaki farkın baz alındığı opsiyon türleri yatırımcıların ihtiyacına göre düzenlenebilen egzotik
opsiyonlara örnek olarak verilebilir.
Opsiyon Türleri:
Alım opsiyonu ve satım opsiyonu olmak üzere iki türdür.
Alım (Call) Opsiyonu: Sözleşmeyi alan tarafa belli bir vadeye kadar veya vadede, belirli bir miktarda
bir malı, kıymeti veya finansal göstergeyi belirli bir kullanım fiyatından alma hakkı verir. Alım
opsiyonu alıcısının (satıcısının) beklentisi dayanak varlık fiyatının gelecekte yükselmesidir
(düşmesidir).
Mersis No : 0801004857598667
Sayfa: 5/10
Satım (Put) Opsiyonu: Sözleşmeyi alan tarafa belli bir vadeye kadar veya vadede, belirli bir miktarda
bir malı, kıymeti veya finansal göstergeyi belirli bir fiyattan satma hakkı verir.
Satım opsiyonu alıcısının (satıcısının) beklentisi dayanak varlık fiyatının gelecekte düşmesidir
(yükselmesidir).
Opsiyon Tipleri:
Vadelerine göre opsiyonlar Avrupa ve Amerikan tipi olmak iki türdür.
Avrupa Tipi Opsiyon: Avrupa tipi opsiyonlar yalnızca vadesinde kullanılabilirler.
Amerikan Tipi Opsiyon: Amerikan tipi opsiyonlar vadeden önce herhangi bir tarihte opsiyon alıcısı
tarafından kullanılabilirler.
Opsiyon Primi: Alma veya satma hakkı için ödenen bedeldir
Sözleşmeye konu olan mal, kıymet veya finansal göstergenin üzerinde anlaşılan ileri tarihteki alım
veya satım fiyatıdır.
Opsiyon Alıcısı (Hak Sahibi): Opsiyon sözleşmesini alan taraftır. Organize opsiyon piyasalarında
uzun taraf, prim ödeme dışında herhangi bir yükümlülüğü bulunmadığından risk taşımaz.
Opsiyon Satıcısı (Yükümlülük Sahibi): Opsiyon sözleşmesini satan taraftır. Organize opsiyon
piyasalarında kısa taraf vadeye kadar veya vade tarihi için alma veya satma yükümlülüğü altına
girdiğinden risk taşır, bu nedenle kısa taraftan teminat talep edilir.
Uygulama Kuru/Paritesi (Strike Price) : Sözleşmeye konu olan malın, kıymetin veya finansal
göstergenin üzerinde anlaşılan ileri tarihteki alım veya satım fiyatıdır.
Alternatif Kurlu Mevduat (DCD), herhangi bir para cinsini, belirli bir vadede, müşterinin belirlemiş
olduğu bir seviyeden alma hakkını bankaya satarak, karşılığında bankanın müşteriye prim ödemesi
yaptığı bir opsiyon işlemi olup, bu opsiyona konu olan anaparanın aynı vade için vadeli mevduata
bağlanarak mevduat getirisi sağladığı bir türev üründür.
Müşteri, opsiyon hakkını Banka’ya satarak döviz riski almakta ve aldığı döviz riski karşılığında
yarattığı getiri ile toplam getirisini arttırmış olmaktadır. Normal bir mevduat getirisinden daha yüksek
bir getiri sağlayan Alternatif Kurlu Mevduat (DCD) işleminde, Müşteri’nin yatırdığı mevduatın
vadede geri ödemesinin Müşteri’ye hangi döviz cinsinden yapılacağı (opsiyon hakkının kullanımı)
Banka’nın kararına bağlıdır.
Müşteri Banka’da bir vadeli mevduat (TL, EUR, USD) hesabı açar. Hesabın bulunduğu şube
tarafından, Müşteri’ye açmış olduğu mevduatı karşılığında mevduat cüzdanı verilir. Ancak Alternatif
Kurlu Mevduat (DCD) şartlarını içeren ayrı bir mevduat hesap cüzdanı düzenlenip verilmeyecektir.
Yatırılan mevduat vadeden önce veya kısmi çekilemez, vade sonunda döviz kuru/paritesi beklentisi
aksi yönünde gerçekleşirse beklenen net getiri elde edilemeyebilir hatta anapara kaybı oluşabilir.
Müşteri, açılan mevduatın para birimi dışında vade sonunda kurunu/paritesini belirleyeceği başka bir
para birimi için uygulama kurunu/paritesini belirler.
