Görüntülemek için tıklayınız.

Transkript

VAN İLİ STRATEJİK MEKANSAL PLANI
BÖLÜM IV
VAN BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ
KURUMSAL YENİDEN YAPILANMA SÜRECİ
IV KURUMSAL YENİDEN YAPILANMA SÜRECİ
İkarya Danışmanlık
Çalışma Grubu
Proje Koordinasyon:
Serdar M. A. NİZAMOĞLU
Mehmet Can ALDAN
Belma BABACAN
Özlem ERSAVAŞ
Bilge BEKTAŞ
Şelale BALAMBAR
Selen TUĞRUL
Setenay BİLGİCİ
Burak ÖZGÜR
Şehir Plancısı
Ekonomist
Şehir Plancısı
Sosyolog
Şehir Plancısı
Şehir Plancısı
Şehir Plancısı
Şehir Plancısı
Şehir Plancısı
2
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR ......................................................................................................................................6
GİRİŞ ve GENEL YAKLAŞIM ....................................................................................................................7
BÖLÜM 1 MEVCUT BÜYÜKŞEHİR DENEYİMLERİNİN İNCELENMESİ VE ÇÖZÜMLENMESİ ......................... 11
1.1.
1980 Sonrasında ve Kamu Reformu Kapsamında Büyükşehir Belediye Mevzuatı....................... 11
1.1.1 Mevzuatın Özet Tarihçesi ............................................................................................................ 11
1.1.2. Büyükşehir Belediye Kanunu İle İlgili Son Düzenlemeler ............................................................ 14
1.1.2.1 Büyükşehir Belediyelerinin Görevleri ................................................................................... 20
1.1.2.1.1 Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin Teknik İçerikli Görevleri ......................................... 21
1.1.2.1.2 Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin Sosyal Hizmet Görevleri ......................................... 28
1.1.2.1.2 Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin Kültür, Sanat Görevleri ........................................... 30
1.1.2.2 Hizmet Sunumunda Temel Kıstaslar..................................................................................... 32
1.1.4 Gelirler ..................................................................................................................................... 33
1.2 Büyükşehir Belediyelerinin Örgüt Yapısı ............................................................................................. 37
1.2.1 Kanunların Öngördüğü Kurumsal Yapı ......................................................................................... 38
1.2.2.1 Belediye Meclisi .................................................................................................................... 40
1.2.2.2 Belediye Encümeni ............................................................................................................... 45
1.2.2.3 Belediye Başkanı ................................................................................................................... 46
1.2.2.4 Genel Sekreterlik .................................................................................................................. 48
1.2.2.5 Danışmanlık .......................................................................................................................... 49
1.2.3 Teşkilat ......................................................................................................................................... 49
1.2.4 Kent Konseyi ................................................................................................................................ 50
1.3 Bazı Büyükşehir Belediyelerindeki Kurumsal Yapı .............................................................................. 51
1.3.1 Ankara Büyükşehir Belediyesi ...................................................................................................... 51
1.3.1.1 Görev Alanı ........................................................................................................................... 52
1.3.1.2 Yönetim Şeması .................................................................................................................... 54
1.3.1.3 Görevler Temelinde Yönetsel Yapı ....................................................................................... 55
1.3.2 İstanbul Büyükşehir Belediyesi .................................................................................................... 64
1.3.2.1 Görev Alanı ........................................................................................................................... 64
1.3.2.2 Yönetim Şeması .................................................................................................................... 65
1.3.3 Kocaeli Büyükşehir Belediyesi...................................................................................................... 70
1.3.3.1 Görev Alanı ........................................................................................................................... 71
1.3.3.2 Yönetim Şeması .................................................................................................................... 71
3
1.3.4 Gaziantep Büyükşehir Belediyesi ................................................................................................. 75
1.3.4.2 Yönetim Şeması .................................................................................................................... 75
1.3.5 Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi................................................................................................. 79
1.3.5.1 Görev Alanı ........................................................................................................................... 79
1.3.5.2 Yönetim Şeması .................................................................................................................... 80
1.4 Genel Değerlendirme .......................................................................................................................... 84
BÖLÜM 2 VAN BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ YÖNETSEL YAPILANMA ÖNERİLERİ ......................................... 86
2.1 Van Büyükşehir Belediyesi Yetki Alanı ................................................................................................ 86
2.2. Van Belediyesi Kurumsal Örgütlenme Yapısı ................................................................................... 104
2.3. İl Özel İdarelerinden Büyükşehir Belediyelerine Devrolan Görevler................................................ 106
2.4. Köy ve Mahalle Yönetimlerinin Farklılıkları ...................................................................................... 111
2.4.1 Köy Yönetimi ve Görevleri ......................................................................................................... 111
2.4.2 Mahalle Yönetimi ve Görevleri .................................................................................................. 114
2.4.3 Köy ve Mahalle Yönetimlerinin Yeni Durumu ............................................................................ 115
2.5 Büyükşehir Belediyelerinin Gelirlerine İlişkin Yeni Durum ................................................................ 117
BÖLÜM 3 VAN BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ’NİN KURUMSAL YAPILANMASI ............................................ 121
3.1 Büyükşehir Belediyesinin Organları ve Kurumsal Yapısı, Görev Temeline Dayalı Esaslar ve
Örgütlenme ............................................................................................................................................. 122
3.1.1 Belediye Başkanı, Belediye Meclisi, Belediye Encümeni ........................................................... 122
3.1.2 Genel Sekreter ve Genel Sekreter Yardımcılığı .......................................................................... 124
3.1.3 Genel İdare Hizmetleri ............................................................................................................... 125
3.1.4 Mali Hizmetler ........................................................................................................................... 125
3.1.5 Teknik Hizmetler ........................................................................................................................ 129
3.1.6 Sosyal Hizmetler ve Kültür-Sanat Hizmetleri ............................................................................. 131
3.2 Van Büyükşehir Belediyesi Organizasyonu ....................................................................................... 134
3.2.1 Büyükşehir Belediye Başkanı ..................................................................................................... 134
3.2.2 Belediye Meclisi ......................................................................................................................... 135
3.2.3 Belediye Encümeni .................................................................................................................... 137
Teftiş Kurulu Başkanlığı .............................................................................................................. 140
İç Denetim Birimi........................................................................................................................ 140
Alan Yönetimi Başkanlığı ............................................................................................................ 141
3.2.4 Genel Sekreter ve Genel Sekreter Yardımcılığı .......................................................................... 141
Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı ............................................................................................ 142
Hukuk Danışmanlığı.................................................................................................................... 142
İlçe Belediyeleri ile Koordinasyon Daire Başkanlığı.................................................................... 142
4
Sivil Savunma Uzmanlığı............................................................................................................. 143
Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Daire Başkanlığı ........................................................................... 144
3.2.5 Genel İdare Hizmetleri ............................................................................................................... 145
İnsan Kaynakları ve Eğitim Daire Başkanlığı ............................................................................... 145
Yazı İşleri ve Kararlar Daire Başkanlığı ....................................................................................... 147
Dış İlişkiler Daire Başkanlığı ........................................................................................................ 151
Zabıta Daire Başkanlığı ............................................................................................................... 152
3.2.6 Mali Hizmetler ........................................................................................................................... 156
Bütçe Daire Başkanlığı ................................................................................................................ 156
Kaynak Geliştirme ve İştirakler Daire Başkanlığı ............................................................................ 161
3.2.7 Teknik Hizmetler ........................................................................................................................ 163
İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı ............................................................................................. 163
Çevre Yönetimi Daire Başkanlığı ................................................................................................ 169
Altyapı ve Ulaşım Daire Başkanlığı ............................................................................................. 173
Afet Yönetimi ve Koordinasyon Daire Başkanlığı ....................................................................... 177
Yeşil Alanlar Daire Başkanlığı ..................................................................................................... 178
3.2.8 Sosyal Hizmetler ve Kültür-Sanat Hizmetleri ............................................................................. 180
Sosyal Hizmetler Daire Başkanlığı .............................................................................................. 180
Kültür Sanat Hizmetleri Daire Başkanlığı ................................................................................... 183
KAYNAKÇA ....................................................................................................................................... 186
KİTAP ve MAKALELER .............................................................................................................................. 190
KANUN-TÜZÜK ........................................................................................................................................ 191
YÖNETMELİKLER...................................................................................................................................... 192
MAHKEME KARARLARI ............................................................................................................................ 192
WEB SİTELERİ .......................................................................................................................................... 193
5
KISALTMALAR
AYKOME
EKOSEP
GBVG
İGEP
KUDEB
LAR II
MİGM
SOKÜM
UKOME
YEEP
: Altyapı Koordinasyon Merkezi
: Önemli Göç Alan Kentler Olarak Diyarbakır, Erzurum, Gaziantep ve Şanlıurfa’nın
Ekonomik ve Sosyal Entegrasyon Problemlerinin Çözümüne Destek Projesi
: Genel Bütçe Vergi Gelirleri
: Önemli Göç Alan Kentler Olarak İstanbul, Ankara, İzmir ve Bursa’nın Ekonomik ve
Sosyal Entegrasyon Problemlerinin Çözümüne Destek Projesi
: Koruma Uygulama ve Denetim Büroları
: Türkiye’de Yerel Yönetim Reformu Uygulamasının Devamına Destek Projesi, II.
Aşama,
: İçişleri Bakanlığı, Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü
: Somut Olmayan Kültürel Miras
: Ulaşım Koordinasyon Merkezi
: Yerel Eşitlik Eylem Planları
6
GİRİŞ ve GENEL YAKLAŞIM
Büyükşehir Belediyeleri ile ilgili mevzuat kapsamında yapılan yasal düzenlemeler ile Büyükşehir
Belediyelerinin yetki ve sorumluluk alanları, gerek mekânsal, gerekse çalışma başlığı olarak
giderek genişlemektedir. Bu genişleme ile görev alanı il sınırlarında tanımlanan ve il düzeyinde
örgütlenmesi öngörülen büyükşehir belediyeleri yetkilendirilirken, İl Özel İdareleri’nin tüzel
kişilikleri sona erdirilmekte ve yetki ile sorumluluklarının önemli bir bölümü yerel yönetimlere
devredilmektedir. Buna karşın Valiliklerin bünyesinde yeni bir yapılanma öngörülmektedir.
Bu çalışmanın bütünü, son yasal çerçeve kapsamında Van Büyükşehir Belediyesi görev ve çalışma
alanında daha verimli ve etkili çalışan, vatandaşın taleplerine duyarlı bir kamu yönetimi sistemi
kurmak, hizmet sunumunda etkinlik ve esneklik sağlamak olarak tanımlanabilir. “Kamu
yönetimini değişime zorlayan etkenler üç ana eksende oluşmaktadır. Birincisi, kamu
harcamalarının bütçe üzerine getirdiği yük ve bütçe açıklarının mali sistemde yol açtığı
sıkıntılardır. İkincisi, bilgi ve iletişim teknolojilerinde yaşanan hızlı değişimdir. Üçüncüsü, toplumsal
talepler karşısında kamu kesiminin performansının”1 yeterliliğidir. Gecikmiş yasal ve kurumsal
düzenlemeler yönetimde verimsizlik, işlevleri yerine getirememek, koordinasyonsuzluk
sonuçlarını yaratabilmektedir.
Benzer uygulamalar yani belediyelerin birleştirilmesi ya da yerleşim birimlerinin merkezi bir
belediyeye katılması uygulamaları sadece Türkiye’ye özgü bir uygulama konusu değildir. Kanada
ve ABD başta olmak üzere birçok ülkede bu türden uygulamalar ve yarattığı sonuçlar çeşitli
hukuki ve akademik tartışmalara konu olmuştur. Konuya dair tartışmalarda bir kesim yerel
yönetimlerin daha büyük birimler haline getirilmesini savunurken, diğer bir kesim için, küçük ve
çok sayıda yerel yönetimin daha yararlı olduğu görüşü geçerli görünmektedir. Söz konusu
tartışmalar üç temel konu etrafında şekillenmektedir.2

Hizmetlerin en verimli ve etkin biçimde sunumunun hangi ölçekte mümkün olduğu:
Bütünleştirme yaklaşımı için hizmetlerin en etkin ve verimli sağlanmasında ölçek
ekonomisi önemli bir avantajdır. Ölçek büyüdükçe hizmetlerin sağlanması birim maliyetler
açısından düşmektedir. Bu çerçevede özellikle yol, su, arıtma ve kanalizasyon gibi büyük
yatırım gerektiren hizmetler ele alındığında, belli bir büyüklük avantaj yaratmakta ve
gerek sermaye yatırımları gerekse de personel yatırımları açısından bakıldığında birim
maliyetler yerleşim büyüklüğü arttıkça düşmektedir. Bu yaklaşıma göre, çoklu yönetim
yapılarının bulunduğu durumda, her birim benzer konuda kendi hizmetini sağlamakta,
çoğu durumda, sağlanan hizmet için benzer yatırımları her bir yerel yönetim birimi
1
Güler Birgül A., Kamu Yönetiminde Değişme Nasıl Çalışılabilir - II: Reformlar Beyaz Devrimler Kırmızı mı? Çalışma notu, Ekim 2005
(http://80.251.40.59/politics.ankara.edu.tr/bguler/pdf/renkler.pdf)
2
Bu değerlendirmede, 5393 sayılı Belediye Kanununun 11. Maddesi kapsamında gerçekleştirilen belediye ya da
köylerin nüfusu 50.000 üzerinde olan belediyeye bağlanmasına dair işlemler konusunda, Danıştay 8. Dairesine
sunulan Belma Babacan, H. Tarık Şengül ve Hüseyin Ülkü’nün imzasını taşıyan bilirkişi raporlarından yararlanılmıştır.
7
yapmakta ve kaynaklar gereksiz yere israf edilmektedir. Bu durum sağlanan hizmetin
maliyetlerini de gereksiz yere yükseltirken, kullanıcıya da hizmet için ödediği ücret ve
vergiler yoluyla daha yüksek maliyetler olarak dönmektedir. Çoklu yönetim yapısını
savunan anlayışa göreyse, bütünleştirilmiş yerel yönetimlerin hizmetleri daha verimli ve
etkin sağladığına yönelik bir kanıt bulunmadığı gibi, tek bir yerel yönetimin bulunduğu
durumlarda, hizmet sunumu açısından tekel oluşmakta, bu da söz konusu yerel yönetimi
atalete itmektedir. Oysa çok sayıda yerel yönetimin aynı hizmeti sağladığı durumlarda, her
bir birim aynı hizmeti sunduğu için, gerek hizmet kalitesi, gerekse hizmet maliyeti ve
fiyatlandırma açısından yerel birimler arasında rekabet doğmakta ve bunun sonucu olarak
da yerel birimler birbirlerini disipline etmekte ve bu durum hizmetlerin kalitesini
artırırken, maliyetlerini düşürmektedir.

Kentsel ekonomik ve mekânsal gelişmenin hangi ölçekte en etkin biçimde sağlanabileceği:
Bütünleştirme yaklaşımı açısından, kentlerin özellikle birbirleriyle rekabetinin arttığı bir
dönemde ekonomik gelişme açısından çok sayıda yerel yönetim iç içe geçmiş yerel
birimlerde tek bir strateji oluşturmalarının yarattığı zorluk bu yerel birimlerin bir gelişme
stratejisi oluşturmasını engellemekte ve yarışmacı olmalarını imansız hale getirmektedir.
Oysa tek bir yerel yönetim birimi tarafından temsil edildiğinde, yerel birimin gelişmesini
sağlayabilecek tek bir strateji ve güçlü liderliğin ortaya çıkması da olanaklı hale
gelmektedir. Benzer biçimde aynı alanda birbiri ile iç içe geçmiş yerel birimlerde söz
konusu birimin planlı gelişmesi de olanaksız hale gelmektedir. Aslında ortada tek bir kent
varken, çok sayıda yerel yönetimin varlığı bir bütün olarak planlanması gereken kentsel
gelişmeyi olanaksız hale getirmekte, her birim kendi planını yapmakta ve kendi gelişme
perspektifini belirtilmektedir. Bu durumun yarattığı en önemli olumsuzluk, bir bütünün
parçaları olan bu birimlerin her birinin kendisi bir bütünmüş gibi davranmasıdır. Böylesi
bir yapılanma özellikle üst ölçek planlarda sorun yaratmakta ve bütüncül bir planlama
yaklaşımı olanaksız hale gelmektedir. Çoklu yapılanmayı savunanlar için, aynı mekânsal
birim etrafında oluşan çoklu yerel yönetim yapılarının kendi aralarındaki yarışmacılığı,
dışarıdaki yarışmacılık kapasitesini de artıran bir niteliktedir. Planlı kentsel gelişme
açısından çok sayıda birimin bulunmasının yaratacağı düşünülen bir diğer avantaj ise belli
bir rekabet içinde olmanın mekan kalitesini yükselteceği düşüncesidir. Bu durumun,
kentte yaşayanlar açısından da farklı yerel birimlerin yarattığı kentsel dokular arasında
seçim yapabilme şansına sahip olunmasını sağlayabileceği düşünülmektedir. Bu
çerçevede, planlama alanında ortaya çıkabilecek sorunlarında işbirliği protokolleri ve
benzeri türden anlaşmalarla çözülebileceği varsayılmaktadır.

Kentlilerin hangi ölçekte kent yönetimine en etkin biçimde katılabileceği ve söz sahibi
olabileceği:
Bütünleştirilmiş yerel yönetim anlayışı çok sayıda ancak güçsüz yerel yönetimler yerine
tek ancak güçlü bir yerel yönetimin yerel halkı temsil etme kapasitesine sahip olacağını
8
savunmaktadır. Öte yandan, çoklu yerel yönetimi savunanlar için, yereldeki yakınlık yerel
yönetimleri halka yakın ve katılımcı kılmaktadır. Bu çerçevede, yerel yönetimlerin sayısının
çokluğu demokrasi ve katılımın da ön şartı olmaktadır. Benzer biçimde, bu türden seçilmiş
yerel yönetimlerin statülerinin sona erdirilerek, tek bir yönetim yapısı içinde toplanmaları
da demokratik işleyişe aykırı bulunmaktadır.
Bu değerlendirmelerin her iki tarafında öne sürülen düşüncelerin her biri belli durumlar için
geçerli olabilir. Ancak konumuz açısından bu üç boyut üzerinde kısa bir değerlendirme yapmakta
yarar vardır.
Birincisi, hizmetlerin ölçeğine ilişkindir. Üzerinde durulması gereken en önemli boyut her
hizmetin ölçeğinin hizmetin niteliğine göre farklılaşıyor olmasıdır. Bu nedenle tüm hizmetleri
içeren bir ölçeklendirme yapılamaz. Belli hizmetler daha küçük ölçekte verilebilirken, belli
hizmetlerin daha üst ölçeklerde sağlanması etkinlik ve verimlilik açısından gereklidir. Bu nedenle
yapılacak değerlendirmenin somut durum ve hizmetler üzerinden yapılması daha uygun
görünmektedir.
İkinci konu planlı kentsel gelişme konusudur. Üzerinde durulması gereken boyut, çoğu durumda,
aynı planla düzenlenmesi gereken bir alanda birden fazla yönetsel otoritenin bulunması
durumunda, en azından üst ölçek planlarda plan bütünlüğünü sağlayacak bir mekanizmanın
bulunması zorunluluğudur. Bu tür bir birlikteliğin sağlanamaması durumunda, kentin bir bütün
olarak planlanması neredeyse olanaksız hale gelmektedir.
Tartışmalardan çıkartılacak üçüncü önemli nokta, yerel düzeyde katılım ile yerel otorite sayısı
arasındaki ilişkidir. Her ne kadar çok sayıda yerel otoritenin varlığı katılıma olumlu etki edebilecek
bir etmen olarak görülebilirse de, bu durumun otomatik olarak sağlanacağını varsaymak doğru
değildir.
Bu kısa değerlendirme, gerek bütünleştirme gerekse çoklu yönetim yapılarının her biri için çeşitli
olumluluk ve olumsuzlukların mevcut olduğunu göstermektedir. Bunların belli sorun alanlarına
yönelik değerlendirmesinde bu tür ilkelerin dikkate alınması kadar, somut durumun, tarihsel ve
mekânsal dinamiklerin her bir duruma ilişkin somut incelemesi ne tür bir düzenlemenin daha
etkin ve verimli, aynı zamanda da daha demokratik bir yönetim yapısı oluşturacağı konusunda
fikir verebilecektir.
Bu çalışma yukarıdaki belirtilmeye çalışılan genel çerçeve kapsamında, mevcut büyükşehir
belediye deneyimlerinin incelenmesi ve çözümlenmesi, diğer yandan ise incelenen deneyimler ve
gözlemlenen gereksinimler doğrultusunda Van Büyükşehir Belediyesi’nin kurumsal yapısına
yönelik olarak yeniden yapılanma sürecinin tasarlanmasını amaçlamaktadır. Anılan amaç
doğrultusunda çalışmalar iki başlıkta yürütülecektir.
Birinci başlık altında “mevcut büyükşehir deneyimlerinin incelenmesi ve çözümlenmesine”
çalışılacak, bu kapsamda, ilgili mevzuat ve çalışma alanları kapsamında Ankara, İstanbul, Kocaeli,
9
Gaziantep ve Diyarbakır Büyükşehir Belediyeleri’nin bütçeleme, insan kaynakları, katılım gibi
başlıklardaki yönetim ve örgütlenme biçimleri araştırılacak ve çözümlenecektir.
İkinci başlık altında ise “Van Büyükşehir Belediyesi kurumsal yapı önerisinin geliştirilmesine”
çalışılacak, bu kapsamda Van Büyükşehir Belediyesi’nin program oluşturma, strateji geliştirme,
insan kaynakları yönetimi ve katılım başlıklarına yönelik kurumsal yeniden yapılanması ile ilgili
öneriler geliştirilecektir.
Yapılan yeni düzenleme ile daha önceki belediye deneyimlerinden farklı olarak büyükşehir
belediyeleri, hem kentsel, hem de kırsal alana hizmet vermekle yükümlü kılınmışlardır. Kentsel
alanın yanı sıra, yasal anlamda köy niteliğini kaybeden ve mahalleye dönüşen yerleşimlerle ilgili
olarak farklı bir hizmet sunumuna gereksinim duyulacağı görülmektedir. Ortadan kalkan İl Özel
İdaresi ile köy yönetimi ve köye hizmet sunumuna dair yapıların yerine, Büyükşehir Belediyesi
yerel özelliklere uygun ve uyumlu bir yapılanmaya, yerinde hizmet sunumu sağlamak üzere
kavuşmak zorundadır. Bütün bunların da katılımcı süreçler kapsamında kurgulanması
gerekmektedir.
Kurumsal yapılanma önerileri:

Genişleyen sınırlar,

Artan nüfus,

Yerleşim çeşitliliğine (kentsel ve kırsal yerleşmeler) dayalı yeni görev tanımları,

Yerleşim alanının kırsal niteliğinin ortaya çıkardığı farklılaşan görev tanımları,

Değişen gelir ve harcama yapısı,
Çeşitlenen ve artan, değişen görevler (kent ve kırsal alanda farklılaşan sektörel ve ekonomik
yapı), dikkate alınarak yapılacaktır. ,
10
BÖLÜM 1
MEVCUT BÜYÜKŞEHİR DENEYİMLERİNİN İNCELENMESİ VE ÇÖZÜMLENMESİ
1.1.
1980 Sonrasında ve Kamu Reformu Kapsamında Büyükşehir Belediye Mevzuatı
Belediyeler, Büyükşehir Belediyeleri ve İmar (fiziksel planlama ve yapılanma) hakkında yapılan
yasal düzenlemeler 1980’ler ve 2000’ler Türkiye’sinde yoğunluk kazanmıştır. Bu düzenlemeler,
gerek yerelleşme söylemleri gerekse siyasi alanda önemli açılımlar ve gelişmeler arasında da yer
almıştır. Yerelleşme 1980’lerin önemli söylemleri arasındadır. Unutulmaması gerekir ki, merkezi
ve yerel düzeyde örgütlenme, mekan, arsa-arazi, mali yapı, planlama ve yapılaşmayı ilgilendiren
mevzuat son derece geniş bir alanı kapsayan, çok çeşitli konuları içine alan bir ilgi ve çalışma
alanını ifade etmektedir. 1933 yılında Yapı ve Yollar Kanunu ile başlayan, 1956-1957 ve 1985
yılları arasında 6785 sayılı İmar Kanunu ile devam eden süreçte baskın bir merkeziyetçi yapı
hakim olmuşsa da, 1985 de yetki görev ve sorumlulukların yerel yönetimler eliyle kullanımını
öngören 3194 sayılı İmar Kanunu yürürlüğe girmiştir. İmar Kanunu pek çok yeni düzenleme
konusu ile de gündeme gelmiştir. Valilik ve Belediyeler, görev ve yetki alanları kapsamında kalan
yerlerin, bazı istisnalar hariç, plan yapımı ve onayında, bu planları uygulamakta görevli, yetkili ve
sorumludur. Bu istisnalar ise, gerek üst ölçek plan yapım yetkileri, gerekse özel kanunların
belirlediği alanlarda tanımlanmış özel kurumsal yapıların merkezi ve bölgesel yetkileri ile
belirlenmektedir.3 Konuyla ilgili bugün yürürlükte olan mevzuata, Belediye ve Büyükşehir
Belediye Kanunları ile birlikte bakıldığında da farklı bir tablo görülmemektedir. Büyükşehir
Belediye sınırları içinde kalan ilçelerin (ve ilk kademe belediye) yetki ve görevlendirmeleri
konularında merkez-yerel çatışmasına benzer bir çakışma ve çatışma gözlenmektedir.
1.1.1 Mevzuatın Özet Tarihçesi
1983 yılında 2805 sayılı “İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak İşlemler ve
İmar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun” ile başlayan süreç, daha sonra
yürürlüğe giren diğer dört Kanun ile ilgili olarak farklı bir gelişiminde nedeni olmuştur. Aynı
zaman diliminde hazırlanan bu Kanunlar, 2981 sayılı İmar Affı Kanunu, 3086 sayılı Kıyı Kanunu,
3030 sayılı Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun ve 3194 sayılı İmar Kanunu
olarak sıralanabilir. Bu Kanunlar öncesinde hazırlanmış ve yürürlüğe girmiş olan Kanunların
bazıları ise, merkezi ve yerel düzeyde sektörel ve parçacı planlamanın önemli işaretlerini veren
hükümler içermiştir. Örneğin, Turizmi Teşvik Kanunu, bölgesel yönetim ve planlama konularını
içeren ve bir Kanun Hükmünde Kararname konusu olan Güneydoğu Anadolu Bölgesi Bölge
Kalkınma İdaresi Teşkilatına ilişkin düzenleme, önemli gelişmeler arasında yer almıştır. İzleyen
süreçte gündeme gelen benzer yasal düzenlemeler “Özel Kanun” olarak değerlendirilmiş ve 3194
sayılı Kanunun 4. Maddesindeki istisnalar arasında yerini almıştır.
1980 sonrasında gerçekleşen imar düzenlemeleri ve yerel yönetim örgütlenmelerinde iki temel
nokta vurgulanabilir. Birincisi, merkezi yönetim eliyle ülkenin planlama ve imar faaliyetlerinin
3
Detaylı açıklamalar için bkz. Belma Babacan Tekinbaş, Yargı kararları ve Planlama, Bölüm 1, SPO yayını, 2008
11
yönetilmesinin yarattığı sıkıntılardan kurtulmaya duyulan gereksinimdir. İkincisi ise bölgesel ya da
daha yerel ölçekte planlama ve yapılanmayı olanaklı kılan mevzuatın yürütmeye sağlayacağı
kolaylıkların sağlanması, o dönemlerde ve halen geçerli bir söylem olarak, bürokrasinin
azaltılması, yatırım ve kalkınmanın önünün açılmasıdır.
Bu iki gereksinimden yola çıkıldığında 1980 sonrası dönem, gerek özel kanunların sayısal artışına,
gerekse genel planlama ve yapılanma kuralları dışına çıkan fiziki alanın fazlasıyla büyümesine
tanıklık etmiştir. Bu çerçevede 6785 sayılı İmar Kanununun aşırı merkeziyetçi yapısını ortadan
kaldıracağı iddiasıyla, 09.11.1985 tarihinde planlama ve yapılanma konusunda yetki ve görevi
yerel yönetimlere teslim eden 3194 sayılı İmar Kanunu yürürlüğe girmiştir. İmar Kanunu
öncesinde 09.07.1984 tarihinde yürürlüğe giren 3030 sayılı Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi
Hakkında Kanun ise, Ankara, İstanbul ve İzmir Büyükşehir Belediyeleri için yeni bir örgütlenmeyi
gündeme getirmiştir. Bu kanunla amaçlanan, demografik, fiziki ve ekonomik bütünlük sağlayan
belediyelerin organize ve örgütlü bir biçimde yönetimini sağlamaktır.
Bu noktada, bugün içinde bulunduğumuz duruma da ışık tutması açısından bazı noktaları
vurgulamakta yarar görülmektedir:
 3194 sayılı Kanunla Belediyelerin yetki, görev ve sorumluluk alanları yeniden
belirlenmekle birlikte, o zaman yürürlükte olan 1580 sayılı Belediye Kanununda, bu yeni
sınırlarla uyumlu bir örgütlenmeyi sağlayacak, teknik ve eleman donanımını geliştirecek ve
mali yapıyı geliştirecek düzenlemeler yapılmamıştır.
 Kanunun yerel ypönetimlere verdiği yetki ve sorumlulukların sınırları belirsizdir. Söylemi
yerelleşme olmakla birlikte, Kanunun uygulanmasına dair yönetmelikler, merkezi yapıyı
güçlendirici hükümleriyle önem kazanmıştır. Kanun bir yandan yerel yönetimlerin
yetkilerini teslim ederken bir yandan da plan yapımı ve plan uygulamaları konusunda tip
uygulama belgelerini tercih etmektedir. Eleman ve mali yapı açısından da aynı durum
geçerlidir. Bu iki alanda da merkezi yetkiler sürmektedir.
Bu iki sonucun kısmen dışında kalan yerel yapılanma ise sadece Büyükşehir Belediyeleri olmuştur.
Büyükşehir Belediyeleri'nin kendi İmar Yönetmeliklerini yapmakla yükümlü olmaları
önemsenmektedir.
2000’li yıllar ise, konuyla ilgili mevzuatın başka bir açıdan ele alındığı gelişmeleri gündeme
getirmiştir. Eylül 2002'de DPT yeni bir bölge sınıflandırılması yapmıştır. Türkiye’nin Avrupa
Birliğine uyum süreci doğrultusunda, Devlet Planlama Teşkilatı ve Devlet İstatistik Enstitüsü üç
ayrı düzeyde NUTS (The Nomenclature of Territorial Units for Statistics) bölgesi oluşturmuşlardır.
NUTS, Avrupa Birliği ülkelerinin kullandığı istatistiki bölge sınıflandırmasının genel adı olarak
kullanılmaktadır. İstatistiki bölgelerin tanımlanmasında kullanılan temel faktörler: nüfus, bölgesel
kalkınma planları, illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması, temel istatistik göstergeler ve
coğrafya olmuştur. Buna göre NUTS (düzey) bölgeleme düzeyleri; NUTS 1 (düzey) 12 bölge, NUTS
2 (düzey) 26 bölge, NUTS3 (düzey) 81 il olarak belirlenmiştir. 2006 yılında yürürlüğe giren 5449
12
sayılı “Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun” ile Kalkınma
Ajanslarının 26 bölgede kurulacağı tanımlanmıştır. Kanunun temel amacı “bölgesel kalkınma”nın
sağlanması olarak belirlenmiştir.
2003 yılında yürürlüğe giren 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu,
“…kalkınma planları ve programlarda yer alan politika ve hedefler doğrultusunda kamu
kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını, hesap
verebilirliği ve malî saydamlığı sağlamak üzere, kamu malî yönetiminin yapısını ve
işleyişini, kamu bütçelerinin hazırlanmasını, uygulanmasını, tüm malî işlemlerin
muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını ve malî kontrolü düzenlemeyi”
amaçlamaktadır. Kanun, Merkezi Yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik
kurumları ve mahallî idarelerden oluşan genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin malî
yönetim ve kontrolünü kapsayan bir içeriğe sahiptir.
İl Özel İdaresi, Belediye ve Büyükşehir Belediyeleri ile İl Özel İdarelerinin yönetsel yapılarına
yönelik yasalar bu yerel kurumsal yeni yapılanmaları oluşturmuştur. 2004 yılında Büyükşehir
Belediyesi Kanunu, 2005 yılında ise Belediye Kanunu ve İl Özel İdaresi Kanunu yürürlüğe girmiştir.
Bu yasaların en temel özelliği, yeni bir kurumsal yapılanma belirlemesidir. Ancak İl Özel İdaresi
Yasası dışında, Belediyelere yönelik yasalarda “reform” nitelikli bir değişimin gerçekleştirildiği
söylenememektedir. Belediyelere yönelik yasalar daha çok, merkezi yönetime ait bazı görevlerin
Belediyelere de verilmesi şeklinde özetlenebilecek bir içerikte olup, tam yetki devri söz konusu
edilmemektedir. Bu kapsamda gerçekleştirilen hizmet görevlendirmeleri, ağırlıklı olarak sosyal
hizmet sunumu alanında gerçekleştirilmiştir. Sosyal hizmet sunumunun merkezi yönetimin yanı
sıra Belediyeler eliyle de gerçekleştirilmesine dönük düzenleme temelde etkin ve verimli hizmet
sunumu açısından önemli bir adım olmakla birlikte, yetki devirlerinin tam anlamıyla
gerçekleşmemesi, aynı hizmetin merkezi ve yerel yapılar tarafından (koordinasyonsuz) mükerrer
sunumuna neden olabilecek düzenlemeler, var olan karmaşık yapıyı güçlendirmiştir. Bu
çerçevede merkezi yönetim kuruluşları aynı alanlarda hizmet sunmaya devam ederken yerel
yönetim kuruluşları da yeni görev ve sorumlulukları çerçevesinde özellikle sosyal politika
konularında hizmetlerini çeşitlendirmiş, hizmet alanlarını genişletmişlerdir. Özellikle Büyükşehir
Belediyelerinin görev alanının mekânsal olarak genişlemesine paralel oranlarda deneyimli
personelin sağlanmaması ve genişleyen hizmet alanının gereksindirdiği oranda mali katkı
yapılamaması hizmet sunumunun kapsama alanını ve kalitesini olumsuz yönde etkileyebilecek bir
risk alanını kaçınılmaz olarak yaratmıştır.
Bu saptama, özellikle Belediyelerin yetki ve görev alanında hizmet sunumunun çeşitlenmesi ve
hizmetin sunulacağı mekânsal alanın büyümesinin karşısında olmak gibi bir anlam içermemekle
birlikte, koordinasyona ilişkin sorunlara işaret etmesi açısından anlamlıdır.
Öte yandan İl Özel İdaresi Yasası ile yapılan düzenlemeler çok daha farklı bir içerikte
gerçekleştirilmiştir. Özel İdare yapısı tümüyle değişmiş, İlde ve kentlerde sunulan hizmetler,
13
Merkezi Yönetim ve İl yönetimi arasında ayrıştırılmıştır. 5216 sayılı yasa ile İstanbul ve Kocaeli
Büyükşehir Belediyeleri il bütününde hizmet sunar hale geldiğinde, merkezi yönetim ve
belediyeler arasındakine benzer bir koordinasyon sorunu bu belediyelerle ilgili olarak da
yaşanmıştır.
Kamu yönetiminde hizmetlerin sunumuna ilişkin eşgüdüm ve işbirliğinin sağlanmasına ve
sürdürülmesine yönelik sorunların çözümü için çeşitli yönetişim mekanizmaları bulunmaktadır.
Bunların bir kısmı kamu kurumlarının kuruluş kanunları kapsamında oluşturulurken bir kısmı da
Vali’nin yetkisi çerçevesinde kurulmakta, konuyla ilgili kuruluşları bir araya getirmektedir. Diğer
yandan, geçtiğimiz 10 yıl içersinde Türkiye’ye özgü bir yapılanmayla gelişerek Belediye yasasına
giren Kent Konseyleri sivil toplum katılımına ağırlık veren bir ortaklık mekanizması olarak
karşımıza çıkmaktadır. Bütün bu yapılar karar alma yetkileri, büyüklükleri ve kapsadığı konular
açısından farklılıklar gösterse de ortak noktaları kentin paydaşlarını kamu hizmetleri temelinde
bir araya getirmektedir.
1.1.2. Büyükşehir Belediye Kanunu İle İlgili Son Düzenlemeler
Büyükşehir Belediyeleri ile ilgili yasal düzenlemeler öncesinde mevcut sistemde hizmet
sunumuna dair bazı konulara değinmek gerekmektedir. Belediyelerin hizmet sunumunun
değerlendirildiği ve kurumsal yapı analizlerinin yapıldığı bazı çalışmalarda öne çıkan sorun
başlıkları;
“Yasal düzenlemelerin en önemli sorun alanları arasında hizmet sunumunda merkezi ve yerel
yetkilerin hiyerarşik yapısını oluşturacak süreçlerin geliştirilmesindeki eksiklikler önemli
görülmektedir. Bu eksiklikler aynı zamanda hizmet sunumunda bazı sorunları da beraberinde
getirmektedir. Bunları,

Hizmet sunumunda en yerel (Muhtarlık) düzeyde sorunlar bulunması, ihtiyaçların
yeterlilik ve yerindelik tespitinin yapılamaması,

Hizmet sunumunda mükerrer yetkilenmelerin yarattığı verimsizlik,

Hizmet sunumunun rasyonel ve optimum sağlanmasında gerekli olan ortak veri
tabanını oluşturmayı ve her yönetim düzeyinde bu tabana ulaşmayı sağlayıcı
yöntemlerin geliştirilmemesi, mekanizmaların kurulmaması,