Müşteri, belirlediği kura/pariteye göre Banka’ya bir opsiyon hakkı satmaktadır. Banka’ya satmış
olduğu opsiyon karşılığında Banka’dan bir prim almaktadır. İşlem primi, işlemin vadesi ve
Müşteri’nin belirleyeceği işlem kuruna göre değişkenlik gösterir. Banka tarafından prim, mevduatın
Mersis No : 0801004857598667
Sayfa: 6/10
para birimi cinsinden işlemin yapıldığı ertesi iş günü ( T+1 ) ödenir. İşlemin vadesine kadar açılan
mevduata rehin konur.
Döviz Swaplı Mevduat İşlemi, swap, mevduat ve forward ürünlerinin bileşiminden oluşur.
Müşterinin Banka’ya getirmiş olduğu TL tutarının swap, YP mevduat faizinin de forward işlemi
yapılarak TL mevduat getirisinin yükseltildiği swaplı bir mevduat işlemidir.
İşlem vadesinde elde edilecek toplam getiri; mevduat faiz getirisi, forward getirisi ve diğer döviz
cinsindeki para değişim tutarları arasındaki getirinin toplamı olacaktır.
İşlem günü Müşteri’nin Banka’ya yatırmış olduğu TL, Müşteri’nin belirleyeceği diğer para birimine
göre Banka’nın uygulayacağı spot kurdan döviz satım işlemi yapılır. Söz konusu tutar Banka’da vadeli
mevduat (EUR, USD) hesabı açılır.
Yabancı para mevduat faizi Banka’nın belirleyeceği forward alış kurundan forward işlemi yapılır.
İşlem vadesinde mevduat anapara tutarı vade başında anlaşılan vadeli döviz alım kurundan TL’na
dönülür.
Hesabın bulunduğu şube tarafından, Müşteri’ye açmış olduğu mevduat karşılığında mevduat cüzdanı
verilir. Ancak Döviz Swaplı Mevduat şartlarını içeren ayrı bir mevduat hesap cüzdanı düzenlenip
verilmeyecektir. Yatırılan mevduata vade sonuna kadar rehin konur. Mevduat hesabı vadeden önce
veya kısmi çekilemez.
İşlemin vadesinde; bütün tutar TL olarak Müşteri’ye ödenir.
Döviz Swaplı Mevduat faiz oranı, işlem günü piyasadaki döviz kurunun hareketliliği, vade, forward
fiyatları vs. faktörlere bağlıdır.
Türev işlemler ile ilgili müşterilerden alınacak vergi aşağıdaki kurallar çerçevesinde banka
tarafından alınacaktır.
Türkiyede yerleşik şirketler;
Kurumlar vergisine tabi olduğu için Gelir vergisi Kanunu Geçici 67. Madde kapsamında stopaja tabi
değildir,
Gider Vergileri Kanunu açısından, Döviz Satışlarında %0,0 oranında Kambiyo Muamele Vergisi’ne
tabiidirler, Döviz Satışları BSMV’den istisnadır, ancak nakdi uzlaşı ile kapatılan işlemler kambiyo
işlemi olarak değerlendirilemeyeceği için nakdi uzlaşıya konu her işlem bazında banka lehine kalan
tutarlar olması halinde
%5 oranında Banka ve Sigorta Muamele Vergisi uygulanarak müşteriden
tahsil edilir.
Türkiyede yerleşik olmayan şirketler; (Bankalar hariç, Türkiye’de işyeri ve daimi temsilcisi olanlar
hariç.);
Gelir vergisi Kanunu Geçici 67. Madde kapsamında;
a) Anonim, eshamlı komandit ve limited şirket niteliğindeki yabancı kurumlar ile Sermaye
Piyasası Kanunu'na göre kurulan yatırım fonları ve yatırım ortaklıklarıyla benzer nitelikte
- olduğu Maliye Bakanlığınca belirlenen yabancı kurumların kazançlar› % 0 oranında stopaja
tabi.
- Stopaj nihai vergidir.
Mersis No : 0801004857598667
Sayfa: 7/10
-
Beyan edilmez.
b) Yukarıda sayılanlar dışında kalan kurumların;
- Hisse senetlerine veya hisse senedi endekslerine dayalı kontratlardan elde ettikleri kazançlar %
0,
- Diğer kontratlardan elde ettikleri kazançlar % 10, oranında stopaja tabi.
- Beyan edilmez
tahsil edilir.
Türkiye’de yerleşik olan gerçek kişi;
a) Hisse senetlerine veya hisse senedi endekslerine dayalı kontratlardan elde edilen kazançlar;