Yönetişim mekanizmalarının mevzuatın tanımladığı alanda kentsel politikalar geliştirme,
hedeflere yönelik koordinasyon sağlama ve değerlendirme faaliyetleri konusunda
yeterince kullanılmaması”
Olarak özetlemek olasıdır.
“Bu noktada vurgulanması gereken, merkezi yönetimin, yerelleşme politikası kapsamında,
hizmetlerin yerelde sunumunun güçlendirmesine ve yaygınlaştırılmasına yönelik
14
düzenlemelerle ve desteklerle, zaman içerisinde hizmet alanından çekilmesi gerektiğidir.”4
Ancak bu çerçevede; Büyükşehirlere dair yasal düzenlemelerin, etkili, yerinde ve
zamanında hizmet sunumunu sağlayacak araçlar açısından da değerlendirilmesi
zorunludur.
Büyükşehirlere dair ilk yasanın 2561 sayılı Kanun olduğu söylenebilir. 8.12.1981 tarih ve 17538
sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kanunla,
“Enerji, içme ve kullanma suyu, kanalizasyon, ulaşım, toplu taşıma ve imar gibi temel
belediye hizmetlerinin birbirleriyle uyumlu ve bütünleştirici bir planlama içinde yeterli
ölçüde ve verimli bir biçimde yerine getirilmesini sağlamak amacıyla son genel nüfus
sayımı sonuçlarına göre belediye nüfusu 300.000'i aşan büyük şehirlerin çevresinde
bulunan belediye ve köyler, bu kanunda belirtilen esas ve usullere göre yakınında
bulundukları büyük şehir belediyesine bağlanabilir. Bu bağlantıda, bağlanacak belediye ve
köylerin ana belediyelere uzaklıkları, ana belediyenin imkânları, hizmeti götürme ye
birleştirme olanakları göz önünde tutulur” hükümleri getirilmiştir. 3030 sayılı Kanunun
temelini de bu Kanun oluşturmuştur.
23.7.2004 tarihli ve 25531 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi
Kanunu ile Büyükşehir olabilmenin nüfus eşiği 750.000 kişi olarak belirlenmiştir. Daha önce 3030
sayılı Kanuna göre bu nüfusta olmayan ancak Büyükşehir statüsü kazanmış olan Samsun ve
Mersin gibi yerleşimler de bulunmaktadır. Ayrıca, 3030 sayılı Kanun yürürlükten kalkmadan önce
Büyükşehir statüsüne kavuşmamış olan Denizli için özel bir yasa çıkarılması yoluna gidilmiştir.
21.12.2003 tarihinde kabul edilen ve Cumhurbaşkanlığınca TBMM’ne iade edilen 5026 sayılı “Bazı
Belediye ve Köylerin Denizli Belediyesine Katılmasına İlişkin Kanun”la bazı belediyeler ve köyler,
tüzel kişilikleri kaldırılarak Denizli Belediyesine katılmıştır. Kanunun Cumhurbaşkanlığı tarafından
seçimle ilgili içeriği nedeni ile iadesi ve bu arada yeni Büyükşehir Belediye Kanununun yürürlüğe
girmesi, Denizli hakkında yapılmak istenen bu düzenlemeler konusunda engel oluşturmuştur. Bu
çerçevede benzer bir düzenleme, 5393 sayılı Belediye Kanununa (11. md) getirilerek, nüfusu
50.000 kişinin üzerinde olan bazı belediye ve köylerin tüzel kişilikleri kaldırılarak 5 km. mesafede
yer alan büyük bir belediyeye bağlanmalarının yolu açılmıştır.
5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte Büyükşehir Belediye sınırları,
İstanbul ve Kocaeli ilinde, il mülkî sınırı olarak belirlenmiştir. Diğer büyükşehir belediyelerinde,
mevcut valilik binası merkez kabul edilmek ve il mülkî sınırları içinde kalmak şartıyla, nüfusu bir
milyona kadar olan büyükşehirlerde yarıçapı yirmi kilometre, nüfusu bir milyondan iki milyona
kadar olan Büyükşehirlerde yarıçapı otuz kilometre, nüfusu iki milyondan fazla olan
Büyükşehirlerde yarıçapı elli kilometre olan dairenin sınırı Büyükşehir Belediyesinin sınırını
4
İGEP; Önemli Göç Alan Kentler Olarak İstanbul, Ankara, İzmir Ve Bursa’nın Ekonomik ve Sosyal Entegrasyon Problemlerinin
Çözümüne Destek Projesi, İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa kapasite geliştirme bileşeni Genel çerçeve, ihtiyaç analizleri ve
stratejik eylem planları karşılaştırmalı özeti, s: 64-67
15
oluşturmuştur. Ayrıca, “Belediye sınırları içindeki ve bu sınırlara en fazla 10.000 metre uzaklıktaki
yerleşim birimlerinin son nüfus sayımına göre toplam nüfusu 750.000'den fazla olan il
belediyeleri, fizikî yerleşim durumları ve ekonomik gelişmişlik düzeyleri de dikkate alınarak,
kanunla büyükşehir belediyesine dönüştürülebilir.” hükmü ile de bu sınırların daha da
genişleyebilmesinin yolu açık bırakılmıştır.
6360 sayılı "Ondört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve
Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" 6.12.2012 sayılı Resmi
Gazetede yayımlanmıştır. Bu Kanunla kurulan ondört Büyükşehir Belediyesi ile birlikte Büyükşehir
Belediyelerinin sayısı 30’a yükselmiştir. En temel değişiklik ise yetki sınırlarının tüm Büyükşehirler
için İl sınırına genişletilmesidir.
Büyükşehir düzenlemelerindeki sınırlar ve tanımlar açısından oluşan farklılıkları aşağıdaki tablo
göstermektedir.
16
Tablo 1: Büyükşehir Belediye Kanunlarında Amaç, Kapsam, Sınır Farklıklıları
Kanun
3030 (1984)
5216 (2004)
6360 (2012)
Büyükşehir Belediyeleri yönetiminin
hukuki statüsünü, hizmetlerin planlı,
programlı, etkin ve uyum içinde
yürütülmesini sağlayacak bir şekilde
düzenlemek
Büyükşehir Belediyesi yönetiminin
hukukî statüsünü düzenlemek,
hizmetlerin plânlı, programlı, etkin,
verimli ve uyum içinde yürütülmesini
sağlamak
Büyükşehir Belediyesi yönetiminin
hukukî statüsünü düzenlemek,
hizmetlerin plânlı, programlı, etkin,
verimli ve uyum içinde yürütülmesini
sağlamak
Büyükşehir Belediyeleri ile ilçe
belediyelerinin kuruluş, görev ve
yetkilerine, merkezi idare ve diğer
mahalli idareler ile münasebetlerine dair
esas ve usuller
Büyükşehir Belediyesiyle Büyükşehir
sınırları içindeki Belediyeler
Büyükşehir Belediyesiyle Büyükşehir
sınırları içindeki Belediyeler
Büyükşehir Belediyelerinin sınırları,
ismini aldıkları Büyükşehirlerin Belediye
sınırlarıdır
Büyükşehir Belediyelerinin sınırları, adını
aldıkları Büyükşehirlerin Belediye
sınırlarıdır. (İstanbul ve Kocaeli için İl
sınırıdır)
Büyükşehir Belediyelerinin sınırları, İl
mülki sınırlarıdır
İlçe Belediyelerinin sınırları, bu ilçelerin,
Büyükşehir Belediyesi içinde kalan
kısımlarının sınırlarıdır
İlçe Belediyelerinin sınırları, bu ilçelerin,
Büyükşehir Belediyesi içinde kalan
kısımlarının sınırlarıdır
İlçe Belediyelerinin sınırları, bu ilçelerin
mülki sınırlarıdır
AMAÇ
KAPSAM
SINIRLAR
Büyükşehir
Belediyesi
İlçe Belediyesi
İlk kademe Belediyelerinin, Büyükşehir
Belediye sınırları dışında belediye sınırı
olamaz
İlk Kademe
Belediyesi
TANIMLAR
Büyükşehir
Belediyesi
Belediye sınırları içinde birden fazla ilçe
bulunan şehirler
İlçe Belediyesi
Büyükşehir Belediye sınırları içinde kalan
ilçelerde kurulan Belediyeler
İlk Kademe
En az üç ilçe veya ilk kademe Belediyesini
Sınırları İl mülki sınırı olan ve sınırları
kapsayan, bu Belediyeler arasında
içerisindeki ilçe Belediyeleri arasında
koordinasyonu sağlayan; kanunlarla
koordinasyonu sağlayan; idarî ve malî
verilen görev ve sorumlulukları yerine
özerkliğe sahip olarak kanunlarla verilen
getiren, yetkileri kullanan; idarî ve malî
görev ve sorumlulukları yerine getiren,
özerkliğe sahip ve karar organı seçmenler yetkileri kullanan; karar organı seçmenler
tarafından seçilerek oluşturulan kamu
tarafından seçilerek oluşturulan kamu
tüzel kişisi
tüzel kişisi
Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde
kalan ilçe Belediyesi
Büyükşehir Belediye sınırları içinde kalan
ilçelerde kurulan Belediyeler
Büyükşehir Belediye sınırları içinde ilçe
kurulmaksızın oluşturulan ve Büyükşehir
ilçe belediyeleriyle aynı yetki, imtiyaz ve
sorumluluklara sahip Belediye
Tablodan da görüldüğü üzere, 1984 yılında sadece sınır olarak tanımlanan Büyükşehir
Belediyelerinin yetki, görev ve sorumluk alanları daha sonraki yıllarda yapılan yasal
düzenlemelerle giderek genişlemiştir. Son düzenlemede ise Büyükşehir Belediyesini oluşturan
tüm belediyeler İlçe Belediyeleri olmuş ve ilçe belediyelerinin sınırları da ilçe mülki sınırları olarak
17
tanımlanmıştır. Bu yapıda artık İmar Kanununun 45. Maddesine göre belirlenen mücavir alan
sınırları bulunmamaktadır.5 Büyükşehir Belediyesi olan İllerde bütün mekân İl Özel İdarelerinin
kaldırılmasıyla Belediye sınırları içerisine alınmış, hizmet sunumu yönünden kısmi bir istisna hariç
kır-kent ayrımı ortadan kaldırılmış görülmektedir. Daha sonra görevlere dair değerlendirmelerde
bu konu ayrıntılı olarak ele alınacaktır.
Yeni yasal düzenleme ile Büyükşehir Belediyesinin İl bütününde örgütlenmesi ve İl Özel
İdarelerinin kaldırılması önemli bir konu olarak ortaya çıkmaktadır. 6360 sayılı Kanun İl Özel
İdaresinin kaldırılması ile ortaya çıkacağı varsayılan hizmet boşluğunu doldurmak amacıyla yeni
bir yapılanma öngörmektedir. Bu kapsamda da daha önce 5216 sayılı Kanun ile İstanbul ve
Kocaeli İl bütünü Büyükşehir Belediyeleri için öngörülen bir sistem yaygınlaştırılmaktadır.
Kanun İçişleri Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında 3152 Sayılı Kanuna bir madde
eklemektedir. Bu madde ile Büyükşehir Belediyesi bulunan illerde ”Yatırım İzleme Ve
Koordinasyon Başkanlığı” kurulması öngörülmektedir. Kanuna göre;
“Büyükşehir belediyelerinin bulunduğu illerde kamu kurum ve kuruluşlarının yatırım ve
hizmetlerinin etkin olarak yapılması, izlenmesi ve koordinasyonu, acil çağrı, afet ve acil
yardım hizmetlerinin koordinasyonu ve yürütülmesi, ilin tanıtımı, gerektiğinde merkezi
idarenin taşrada yapacağı yatırımların yapılması ve koordine edilmesi, temsil, tören,
ödüllendirme ve protokol hizmetlerinin yürütülmesi, ildeki kamu kurum ve kuruluşlarına
rehberlik edilmesi ve bunların denetlenmesini gerçekleştirmek üzere valiye bağlı olarak
Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı”
kurulmaktadır.
Bu kapsamda, Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı tarafından, merkezi idarenin adli ve
askeri teşkilat dışında taşradaki tüm birimlerinin hizmet ve faaliyetlerinin etkinliği, verimliliği ve
kurumların stratejik plan ve performans programlarına uygunluğu yıllık olarak raporlanarak
Valinin değerlendirmesiyle birlikte Başbakanlığa ve bu kurumların bağlı veya ilgili olduğu
Bakanlığa gönderilecektir.
Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığının sevk ve idaresi, Vali veya Vali tarafından
görevlendirilecek bir Vali yardımcısı tarafından yerine getirilecektir. Gerektiğinde Valilik, kadro,
yer ve unvanlarına bakılmaksızın ihtiyaç durumuna göre uzman, sözleşmeli personel ve
memurları bu başkanlıklarda görevlendirmeye yetkili kılınmıştır.
İldeki kamu kurum ve kuruluşlarınca yürütülmesi gereken yatırım ve hizmetlerin aksadığının ve
bu durumun halkın sağlığı, huzur ve esenliği ile kamu düzeni ve güvenliğini olumsuz etkilediğinin
Vali veya ilgili Bakanlığınca tespit edilmesi durumunda, Vali uygun süre vererek hizmet ve
yatırımın gerçekleştirilmesini istemeye yetkilidir. Hizmet ve yatırımın verilen sürede
gerçekleşmemesi hâlinde, Vali söz konusu yatırım ve hizmetin İldeki diğer kamu kurum ve
5
Ancak 5216 sayılı Kanunun mücavir alana atıfta bulunan bazı maddelerinde gerekli düzenleme yapılmamış
görünmektedir.
18
kuruluşlarınca yerine getirilmesini isteyebileceği gibi Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı
aracılığıyla da yerine getirilmesini sağlayabilecektir.
Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıkları, “afet yardım, acil çağrı, yatırım izleme, rehberlik ve
denetim, strateji ve koordinasyon ile idari müdürlükler” kurabilir. Gerektiğinde geçici birimler
kurulabilir. Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıklarının çalışma usul ve esasları İçişleri
Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenecektir.6
Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığının yapısı işleyişi ve görevleri incelendiğinde şu
saptama yapılabilmektedir.
“Bir taraftan büyükşehir belediyelerinin yetki alanı genişletilirken bir taraftan da valilik
makamı yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıkları ile insan kaynağı ve harcama yetkileri
genişletilerek güçlendirilmektedir.” 7
Aynı çalışmada;
“…. bu iki temel değişimin sonuçlarını ölçek ekonomisi ve etkinlik ilkesi ile demokratik
işleyiş, katılım ve yerindenlik ilkesi açısından değerlendirdiğimizde şöyle bir durum
çıkmaktadır: Bilindiği gibi bu iki ilke uygulamada genellikle birbiriyle çelişmektedir. Yani
etkili katılımın gerektirdiği yönetsel ölçek bazı hizmetlerin yerine getirilmesi açısından
ekonomik olmayabilir. Mesela su, kanalizasyon, arıtma vb. altyapı yatırımları gibi büyük
yatırımların kişi başı maliyeti nüfus arttıkça düşmektedir. Oysa nüfus arttığı oranda
yönetsel kararlara kişilerin etkili olarak katılma olasılığı azalmaktadır. Aynı şekilde ölçek
küçüldüğü oranda küçük yönetsel birimler arasında koordinasyon sorunları-ortak eylem
meseleleri çıkabilmektedir”
açıklamalarına yer verilmektedir. Bu değerlendirme, giriş bölümündeki genel değerlendirme ile
örtüşür içeriktedir. Bu durum, sonraki bölümde Van Büyükşehir Belediyesi için ortaya konacak
kurumsal yapılanma ve görev dağılımı için önemli kıstasları ortaya koyması açısından
önemsenmektedir.
Diğer taraftan yapılan son yasal düzenleme sonrasında oluşan yetki, görev ve sorumlulukların
dağılımı ve örgütlenme konularında ortaya çıkan önemli bazı konulara değinilmesinde yarar
bulunmaktadır. Birincisi, Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığının Kalkınma Ajanslarının
yerine geçmiş ya da işlevsizleştirmiş olmasına ilişkin oluşan algıdır. İkincisi, Valiye bağlı ağır bir il
bütünü vesayet yapısının ortaya çıkmasına bunun da merkezi vesayeti ağırlaştırması kaygısıdır.
Üçüncüsü en yerel düzeydeki idari yapı olan mahalle ve mahalle olarak örgütlenen köylerin
6
Bu çalışmanın yapıldığı tarihte Yönetmelik henüz yayımlanmamıştır. İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel
Müdürlüğü tarafından bazı çalışmalar yapıldığına dair bilgi Bakanlığın Web sitesinde görülmektedir.
7
Emre KOYUNCU, N. Tunga KÖROĞLU. TEPAV; Büyükşehirler Tasarısı Üzerine Bir Değerlendirme, Kasım 2012 ve
Bülent DURU, Büyükşehir Düzenlemesi Ne Anlama Geliyor?,
http://www.politics.ankara.edu.tr/sbfblog/?bil=blogpost&blogrefid=18
19
dışlanmış olabileceğine dair algıdır. Dördüncüsü ise daha önceden Belediye olan yerleşim
yerlerinde var olan belediye örgütlerinin ortadan kaldırılması ile oluşan yeni durumdur.8
Bu durum, büyükşehir Belediye örgütlenmesi ve ilçe belediyeleri arasındaki görev dağılımında,
yetki paylaşımında da benzer bir yapıyı ortaya çıkarmanın sakıncalarını ortaya koyması açısından
da önemlidir. Yeni büyükşehir belediye yapılanmalarında en küçük yerleşim birimlerinden
başlayan ve ilişkileri güçlendirecek bir yapıyı zorunlu kılmaktadır.
1.1.2.1 Büyükşehir Belediyelerinin Görevleri
Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin görevleri, Belediye Kanunu ve 3030 sayılı Kanun ile 5216-6360
sayılı Kanunlar kapsamında ele alınacaktır. Ayrıca, son yasal düzenlemelerle İl Özel İdarelerinin
kapatılması ile ortaya çıkan yeni durum doğrultusunda oluşan görev paylaşımının da
değerlendirmesinde fayda görülmektedir.
5393 sayılı Belediye Kanunu Belediyeyi “Belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki
ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan,
idarî ve malî özerkliğe sahip kamu tüzel kişisi” olarak tanımlamaktadır. Büyükşehir ve İlçe
Belediyeleri de bu tanıma tabidir. Bu kapsam doğrultusunda, mahalli müşterek nitelikli ihtiyaç
olarak tanımlanabilecek faaliyetler, hizmetin içeriğini tanımlayacaktır. Belediye hizmetlerinin
içeriğini ise Belediyelere görev olarak verilen konuların yanı sıra, İl bütününde bir örgütlenmeden
söz edildiğinde İlde sürdürülen ve sürdürülebilecek ekonomik etkinlikler, sosyal ve teknik
hizmetler bütününde ele alınmak zorundadır. Bu nedenle de konunun öncelikle mevcut yasal
düzende hangi ölçüde ele alındığına bakmakta yarar bulunmaktadır.
Belediye Kanunu Belediyeleri, mahalli müşterek ihtiyaç kapsamında kalmak kaydıyla görevlerini
yürütmek, hizmet sunmak, yetki kullanmak zorunda kılmaktadır. Mahalli müşterek ihtiyaç
kavramı, Kanunda açık bir biçimde tanımlı olmaması nedeniyle tartışma konusu edilmekte ve
Yargı kararlarına konu olmaktadır. Sayıştay,
“…bir hizmetin mahalli müşterek ihtiyaç olarak nitelenebilmesi için; herhangi bir yerel
yönetim biriminin sınırları içinde yaşayan kişi, aile, zümre ya da sınıfın özel çıkarlarını değil,
aynı yörede birlikte yaşamaktan doğan eylemli durumların yarattığı, yoğunlaştırdığı ve
güncelleştirdiği, özünde yerel ve kamusal hizmet karakterinin ağır bastığı ortak ihtiyaç ve
beklentileri ifade etmesi gerekmekte olup, belediyeler belediye sınırları içerisindeki mahalli
müşterek ihtiyaçları yasalarla sınırları belirlenmiş alanlarda özerk bir biçimde yerine
getirebilmeleri gerekmektedir.”9
demektedir.
Bu çerçevede Belediye Kanunu ile tanımlanan mahalle birimleri özel bir önem kazanmaktadır.
Belediye Kanununa göre mahalle;
8
İllerde var olan 1022 belde belediyesi kapatılmakta, buralardaki köyler mahalle statüsüne geçmektedir.
Sayıştay Genel Kurul Kararı, Tarih: 01.03.2010, No: 5270/1, Sayıştay Dergisi sayı: 76,
http://www.sayistay.gov.tr/dergi/icerik/der76m9.pdf, ulaşım tarihi 28.01.2014
9
20
“Belediye sınırları içinde, ihtiyaç ve öncelikleri benzer özellikler gösteren ve sakinleri
arasında komşuluk ilişkisi bulunan idarî birimi”10
ifade etmektedir. Bu alanda da mahalli müşterek ihtiyaçlar farklı bir düzlemde ele alınmak
durumunda gözükmektedir.
1.1.2.1.1 Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin Teknik İçerikli Görevleri
Büyükşehir Belediyeleri, İlçe Belediyeleri ve mahalle birimlerinin mahalli müşterek ihtiyaçlarını
yürürlükte olan yasal düzenlemeler kapsamında değerlendirilebilmesi için kavramın tarihsel
süreçte geçirdiği evrime ve görev değişimine bakmakta gerek bulunmaktadır.
Tablo 2: Belediye ve Büyükşehir Belediyesi Teknik Görevler Karşılaştırması11
5393 (2005)
3030 (1984)
5216-6360 (2004-2012)
İmar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel
alt yapı; coğrafî ve kent bilgi sistemleri; çevre
ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; zabıta,
itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans;
şehir içi trafik; defin ve mezarlıklar;
ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar; konut;…..
Reklam panoları ve tanıtıcı tabelalar
konusunda standartlar getirmek
Büyükşehir dahilindeki meydan, bulvar, cadde ve
anayolları yapmak, yaptırmak, bakım ve
onarımını sağlamak ve kanunların Belediyelere
verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün
işleri yürütmek
Büyükşehir Belediyesinin yetki alanındaki
meydan, bulvar, cadde ve ana yolları yapmak,
yaptırmak, bakım ve onarımını sağlamak,
kentsel tasarım projelerine uygun olarak bu
yerlere cephesi bulunan yapılara ilişkin
yükümlülükler koymak; ilân ve reklam asılacak
yerleri ve bunların şekil ve ebadını belirlemek;
meydan, bulvar, cadde, yol ve sokak ad ve
numaraları ile bunlar üzerindeki binalara
numara verilmesi işlerini gerçekleştirmek
Meydan, bulvar, cadde, yol ve sokak isim ve
numaraları ile bunlar üzerindeki binalara numara
verilmesi işlerini gerçekleştirmek
Yeşil sahalar, parklar ve bahçeler yapmak, sosyal
ve kültürel hizmetleri yerine getirmek, spor,
dinlenme, eğlence ve benzeri yerleri yapmak,
yaptırmak, işletmek veya işlettirmek
Büyükşehirin bütünlüğüne hizmet eden sosyal
donatılar, bölge parkları yapmak
İlçe Belediyeleri arasındaki ihtilaflarda, zabıta
veya diğer Belediye hizmetlerinin
koordinasyonunu sağlamak
Büyükşehir Belediyesinin yetkili olduğu veya
işlettiği alanlarda zabıta hizmetlerini yerine
getirmek
Büyükşehir Belediyesince işletilen alanlarda
zabıta hizmeti ile diğer belediye hizmetleri ve
ruhsat verme işlemlerini yürütmek
İtfaiye hizmetlerini yürütmek, patlayıcı ve yanıcı
maddeler üreten ve ve depolayan yerleri tespit
etmek, fabrikalar ve sanayi kuruluşlarının
bulundurmaları zorunlu olan yangın söndürme
ve çevre sağlığına ilişkin araç, gereç ve tesisleri
tespit etmek ve bu kuruluşları denetlemek
İl düzeyinde yapılan plânlara uygun olarak,
doğal afetlerle ilgili plânlamaları ve diğer
hazırlıkları Büyükşehir ölçeğinde yapmak;
gerektiğinde diğer afet bölgelerine araç, gereç
ve malzeme desteği vermek; itfaiye ve acil
yardım hizmetlerini yürütmek; patlayıcı ve yanıcı
madde üretim ve depolama yerlerini tespit
etmek, konut, işyeri, eğlence yeri, fabrika ve
sanayi kuruluşları ile kamu kuruluşlarını yangına
ve diğer afetlere karşı alınacak önlemler
yönünden denetlemek, bu konuda mevzuatın
gerektirdiği izin ve ruhsatları vermek
10
5393 sayılı Belediye Kanunu madde 3/d
Yasalar aynı sistematikle yazılmamış, bazı görevler iç içe geçmiş bir biçimde belirtilmiştir. Bu nedenle bazı
görevlendirmeler parçalanarak bazıları bütünleştirilerek aktarılmıştır.
11
21
Mezarlık alanlarını tespit ve tesis etmek ve
işletmek
Mezarlık alanlarını tespit etmek, mezarlıklar
tesis etmek, işletmek, işlettirmek, defin ile ilgili
hizmetleri yürütmek
Çöplerin ve sanayi atıklarının toplanma yerlerini
belirtmek, değerlendirilmesi ve imhası için
gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek
veya işlettirmek
Katı atık yönetim planı yapmak
Kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen
her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile
taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini,
zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak
yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan
ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini
tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya
kiraya vermek; kanunların Belediyelere verdiği
trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri
yürütmek
Yolcu ve yük terminalleri, katlı otoparklar
yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek
Yolcu ve yük terminalleri, kapalı ve açık
otoparklar yapmak, yaptırmak, işletmek,
işlettirmek veya ruhsat vermek
Gayrisıhhî işyerlerini, eğlence yerlerini, halk
sağlığına ve çevreye etkisi olan diğer
işyerlerini kentin belirli yerlerinde toplamak;
hafriyat toprağı ve moloz döküm alanlarını;
sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) depolama
sahalarını; inşaat malzemeleri, odun, kömür
ve hurda depolama alanları ve satış yerlerini
belirlemek; bu alan ve yerler ile taşımalarda
çevre kirliliği oluşmaması için gereken
tedbirleri almak
Çevre sağlığı ve korunmasını sağlamak, 1, 2 ve 3
üncü sınıf gayri sıhhi müesseselerin açılış ve
çalışmalarına ruhsat vermek
Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan veya
işletilen alanlardaki işyerlerine Büyükşehir
Belediyesinin sorumluluğunda bulunan
alanlarda işletilecek yerlere ruhsat vermek ve
denetlemek
içme, kullanma ve endüstri suyu sağlamak;
atık su ve yağmur suyunun uzaklaştırılmasını
sağlamak; bunlar için gerekli tesisleri kurmak,
kurdurmak, işletmek ve işlettirmek; kaynak
sularını işletmek veya işlettirmek
Büyükşehir dahilindeki su, kanalizasyon, her nevi
gaz, merkezi ısıtma ve toplu taşıma hizmetlerini
yürütmek ve bu amaçla gerekli tesisleri kurmak,
kurdurmak, işletmek veya işlettirmek
Su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek,
bunun için gerekli baraj ve diğer tesisleri
kurmak, kurdurmak ve işletmek; derelerin
ıslahını yapmak; kaynak suyu veya arıtma
sonunda üretilen suları pazarlamak
Büyükşehir içindeki toplu taşıma hizmetlerini
yürütmek ve bu amaçla gerekli tesisleri kurmak,
kurdurmak, işletmek veya işlettirmek,
büyükşehir sınırları içindeki kara ve denizde
taksi ve servis araçları dahil toplu taşıma
araçlarına ruhsat vermek
Merkezî ısıtma sistemleri kurmak, kurdurmak,
işletmek veya işlettirmek
Toptancı ve perakendeci halleri, otobüs
terminali, fuar alanı, mezbaha, ilgili mevzuata
göre yat limanı ve iskele kurmak, kurdurmak,
işletmek, işlettirmek veya bu yerlerin gerçek
ve tüzel kişilerce açılmasına izin vermek
Yiyecek ve içecek maddelerinin tahlillerini
yapmak üzere laboratuarlar kurmak ve işletmek
Gıda ile ilgili olanlar dâhil birinci sınıf gayrisıhhî
müesseseleri ruhsatlandırmak ve denetlemek,
yiyecek ve içecek maddelerinin tahlillerini
yapmak üzere laboratuvarlar kurmak ve
işletmek
Toptancı halleri ve mezbahalar yapmak,
yaptırmak, işletmek veya işlettirmek
Her çeşit toptancı hallerini ve mezbahaları
yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek,
imar plânında gösterilen yerlerde yapılacak olan
özel hal ve mezbahaları ruhsatlandırmak ve
denetlemek
Büyükşehir çapında ortak finansman ve yatırımı
gerektiren hizmetlerin gerçekleştirilmesini
sağlamak
Kanunlarla Büyükşehir Belediyesine verilmiş
görev ve hizmetlerin gerektirdiği proje, yapım,
bakım ve onarım işleriyle ilgili her ölçekteki imar
plânlarını, parselasyon plânlarını ve her türlü
22
imar uygulamasını yapmak ve ruhsatlandırmak,
20.7.1966 tarihli ve 775 sayılı Gecekondu
Kanununda belediyelere verilen yetkileri
kullanmak
Afet riski taşıyan veya can ve mal güvenliği
açısından tehlike oluşturan binaları tahliye etme
ve yıkım konusunda ilçe belediyelerinin talepleri
hâlinde her türlü desteği sağlamak”
Belediye Kanununun 69 ve 73 üncü
maddelerindeki yetkileri kullanmak12
İlçe Belediyelerinin talep etmeleri hâlinde tüzel
kişiliği kaldırılarak mahalleye dönüşen köylerde
yapılacak ticari amaç taşımayan yapılar için
yürürlükteki imar mevzuatı doğrultusunda
yörenin geleneksel, kültürel ve mimari
özelliklerine uygun tip mimari projeler yapmak,
yaptırmak
Tablonun gösterdiği en belirgin konu; ayrıntılardaki farklara rağmen 5393 sayılı Belediye
Kanununun Belediyelere verdiği görevler ile İl bütününde örgütlenen Büyükşehir Belediyelerine
verdiği görevler arasında temel farklılıklar bulunmamasıdır. Hizmet alanının genişlemesi ve
koordinasyon güçlükleri yıllar içerisinde yapılmış olan farklı yasal düzenlemelerdeki en belirleyici
farklar olarak gözlenmektedir. Başka bir anlatımla, benzer bir örgütlenme ile benzer görevlerin
daha geniş alanlarda yürütülmesi öngörülmektedir. Ancak yazılı olan görev ve sorumluluklar İl
bütünündeki etkinlikler ve yerleşim alanı çeşitliliği ve ekonomik yapı dikkate alındığında yeterli
görünmemektedir. Daha önce de belirtildiği gibi, yetki alanının İl sınırlarına genişletilmesi
görevlerin de çeşitlenmesi gereğini ortaya koymaktadır. Ancak yazılı metinlerde bu gereklilik
Büyükşehir Belediyeleri için tanımlanmamaktadır. Görünen o ki bu boşluğun, Belediyenin yetersiz
kaldığı düşünülen durumlarda ya da "gerekli görüldüğü" düşünülen konularda işi üstlenme yetkisi
verilmiş olan Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı ile doldurulması düşünülmektedir.
Burada değinilmesi gereken konulardan birisi, gerek Büyükşehir gerekse İlçe Belediyelerine
verilmiş bir görevle ilgilidir. Bu görev aynı zamanda kırsal ve kentsel alanı bir arada yönetmek
durumunda olmakla ilgilidir. “Tarım ve hayvancılığı desteklemek amacıyla her türlü faaliyet ve
hizmette bulunmak” şeklinde belirlenen görev, Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığına değil
de Belediyelere verilmektedir.
“Kent-kır ayrımını ortadan kaldıran tasarı ile genişleyen belediyenin hizmet alanının büyük
bir kısmını, yerleşim bölgesi olmayan tarım arazileri, meralar, orman alanları ve ekolojik
hassasiyeti bulunan bölgeler oluşturacaktır. Doğal ve kültürel varlıkların bulunduğu
koruma alanları özel düzenlenen, belediye mevzuatının uygulanmadığı alanlar oldukları
için belediye sınırları içine girmesinin olumsuz bir etkisi olmayacaktır. Bununla birlikte kırın
12
5393 md 69 arsa üretim görevine, md. 73 ise kentsel dönüşüme dairdir.
23
planlanması, temel olarak tarımsal üretimin planlanmasını da beraberinde taşıması
gerektiği için imar mevzuatı ve planlama pratiği yetersiz kalacaktır.” 13
Görüşü önemsenmektedir. Bu çerçevede, özellikle kırsal alan planlaması, yatırımları ve hizmet
kapsamının başka bir düzlemde ele alınması zorunludur. Büyükşehir belediyelerinin hizmet
alanlarının kırsal alanı da kapsayacak şekilde genişlemesine rağmen, kentsel bir örgütlenme
biçimi olan mahallelere dönüşmesi, ilçe ve büyükşehir belediye ölçeğinde bir kademeli birliktelik
oluşturmayı zorunlu kılmaktadır.
Kent-kır ayırımının ve mücavir alanların ortadan kalkmasının bir diğer sonucu, İmar Kanunun köy
yerleşik alanları ile ilgili istisnasının İl bütününde Büyükşehirler için uygulanamayacak olmasıdır.
3194 sayılı Kanunun 27. Maddesinde yer alan, “Belediye ve mücavir alanlar dışında köylerin köy
yerleşik alanlarında, civarında ve mezralarda yapılacak konut, entegre tesis niteliğinde olmayan
ve imar planı gerektirmeyen tarım ve hayvancılık amaçlı yapılar ile köyde oturanların ihtiyaçlarını
karşılayacak bakkal, manav, berber, köy fırını, köy kahvesi, köy lokantası, tanıtım ve teşhir
büfeleri ve köy halkı tarafından kurulan ve işletilen kooperatiflerin işletme binası gibi yapılar için
yapı ruhsatı aranmaz. Ancak etüt ve projelerinin Valilikçe incelenmesi, muhtarlıktan yazılı izin
alınması ve bu yapıların yöresel doku ve mimari özelliklere, fen, sanat ve sağlık kurallarına uygun
olması zorunludur” hükmü geçerliliğini yitirmiştir. Bu alanlarda artık sadece ruhsatlı yapı
yapılabilecektir. Tabi olunan mevzuat ise, büyükşehir Belediyesince yapılıp onaylanacak İmar
Yönetmeliği olabilecektir. Bu mevzuat yapılana ve İl bütününde çevre düzeni planı yapılıp
onaylanana kadar, 3194 sayılı İmar Kanunu uyarınca çıkartılmış olan Plansız Alanlar İmar
Yönetmeliğinin 4. Bölüm hükümleri geçerli olacaktır. Diğer taraftan, köy yerleşik alanları
konusunda yaşanabilecek sorunu azaltmak açısından İlçe Belediyelerine bir görev verilmektedir.
Bu görev yöresel mimariye ve ihtiyaçlara uygun tip projeler üretilmesidir.
Mevcut sistemde Büyükşehir Belediyeleri altyapı ve ulaşım konusunda farklı bir örgüt yapısı
oluşturmakla yükümlüdür. Bu sistem, 3030 sayılı Kanundan bugüne gelmiş, Altyapı ve Ulaşım
Koordinasyon Merkezleri oluşturmak olarak özetlenebilmektedir. Bu konuda son düzenleme
2006 yılında yapılan yönetmeliktir.14
13
Emre KOYUNCU, N. Tunga KÖROĞLU. TEPAV; Büyükşehirler Tasarısı Üzerine Bir Değerlendirme, Kasım 2012
Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği, Resmi Gazete Tarihi: 15.06.2006 Resmi Gazete
Sayısı: 26199
14
24
Tablo 3: Büyükşehir Belediyesi Mevzuatında Koordinasyon, AYKOME, UKOME
3030
5216
6360
İlçe Belediyelerinin kendi aralarında veya
Büyükşehir belediyesi ile aralarında ihtilaf çıkması
Veya İlçe Belediyeleri arasında farklı uygulamalar
bulunması halinde, bu ihtilaf ve farklı
uygulamaları ortadan kaldırmak amacıyla,
Büyükşehir Belediye Meclisi yönlendirici ve
düzenleyici tedbirleri almaya yetkilidir
Büyükşehir kapsamındaki Belediyeler arasında
hizmetlerin yerine getirilmesi bakımından uyum
ve koordinasyon, Büyükşehir Belediyesi
tarafından sağlanır. Büyükşehir Belediyesi ile İlçe
Belediyeleri veya İlçe Belediyelerinin kendi
aralarında hizmetlerin yürütülmesiyle ilgili ihtilaf
çıkması durumunda, Büyükşehir Belediye Meclisi
yönlendirici ve düzenleyici kararlar almaya
yetkilidir
Büyükşehir kapsamındaki Belediyeler arasında
hizmetlerin yerine getirilmesi bakımından uyum
ve koordinasyon, Büyükşehir Belediyesi
tarafından sağlanır. Büyükşehir Belediyesi ile İlçe
Belediyeleri veya İlçe Belediyelerinin kendi
aralarında hizmetlerin yürütülmesiyle ilgili ihtilaf
çıkması durumunda, Büyükşehir Belediye Meclisi
yönlendirici ve düzenleyici kararlar almaya
yetkilidir
KOORDİNASYON
YÖNETMELİK
KANUN
ALTYAPI KOORDİNASYON
Büyükşehir dahilindeki alt yapı hizmetleri ile kara
ve deniz taşımacılığı hizmetlerinin bir
koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla
Büyükşehir Belediye Başkanının başkanlığında
yönetmelik ile tespit edilecek kamu kurum ve
kuruluşları temsilcilerinin katılacağı bir "Alt Yapı
Koordinasyon Merkezi" ile bir "Ulaşım
Koordinasyon Merkezi" kurulur. İlçe Belediye
Başkanları kendi görev sahalarını ilgilendiren
konuların görüşülmesinde koordinasyon
merkezlerine üye sıfatıyla katılırlar. Alt Yapı
Koordinasyon Merkezi, kamu kurum ve
kuruluşlarınca Büyükşehir dahilinde yapılacak alt
yapı yatırımları için Kalkınma Planı ve Yıllık
Programlara uygun olarak yapılacak taslak
programları birleştirerek kesin program haline
getirir
Büyükşehir içindeki alt yapı hizmetlerinin
Büyükşehir Belediye Başkanı ya da
görevlendirdiği kişinin başkanlığında,
yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve
kuruluşları ile özel kuruluşların temsilcilerinin
katılacağı Alt Yapı Koordinasyon Merkezi kurulur.
Büyükşehir, İlçe ve İlk Kademe Belediye
Başkanları kendi Belediyesini ilgilendiren
merkezlerine üye olarak katılırlar. Alt Yapı
Koordinasyon Merkezi toplantılarına ayrıca
gündemdeki konularla ilgili kamu kurumu
niteliğindeki meslek kuruluşlarının (oda üst
kuruluşu bulunan yerlerde üst kuruluşun)
temsilcileri de davet edilerek görüşleri alınır
değişiklik yok
AYKOME, Büyükşehir Belediye Başkanı veya görevlendireceği kişinin başkanlığında;
a) Büyükşehir Belediyesi Fen İşleri Daire Başkanı ile Büyükşehir Belediye Başkanının Belediye ve
işletmeleri ile bağlı kuruluşlarından en az Şube Müdürü seviyesinde görevlendireceği en fazla on
kişinin,
b) Milli Savunma Bakanlığı temsilcisinin,
c) Karayolları Genel Müdürlüğü temsilcisinin,
ç) Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü temsilcisinin,
d) Demiryollar, Limanlar ve Hava Meydanları İnşaatı Genel Müdürlüğü temsilcisinin,
e) Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Genel Müdürlüğü temsilcisinin,
f) Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. temsilcisinin,
g) Türkiye Elektrik İletim A.Ş. temsilcisinin,
ğ) Şehir İçi Elektrik Dağıtım A.Ş. temsilcisinin,
h) Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. temsilcisinin,
ı) Belediyelerini ilgilendiren konuların görüşüldüğü toplantılara Büyükşehir İlçe ve İlk Kademe
Belediye Başkanları veya görevlendirecekleri bir üyenin,
i) Belediye altyapı hizmetlerini etkileyecek derecede yatırım yapan ve Belediye tarafından belirlenen
özel kuruluş temsilcisinin,
katılımından oluşur.
AYKOME toplantılarına ayrıca, gündemdeki konularla ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek
kuruluşlarının veya oda üst kuruluşu bulunan yerlerde üst kuruluşun temsilcileri oy hakkı olmaksızın
görüşleri alınmak üzere davet edilir.
Büyükşehir Belediyesinin öteki birim başkanları ile diğer kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler,
ilgili vakıf ve dernek temsilcileri görev alanlarına giren konularda, oy hakkı olmaksızın görüşleri
alınmak üzere toplantılara davet edilebilirler
25
ULAŞIM KOORDİNASYON
YÖNETMELİK
KANUN
Büyükşehir dahilindeki alt yapı hizmetleri ile kara
ve deniz taşımacılığı hizmetlerinin bir
Büyükşehir Belediye Başkanının başkanlığında
yönetmelik ile tespit edilecek kamu kurum ve
kuruluşları temsilcilerinin katılacağı bir "Alt Yapı
Koordinasyon Merkezi" ile bir "Ulaşım
Koordinasyon Merkezi" kurulur. İlçe Belediye
Başkanları kendi görev sahalarını ilgilendiren
merkezlerine üye sıfatıyla katılırlar. Alt Yapı
Koordinasyon Merkezi, kamu kurum ve
kuruluşlarınca Büyükşehir dahilinde yapılacak alt
yapı yatırımları için Kalkınma Planı ve Yıllık
Programlara uygun olarak yapılacak taslak
programları birleştirerek kesin program haline
getirir
Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve
demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık
hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi
amacıyla, Büyükşehir Belediye Başkanı ya da
kuruluş temsilcilerinin katılacağı Ulaşım
Koordinasyon Merkezi kurulur. Büyükşehir İlçe ve
İlk Kademe Belediye Başkanları kendi belediyesini
ilgilendiren konuların görüşülmesinde
koordinasyon merkezlerine üye olarak katılırlar.
Ulaşım Koordinasyon Merkezi toplantılarına
ayrıca gündemdeki konularla ilgili kamu kurumu
niteliğindeki meslek kuruluşlarının (oda üst
kuruluşu bulunan yerlerde üst kuruluşun)
Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve
demiryolu üzerindeki her türlü taşımacılık
hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi
amacıyla büyükşehir belediye başkanı ya da
kuruluşları ile, Türkiye Şoförler ve Otomobilciler
Federasyonunun görevlendireceği ilgili odanın
temsilcisinin katılacağı Ulaşım Koordinasyon
Merkezi kurulur. İlçe Belediye Başkanları kendi
Belediyesini ilgilendiren konuların
görüşülmesinde koordinasyon merkezlerine üye
olarak katılırlar. Ulaşım Koordinasyon Merkezi
toplantılarına ayrıca gündemdeki konularla ilgili
üye olarak belirlenmeyen ulaşım sektörü ile ilgili
kamu kurumu niteliğindeki meslek
kuruluşlarından ihtisas meslek odalarının
UKOME, Büyükşehir Belediye Başkanı veya görevlendireceği kişinin başkanlığında;
a) Büyükşehir Belediye Başkanınca, Belediyenin ulaşım ve yatırımlarla ilgili daire ve işletmeleriyle
bağlı kuruluşlarından en az şube müdürü seviyesinde görevlendireceği en fazla on kişinin,
b) Milli Savunma Bakanlığı temsilcisinin,
c) Jandarma Genel Komutanlığı temsilcisinin,
ç) Emniyet Genel Müdürlüğü temsilcisinin,
d) Sınırları içersinde deniz bulunan büyükşehirlerde, Sahil Güvenlik Komutanlığı temsilcisinin,
e) Sınırları içersinde deniz bulunan büyükşehirlerde, Denizcilik Müsteşarlığı temsilcisinin,
f) Karayolları Genel Müdürlüğü temsilcisinin,
g) Devlet Demiryolları Genel Müdürlüğü temsilcisinin,
ğ) Kara Ulaştırma Genel Müdürlüğü temsilcisinin,
h) Demiryollar, Limanlar ve Hava Meydanları İnşaatı Genel Müdürlüğü temsilcisinin,
ı) Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü temsilcisinin,
i) Kendi Belediyelerini ilgilendiren ve belediyelerinin yetki alanı içerisinde oluşan ve o belediyenin
sınırları içerisinde başlayıp biten ulaşım konularında ilçe ve ilk kademe belediye başkanları veya
görevlendirecekleri bir üyenin,
katılımından oluşur.
UKOME toplantılarına ayrıca, gündemdeki konularla ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek
kuruluşlarının veya oda üst kuruluşu bulunan yerlerde üst kuruluşun temsilcileri oy hakkı olmaksızın
görüşleri alınmak üzere davet edilir.
Büyükşehir Belediyesinin öteki birim başkanları ile diğer kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler,
ilgili vakıf ve dernek temsilcileri görev alanlarına giren konularda, oy hakkı olmaksızın görüşleri
alınmak üzere toplantılara davet edilebilirler.
Konu temel görevler açısından incelendiğinde yasal düzlemde şöyle belirlendiği görülmektedir.
AYKOME, yatırımcı kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşlar tarafından Büyükşehir dâhilinde
yapılacak alt yapı yatırımları için kalkınma plan ve yıllık programlara uygun olarak yapılacak taslak
programları birleştirerek kesin program haline getirmekle, alt yapı programlarının
hazırlanmasında, taslaklarının birleştirilip kesinleştirilmesinde üst yapı program ve çalışmaları ile
koordinasyonu sağlamakla, kesin programlarda birden fazla kurum ve kuruluş tarafından aynı
anda yapılması gerekenleri ortak programa almakla görevlidir.
26
UKOME, ulaşım, trafik ve toplu taşıma konularında üst düzeyde yönlendirici karar alma,
uygulama, uygulatma ve ilgili mevzuattaki usulüne göre gereken tesisleri kurma, kurdurma ve
işletme hak ve yetkilerini haizdir.
Büyükşehir Belediyesinin görev alanı İl bütünü olduğunda, bu organların görev ve yetkileri ile
tanımı gereği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığının görev ve yetkilerinin çakışma, aynı
konularda birden fazla yetkili kurumun ortaya çıkması olasılığı bulunmaktadır. Bu durumun bir
yetki karmaşasına dönüşmemesi için, mevcut AYKOME ve UKOME deneyimlerinin ve çalışma
biçimi ile etkilerinin doğru değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu kurumların daha önce sadece
kentsel alan kapsamında görev yapmış olması dikkate alındığında, aynı zamanda köy
yerleşimlerine yönelik hizmetlerin kentin öncelikleri içinde geri planda kalmamasını sağlamayı
hedeflemesi de gerekecektir. Bu çerçevede Belediyelerin kurumsal yapılanmaları içinde köye
yönelik hizmetlerin koordinasyonu ayrıca önem kazanacaktır.
Altyapı ve Ulaşım Koordinasyon Merkezlerinin, İl bütününde hizmet vermekle yükümlülüğü
olacağı bir yapılanma zorunlu görülmektedir. Bunun da ancak Belediye bünyesindeki bu
gereksinime uygun yapılanma ile karşılanabileceği değerlendirilmektedir.
Bu noktada önemli bir başka konu daha ortaya çıkmaktadır. “Köy muhtarı, mahalle muhtarından
farklı olarak köy ihtiyar heyeti ile birlikte köye ilişkin alınan kararlarda hem köyü temsil etmekte,
hem de köylü ile devletin ilişkisini kolaylaştıran bir aracı görevi görmektedir. Köy Kanunu’nda
muhtara köye ait işlerin yapılması ve yaptırılmasını sağlamak, köyün içinde asayişi sağlamak,
ihtiyar meclisinin kararı ile köy işlerinde kullanılacak parayı toplamak, harcamak ve ihtiyar
heyetine harcamalarla ilgili hesap vermek gibi mahalle muhtarlarının sahip olmadığı görevler
verilmiştir.” 15 Dolayısıyla mahalle muhtarlığına dönüşecek muhtarlıklarla, mesafelerin de uzadığı,
temel ekonomik etkinliğin tarım ve hayvancılık olduğu ve bu konuda Büyükşehir ve İlçe
Belediyelerinin yetkili ve görevli olduğu dikkate alındığında ve farklı koordinasyon süreçlerine
gereksinim duyulması kaçınılmaz olacaktır.
Yukarıda belirlenen ve Büyükşehir Belediyesine ait “teknik” içerikli görevlerin bazılarının İlçe
Belediyelerine verildiği görülmektedir. Bu görevlerin bazılarının ayrı değerlendirilmesinde yarar
bulunmaktadır.
“Kanunlarla münhasıran Büyükşehir Belediyesine verilen görevler ile birinci fıkrada sayılanlar
dışında kalan görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak”, İlçe Belediyeleri için belirlenen ilk
görevdir. Dolayısıyla, yürürlükteki Kanunların tamamında Belediyelere verilmiş, ancak 5216-6360
sayılı Kanunda Büyükşehir Belediyesi görevleri arasında sayılmayan görevler İlçe Belediyelerine
aittir.
İlçe Belediyelerine verilen bir diğer görev, “Büyükşehir katı atık yönetim plânına uygun olarak,
katı atıkları toplamak ve aktarma istasyonuna taşımak” tır. Bu madde kapsamında Büyükşehir
Belediyelerinin katı atık yönetim planı hazırlaması gerekmektedir.
15
Emre KOYUNCU, N. Tunga KÖROĞLU. TEPAV;
Büyükşehirler Tasarısı Üzerine Bir Değerlendirme, Kasım 2012
27
“Sıhhî işyerlerini, 2 nci ve 3 üncü sınıf gayrisıhhî müesseseleri, umuma açık istirahat ve eğlence
yerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek” de İlçe Belediyelerinin görevidir.
“775 sayılı Gecekondu Kanununda belediyelere verilen yetkileri kullanmak, …… mabetler ile
otopark, sağlık, eğitim, kültür tesis ve binalarının yapım, bakım ve onarımı ile kültür ve
tabiat varlıkları ve tarihî dokuyu korumak; kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların
ve işlevlerinin geliştirilmesine ilişkin hizmetler yapmak.”16
“Defin ile ilgili hizmetleri yürütmek, Afet riski taşıyan veya can ve mal güvenliği açısından
tehlike oluşturan binaları tahliye etmek ve yıkmak, tarım ve hayvancılığı desteklemek
amacıyla her türlü faaliyet ve hizmette bulunmak”
ise hem İlçe hem de Büyükşehir Belediyesinin görevleri arasında sayılmaktadır.
Başka her hangi bir özel alan olmamakla birlikte “4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunuyla
Sanayi ve Ticaret Bakanlığına ve organize sanayi bölgelerine tanınan yetki ve sorumluluklar ile
sivil hava ulaşımına açık havaalanları ve bu havaalanları bünyesinde yer alan tüm tesisler bu
Kanunun kapsamı dışında” sayılmaktadır.
3030 sayılı Kanunun uygulama Yönetmeliğinde yer alan bazı hükümler, özellikle Belediyeler arası
hizmet dağılım esasları konusundaki hükümler, 5276-6360 sayılı Kanun hükmü olarak dikkati
çekmektedir. Teknik nitelikli görevler arasında sayılabilecek meydan, cadde, bulvarlar ile sokaklar
hakkında görev dağılımı da yine aynı ayırımla yer almaktadır.
Yukarıda sayılan görevlendirmeler konusunda önemli bir nokta mükerrerliklerdir. Aynı ya da
benzer nitelikli görevler hem Büyükşehir hem de İlçe Belediyelerine verilmektedir. Bu durum
hizmet çakışmaları oluşmasını desteklemektedir. Bu çakışmalar örgüt yapısı kapsamında, görev
paylaşımının doğru yapılması halinde, dengelenmesi mümkün görülmektedir. Benzer bir durum
sosyal hizmet alanında da yaşanmaktadır.
1.1.2.1.2 Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin Sosyal Hizmet Görevleri
Kanuna göre Büyükşehir Belediyeleri,
“Sağlık merkezleri, hastaneler, gezici sağlık üniteleri ile yetişkinler, yaşlılar, engelliler,
kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik her türlü sosyal ve kültürel hizmetleri yürütmek,
geliştirmek ve bu amaçla sosyal tesisler kurmak, meslek ve beceri kazandırma kursları
açmak, işletmek veya işlettirmek, bu hizmetleri yürütürken üniversiteler, yüksek okullar,
meslek liseleri, kamu kuruluşları ve sivil toplum örgütleri ile işbirliği yapmak”
konusunda yetkili kılınmaktadır.
Büyükşehir Belediyeleri ve nüfusu 100.000’in üzerindeki Belediyeler, kadınlar ve çocuklar için
konukevleri açmak zorundadır.17
16
17
Madde metninde yer alan sosyal hizmetler ayrıca ele alınmak üzere ayrılmıştır.
Daha önce nüfus 50.000 iken 100.000’e çıkarılmış, sığınma evi konuk evi olarak adlandırılmıştır.
28
İlçe Belediyeleri ise,
“spor, dinlenme ve eğlence yerleri ile parkları yapmak; yaşlılar, engelliler, kadınlar, gençler
ve çocuklara yönelik sosyal ve kültürel hizmetler sunmak; mesleki eğitim ve beceri kursları
açmak”la
görevlendirilmektedir. Sosyal hizmet sunumundaki bu çakışmalar da hizmetin etkin yürütülmesi
konusunda sorunlar yaratma riskini barındırmaktadır.
Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin sosyal hizmetler alanındaki görevleri, ağırlıklı olarak
dezavantajlı kesimler için belirlenmektedir. Türkiye’de sosyal hizmetler uzun yıllar merkezi
yönetim kurumları tarafından yerine getirilmiştir. Özellikle 2005-2006 yıllarında yapılan yasal
düzenlemelerle yerel yönetimler de sosyal hizmet alanlarında hizmet üretmeye başlamışlardır.
Belediye ve İl Özel İdareleri Kanunlarında yapılan düzenlemeler sosyal hizmet sunumunu yerel
yönetimlerin sorumluklardan biri olarak tanımlamaktadır. Yine bazı hizmet alanlarında (sağlık,
eğitim, engelli eğitimi, yaşlı ve çocuk bakımı gibi) özel sektörün ağırlığı hissedilmektedir. Eğitim,
sağlık ve sosyal hizmetlerin ihtiyaç sahiplerinin ihtiyaçlarını karşılamak üzere bütünleşik bir
biçimde yapılandırılması, merkezi yönetim kuruluşlarının, yerel yönetimlerin, özel sektörün ve
sivil toplumun bir arada düşünülmesini zorunlu kılmaktadır. Yatırım İzleme ve Koordinasyon
Merkezinin koordinasyon görevi bulunmakla birlikte, İl bütününde çalışma yürüten ve bir kısmı
yeni yapılanmalar olan, İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulu, İl Milli Eğitim Danışma Kurulu, İl
Hıfzıssıhha Kurulu, İl Sosyal Hizmetler Kurulu, İl Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Mütevelli
Heyetinin Büyükşehirlerde varlıklarını sürdürüp sürdürmeyeceği, Yatırım İzleme ve Koordinasyon
Başkanlığı bünyesinde tekrar yapılanıp yapılanmayacakları net değildir.
“Üçlü yapının varlığı planlama-koordinasyon-denetleme mekanizmalarının daha karmaşık
bir düzlemde yapılandırılması-oluşturulması anlamına gelmektedir. Türkiye’nin sosyal
hizmet sunumu açısından ortak gözlem; birbiriyle örtüşen hizmet alanlarına sahip birden çok
kurumun kendi kurumsal görev alanlarının dışını görmemeyi tercih ettikleri ve mümkün
olduğu ölçüde eşgüdümden kaçındıkları bir yapı arz etmektedir. Bu içe dönük-kapalı yapının
sunduğu hizmetler de hem nicelik hem de nitelik itibariyle oldukça yetersiz sonuçlar
doğurmaktadır.
Sosyal hizmetlerin daha etkin verilebilmesi kurumsal ve yapısal değişikliklerin bir ayağında,
merkezi ve yerel yönetimlerin işlevlerinin ve yetkilerinin yeniden tanımlanması gereği, diğer
ayağında ise kurumların iş yapma kültürlerinin, sorunlara bakış açılarının, değişmesi yer
almaktadır. Başka bir ifadeyle, sadece kurumsal yapılarının değişmesi arkasında bir
yaklaşım değişikliği olmadığı sürece çok anlam ifade etmeyeceği gibi çoğu zaman herhangi
bir kurumsal ya da yapısal değişikliğe ihtiyaç duyulmadan da hizmet kalitesinde ciddi
sıçramalar yapılabilmektedir. Bu önerme sadece tekil kurumlar açısından geçerli değil sosyal
hizmet ve yardım alanının bütünü açısından da geçerlidir. Elbette yönetim açısından ideal
durum hizmet kalitesinde iyileştirmenin kurumsal yapıda değişikliklerle desteklenmesidir.
Bunun gerçekleşmesinin ön koşulu kurumlar ve sistemin bütünü açısından sunulan hizmetin
29
kalitesini, ihtiyaçlara uygun nitelik ve nicelikte sunumunu eleştirel gözle inceleyecek ve
değişen ihtiyaçlar, hizmet standartları ve taleplere uygun yenilikleri önerecek bir
yapılanmadır.” 18
Bu noktada Yerel Eşitlik Eylem Planları da ayrıca önem kazanmaktadır.
1.1.2.1.2 Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin Kültür, Sanat Görevleri
Büyükşehir Belediyelerinin kültür ve sanat görevleri farklı konularda, gerek yasalarda zorunlu
kılınan gerekse kültür ve sanat etkinliklerine verilen önemle doğru orantılı biçimde
gerçekleştirilmektedir.
Kentlerin tarih ve kültür varlıklarının korunması konusunda Koruma Uygulama ve Denetim
Büroları (KUDEB) önem kazanmaktadır. KUDEB, İl Özel İdareleri, Büyükşehir Belediyeleri ve
Bakanlıkça izin verilen Belediyeler bünyesinde, korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat
varlıklarıyla ilgili işlemleri ve uygulamaları yürütmek, denetimlerini yapmak üzere koruma,
uygulama ve denetim büroları kurulması 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Yasası'nın 5226 sayılı yasanın 13. maddesinde hükme bağlanmıştır. Bu konuda 11 Haziran 2005
tarihinde bir yönetmelik çıkartılarak kısaca KUDEB olarak anılacak olan bu birimlerin kuruluş ve
işleyiş esasları ayrıntıya kavuşturulmuştur. KUDEB'ler, İl Özel İdarelerinde imarla ilgili müdürlük,
Büyükşehir Belediyelerinde İmar Daire Başkanlığı ve diğer Belediyelerde İmar Müdürlüğü
bünyesinde görev yapmaktadır. Van Valiliği bünyesinde 2008 yılından itibaren görev sürdüren bir
KUDEB bulunmaktadır.
Büyükşehir statüsünün kazanılması ile birlikte İmar Daire Başkanlığı bünyesinde KUDEB kurulması
gerekmektedir. Gerekli hallerde İlçe Belediyelerinde de ayrıca KUDEB kurulması olanağı
bulunmaktadır.
Van Belediyesinin de üyesi olduğu Tarihi Kentler Birliği, ayrıca önemsenmektedir. Birlik, tarihi
kent dokularının ve kentsel-kültürel mirasın korunması amacıyla üye Belediyeler arasında işbirliği
ve deneyim alışverişi sağlamayı hedeflemekte, Belediyecilik, koruma, kültür, çevre, imar ve tarihi
kent konularıyla ilgili bilgi, belge, mevzuat, kaynak ve eğitime dönük çalışmalar yapmaktadır. Üye
aidatlarından sağlanan geliri, hibe programlarıyla yine üyeleri arasında dağıtarak koruma
projelerine mali destek sağlanması olanaklıdır.19
Somut olmayan kültürel miras20 (SOKÜM) kapsamında ise toplulukların, grupların ve kimi
durumlarda bireylerin, kültürel miraslarının bir parçası olarak tanımladıkları uygulamalar,
temsiller, anlatımlar, bilgiler, beceriler ve bunlara ilişkin araçlar, gereçler ve kültürel mekanlar- ile
ilgili etkinlikler ve kurumsallaşmalar ele alınmaktadır. Kavram, UNESCO'nun 32. Genel
18
İGEP, Cilt 1, s:72
19
http://www.tarihikentlerbirligi.org/hakkimizda/tarihce/#.UyikL7fNtdg
20
Kültür ve turizm Bakanlığınca yapılan tanıma göre, Sözlü anlatımlar, sözlü gelenekler, gösteri sanatları, toplumsal
uygulamalar, ritüel ve festivaller, halk bilgisi, evren ve doğa ile ilgili uygulamalar, el sanatları geleneği gibi kültürel
ürünleri ve üretim süreçlerini ifade eden kavramdır.
30
Konferansı'nın 17 Ekim 2003 tarihinde toplanan Genel Kurulu'nda onaylanarak yürürlüğe giren
Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi'nde şöyle açıklanmaktadır:
“A. Dilin somut olmayan kültürel mirasın aktarılmasında bir araç işlevi gördüğü sözlü
anlatımlar ve sözlü gelenekler
B. Gösteri Sanatları
C. Toplumsal Uygulamalar, Ritüeller ve Festivaller
D. Halk Bilgisi, Evren ve Doğa ile ilgili uygulamalar
E. El Sanatları Geleneği
Tanımlar maddesinin 3. maddesinde geçen "Koruma"dan ne anlaşılması gerektiği ise şu
şekilde açıklanmaktadır: Korumadan SOKÜM'ün yaşamasını garanti altına alma süreçleri
anlaşılır. Yani tespit, belgeleme, araştırma, koruma altına alma, yok olmasını önleme,
üretim, değerlendirme, kuşaktan kuşağa aktarımını sağlama, özellikle formel olan (örgün)
ve olmayan (kitle iletişim) eğitim süreçlerinde bu kültürel mirasın farklı görünümlerinin
yeniden canlandırılması. Bu koruma süreçleri tespit, belgeleme ve araştırmadan sonra
"müzeleme"yi gerekli görmektedir.”21
Bu çerçevede; Van için el sanatları (gümüş-savat, ceviz oymacılığı22, kilim23, seramik sanatı24, yün
çoraplar) önemlidir.
Gerek sosyal hizmetler gerekse kültür sanat hizmetlerine ilişkin
yapılanmalarda bu konular, güçlendirme, yaygın eğitim ve ekonomiye katkı açısından
değerlendirilmek durumundadır.
Büyükşehir Belediyeleri gerek sosyal hizmet alanındaki kurumsal yapılanmalar gerekse doğrudan
etkinliklerle sanatsal etkinlikler sürdürmektedir. Bu kapsamda “ödeneğinin bir bölümünün ya da
tamamının yerel yönetimlerce karşılandığı profesyonel ya da amatör”25 şehir tiyatroları doğrudan
sanatsal etkinliklerin başında gelmektedir.26 Kalıcı ve gezici kütüphaneler, genişleyen yapıda
önemli etkinlikler arasında yer almaktadır. Kültür sanat hizmetleri ve sosyo ekonomik gelişme ile
turizm alanında bu konular önem kazanan başlıklar arasında yer alacaktır.
21
http://turk_halkbilimi.gazi.edu.tr/posts/view/title/sokum-nedir%3F-12867
22
Bahçesaray ve Çatak ilçelerinde
23
Van ve yöresinde dokunan kilimlerde estetik güzelliğin yanında ilettiği mesaj çok daha önemlidir. En fazla görülen
kilimler Gülsarya, Nehrek, Halit Begi, Şahneri, Lüleperdir.
24
Halen Van Belediyesi atölyesinde hediyelik seramik eşya üretimi yapılmaktadır.
25
http://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eehir_tiyatrolar%C4%B1
Avrupa'daki pek çok ülkede ve Rusya'da şehir tiyatroculuğunun, kent yönetimince veya merkezi yönetimce
desteklenmesi geleneği oldukça gelişmiştir. İngiltere'de yerel yönetimler şehir tiyatrolarının finansmanı ve yeni
sahnelerin desteklenmesi için vergi koyma yetkisi vardır. ABD'de ilk önemli şehir tiyatrosu New Orleans'da 1919
yılında kurulan Le Petit Théatre de Vieux Carré 'dır. Türkiye'de ise 1914 yılında kurulan Darülbedayi'nin devamı olan
İstanbul Şehir Tiyatroları buna örnek gösterilebilir. Bunu dışında İzmir Şehir Tiyatrosu, Adana Şehir Tiyatrosu,
Eskişehir Belediye Tiyatrosu önemli başka şehir tiyatrolarındandır. İncelenen Belediyeler arasında Ankara, Gaziantep
ve Diyarbakır Büyükşehir Belediyelerinde de şehir tiyatrosu bulunmaktadır.
26
31
1.1.2.2 Hizmet Sunumunda Temel Kıstaslar
Büyükşehir Belediyeleri İl, İlçe Belediyeleri ise İlçe mülki sınırları ile tanımlanan alanda çok çeşitli
teknik ve sosyal içerikli hizmeti sunmakla yükümlüdür. Sınırlardaki değişim ve büyüme, sunulacak
hizmetler açısından yasada tamamı yazılmamış bir çeşitlenmeyi kaçınılmaz olarak getirecektir.
Hizmet ister teknik ister sosyal içerikli olsun, sunumunda temel bazı kıstaslara dayanmak
gereklidir.
Bu aşamada kısaca değinmekte yarar bulunan kıstaslar, bugün için Büyükşehir Belediye
yapılanmalarında önem kazanacak bazı ipuçlarını da verebilecektir.
 Hizmet sunumunun kalitesi hizmet ihtiyaçlarının tespit edilmesiyle doğru orantılıdır.
 İhtiyaçları tespit etmek için düzenli aralıklarla ve sistematik olarak bilgi toplanması
gereklidir.
 Hizmet ihtiyacı tespiti konusunda hangi fiziki alan ve/veya hangi konuda veriye gereksinim
duyulduğu, veri derleyip-toparlayan, işleyen ve bunların ışığında analiz yapıp politika
üretecek bir sistem kurulmalıdır.
 Toplanan bilgi, özel gereksinimlerin-dezavantajlıların belirlenmesi, bunlara ve risk
altındaki kişi ve gruplara uygun hizmetlerin belirlenmesinde kullanılacağı gibi hedef
kitlenin genel olarak hizmet alanıyla ilgili göstergeler bazında izlemek için de
kullanılmalıdır.
 Yerel sorunlar ve öncelikler belirlenmeli, hizmet sunumu konusunda ilgili örgütler gerekli
yetkiyle ve kaynaklarla donatılmalıdır.
 Kamu hizmetleri, özellikle sosyal hizmetler bir lütuf değil bir “hak” olarak algılanmalıdır.
 Kurumlar, gerektiğinde ihtiyaç sahibine en yakın yerde hizmet verecek örgütlenmeyi
sağlamalıdır.
 Hizmetler, fiziksel alan ve konu temelinde boşluk bırakmayacak bir biçimde birbirlerini
tamamlayarak sürdürülmelidir.
 Çalışma alanları ve sorunların belirlenmesi çözümünde çok disiplinli ve koordine bir
yaklaşım sergilenmelidir.
 Yaşam alanına sahip çıkmanın, uygun katılım araçlarının oluşturulmasıyla olanaklı olduğu
bilinmelidir.27
 Merkezi yönetim-belediye-sivil toplum-özel sektör arasında hizmetlere ilişkin ortak bir
plan program oluşturulmalıdır.
27
Yıldız Tokman, “Kadınların Ankara’sı”, TMMOB Şehir Plancıları Odası Haber Bülteni, Mayıs-Haziran-Temmuz 2013,
Kadın özel eki 2, s: 10-16
32
Bazen hizmetler iç içe geçmektedir. Örneğin Birleşmiş Milletler (BM) Kadın Dostu Kentler
programı kapsamında yapılan bir çalışmada, iç içe geçen ve ihtiyaç analizlerinin etkisini ortaya
koyan örneklere yer verilmektedir.28
“1992 yılında Bolivya’da kentsel hizmet eksikliklerini belirlemek üzere çalışmalar yapan bir
grup araştırmacı okul yaşında olup da okula gitmeyen kız çocuk sayısı ve düzenli kullanma
ve içme suyu hizmetleri arasında doğrudan bir istatistiki ilişki saptamışlardır. Bu araştırma
ile ortaya konduğu şekliyle, ilk bakışta toplumsal cinsiyetten bağımsız ve her vatandaş için
eşit öneme sahip görülen “su hizmeti”, aslında, suyun yokluğunda suyu kaynağından
taşıyanların, kaynatanların, çamaşır ve bulaşık için “suya gidenlerin” ağırlıklı olarak kadın
ve kız çocukları olması sebebi ile kadının güçlenmesini ve kentsel yaşamdan eşit
yararlanmasını etkileyen “cinsiyet yüklü” bir hizmet olarak karşımıza çıkmaktadır.”
Bir diğer örnek İsveç’ten verilmektedir.
“İsveç’in kış aylarında çok yoğun kar ve buzlanma yaşayan Eskilstuna şehrinde kar açma
ve tuzlama araçlarının planlaması yapılırken şehirdeki hastanelerin hasta kayıtları
incelenmiş ve bu şekilde karlanma ve buzlanma sebebi ile en çok kaza yaşayan grubun
osteoporoz nedeni ile kemik yapısı zayıflayan ileri yaşta kadınlar olduğu tespit edilmiştir.
Bu durumun hem kadınların sağlığına hem de kent hayatına katılımları üzerinde yarattığı
olumsuz etkiyi göz önüne alan Eskilstuna Belediyesi kar açma ve tuzlama araçlarını
Belediye’nin demografik kayıtlarını dikkate alarak bu grubun yoğun yaşadığı mahallelerde
önceliklendirmiştir.”
Yukarıda verilen örnekler, kentsel alanda ve kırsal alanda yapılacak ihtiyaç analizlerinin etkin ve
sağlıklı bir hizmet sunumunu sağlayacak yapılanmaya ışık tutacağını göstermektedir. Özellikle Van
gibi hem iç göç, hem deprem sonrasında ortaya çıkan özgün yapı kapsamında ihtiyaçların
belirlenmesi özel bir önem kazanmaktadır. Bu çalışma alanı çeşitlenmesinin yanı sıra Yerel Eşitlik
Eylem Planları (YEEP) ve bazı İllerde örgütlenmiş İl Kadın Hakları koordinasyon Kurulları, Kadınerkek eşitliği birimleri ve Meclis kadın erkek eşitliği birimlerinin toplumsal cinsiyete duyarlı
çalışma çerçevesinde değerlendirilmesi gerekli görülmektedir. Bu kapsamda çocuklar ve eğitim
ayrı ve önemli başlıklar arasındadır. Özellikle sosyal bütçeleme konusundaki çalışmalar
kapsamında dezavantajlı gruplara yönelik hizmet sunumunun yaygınlaşması ve yerel eşitlik önem
kazanmaktadır.
1.1.4 Gelirler
Dünyada genel olarak yerel yönetimlerin gelirleri, aşağıdaki başlıklarda belirlenmektedir.29
 Vergi hasılatının yerel yönetim kuruluşlarına bırakılması
 Vergi koyma yetkisinin yerel yönetim kuruluşlarına bırakılması
28
Ege Tekinbaş, “Kadın Dostu Kentler”, TMMOB Şehir Plancıları Odası Haber Bülteni, Mayıs-Haziran-Temmuz 2013,
Kadın özel eki 2, s: 20-23
29
Umur Tosun, Yerel Yönetimler Maliyesi, Sunum (ppt), yunus.hacettepe.edu.tr/~utosun/Yerel_Yonetimler
33
 Merkezi yönetim gelirlerinden pay verilmesi
 Merkezi yönetimin yardımları
 Mülk ve teşebbüs gelirleri
 Bağışlar
“Avrupa’daki ulusal düzey altı yönetimler, kamu hizmeti sunumunda oldukça geniş
sorumluluklara sahiptir. 27 AB ülkesinde, yerel harcamaların GSYİH içindeki yüzdesi ile
ölçüldüğünde, federal ülkelerdeki eyaletler %4,7 paya sahipken (ulusal düzey altı yönetimlerin
payı ile birlikte %16,9), yerel yönetimlerin ağırlığı %12,2’dir. Avrupa ülkeleri arasında belirgin
farklılıklar bulunmaktadır. En fazla yerelleşmiş ülkeler federal ülkelerdir: Bu gruba da ait
olanlar İspanya ile birlikte Belçika, Almanya, Avusturya'dır.
İskandinav ülkeleri de geleneksel olarak güçlü yerel yönetimlere sahiptir: Danimarka (%37,6),
İsveç (%25,6) ve Finlandiya (%22,5).
Bu yelpazenin diğer ucundaki ülkeler Güney Avrupa (Kıbrıs, Yunanistan, Portekiz) ülkeleri ve
bazı geçiş ülkeleridir (Bulgaristan, Slovakya). Burada, yerel yönetim harcamalarının payı,
GSYİH’nin %7’sinden küçüktür.
Türkiye, bu en az yerelleşmiş ülkeler grubuna aittir: GSYİH’nin yalnızca %5,1’i yerel olarak
kullanılmaktadır”.30
Türkiye’de Yerel gelirlerin kapsamı, 5393 sayılı Belediye Kanunu; 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi
Kanunu; 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu; 5779 sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel
Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun; 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon
İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Kanunu; 3572 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma
Ruhsatlarına Dair Kanun; 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu; yıllık bütçe Kanunları ve çeşitli diğer
mevzuatlar ile tanımlanmıştır.
Türkiye’de yerel gelirler, dört geniş kategoride toplanabilmektedir:
1. Öz gelirler: Vergi, resim, harçlar, su ve yol altyapısı harcamalarına katkılar, işletme ve
emlak gelirleri, Kamu hizmetlerine katkı, sermaye gelirleri
2. Merkezi yönetim vergi gelirlerinden pay
3. Bağış ve yardımlar
4. Diğer gelirler
Türkiye’de Belediyelerin öz gelirleri;
 İlan ve Reklam Vergisi
 Eğlence Vergisi
 Akaryakıt Tüketim Vergisi
 Haberleşme Vergisi
30
(LAR s:23)
34
 Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi
 Yangın Sigortası Vergisi
 Çevre Temizlik Vergisi
 İşgal Harcı
 Kaynak Suları Harcı
 Tellallık Harcı
 Hayvan Kesimi, Muayene ve Denetleme Harcı
 Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı
 Bina İnşaat Harcı
 Kayıt ve Suret Harcı
 İmar ile İlgili Harçlar
 İşyeri Açma İzni Harcı
 Sağlık Belgesi Harcı
 Esnaf Muaflığı Belgesi Harcı
 Harcamalara Katılma Payları
 Ücrete Tabi İşler
 Müze Giriş Ücretleri ile Madenlerden Belediyelere Pay
 1319 Sayılı Emlak Vergisi Kanununa Göre Emlak Vergileri
Olarak sıralanabilmektedir.
Anayasası’nın 73. Maddesine göre, vergiler ve harçlar yalnızca Kanunla konulabilmekte ve
düzenlenebilmektedir. Yerel yönetimler yalnızca yasal sınırlar dahilinde oranları belirleme
yetkisine sahiptir ve vergi tahsilinden sorumlu tutulabilmektedirler. Bakanlar Kurulu, Kanunla
konulan sınırlar çerçevesinde oranları ve muafiyetleri belirleyebilmektedir. Anayasa’nın 127.
Maddesine göre, “Mahallî idarelerin belirli kamu hizmetlerinin görülmesi amacı ile, kendi
aralarında Bakanlar Kurulunun izni ile birlik kurmaları, görevleri, yetkileri, maliye ve kolluk işleri
ve merkezî idare ile karşılıklı bağ ve ilgileri kanunla düzenlenir. Bu idarelere, görevleri ile orantılı
gelir kaynakları sağlanır.”
“Yerel yönetim gelir sistemi, yerelde sağlanan hizmetlerin kapsamından etkilenir. Genellikle,
ihtiyaç esaslı hizmetler olan insan hizmetleri (örneğin sosyal ve sağlık hizmetleri, halk eğitimi),
merkezi bütçe mekanizmalarından daha eşit kaynak almalıdır. Diğer Avrupa ülkeleriyle
karşılaştırıldığında, Türkiye’deki yerel yönetimlerin sorumlulukları daha azdır: Yönetimin
ötesinde çoğunlukla, altyapı hizmetleri ve yerel ortak hizmetlere yoğunlaşmaktadırlar. Bu son
iki sektörde, kamu harcamalarının çoğunluğu yerel seviyede yapılmaktadır: Çevre hizmetlerine
ilişkin harcamaların %94’ü ve konut ve yerel ortak hizmetlerin %74’ü.
35
Yerel giderlerin üçte ikisi Belediyeler tarafından yönetilmektedir ancak bağlı kuruluşlar da
önemli bir paya (%17) sahiptir. İş geliştirme, idare, yol yapımı ve afet yönetimi gibi özel
hizmetlerde Belediyelerin – Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin – ve İl Özel İdarelerinin
sorumluluklarında örtüşmeler vardır.31
İl Özel İdareleri ve Belediyelere genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamı üzerinden pay verilir.
Pay, genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamından, vergi iadeleri düşüldükten sonra kalan net
tutar üzerinden hesaplanır.
Genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamının yüzde 1,50’si Büyükşehir dışındaki Belediyelere,
yüzde 4,50’si Büyükşehirlerdeki İlçe Belediyelerine ve yüzde 0,5’i İl Özel İdarelerine ayrılır.(1) Bu
fıkralar, 12.11.2012 tarihli ve 6360 sayılı Kanunun yayım tarihi olan 06.12.2012 tarihinden sonraki
ilk mahalli idareler genel seçiminde yürürlüğe girmektedir.32,33
06.06.2002 tarihli ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (I) sayılı listede yer alan
mallardan tahsil edilen özel tüketim vergisi hariç olmak üzere, Büyükşehir Belediye sınırları içinde
yapılan genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamının yüzde 6’sı ile genel bütçe vergi gelirleri
tahsilâtı toplamı üzerinden Büyükşehirlerdeki İlçe Belediyelerine ayrılan payların yüzde 30’u
Büyükşehir Belediye payı olarak ayrılır.34.
“Belediyelerin gelirleri konusunda bir diğer uygulama Belediye şirketleridir. Belediyelerin
yerel hizmetlerin yürütülmesi amacıyla iktisadi teşebbüsler kurabilme yetkisinin hukuki
dayanakları, ilk önce 1580 sayılı Belediye Kanunu ile düzenlenmiş olup, söz konusu
Kanunun 19. maddesiyle, “belediyelerin zorunlu görev ve hizmetleri yerine getirdikten
sonra, belde sakinlerinin ortak ve medeni ihtiyaçlarını karşılayacak her türlü girişimde
bulunabilmelerine” imkan tanınmıştır. 1984 yılında yürürlüğe giren 3030 sayılı Büyükşehir
Belediyelerinin Yönetimi Hakkında KHK’nin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanunun 8.
maddesinde, “Büyükşehir ve İlçe Belediyeleri, görevli oldukları konularda, 1580 sayılı
Belediye Kanunu ve diğer ilgili mevzuat hükümleri ile Belediyelere tanınan hak, yetki,
imtiyaz ve muafiyetlere sahiptir” denilmek suretiyle, Büyükşehir ve İlçe Belediyelerine de
ortak ve medeni ihtiyaçları karşılayacak her türlü girişimde bulunma yetkisi tanınmıştır…
1580 ve 3030 sayılı Yasaların yürürlükten kaldırılmasının ardından Belediyelerin bu tür
girişimlerde bulunma yetkileri 5393 sayılı Belediye Kanunu ve 5216 sayılı Büyükşehir
Belediyesi Kanunu ile tekrar ihdas edilmiştir. 5393 sayılı Belediye Kanununun 70. maddesi
ile Belediyelere kendi görev ve yetkisi alanında şirket kurabilme imkanı tanınmış, 71.
31
Türkiye ve Seçilen Bazı AB Ülkelerinde Belediye Gelir ve Giderleri: Karşılaştırmalı Değerlendirme ve Öneriler, 13
Temmuz 2011, Türkiye’de Yerel Yönetim Reformu Uygulamasının Devamına Destek Projesi, LAR II. Aşama,
32
Bendin mahalli idareler genel seçimine kadar yürürlükteki hali “Genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamının;
yüzde 2,85’i büyükşehir dışındaki belediyelere, yüzde 2,50’si büyükşehir ilçe belediyelerine ve yüzde 1,15’i il özel
idarelerine ayrılır.
33
5779 Sayılı Kanun
34
5779 sayılı Kanun; Değişik: 12/11/2012-6360/25 md.
36
madde ile de, Belediyelere özel gelir ve gideri bulunan hizmetlerini, Bakanlar Kurulu
izniyle, bütçe içinde işletme kurarak gerçekleştirme imkanı sağlanmıştır.
5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nun 26. maddesine göre; “Büyükşehir Belediyesi
kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre
sermaye şirketleri kurabilir. Genel Sekreter ile Belediye ve bağlı kuruluşlarında yöneticilik
sıfatını haiz personel bu şirketlerin yönetim ve denetim kurullarında görev alabilirler.
Büyükşehir Belediyesi, kendine ait büfe, otopark ve çay bahçelerini işletebilir; ya da bu
yerlerin Belediye veya bağlı kuruluşlarının %50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile
bu şirketlerin %50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu
hükümlerine tabi olmaksızın Belediye Meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini
devredebilir. 5216 sayılı Yasa ile Büyükşehir Belediyelerine sermaye şirketi kurma yetkisi
yanında, yönetici personelin bu şirketlerin yönetim ve denetim kurullarında yer alması
imkanı da verilmiştir. Bunun yanında, ihale mevzuatına bağlı kalınmaksızın, Büyükşehir
Belediyelerine ait büfe, otopark, çay bahçesi gibi gelir getirici faaliyetlerin şirketlere
devredilmesi imkanı getirilmiştir.”35
Bugün için Büyükşehir Belediyeleri şirketler aracılığı ile temizlik, park ve bahçeler, peyzaj, bilgi
işlem, akaryakıt, turizm, mühendislik, müşavirlik, toplu konut, unlu mamüller, kaynak suları,
ulaşım, altyapı, taşıt, yedek parça, doğalgaz, katı atık, kömür, beton elemanları, hayvan borsası,
otopark, kültür, sanat, spor, organizasyon işlerinin alım, satım, ihracat, ithalat, tesis kurma,
işletme ve benzeri faaliyetlerde bulunmaktadırlar. Bir başka deyişle, bu şirketleri, neredeyse tüm
ticari faaliyetlerin içinde görmek mümkündür. Diğer yandan, 5216 sayılı Kanun’un 26. maddesi ile
Büyükşehir Belediyelerine, Belediyeye ait büfe, otopark ve çay bahçelerini doğrudan işletebilme
ya da sahibi oldukları şirketlere ihale mevzuatına tabi olmadan, Belediye Meclisince belirlenecek
süre ve bedelle işletmelerinin devredilebilmesi imkânı tanınmıştır.
1.2 Büyükşehir Belediyelerinin Örgüt Yapısı
Bu bölümde öncelikle son mevzuat değişikliği ile bazı İllerin Büyükşehir Belediyesi yapılması
konusu incelenecek ve Büyükşehir Belediyesine dönüşen Van Belediyesi için yeni bir kurumsal
yapılanma önerisi geliştirilmeye çalışılacaktır. Bu inceleme daha önce yürürlükte olan Büyükşehir
ve halen yürürlükte olan Belediye Kanunları ile karşılaştırmalı bir içerikte gerçekleştirilecektir.
Ardından daha önce 3030 ve 5216 sayılı Kanun kapsamında Büyükşehir örgütlenmesini
tamamlamış bazı Belediyelerin kurumsal yapılanmaları incelerek karşılaştırılacaktır. Bu
karşılaştırma sırasında 5393 sayılı Belediye Kanununa da gerekli konularda atıfta bulunarak
yapılacaktır. Böylece bu bölümde ulaşılan sonuçlar, ikinci bölümde 5393 sayılı Kanuna göre
yapılanmış Van Belediyesinin, Van Büyükşehir Belediyesi olarak örgütlenmesi önerilerine de ışık
tutacaktır.
35
Mustafa Meşe Sayıştay Uzman Denetçisi Belediye şirketleri üzerine bir değerlendirme;
http://www.sayder.org.tr/e-dergi-belediye-sirketleri-uzerine-bir-degerlendirme-12-23.pdf
37
1.2.1 Kanunların Öngördüğü Kurumsal Yapı
Daha önce belirtildiği gibi, Belediye Yasasına göre Belediyeler mahalli müşterek ihtiyaçları
karşılamak üzere hizmet sunmakla yükümlüdür. Büyükşehirlerde ise hizmetin dengeli ve hizmet
ihtiyaçlarına göre dağıtımı esastır. Yasal hüküm, “Büyükşehir Belediyesi hizmetleri, malî ve teknik
imkânları çerçevesinde, nüfus ve hizmet alanlarını dikkate alarak, bu hizmetlerden yararlanacak
Büyükşehir kapsamındaki diğer Belediyeler arasında dengeli olarak yürütmek zorundadır”
şeklinde ifade bulmaktadır. Bir diğer düzenleme “İlçe veya İlk Kademe Belediyelerine ait
görevlerden bir veya birkaçı, bedeli kendileri tarafından karşılanmak ve istekte bulunmak
kaydıyla, Büyükşehir Belediye Meclisinin kararına dayanarak, ortaklaşa veya bizzat Büyükşehir
Belediyesi tarafından yapılabilir” hükmü ile ifade bulan, “gerektiğinde” İlçe Belediyesi yerine
Büyükşehir Belediyesinin hizmeti daha yerelde ve doğrudan sunmasıdır. Bu düzenleme, maliyet
İlçe Belediyesine ait olduğuna göre, İlçe Belediyelerinin teknik gücünün, eleman ve ekipman
donanımının Büyükşehirden zayıf olması olasılığına bağlıdır. Bir anlamda hizmetin bu gerekçe ile
yapılamaması riski ortadan kaldırılmak istenmektedir. Ayrıca, siyasi yakınlıkların bir dayanışma
olarak ortaya çıkması bir diğer gerekçe olarak görülebilir.
Kanuna göre; “Büyükşehir belediyesi ile ilçe belediyeleri veya ilçe belediyelerinin kendi aralarında
hizmetlerin yürütülmesiyle ilgili ihtilaf çıkması durumunda, büyükşehir belediye meclisi
yönlendirici ve düzenleyici kararlar almaya yetkilidir". Bu hükümde yer alan yönlendirici
ifadesinden çok “düzenleyici” ifadesi önemli görülmektedir.
Tablo 4: Belediye ve Büyükşehir Belediye Teşkilatı ve Hizmet Dağılım Esasları
5393
3030
5216-6360
Nüfusu 5.000 ve üzerinde olan yerleşim
birimlerinde Belediye kurulabilir. İl ve
İlçe merkezlerinde Belediye kurulması
zorunludur
Belediye sınırları içindeki ve bu sınırlara
en fazla 10.000 metre uzaklıktaki
yerleşim birimlerinin son nüfus
Büyük şehirlerde büyük şehrin adı ile bir
sayımına göre toplam nüfusu
"Büyükşehir Belediyesi", Büyükşehir
750.000'den fazla olan İl Belediyeleri,
dahilindeki ilçelerde ilçelerin adım
fizikî yerleşim durumları ve ekonomik
taşıyan "İlçe Belediyeleri" kurulur
gelişmişlik düzeyleri de dikkate alınarak,
Kanunla Büyükşehir Belediyesine
dönüştürülebilir
Yeni iskân nedeniyle oluşturulan ve
nüfusu 5.000 ve üzerinde olan herhangi
bir yerleşim yerinde, İçişleri
Bakanlığının önerisi üzerine müşterek
kararnameyle Belediye kurulabilir
Merkez İlçeler bu Kanunun uygulanması
bakımından ayrı bir İlçe sayılarak ve bu
İlçenin Büyükşehir Belediyesi içinde
kalan kısmında merkez İlçe Belediyesi
adı ile bir Belediye kurulur
Kuruluş
38
Bir veya birden fazla köyün, köy ihtiyar
meclisinin kararı veya seçmenlerinin en
az yarısından bir fazlasının mahallin en
büyük mülkî idare amirine yazılı
başvurusu ya da Valinin kendiliğinden
buna gerek görmesi durumunda,
Valinin bildirimi üzerine, mahallî seçim
kurulları, onbeş gün içinde köyde veya
köy kısımlarında kayıtlı seçmenlerin
oylarını alır ve sonucu bir tutanakla
Valiliğe bildirir. İşlem dosyası Valinin
görüşüyle birlikte İçişleri Bakanlığına
gönderilir. Danıştayın görüşü alınarak
müşterek kararname ile o yerde
Belediye kurulur
Belediye mahalli müşterek ihtiyaçlar
kapsamında hizmet sunar
Hizmetin
Dağıtım
Esası
Büyükşehir Belediyesinin sınırları
çevresinde ve aynı İl sınırları içinde
bulunan Belediye ve köylerin,
Büyükşehir Belediyesine katılması
konusunda Belediye Kanunu hükümleri
uygulanır. Bu durumda katılma kararı,
ilgili İlçe veya İlk Kademe Belediye
Meclisinin talebi üzerine, Büyükşehir
Belediye Meclisi tarafından alınır
Büyükşehir Belediyeleri….. hizmetleri;
mali ve teknik imkanları ile nüfus ve
hizmet alanını dikkate alarak, bu
hizmetlerden istifade edecek İlçe
Belediyeleri arasında dengeli olarak
yürütmek zorundadır.
İlçe Belediyelerine ait görevlerden bir
veya bir kaçı mali külfeti kendilerince
karşılanması ve talepte bulunmaları
kaydıyla Büyükşehir Belediye Meclisinin
kararına dayanarak ortaklaşa veya
bizzat Büyükşehir Belediyesince
yapılabilir
İlçe Belediyelerinin kendi aralarında
veya Büyükşehir Belediyesi ile
aralarında ihtilaf çıkması veya İlçe
Belediyeleri arasında farklı uygulamalar
bulunması halinde, bu ihtilaf ve farklı
uygulamaları ortadan kaldırmak
amacıyla, Büyükşehir Belediye Meclisi
yönlendirici ve düzenleyici karar ve
tedbirleri almaya yetkilidir. (Yönetmelik
hükmü)36
Büyükşehir Belediyesi hizmetleri, malî
ve teknik imkânları çerçevesinde, nüfus
ve hizmet alanlarını dikkate alarak, bu
hizmetlerden yararlanacak Büyükşehir
kapsamındaki diğer Belediyeler
arasında dengeli olarak yürütmek
zorundadır.
İlçe veya İlk Kademe Belediyelerine ait
görevlerden bir veya birkaçı, bedeli
kendileri tarafından karşılanmak ve
istekte bulunmak kaydıyla, Büyükşehir
Belediye Meclisinin kararına dayanarak,
ortaklaşa veya bizzat Büyükşehir
Belediyesi tarafından yapılabilir.
Büyükşehir kapsamındaki Belediyeler
arasında hizmetlerin yerine getirilmesi
bakımından uyum ve koordinasyon,
Büyükşehir Belediyesi tarafından
sağlanır. Büyükşehir Belediyesi ile İlçe
Belediyeleri veya İlçe Belediyelerinin
kendi aralarında hizmetlerin
yürütülmesiyle ilgili ihtilaf çıkması
durumunda, Büyükşehir Belediye
Meclisi yönlendirici ve düzenleyici
kararlar almaya yetkilidir
3030 sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliğinde yer alan bazı hükümler, özellikle Belediyeler arası
hizmet dağılım esasları konusundaki hükümler, aynen yer almasa da, 5276-6360 sayılı Kanun
hükmü olarak madde içeriklerinde dikkati çekmektedir. Bu çerçevede 3030 sayılı Kanunun
Uygulama Yönetmeliğinin temel ilkeler başlıklı 5. Maddesinde yer alan ve bu çalışma kapsamında
önemsenen şu hükümlere ver vermekte yarar bulunmaktadır.
36
3030 sayılı Kanun çerçeve Kanun içeriğinde kaleme alınmıştır. Kanunun Uygulama Yönetmeliği İçişleri
Bakanlığı’nca hazırlanmış ve Büyük Şehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında 3030 Sayılı Kanunun
Uygulanması İle İlgili Yönetmelik adıyla 12 Aralık 1984 tarih ve 18603 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
Bu yönetmelikte yer alan bazı hükümler 5216-6360 sayılı Kanunlarda, Kanun hükümlerine dönüşmüştür.
39
“Büyükşehrin bütününe hitap eden;
a) Yatırım plân ve program hizmetleriyle imar, ulaşım ve toplu taşıma, su
kanalizasyon, her nevi gaz ve merkezi ısıtma gibi Büyükşehir hizmetlerinin ve bu
hizmetlerle ilgili mal ve ekipmanların bölünmemesi,
b) Çevre sağlığı ve korunması ile sağlık ve esenlik hizmetlerinin üst düzeyde ele
alınarak yürütülmesi,
Büyükşehir Belediyeleri ile İlçe Belediyeleri arasında, her türlü tesis ile mal ve hizmet
ilişkisinde; genel olarak hizmete tahsis kriterinin göz önünde tutulması,
Büyükşehir bütünlüğü içinde, İlçe Belediyeleri arasında, görev ve yetki ayırımı ile hizmet
dağılımında, mal ve ekipman tahsisinde;
a) Teknik ve mali imkanlar ile bütçe ve mal varlıkları
b) Nüfus ve hizmet alanları ile hizmetlerin özellikleri
c) Mevsimine göre ve ilçeden ilçeye değişebilen ihtiyaç ve gelişme durumları
d) Sosyo-ekonomik ve kültürel yapıları
dikkate alınmak suretiyle amaca uygun etkili ve verimli bir denge sağlanması,
Kanunla Büyükşehir Belediyelerine tanınan ve genelde Büyükşehir Belediye Başkanınca
kullanılması öngörülen koordinasyon ve denetim hak ve yetkisinin müeyyidesi ile birlikte
kullanılması,
Esastır ve temel ilkedir.”
Her ne kadar yürürlükteki yasal düzenlemelerde yukarıda değinilen esaslara ve ilkelere bütüncül
bir yer verilmemekte, farklı maddelerde dağınık bir biçimde ve bazı konulara özgü açıklamalar
bulunsa da, İl bütünündeki örgütlenme, bu ilke ve esasları daha önemli kılmaktadır. Bu esas ve
ilkeler çerçevesinde Büyükşehir Belediyelerinin karar organlarını ele almak gerekecektir.
1.2.2.1 Belediye Meclisi
Belediye Meclisi, Belediyenin en önemli karar organıdır. Belediye Meclisleri gerek 5393 ve 3030,
gerekse 5216-6360 sayılı Kanunlarda Belediyenin karar organı olarak belirlenmektedir. Belediye
Meclisleri yapacağı çalışmaları kolaylaştırabilmek amacıyla ihtisas komisyonları kurabilmektedir.
Yürürlükteki durumda Büyükşehirlerde;
 İmar ve Bayındırlık
 Çevre ve Sağlık
 Plân ve Bütçe
 Eğitim, Kültür
 Gençlik ve Spor
 Ulaşım
komisyonlarının kurulması zorunludur.
40
Komisyonlar, Belediye Meclislerinin performansını olumlu etkilemek için kurulmaktadır. Belli bir
uzmanlık alanında etkinlik göstermektedirler. Dolayısıyla, uzman kişive kurumlarla etkileşim
içerisinde çalışmaları gereklidir. Bu çerçevede İhtisas Komisyonlarının uzman kişi ya da kurumlarla
yapacağı çalışmalar, STK bağlantıları önemli konular arasındadır.
Tablo 5: Belediye Meclisinin Yapısı
5393
3030
5216-6360
Belediye Meclisi
Büyükşehir Belediye Meclisi
Belediye Meclisi, Belediyenin karar organıdır ve
ilgili Kanunda gösterilen esas ve usûllere göre
seçilmiş üyelerden oluşur
Büyükşehir Belediye Meclisi, 3030 sayılı
Kanunun 10'uncu maddesi hükümleri ile
dayanağı olan 18/1/1984 tarihli ve 2972
sayılı Kanunun 6 ve 24 üncü maddelerinde
belirtilen esaslara göre teşekkül eder ve
görev süresi 5 yıldır. Çalışma esasları
Yönetmelikle belirlenir.
Büyükşehir Belediye Meclisi, Büyükşehir
Belediyesinin karar organıdır ve ilgili Kanunda
gösterilen esas ve usullere göre seçilen üyelerden
oluşur.
Büyükşehir içindeki diğer Belediyelerin
Başkanları, Büyükşehir Belediye Meclisinin
doğal üyesidir
Büyükşehir Belediye Başkanı Büyükşehir Belediye
Meclisinin Başkanı olup, Büyükşehir içindeki diğer
Belediyelerin Başkanları, Büyükşehir Belediye
Meclisinin doğal üyesidir
Büyükşehir Belediye Meclisi, üyeleri arasından
seçilecek en az beş, en çok dokuz kişiden oluşan
ihtisas komisyonları kurabilir.
Belediye Meclisi, üyeleri arasından en az üç en
fazla beş kişiden oluşan ihtisas komisyonları
kurabilir. Komisyonların bir yılı geçmemek üzere
ne kadar süre için kurulacağı aynı Meclis
kararında belirtilir.
İhtisas Komisyonlarının görev alanına giren işler
bu komisyonlarda görüşüldükten sonra Belediye
Meclisinde karara bağlanır.
Mahalle muhtarları ve İldeki kamu
kuruluşlarının amirleri ile İldeki kamu kurumu
niteliğindeki meslek kuruluşları, üniversiteler,
sendikalar ve gündemdeki konularla ilgili sivil
toplum örgütlerinin temsilcileri, oy hakkı
olmaksızın kendi görev ve faaliyet alanlarına
giren konuların görüşüldüğü ihtisas komisyonu
toplantılarına katılabilir ve görüş bildirebilir.
Komisyon, çalışmalarında uzman kişilerden
yararlanılabilir
İhtisas Komisyonları, her siyasî parti grubunun ve
bağımsız üyelerin büyükşehir belediye meclisindeki
üye sayısının meclis üye tam sayısına oranlanması
suretiyle oluşur.
İhtisas komisyonları, her siyasî parti
grubunun ve bağımsız üyelerin meclisteki
üye sayısının meclis üye tam sayısına
oranlanması suretiyle oluşturulur.
İl ve İlçe Belediyeleri ile nüfusu 10.000'in
üzerindeki Belediyelerde