- % 0 oranında stopaja tabi.
- Beyan edilmez
b) Diğer kontratlardan sağlanan kazançlar;
- - % 10 oranında stopaja tabi.
- Beyan edilmez.
tahsil edilir.
Türkiye’de yerleşik olmayan gerçek kişi;
a) Hisse senetlerine veya hisse senedi endekslerine dayalı kontratlardan elde edilen kazançlar;
- Beyan edilmez
b) Diğer kontratlardan sağlanan kazançlar;
Beyan edilmez.
tahsil edilir.
Mersis No : 0801004857598667
Sayfa: 8/10
Vadeli işlem ve Opsiyon sözleşmelerinde stopaj matrahı tespit edilmesine yönelik olarak, Piyasa Kuru
/Paritesi Forward İşlemleri ile Menkul İşlemleri Saat 11:00 Reuters TLFX sayfalarında yer alan kurlar
ile vade gününden bir gün önce BİST kapanış ağırlıklı ortalama fiyatlarını ifade eder, DCD ve
Opsiyon İşlemlerinde Saat 14.00 Reuters TRY14= işlemin her iki yönü de yabancı para olan DCD ve
Opsiyon işlemlerinde 17.00 de Reuters IYIX= ve EFX= sayfalarında yayınlanan Kur/Fiyatlar
uygulanır.
Müşteri Swap İşlemleri’nde; Farklı para birimlerinin karşılıklı olarak değiştirilmesi sonucunda
ortaya çıkan
gelir
stopaj matrahını
oluşturacaktır. Buna göre
stopaj
matrahı,
ilk
değişim
tarihindeki
kura
göre
hesaplanan
değer
ile
sözleşmede vadedeki değişim için belirlenen kura göre oluşan değer arasındaki farka eşit olacaktır.
Şubede müşteri ile yapılan opsiyon işlemlerinde stopaj hesaplaması, aynı takvim yılı içinde opsiyonun
kullanılması durumunda müşterinin karşılaşacağı kur zararı ile opsiyon primi mahsuplaştırılarak
hesaplanacaktır,
-Opsiyon vadesi/kullanım tarihi aynı takvim yılı içinde ise, kur zararı ile opsiyon priminin
mahsuplaştırılması ile hesaplanacak matrah üzerinden opsiyon işleminin vadesinde/kullanım tarihinde
kesilecektir.
-Opsiyon vadesi aynı takvim yılı içinde değilse stopaj prim tutarı üzerinden işlem tarihinde kesilerek
bir sonraki üç aylık dönemde yatırılır. Faiz swap işlemlerinde bir takvim yılı aşılmamak suretiyle
ödemelerin çakıştığı tarihte net kazanç üzerinden, ödemelerin çakışmaması durumunda ise ilgili yıl
içinde net kazancın ortaya çıkacağı dönem yok ise ödemenin yapıldığı tarihte tevkifat yapılır.
Müşteriye ait yapılan tevkifatların zararlardan mahsup edilemeyen tutarlar ise müşteri tarafından
ihtiyari beyanname yoluyla Maliye Bakanlığından istenir.
Müşteriler yapılan Vadeli işlem opsiyon sözleşmelerinden kaynaklanan depo /teminat/colletral
uygulamasında söz konusu depo veya teminatlara faiz tahsilatı/ ödemesi yapıldığında müşteri tipi
gözetilmeksizin (ticari, gerçek) işlem mevduat uygulaması kapsamında değerlendirilerek
ödenecek faizler üzerinden %15 Gelir Vergisi Stopaj, Alınan faizler üzerinden Gider vergisi
olarak %5 BSMV kesintisi yapılır. İşlem ile yapılan vergi kesintileri müşteriden tahsil edilerek net
tutar üzerinden ödeme yapılır. Ödenen ve alınan faiz için mahsuplaşma yapılmaz. Eğer mahsuplaşma
yapılır ise vergi tahakkukları brüt tutarlar üzerinden muhasebeleştirilir.
Diğer Bilgiler;
Yukarıda belirtilen türev araç alım satım işlemleri sonucunda kar elde edebileceğiniz gibi anapara
korumalı ürünler dışında (döviz swaplı mevduat) zarar riskiniz de bulunmaktadır. Bu nedenle müşteri,
türev araç işlemi yapmaya karar vermeden önce, bu işlemler kapsamında karşılaşabileceği riskleri
anlamalı, mali durumunu ve kısıtları dikkate alarak karar vermelidir.
Müşterinin banka nezdinde açtıracağı hesap ve bu hesap üzerinden gerçekleştirilecek tüm türev araç