plân ve bütçe

imar
komisyonlarının kurulması zorunludur

İmar ve Bayındırlık

Çevre ve Sağlık

Plân ve Bütçe

Eğitim, Kültür,

Gençlik ve Spor

Ulaşım
komisyonunun kurulması zorunludur.
Komisyon çalışmalarında uzman kişilerden
yararlanılabilir.
Gündemdeki konularla ilgili olmak üzere; kurum
temsilcileri, kamu kurumu niteliğindeki meslek
kuruluşları, üniversitelerin ilgili bölümlerinin,
sendikalar (oda üst kuruluşu bulunan yerlerde üst
kuruluşun, sendika konfederasyonunun bulunduğu
yerde konfederasyonun) ve uzmanlaşmış sivil
toplum örgütlerinin temsilcileri ile davet edilen
uzman kişiler, oy hakkı olmaksızın ihtisas komisyonu
toplantılarına katılabilir ve görüş bildirebilir.
İhtisas komisyonlarının görev alanına giren işler bu
komisyonlarda görüşüldükten sonra Büyükşehir
Belediye Meclisinde karara bağlanır
41
Denetim Komisyonu
İl ve İlçe Belediyeleri ile nüfusu 10.000'in
üzerindeki Belediyelerde, Belediye Meclisi, her
ocak ayı toplantısında Belediyenin bir önceki yıl
gelir ve giderleri ile bunlara ilişkin hesap kayıt ve
işlemlerinin denetimi için kendi üyeleri
arasından gizli oyla ve üye sayısı üçten az beşten
çok olmamak üzere bir denetim komisyonu
oluşturur. Komisyon, her siyasî parti grubunun
ve bağımsız üyelerin meclisteki üye sayısının
meclis üye tam sayısına oranlanması suretiyle
oluşur
Gerek Belediye Kanununda Gerekse 3030 sayılı Kanunda Belediye Meclislerine ait görevler tek
tek sayılmış, karara konu eylemler özel olarak belirlenmişken, 5216-6360 sayılı Kanun, Belediye
Meclisinin görev ve karar konularını ayırmamaktadır.
Tablo 6: Belediye Meclislerinin Görevleri
5393
3030
5216-6360
Stratejik plân ile yatırım ve çalışma
programlarını, Belediye faaliyetlerinin ve
personelinin performans ölçütlerini görüşmek
ve kabul etmek
İlçe Belediyelerince yürütülen Belediye
hizmetlerinde Büyükşehir bütünlüğü içinde
birlik, beraberlik ve koordinasyon sağlayıcı
kararlar almak, Büyükşehir Belediyesi ile İlçe
Belediyeleri arasında veya İlçe Belediyeleri
arasındaki ihtilâfları çözümleme konusunda
yönlendirici ve düzenleyici karar ve tedbirleri
almak
Büyükşehir plân, program ve bütçesini görüşüp
karara bağlamak,
Bütçe ve kesin hesabı kabul etmek, bütçede
kurumsal kodlama yapılan birimler ile
fonksiyonel sınıflandırmanın birinci düzeyleri
arasında aktarma yapmak
İlçe Belediye Meclislerince kabul edilen altyapı
plân ve programları ile bütçelerini tetkik ederek
aynen veya tâdilen kabul etmek,
Büyükşehir ve İlçe Belediyeleri bütçelerinin
bölümleri orasında aktarma yapmak, ek bütçe ve
bütçelerdeki değişiklikleri kararlaştırmak ve
kesin hesapları inceleyerek kabul etmek,
Büyükşehir Belediye bütçesi ile İlçe
Belediyelerinden gelen bütçeleri, Büyükşehir
Belediye Meclisince yatırım ve hizmetler
arasında bütünlük sağlayacak biçimde aynen
veya değiştirilerek kabul etmek
Büyükşehir ve İlçe Belediyeleri bütçelerinin
bölümleri orasında aktarma yapmak, ek bütçe ve
bütçelerdeki değişiklikleri kararlaştırmak ve
kesin hesapları inceleyerek kabul etmek
Belediyenin imar plânlarını görüşmek ve
onaylamak, İl Belediyelerinde İl Çevre Düzeni
Plânını kabul etmek
Ankara ve Boğaziçi hariç, Büyükşehir Nazım İmar
Plânı ve eklerini yapmak, yaptırmak
Büyükşehir kapsamındaki İlçe ve İlk Kademe
Belediye Meclisleri tarafından alınan imara
ilişkin kararlar, kararın gelişinden itibaren üç
ay içinde Büyükşehir Belediye Meclisi
tarafından Nazım İmar Plânına uygunluğu
yönünden incelenerek aynen veya
değiştirilerek kabul edildikten sonra
Büyükşehir Belediye Başkanına gönderilir.
Üç ay içinde Büyükşehir Belediye Meclisinde
42
görüşülmeyen kararlar onaylanmış sayılır
Borçlanmaya karar vermek
Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına,
tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya
tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde
ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin
kaldırılmasına; üç yıldan fazla kiralanmasına
ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar
üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermek
Kanunlarda vergi, resim, harç ve katılma payı
konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı
hizmetler için uygulanacak ücret tarifesini
belirlemek
Belediye tarafından yapılacak olan ve diğer
Kanunlarda harç ve harcamalara katılma konusu
olduğu belirtilmeyen hizmetler karşılığında,
alınması gerekli ücretlere ilişkin tarifeleri tespit
etmek
Şartlı bağışları kabul etmek
Vergi, resim ve harçlar dışında kalan ve miktarı
beşbin YTL'den fazla dava konusu olan Belediye
uyuşmazlıklarını sulh ile tasfiyeye, kabul ve
feragate karar vermek
Bütçe içi işletme ile 6762 sayılı Türk Ticaret
Kanununa tâbi ortaklıklar kurulmasına veya
bu ortaklıklardan ayrılmaya, sermaye artışına
ve gayrimenkul yatırım ortaklığı kurulmasına
karar vermek
Belediye adına imtiyaz verilmesine ve
Belediye yatırımlarının yap-işlet veya yapişlet-devret modeli ile yapılmasına;
Belediyeye ait şirket, işletme ve iştiraklerin
özelleştirilmesine karar vermek
Meclis Başkanlık Divanını ve Encümen üyeleri
ile İhtisas Komisyonları üyelerini seçmek
Norm kadro çerçevesinde Belediyenin ve bağlı
kuruluşlarının kadrolarının ihdas, iptal ve
değiştirilmesine karar vermek
Belediye personel kadrolarına ilişkin olarak,
ihdas, iptal ve değişiklik kararları almak, tetkik ve
tasdik makamlarına arz etmek
Belediye tarafından çıkarılacak yönetmelikleri
kabul etmek
Büyükşehir Belediyeleri

Meydan, cadde, sokak, park, tesis ve
benzerlerine ad vermek; mahalle kurulması,
kaldırılması, birleştirilmesi, adlarıyla
sınırlarının tespiti ve değiştirilmesine karar
vermek; beldeyi tanıtıcı amblem, flama ve
benzerlerini kabul etmek

Meydan, cadde, sokak ve parklara isim vermek
ve bu yerlere konacak anıt, heykel, büst ve diğer
benzeri sanat eserlerini tespit etmek,

Yolcu ve yük terminalleri, kapalı ve açık
otoparklar yapmak, yaptırmak, işletmek,
işlettirmek veya ruhsat vermek
Mezarlık alanlarını tespit etmek,
mezarlıklar tesis etmek, işletmek,
işlettirmek, defin ile ilgili hizmetleri
yürütmek
Her çeşit toptancı hallerini ve
mezbahaları yapmak, yaptırmak, işletmek
veya işlettirmek, imar plânında gösterilen
yerlerde yapılacak olan özel hal ve
mezbahaları ruhsatlandırmak ve
denetlemek
43


Temizlik hizmetleri
Adres ve numaralandırmaya
ilişkin görevlerini Belediye Meclisi kararı ile İlçe
Belediyelerine devredebilir, birlikte
yapabilirler.
Diğer mahallî idarelerle birlik kurulmasına,
kurulmuş birliklere katılmaya veya ayrılmaya
karar vermek
Büyükşehir İlçe Belediyeleri ile ve diğer mahallî
idarelerle birlik kurulmasına karar vermek
Yurt içindeki ve İçişleri Bakanlığının izniyle
yurt dışındaki Belediyeler ve mahallî idare
birlikleriyle karşılıklı iş birliği yapılmasına;
kardeş kent ilişkileri kurulmasına; ekonomik
ve sosyal ilişkileri geliştirmek amacıyla kültür,
sanat ve spor gibi alanlarda faaliyet ve
projeler gerçekleştirilmesine; bu çerçevede
arsa, bina ve benzeri tesisleri yapma,
yaptırma, kiralama veya tahsis etmeye karar
vermek
Yurtdışı Belediyeleri ile karşılıklı işbirliği ve
kardeş şehir ilişkisi kurmak
Fahrî hemşehrilik payesi ve beratı vermek
Büyükşehir belediyesine büyük çapta hizmeti
geçenlere fahri hemşehrilik payesi vermek
Belediye Başkanıyla Encümen arasındaki
anlaşmazlıkları karara bağlamak.
Mücavir alanlara Belediye hizmetlerinin
götürülmesine karar vermek
İmar plânlarına uygun şekilde hazırlanmış
Belediye imar programlarını görüşerek kabul
etmek
Büyükşehrin özellik taşıyan günlerini belirlemek
Yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün
başarı gösteren veya derece alan sporculara,
teknik yönetici, antrenör ve öğrencilere
Belediye Meclis kararıyla ödül vermek
Kanunlarla Belediyelere verilmiş görev ve
yetkilerle sınırlı olmak şartıyla
Başkan ve üyeler tarafından yapılacak teklifleri
incelemek ve karara bağlamak
Belediye Kanunu ve çeşitli Kanunlarla Belediye
Meclislerine verilen ve Belediye idaresine verilip
de nitelikleri bakımından Belediye Meclisince
görüşülmesi gereken işleri görüşüp karara
bağlamak
Yukarıdaki tabloda 5216-6360 sayılı Kanunla ilgili bir eksiklik var gibi görünse de bu durum
yasaların sistematiğine dairdir. Ancak hatırlatmakta fayda bulunan konu, yasanın uygulama
yönetmeliğinin olmaması ve Kanunda da bu hususta hüküm bulunmaması uygulamada bazı
sorunlara yol açılma riski doğurmaktadır. Yasada yer alan hükme göre,
44
“Büyükşehir ilçe ve ilk kademe belediye meclisleri ile bunların çalışma usul ve esaslarına
ilişkin diğer hususlarda Belediye Kanunu hükümleri uygulanır.” Ayrıca “İhtisas
komisyonlarının görev alanına giren işler bu komisyonlarda görüşüldükten sonra
büyükşehir belediye meclisinde karara bağlanır.”
Bu iki hüküm bir arada ele alındığında 3030 Sayılı Kanuna göre bir farklı görevlendirme olmadığı
değerlendirmesi yapılabilmektedir.
1.2.2.2 Belediye Encümeni
Belediye Encümenleri de Belediyelerin karar organıdır. Belediye Meclisinden farklı olarak
seçilmişlerin yanı sıra atanmış üyelerin de yer aldığı bir karar organı olma özelliği taşımaktadır.
3030 ve 5216-6360 sayılı Yasaların yazım tarzında farklılık olmakla birlikte atanmış üye sayısı
değişmemekte ve 6 kişi ile sınırlı kalmaktadır. Ancak 3030 sayılı yasada olmayan, Belediye
Kanununda bulunan düzenlemeye benzer biçimde 3 den 5’e yükseltilmiş bir Meclis temsiliyeti
bulunmaktadır. Ancak bu temsiliyet Yasayla değil, Belediye Başkanınca belirlenmektedir. Diğer
taraftan, yasada İlçe Belediye Encümenleri konusunda açıklama bulunmamaktadır. Bu kapsamda
İlçe Belediye Encümenlerinin 5393 sayılı Belediye Kanunundaki kıstaslara göre oluşacağı
varsayılabilir.
Tablo 7: Belediye Encümeninin Yapısı
5393
3030
5216-6360
Belediye Encümeni
Büyükşehir Belediye Encümeni
Büyükşehir Belediye Başkanı veya tevkil edeceği
şahsın başkanlığında, Genel Sekreter, Büyükşehir
Belediyesinin imar, fen, hukuk, hesap ve yazı
işleri ve personel işlerini yürüten birim
başkanlarından oluşur
Büyükşehir Belediye Başkanının
başkanlığında, Belediye Meclisinin kendi
üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği
beş üye ile biri genel sekreter, biri malî
hizmetler birim amiri olmak üzere belediye
başkanının her yıl birim amirleri arasından
seçeceği beş üyeden oluşur
Belediye Başkanının başkanlığında;
a) İl Belediyelerinde ve nüfusu 100.000'in
üzerindeki Belediyelerde, Belediye
Meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından
bir yıl için gizli oyla seçeceği üç üye, malî
hizmetler birim amiri ve Belediye
Başkanının birim amirleri arasından bir yıl
için seçeceği iki üye olmak üzere yedi
kişiden,
b) Diğer belediyelerde, belediye
meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından
bir yıl için gizli oyla seçeceği iki üye, malî
hizmetler birim amiri ve Belediye
Başkanının birim amirleri arasından bir yıl
için seçeceği bir üye olmak üzere beş
kişiden, oluşur
45
Tablo 8: Belediye Encümenlerinin Görevleri
5393
Belediye Encümeni
3030
5216-6360
Büyükşehir Belediye
Encümeni
Encümeni
Stratejik plân ve yıllık çalışma programı ile bütçe ve kesin hesabı inceleyip
Belediye Meclisine görüş bildirmek
Yıllık çalışma programına alınan işlerle ilgili kamulaştırma kararlarını almak ve
uygulamak
Öngörülmeyen giderler ödeneğinin harcama yerlerini belirlemek.
Bütçede fonksiyonel sınıflandırmanın ikinci düzeyleri arasında aktarma yapmak
Kanunlarda öngörülen cezaları vermek
Vergi, resim ve harçlar dışında kalan dava konusu olan Belediye
uyuşmazlıklarının anlaşma ile tasfiyesine karar vermek
Taşınmaz mal satımına, trampasına ve tahsisine ilişkin meclis kararlarını
uygulamak; süresi üç yılı geçmemek üzere kiralanmasına karar vermek
Büyük Şehir Belediye
Encümenleri, 1580 (bugün
için 5393) sayılı Belediye
Kanunu ile diğer mevzuatın
Belediye Encümenlerine
verdiği görevleri yapmak ve
yetkileri kullanmakla
beraber, 3030 sayılı
Kanunun ve Uygulama
Yönetmeliğin verdiği
görevleri yerine getirir ve
yetkileri kullanır
Özel bir görevlendirme
bulunmamaktadır. 3030 sayılı
Kanunla benzer bir hükme
tabi olduğu
değerlendirilmektedir.37
Umuma açık yerlerin açılış ve kapanış saatlerini belirlemek
Diğer Kanunlarda Belediye Encümenine verilen görevleri yerine getirmek
1.2.2.3 Belediye Başkanı
Tablo 9: Belediye Başkanının Görevleri
5393
3030
5216-6360
Belediye Başkanı
Büyükşehir Belediye Başkanı
Büyük Şehir Belediye Başkanı
Belediye Başkanı, Belediye idaresinin başı ve
Belediye tüzel kişiliğinin temsilcisidir.
Belediye Başkanı, ilgili Kanunda gösterilen
esas ve usûllere göre seçilir
Büyükşehir Belediye Başkanı, Belediye
Başkanına verilen kanuni görevler yanında
İlçe Belediyeleri arasında hizmetlerin
yürütülmesinde birlik ve beraberliği
sağlamakla da görevli ve yetkilidir
Büyükşehir Belediye Başkanı, Belediye Başkanına
verilen kanuni görevler yanında İlçe Belediyeleri
arasında hizmetlerin yürütülmesinde birlik ve
beraberliği sağlamakla da görevli ve yetkilidir
Büyükşehir Belediyesinde Başkan Yardımcısı
bulunmaz
Büyükşehir Belediyesinde Başkan Yardımcısı
bulunmaz
Belediye Başkanının Görevleri
37
Özel bir görev şöyle tanımlanmaktadır. “Sözleşmeli ve işçi statüsünde çalışanlar hariç Belediye memurlarına, başarı
durumlarına göre toplam memur sayısının %10'unu ve Devlet memurlarına uygulanan aylık katsayının (30.000)
gösterge rakamı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere hastalık ve yıllık izinleri dahil olmak üzere,
çalıştıkları sürelerle orantılı olarak encümen kararıyla yılda en fazla iki kez ikramiye ödenebilir.”
46
Belediye teşkilatının en üst amiri olarak Belediye
teşkilâtını sevk ve idare etmek, beldenin ve
belediyenin hak ve menfaatlerini korumak.
Belediye teşkilâtının en üst amiri olarak
belediye teşkilâtını sevk ve idare etmek,
Belediyenin hak ve menfaatlerini korumak
Büyükşehir Belediyesinin ve bağlı kuruluşları
ile işletmelerinin etkin, düzenli ve süratli bir
şekilde yönetilmesini sağlamak
Belediyeyi stratejik plâna uygun olarak
yönetmek, Belediye idaresinin kurumsal
stratejilerini oluşturmak, bu stratejilere
uygun olarak bütçeyi, Belediye
faaliyetlerinin ve personelinin performans
ölçütlerini hazırlamak ve uygulamak,
izlemek ve değerlendirmek, bunlarla ilgili
raporları meclise sunmak
Belediyeyi stratejik plâna uygun olarak yönetmek,
Belediye idaresinin kurumsal stratejilerini
oluşturmak, bu stratejilere uygun olarak bütçeyi
Büyükşehir Belediye Meclisince onaylanan hazırlamak ve uygulamak, Belediye faaliyetlerinin
Nazım İmar Planlarını uygulamak.
ve personelinin performans ölçütlerini
belirlemek, izlemek ve değerlendirmek, bunlarla
Büyükşehir Belediyesi ve bağlı kuruluşları ile
ilgili raporları meclise sunmak.
işletmelerinin bütçe tasarılarını, bütçe
üzerindeki değişiklik tekliflerini ve bütçe
Büyükşehir Belediyesinin ve bağlı kuruluşları ile
kesin hesap cetvellerini hazırlayarak ilgili
işletmelerinin etkin ve verimli yönetilmesini
organlara göndermek
sağlamak, Büyükşehir Belediyesi ve bağlı
kuruluşları ile işletmelerinin bütçe tasarılarını,
bütçe üzerindeki değişiklik önerilerini ve bütçe
kesin hesap cetvellerini hazırlamak
Büyükşehir Belediyesine verilen görev ve
hizmetlerin etkin ve verimli bir şekilde
uygulanabilmesi için gerekli önlemleri almak
Büyükşehir tüzelkişiliğini temsil etmek,
Belediyeyi Devlet dairelerinde ve
törenlerde, davacı veya davalı olarak da
yargı yerlerinde temsil etmek veya vekil
tayin etmek
Meclise ve Encümene başkanlık etmek
Dava değeri 500.000 TL.'dan az olan
davaların sulhen ortadan kaldırılmasına
karar vermek,
Dairelerde, idari ve adli yargı mercilerinde
davacı veya davalı sıfatıyla Büyükşehir
Belediyesini temsil etmek veya başkasına
vekalet yetkisi vermek
Mahkemelerde davacı veya davalı sıfatıyla ve
resmî mercilerde Büyükşehir Belediyesini temsil
etmek, Belediye ve bağlı kuruluş avukatlarına
veya özel avukatlara temsil ettirmek
Büyükşehir Belediye Meclisi ve Encümeninin
kararlarını uygulamak
Büyükşehir Belediye Meclisi ve Encümenine
başkanlık etmek, bu organların kararlarını
uygulamak
Belediyenin taşınır ve taşınmaz mallarını
idare etmek
Büyükşehir Belediyesinin gelir, alacak, hak
ve menfaatlerini izlemek ve tahsil ettirmek
Büyükşehir Belediyesinin hak ve menfaatlerini
izlemek, alacak ve gelirlerinin tahsilini sağlamak
Belediyenin gelir ve alacaklarını takip ve
tahsil etmek
İta amiri sıfatıyla verilen emirlerini imza
etmek veya bu konuda yetki vermek
Meclis ve Encümen kararlarını uygulamak
Yetkili organların kararını almak şartıyla
sözleşme yapmak.
Şartsız bağışları kabul etmek
Bu Kanunda öngörülen hallerde yetkili
organların kararını da almak şartıyla
Büyükşehir Belediyesi adına sözleşmeler
yapmak, bağış kabul etmek, bağlayıcı her
türlü hukukî akit ve tasarruflarda bulunmak
Yetkili organların kararını almak şartıyla,
Büyükşehir Belediyesi adına sözleşme yapmak,
karşılıksız bağışları kabul etmek ve gerekli
tasarruflarda bulunmak
Bütçeyi uygulamak, bütçede meclis ve
encümenin yetkisi dışındaki aktarmalara
onay vermek
Belediye personelini atamak
Belediye personelini atamak,
Belediye ve bağlı kuruluşları ile işletmelerini
denetlemek
Belde halkının huzur, esenlik, sağlık ve
mutluluğu için gereken önlemleri almak
Bütçede yoksul ve muhtaçlar için ayrılan
Bütçede yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneği
47
ödeneği kullanmak
kullanmak,
Engellilere yönelik hizmetleri yürütmek ve
engelliler merkezini oluşturmak
Engellilerle ilgili faaliyetlere destek olmak üzere
engelli merkezleri oluşturmak.
Temsil ve ağırlama giderleri için ayrılan
ödeneği kullanmak
Kanunlarla Belediyeye verilen ve Belediye
Meclisi veya Belediye Encümeni kararını
gerektirmeyen görevleri yapmak ve yetkileri
kullanmak
Diğer kanunların Belediye Başkanlarına
verdiği görev ve yetkilerden, Büyükşehir
Belediyesi görevlerine ilişkin bulunan
hizmetleri yerine getirmek ve yetkileri
kullanmak
Diğer kanunların Belediye Başkanlarına verdiği
görev ve yetkilerden Büyükşehir Belediyesi
görevlerine ilişkin olan hizmetleri yerine getirmek
ve yetkileri kullanmak
Gerektiğinde bizzat nikâh kıymak
Gerektiğinde bizzat nikâh kıymak
Gerektiğinde görev ve yetkilerinden bir veya
birkaçını İlçe Belediye Başkanlarına
devretmek
İlçe Belediyelerince yapılan hizmetlerin
etkinliğini sağlayın tedbirleri almak ve bu
amaçla gerektiğinde mahallinde
denetlemelerde bulunmak
Belediye ve bağlı kuruluşlarını denetlemek
1.2.2.4 Genel Sekreterlik
Tablo 10: Belediye Genel Sekreterinin Görevleri
Genel Sekreter
Genel Sekreter
Yardımcısı
3030
5216-6360
Büyükşehir Belediyesinde hizmetlerin Başkan adına, onun
direktifi ve sorumluluğu altında yürütülmesini sağlamak
üzere bir Genel Sekreter ve en çok dört Genel Sekreter
Yardımcısı bulunur
Büyükşehir Belediyesinde hizmetlerin Başkan adına,
onun direktifi ve sorumluluğu altında yürütülmesini
sağlamak üzere bir Genel Sekreter ve en çok dört Genel
Sekreter Yardımcısı bulunur
Genel Sekreter Büyükşehir Belediye Başkanının teklifi
üzerine İçişleri Bakanının onayı ile atanır
Genel Sekreter Büyükşehir Belediye Başkanının teklifi
üzerine İçişleri Bakanının onayı ile atanır
Genel Sekreter Yardımcıları Büyükşehir Belediye Başkanınca
atanır
Genel Sekreter Yardımcıları Büyükşehir Belediye
Başkanınca atanır
48
1.2.2.5 Danışmanlık
Belediye ve Büyükşehir Belediye Yasalarında bir danışmanlık mekanizması olmakla birlikte içerik
farkı önemlidir. 3030 sayılı Kanunda öngörülen ve Danışma Kurulu olarak tanımlanan yapı
önemsenmektedir.
Tablo 11: Belediye ve Büyükşehir Belediyelerinde Danışmanlık
5393
3030
Belediye ve bağlı kuruluşlarında, norm
Büyükşehir Belediyelerinin hizmet alanlarına
kadroya uygun olarak çevre, sağlık,
giren konularda Büyükşehir Belediye
veterinerlik, teknik, hukuk, ekonomi, bilişim Başkanlığına istişari mahiyette görüş bildirmek
ve iletişim, plânlama, araştırma ve geliştirme, üzere Büyükşehir Belediyesi Danışma Kurulu
eğitim ve danışmanlık alanlarında avukat,
kurulabilir. Bu kurulun üye sayısı 10'u
mimar, mühendis, şehir ve bölge plâncısı,
geçemez.
çözümleyici ve programcı, tabip, uzman
Danışma Kurulları, kuruluş, görev ve çalışma
tabip, ebe, hemşire, veteriner, kimyager,
şekil ve şartları ile kurul üyelerine verilecek
teknisyen ve tekniker gibi uzman ve teknik
hakkı huzur miktarları, Büyükşehir Belediye
personel yıllık sözleşme ile çalıştırılabilir
Meclisince kabul edilecek bir yönetmelikle
düzenlenir
5216-6360
Nüfusu ikimilyonu aşan Büyükşehir
Belediyelerinde on, diğer Büyükşehir
Belediyelerinde beşi geçmemek üzere Başkan
Danışmanı görevlendirilebilir. Danışman olarak
görevlendirileceklerin en az dört yıllık yüksek
öğrenim kurumlarından mezun olması şarttır.
Danışman olarak görevlendirilme, memuriyete
geçiş, sözleşmeli veya işçi statüsünde çalışma
dahil, ilgililer açısından herhangi bir hak teşkil
etmez. Danışmanların görev süreleri sözleşme
süresi ile sınırlıdır. Ancak bu süre Belediye
Başkanının görev süresini aşamaz
1.2.3 Teşkilat
Belediyelerin teşkilat yapısı Kanunlarda farklı kıstaslarla belirlenmektedir.
Tablo 12: Belediyelerin Teşkilat Yapısı
Teşkilat
5393
3030
5216-6360
Büyükşehir Belediyeleri Genel Sekreterin
yönetiminde daire başkanlığı, müdürlük,
şeflik ve memurluklardan teşekkül eder
Büyükşehir Belediyesi teşkilâtı; norm kadro
esaslarına uygun olarak Genel Sekreterlik, Daire
Başkanlıkları ve Müdürlüklerden oluşur
Birimler, hizmet gereklerine göre,
Büyükşehir Belediye Meclisinin kararı ve
İçişleri Bakanlığının onayı ile kurulur
Birimlerin kurulması, kaldırılması veya
birleştirilmesi Büyükşehir Belediyesi Meclisinin
kararı ile olur
Belediye teşkilâtı, norm kadroya uygun olarak
yazı işleri, malî hizmetler, fen işleri ve zabıta
birimlerinden oluşur.
Beldenin nüfusu, fizikî ve coğrafî yapısı,
ekonomik, sosyal ve kültürel özellikleri ile
gelişme potansiyeli dikkate alınarak, norm
kadro ilke ve standartlarına uygun olarak
gerektiğinde sağlık, itfaiye, imar, insan
kaynakları, hukuk işleri ve ihtiyaca göre diğer
birimler oluşturulabilir. Bu birimlerin kurulması,
kaldırılması veya birleştirilmesi Belediye
Meclisinin kararıyla olur
Büyükşehir Belediyelerinde engellilerle ilgili
bilgilendirme, bilinçlendirme, yönlendirme,
danışmanlık, sosyal ve mesleki rehabilitasyon
hizmetleri vermek üzere engelli hizmet birimleri
49
oluşturulur. Bu birimler, faaliyetlerini
engellilere hizmet amacıyla kurulmuş vakıf,
dernek ve bunların üst kuruluşlarıyla işbirliği
hâlinde sürdürürler. Engelli hizmet birimlerinin
kuruluş, görev, yetki, sorumluluk ve işleyişine
ilişkin usûl ve esaslar Özürlüler İdaresi
Başkanlığının görüşü alınarak İçişleri
Bakanlığınca hazırlanacak yönetmelikle
belirlenir38.
Birlik Kurulması ve Birliklere Katılma
5393
3030
Tüzel kişiliği kaldırılan Belediyelerin bulunduğu
yerleşim birimlerinde, hizmetlerin aksamadan
yürütülmesi amacıyla, ilgili Belediye veya
Büyükşehir Belediyesi ve köye dönüşen yerlerde
İl Özel İdaresi veya Köylere Hizmet Götürme
Birlikleri tarafından içme suyu, kanalizasyon,
temizlik, çöp toplama, ulaşım, itfaiye ve diğer
hizmetlerin yürütülmesi için gerekli tedbirler
alınır ve ihtiyaç durumuna göre bu hizmetleri
yürütmek üzere hizmet birimleri kurulabilir.
Büyükşehir Belediye sınırları içinde açılacak
hizmet birimlerini yönetmek üzere, Büyükşehir
Belediye Meclis üyeleri veya diğer belediye
personeli arasından görevlendirme yapılabilir.
Mahalli hizmetlerin aksamadan yürütülmesi için
Vali veya Kaymakamlar ilgili kuruluşlar arasında
koordinasyonu sağlar ve gerekli tedbirleri alır
Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin belirli
kamu hizmetlerinin görülmesi amacı ile,
kendi aralarında veya diğer mahalli
idarelerle birlik kurmaları Bakanlar
Kurulunun iznine tabidir
5216-6360
5393 sayılı Kanuna eklenen hüküm dışında
düzenleme bulunmamaktadır
1.2.4 Kent Konseyi
Belediye yasasının belirlediği diğer bir yapılanma olan Kent Konseyleri Büyükşehir Belediyeleri
için ayrıca önem kazanmaktadır. Bu yapılanma, 5393 sayılı Belediye Kanununun 76. Maddesinde
hükme bağlanan Kent Konseyi yapılanmasıdır. Bu yapı, kent yaşamında,
“kent vizyonunun ve hemşehrilik bilincinin geliştirilmesi, kentin hak ve hukukunun
korunması, sürdürülebilir kalkınma, çevreye duyarlılık, sosyal yardımlaşma ve dayanışma,
saydamlık, hesap sorma ve hesap verme, katılım ve yerinden yönetim ilkelerini hayata
geçirmeye çalışan, belediyeler kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, sendikalar,
noterler, üniversiteler, ilgili sivil toplum örgütlerin, siyasî partiler, kamu kurum ve
kuruluşları ve mahalle muhtarları ile diğer ilgililerin katılımıyla oluşan”
kent konseyidir. Kent konseyi, Belediye faaliyetlerinin etkili ve verimli yürütülmesi konusunda
yardım ve destek sağlamakla yükümlüdür.
3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun 76ncı maddesine dayanılarak hazırlanan Kent
Konseyi Yönetmeliği39, Meclisleri ve çalışma guruplarını;
38
39
Yönetmelik 16.08.2006 tarh ve 26261sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
Kent Konseyi Yönetmeliği 08.10.2006 Tarih ve 26313 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
50
“Kadın ve gençlik meclisleri başta olmak üzere kent konseyinin görev alanlarında,
yönetişim anlayışına dayalı ve sürdürülebilir kalkınma içinde çeşitli toplum kesimlerinin
kent yönetimine katkıda bulunmalarını, kaliteli ve yaşanabilir bir kentin yönetiminde aktif
rol almalarını hedefleyen ve gönüllülük esasında oluşmuş ortak yapılar”
olarak tanımlamaktadır. Bu çerçevede “İl Özel İdaresi ve Belediye Hizmetlerine Gönüllü Katılım
Yönetmeliği” de aynı kapsamda ele alınmak durumundadır.
Tüm yasal düzenlemelerle ilgili olarak en temel ve önemli konular arasında Belediye ve Özel İdare
Hizmetlerine Gönüllü Katılımla ilgili yasa maddeleri ve bu konuya ilişkin yönetmelik de yer
almaktadır.40 Gönüllülük özellikle sosyal hizmet sunumunda erişimi ve hizmet kalitesini olumlu
etkileyen mekanizmalar arasındadır. Bu konu ile ilgili yasal düzenleme yapılmış olması
önemsenmelidir. Kent Konseyi yapılanmaları ve çalışmaları ile de bütünleşme olanağı bulunan bu
yapıların güçlendirilmesi, hizmetlerin yaygınlaşması, hizmet sunumunun ihtiyaçlara dayalı olarak
saptanması ve çeşitlenmesinde değerlendirilmesi gerekli konular arasında yerini almaktadır.
1.3 Bazı Büyükşehir Belediyelerindeki Kurumsal Yapı
1.3.1 Ankara Büyükşehir Belediyesi
Misyonunu “Ankara Büyükşehir Belediyesi olmanın bilinci ve sorumluluğunda; sosyal, kültürel,
ekonomik yönden şehirleşmenin, zihinsel, fiziksel, psikososyal açıdan yurttaşların yetkinleşmesine
katkı sağlayacak ve yaşam kalitesini yükseltecek tüm hizmetleri sunmak”, olarak belirleyen
Ankara Büyükşehir Belediyesi, Vizyonunu “Dünya belediyelerine hizmet anlayışı ve
sunumunda esin kaynağı olmak” olarak belirlemiştir. Ankara Büyükşehir Belediyesi 1984
tarihinden bu güne Büyükşehir Belediyesi olarak varlık sürdürmektedir.
40
İl Özel İdaresi ve Belediye Hizmetlerine Gönüllü Katılım Yönetmeliği, 09.10.2005 tarih ve 25961 sayılı Resmi
Gazetede yayımlanmıştır.
51
1.3.1.1 Görev Alanı
1984 yılında Büyükşehir Belediyesi olan Ankara, “Merkez
İlçeler Altındağ, Çankaya, Yenimahalle, Keçiören ve
Mamak olmak üzere 5 ilçe ile göreve başlamıştır. Daha
sonra Sincan ve Gölbaşı ile İlçe yapılan Etimesgut’un
katılımıyla Metropol İlçe sayısı 8’e yükselen Ankara,
Temmuz 2004’te yürürlüğe giren 5216 sayılı Yasa ile de sınırları 50 kilometre yarıçapına çıkınca,
Çubuk, Akyurt, Kalecik, Kazan, Ayaş, Pursaklar, Bala ve Elmadağ’ın katılımıyla Metropol İlçe
sayısını 16’ya çıkartmış, beldelerle birlikte görev ve yetki alanı 4 kat daha büyümüştür. 6360 sayılı
Yasa ile Büyükşehir Belediyesi’nin yetki alanı, İl sınırlarının tümünü kapsamıştır. Yeni yasa ile
birlikte Ankara Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisine, Ankara’nın diğer ilçeleri, Evren,
Şereflikoçhisar, Haymana, Güdül, Nallıhan, Beypazarı, Polatlı, Çamlıdere ve Kızılcahamam ilçeleri
de katılarak İlçe sayısı 25’e yükselirken, Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin sınırı41 3 kat artarak 2
milyon 600 bin hektara yükselmiştir. Yasayla, Ankara'daki bucaklar ve bucak teşkilatları da
kaldırılacağından 40 bucak teşkilatı ortadan kalkacak, yeni bağlanan İlçelerdeki köyler ise daha
önce bağlanan İlçelerdeki köyler gibi mahalle statüsüne kavuşacaktır.”
Ankara Büyükşehir Belediyesinin sınırlarına dair bu genişlemenin yaratacağı yeni duruma dair bir
değerlendirmede şu konulara değinilmektedir.

“Tasarı ile Ankara Büyükşehir Belediye sınırları Ankara İl Sınırları olacaktır. Halen yaklaşık
8600 km² olan Ankara Büyükşehir Belediyesi hizmet alanı 26 bin km²'ye yani üç katına
çıkacaktır.

Buna karşın hizmet verilen nüfus sadece 130.000 kişi artacaktır. Yani halihazırda hizmet
verilen nüfus %4 artacaktır.
41
http://ankara.bel.tr/haberler/bykehr-siniri-3-kat-byd/#.Uu0EUWyIpdg, Haberde yeni durumdaki alan mücavir alan
gibi değerlendirilmektedir. Bu ifade aktarılırkrn belediye sınırı olarak değiştirilmiştir.
52

Daha önce İl Özel İdareleri tarafından yerine getirilen 70'i aşkın hizmetin büyük bir kısmı
Büyükşehir Belediyelerine devredilecektir.

Artan nüfus, Ankara'nın gelirine en düşük katkıda bulunan, vergi gelirleri en düşük ve en
yoksul kesimlerinden gelmektedir.

Hizmet götürülmesi gereken ek nüfus, Ankara İli içerisinde en dağınık şekilde yayılmış ve
yoğunluğu düşük yerleşimlerden oluşmaktadır.

Genişleyen hizmet alanının büyük bir kısmını, yerleşim bölgesi olmayan tarım arazileri,
meralar, orman alanları ve ekolojik hassasiyeti bulunan bölgeler oluşturmaktadır.

Genişleyen bu alanda hizmet götürmek hali hazırdaki kentte yaşayan nüfusa hizmet
götürmekten çok daha zor ve pahalıdır. Hizmet maliyetleri artacaktır.

Buna karşın Belediye gelirlerinde, Belediye kurumsal ve personel yapısında iyileştirme
yaratacak yeterli düzenlemeler yapılmamıştır.”42
Ankara Büyükşehir Belediyesinin 3030 sayılı Yasa ile oluşan ve 5216 sayılı Yasa kapsamında
genişletilen alanlara göre oluşturduğu yönetsel yapı şöyledir.
42
Savaş Zafer Şahin Ankara "Bütün"leşebilecek mi http://sehrekustu.blogspot.com.tr/, 17.10.2012
53
1.3.1.2 Yönetim Şeması
Tablo 13: Ankara Büyükşehir Belediyesinin Yönetim Şeması
Ankara
Büyükşehir
Belediye
Başkanı
Genel Sekreter
Teftiş Kurulu
Başkanı
İç Denetim
Birimi
1. Hukuk
Müşaviri
Özel Kalem
Müdürü
Genel Sekreter
Yardımcısı
Genel
Sekreter
Yardımcısı
Genel Sekreter
Yardımcısı
Genel
Sekreter
Yardımcısı
Genel
Sekreter
Yardımcısı
Mali
Hizmetler
Dairesi
Destek
Hizmetleri
Dairesi
Bilgi İşlem
Dairesi
Basın Yayın ve
Halkla İlişkiler
Dairesi
Araştırma ve
Tanıtım
Dairesi
Fen İşleri
Dairesi
Yazı İşleri ve
Kararlar
Dairesi
Dış ilişkiler
Dairesi
Çevre
Koruma ve
Kontrol
Dairesi
Kent Estetiği
Dairesi
İnsan
Kaynakları ve
Eğitimi
Dairesi
Yapı Kontrol
Dairesi
Emlak ve İstimlak
Dairesi
İtfaiye
Dairesi
Kültür ve
Sosyal İşler
Dairesi
İşletme ve
İştirakler
Dairesi
İmar ve Şehircilik
Dairesi
Zabıta
Dairesi
Sosyal
Hizmetler
Dairesi
Sağlık İşleri
Dairesi
Kaynak: Ankara.bel.tr, erişim 01.02.2014
Bu şemada genel yapılanmaya aykırı olarak, Hukuk Müşavirliğinin doğrudan Başkana, Mali
Hizmetler, Yazı İşleri ve Kararlar Dairelerinin doğrudan Genel Sekretere bağlı kılınmasıdır.
Belediyelerin genel yapılanmalardan bir diğer farklı uygulama Dairelerin Şube Müdürlükleri ile
ilgilidir. Ankara Büyükşehir Belediyesinde oldukça karmaşık bir görev paylaşımı gözlenmektedir.
54
Diğer Büyükşehirlere kıyasla Ankara Büyükşehir Belediyesinin, Belediye Başkanına bağlı birimlere
bakıldığında daha merkezi bir yapılanmaya sahip olduğu söylenebilmektedir.
1.3.1.3 Görevler Temelinde Yönetsel Yapı
Ankara Büyükşehir Belediyesinde doğrudan Başkana bağlı birimlerin görev dağılımı şu şekilde
belirlenmektedir.
Tablo 14: Doğrudan Başkana Bağlı Birimlerin Görev Dağılımı
Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı
Kurum
Görev
Özel Kalem Müdürlüğü
 Birimlere genel hükümlerle verilen görev, yetki ve sorumluluk kapsamında başkana bağlı olarak
başkanın vereceği görevleri yapmak
Teftiş Kurulu Başkanlığı
 Belediye teşkilatına bağlı birimlerin; her türlü faaliyet ve işlemleri ile personele ait hususlarının,
ilgili kanun, yönetmelik, genelge ve emirlere uygun hareket etmelerini sağlamak
 Müfettiş, Müfettiş Yardımcısı ve diğer idari personelin değişen mevzuatlar gereği gerekli uyumu
sağlayabilmeleri açısından eğitim çalışmalarına önem vermek
Hukuk Müşavirliği
Dava İşleri Şb. Md
İcra ve Takip Şb. Md.
 Ankara Büyükşehir Belediyesi Kamu Tüzel Kişiliğinin Hukuki sorunlarına Yürürlükteki Yasalar,
Tüzükler ve Yönetmeliklere göre ve Büyükşehir Belediyesi Başkanı tarafından verilen yetki
sınırları içinde çözümler getirmek ve Büyükşehir Belediyesi Başkanı adına Adli ve İdari Yargıda
davalar açmak
 Açılan davalara karşı gerekli savunmakları yapmak
 Adli ve İdari Mercilerden, Hakemlerden, İcra Daireleri ile Noterlerden Büyükşehir Belediye
Başkanlığı ve Daire Başkanlıkları adına gelen tebligatları Büyükşehir Belediyesi adına alarak,
Hukuki gereklerini yerine getirmek
İç Denetim Birimi
 Nesnel risk analizlerine dayanarak Belediyemiz birimlerinin yönetim ve kontrol yapılarını
değerlendirmek
 Kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılması bakımından incelemeler yapmak ve
önerilerde bulunmak
 Harcama sonrasında yasal uygunluk denetimi yapmak
 Belediyemiz birimlerinin harcamalarının, malî işlemlere ilişkin karar ve tasarruflarının, amaç ve
politikalara, kalkınma planına, programlara, stratejik planlara ve performans programlarına
uygunluğunu denetlemek ve değerlendirmek
 Malî yönetim ve kontrol süreçlerinin sistem denetimini yapmak ve bu konularda önerilerde
bulunmak
 Denetim sonuçları çerçevesinde iyileştirmelere yönelik önerilerde bulunmak
 Denetim sırasında veya denetim sonuçlarına göre soruşturma açılmasını gerektirecek bir
duruma rastlandığında, Başkanlık Makamına bildirmek.
 Başkanlık Makamı tarafından gerekli görülen hallerde performans göstergelerini belirlemede
yardımcı olmak, belirlenen performans göstergelerinin uygulanabilirliğini denetlemek
Bazı Daire Başkanlıkları hizmetlerini doğrudan Genel Sekretere bağlı olarak yürütmektedir.
55
Tablo 15: Ankara Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreterine Doğrudan Bağlı Daireler
Ankara Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri
Kurum
Görev
Mali Hizmetler Dairesi Başkanlığı
 Büyükşehir Belediye Kanunu, Belediye Kanunu ve Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu (Madde 60),
Amme Alacaklarının Tahsili Usulü hakkındaki kanun, ilgili yönetmelik ve diğer mevzuat çerçevesinde
belirlenen tüm görevleri, Başkanlığa bağlı, Şube Müdürleri ve Şeflikler aracılığı ile yerine getirmek
 Bütçe Strateji Geliştirme ve
Araştırma Şb. Md.
 Gelir Şube Md.
 Yeterli sayı ve nitelikte personel istihdamı ile birimlerde çalışan personel arasında görev dağılımını
yaparak hizmetlerin etkili, süratli ve verimli bir şekilde sunulmasını sağlamak
 Gider Şb. Md.
 Belediyenin diğer kurumlar nezdindeki mali iş ve işlemlerini izlemek ve sonuçlandırılmasını sağlamak
 İdari İşler Şb. Md.
 Belediyenin mali yönetim ve kontrol sisteminin etkili bir şekilde çalışması için gerektiğinde harcama
yetkilileri ile koordinasyon içinde çalışarak, üst yöneticiyi bilgilendirmek ve önerilerde bulunmak
 İç ve dış denetim sırasında denetçilere verilecek bilgi ve belgeleri sağlamak
 Mali hizmetlerin şeffaf, açık, planlı, idarenin amaçlarına ve mevzuata uygun bir şekilde yürütülmesi için
gerekli önlemleri almak
Yazı İşleri
Başkanlığı
ve
Kararlar

Genel Arşiv Şb. Md.

Kararlar Şb. Md.
Meclis İşleri Şefliği
Yazman Şefliği
Encümen İşleri Şefliği

Yazı İşleri Şb. Md.
Dairesi
 Belediye Meclisinin aylık toplantılarında görüşülmek üzere, Belediye birimleri bağlı kuruluşlar veya ilçe ve
ilk kademe belediye başkanlıklarından gönderilen ve Başkan tarafından meclise havalesi yapılan teklif
yazılarının düzenlenerek meclis gündeminin oluşturulmasını sağlamak
 Meclis toplantı gündeminin yasal suresi içerisinde üyelere ulaştırılmasını sağlamak
 Meclisten komisyonlara gönderilen konuların komisyonlardaki seyrinin takip edilerek hazırlanan raporun
meclise sunulmasının sağlamak
 Komisyonlarda görüşülerek hazırlanan komisyon raporunun yazdırılması, çoğaltılması ve meclis üyelerine
zamanında dağıtılmasını sağlamak
 Mecliste sözlü olarak geçen görüşmelerin ses kayıt cihazlarıyla kayda alınmasını sağlamak
 Meclis kararlarının tutanaklara uygun olarak yazılıp, kontrol edilerek Meclis Başkanı ve meclis divan
katiplerine imzalatılmasını sağlamak
 Meclis kararlarının yasal suresi içerisinde Valiliğe gönderilmesi. Valilik onayı gereken kararların
onaylandıktan sonra birimine gönderilmesini sağlamak
 Belediye Meclisinin çalışmalarında Belediye Meclisi Çalışma Yönetmeliği başta olmak üzere, diğer
mevzuatın takip ve uygulanmasını sağlamak
 Meclis üyeleri tarafından Meclis Başkanlık Divanına sunulan yazılı önergelerin gereği yapılma sürecindeki
iş ve işlemleri takip etmek
 Meclis karar ve Komisyon defterlerinin düzenlenerek kayıt işlemlerinin yapılmasını sağlamak
 Meclis gündem dosyalarını hazırlamak
 Meclis üyelerinin huzur haklarının puantajını yapmak ve ilgili birime göndermek,
 Meclis üyelerinin özlük haklarını takip etmek
 Meclis toplantı salonunun temizlik, tertip ve düzeninin sağlanarak toplantı için elverişli halde
bulundurulması, meclis çalışmalarının ilgili mevzuatına uygun olarak düzenlenmesini sağlamak
 Meclis divanın çalışmalarına usul yönünden yardımcı olmak
 Belediye Meclisi toplantılarında 5393 Sayılı Belediye Kanununun 19.maddesine dayanılarak hazırlanan,
Belediye Meclisi Çalışma Yönetmeliğinin uygulanmasını sağlamak
 Meclisince kabul edilen karar, tutanak ve komisyon raporlarının imzalanmış birer asıl nüshalarının
dayanakları ile birlikte arşivlenmesi, bunların suretlerinin onaylanarak ilgili birimlere gönderilmesini
sağlamak
 Meclis kararlarının usulüne uygun olarak ilan edilmesini sağlamak
 Mümkün olduğunca görevleriyle ilgili toplantılara (meclis,encümen,disiplin kurulu vs)katılarak
çalışmaların sağlıklı bir şekilde yürütmesini sağlamak
56
Genel sekreter yardımcılarına bağlı Daire başkanlıkları bünyesindeki Şube Müdürlükleri ise şu
şekilde belirlenmektedir.
Tablo 16: Daire Başkanlıkları Görev Dağılımı 1
Genel Sekreter Yardımcısı 1
Destek Hizmetleri Dairesi
Başkanlığı
 Daire Başkanlığına bağlı
birimlerin talepleri
doğrultusunda ihtiyaç duyulan
mal ve hizmet alımlarını
kanunlar ve yönetmeliklere
uygun olarak etkin, hızlı,
güvenilir ve ekonomik şekilde
temin ederek ilgili birimlere
ulaştırmak
 Araç ve iş makinelerini hizmete
hazır hale getirmek, çevre ve
toplum sağlığına uygun
işyerlerinin ruhsatlandırılmasını
gerçekleştirmek
Dış ilişkiler Dairesi

Uluslararası kurum ve kuruluşlar, kültür,
sanat, eğitim, sağlık, tanıtım ve turizm
kurumları ve alanlarında kariyer sahibi
olan bilim, kültür ve fikir adamları ile
ilişki kurmak, işbirliğini tesis etmek

Kentsel, ulusal ve uluslararası
etkinliklere katılmak

Müştereken veya münferiden bu tür
etkinlikler düzenlemek

Kültür, sanat, eğitim ve turizm amaçlı
mekan ve mahallerin kazandırılmasında
koordinasyon sağlamak

Ankara ile dünya kentleri arasında
kardeş kent ilişkisi kurulmasına, mevcut
ilişkilerin geliştirilmesine öncülük etmek

Uluslararası kuruluş, kardeş kentler veya
işbirliği antlaşması yapılmış kentler ve
diğer dünya kentlerinden gelen
konukları ağırlamak ve yetkili kişiler ile
görüşmelerini sağlamak