alım satım işlemleri Sermaye Piyasası Kurulunca çıkartılan ilgili her türlü mevzuat ve benzeri tüm
idari düzenleme hükümlerine tabidir.
Banka, müşteriye görüş ve öneri bildirmekle yükümlü olmayıp, bildirdiği görüşlerden dolayı sorumlu
tutulamaz.
Türev araç işlemleri müşterinin ihtiyaçları doğrultusunda gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle işlem
gerçekleştirilmeden önce Bankanın, işlemden doğan yükümlülüğünü yerine getirip getirmeyeceğine
ilişkin kapasitesinin değerlendirilmesi gerekmektedir. İşlemlerin netleştirilmesi ve takasına ilişkin
Mersis No : 0801004857598667
Sayfa: 9/10
anlaşmalar yapılabilir. Ancak bu tür anlaşmaların varlığı Müşteriye işlemlerin sonuçlandırılması
aşamasında herhangi bir garanti ya da koruma sağlamamaktadır.
Türev araç işlemleri taraflar arasında farklı ve belirli ihtiyaçlara karşılık vermek üzere yapılandırılmış
olduğundan ve işlem tarafları farklı özelliklere (faaliyet konusu, mali yapı vb) sahip olduklarından,
başlangıç anında tespit edilmesi mümkün olmayan bazı özel risk unsurlarını barındırması mümkündür.
Bu kapsamda müşterinin, işlem yapacağı türev araç sözleşmelerinin kendi özel ihtiyaçlarına
uygunluğu, barındırdıkları risk unsurları, hukuki yaptırımların uygulanabilirliği vb konularda
profesyonel yardım alınması tavsiye olunur.
Türev araç işlemleri sonucunda sağlanacak getiri kadar karşılaşılması muhtemel zararın miktarı da çok
yüksek tutarda olabilir. Bunun yanı sıra müşteri, işlem başlangıcında sayısal olarak ortaya
konulamayan miktarlarda zarara maruz kalabilir. Piyasada oluşabilecek fiyat hareketleri sonucunda
bankaya yatırdığınız paranın tümünü kaybedebileceğiniz gibi, kayıplarınız yapacağınız işlemin türüne
göre yatırdığınız para tutarını dahi aşabilecektir.
Piyasa riskine ilişkin değerlendirme yapılması tamamen bu riske maruz kalan tarafların sorumluluğu
altındadır. Anlaşma hükümleri çerçevesinde, türev araç işleminin vadesi içerisinde, taraflardan
hiçbirinin işlemin karşı tarafına ya da taraflarına piyasa ve fiyat hareketleri hakkında bilgi verme
zorunluluğu bulunmamaktadır.
Türev araçlar risk bildirim formu, yatırımcıları genel olarak mevcut riskler hakkında bilgilendirmeyi
amaçlamakta olup, farklı ihtiyaçlara göre değişik şekillerde yapılandırılabilen bu tür türev araç
sözleşmelerinin alım satımından ve uygulamadan kaynaklanabilecek tüm riskleri kapsamayabilir.
Dolayısıyla bu tip yatırımlarda bulunmadan önce müşteri piyasada karşılaşabileceği riskleri anlamalı
ve dikkatli bir şekilde araştırma yapılmalıdır.
Müşteri, yapacağı türev alım satım işlemlerinde tüm riskleri bilerek tamamen kendi serbest iradesi ve
takdirine göre karar verdiğini kabul eder.
Şekerbank T.A.Ş.
………………………………….. Şubesi
Yukarıda ortaya konulan ve konulamayan muhtemel riskleri okuduğumu/zu, anladığımı/zı ve kayıtsız
ve şartsız olarak kabul ettiğimi/zi beyan ederim/z.
Müşteri
Adı-Soyadı/Ünvanı:
Tarih:
Müşteri İmzası:
Banka Yetkili İmzalar:
(Müşteri imza teyidi tarafımızdan yapılmıştır)
Mersis No : 0801004857598667
Sayfa: 10/10

türev işlemler risk bildirim formu

Transkript

Benzer belgeler

Önemli Not: • Yalnızca aynı ad ile sahip olunan bir

KLASİK GİTAR KURSU Eğitim Programı Klasik Gitar Eğitimi Eğitim

Davet Mektubu

8 TC ZİRAAT BANKASI A. Ş. İTHALAT BEDELİ TRANSFER FORMU

DÖVİZ TRANSFER TALEP FORMU

Banka Tahsilatları İşlemleri Süreci