Belediye
personelinin
yurt
dışı
seyahatlerini organize etmek ve yurtdışı
görevlendirmelerle ilgili resmi işlemleri
tamamlamak
 Belediyenin Ana Hizmet
Binasını 24 saat hizmete hazır
durumda bulundurmak
Emlak ve İstimlak Dairesi
 Yasalar çerçevesinde
Daire Başkanlığınca
oluşturulan yatırım
programı ve bütçeyi
en etkin ve verimli
biçimde kullanarak
hedef kitlenin fiziki
yaşamsal alanlarındaki
standartını
yükselterek modern
ve çağdaş yaşanılabilir
seviyeye ulaştırmak
İmar ve Şehircilik Dairesi
 Ankara kentinin planlı ve
yaşanabilir bir başkent olarak
gelişmesini sağlamak, yaşam
kalitesini yükseltmek
 kentsel hizmetlerin bir
yerleşim ve gelişim planı
dahilinde koordineli olarak
sürdürülmesini sağlamak
 Yasalarla verilen yetki ve
görevler çerçevesinde
Türkiye Cumhuriyetinin
Başkenti Ankara’yı öncü ,
örnek, çağdaş ve yaşanabilir
kentsel yaşam çevreleri
sunan bir kent haline
getirmek
İdari işler Şb. Md.
Avrupa Birliği Şb. Md.
İdari Mali İşler ve Arşiv
Şb. Md.
Harita Şube Md.
Kira İşleri Şb. Md
Dış İlişkiler Şb. Md.
Kamulaştırma Şb. Md.
İdari İşler ve Arşiv Şb. Md.
Makine Bakım Onarım Şb. Md.
Kentsel Dönüşüm Şb. Md.
Koruma, Uygulama ve Denetim
Md. KUDEM
Ruhsat ve Denetim Şb. Md.
Taşınmazlar Şb. Md.
Metropoliten Nazım İmar
Planlama Şb. Md.
Satın Alma Şb. Md.
Yeni Yerleşimler Şube
Md.
Yapı Denetim ve Ruhsat Şb. Md.
Destek Hizmetleri ve Malzeme
Temin Şb. Md.
Enerji Şb. Md.
57
Yukarıdaki tabloya bakıldığında bazı Daire Başkanlıklarının ve İdari İşler Müdürlüklerinin kendi
içlerinde yapılandırıldığı dikkat çekmektedir. Yeni Yerleşimler ve Kentsel Dönüşüm Şube
Müdürlüğünün Emlak ve İstimlak Dairesi altında örgütlenmesi İmar ve Şehircilik Dairesinden
ayrıştırılması ayrıca değerlendirilmelidir.
Tablo 17: Daire Başkanlıları Görev Dağılımı 2
Bilgi İşlem Dairesi
 Başkanlığın amaç ve hedeflerini
etkin ve verimli biçimde
gerçekleştirmek
 Belediyenin bilişim hizmetleri
ihtiyacına sorusuz cevap
vererek, sürekliliği olan
yazılımsal ve donanımsal
çözümler üretmek
 Bu amaçla yeni bilişim
teknolojilerini Belediyeye
kazandırmak
 Etkin koordinasyon ile sağlıklı
verimli bir şekilde bilgi
teknolojilerinin kullanımını
belediye birimlerine sunmak
Çevre Koruma ve
Kontrol Dairesi
İtfaiye Dairesi
Zabıta Dairesi
 Görsel açıdan temiz bir
Ankara oluşumunda ana
cadde ve bulunan tabelaların
görsel kirlilik oluşturmayacak
şekilde dizayn edilerek
yeniden düzenlenmesi için
gerekli yönetmelik ve meclis
kararlarının çıkartılarak bütün
işyerlerinin bilgisayar
ortamlarından denetlenerek
takip edilmesi
Başkanlıkça oluşturulan
yatırım programı ve bütçeyi
en etkin ve verimli biçimde
kullanarak hedef kitlenin
yaşamsal alanlardaki, yeşil
alan, peyzaj gereksinimlerini
en yüksek düzeyde
karşılamak
 Çağdaş yaşanılabilir bir çevre
sunmak
 Meydana gelen her türlü
İtfai olaya zamanında ve
doğru bir şekilde müdahale
etmek
 Doğalgaz giden bölgelerin
tespitlerinin yapılarak hava
kirliliğini önlemek amacıyla
gerekli kontrollerin bilgisayar
ortamında yapılarak acilen
doğalgaza geçilmesi
 Can ve mal kaybını en
asgari düzeyde tutarak,
afet ve yangınlar
konusunda toplumsal bilgi
ve bilinç düzeyini artırmak
 Konutlarda doğalgaz
kullanımını yaygınlaştırma ve
kaçak kömür kontrollerini
yaygınlaştırma
Bulvar üzerinde seyyar
satıcıların faaliyetlerini
engellemek, kimlik bilgilerinin
tespiti yapılarak haksız kazanç
elde edenleri ve vergi
vermeyenleri engellemek,
defolu ve ayıplı olan her türlü
malların satışını önlemek.
Avrupa Başkenti
standartlarına ulaşmak ve
tertemiz, gürültüsüz olarak
halkın huzuru, güvenliği ve
esenliğinin sağlanılması
yolunda Avrupai bir başkente
yaraşır şekilde çalışmak
Kent Bilgi Bankası Şb. Md.
Atık Şb Md.
İdari ve Mali İşler Şb. Md.
Zabıta Şb. Md. 1
Sistem ve Donanım Şb. Md.
Bitkisel Üretim Şb. Md.
Önlem Şb. Md.
Zabıta Şb. Md. 2
Yazılım ve Yönetim Şb. Md.
Yapım Onarım Şb. Md.
Arama Kurtarma ve Eğitim Şb.
Md.
Zabıta Şb. Md. 3
Yeşil Alanlar Şb. Md.
Müdahale Şb. Md.
Zabıta Şb. Md. 4
ZabıtZabıta Şb. Md. 5
58
Basın Yayın ve Halkla
İlişkiler Dairesi
çağımızda kitle
komünikasyon araçları ile
Halkla ilişkiler, yayın,
tanıtım ve Bilgi
hizmetlerini çağdaş
gelişmeler doğrultusunda
düzenleyip, kamuoyu
oluşturmak ve
kullanıcılarının bilgi
gereksinimlerini karşılamak
 Vatandaşa
olmazları
olabilirlikleri
sunmak
taleplerinde
değil
ün planda
 Vatandaş memnuniyetini
sağlamak için
sonuçlanmayan şikayet
kalmayacak şekilde alt
yapıyı kurarak koordineli
bir şekilde çalışarak,
şikayetleri çözüme
kavuşturmak ve vatandaşı
sonuçtan bilgilendirmek
Kent Estetiği Dairesi
Kültür ve Sosyal İşler Dairesi
 Öğretim, araştırma ve toplum
hizmetleri etkinliklerini evrensel
standartlarda yürüterek, kent
insanının eğitsel, sosyal, kültürel,
sanatsal ve ekonomik gelişimi için
bilgiye ulaşmasına, üretmesine,
bilgiyi uygulamasına, yaymasına
yönelik hizmetler vermek
 Sağlık, temizlik ve
zerafetin öngördüğü alt
yapı çalışmalarını
yürüterek kenti
güzelleştirmek
 Ankara’yı bir dünya
başkentine layık görsel
güzelliğe kavuşturacak
çalışmalar yapmak
Sosyal Hizmetler Dairesi
 Kentlilere birlikte yaşama ve planlı
çalışma alışkanlığı kazandırmak
 Kentlilerde dostluk, dayanışma ve
güven duygularını pekiştirmek
 Kent yoksullarını ekonomik, sosyal
ve psikolojik yönden desteklemek
 Sosyal dayanışmayı artırmayı
amaçlayan çağdaş ve kalıcı
hizmetleri yerine getirmek
 Çocuklara ve gençlere yönelik
koruyucu, önleyici, tedavi edici
önlemler almak
 Kent bütününde gerçekleştirilen
kültürel ve sosyal etkinliklerle
kentlilik bilinci ve kültürünü
oluşturmak
 Engelli ve yaşlıların hayatlarını
kolaylaştırmak, yaşam
standartlarını yükseltmek
 Aile ve kadını ekonomik, sosyal ve
kültürel alanlarda etkin hale
getirmek ve eğitim düzeyini
yükseltmek amacıyla yapılacak her
türlü çalışmaya destek vermek
 Bu konularda stratejiler geliştirmek,
plan ve programları oluşturmak ve
temel politikaların belirlenmesine
katkıda bulunmak
 Eğitime destek projeleriyle eğitimin
kalitesine katkıda bulunmak
 Kentlilerin boş zamanlarını verimli
bir şekilde değerlendirmelerini
sağlamak
 Yerel demokrasiyi güçlendirmek;
kent suçlarını ve kuşak çatışmasını
azaltmaktır
Basın Yayın Şb. Md.
İnceleme Denetim ve Kontrol
Şb. Md.
Kadın ve Aile Şb. Md.
Engelliler ve Rehabilitasyon Şb. Md.
Halkla İlişkiler Şb. Md.
Kent Bakım Onarım Şb. Md.
Kültür Etkinlikleri Şb. Md.
Gençlik ve Çocuk Şb. Md.
Kamuoyu Araştırmaları ve
Tanıtım Şb. Md.
Kent Estetiği ve Ar-Ge Şb. Md.
Meslek Edindirme Şb. Md.
Psikolojik Danışmanlık ve Destek
eğitimleri Şb. Md.
Kent Temizlik İşleri Ş. Md.
Üretim Satış Şb. Md.
Sosyal ve İdari İşler Şb. Md.
Turizm Şb. Md.
Sosyal Yardımlar Planlama ve
Koordinasyon Şb. Md.
Merkezi İş Alan (MİA) Kentsel
Dönüşüm Gelişim Projesi
Koordinasyonu
Yaşlı Hizmetleri ve Şefkat Evleri Şb. Md.
Ulus Tarihi Kent Merkezi Yenileme
Alanı Projesi Koordinasyonu
59
Yukarıda listelenen Daireler bünyesinde sürdürülen hizmetlere bakıldığında Ankara Büyükşehir
Belediyesinin sosyal hizmetler alanında gerek yapısal anlamda gerekse hizmetin yayıldığı fiziksel
alan açısından çok geniş kapsamlı bir yapılanmayı gerçekleştirdiğini söylemek yanlış olmayacaktır.
Bu çerçevede oluşturulan merkezler dikkat çekmektedir.
 Aile Yaşam Merkezleri
Bu merkezlerle ilgili hedef şöyle açıklanmaktadır.
“Aile bireylerini oluşturan çocukların, gençlerin, hanımların, yetişkinlerin, engelli ve
yaşlıların birlikte zaman geçirebilecekleri ve sosyal, kültürel, eğitime yönelik ve sportif tüm
faaliyetlerin sunulduğu Aile Yaşam Merkezlerin ilki 2005 yılında Ankaralıların hizmetine
açılmıştır…. Aile Yaşam Merkezleri, çocuklara, gençlere, hanımlara, yetişkinlere, engelli ve
yaşlılara hizmet verdiğinden hizmet alanları ayrı ayrı bölümler halinde oluşturulmuş; Anne
ve babalar sosyal, spor kültürel etkinlikte iken çocuklarını kreş veya çocuk kulübü
hizmetlerinden yararlanmakta, eğer çocuk 14-24 yaş arasındaysa gençlik merkezi
hizmetlerinden yararlanmakta, ailede engelli birey varsa engelli lokalinden yararlanmakta,
yaşlı birey varsa yaşlılar lokalinden yararlanmak suretiyle, aile bireyleri aynı anda boş
zamanlarını değerlendirebilmekte, oyun salonlarında gönüllerince eğlenebilmekte, spor
aktivitelerinden yararlanabilmekte ve çeşitli alanlarda açılan eğitim amaçlı kurslara veya
seminer programlarına katılabilmektedirler.”
Verilen Hizmetler; Sosyal ve Kültürel Faaliyetler, Eğitim Destek Hizmetleri, Sağlık Hizmetleri, Spor
Hizmetleri, Psiko-Sosyal Destek Hizmetleri, Rehberlik ve Danışmanlık Hizmetleri olarak
sıralanmaktadır.
 Yaşlı Hizmetleri ve Şefkat Evleri
Ankara Büyükşehir Belediyesi Yaşlılara Hizmet Merkezi, ev ortamında yaşlıyı desteklemek ve
yaşlının toplumdan soyutlanmadan yaşamına devam etmesini sağlamak amacıyla 5 Eylül 1994
tarihinde hizmete açılmıştır. Amaç, “üyelerin günlük yaşamlarını kolaylaştırırken yalnız
olmadıklarını onlara hissettirmek ve ilgi, sevgi ve şefkatle yaşlıların onurlu bir yaşam sürmelerini
sağlamak” olarak açıklanmaktadır. Üye olan yaşlıların eşleri de merkezlere üye olarak
hizmetlerden yararlanabilmektedir.
 Hanım Lokalleri
“Ankara da yaşayan ev hanımı, çalışan ve öğrenci olarak yaşayan hanımların boş zamanlarını
sosyal faaliyetler ile geçirebilecekleri, ev hanımları ile çalışan hanımlar arasında sosyal iletişim ve
komşuluk kültürünün geliştirilmesi, şehirle ilgili ortak paylaşım alanlarının artırılması, hanımların
spor yapmalarının sağlanması, yaşadıkları problemlere karşı bilgilendirilmesi ve problemlerinin
çözmelerine yardımcı olunması, yeni davranış biçimleri edinmelerinin sağlanması, paneller ve
seminerler düzenlenerek iş ve ev ortamından uzaklaşıp ev hanımı ise evinin dışında da sosyal bir
hayata katılmalarının sağlanması” lokallerin amacı olarak belirlenmektedir.
60
Lokallerde Verilen Hizmetler; Sosyal ve Kültürel Faaliyetler, Eğitim Destek Hizmetleri, Sağlık
Hizmetleri, Spor Hizmetleri, Psiko-Sosyal Destek Hizmetleri ve Rehberlik ve Danışmanlık
Hizmetleri olarak sıralanmaktadır.
 Engelli Merkezleri
Engelliler, Ankara Büyükşehir Belediyesinin en fazla sayıda hizmet merkezinin bulunduğu alan
olarak göze çarpmaktadır. Engelli Merkezlerinin amaç ve temel görevleri şöyle belirlenmektedir.
“Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini
çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük
gereksinimlerini karşılamada güçlükleri olan ve korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve
destek hizmetlerine ihtiyaç duyan engelli vatandaşlara yönelik her türlü sosyal yardım ve
hizmetlerin yanında, kültürel ve eğitime yönelik ve sportif amaçlı faaliyetler temel görevler
arasındadır.”
Bu merkezler şöyle sıralanabilmektedir:
Engelli Hizmetleri Danışma Merkezi
Hizmet ve Rehabilitasyon Merkezi
Engelliler Ticaret Merkezi
Büyük Şehir Belediyesi Görme Engelliler Eğitim ve Teknoloji Merkezi
Engelliler Lokali
Tesislerde;
“Ankara İli Belediye sınırları içerisinde ikamet eden ve tam teşekküllü bir hastaneden
Engelli Sağlık Kurulu Raporu ile %40 ve üzeri vücut fonksiyon kaybı olduğunu belgeleyen,
görme, işitme-konuşma, ortopedik ve zihinsel engelliler ile ruhsal veya süreğen rahatsızlığı
olan bütün engellilere hizmet verilmektedir.”
Bu hizmetler; sosyal hizmetler, psikolojik destek hizmetleri, sağlık hizmetleri, sosyal ve kültürel
etkinlikler, acil yardım hizmetleri, temizlik ve bakım hizmetleri, her türlü ev içi tamiratı, ekonomik
destek hizmetleri, engelliler indirim kartı, engelliler serbest kartı, rehberlik, refakat ve
danışmanlık hizmetleri olarak sıralanmaktadır.
 Çocuk Hizmetleri
Ankara Büyükşehir Belediyesi çocuklara yönelik bakım evi ve klüp hizmetleri başta olmak üzere
bir çok alanda hizmet sunmaktadır. Belediyenin bu alandaki hizmet yapılanması çocuk klüpleri,
çocuk meclisi, çocuk bakım evleri, sokakta çalışan çocuklar merkezi, bilim merkezi, yaz kampı
olarak sıralanabilmektedir.
 KENT KONSEYİ bünyesindeki Meclisler
Kadın Meclisi
Gençlik Meclisi
61
 BELMEK, BELTEK
Belediyenin özellikle genç ve kadınlara yönelik meslek ve beceri edindirme hizmetleri BELMEK
ve BELTEK aracılığıyla sürdürülmektedir. Ankara Büyükşehir Belediye ile Gazi Üniversite
arasında yapılan protokol doğrultusunda eğitim ortaklığı sağlanmış ve sertifikalı eğitim verilen
bir hizmet yapılanması sağlanmıştır. BELMEK ve BELTEK etkin çalışmalar sürdürmektedirler.
Araştırma ve Tanıtım
Dairesi
İnsan Kaynakları ve
Eğitimi Dairesi
 Yasalar, yönetmelikler,
genelgeler ve diğer
mevzuat doğrultusunda
işe göre personel ataması
ve yetiştirilmesi fikrinden
hareketle, çok personelle
çok iş değil verimli ve
yetişmiş personele çok iş
ilkesine dayanarak,
Belediyede verimliliği ve
performansı artırmak
İşletme ve İştirakler Dairesi
Sağlık İşleri Dairesi
 Ankara Büyükşehir Belediyesine ait
Toptancı hal ve şirketleri, kamu
hizmetlerinin gerekleri ve belediye
menfaatlerini göz önüne alarak
işletmek
 Oluşturulan programlar ile bütçeyi
en etkin ve verimli bir şekilde
kullanarak hedef kitle olan Ankara
Büyükşehir Belediyesi mücavir alanı
sınırları içerisinde yaşayanların
sağlık, çevre sağlığı, cenaze
işlemleri gibi ihtiyaçlarını
karşılamak
 Belediye şirketleri ve iştiraklerinin
çalışmalarını izlemek ve
değerlendirmek
 şirketlerin ve iştiraklerin karlılık ve
verimlilik ilkelerine uygun olarak
çalışmalarını sağlamak
 Belediye menfaatlerinin korunması
için çalışmak
 Sahipli sahipsiz hayvanların kayıt
altına alınması, üremelerinin
kontrol edilmesi ve sağlık
sorunlarının giderilmesi
çalışmalarını yürütmek
 Toplum, çevre ve hayvan sağlığı
sorunlarının yerinde ve zamanında
giderilmesini sağlamaktır
Araştırma Şb. Md.
Hizmet içi Eğitim Şb. Md.
İdari İşler ve Koordinasyon Şb. Md.
Hayvanat Bahçesi Şb. Md.
Tanıtım Şb. Md.
İşçi İlişkileri Şb. Md.
İştirakler Şb. Md.
İş Sağlığı Güvenliği ve Laboratuarlar Şb.
Md.
Maaş Tahakkuk Şb. Md.
Otoparklar Şb. Md.
Mezarlıklar Şb. Md.
Personel Şb. Md.
Toptancı Hal Şb. Md.
Sağlık Hizmetleri Şb. Md.
Veteriner Şb. Md.
Sağlık Hizmetleri ve Tedavi Birimi
62
Fen İşleri Dairesi
 Belediyenin yetki alanındaki meydan, bulvar, cadde ve ana yolların yapım, bakım ve onarım işleri ile
bakım onarım projelerini yapmak
 Meydan, bulvar, cadde, yol ve sokak ad ve numaraları ile bunlar üzerindeki binalara numara verilmesi
işlerini gerçekleştirmek
 Katı atık ve çöp toplama tesisleri yapmak
 Yolcu ve yük terminalleri, kapalı ve açık otoparklar yapmak
 Semt pazarları, toptancı haller, mezbahalar, soğuk hava depoları ve bunlara ilişkin sosyal tesisleri
yapmak, yaptırmak
 Kentin bütünlüğüne hizmet eden sosyal donatılar, hayvan barınakları, kütüphane, müze, spor,
dinlence, eğlence ve benzeri yerleri yapmak
 Tüm sağlık, eğitim ve kültür hizmetleri için bina ve tesisler yapmak, Gerektiğinde kamu kurum ve
kuruluşlarına ait bu hizmetlerle ilgili bina ve tesislerin her türlü bakımını, onarımını yapmak ve gerekli
malzeme desteğini sağlamak
 Kültür ve tabiat varlıkları ile tarihî dokunun ve kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve
işlevlerinin korunmasını sağlamak, bu amaçla bakım ve onarımını yapmak, korunması mümkün
olmayanları aslına uygun olarak yeniden inşa etmek
 Sağlık merkezleri, hastaneler, sağlık ocakları yapmak, yetişkinler, yaşlılar, engelliler, kadınlar, gençler ve
çocuklara yönelik her türlü sosyal ve kültürel hizmetleri yürütülmesi ve geliştirmesi amacıyla sosyal
tesisler yapmak
 Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmelik hükümlerince oluşturulan Altyapı
Koordinasyon Merkezinin (AYKOME) toplantılarına katılmak
 Daire Başkanlığınca, büyükşehir içinde yapılacak altyapı yatırımları için stratejik plana ve yatırım
programlarına uygun olarak yapılan taslak programı (ortak programa alınması amacıyla), AYKOME
Genel Kuruluna sunmak
 AYKOME Genel Kurulunca ortak programa alınan altyapı hizmetleri için, Daire Başkanlığının bütçesine
konulan ödeneği, AYKOME bünyesinde oluşturulacak Altyapı Yatırım Hesabına aktarmak
Yapı Kontrol Dairesi Başkanlığı
 Belediyeye bağlı birimlerce,
yürürlükte olan ilgili tüm mevzuat
kapsamında hazırlanan mal alımı,
hizmet alımı, danışmanlık hizmet
alımı ve yapım işlerine ait
şartnamelerin, maliyet hesaplarının
ve bu hesapların yapılmasındaki fiyat
oluşumunun, sözleşmelerin, ara
hakedişlerin, geçici ve kesin kabul
işlemleri ile kesin hesap ve kesin
hakedişlerin incelemesini yapmak
 Belediyenin belirlenmiş ya da
belirlenecek olan politikaları
doğrultusunda plan ve program
geliştirmek, bütçe hazırlamak ve
hazırlanan plan, program ve bütçenin
Mali Hizmetler Dairesi Başkanlığına
gönderilmesini sağlamak
 Bütün iş ve işlemlerin verimlilik
esasları çerçevesinde yürütülmesini
sağlamak
 Daire Başkanlığına gelen Bilgi Edinme
ve Mavi Masa başvurularını gerekirse
yerinde tespit ve inceleme yaparak
cevaplandırmak
 Arşiv, ambar, evrak ve Personel ile
ilgili her türlü iş ve işlemlerin ilgili
mevzuatlara uygun olarak yapılmasını
sağlamak
 AYKOME Genel Kurulunca ortak programa alınan altyapı hizmetleri için harcanacak miktarda ödeneği,
yeniden değerleme oranını da dikkate alarak, ertesi yılı bütçesinde ayırmak
 AYKOME Genel Kurulunca ortak programa alınmayan yatırımların harcamasını (belirlenen programa
göre), Daire Başkanlığı bütçesinden yapmak
 Üst yönetim ve ilgili mevzuat tarafından belirlenmiş amaç, hedef, strateji ve ilkeler doğrultusunda,
yönetimi altındaki faaliyetlerin yürütülmesiyle ilgili politikaları belirleyerek onaya sunmak, onaylanan
politikaların uygulanışını izlemek
 Yürürlükteki mevzuat dâhilinde Daire Başkanlığının Yıllık Faaliyet Raporunu, Performans Raporunu ve 5
yıllık Stratejik Planını hazırlayarak, ilgili Daire Başkanlığına göndermek
 Başkanlıkça onaylanmış çalışma programına göre bütçenin program gereklerine uygun biçimde
harcamasını yapmak ve hesaplarını tutmak
 Daire Başkanlığının yapmış olduğu hizmetlerle ilgili ücret tarifeleri önerilerini Mali Hizmetler Dairesi
Başkanlığına göndermek ve Meclisçe kabul edilecek “Belediye Gelirleri Tarifeleri”ni uygulamak
 İlçe ve ilk kademe belediyelerine ait görevlerden bir veya bir kaçını, meclis kararına bağlı olarak yapmak
veya yaptırmak
 Belediyeye bağlı ünitelerin, İlçe ve İlk Kademe Belediye Başkanlıklarının ve gerektiğinde diğer Kamu
Kurum ve Kuruluşlarının, kurulan işletmeler çerçevesinde her türlü araç ve iş makinelerinin bakım ve
onarımlarını yaptırmak, ayrıca asfalt, bitüm, emisyon, tuz, hazır beton, beton boru, plak taş, kırma taş,
mıcır, kum, beton briket, beton bordür ve diğer malzeme ihtiyaçlarını üretmek veya satın alma yoluyla
karşılamak
 Daire başkanlığının görev alanına giren yol, asfalt dahil tüm yapıların kesin hesaplarını yapmak.
63
Müteahhitler eliyle yaptırılan işlerin müteahhitlerle birlikte yapacağı kesin hesapları 1 yıl içinde çıkarma
mecburiyeti olduğu gibi dairenin araç, gereç, malzeme ve işçilerini kullanarak (püremanet) yaptığı
işlerde de kesin hesabını 1 yıl içerisinde sonuçlandırmak
İhale ve İdari İşler Şb. Md.
Kontrol Şb. Md.
AYKOME Şb. Md.
Şartname ve Yaklaşık Maliyet Şb. Md.
İnşaat Yapım Şb. Md.
Numarataj Şb. Md.
Yol ve Asfalt Şb. Md.
Afet Koordinasyon Şb. Md.
Etüt ve Proje Şb. Md.
1.3.2 İstanbul Büyükşehir Belediyesi
İstanbul Belediyesi 1984 yılından beri Büyükşehir olarak yönetilmektedir. Avrupa Yakasında 25,
Anadolu yakasında 14 İlçe Belediyesi bulunmaktadır. 5216 sayılı Kanunla sınırları İl sınırı olarak
tanımlanmaktadır. İsnabul Büyükşehir Belediyesine bağlı 783 mahalle ve 53 köy bulunmaktadır.
Misyonunu, “Medeniyetlerin buluşma noktası İstanbul'a karşı tarihi sorumluluğumuzun gereğini
yerine getirerek şehrin yaşam kalitesini artırma, özgün kimliğini pekiştirme ve saygın bir
dünya şehri haline gelmesine katkı sağlama adına; yerel hizmetleri adaletli, kaliteli, gelişime açık,
verimli ve etkili bir yönetim anlayışı ile sunmak”
Vizyonunu ise, “Türkiye'nin görünen yüzü ve dünyaya açılan penceresi olan İstanbul' eşsiz
mirasına sahip çıkarak, yaşam kalitesi yüksek, sürdürülebilir bir dünya şehri yapan öncü ve önder
Belediye” olarak belirlemektedir.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin yetki alanı içerisindeki İstanbul'un toplam kara alanının % 35'i
(1869 km²) Anadolu Yakasında, % 65'i ise (3474 km²) Avrupa yakasında bulunmaktadır.
Tablo 21: İstanbul Belediyesi Hizmet Alanı
Avrupa Yakası Toplam Alanı
3.562,74
Anadolu Yakası Toplam Alanı
1.897,86
Avrupa Yakası Kara Alanı
3.474,35
Anadolu Yakası Kara Alanı
1.868,87
Avrupa Yakası Göl Alanı
88,39
Anadolu Yakası Göl Alanı
28,99
64
İstanbul Büyükşehir Belediyesi çalışmalarını Belediye Başkanı, Encümen, Meclis, Genel
Sekreterlik, doğrudan Genel Sekreterliğe bağlı bir adet ve 7 Genel Sekreter yardımcısına bağlı 23
adet olmak üzere toplam 24 Daire Başkanlığı ile Denetim ve Hukuk birimleri eliyle yürütmektedir.
Tablo 22: İstanbul Büyükşehir Belediyesinin Yönetim Şeması
İstanbul
Büyükşehir
Belediye Meclisi
İstanbul
Büyükşehir
Belediye
Başkanı
İstanbul
Büyükşehir
Belediye
Encümeni
Basın Danışmanı
Danışmanlar
Özel Kalem
Müdürlüğü
İSKİ
İç Denetim
Birimi
UKOME
Teftiş Kurulu
Başkanlığı
İETT
AYKOME
Genel Sekreterlik
Hukuk
Müşavirliği
Genel Sekreter
Yardımcısı
Genel Sekreter
Yardımcısı
Genel Sekreter
Yardımcısı
Genel Sekreter
Yardımcısı
Genel Sekreter
Yardımcısı
Genel Sekreter
Yardımcısı
Genel
Sekreter
Yardımcısı
Sağlık ve Sosyal
Hizmetler
Dairesi
Park Bahçe ve
Yeşil Alanlar
Daire Bşk.
Fen İşleri Daire
Bşk
Zabıta Daire
Bşk
Çevre Koruma
ve Kontrol Daire
Bşk.
Ulaşım Daire
Bşk.
Kültür ve
Sosyal işler
Daire Bşk.
Destek
Hizmetleri
Daire Bşk.
İmar ve
Şehircilik Daire
Bşk.
Etüt ve Projeler
Daire Bşk.
İnsan
Kaynakları ve
Eğitim Daire
Bşk
Bilgi İşlem Daire
Bşk.
Yol ve Altyapı
Koordinasyon
Daire Bşk.
Emlak
Yönetimi
Daire
Başkanlığı
Yazı İşleri ve
Kararlar Daire
Bşk.
Deprem Risk
Yönetim ve
Kentsel
İyileştirme
Daire Bşk.
Basın Yayın ve
Halkla İlişkiler
Daire Bşk.
İtfaiye Daire
Bşk.
Raylı Sistem
Daire Bşk.
Mali
Hizmetler
Daire Bşk.
Boğaziçi İmar
Md.
Mezarlıklar Md.
Kaynak
Geliştirme ve
iştirakler
Daire Bşk.
Satın Alma
Daire Bşk.
65
Genel Sekreter Yardımcılarının görev dağılımı incelendiğinde Ankara’ya benzer bir yapı
görülmektedir. Genel sekreter yardımcılarının sorumlu olduğu birimler arasında bağlar
kurulmamıştır. Özellikle teknik görevler açısından İstanbul için önemli bir ayırım Anadolu ve
Avrupa yakası olmak üzere belirlenen, fiziki durumdan kaynaklanan yönetsel bir ayırım ortaya
çıkmaktadır.
Sağlık ve Sosyal Hizmetler Daire Başkanlığı
Destek Hizmetleri Daire Bşk.
Yazı İşleri ve Kararlar Daire Bşk
Sosyal Hizmetler Müdürlüğü
Sosyal ve İdari İşler Müdürlüğü
Meclis Müdürlüğü
İstanbul Darülaceze Müdürlüğü
Gençlik ve Spor Müdürlüğü
Encümen Müdürlüğü
Engelliler Müdürlüğü
Güvenlik Müdürlüğü
Yazı İşleri Müdürlüğü
Sağlık ve Hıfzıssıhha Müdürlüğü
Tesisler Bakım ve Onarım Müdürlüğü
Arşiv Müdürlüğü
Veteriner Hizmetleri Müdürlüğü
Gıda ve Kontrol Müdürlüğü
66
Park Bahçe ve Yeşil Alanlar Daire
Bşk.
Avrupa Yakası Park ve Bahçeler
Müdürlüğü
İmar ve Şehircilik Daire Bşk.
Şehir Planlama Müdürlüğü
Deprem Risk Yönetim ve Kentsel
İyileştirme Daire Bşk.
Boğaziçi İmar
Müdürlüğü
Deprem ve Zemin İnceleme
Müdürlüğü
Anadolu Yakası Park ve Bahçeler
Müdürlüğü
Planlama Müdürlüğü
İstanbul Şehircilik Atölyesi
Müdürlüğü (İŞAT)
Yeşil Alan ve tesisler yapım Md.
İmar Müdürlüğü
Kentsel Dönüşüm Müdürlüğü
Harita Müdürlüğü
Koruma Uygulama ve Denetim
Müdürlüğü
Coğrafi Bilgi Sistemi Müdürlüğü
Mezarlıklar Müdürlüğü
Çevre koruma ve Kontrol Daire
Başkanlığı
Bilgi İşlem Daire Başkanlığı
İtfaiye Daire Başkanlığı
Çevre Koruma Müdürlüğü
Bilgi İşlem Müdürlüğü
İtfaiye Destek Hizmetleri Müdürlüğü
Atık Yönetimi Müdürlüğü
Deniz Hizmetleri Müdürlüğü
Elektronik Sistemler Müdürlüğü
Avrupa Yakası İtfaiye Müdürlüğü
Anadolu Yakası İtfaiye Müdürlüğü
Acil Yardım ve Can kurtarma
Müdürlüğü
67
Zabıta Daire Bşk.
Ruhsat ve Denetim Müdürlüğü
İnsan Kaynakları ve Eğitim Daire Bşk.
İnsan Kaynakları Müdürlüğü
Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Daire Bşk.
Basın Yayın Müdürlüğü
Anadolu Yakası Zabıta Müdürlüğü
Eğitim Müdürlüğü
Halkla İlişkiler Müdürlüğü
Anadolu Yakası Zabıta Müdürlüğü
Dış İlişkiler Müdürlüğü
AB ve İstanbul Uluslar arası Finans
Müdürlüğü
Zabıta Tedbir Müdürlüğü
Zabıta Destek Hizmetleri Müdürlüğü
Ulaşım Daire Başkanlığı
Ulaşım Planlama Müdürlüğü
Yol Bakım ve Altyapı Koordinasyon
Daire Başkanlığı
Altyapı Koordinasyon Müdürlüğü
Ulaşım Koordinasyon Müdürlüğü
Afet Koordinasyon Merkezi Müdürlüğü
Trafik Müdürlüğü
Avrupa Yakası Yol Bakım ve Onarım
Müdürlüğü
Toplu Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğü
Anadolu Yakası Yol Bakım ve Onarım
Müdürlüğü
Raylı Sistem Daire Başkanlığı
Avrupa Yakası Raylı Sistem Müdürlüğü
Anadolu Yakası Raylı Sistem Müdürlüğü
Makine İkmal Müdürlüğü
Teknik Görevler açısından İstanbul için önemli bir ayırım Anadolu ve Avrupa yakası olmak üzere
belirlenen, fiziki durumdan kaynaklanan yönetsel bir ayırımdır.
68
Kültür ve Sosyal İşler Daire
Başkanlığı
Emlak Yönetimi Daire Başkanlığı
Mali Hizmetler Daire Başkanlığı
Satınalma Daire
Başkanlığı
Kent orkestrası Müdürlüğü
Emlak Müdürlüğü
Strateji Geliştirme Müdürlüğü
Su ürünleri hali
Müdürlüğü
Kültür Müdürlüğü
Şehir Tiyatroları Müdürlüğü
Kütüphane ve Müzeler Müdürlüğü
Kamulaştırma Müdürlüğü
Mesken Müdürlüğü
Bütçe ve Denetim Müdürlüğü
İhale İşleri
Müdürlüğü
Giderler Müdürlüğü
Hal Müdürlüğü
Gelirler Müdürlüğü
Satın alma Müdürlüğü
Finansman Müdürlüğü
Levazım ve ayniyat
Müdürlüğü
Mali Kontrol Müdürlüğü
69
Fen İşleri Daire Başkanlığı
Yapı İşleri Müdürlüğü
Etüt ve Projeler Daire Başkanlığı
Tarihi Çevre Koruma Müdürlüğü
Kaynak Geliştirme ve İştirakler Daire
Başkanlığı
İştirakler Koordinasyon Müdürlüğü
Altyapı Hizmetleri Müdürlüğü
Altyapı projeler Müdürlüğü
İ.D.T.M. Aş, İSTON Aş.
Birim fiyat ve Standartlar Müdürlüğü
Üstyapı projeler Müdürlüğü
İstanbul Ağaç ve Peyzaj Aş.
Kesin Hesap Müdürlüğü
Kentsel tasarım Müdürlüğü
İstanbul Enerji Aş., KİPTAŞ
BELBİM A.Ş.
İGDAŞ
İSTANBUL OTOBÜS A.Ş.
BELTUR A.Ş.
İSBAK A.Ş.
KÜLTÜR A.Ş.
BİMTAŞ
İSFALT A.Ş.
SAĞLIK A.Ş.
HALK EKMEK A.Ş.
İSPARK A.Ş.
ŞİŞLİ KÜLTÜR A.Ş.
HAMİDİYE A.Ş.
İSTAÇ A.Ş.
SPOR A.Ş.
İSTANBUL İMAR A.Ş.
İSTANBUL ULAŞIM A.Ş.
UGETAM A.Ş.
İSTANBUL ŞEHİR HATLARI A.Ş.
ISTIME MEDYA A.Ş.
BOĞAZİÇİ YÖNETİM A.Ş
ISTTELKOM A.Ş.
İstanbul, Belediye şirketleri açısından son derece geniş bir hizmet alanına yayılmıştır. İmar,
planlama, ulaşım, kültür gibi temel hizmetler dahi şirketlerin çalışma alanı içerisinde yer
almaktadır. Bu konu akademik alanda da tartışma konusu edilmektedir. Daha önce de değinildiği
gibi Belediye şirketlerinin hangi alanlarda etkinlik göstereceğine dair temel kıstaslar mevzuatta
yer almamaktadır.
1.3.3 Kocaeli Büyükşehir Belediyesi
1993 yılından itibaren Büyükşehir Belediyesi olarak faaliyet gösteren İzmit Büyükşehir
Belediyesi’nin ismi, 2004 yılında çıkarılan 5216 sayılı Kanunla, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi
olarak değiştirilmiştir.
70
5216 sayılı Kanunla Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin sınırları İl mülki sınırı olarak kabul edilmiştir.
Yapılan bu değişiklikle Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin hizmet alanı 32 km2’den 3505 km2’ye
çıkarak, yaklaşık 110 kat genişlemiş; hizmet verdiği kişi sayısı ise 202.000’den, 1.635.000’e çıkarak
yaklaşık %800 oranında artmıştır.43 İzmit Büyükşehir Belediyesi; 37 Belde ve 6 İlçe Belediyesi ile
kente hizmet verirken, 22 Mart 2008 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 5747 sayılı
Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması
Hakkında Kanun ile Kocaeli’nde Belde ve Alt Kademe Belediyeleri kapatılarak, Belediyelerin
birleşmesi ve bütünleşmesi sağlanmıştır. Yapılan bu düzenleme ile 44 olan Belediye sayısı 13’e
düşürülmüş; Derince, Gebze, Gölcük, Kandıra, Karamürsel ve Körfez olmak üzere 6 olan İlçe
Belediyesi sayısı, Belde ve Alt Kademe Belediyelerinin kapatılması ve/veya birleştirilmesiyle
oluşturulan Başiskele, Çayırova, Darıca, Dilovası, İzmit ve Kartepe ilçelerinin eklenmesiyle 12’ye
çıkarılmıştır. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi hâlihazırda bir Büyükşehir ve 12 İlçe Belediyesiyle
hizmet vermektedir. 44
Kocaeli Büyükşehir Belediyesinin Yönetim şeması İstanbul Büyükşehir Belediyesi yönetim şeması
ile benzerlikler göstermektedir. 3 Genel Sekreter Yardımcısı, 17 Daire Başkanlığı bulunmaktadır.
43
Ankara örneği hatırlanacak olursa ters bir orantının olduğu görülecektir. Ankara’da eklenen alan büyük, nüfus ise
çok azdır.
44
Yılmaz BİNGÖL, Ersin YAZICI, Tahir BÜYÜKAKIN, İL SINIRINDA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE MODELİ KOCAELİ
DENEYİMİ; Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Dairesi Başkanlığı Yayınları Yayın No: 38
Nisan 2013
71
Genel sekreter yardımcılarının görev dağılımında İstanbul ve Ankara’da görüldüğü gibi bir yapı
gözlenmektedir. uzmanlaşma sağlanmamaktadır.
Tablo 30: Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Yönetim Şeması
Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı
Kocaeli Büyükşehir
Belediye Meclisi
Kocaeli Büyükşehir
Belediye Encümeni
Danışmanlar
Özel Kalem
Müdürlüğü
Teftiş Kurulu
Başkanlığı
Genel Sekreter
İSU Genel
Müdürlüğü
AYKOME
UKOME
Genel Sekreter Yardımcısı
Sivil Savunma Uzmanı
Basın Yayın ve Halkla İlişkiler
Dairesi Başkanlığı
Başkanlığı
İnsan Kaynakları ve Eğitim
Sağlık ve Sosyal Hizmetler
Çevre Koruma ve Kontrol
Yazı İşleri ve Kararlar Dairesi
Başkanlığı
Kültür ve Sosyal İşler Dairesi
Başkanlığı
İmar ve Şehircilik Dairesi
Başkanlığı
Destek Hizmetleri Dairesi
Başkanlığı
Srateji Geliştirme Dairesi
Başkanlığı
Emlak ve İstimlak Dairesi
Başkanlığı
Kaynak Geliştirme ve
İştirakler Dairesi Başkanlığı
Ulaşım Dairesi Başkanlığı
Park bahçe ve Yeşil alanlar
Zabıta Dairesi Başkanlığı
Mali Hizmetler Dairesi
Başkanlığı
İtfaiye Dairesi Başkanlığı
72
Tablo 31: Daire Başkanlıklarının Görev Dağılımı 1
Eğitim Dairesi
başkanlığı
Yazı İşleri ve Kararlar
Destek Hizmetleri
İştirakler Dairesi
Başkanlığı
Zabıta Dairesi
Başkanlığı
İtfaiye Dairesi
Başkanlığı
Bordro ve Tahakkuk
Şube Müdürlüğü
Encümen Şube
Müdürlüğü
Tesisler Şube
Müdürlüğü
İştirakler Koordinasyon
İhtisas Zabıta Şube
Müdürlüğü
Önleme ve Eğitim
İnsan Kaynakları Şube
Müdürlüğü
Yazı işleri Şube
Müdürlüğü
İdari İşler Şube
Müdürlüğü
Haller Şube Müdürlüğü
Trafik Zabıta Şube
Müdürlüğü
Müdahale Şube
Müdürlüğü
Güvenlik Şube
Müdürlüğü
AFKOM Şube
Müdürlüğü
Zabıta Şube
Müdürlüğü
İtfaiye Şube
Müdürlüğü
Eğitim Şube
Müdürlüğü
Meclis Şube
Müdürlüğü
Arşiv Şube Müdürlüğü
İhale İşleri Şube
Müdürlüğü
Terminaller Şube
Müdürlüğü
Satın alma Şube
Müdürlüğü
Taşınır Mal ve
Ambarlar Şube
Müdürlüğü
Tören
Organizasyon Şube
Müdürlüğü
Basın Yayın ve Halkla
İlişkiler Dairesi
Başkanlığı
Sağlık ve Sosyal
Hizmetler Dairesi
Başkanlığı
Kültür ve Sosyal
İşler Dairesi
Başkanlığı
Strateji Geliştirme Dairesi
Başkanlığı
Ulaşım Dairesi
Başkanlığı
Mali Hizmetler
Basın Yayın Şube
Müdürlüğü
Gıda Kontrol Şube
Müdürlüğü
Yaygın Eğitim Şube
Müdürlüğü
Yönetim Bilgi Sistemleri
Trafik Hizmetleri
Bütçe ve Mali
Kontrol Şube
Müdürlüğü
Halkla İlişkiler Şube
Müdürlüğü
Sağlık İşleri Şube
Müdürlüğü
Kültür sanat ve
Konservatuar Şube
Müdürlüğü
Stratejik Yönetim Şube
Müdürlüğü
Deniz Ulaşım Şube
Müdürlüğü
Muhasebe Şube
Müdürlüğü
Veteriner Şube
Müdürlüğü
Şehir Tiyatroları
Bilgi Teknolojileri Şube
Müdürlüğü
Kara Ulaşım
Gelir ve Takip
Araştırma Geliştirme Şube
Müdürlüğü
Ulaşım Planlama
AB ve Dış İlişkiler
Sosyal Hizmetler Şube
Müdürlüğü
Müzeler Şube
Müdürlüğü
Mezbahalar Şube
Müdürlüğü
Gençlik ve Şube
Müdürlüğü
UKOME Şube
Müdürlüğü
73
“Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin sosyal hizmet anlayışında da kapsam, nitelik ve nicelik
yönünden çok büyük gelişmeler olmuş, sayısız proje hayata geçirilebilmiştir. Kocaeli
Büyükşehir Belediyesi bünyesinde sadece sosyal yardım işleriyle ilgilenen bir birim
oluşturulmuştur. Sosyolog ve sosyal hizmet uzmanlarının da dahil olduğu mesleki açıdan
uzman personelden oluşan ve il genelindeki ihtiyaç sahiplerini yaşam alanları içerisinde
inceleyen bir saha ekibi oluşturulmuş, bu sayede sosyal hizmetler de etkinlik ve verimlilik
sağlanmıştır. Bu dönemde, sosyal yardımların köyler de dahil olmak üzere il geneline belli
kriterler çerçevesinde yaygınlaştırılması sağlanmıştır. Sosyal hizmetlerde bilişim teknolojisi
etkin bir şekilde kullanılarak planlı ve sistematik bir çalışma yürütülmüş, bu sayede
mükerrer kayıt ve yardımların önüne geçilmiştir.45
Açıklamalarına yer verilen çalışmada köylerle ilgili açıklamalar dikkat çekmektedir.
Başkanlığı
Çevre Koruma ve
Kontrol Dairesi
Başkanlığı
Emlak ve İstimlak
Park bahçe ve Yeşil
alanlar Dairesi
Başkanlığı
Fen İşleri İdare Şube
Müdürlüğü
Ruhsat ve Denetim
İmar İşleri Şube
Müdürlüğü
Kamulaştırma Şube
Müdürlüğü
Enerji ve Aydınlatma
Taşınmaz Mallar
Köye Hizmet Şube
Müdürlüğü
Etüt Proje ve Keşif Şube
Müdürlüğü
Atık Yönetimi Şube
Müdürlüğü
Şehir Planlama Şube
Müdürlüğü
İhale İşleri Kesin Hesap
Çevre Koruma Şube
Müdürlüğü
Harita Şube
Müdürlüğü
Yapı İşleri Kontrol Şube
Müdürlüğü
Mezarlıklar Şube
Müdürlüğü
Zemin Deprem
İnceleme Şube
Müdürlüğü
Makine İkmal Şube
Müdürlüğü
Tarihi Mekanlar ve
Kent Estetiği Şube
Müdürlüğü
AYKOME Şube
Müdürlüğü
Hafriyat ve Denetim
Yol Bakım, Onarım ve
Yapım Şube Müdürlüğü
Kentsel Dönüşüm ve
Gelişim Planlama Şube
Müdürlüğü
Emlak Yönetimi Şube
Müdürlüğü
Park ve Bahçeler Şube
Müdürlüğü
Etüt Planlama ve Kesin
Hesap Şube Müdürlüğü
45
Yılmaz BİNGÖL, Ersin YAZICI, Tahir BÜYÜKAKIN, İL SINIRINDA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE MODELİ KOCAELİ
DENEYİMİ; Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Dairesi Başkanlığı Yayınları Yayın No: 38
Nisan 2013
74
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi hakkında yapılan çalışmada köylere götürülen hizmetler iki ayrı
alanda değerlendirilmektedir. Birincisi gereksinin duyulan üstyapı ve altyapı yatırımlarıdır. Bunlar
arasında bitkisel atıkların tek elden toplanarak biyogaz üretimine geçilmesi önemsenmektedir.
İkincisi ise tarımsal üretime yönelik faaliyetlerdir. Bunlar da köylere yönelik olarak tarımsal
sulama suyu yönetimlerinin geliştirilmesi, toprak analizlerinin takibi ve çiftçilerin tarımsal ve
hayvansal üretim konusunda bilinçlendirilmesi olarak özetlenebilmektedir.46,47.
1.3.4 Gaziantep Büyükşehir Belediyesi
Gaziantep Büyükşehir Belediyesi, vizyonunu; “Gaziantep’i tarihi ve kültürel mirası ve çağdaş
çalışmaları ile sürdürülebilir gelişmişlik düzeyinde yaşam kalitesi yüksek, ulusal ve uluslararası
alanda örnek bir şehir yapmak”,
Misyonunu ise kentin,
“tarihi ve kültürel mirasına sahip çıkarak yaşanabilir dünya kenti
olmak, ürün ve
hizmetleri mükemmellik yaklaşımı ve tüm paydaşların müşterek ihtiyaçlarını
örnek bir belediyecilik anlayışıyla karşılamak”
Oğuzeli, Şehitkâmil, Şahinbey İlçe Belediyeleri ile hizmet vermekte iken, 6360 sayılı Kanunla İl
sınırlarındaki 9 İlçe Belediyesi (Şahinbey, Şehitkamil, Araban, İslahiye, Karkamış, Nizip, Nurdağı,
Oğuzeli, Yavuzeli) ile hizmet verecektir.
Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanlığı, Genel Sekreter, 3 Genel Sekreter Yardımcısı
bulunmaktadır. GASKİ ise doğrudan Belediye Başkanına bağlıdır. 17 adet Daire Başkanlığı
bulunmaktadır. Hukuk Müşavirliği ve Teftiş Kurulu Başkanlığı Belediye Başkanına bağlı olarak
görev yapmaktadır.
46
Tarım danışmanı unvanıyla ziraat mühendisleri ve veteriner hekimleri görevlendirilmiştir. Köylerde yanlış gübre
kullanımını engellemek, toprak ıslahını sağlamak ve tuzlulaşmayı önlemek amacıyla toprak numunesi alınarak
analiz çalışmaları yapılmıştır. Köylerin ortak kullanıma ait alanlarda, bölgeye uygun, ekonomik ve verimli meyve
fidanı türleri dikilmeye başlanmıştır. Kandıra Sarısu Doğa Bilimleri Araştırma Merkezi’nde Marmara Üniversitesi
ortaklığında üretim sahaları ve yüksek tünel tesis kurulmuştur. Bu alanda endemik bitki türleri denemeleri ve
organik bitki türleri denemeleri yapılmıştır.
47
Ancak bu tür bir görev çeşitlenmesinde köylerle ilgili görevli müdürlüğün Park Bahçe ve Yeşil Alanlar Daire
Başkanlığı bünyesinde örgütlenmesinin yerindeliği bir tartışma konusu olarak ortaya çıkabilmektedir.
75
Tablo 34: Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Yönetim Şeması
Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı
Büyükşehir
Belediye
Encümeni
Danışmanlar
Özel Kalem
Müdürlüğü
Teftiş Kurulu
Başkanlığı
İç Denetim
Birimi
GASKİ Genel
Müdürlüğü
Genel Sekreter
Genel Sekreter
Yardımcısı
Genel Sekreter
Yardımcısı
Kültür ve Sosyal İşler Daire
Başkanlığı
Fen İşleri Daire
Başkanlığı
Bilgi İşlem Daire
Başkanlığı
Ulaşım Planlama ve Raylı
Sistemler Daire Başkanlığı
Park Bahçeler ve Yeşil
Alanlar Daire
Başkanlığı
İmar ve Şehircilik Daire
Başkanlığı
Sağlık İşleri Daire
Başkanlığı
Eğitim Dairesi
Başkanlığı
Destek Hizmetleri Daire
Başkanlığı
Dış İlişkiler Daire
Başkanlığı
Satınalma Daire
Başkanlığı
Makine İkmal Bakım ve
Onarım Daire Başkanlığı
Mali Hizmetler Daire
Başkanlığı
İştirakler Daire
Başkanlığı
Çevre Koruma ve
Kontrol Daire
Başkanlığı
Gaziantep Büyükşehir Belediyesinde 3 Genel Sekreter Yardımcısı bulunmaktadır. Genel Sekreter
Yardımcılarına bağlı Daireler arasında belirgin bir görev ayırımı bulunmamaktadır. Bu açıdan şu
ana kadar incelenen belediyelere benzerlik göstermektedir.
76
Bilgi İşlem Daire
Başkanlığı
Eğitim Dairesi
Başkanlığı
Satınalma Daire
Başkanlığı
İştirakler Daire
Başkanlığı
Yazı İşleri Şube
Müdürlüğü
Bilgi İşlem Şb.
Müdürlüğü
İmar Şube
Müdürlüğü
Atama ve Yer
Değiştirme Şube
Müdürlüğü
Müdürlüğü
Kaynak Geliştirme
Şube müdürlüğü
Harita Şube
Müdürlüğü
Sicil Disiplin
Emeklilik Şube
Müdürlüğü
İhale alım
satım şube
müdürlüğü
Emlak ve
Kamulaştırma Şube
Müdürlüğü
Maaş ve Tahakkuk
Haller Şube
Müdürlüğü
KUDEB Şube
Müdürlüğü
Eğitim Şube
Müdürlüğü
Kararlar ve Tutanaklar
Genel Evrak Genelgeler
Sistem Geliştirme
İştirakler Şube
Müdürlüğü
Kent Dönüşüm Şube
Müdürlüğü
Ekolojik Kent
Tasarım Şube
Müdürlüğü
Coğrafi Bilgi
Sistemleri Şube
Müdürlüğü
77
Kültür ve Sosyal İşler
Ulaşım Planlama ve
Raylı Sistemler Daire
Başkanlığı
Başkanlığı
Makine İkmal Bakım ve
Onarım Daire Başkanlığı
Kültür Şube Müdürlüğü
İşletme Şube
Müdürlüğü
Yangın ve Kurtarma
Koruma ve Güvenlik
Makine Bakım ve
Onarım Şube
Müdürlüğü
Eğitim ve Denetim
Sosyal Tesisler ve
Hizmetler Şube
Müdürlüğü
Amatör Sporlar Şube
Müdürlüğü
UKOME Şube
Müdürlüğü
Yangın Önleme ve
Teknik Şube
Müdürlüğü
Müzeler Şube
Müdürlüğü
Trafik Sinyalizasyon
Kütüphane Şube
Müdürlüğü
Ulaşım Planlama Şube
Müdürlüğü
Doğal Hayatı Koruma
ve Hayvanat Bahçesi
Sosyal İşler Şube
Müdürlüğü
Hat Bakım ve Sabit
Tesisler Şube
Müdürlüğü
İstatistik Şube
Müdürlüğü
Arşiv Şube Müdürlüğü
İkmal Şube
Müdürlüğü
Otobüs İşletme Şube
Müdürlüğü
Raylı Sistem Atölye
78
Fen İşleri Daire
Başkanlığı
Park Bahçeler ve
Yeşil Alanlar Daire
Başkanlığı
Sağlık İşleri Daire
Başkanlığı
Başkanlığı
Mali Hizmetler
Yol Şube
Müdürlüğü
Yeşil Alanlar
Düzenleme ve
Uygulama Şube
Müdürlüğü
Çevre Sağlık Şube
Müdürlüğü
Uluslararası
Ağlar Şube
Müdürlüğü
Gelirler Şube
Müdürlüğü
Bitki Üretim Şube
Müdürlüğü
Veterinerlik
Kardeş
Şehirler Şube
Müdürlüğü
AYKOME Şube
Müdürlüğü
Peyzaj Etüt Proje
Sağlık Hizmetleri
Medya İletişim
Strateji ve Bütçe
Terminaller Şube
Müdürlüğü
Etüt ve Proje Şube
Müdürlüğü
Park Yönetim Şube
Müdürlüğü
Mezarlıklar Şube
Müdürlüğü
Mezarlıklar Şube
Müdürlüğü
AB ve Dış İlişkiler
İç Kontrol ve Ön
Mali Kontrol
Yaya Ekipler Şube
Müdürlüğü
Yapı Kontrol Şube
Müdürlüğü
Güçsüzler Şube
Müdürlüğü
Dış İlişkiler İdari
İşler Şube
Müdürlüğü
Enerji ve
Aydınlatma Şube
Müdürlüğü
Çocuk ve Gençlik
Rehabilitasyon
Kesin Hesap Şube
Müdürlüğü
Giderler Şube
Müdürlüğü
Çevre Koruma ve
Kontrol Daire
Başkanlığ
Atıklar Şube
Müdürlüğü
İklim
Değişikliği Şube
Müdürlüğü
Zabıta Daire
Başkanlığı
Çevre Yapı Kontrol
Ulaşım
Denetleme Şube
Müdürlüğü
Motorize Ekipler
İşyeri Sağlık ve
Güvenlik Şube
Müdürlüğü
1.3.5 Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi 2.9.1993 tarihli 504 sayılı “Yedi İlde Büyükşehir Belediyesi
Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname” ile kurulmuştur. Bu KHK kapsamında kurulan
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi, ilk kademe belediyeleri ile oluşan bir büyükşehir Belediyesi iken
bu durumunda 23.7.2004 tarihli ve 25531 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile bazı değişiklikler gündeme gelmiştir. 20 km
yarıçapında bant içerisinde kalan belediyeler, ilk kademe belediyesi olarak Diyarbakır Büyükşehir
Belediyesine bağlanmıştır. Ayrıca bu alanda kalan köyler de Belediyenin mahalleleri niteliğine
kavuşmuştur. Bu yasal düzenleme ile Bağıvar, Çarıklı, Kayapınar büyükşehir alt kademe
belediyeleri olmuştur.
79
1994-2004 arasında 26 bin hektar olan yüzölçümü, 2004 yılında yürürlüğe giren 5216 Sayılı Yasa
ile 110 bin hektara çıkmıştır. Büyükşehir Belediyesi’ne 82 mahalle bağlanmış, 43’ü merkez, 87’si
kırsal olmak üzere 130 mahalleye hizmet götürmeye başlamıştır.
Mevcut yasal durumda, dördü Diyarbakır merkez olmak üzere (Sur, Bağlar, Kayapınar, Yenişehir)
17 ilçe belediyesi ile 15.355 km² alanda İl bütününde hizmet vermekle yükümlüdür.
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Başkanlığına bağlı olarak Belediye Encümeni ve Danışmanlar
hariç 6 birim görev yapmaktadır. DİSKİ Genel Müdürlüğü, AYKOME ve UKOME Belediye Başkanına
bağlı olarak görev yapmaktadır.
80
Tablo 38: Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Yönetim Şeması
Diyarbakır Büyükşehir Belediye Meclisi
Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı
Belediye Encümeni
Danışmanlar
Basın ve Yayın
Müdürlüğü
İç Denetim Birimi
DİSKİ Genel Müdürlüğü
Sivil Savunma
Uzmanlığı
AYKOME
UKOME
Genel Sekreter
Yazı ve Kararlar Daire
Başkanlığı
Halkla İlişkiler
Müdürlüğü
(İdari)
(Mali)
Genel Sekreter
Yardımcısı (Teknik)
Çevre Koruma ve Kontrol
İmar ve Şehircilik Daire
Başkanlığı
Sosyal Hizmetler Daire
Başkanlığı
Kaynak Geliştirme Daire
Başkanlığı
Fen İşleri Daire
Başkanlığı
Sağlık Hizmetleri Daire
Başkanlığı
Mali Hizmetler Daire
Başkanlığı
Zabıta Daire Başkanlığı
Başkanlığı
Park Bahçe ve Yeşil
Alanlar Daire Başkanlığı
Kültür ve Turizm Hizmetleri
İnsan Kaynakları ve Eğitim
81
İncelenen diğer Belediyelerin aksine Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter
Yardımcılarının görev alanını, belli başlıklar altında tanımlamaktadır. Bu başlıklar, İdari, Mali ve
Teknik konular olarak belirlenmektedir. Bu tür bir görev dağılımı, birbiriyle bağlantılı ve ilgili
işlerin koordinasyonu açısından yararlı olduğu değerlendirmesi yapılabilmektedir.48 Ancak Genel
Sekreter yardımcısı sayısının üç ile kısıtlı olması nedeniyle bu dağılımda bazı sapmalar
gözlenmektedir.
Tablo 39: İdari Daire Başkanlıkları Görev Dağılımı
Genel Sekreter Yardımcısı (İdari)
Eğitim Daire
Başkanlığı
Çevre Koruma ve
Kontrol Daire
Başkanlığı
Sosyal Hizmetler Daire
Başkanlığı
Sağlık Hizmetleri
Zabıta Daire
Başkanlığı
İtfaiye Daire
Başkanlığı
Çevre Koruma Şube
Müdürlüğü
Sosyal Hizmetler ve
Yardım Şube
Müdürlüğü
Sağlık İşleri Şube
Müdürlüğü
Zabıta Şube
Müdürlüğü
Yangın Önleme
Kadın ve Aile Şube
Müdürlüğü
Ruhsat Denetim
Zabıta Şube
Müdürlüğü
İtfaiye
Müdahale Şube
Müdürlüğü
Bordro ve
Tahakkuk Şube
Müdürlüğü
Çocuk ve Kreş
Hizmetleri Şube
Müdürlüğü
Mezarlıklar Şube
Müdürlüğü
Zabıta Şube
Müdürlüğü
Arama Kurtarma
Eğitim İşleri Şube
Müdürlüğü
Engelliler Şube
Müdürlüğü
Veteriner İşleri ve
Halk Sağlığı Şube
Müdürlüğü
Trafik Şube
Müdürlüğü
Çevre Kontrol ve
Denetim Şube
Müdürlüğü
Katı Atık Şube
Müdürlüğü
İnsan Kaynakları
Hizmet Alımı
İşlemleri Şube
Müdürlüğü
Mesleki Eğitim Şube
Müdürlüğü
Spor Şube Müdürlüğü
Bu dağılımda üzerinde durulması gereken birkaç konu bulunmaktadır. Birincisi insan kaynaları ile
ilgili daire başkanlığının aynı zamanda maaş tahakkuk işlemlerini yapması yani mali bazı görevleri
de barındırmasıdır. İkincisi, çevre korumanın idari işler arasında ve tümüyle teknik bir olan katı
atık konusunu da içerecek biçimde yer almasıdır. Üçüncüsü ise trafik şube müdürlüğünün Ulaşım
dairesinden ayrılmasıdır.
48
Benzer bir görev dağılımı İzmir Büyükşehir Belediyesinde de yapılmıştır
82
Tablo 40: Mali Daire Başkanlıkları Görev Dağılımı
Genel Sekreter Yardımcısı (Mali)
Kaynak Geliştirme Daire
Başkanlığı
Mali İşler Daire Başkanlığı
Destek Hizmetleri
Kültür ve Turizm
Hizmetleri Daire
Başkanlığı
Yazılım ve Programlama
İştirakler Şube Müdürlüğü
Gelirler Şube Müdürlüğü
Müdürlüğü
Kültür ve Turizm Şube
Müdürlüğü
Muhasebe Şube Müdürlüğü
Satın alma Şube
Müdürlüğü
Elektronik Sistemler Şube
Müdürlüğü
Strateji Geliştirme Şube
Müdürlüğü
Otogar Şube
Müdürlüğü
Canlı Hayvan Borsası ve
Mezbahane Şube
Müdürlüğü
Bütçe ve Finans Şube
Müdürlüğü
Taşınır Destek ve Stok
Otoparklar Şube
Müdürlüğü
Mali Kontrol Şube Müdürlüğü
Koruma ve Güvenlik
Şehir Tiyatro ve
Sinema Şube
Müdürlüğü
Kütüphane Şube
Müdürlüğü
Konservatuar Şube
Müdürlüğü
Müze Müdürlüğü
Emlak Şube Müdürlüğü
Bu Genel sekreteryardımcılığı “mali” başlığı altında kültür sanat görevlerini de üstlenmektedir.
Tablo 41: Teknik Daire Başkanlıkları Görev Dağılımı
Genel Sekreter Yardımcısı (Teknik)
İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı
Fen İşleri Daire Başkanlığı
Park Bahçe ve Yeşil Alanlar
İmar ve Şehircilik Şube Müdürlüğü
Etüt Proje ve Yapım Şube
Müdürlüğü
Toplu Ulaşım Şube Müdürlüğü
Parklar Şube Müdürlüğü
Yapım ve Bakım Şube
Müdürlüğü
Ulaşım Koordinasyon Şube
Müdürlüğü
Harita ve Kamulaştırma Şube
Müdürlüğü
Yapı Kontrol Şube Müdürlüğü
Makine İkmal Bakım ve Onarım
Teknik Hizmetler Şube
Müdürlüğü
Kentsel Tasarım ve Dönüşüm Şube
Müdürlüğü
Altyapı Koordinasyon Şube
Müdürlüğü
Otobüs İşletme Şube
Müdürlüğü
Coğrafi Bilgiler Şube Müdürlüğü
Fidanlıklar Şube
Müdürlüğü
Kent Mobilyaları ve Estetiği
Raylı Sistem Şube Müdürlüğü
83
1.4 Genel Değerlendirme
“Birçok ülkede, ülke çapındaki refahın önemli bir bölümünün yerel yönetimler kanalı ile
gerçekleşmesi, ekonomik ve sosyal kalkınmanın yalnızca merkezi yönetimlerin görevi
olmadığı, yerel yönetimlerin de bu alanda desteklenmesi gerektiğini ortaya
koymaktadır”49
Yukarıdaki alıntı, ilk bakışta Büyükşehir Belediyelerinin İl bütününde hizmet vermesinin
yerindeliğini gösteriyor anlamına gelebilir. Ne varki birkaç konudaki sorun alanı, bu tür bir
desteğin sağlandığı inancını ortadan kaldırmaktadır.
 Birincisi, pek çok belediyede kentsel alan parçalanmıştır. Örneğin daha sonra ayrıntılı
olarak değinileceği üzere Van Belediyesinin yetki alanında üç yeni İlçe Belediyesi kurularak
kentsel alanın bütünlüğü, dolayısıyla kentsel hizmet bütünlüğü parçalanmaktadır. Temel
hedeflerden birisi, kentsel alanı yaşatmak, hizmet bütünlüğünü sağlamaktır.
 İkincisi, Büyükşehir Belediyelerine İl bütününde örgüt kurma hakkı tanınmakla birlikte, İlçe
Belediyeleri ile koordinasyon ve dolayısıyla İl bütününde hizmet sunumu konusunda
yetkilendirme yapılmamaktadır. Aksine, ekonomik ve sosyal kalkınma konusunda
alternatif bir yeni örgütlenme ortaya konmaktadır. Yatırım lzleme ve koordinasyon
birimleri, merkezi yönetimin belirleyiciliğinde büyükşehir belediyesi yerine geçebilme
hakkını ve yetkisini, özel idare yönetiminden daha merkezi ölçekte elinde tutmaktadır.
Temel hedef bu birimlerden önce hizmeti sunacak olanakları yaratmak, donanımı
sağlamak olarak görülmektedir.
 Üçüncüsü, ekonomik kalkınma sadece tarımsal faaliyetlerle sınırlı tutularak, Büyükşehir
Belediyelerinin yereldeki kalkınmaya dair itici gücü kısıtlanmaktadır.
 Dördüncüsü, büyüyen görev alanı ve çeşitlenen görev tanımları ile uyumlu gelirlere ulaşım
olanağı sunulmamaktadır.
Yönetsel yapıları incelenen Büyükşehir Belediyelerle ilgili olarak aşağıdaki saptamalar
yapılabilmektedir.
 Oluşturulan yönetsel yapıda birimlerin isim ve görev alanı konusunda temel farklılıklar
bulunmamaktadır.
 Belediye Başkanlığına
bulunmaktadır.
doğrudan
bağlı
hizmet
konularında
önemli
farklılıklar
 Genel sekreter yardımcılarının görev konularının birbirleri ile ilişkisi, Diyarbakır Büyükşehir
Belediyesi hariç, kurulmamaktadır.
49
Ahmet Berk Yerel Hizmet Sunumu Ve Belediye İktisadi Teşebbüsleri,
http://www.sayistay.gov.tr/yayin/dergi/icerik/der49m2.pdf
84
 Daha önce İl bütününde örgütlenmeye sahip İstanbul ve Kocaeli Büyükşehir Belediyeleri,
diğer Büyükşehir Belediyelerinden önemli farkları olan bir yönetim yapısına sahip değildir.
Tek fark Kocaeli Belediyesinin kırsal alanlara dair Müdürlük düzeyinde birimi olmasıdır.50
Kırsal alanlara dair çalışmaların yürütülmesinde İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA) tarafından
desteklenen “İyi Tarım, Yüksek Bilgi ve Teknoloji” projesi, Çiçekçilik ve Hayvancılık Organize
Bölgeleri50 projeleri önemsenmektedir.
50
85
BÖLÜM 2
VAN BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ YÖNETSEL YAPILANMA ÖNERİLERİ
Bu bölümde öncelikle Van Belediyesinin genişleyen sınırlarında çeşitlenen yerleşim ve nüfus ile
gelir yapısı incelenecek, ardından, bu çeşitlenen alanda gerçekleşmesi olası örgüt yapısı hakkında
değerlendirmeler yapılacaktır.
2.1 Van Büyükşehir Belediyesi Yetki Alanı
Van Belediyesi, Van Merkez Belediyesi olarak tanımlanan sınırlarda 5393 sayılı Belediye Kanunu
kapsamında hizmet vermekte iken, 6360 sayılı Kanun hükümleri ile kurulan İlçelerle birlikte
toplam 13 İlçe Belediyesi ile birlikte İl bütününde sorumlu bir Büyükşehir Belediyesine
dönüşmüştür. Burada vugulanması gereken bir konu daha önce Van merkez Belediyesi
yönetiminde var olan Van kentinin yönetsel anlamda parçalanmış olmasıdır. Aynı kent şu anda üç
ayrı parçada sorumlu üç ayrı İlçe Belediyesi ile tanımlanmaktadır. Bu durum başka yeni
büyükşehir belediyelerinde de bulunmaktadır. Önemli olan, bu parçalanmış yapıda kentin
bütünselliğini yok etmeyecek yönetsel yapının kurulması ve yürütülmesidir.
86
Harita 1:
1 Harita
Van Merkez'de
1 Van Merkez'de
Oluşturulan
oluşan
3 İlçe
3 Belediyesinin Sınırları
belediyenin sınırları
Harita 2: Van Büyükşehir İlçe Belediye Sınırları
Van İl sınırının Van Büyükşehir Belediye sınırı haline dönüşmesi ile birlikte oluşan yeni idari
yapılanma sonucu aşağıdaki tablo nüfusları verilen İlçe Belediyeleri ve Van Büyükşehir
Belediyesi'nin yeniden yapılandırılması gerekecektir.
87
Tablo 42: Van İlçe ve Büyükşehir Belediyeleri Nüfusu
Belediye
Toplam
İpekyolu
274.902
Erciş
170.124
Tuşba
138.123
Edremit
105.008
Özalp
73.013
Çaldıran
66.624
Başkale
58.963
Muradiye
51.340
Gürpınar
38.811
Gevaş
29.655
Çatak
23.440
Saray
22.793
Bahçesaray
16.819
Van Büyükşehir Belediyesi
1.069.615
Kaynak: TUİK, ADNKS, 2013
Yeni yapıda Van Büyükşehir Belediyesi, Edremit Belediyesi'nin bağlanması ve yeni kurulan Tuşba
ve İpekyolu İlçe Belediyeleri ile yeni bir yapıya kavuşmuştur. Ayrıca, Van Merkezde oluşturulan üç
İlçe Belediyesi dışında Van Büyükşehir Belediyesine 10 İlçe Belediyesi daha bağlanmış
bulunmaktadır.
6360 sayılı Kanunla oluşan yeni sınırlar sonrasında ilçelere katılan mahalleler ve köyler ile
nüfusları aşağıda gösterilmektedir.
Tablo 43: Tuşba Belediyesine Bağlı Mahalleler ve Nüfusları51
TUŞBA BELEDİYESİ
Belde Bld/ Mahalle/Köy
Toplam
2012
Erkek
Kadın
2013
Seyrantepe
17.316
10
Abdurrahman Gazi
Altıntepe
Akköprü
İstasyon
Beyüzümü
Bardakçı
İskele
Kalecik
Şemsibey
16.036
12.357
11.752
11.558
10.964
10.282
8.382
8.380
3.597
11
1
2
3
4
5
6
7
8
9
8.561
4.438
4.123
3.478
1.786
1.692
Ermişler
1.724
879
845
1.732
12
Güvençli
1.415
729
686
1.454
13
Gedikbulak
1.245
682
563
1.271
14
Alaköy
979
486
493
994
15
Alabayır
931
478
453
987
16
Topaktaş
762
379
383
978
51
TUİK, ADNKS verilerinde 2013 nüfusları kadın erkek ayrımı olmaksızın verilmektedir. Bu nedenle 2012 nüfusları da
alınmıştır.
88
17
Adıgüzel
856
439
417
835
18
Dilimli
863
452
411
822
19
Çitören
791
390
401
797
20
Pirgarip
785
382
403
791
21
Halkalı
738
373
365
719
22
Yaylıyaka
702
342
360
686
23
Yeşilsu
681
345
336
683
24
Hıdırköy
651
345
306
627
25
Derebey
559
287
272
589
26
Ocaklı
593
302
291
586
27
Tevekli
472
390
82
539
28
Atmaca
557
301
256
538
29
Yemlice
501
266
235
513
30
Kasımoğlu
535
263
272
498
31
Yumrutepe
437
219
218
471
32
Yeşilköy
415
205
210
464
33
Gölyazı
395
210
185
463
34
Akçaören
483
240
243
442
35
Aşıt
374
189
185
425
36
Arısu
394
209
185
420
37
Özkaynak
403
207
196
411
38
Gedelova
402
205
197
406
39
Yeniköşk
402
207
195
404
40
Şahgeldi
343
169
174
372
41
Dağönü
403
224
179
365
42
Karaağaç
373
187
186
365
43
Kumluca
442
217
225
359
44
Esenpınar
347
185
162
359
45
Göllü
324
169
155
343
46
Çakırbey
371
189
182
318
47
Çobanoğlu
301
151
150
306
48
Dibekdüzü
293
151
142
298
49
Bağdaşan
280
143
137
297
50
Koçköy
283
141
142
290
51
Çolpan
255
118
137
263
52
Yalnızağaç
270
143
127
251
53
Gülsünler
249
123
126
247
54
Tabanlı
212
110
102
241
55
Çomaklı
234
113
121
232
56
Değirmenözü
274
129
145
229
57
Otluca
198
101
97
216
58
Sağlamtaş
210
108
102
208
59
Kolsatan
158
78
80
207
60
Ağartı
174
89
85
192
61
Kozluca
141
75
66
192
62
Kelle
137
77
60
155
63
Akçift
120
55
65
154
64
Özyurt
145
69
76
137
65
Meydancık
140
72
68
128
66 Mollakasım
67 Satıbey
Toplam
121
112
66
61
55
51
120
110
138.123
Kaynak: TUİK, ADNKS, 2012-2013
89
Tuşba İlçe Belediyesi, eski mahalleler ve yeni eklenen belde ve köylerle birlikte toplam 67
mahalleye sahip olmaktadır. Tuşba İlçe Belediyesinin 2013 nüfusu, 138.023 kişidir.
Tablo 44: Edremit Belediyesine Bağlanan Mahalleler ve Nüfusları
EDREMİT BELEDİYESİ
2012
Toplam
Erkek
2013
Kadın
1
Şabaniye
28.964
2
Süphan
16.315
3
Eminpaşa
16.283
4
Erenkent
11.542
5
Erdemkent
6
(B) Çiçekli
7
yeni
6.169
4.869
2.441
2.428
8
Kavurma
2.427
1.222
1.205
3.003
9
Kurubaş
2.147
1.096
1.051
2.228
10
Eskicami
11
Dönemeç
12
Yenicami
13
Andaç
14
Elmalık
15
Dilkaya
1.017
518
499
944
16
Köprüler
933
468
465
897
17
Doğanlar
730
355
375
748
18
Mülk
526
259
267
524
19
Köşkköy
501
248
253
474
20
Enginsu
385
188
197
373
21
Taşkonak
371
188
183
356
22
Ayazpınar
330
158
172
325
23
Akın
228
115
113
233
24
Köklü
73
36
37
57
25
Bakacık
283
145
138
26
Çayırbaşı
196
90
106
Toplam
4.851
4.753
1.669
1.170
577
593
1.189
1.124
980
484
496
1.002
985
17.166
105.008
* Veri bulunmamıştır
Edremit İlçe Belediyesi, eski mahalleler ve yeni eklenen belde ve köylerle birlikte toplam 26
mahalleye sahip olmaktadır. Edremit İlçe Belediyesinin 2013 nüfusu, 105.008 kişidir.
90
Tablo 45: İpekyolu Belediyesine Bağlanan Mahalleler ve Nüfusları
İPEKYOLU BELEDİYESİ
2012
Toplam
1
(B) Bostaniçi
2
Karşıyaka
3
Hacıbekir
4
Cevdetpaşa
5
Selimbey
6
Yeni Mahalle
7
Halilağa
8
Seyit Fehim Arvasi
9
Vali Mitatbey
10
Alipaşa
11
Şerefiye
12
Hafiziye
13
Serhat
14
Yalı
15
Hatuniye
16
Cumhuriyet
17
Bahçıvan
18
Esenler
19
Kevenli
20
Buzhane
21
(B) Erçek
22
Karpuzalanı
23
Ortanca
24
Kavuncu
25
Değirmenköy
26
Çalımlı
27
Ağzıkara
28
Bakraçlı
29
Yatıksırt
30
Karakoç
31
Gövelek
32
Kıratlı
33
Ilıkaynak
34
Arıtoprak
35
Karagündüz
36
Aktaş
37
Kaymaklı
38
Köşebaşı
39
Yukarıgölalan
40
Irgat
41
Dibekli
42
Beşçatak
43
Baklatepe
44
Yalınağaç
45
Değirmenarkı
46
Sarmaç
47
Aşağıçitli
48
Dereüstü
49
Aşağıgölalan
50
Yukarıgüneyce
Toplam
Erkek
2013
Kadın
22.995
11.765
11.230
3.716
1.829
1.887
3.649
3.228
2.043
1.696
1.538
1.237
1.215
1.186
1.184
1.209
1.122
1.094
1.199
1.122
985
752
704
757
699
510
506
532
437
388
438
373
348
349
310
191
1.862
1.645
1.042
858
773
630
615
610
613
589
584
538
621
574
486
373
355
380
366
262
249
283
222
189
219
183
181
186
138
93
1.787
1.583
1.001
838
765
607
600
576
571
620
538
556
578
548
499
379
349
377
333
248
257
249
215
199
219
190
167
163
172
98
26.302
19.327
18.226
17.755
17.613
15.860
14.036
13.992
13.958
12.778
12.119
9.355
8.965
8.796
7.546
6.385
6.008
5.449
5.116
3.865
3.711
3.332
2.038
1.763
1.546
1.243
1.227
1.180
1.152
1.150
1.137
1.132
1.107
1.098
952
941
805
774
731
513
509
505
428
421
413
398
368
363
294
220
274.902
91
İpekyolu İlçe Belediyesi, eski mahalleler ve yeni eklenen belde ve köylerle birlikte toplam 50
mahalleye sahip olmaktadır. İpekyolu İlçe Belediyesinin 2013 nüfusu, 274.902 kişidir.
Tablo 46: Bahçesaray Belediyesine Bağlanan Mahalleler ve Nüfusları
BAHÇESARAY BELEDİYESİ
2012
Köy/Mahalle
Toplam
2013
Erkek
Kadın
Toplam
1
İslam
3.428
2
Güneyyamaç
1.622
773
849
1.532
3
Cevizlibelen
1.279
620
659
1.295
4
Çatbayır
1.234
592
642
1.186
5
Altındere
1.192
561
631
1.157
6
Elmayaka
1.017
526
491
981
7
Bağcılar
914
440
474
872
8
Kaşıkçılar
875
405
470
835
9
Akyayla
807
395
412
804
10
Doğanyayla
789
391
398
793
11
Yaşlıkavak
728
353
375
721
12
Yaylakonak
691
332
359
672
13
Ünlüce
577
301
276
548
14
Altıntas
535
265
270
514
15
Ulubeyli
468
227
241
471
16
Çömlekçi
399
211
188
367
17
Çiçekli
229
119
110
230
18
Kartal
189
88
101
200
19
Şişli
160
84
76
153
20
Paşaköy
67
40
27
Toplam
60
16.819
Kaynak; TUİK ADNKS 2012-2013
Bahçesaray İlçe Belediyesi, eski mahalleler ve yeni eklenen belde ve köylerle birlikte toplam 19
mahalleye sahip olmaktadır. Bahçesaray İlçe Belediyesinin 2013 nüfusu, 16.147 kişidir.
Tablo 47: Başkale Belediyesine Bağlanan Mahalleler ve Nüfusları
Köy/Mahalle
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Yeni
Tepebaşı
Hafiziye
Esenyamaç
Ekecek
Albayrak
Ilıcak
Eşmepınar
Böğrüpek
Oğulveren
Yurttepe
BAŞKALE BELEDİYESİ
2012
Toplam
Erkek
3.238
2.238
2.134
1.946
1.908
1.823
1.648
1.377
1.731
1.140
1.343
985
967
924
827
688
Kadın
1.507
1.098
791
961
941
899
821
689
2013
Toplam
4.494
3.810
3.691
3.000
2.189
1.995
1.884
1.878
1.760
1.625
1.292
92
12 Özpınar
13 Bilgeç
14 Çaldıran
15 Güleçler
16 Azıklı
17 Yukarıdikmen
18 Kızılca
19 Öncüler
20 Ortayol
21 Saçan
22 Gelenler
23 Yavuzlar
24 Güvendik
25 Örenkale
26 Köprüağzı
27 Yukarıdarıca
28 Gedikbaşı
29 Bölekli
30 Atlılar
31 Uğurlu
32 Savaşköy
33 Barış
34 Aşalan
35 Yanal
36 Ortayazı
37 Ömerdağı
38 Sallıdere
39 Kavurgalı
40 Büklümdere
41 Koçdağı
42 Kaşkol
43 Yolmaçayır
44 Tahıl
45 Kovalıpınar
46 Kocaköy
47 Hasanbey
48 Belencik
49 Güroluk
50 Erek
51 Aydemir
52 Çakırdoğan
53 Akçalı
54 Mahmutabat
55 Açıkağıl
56 Örencik
57 Dereiçi
58 Aşağıküme
59 Tınazlı
60 Konuksayar
61 Deringeçit
62 Işıklı
63 Erkonağı
64 Keçilioba
65 Yukarıdallı
66 Beşocak
Toplam
1.292
1.214
1.151
1.160
1.253
1.100
1.035
1.018
987
1.019
1.297
1.200
882
848
837
813
761
780
787
799
753
739
650
681
713
625
605
580
504
561
485
392
483
452
465
488
442
395
393
358
367
207
371
266
240
179
151
173
146
72
87
74
64
32
28
629
613
583
550
621
550
501
513
479
517
819
744
441
446
420
417
376
399
390
394
366
382
337
360
352
321
287
299
266
281
247
205
231
236
245
263
214
189
194
179
182
101
187
140
119
84
73
76
70
41
44
31
35
19
15
663
601
568
610
632
550
534
505
508
502
478
456
441
402
417
396
385
381
397
405
387
357
313
321
361
304
318
281
238
280
238
187
252
216
220
225
228
206
199
179
185
106
184
126
121
95
78
97
76
31
43
43
29
13
13
1.259
1.149
1.137
1.101
1.065
1.049
1.024
1.001
939
920
919
838
832
831
801
791
762
751
750
750
728
714
656
656
626
622
567
526
500
492
457
454
447
432
430
417
381
369
361
353
353
340
304
262
249
216
169
155
127
68
62
56
50
43
34
58963
93
Başkale İlçe Belediyesi, eski mahalleler ve yeni eklenen belde ve köylerle birlikte toplam 16
mahalleye sahip olmaktadır. Başkale İlçe Belediyesinin 2013 nüfusu, 58.963 kişidir.
Tablo 48: Çaldıran Belediyesine Bağlanan Mahalleler ve Nüfusları
ÇALDIRAN BELEDİYESİ
Köy/Mahalle
2012
Erkek
Toplam
Kadın
2013
Toplam
1
Beyazıt
3.114
2
Fatih Sultan Mehmet
2.694
3
Recep Tayyip Erdoğan
2.526
4
Kışla
2.466
5
Soğuksu
6
Cumhuriyet
7
Çubuklu
8
Yavuz Selim
9
Yücelen
1.640
843
797
1.640
10
Altıyol
1.483
745
738
1.455
11
Salahane
1.444
725
719
1.450
12
Osmanlı
1.456
754
702
1.440
13
Umuttepe
1.709
1.018
691
1.389
14
Yukarıyanıktaş
1.162
615
547
1.272
15
Karadulda
1.312
651
661
1.271
16
Aşağıgülderen
1.239
638
601
1.235
17
Burçakalan
1.188
600
588
1.211
18
Alikelle
1.160
603
557
1.198
19
Hangediği
1.159
589
570
1.185
20
Güngören
1.186
613
573
1.138
21
Hanköy
1.053
556
497
1.086
22
Beydoğan
1.103
568
535
1.070
23
Kuskunkıran
1.000
534
466
1.052
24
Erginler
1.028
515
513
1.049
25
Alakaya
1.314
804
510
1.047
26
Direkli
1.004
512
492
995
27
Yukarısağmallı
1.024
510
514
989
28
Tekindere
998
494
504
984
29
Yukarıgülderen
1.030
509
521
977
30
İncealan
933
487
446
961
31
Toprakseven
929
471
458
922
32
Sarıçimen
937
433
504
883
33
Kilimli
871
427
444
871
34
Yukarıdikme
876
439
437
852
35
Zülfibulak
883
457
426
840
36
Yassıtepe
789
402
387
788
2.391
1.250
1.141
2.448
2.081
1.830
964
866
1.858
1.670
94
37
Sarıharman
785
409
376
786
38
Yukarıkuyucak
779
397
382
768
39
Akbaşak
744
387
357
758
40
Aşağıçanak
736
381
355
742
41
Yağıbasan
748
373
375
728
42
Avcıbaşı
724
356
368
724
43
Aşağıdikme
711
370
341
718
44
Evciler
661
327
334
672
45
Koçovası
628
324
304
637
46
Kalkandelen
587
287
300
608
47
Yaykılıç
975
672
303
556
48
Sellik
481
252
229
548
49
Kaşım
527
253
274
544
50
Ayrancılar
463
245
218
532
51
Başeğmez
534
277
257
528
52
Doyumalan
497
264
233
507
53
Yukarıçanak
500
242
258
492
54
Aşağımutlu
437
228
209
472
55
İsmailbaba
506
249
257
457
56
Buğulukaynak
405
217
188
408
57
Aşağıkuyucak
444
241
203
405
58
Kurtoğlan
392
197
195
393
59
Yuvacık
405
216
189
391
60
Sungur
327
157
170
348
61
Yukarımutlu
337
181
156
334
62
Aşağıyanıktaş
296
163
133
330
63
Demircik
340
178
162
329
64
Gülyolu
328
168
160
327
65
Çayırköy
332
165
167
324
66
Temrenli
292
157
135
294
67
Kılavuz
199
108
91
237
68
Yeniyaka
252
131
121
237
69
Bezirhane
290
151
139
235
70
Serpmetaş
175
98
77
Toplam
148
66.624
Çaldıran İlçe Belediyesi, eski mahalleler ve yeni eklenen belde ve köylerle birlikte toplam 70
mahalleye sahip olmaktadır. Çaldıran İlçe Belediyesinin 2013 nüfusu, 66.624 kişidir.
95
Tablo 49: Çatak Belediyesine Bağlanan Mahalleler ve Nüfusları
ÇATAK BELEDİYESİ
2012
Belde, Köy, Mahalle
Toplam
2013
Erkek
Kadın
1
Cumhuriyet
2
Alacayar
3
Adnan Menderes
1.666
4
Bahçelievler
1.511
5
Bilgi
1.442
740
702
1.436
6
Atlıhan
1.285
630
655
1.412
7
Konalga
1.312
663
649
1.357
8
Korulu
1.330
635
695
1.262
9
Kaçıt
938
458
480
910
10
Övecek
884
435
449
887
11
Görentaş
880
433
447
842
12
Karşıyaka
13
Narlı
609
292
317
680
14
Akçabük
562
278
284
574
15
Sözveren
542
259
283
502
16
Onağıl
508
254
254
489
17
Yukarınarlıca
469
247
222
482
18
Uzuntekne
489
243
246
462
19
Toyga
424
203
221
453
20
Sırmalı
491
272
219
443
21
Selçuklu
22
Teknecik
416
208
208
409
23
Ağaçlık
402
195
207
408
24
Sugeldi
380
200
180
379
25
Işınlı
358
165
193
338
26
Çılga
298
123
175
319
27
Eliaçık
331
156
175
317
28
Boyunpınar
310
147
163
311
29
Aşağınarlıca
291
147
144
265
30
Hacıosman
31
Dokuzdam
199
126
73
251
32
Derebaşı
247
133
114
210
33
Dalbastı
90
42
48
79
34
Andiçen
25
11
14
41
TOPLAM
1.704
1.696
886
810
1.669
698
413
261
23440
96
Çatak İlçe Belediyesi, eski mahalleler ve yeni eklenen belde ve köylerle birlikte toplam 34
mahalleye sahip olmaktadır. Çatak ilçe belediyesinin 2013 nüfusu, 23.440 kişidir.
Tablo 50: Erciş Belediyesine Bağlanan Mahalleler ve Nüfusları
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
(B) Çelebibağı
Salihiye
Yeşilova
Vanyolu
Beyazıt
Kışla
Latifiye
Örene
Sahil Kent
(B) Kocapınar
Çınarlı
Yukarıışıklı
Camiikebir
Tekevler
Keklikova
Alkanat
Adnan Menderes
Haydarbey
Aşağıışıklı
Salmanağa
Ulupamir
Aşağıkozluca
Payköy
Düvenci
Bayramlı
Bucakönü
Karlıyayla
Aşağıçökek
Uncular
Deliçay
Gölağzı
Çatakdibi
Çubuklu
Karatavuk
Pınarlı
Topraklı
Kadirasker
Abdalmezrası
Tekler
Taşlıçay
Çimen
Kırkdeğirmen
Aşağıgöze
Çobandüzü
Hacıkaş
Yoldere
Görüşlü
Köycük
Koçköprü
Hasanabdal
Ergücü
Gözütok
ERCİŞ BELEDİYESİ
2012
Toplam
Erkek
Kadın
14.426
7.367
7.059
4.571
2.326
2.245
4.017
2.065
1.952
3.071
1.544
1.527
2.128
1.723
1.720
1.684
1.541
1.562
1.413
1.398
1.458
1.390
1.367
1.374
1.081
888
877
850
778
812
723
695
706
715
690
691
1.047
835
843
834
763
750
690
703
752
675
677
683
1.252
1.301
1.281
1.220
1.165
1.101
1.094
936
1.021
1.028
1.032
990
1.030
932
830
801
850
831
763
772
717
660
616
648
610
609
582
565
486
521
555
532
523
543
483
445
417
414
419
388
397
376
592
685
633
610
556
519
529
450
500
473
500
467
487
449
385
384
436
412
375
375
341
2013
Toplam
14.982
12.293
9.792
8.965
8.316
7.949
6.533
5.689
4.680
4.623
4.061
4.021
3.650
3.193
3.175
2.841
2.607
2.243
2.190
1.774
1.767
1.733
1.581
1.579
1.406
1.404
1.403
1.401
1.399
1.376
1.367
1.288
1.281
1.275
1.216
1.172
1.112
1.081
1.065
1.054
1.037
1.033
1.026
1.012
916
864
847
823
819
798
784
770
97
53
Yankıtepe
54
Hocaali
55
Söğütlü
56
Akbaş
57
Mağara
58
Ortayayla
59
Nişancı
60
Şehirpazar
61
Gedikdibi
62
Kayaboyun
63
Çetintaş
64
Kardoğan
65
Taşkapı
66
Kızılören
67
Doluca
68
Akçayuva
69
Derimevi
70
Derekent
71
Dinlence
72
İkizçalı
73
Ekiciler
74
Yukarıakçagedik
75
Kasımbağı
76
Çakırbey
77
Gökoğlan
78
Taşevler
79
Kırkpınar
80
Oyalı
81
Yetişen
82
Şerefli
83
Yılanlı
84
Kekiksırtı
85
Doğancı
86
Bozyaka
87
İşbaşı
88
Ağırkaya
89
Çataltepe
90
Evbeyli
91
Yünören
92
Gergili
93
Gümüşoluk
94
Ağaçören
95
Yalındam
96
Sabanbüken
97
Aksakal
98
Gültepe
99
Duracak
100 Yöreli
101 Aşağıakçagedik
Toplam
711
743
747
737
711
687
640
509
649
620
556
570
556
560
555
546
510
477
422
306
402
356
386
365
375
340
343
317
314
334
283
267
266
261
272
250
275
250
233
145
163
185
154
148
128
117
95
71
44
369
365
372
392
323
344
332
258
338
307
294
281
297
268
268
275
265
250
211
156
207
183
193
182
193
175
187
158
167
175
149
145
136
138
139
125
137
130
119
72
99
101
77
83
71
58
47
39
20
342
378
375
345
388
343
308
251
311
313
262
289
259
292
287
271
245
227
211
150
195
173
193
183
182
165
156
159
147
159
134
122
130
123
133
125
138
120
114
73
64
84
77
65
57
59
48
32
24
754
738
729
729
699
697
646
638
625
597
571
560
555
552
534
519
516
453
422
409
397
365
364
356
344
341
319
311
310
301
277
276
272
270
261
254
252
238
221
172
154
152
144
141
123
105
94
64
37
170.124
Erciş İlçe Belediyesi, eski mahalleler ve yeni eklenen belde ve köylerle birlikte toplam 101
mahalleye sahip olmaktadır. Erciş İlçe Belediyesinin 2013 nüfusu, 170.124 kişidir.
98
Tablo 51: Gevaş Belediyesine Bağlanan Mahalleler ve Nüfusları
GEVAŞ BELEDİYESİ
2012
Toplam
Erkek
1
Karşıyaka
2
Selimiye
3
Bahçelievler
4
(B) Akdamar
5
Orta
6
Hasbey
7
Elmalı
8
Aydınocak
9
Kuşluk
10
Abalı
11
Yoldöndü
12
İkizler
13
Atalan
14
Göründü
15
Yemişlik
16
Gündoğan
17
Kurultu
18
Dokuzağaç
19
Kızıltaş
20
Değirmitaş
21
Dilmetaş
22
Yuva
23
Koçak
24
Aladüz
25
Daldere
26
Anaköy
27
Pınarbaşı
28
Kazanç
29
Kayalar
30
Bağlama
31
Timar
32
Uğurveren
33
Dağyöre
34
Yanıkçay
35
Altınsaç
36
İnköy
37
Töreli
Toplam
Kadın
2.356
1.136
1.220
1.206
606
600
1.107
1.017
981
901
818
767
696
716
669
624
601
576
495
510
482
513
273
259
206
557
495
471
451
376
375
323
332
349
310
270
308
239
254
243
237
130
130
100
550
522
510
450
442
392
373
384
320
314
331
268
256
256
239
276
143
129
106
338
312
340
289
243
219
202
225
220
26
157
152
159
135
125
92
98
123
107
10
181
160
181
154
118
127
104
102
113
16
2013
Toplam
3.016
2.366
2.300
2.233
1.996
1.149
1.127
1.097
1.013
984
884
788
723
701
679
649
605
603
587
513
487
473
464
460
422
418
379
350
325
311
284
251
245
232
219
204
118
29.655
Gevaş İlçe Belediyesi, eski mahalleler ve yeni eklenen belde ve köylerle birlikte toplam 37
mahalleye sahip olmaktadır. Gevaş İlçe Belediyesinin 2013 nüfusu, 29.655 kişidir.
99
Tablo 52: Gürpınar Belediyesine Bağlı Mahalleler ve Nüfusları
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
Güzelsu
Elaçmaz
Tutmaç
Öveçli
Cumhuriyet
Aşağıkaymaz
Yatağan
Sevindik
Yolaşan
Akpınar
Bozyiğit
Parmakkapı
Örmeli
Otbiçer
Erkaldı
Topsakal
Uzungedik
Yaramış
Karakoç
Işıkpınar
Koyunyatağı
Üçgen
Yukarıkaymaz
Çavuştepe
Sakalar
Savacık
Yoldüştü
Kırkgeçit
Ortaköy
Yurtbaşı
Çörekli
Cevizalan
Yedisalkım
Bağrıyanık
Günbaşı
Bölmeçalı
Hacıköy
Kuşdağı
Sütlüce
Akbulut
Koçgüden
Alnıak
Ongun
Çakınlı
Oğuldamı
Giyimli
Değirmendüzü
Mollahüseyin
Murataldı
Arındı
Taşdöndüren
Umut
Gölardı
Dağseven
Dolaylı
GÜRPINAR BELEDİYESİ
2012
Toplam
Erkek
1.686
895
1.587
792
1.307
675
1.175
560
Kadın
791
795
632
615
998
933
947
511
491
483
487
442
464
899
886
845
440
459
398
459
427
447
793
845
777
756
776
780
395
428
389
393
391
394
398
417
388
363
385
386
771
395
376
661
634
633
607
597
582
571
573
574
587
537
525
485
556
444
453
451
442
444
457
419
328
353
335
314
315
294
286
298
285
311
291
299
262
256
225
288
211
230
212
213
218
224
196
160
196
326
320
318
313
311
284
286
262
283
288
275
269
260
268
233
223
239
229
226
233
223
168
157
355
369
284
287
285
258
239
223
185
176
138
135
140
125
117
103
170
193
146
152
145
133
122
120
2013
Toplam
1.599
1.561
1.280
1.204
1.028
1.019
993
982
966
940
917
891
866
836
835
828
812
769
754
747
706
703
678
666
641
627
590
589
589
543
540
536
530
522
521
513
513
464
443
432
428
427
424
412
407
372
369
351
347
310
297
267
258
242
233
100
56
Topçudeğirmeni
57
Doluçıkın
58
Tepegören
59
Hamurkesen
60
Çatakdibi
61
Topyıldız
62
Akdoğu
63
Yalınca
64
Geziyurt
65
Çepkenli
66
Sapakonak
67
Güleçler
68
Beşbudak
69
Geçerli
70
Sıcaksu
71
Dikbıyık
72
Tutak
73
Özlüce
74
Taşlıyazı
75
Kalkanlı
76
Kılıçtutan
77
Üçdoğan
78
Kapçık
79
Bükeç
Toplam
212
169
157
175
147
167
347
85
129
117
95
112
121
86
74
42
71
59
11
98
80
86
77
75
84
176
44
62
60
45
61
55
43
39
23
32
25
6
114
89
71
98
72
83
171
41
67
57
50
51
66
43
35
19
39
34
5
60
19
15
14
31
11
5
6
29
8
10
8
227
177
169
168
162
152
143
126
124
122
119
111
102
102
83
77
75
66
56
41
39
23
16
14
38811
Gürpınar İlçe Belediyesi, eski mahalleler ve yeni eklenen belde ve köylerle birlikte toplam 79
mahalleye sahip olmaktadır. Gürpınar İlçe Belediyesinin 2013 nüfusu, 38.811 kişidir.
101
Tablo 53: Muradiye Belediyesine Bağlanan Mahalleler ve Nüfusları
MURADİYE BELEDİYESİ
2012
Toplam
Erkek
1
Yenişehir
2
Gümüştepe
3
(B)Ünseli
4
Yavuzselim
5
Uluşar
6
Beydağı
7
Ovapınar
8
Şehitmehmetbey
9
Yumaklı
10
Yukarıargıt
11
Alkasnak
12
Babacan
13
Karaoğlan
14
Balaklı
15
Karahan
16
Otlakbaşı
17
Gönderme
18
Topuzarpa
19
Dağören
20
Devetaş
21
Fevzi Çakmak
22
Görecek
23
Aşağıargıt
24
Sürüyolu
25
Doğangün
26
Keçikıran
27
Fatih
28
Gümüştepe
29
Yalındüz
30
Açıkyol
31
Kuşçu
32
Kemerköprü
33
Dürükkaş
34
Esenkoç
35
Yakıncak
36
Akbulak
37
Kocasaban
38
Köşk
39
Tansu
40
Sarımemet
41
Adaklı
42
Beşparmak
43
Gültepe
44
Akçaçay
45
Çiçekli
46
Güllüçimen
47
Çakmak
48
Erişen
Toplam
Kadın
757
3.174
390
1.628
367
1.546
2.188
2.024
1.765
1.100
1.064
902
1.088
960
863
1.615
1.509
1.473
1.392
798
791
716
713
817
718
757
679
1.325
1.328
1.275
1.330
1.187
1.167
1.085
690
686
655
682
599
592
551
635
642
620
648
588
575
534
949
787
795
844
735
487
395
395
424
371
462
392
400
420
364
777
679
659
586
531
509
485
531
490
474
439
478
373
386
276
212
167
215
96
36
407
352
336
303
264
228
250
253
250
238
224
242
184
190
148
107
94
113
46
20
370
327
323
283
267
281
235
278
240
236
215
236
189
196
128
105
73
102
50
16
2013
Toplam
3.808
3.525
3.111
2.556
2.134
2.048
1.761
1.667
1.650
1.516
1.465
1.388
1.353
1.338
1.322
1.300
1.287
1.205
1.121
1.058
924
900
800
800
791
771
763
760
738
675
647
597
550
503
490
485
477
469
447
444
374
356
260
212
188
167
92
47
51.340
Muradiye İlçe Belediyesi, eski mahalleler ve yeni eklenen belde ve köylerle birlikte toplam 48
mahalleye sahip olmaktadır. Muradiye İlçe Belediyesinin 2013 nüfusu, 51.340 kişidir.
102
Tablo 54: Özalp Belediyesine Bağlanan Mahalleler ve Nüfusları
1
(B) Sağmalı
2
Mahmudiye
3
İstasyon
4
Çubuklu
5
Aşağıtulgalı
6
Aksorguç
7
Seydibey
8
Cumhuriyet
9
Gültepe
10 Yukarıtulgalı
11 Dorutay
12 Kırkçalı
13 Boğazkesen
14 Boyaldı
15 Dağdeviren
16 Bağrıaçık
17 Tepedam
18 Şehittepe
19 Oymaklı
20 Hacıali
21 Sarıköy
22 Aşağıkoçkıran
23 Yumruklu
24 Kargalı
25 Aşağıakçagül
26 Çamurlu
27 Aşağımollahasan
28 Yukarıbalçıklı
29 Günyüzlü
30 Yukarımollahasan
31 Şemsettin
32 Sugeçer
33 Hazine
34 Yünkuşak
35 Altınboğa
36 Mollatopuz
37 Savatlı
38 Damlacık
39 Aşağıyorganlı
40 Hacıkışlak
41 Kaşıkara
42 Eğribelen
43 Dönerdere
44 Yukarıayazca
45 Yukarıçavdarlık
46 Kalecik
47 Gözdeğmez
48 Aşağıbalçıklı
49 Çavuşlar
50 Bodurağaç
51 Mehmetalan
52 Yarımkaya
53 Yavuzlar
54 Karlıyamaç
55 Çırakköy
56 Yukarıyorganlı
57 Emek
Toplam
ÖZALP BELEDİYESİ
2012
Toplam
Erkek
5.136
2.613
Kadın
2.523
3.360
2.317
2.162
2.119
1.723
1.165
1.153
1.076
1.637
1.152
1.009
1.043
1.900
1.787
1.720
1.715
1.587
1.385
1.517
1.485
1.424
1.393
1.621
1.348
1.296
1.285
1.264
939
872
849
872
834
686
757
740
714
707
970
633
651
661
612
961
915
871
843
753
699
760
745
710
686
651
715
645
624
652
1.193
1.180
1.159
1.172
994
977
964
967
904
903
875
912
838
814
765
855
738
742
726
670
660
634
659
577
514
580
517
507
478
395
413
387
219
614
559
598
576
503
512
480
471
440
439
422
467
437
390
373
445
388
367
354
337
328
329
322
286
272
302
271
256
240
194
215
197
101
579
621
561
596
491
465
484
496
464
464
453
445
401
424
392
410
350
375
372
333
332
305
337
291
242
278
246
251
238
201
198
190
118
2013
Toplam
5.067
4.405
3.682
3.225
2.339
2.156
2.086
2.066
1.913
1.782
1.750
1.747
1.570
1.473
1.466
1.459
1.398
1.376
1.356
1.337
1.302
1.290
1.284
1.226
1.186
1.153
1.137
1.106
1.037
970
941
930
896
894
858
853
802
779
756
741
737
725
711
668
642
640
635
576
535
534
511
477
445
427
375
369
212
73.013
103
Özalp İlçe Belediyesi, eski mahalleler ve yeni eklenen belde ve köylerle birlikte toplam 57
mahalleye sahip olmaktadır. Özalp İlçe Belediyesinin 2013 nüfusu, 73.013 kişidir.
Tablo 55: Saray Belediyesine Bağlanan Mahalleler ve Nüfusları
1
Örenburç
2
Bakışık
3
Beyarslan
4
Kazımpaşa
5
Karahisar
6
Sırımlı
7
Feritmelen
8
Kurucan
9
Çaybağı
10
Kazlıgöl
11
Koçbaşı
12
Zincirkıran
13
Çartak
14
Atatürk
15
Değirmigöl
16
Kekikdüzü
17
Baltepe
18
Kapıköy
19
Turanköy
20
Kargalı
21
Keçikayası
22
Dolutaş
23
Yeşilağaç
24
Mahmudiye
25
Kepir
26
Çakmakköy
27
Yamanyurt
Toplam
SARAY BELEDİYESİ
2012
Toplam
Erkek
2.098
1.050
1.900
925
1.705
829
Kadın
1.048
975
876
1.349
1.318
700
653
649
665
920
872
811
775
800
757
478
431
381
399
423
403
442
441
430
376
377
354
691
673
672
635
557
521
476
489
448
356
332
350
314
261
264
247
252
240
335
341
322
321
296
257
229
237
208
423
404
180
207
203
90
216
201
90
2013
Toplam
2.057
1.883
1.730
1.354
1.313
1.258
1.149
911
867
808
765
758
740
725
693
650
649
627
559
495
483
471
438
422
414
387
187
22.793
Saray İlçe Belediyesi, eski mahalleler ve yeni eklenen belde ve köylerle birlikte toplam 27
mahalleye sahip olmaktadır. Saray İlçe Belediyesinin 2013 nüfusu, 22.793 kişidir.
2.2. Van Belediyesi Kurumsal Örgütlenme Yapısı
Van Belediyesi, Müdürlükler bünyesinde hizmet yürütmektedir.
İdari Hizmetler
 Özel Kalem Müdürlüğü
 Plan ve Proje Müdürlüğü
 Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü
 Yazı İşleri Müdürlüğü
 Strateji Geliştirme Müdürlüğü
104
 İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürlüğü
 Hukuk İşleri müdürLüğü
 Bilgi İşlem Müdürlüğü
Teknik Hizmetler
 Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğü
 Su ve Kanalizasyon Müdürlüğü
 Emlak ve İstimlak Müdürlüğü
 Park ve Bahçeler Müdürlüğü
 İmar ve Şehircilik Müdürlüğü
 Fen İşleri Müdürlüğü
 Yapı Kontrol Müdürlüğü
Sosyal ve Kültürel Hizmetler
 Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü
 Sosyal Yardım İşleri müdürlüğü
Van-Der Yoksullukla Mücadele Derneği
Sağlık Hizmetleri
 Veteriner İşleri Müdürlüğü
Alo Kurban Hattı
 Temizlik İşleri Müdürlüğü
Mali Hizmetler
 Mali Hizmetler Müdürlüğü
Destek Hizmetleri
 İtfaiye Müdürlüğü
 Zabıta Müdürlüğü
 Mezarlıklar Müdürlüğü
 Hal Müdürlüğü
 Destek Hizmetleri Müdürlüğü
Van Belediyesinin bu örgüt yapısının, bir Büyükşehir Belediyesine dönüşmesi, kaçınılmaz olarak
Büyükşehir mevzuatı ile verilmiş görevleri yerine getirme hedefine yönelik olacaktır. Ancak
Büyükşehir Belediye mevzuatı kentsel nitelikli alanlara dairdir. Ayrıca Büyükşehir Belediyeleri
Kanununda verilen görevler dışında, başka Kanunlardan gelen görevler de Belediyenin görevleri
kapsamında kalmaktadır. Bu görevler temel olarak, 5302 sayılı İl Özel İdaresi’nden ve İl
bütününde örgütlenen Büyükşehir ve İlçe sınırlarında yapılanan İlçe Belediyelerine katılan kırsal
105
nitelikli mahalleler nedeniyle 442 sayılı Köy Kanunu’ndan gelmektedir. Gerek İl Özel İdaresinden,
gerekse Köy Kanunundan gelen ya da gelmesi gerektiği düşünülen görevler, Van Belediyesi’nin bu
güne kadar sürdürdüğü görevlerden farklı bir içeriktedir. Unutulmaması gereken konu Van
Büyükşehir Belediyesinin ikiye katlanan nüfusunun ağırlıklı olarak kırsal niteliği olan yerleşim
birimlerinden geldiğidir. Dolayısıyla, bu alanlar ve bu alanlara dair hizmetler, barındırdığı nüfusun
niteliği dikkate alındığında, bir anlamda İl Özel İdaresinin yerine geçmek anlamına da
gelmektedir.
Büyükşehir Belediye örgütlenmesine dönüşümde teknik hizmetler alanı görece belirgin olmakla
birlikte, sosyal ve kültürel hizmetler alanı, hedeflere dayalı özgün farklılıklar gösterebilmektedir.
Örneğin Van-Der Yoksullukla Mücadele kapsamında planlanan etkinlikler ve hedef kitle açısından,
son depremin etkileri de dikkate alındığında, programlama önem kazanacaktır.
Bir diğer önemli konu, Büyükşehir ve İlçe Belediyeleri arasındaki görev paylaşımına dairdir.
Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin görevlerinin çakışma konusu olmaması, aynı alanda aynı işin
özellikle teknik hizmetler alanında her iki kurum tarafından da yürütülmemesine dönük
koordinasyon ve organizasyon performansının yüksek kılınması önem kazanmaktadır.
2.3. İl Özel İdarelerinden Büyükşehir Belediyelerine Devrolan Görevler
Büyükşehir Belediyelerine dair Kanun düzenlemelerinde açıkça yer almıyor olmakla birlikte;
Büyükşehir Belediyelerinin İl Özel İdarelerinde olan görevlerinden hangilerinin Büyükşehir
Belediyelerine devredildiğini anlamak için İl Özel İdaresi Kanununun irdelenmesi de
gerekmektedir. İl Özel İdaresi Kanununun 6. Maddesinde;
İl Özel İdaresi mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla;
Gençlik ve spor, sağlık, tarım, sanayi ve ticaret; Belediye sınırları İl sınırı olan Büyükşehir
Belediyeleri hariç ilin çevre düzeni plânı, bayındırlık ve iskân, toprağın korunması,
erozyonun önlenmesi, kültür, sanat, turizm, sosyal hizmet ve yardımlar, yoksullara mikro
kredi verilmesi, çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtları; ilk ve orta öğretim kurumlarının arsa
temini, binalarının yapım, bakım ve onarımı ile diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına ilişkin
hizmetleri il sınırları içinde,
İmar, yol, su, kanalizasyon, katı atık, çevre, acil yardım ve kurtarma; orman köylerinin
desteklenmesi, ağaçlandırma, park ve bahçe tesisine ilişkin hizmetleri belediye sınırları
dışında,
Yapmakla görevli ve yetkilidir.
Bu görev tanımından anlaşılan İl sınırları kapsamında örgütlenen Büyükşehir Belediyeleri, İl Özel
İdarelerine ait sıralanan görevleri üstlenmiş görünmektedir. Ancak 6360 sayılı Kanunla
oluşturulan Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı’nın varlığı ve görev tanımı ile sadece
tarımsal hizmetleri Büyükşehir Belediyelerinin de yapabileceğine dair hükümler, sorunlu bir yapıyı
106
gündeme taşımaktadır. Bu durum, pek çok hizmette iki başlılık yaratmaktadır. Bu iki başlılık İl
Özel İdaresi Kanununun yine 6. Maddesinde yer alan;
“Bakanlıklar ve diğer merkezi idare kuruluşları; yapım, bakım ve onarım işleri, devlet ve İl
yolları, içme suyu, sulama suyu, kanalizasyon, enerji nakil hattı, sağlık, eğitim, kültür,
turizm, çevre, imar, bayındırlık, iskan, gençlik ve spor gibi hizmetlere ilişkin yatırımlar ile
bakanlıklar ve diğer merkezi idare kuruluşlarının görev alanına giren diğer yatırımları,
kendi bütçelerinde bu hizmetler için ayrılan ödenekleri İl Özel İdarelerine aktarmak
suretiyle gerçekleştirebilir…..
Hizmetlerin diğer mahallî idareler ve kamu kuruluşları arasında bütünlük ve uyum içinde
yürütülmesine yönelik koordinasyon, o İlin Valisi tarafından sağlanır.
4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığına ve organize
sanayi bölgelerine tanınan yetki ve sorumluluklar bu Kanun kapsamı dışındadır.”
Hükümlerinden kaynaklanmaktadır. 6360 sayılı Kanunla, bu görevleri Yatırım İzleme ve
Koordinasyon Başkanlığı tarafından yürütülmesi öngörülmektedir. Burada Kanun koyucunun
öngörmediği bir belirsizlik bulunmaktadır. Bu görevlerin iki ayrı yönetim tarafından da
sürdürülebilir nitelikte olup olmadığı bir açmaz olarak görülebilir. Ya da sosyal hizmetlerde olduğu
gibi her iki yönetim de bu görevleri yürütebilecektir. Bu çerçevede kırsal nitelikli mahallelere
yapılacak hizmetler için bazı sorunların yaşanması beklenmektedir.
Bu çerçevede Büyükşehir Belediyesi, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla;
 Gençlik ve Spor
 Sağlık
 Tarım, Sanayi ve Ticaret
 İlin Çevre Düzeni Plânı
 Bayındırlık ve İskân
 Toprağın Korunması
 Erozyonun Önlenmesi
 Kültür, Sanat
 Turizm
 Sosyal Hizmet ve Yardımlar
 Yoksullara Mikro Kredi Verilmesi
 Çocuk Yuvaları ve Yetiştirme Yurtları
 İlk ve Orta Öğretim kurumlarının arsa temini, binalarının yapım, bakım ve onarımı ile diğer
ihtiyaçlarının karşılanmasına ilişkin hizmetler
107
 İmar, Yol, Su, Kanalizasyon
 Katı Atık, Çevre
 Acil Yardım Ve Kurtarma
 Orman Köylerinin Desteklenmesi
 Ağaçlandırma, Park ve Bahçe Tesisine İlişkin Hizmetler
Büyükşehir Belediyelerince sürdürülebilecektir yorumu yapılabilmektedir.
Burada hatırlanması gereken konu, Kanun’daki hükümlerin, mükerrerlik yarattığıdır. Yatırım
İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı ve Büyükşehir Belediyesi aynı konularda hizmet yürütmekle
yükümlü olabileceği gibi, ortaklık ve eşgüdümlü çalışma şansına da sahip olabilecektir.
Bu çerçevede şu an var olmayan, ancak kırsal alana hizmet götürme konusunda önemli bir örnek
olarak değerlendirilebilecek, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün görev ve yapılanmasına
değinmekte fayda görülmektedir.
Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün görevleri;
 Devlet ve İl yolları ağı dışında kalan köyler ve bunlara bağlı yerleşme birimlerinin, orman
yollarının ve orman içi yolların yol ağını tespit etmek, bu yolları, köprüleri, sanat yapılarını,
köy içi yollarını yapmak, mevcutları geliştirmek, trafik güvenliği yönünden gerekli
istikamet ve kilometre levhaları ile diğer işaretleri düzenlemek
 Kalkınma plan ve programlarında yer alan ilke ve politikalara uygun bir şekilde, toprak ve
su kaynaklarının verimli kullanılmasını, korunmasını, geliştirilmesini sağlamak, çiftçilerin
hizmetine götürmek üzere gerekli araştırma, etüt, hizmet ve yatırımlara ait program ve
projeleri yapmak ve yaptırmak, bunlardan tasvip edilenleri uygulamak ve uygulattırmak
 Baraj, havaalanı, fabrika savunma ile ilgili tesislerin ve diğer tesislerin inşaatı, tarih ve
tabiat kıymetlerinin korunması gibi amaçlarla yapılacak kamulaştırmalar ve özel
kanunların uygulanması sebebiyle yerlerini terk etmek zorunda kalanlardan geçim
imkânlarını kısmen veya tamamen kaybedecek nüfus ile göçmen ve göçebeleri ve
bulunduğu yerde geliştirilmesi mümkün olmayan orman içi köyleri, köy nüfusunun
çoğunluğu tarafından istenmesi halinde köylerin mahalle, kom, mezra gibi dağınık
yerleşme yerlerini yeni bir yerleşme yerinde toplamak, tarım içi ve tarım dışı sahalarda
iskan etmek
 Köy ve bağlı yerleşim birimlerinin yol, su, elektrik, kanalizasyon tesislerinin inşaatı, bakımı,
onarımı, geliştirme ve işletme hizmetlerini düzenlemek üzere gerekli tedbirleri almak,
bakım, onarım, işletme ve geliştirme hizmetlerine ait esasları tespit etmek ve yürütmek
 Köy ve bağlı yerleşme birimlerine, askeri garnizonlara sağlıklı, yeterli içmesuyu ve
kullanma suyu tesislerini yapmak, geliştirmek ve yapımına destek olmak, sondaj kuyuları
açmak, bu maksatla umuma ait sular ile kanunlarla köye ve köylüye devir ve tahsis edilmiş
108
veya köyün veya köylerin eskiden beri intifaında bulunmuş olan suları; köylerin ve bağlı
yerleşme birimlerinin, askeri garnizonların ihtiyacına göre tevzi etmek, kısmen veya
tamamen başka köye, köylere, bağlı yerleşme birimlerine, askeri garnizonlara tahsis
etmek ve tahsis şeklini değiştirmek
 Sahipli veya köyün bedeli mukabili iktisap ettiği sularla diğer gayrimenkulleri, 2492 sayılı
Kamulaştırma Kanunu gereğince kamulaştırmak veya gayrimenkul üzerinde irtifak hakkı
tesis etmek
 Devletin hüküm ve tasarrufu altında veya özel mülkiyetinde bulunan yabani fıstıklık,
zeytinlik, sakızlık, harnupluk ve makiliklerin alt yapı tesislerini imar, ıslah ve ihya etmek
için gerekli projeleri ve programları hazırlamak, hazırlatmak, tasvip edilenleri uygulamak
ve uygulatmak
 Tarım alanlarının gayesine uygun bir şekilde kullanılmasını sağlamak, denetlemek ve bu
konu ile ilgili diğer kuruluşlarla işbirliği yapmak
 Devletin hüküm ve tasarrufu altında veya özel mülkiyetinde bulunan taşlı, asitli, alkali veya
turbiyer toprakları ve kurutulmuş sahaları tarıma elverişli hale getirmek
 Devletçe ikmal edilmiş sulama tesislerinden alınan veya her ne suretle olursa olsun tarım
alanlarında bulunan suyun tarımda kullanılması ile ilgili arazi tesviyesi, tarla başı kanalları,
tarla içi sulama ve drenaj tesisleri gibi tarım sulaması hizmetlerini ve bu konularda gerekli
diğer işleri yapmak
 Ekonomik üretime imkan vermeyecek derecede parçalanmış, dağılmış, şekilleri bozulmuş
tarım arazilerinin teknik, ekonomik ve işletme imkanları ölçüsünde toplulaştırılmasını
yapmak
 Sulama suyu ihtiyacı saniyede 500 litreye kadar olan suların tesislerini kurmak ve
işletilmelerini sağlamak, aynı mahiyette evvelce yapılmış tesisleri ikmal, ıslah ve tevsi
etmek ve işletilmelerini sağlamak
 Toprak muhafaza, arazi ıslahı ve sulama gibi faaliyetlerde gerektiğinde birlikler, ortaklıklar,
döner sermayeli ve tüzelkişiliği haiz işletmeler kurmak veya döner sermayeli işletmelerini,
bu işlerle meşgul birimleri, şirketlere veya işletmelere ortak etmek, bunlarla ilgili her türlü
anlaşmalar yapmak
 Küçük akarsular ile güneş, rüzgâr ve diğer enerji kaynakları ve tesislerinden faydalanılarak
köylerin elektriklendirilmesi için tesisler yapmak, yaptırmak
 1306 sayılı İskan Kanununa göre nakledilen veya toplulaştırılacak köyler için arsa tefrik
etmek, diğer kasaba ve köylerin imar planlarını ve ihtiyaç sahiplerine konut ve tarımsal
işletme tesisleri için tip projeler hazırlamak, hazırlatmak ve kendi evini yapana yardım
metoduna dayalı olarak gerekli kredileri vermek, köy içi altyapıları, sosyal tesisler ve
istihdam yaratacak ekonomik tesisleri yapmak ve yaptırmak, yıllık harcama planları
109
yaparak Özel İskan Fonunu kullanmak ve bu fondan yapılan kaynak tahsisleri ile yatırımları
gerçekleştirmek
 Deprem ihtimalinin en fazla olduğu aktif deprem kuşaklarında bulunan köylerdeki nüfusun
konut ve tarımsal tesislerini depreme dayanıklı hale getirmek maksadıyla kredi vermek
 Serbest göçmen işlerini yürütmek, özel kanunlar gereğince iskânlı göçmen kabul etmek
 Kiraya verilecek hazine arazisi genişliğini, kira bedelini ve kiralayacak olan topraksız veya
yeterli toprağı olmayan çiftçileri tespit etmek ve Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki
arazinin tespit, tayin ve her türlü ölçü işlerini yapmak ve Hazine adına tescil işlemlerini
yaptırmak ve evvelce dağıtılan arazilerde tashih, ıslah ve istirdat işlemlerini yapmak, mera,
yaylak ve kışlakların tespit, tahdit ve tahsisini yapmak, ayrıca lüzumlu hallerde bunlardan
ihtiyaç fazlalarının tespiti ile Hazine adına tescilini sağlamak
 Hizmet ve görevleri için lüzumlu her türlü harita, istikşaf, araştırma, etüt proje, rasat,
istatistik, envanter, birim fiyat ve analiz gibi işleri yapmak, yaptırmak
 Hizmet ve tesislerin yapılması, geliştirilmesi, onarım, bakım ve emniyetle işletilmesi için
gerekli tesis, atölye, bakımevi, laboratuvar, araştırma ve verici telsiz istasyonu, idari ve
sosyal diğer tesislerin plan ve projelerini ve inşaatını yapmak, yaptırmak, onarmak,
işletmek, kiralamak ve bakımlarını sağlamak, tesislerin kullanılmasına emniyet ve
korunmasına esas olan kaideleri tespit etmek, yürütmek ve kontrol etmek
 Her türlü alet - edavat, taşıt ve makineler ile donatımlarını, bunların işletilmesi, tamiri için
gerekli bütün malzemeyi vasıflarıyla belirlemek, sağlamak, icabında imal etmek ve
ettirmek, arazi dahil bina ve taşınmaz malları geçici olarak kullanmak, kamulaştırmak ve
satın almak
olarak tanımlanmıştır.
Ayrıca, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünün ana hizmet birimleri şunlardır:

Etüt ve Proje Dairesi Başkanlığı

Arazi ve İskan Dairesi Başkanlığı

Köy ve Orman Yolları Dairesi Başkanlığı

Havza Islahı ve Göletler Dairesi Başkanlığı

Sulama Dairesi Başkanlığı

Köy İçmesuları Dairesi Başkanlığı

Köy İçi İnşaat Dairesi Başkanlığı

İşletme Dairesi Başkanlığı
110
Benzer bir yönetsel çerçeve kırsal alanlarda AYKOME ve UKOME bağları da kurularak Büyükşehir
Belediyeleri Belediye için de uygulanabilir görünmektedir.
2.4. Köy ve Mahalle Yönetimlerinin Farklılıkları
Büyükşehir Belediyesi sınırlarının İl sınırlarına genişlemesi ve köy yerleşimlerinin mahalleye
dönüşmesi ile köy yönetim yapılarında da önemli değişiklikler gündeme gelecektir. İlgili mevzuat
kapsamında köy ve mahalle yönetim birimlerinin yönetim yapıları, görevleri ve gelirleri, giderleri,
çalışma biçimleri arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır.
2.4.1 Köy Yönetimi ve Görevleri
442 sayılı Köy Kanunu, köy yönetimini diğer yönetsel birimlerden farklı kurgulamaktadır. Kanun,
Cumhuriyetin ilk yıllarında yürürlüğe girdiğinden, daha sonra yürürlüğe giren Kanunlar bazı
görevlere ilişkin olarak köy yönetimlerini devre dışı bırakmış görünmektedir. Kanun, Büyükşehir
Belediyesine mahalle olarak katılan yönetim birimlerini bağlar nitelikte olmasa da bu yerleşim
birimlerine yaklaşımı belirlemek açısından önemli görünmektedir.
Köy Kanununun 13. maddesinde köye ait görevler (işler) ikiye ayrılmaktadır. Birincisi mecburi olan
işler, ikincisi ise köylünün isteğine bağlı olan işlerdir.
Mecburi işlerin kapsamı çok geniştir.
 Sağlıkla ilgili işler (salgın hastalıklar ve sıtma ile mücadele, konutların sağlıklı yaşam
koşullarına kavuşmasını sağlamak, umumi tuvalet inşa etmek)
 Temiz bir çevre ile ilgili olarak, pis su dejarjının sağlığı etkilememsi ile ilgili önlemleri
almak, sokakları temiz tutmak, çöp ve gübrelikleri köyden uzak yol üstü olmayan sapa ve
rüzgar altı yerlerde yapmak, gübreliklerin köy halkınca kullanımını düzenlemek
 Temiz içme suyu temini
 Köyden, Hükümet merkezine veya komşu köylere giden yolların kendi sınırı içindeki
kısmını yapmak ve onarmak, köy yollarını yapmak, köy meydanı oluşturmak
 Meydanda köy odası kurmak, mescit yapmak, ihtiyaca uygun konuk odaları yapmak
 Bahçesi bulunan okul yapmak
 Köyü ve mezarlıkları ağaçlandırmak
 Köy yollarının ve meydanının etrafına ve köyün içinde ve etrafındaki su kenarlarına ve
mezarlıklara ve mezarlık ile köy arasına ağaç dikmek, köy korusunu muhafaza etmek
(Köylü her sene adam başına en az bir ağaç dikecek ve bu ağaç tamamen tutup
yeşilleninciye kadar ağaca bakacak va yeni dikilmişlere hayvanların sürünerek ve
kemirerek zarar vermesinin önünü almak için etrafına çalı çırpı sarıp muhkemce
bağlayacaktır)
111
 Köy halkının ekilmiş ve dikilmiş mahsullerini, ağaçlarını her türlü zarar ve ziyandan
muhafaza etmek
 Tehlike arz eden yapıları yıktırmak ya da onarımını sağlamak
Yapılması köylünün isteğine bağlı olan işler şunlardır:
 Konut ve ahırları ayrı yerde yapmak
 Ev, ahır, hela duvarlarının iç ve dışları senede bir defa badanalamak
 Köy yollarını taş kaldırımla döşemek
 Köy mezarlığının köyden ve caddeden uzak bir yerde, suların geldiği tarafta değil, akıp
gittiği tarafta olmasına çalışmak ve etrafını duvarla çevirerek içersine hayvan girmesinin
önünü almak ve mezarlığa gübre süprüntü dökmemek, mezarlara iyi bakmak
 Köyde çamaşırlık, hamam, pazar ve çarşı yerleri yapmak
 Köyün sınırı içinde uygun yerlerde ve tepelerde orman yetiştirmek
 Köyü, kasaba ve komşu köylere bitiştiren yolların iki kenarına ağaç dikmek ve köy sınırı
içindeki yabani ağaçları aşılamak
 Köyde ekilip biçilen ve toplanan mahsulâtın veya yapılan eşyanın değeriyle satılabilmesi
için köy namına alıcı adam aramak
 Köy tarla ve bahçelerini sulamak için bütün köye ortaklama ark yapmak
 Köye ortaklama her türlü ziraat, pulluk, orak, harman makineleri almak
 Köyde peynir ve yağ yapmak için makine almak
 Köye ortaklama değirmen yapmak veya getirtmek
 Köylülerin giydiği esvapları köyde dokutmağa çalışmak
 Köylüden berber, ayakkabıcı, nalbant, demirci, arabacı, kalaycı yetiştirmek
 Köylünün bilgisini artıracak kitap getirtmek
 Yemeklik ve para ile köy fukarasına ve öksüzlere yardım etmek, kimsesiz çocukları sünnet
ettirmek ve kızları evlendirmek için yardım etmek ve fukara cenazelerinin kefen ve
sairesinin tedarikine çalışmak
 Kazaen yanan veya yıkılan fukara evlerini bütün köy yardımı ile yapmak
 Bütün köy için bankadan para kaldırmak ve tarla, bahçe, çift ve tohum almak isteyenlere
vermek ve bu paranın her sene borçlarını toplayarak bankaya yatırmak
 Köyde güreş, cirit, nişan talimleri gibi köy oyunlarını yaptırmak
112
 Her köyde, köy sandığından bir ambar yaptırıp bunun bir bölmesine harman zamanında
herkesten köy namına mahsullerine göre birer miktar zahire ödünç alınarak konulmak ve
bu zahireyi muhtaç köylülere gene köy namına yemeklik veya tohumluk olarak ödünç
vermek ve her sene ambarda artan zahireyi yeni mahsul ile değiştirmek
 Her sene köy namına bir veya daha ziyade tarla ektirerek mahsulünü imece yoluyla biçip
elde ettikten ve gelecek sene için tohumu ayırdıktan sonra artanını satarak parasını köy
sandığına yatırmak
 Köy namına iyi cinsten boğa, aygır, teke, koç satın almak
 Köyde sağlık işlerine bakmak üzere bir sağlık korucusu bulundurmak, yok ise vilayet veya
kaza merkezinde açılacak sağlık derslerine adam göndererek yetiştirmek suretiyle köyde
istihdam etmek
 Hükümet tarafından sağlık işlerinde kullanılmak üzere verilecek ilaçları korumak
 Köyde elektrik tesisatı vücuda getirmek
Köyün ortak ihtiyaçları ve halkının isteğine bağlı işlerin organizasyonu oldukça kapsamlı bir
çalışma gerektirmektedir. Yatırıma yönelik işler ise mali kaynak gerektirmektedir. Bu noktada
hatırlanması gereken bir konu, sayılan işlerin bazıları zaman içerisinde başka kurum ve kuruluşlar
tarafından da yapılmak üzere farklı yasal düzenlemelere konu olmuştur. Ancak Kanunun ilgili
maddeleri halen yürürlüktedir ve katılımlı bir süreçle ve imece usülü ile yapılacak işler ön plana
çıkmaktadır.
Köy parası olarak adlandırılan gelirler ise şöyle sıralanmaktadır.
 İhtiyar meclisi tarafından köylüye salınacak para
 İşbu kanuna göre alınacak ceza paraları
 Köy namına yazılı emlak ve arazi geliri
 Usulüne uygun vakfedilen arazi ve emlak geliri
 Avarrız gelirleri (ağaç, arazi, emlak, para) 52
 Hediye ve bağışlanmış paralar ve mallar, (ianat ve teberruat)
 Köy namına ekilen tarla geliri
 Köy tezgâh ve ambar ve dükkânları geliri
 Mühürlenecek ilmühaberlerden alınacak para, (bu para ihtiyar meclisince yapılıp
kaymakam veya vali tarafından tasdik olunan cetvele göre alınır)
52 İnşaat ruhsat harcı olarak herhangi bir bedel MİGM’nün 10/08/2009 tarih ve 20817/62432 sayılı yazısına göre
alınamaz
113
 Köy sınırı içindeki taş, kireç, tuğla, kiremit, çorak, kil gibi ocaklardan alınacak para (nısıf
kutru elliden yüz metreye kadar olanlardan)
 Çay ve nehirler üzerindeki kayık ve sallardan alınacak para, (senenin altı ayı işleyenlere
mahsustur. Bundan fazla işleyenler vilayet idarelerinindir)
 Köy sınırı içindeki otlaklardan ve meralardan fazlasının kira paraları;
 Köyde satılmak için kesilen hayvanlardan alınacak para, (zephiye resmi)
 Köy sınırı içinde satılan hayvanlardan alınacak ihtisap resmi
 Köy sınırı içinde sahipsiz ağaçların ve yemişlerin geliri
 Köy sınırı içindeki kaplıcalar, maden suları, (şimdiye kadar belediye, idarei hususiye,
maliye, evkaf ve eşhas tarafından yoluyla elde edilenler hariç)
 Geliri yetişmeyen köylerde muhtar, imam, kâtip, korucu, sığırtmaç, danacı gibi köy
adamlarının aylıkları veya senelikleri için salınacak para veya mahsuller
Bu gelirlerin köy namına harcanmasında da köylünün isteğine bağlı olmayan ve köylünün isteğine
bağlı olan kalemler olarak ele alındığı görülmektedir.
2.4.2 Mahalle Yönetimi ve Görevleri
Mahalle Yönetimi’nin oluşumu 4541 sayılı Kanunun ve 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun
konusudur. Yapısı ve çalışma usulleri bu Kanunlarda belirlenmektedir. 5393 sayılı Belediye
Kanununun 6. Maddesine göre;
“Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
Muhtar, mahalle sakinlerinin gönüllü katılımıyla ortak ihtiyaçları belirlemek, mahallenin
yaşam kalitesini geliştirmek, belediye ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilişkilerini
yürütmek, mahalle ile ilgili konularda görüş bildirmek, diğer kurumlarla iş birliği yapmak ve
kanunlarla verilen diğer görevleri yapmakla yükümlüdür.
Belediye, mahallenin ve muhtarlığın ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunlarının çözümü için
bütçe imkânları ölçüsünde gerekli ayni yardım ve desteği sağlar; kararlarında mahallelinin
ortak isteklerini göz önünde bulundurur ve hizmetlerin mahallenin ihtiyaçlarına uygun
biçimde yürütülmesini sağlamaya çalışır.”
Mahalle Yönetiminin görevleri incelendiğinde genel olarak, görevlerin çoğunluğunun muhtara tek
başına verildiği görülmektedir. İhtiyar heyeti ile muhtarın beraber görev yaptığı durumlar
istisnadır. Muhtarlar görevlerinin çoğunluğunu 4541 sayılı Şehir ve Kasabalarda Mahalle Muhtar
ve İhtiyar Heyetleri Teşkiline Dair Kanun’dan alır. Bunun dışında bazı kanunlarla da muhtarlara
görevler verilmiştir.53 Mahalle muhtarlarının önemli olan başlıca görevleri;
53
Seyit Koçberber, Yeni Belediye Yasası İle Mahalle Yönetimi, Sayıştay Dergisi, Sayı: 56, s:103-114
114
 Nüfus cüzdanı örneği ve ikametgâh ilmuhaberi vermek
 Askerlik yoklama memurlarınca istenen bilgileri vermek; askerlik şubesi davet pusulalarını
teslim almak ve ilgililere tebliğ etmek; askerlik meclisine katılmak; askere sevk cetvellerini
tebliğ etmek; askere sevk tarihinde bulunmayanlar hakkında bilgi vermek
 Sandık seçmen listelerini askıya çıkarmak; İlçe seçim kurulu başkanınca verilen görevleri
yerine getirmek
 Kadastro ilanlarını askıya çıkarmak
 Öğretim yılı başında öğrenim çağındaki çocukların kimliklerini gösterir çizelge hazırlamak;
nüfus cüzdanı olmayan çocukların yaşlarını tahmin ve tespit etmek
 Ölen sigortalının yakınlarının geçimini sigortalı tarafından karşılandığını belirten ilmühaber
vermek; yaşlılık ve malullük geliri olanların sağ olduğunu gösterir yoklama belgelerini
onamak
 Yeşil kart almak için başvuranların başvuru formunu onamak
 Sefer görev emirlerini ilgililere bildirmek
 Salgın ve bulaşıcı hastalıkları ilgili resmi kurumlara bildirmek
 Mahalleye giren kimliği belirsiz ve şüpheli şahısları zabıtaya haber vermek
 Tebligat imkânsızlığında tebliğ memurunun düzenleyeceği mazbatayı imzalamak; tebliğ
imkânsızlığı veya tebellüğünden imtina halinde evrakı teslim almak
 Vergi inceleme memurlarına bilgi vermek
 Kendine çalışma yeri olarak belirli bir yer ayırmak ve günün belli saatlerinde bulunmak ve
bunu mahalle halkına bildirmek
Olarak sıralanabilmektedir.
Yukarıda aktarılan hükümler kapsamında mahalle, kendi geliri, bütçesi olmayan, Belediyenin
gerekli ve yeterli gördüğü, Belediye bütçesinin öngördüğü kadarıyla yetinen bir konumdadır. Bu
da mahalle yönetimlerinin evrak düzenlemeye ve kısman asayişe dair görevleri bir yana
bırakılırsa, ortak ihtiyaçları karşılama performansına ve katılım süreçlerine dair bir kısıt olarak
görülmektedir. Bu alandaki kısıtları aşmak, farklı sosyal, ekonomik ve kültürel yapıya sahip,
yerleşim özellikleri ve yaşam biçimleri bambaşka birimlerle ilgili tavır ve ilişki biçimi
farklılaşmasına dayalı katılım süreçleri ile aşılabilecek görülmektedir.
2.4.3 Köy ve Mahalle Yönetimlerinin Yeni Durumu
Yukarıda ele alınan köy ve mahalle yönetimlerine dair görevler incelendiğinde, 4541 sayılı
Kanunun tüzüğünde yer alan ve kırsal alanlarda tarımsal faaliyet ve salgın hastalıklara dair
115
görevler hariç, çok temel bazı farklılıklar görülmektedir. Köy yönetimleri, yerleşimin ekonomik
gelişme, fiziksel çevre ve sosyal yaşama dair karar ve yürütme organı olarak görev yapmakta iken,
mahalle yönetimi ağırlıklı olarak evrak işi yapmaktadır. 5393 sayılı Belediye Kanununda yapılan
görevlendirmeler ise mahalle yönetimleri mahalli müşterek ihtiyaç olmak kaydı ile sosyal yaşam
ve fiziksel çevre konusunda etkinlikte bulunabilme şansına belli ölçülerde kavuşmuştur. Ne var ki
Köy Kanunu ile oluşan katılımcı yapı içerisinde kendi gelirini oluşturarak bütçeleyen ve harcayan,
yatırıma dönüştürme şansı olan köy yönetimlerinin, çoğu imece usulüne dayalı yatırım ve sosyal
yardımlaşma ağları, mahalle yönetimlerinde bulunmamaktadır. Başka bir geçerli yorumla; belli
kısıtlarla, yöneticinin kişisel performansına bırakılmaktadır. Mahalle yönetimi konusunda yapılan
bir yorum şu sonuca varmaktadır.
“Yönetim ve toplumsal yapımız içerisinde tarihsel-geleneksel nitelikleriyle ön plana çıkan
ve çeşitli görevleri bulunan mahalle muhtarlıklarının/yönetimlerinin gelişen yerleşim
düzeni içinde kentsel hizmet ve demokratiklik anlamında işlevselliğinin arttırılması
amacıyla yeniden düzenlemeye konu edilmesi bir gerekliliktir. Ulusal kalkınma planları,
hükümet programları ve son yıllarda ulusal gündemimizde bulunan yerel yönetimler
reform tasarılarında gereken ilgiyle ele alınamayan mahalle yönetimleri, uluslararası
dinamiklerin de etkisiyle bir bakıma merkezi yönetimden bulamadığı ilgiyi, olması gereken
biçimde, yerel topluluklarda bulmaktadır.
Tarihsel-geleneksel nitelikleriyle sadece yerleşim mekânı olma özelliğinden öte kültür,
dayanışma ve yönetim birimi özellikleriyle günümüze kadar gelen mahalle yönetimleri
kendinden vazgeçilebilecek unsurlar olarak değil aksine, yönetim sistemi ve toplumsal
yapımız için kendinden beklenen çağdaş amaçları gerçekleştirebilecek nitelikte
geliştirilmesi gereken zenginlikler olarak görülmelidir. Demokratik değerlerin gelişerek
anlam kazandığı ve günümüzde dünya toplumlarının sahiplendiği “kentine sahip çıkma
bilinci”, “çözümde ortaklık ve birliktelik anlayışı” ile “yaşanabilirlik”, ve “sürdürülebilirlik”
kavramlarının yapılabilirlik pratiğinin gerçekleştirilebileceği en uygun toplumsal ve
yönetsel birimler”54
olarak ele alınmalıdır. Yukarıda ayrıca belirtildiği gibi, mahalle yönetimlerinin 5393 sayılı Belediye
Kanunundan gelen genel ve mahalli müştereklere dayalı gereksinimlerinin karşılığı olan
eylemlerin, bugün için Büyükşehir ve İlçe Belediyeleri ile mahalle yönetimleri arasında kurulacak
katılımcı, ortaklaşma sağlanmış süreçlerle gerçekleştirilmesi olası görülmektedir.
Türkiye Belediyeler Birliği bünyesinde Köylere Hizmet Götürme Birlikleri bulunmaktadır.
Büyükşehir Belediyesine dönüşen İllerde, İl Özel İdaresi ve İl Genel Meclisi kalmamaktadır. Yerine
İlçe ve Büyükşehir Belediye Meclisleri geçmektedir. Bu birlikler;
“İlçelerde, tarım ürünlerinin pazarlanması hariç olmak üzere, yol, su, kanalizasyon ve
benzeri altyapı tesisleri ile köylere ait diğer hizmetlerin yürütülmesine yardımcı olmak,
54
H. PALABIYIK, Ş. ATAK, “Türkiye'de Mahalle Yönetimi”, Avrupa Birliği ile Bütünleşme Sürecinde Türkiye'de Yerel
Yönetimler, Ed. Bekir Parlak, Hüseyin Özgür, Alfa, ss. 331-371, Ekim 2002.
116
bizzat yapmak, yaptırmak ve kırsal kalkınmayı sağlamak üzere, tüm köylerin iştiraki ile o
ilçenin adını taşıyan, köylere hizmet götürme birliği kurulabilmektedir. Birlik başkanı
merkez ilçelerde Vali veya görevlendireceği Vali Yardımcısı, diğer ilçelerde Kaymakamdır.
Köylere Hizmet Götürme Birliğinin Meclisi, birlik başkanı başkanlığında, birliğe üye köylerin
muhtarları ve o ilçeden seçilen İl Genel Meclisi üyelerinden oluşur. Köylere hizmet götürme
birliğinin encümeni birlik başkanının başkanlığında, meclisin kendi üyeleri arasından gizli
oyla seçeceği iki İl Genel Meclisi Üyesi ve iki köy muhtarı olmak üzere beş kişiden
oluşmaktadır.” 55
Yeni durumda kağıt üzerinde köy kalmamakla birlikte, adı mahalle olan kırsal nitelikli yerleşim
birimleri varlığını sürdürecektir. Bu çevrede ve yeni mevzuat kapsamında, Köylere Hizmet
Götürme Birliklerinin, kırsal nitelikli yerleşim birimlerine hizmet götürme birliği olarak ele
alınmasının yanı sıra, artık İl Genel Meclisleri kalmadığından, Büyükşehirlerde Büyükşehir ve İlçe
Belediyeleri Meclisleri ile ilişki biçim ve süreçleri belirlenen farklı bir katılım süreci geliştirmek
durumundadır.
2.5 Büyükşehir Belediyelerinin Gelirlerine İlişkin Yeni Durum
Birinci bölümde Belediyelerin ve Büyükşehir Belediyelerinin mevcut gelir durumuna ait bazı
aktarımlar yapılmıştır. Özellikle 6360 sayılı Kanun ile getirilen yeni düzenlemelerin ne tür bir mali
yapı sergileyeceğine dair kapsamlı araştırmalar bulunmamaktadır. Ancak genel olarak, yeni
durumun yeni Büyükşehir olan Belediyeler açısından, aksi değerlendirmeler olmakla birlikte, daha
olumlu bir gelir yapısı sergilemesi beklenmektedir. Bu noktada genel olarak Belediye yönetim
anlayışının değişimi çerçevesinde Belediyenin hizmet anlayışında da değişimler yaşanmaktadır.
Bunları;56

Daha kaliteli yerel hizmet talebi

Değişen yönetim ve mali yönetim anlayışı

Artan kaynak ve harcama potansiyeli

Belediye fonksiyonlarının artması ve çeşitlenmesi

Belediye hizmet alanlarının genişlemesi

Kaynaklar artmakla birlikte devam eden mali riskler

Hesap verme sorumluluğunun gerektirdiği kurumsal mali ve performans sorumluluğu
Olarak sıralamak mümkündür.
55
http://www.tbb.gov.tr/belediyelerimiz/mahalli-idare-birlikleri/koylere-hizmet-goturme-birlikleri
56 Belediyelerde Gelir ve Finansman Çözümleri Erkan Karaarslan, www.erkankaraarslan.org
117
“Kamusal hizmetlerin yürütülmesinde, giderek önem kazanan, temel ilke, bu hizmetlerin
ölçek ekonomisi ve etkin kaynak kullanımı amacıyla halka en yakın yönetim birimlerince
yerine getirilmesidir… Yerel yönetimlerin sorumlulukların ifasındaki payı, devlete göre
oldukça sınırlı olup, bu pay ekonomik istikrar ve gelirin yeniden dağılımında, kamu
hizmetlerinin sağlanması ile ilgili görevlerine oranla çok daha azdır. Benzeri farklılık,
gelişmiş ülkeler ile gelişen ülkeler arasında da görülmektedir. Öyle ki, gelişmiş ülkelerdeki
yerel yönetimler yukarıda sıralanan görevlerin tümünün sağlanmasına daha etkin bir
düzeyde katılırken, gelişmekte olan ülke yerel yönetimleri, temel kamusal hizmetlerinin
sağlanmasında bile yeterli olamamaktadır.” 57
Bu çerçevede; Belediye şirketleri önemli bir gelişme olarak ortaya çıkmaktadır.
Mevzuat çerçevesinde mahalli müşterek ihtiyaçları karşılama temel ve yasal amacıyla kurulan
Belediyelerin yapacağı bazı yerel hizmetlerin, mevzuatta ve uygulamada karşılaşılan bazı sorunları
aşmak güdüsüyle Belediye şirketleri kurdukları söylenebilmektedir. Belediyelerin şirket kurma
yoluna gitmelerinin en önemli nedenlerinden birisi de, Belediyelerin kaynak arayışlarıdır. Daha
önce de değinildiği gibi, bugün için Belediye şirketleri, Belediyenin görevleri olarak belirlenen
konularda, neredeyse tüm ticari faaliyetlerin içinde etkinlik gösterdiklerini söylemek mümkündür.
Diğer yandan, 5216 sayılı Kanun’un 26. maddesi ile Büyükşehir Belediyelerine, Belediyeye ait
büfe, otopark ve çay bahçelerini doğrudan işletebilme ya da sahibi oldukları şirketlere ihale
mevzuatına tabi olmadan, Belediye Meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletmelerinin
devredilebilmesi imkânı tanınmıştır. Bu kapsamda, mevcut Büyükşehir Belediyelerinin gerek
kaynak sağlama, gerekse Belediyenin eleman58 gereksinimini karşılamak amaçlarıyla Belediye
şirketlerini etkin biçimde kullandıkları söylenebilmektedir. Bu konuda en temel tartışmalardan
birisi, Belediye şirketlerinin sağladığı mali kaynağın belediyeye aktarılmasında yaşanan soruna
dairdir.
Büyükşehir Belediyelerinin yeni mevzuat kapsamında mali yapısının güçlenip güçlenmediği bir
diğer tartışma konusu olarak ortaya çıkmaktadır. Bu konuda bir araştırmanın sonuçlarına göre,
“Kanun (6360) öngördüğü yerel yönetim paylarındaki artış ile yerel yönetimlerin mali olarak
güçlendirilmesine yönelik ciddi bir adımdır. Paylardaki artış yerelleşmenin göstergelerinden biri
olan yerel yönetim/merkezi yönetim harcama oranını da yerel yönetimler lehine artırmaktadır.”59
57
Ahmet Berk, Yerel Hizmet Sunumu Ve Belediye İktisadi Teşebbüsleri,
http://www.sayistay.gov.tr/yayin/dergi/icerik/der49m2.pdf
58
Burada özellikle norm kadro uygulamaları ile ilgili sorunlar kastedilmektedir.
59
Emre KOYUNCU, Yenilenen Yerel Yönetim Sisteminde Belediye ve İl Özel İdarelerinin Genel Bütçe Vergi
Gelirlerinden Alacakları Payların Karşılaştırmalı Analizi, www.tepav.org.tr
118
Tablo 56: Büyükşehir Belediyelerinin Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden (GBVG)Aldığı Paylardaki
Değişim
Birim
Büyükşehir
Belediyeleri
Büyükşehir İlçe
Belediyeleri
Diğer
Belediyeler
İl Özel İdareleri
Yeni Kanun
Not: Kanundaki değişiklikler koyu renkle
belirtilmiştir.
 Sınırları içinde toplanan GBVG’nin %6’sı
%60’ı doğrudan %40 ise büyükşehir
belediyeleri arasında %70’lik kısmı
nüfus, %30’luk kısmı ise büyükşehirin
yüzölçümüne göre
 ilçe belediye paylarının yüzde 30’u
 GBVG’nin %4,50’si %90’ı belediye
nüfusuna %10’u belediyenin
yüzölçümüne göre
2008 öncesi
2008 sonrası
 GBVG’nin %5’ininin %75’i doğrudan
%25’i büyükşehir belediyeleri
arasında nüfuslarına göre
 Büyükşehir ilçe belediyelerinin
GBVG’den aldığı payın %35’i
 Sınırları içinde toplanan GBVG’nin %5’i
%70’i doğrudan, %30’u büyükşehir
belediyeleri arasında nüfuslarına göre
 büyükşehir ilçe belediye paylarının
%30’u
 GBVG’nin %2,47’si belediye
nüfusuna göre
 GBVG’nin %2,50’si belediye nüfusuna
göre
 GBVG’nin %2,50’i nüfusa göre
 GBVG’nin %2,85’inin %80’i belediye
nüfusuna, %20’si ilçe gelişmişlik
endeksine göre eşit sayıda ilçe içeren 5
grupta gelişmişlik payının gruplara
sırasıyla %23, %21, %20, %19, %17
olarak dağıtılmasına göre
 GBVG’nin %0,1’i nüfusu 10.000’e kadar
belediyeler için %60’ı 0-5 bin; %40’ı 510 bin arası nüfusa sahip belediyelere
eşit olarak
 GBVG’nin %1,50’sinin %80’i belediye
nüfusuna, %20’si ilçe gelişmişlik
endeksine göre eşit sayıda nüfus içeren
5 grupta gelişmişlik payının gruplara
sırasıyla %23, %21, %20, %19, %17
olarak dağıtılmasına göre
 GBVG’nin %0,1’i nüfusu 10.000’e kadar
belediyeler için %65’i eşit, %35’i
nüfuslarına göre
 GBVG’nin %1,12’si nüfusa göre
 GBVG’nin %1,15’inin %50’si nüfus,
%10’u ilin yüzölçümü, %10’u ilin köy
sayısı, %15’i ilin kırsal alan nüfusu,
%15’i ilin gelişmişlik endeks değerine
göre
 GBVG’nin %0,05’inin %50’si nüfus,
%10’u ilin yüzölçümü, %10’u ilin köy
sayısı, %15’i ilin kırsal alan nüfusu,
%15’i ilin gelişmişlik endeks değerine
göre
Kaynak: Emre KOYUNCU, Yenilenen Yerel Yönetim Sisteminde Belediye ve İl Özel İdarelerinin Genel Bütçe
Vergi Gelirlerinden Alacakları Payların Karşılaştırmalı Analizi, www.tepav.org.tr, s: 3-4
Aynı çalışmaya göre; mevcut sistem ve yeni Kanun’da öngörülen sistem, İller bazında
karşılaştırıldığında yeni Büyükşehir olan İllerin aldıkları paylar ilk sıralarda yer almaktadır.
Kanun’la en çok kazanan ilk beş İl yüzde değişim olarak sırasıyla Muğla (%90), Van (%77),
Erzurum (%71), Balıkesir (%65) ve Tekirdağ’dır (%63). Payların artmasına rağmen İstanbul %4’lük
bir kayıp yaşamakta, İzmir, Ankara ve Gaziantep’teki değişim %5’in altında kalmaktadır.
Test edilmiş verileri olmamakla birlikte, bu çalışmaya göre, Van dahil yeni Büyükşehir
Belediyeleri, kişi başına düşen gelirleri açısından daha avantajlı bir konumdadır. Ancak bu
Belediyeler aynı zamanda çok daha geniş alanda ve çeşitlenen görev ve yetkilere sahip
olacağından, bu avantajın tüm İle yaygınlaşmış, hakça bir dağıtım konusu edilmesi
önemsenmektedir. Hatırlamak gerekirse LAR II çalışması, “Yerel yönetim gelir sistemi, yerelde
sağlanan hizmetlerin kapsamından etkilenir. Genellikle, ihtiyaç esaslı hizmetler olan insan
hizmetleri (örneğin sosyal ve sağlık hizmetleri, halk eğitimi), merkezi bütçe mekanizmalarından
daha eşit kaynak almalıdır” değerlendirmesini yapmaktadır. Dolayısıyla birimler arasındaki bilgi
ve iletişim yapısı iyi kurgulanmış bütünleşik bir Büyükşehir Belediye yapılanması ile bu gereklilik
sağlanabilecektir. Bu çerçevede bütçeleme önem kazanan konular arasındadır. Diğer taraftan
Belediyeler öz gelir yaratmak konusunda da merkezi yönetime bağlı bir durumda olduklarından
119
yerindelik çerçevesinde kurgulanmış ve sağladığı gelirin İl ve kent halkına rasyonel dağıtımı
sağlanmış iktisadi teşekküllerin (Belediye şirketleri) de değerlendirilmesi gerekecektir. Kocaeli
Büyükşehir Belediyesinin üçlü mali yapı kurgusu ve Ankara Büyükşehir Belediyesinin İşletme ve
İştirakler Dairesi bu tür bir oluşumu sağlamak konusunda uygun değerlendirme olanağı
sağlamaktadır. Bu noktada; Belediyenin yerel müşterek ihtiyaçları karşılama görevlerinin
özelleştirilmesine dönük bir yapıdan uzak kalınması gereği önemsenmektedir.
120
BÖLÜM 3
VAN BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ’NİN KURUMSAL YAPILANMASI
Daha önce de belirtildiği üzere, Van Büyükşehir Belediyesi kurumsal yapılanma önerileri;
genişleyen sınırlar, nüfusun demografik yapısı, artan nüfusun niteliği, yerleşim çeşitliliğine dayalı
yeni görev tanımları, yerleşim alanının kırsal niteliğinin ortaya çıkardığı farklılaşan görev
tanımları, değişen gelir ve harcama yapısı, çeşitlenen ve artan, değişen yetkiler ve sorumluluklar
kapsamında yapılacaktır.
Van İli, %52,16’lık kentleşme düzeyine sahiptir. Van, bu oran ile ülke genelinde 81 İl içinde 70.
sırada yer almaktadır. Dolayısıyla tarım ve hayvancılıkla ilgilenen nüfus ile kentsel alanlarda
yaşayan nüfus, İl bütününde neredeyse aynı oranlarda dağılmaktadır.
Van İlinde son 30 yılda çok büyük nüfus artışı yaşanmıştır. Van İlinde ve kentsel alanda saptanan
demografik verilere ek olarak göçle gelen nüfusun da ayrıca ele alınması gerekmektedir. Ağırlıklı
olarak Van merkez ilçede olmak üzere 1980'de 486.646 olan İl nüfusu 2012 yılında 1.051.975
kişiye ulaşmıştır. Van Belediyesinin kentsel nüfusunun küçümsenemeyecek kısmı da zorunlu göç
ve ekonomik nedenli göçle artmıştır. Van Belediyesi bu kapsamda kentsel alanlarında ciddi sosyal,
ekonomik sorunlarla yüz yüze kalmıştır. Bu çerçevede planlama, yapılaşma ve bunlarla bağlantılı
teknik hizmet sunumunun gereğini yerine getirmeye çalışmıştır. Van merkez Belediyesinin yanı
sıra yeni yapılanmada Büyükşehir Belediyesine bağlanan İlçe Belediyelerinin bazılarında da
benzer gelişmeler yaşanmıştır.
Öte yandan Van İli, aktif işgücüne dahil olma potansiyeli yüksek ve eğitimli nüfusunu göçle
kaybetmektedir. Buna karşın göçle gelen nüfus yapısı bunun tersine bir nitelik sergilemektedir.
“Van İli son birkaç yıl içinde büyük ve kentin kaldıramayacağı kadar bir göç seline uğramıştır.
Bu ilimizin yüzölçümü 2.100 km2’dir. 361 km2’si tarım alanı, 1359 km2’si ise çayır ve
meralardan oluşmaktadır. Bu özelliğiyle kent tam bir hayvancılık bölgesidir. Bu insanlar
üretimden kopartılmışlar ve bunun sonucunda bölge ve ülke ekonomisi büyük zarara
uğramıştır.
Göçle kente gelip yerleşenlerden başarı durumuna bağlı olarak üç temel grubun ortaya
çıktığını tespit etmiştir. Yükselenler, izole olanlar ve yoksullaşanlar. İşte göç sonunda
metaforik anlamıyla ‘göçenler’ bu yoksullaşan gruptakilerdir aslında. Bu grubun ortak özelliği
gerek iş ve gerek konut piyasasında işleyen mekanizmaların dışında olmaları ve günlük
yaşamları içindeki yalnızlıklarıdır. Bu grubun diğer gruplardan en temel farkı kendi istek ve
iradeleri dışında yalnızlığa terk edilmiş olmalarıdır. Yoksulluk-varsıllık çizgisinin bıçak sırtında
gittiği bu ortamda, bazı haneler, hemşehrileri olsa bile, ilişki ağlarının dışında kalabilmektedir.
121
Bu grup içinde yeni göç etmiş ‘yoksullar’, yetişkin yaşta hünersiz göç edenler; iş kazasına
uğramış ve sakatlanmış hane reisleri; dullar; iş yaşamında başarısız olmuş ya da hemşehrilik
ilişkilerinden dışlanmış haneler vardır.”60
Bu yapı, genelde İl bütününde ve kentsel alanlarda hizmet sunumunu geniş bir yelpazeye
dağıtmaktadır. Bu hizmetler belirli başlıklar altında ele alınacaktır.
3.1 Büyükşehir Belediyesinin Organları ve Kurumsal Yapısı, Görev Temeline Dayalı
Esaslar ve Örgütlenme
Büyükşehir Belediye Kanunu, Belediyenin organlarını Başkan, Meclis ve Encümen olarak
belirlemektedir. Belediyenin teknik, idari, sosyal, kültürel, mali ve destek hizmetlerini yürütmeye
dayalı örgüt yapısını şekillendiren görevler ve sorumluluklar ile sosyo-ekonomik ve kültürel yapı,
bu üç organ dışındaki yapılanmayı oluşturma konusunda belirleyicidir.
3.1.1 Belediye Başkanı, Belediye Meclisi, Belediye Encümeni
Büyükşehir Belediye Başkanı, Büyükşehir Belediye idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisidir.
Belediye Başkanının görevleri, Belediyenin tüm görevlerini içeren bir çeşitlilik göstermektedir.
Büyükşehir Belediyelerinin yapılanmaları incelendiğinde, Belediye Başkanlarının tavrına ve
tercihine bağlı olarak doğrudan Başkana bağlı birimlerin de farklılık gösterdiği gözlenmektedir.
Bazı belediyelerde Başkan çok sayıda konunun kendi kontrol ve yönetiminde olmasını tercih
ederken, bazılarında görevler yürütme organına devredilmektedir.
Büyükşehir Belediye Meclisi, Büyükşehir Belediyesinin karar organıdır ve ilgili Kanunda gösterilen
esas ve usullere göre seçilen üyelerden oluşur. Büyükşehir Belediye Başkanı, Büyükşehir Belediye
Meclisinin de başkanı olup, Büyükşehir içindeki diğer Belediyelerin Başkanları, Büyükşehir
Belediye Meclisinin doğal üyesidir. Büyükşehir Belediye Meclisi, her ayın ikinci haftası önceden
meclis tarafından belirlenen günde mutat toplantı yerinde toplanır.
Büyükşehir Belediye Meclisi, üyeleri arasından seçilecek en az beş, en çok dokuz kişiden oluşan
ihtisas komisyonları kurabilir. İhtisas komisyonları, her siyasî parti grubunun ve bağımsız üyelerin
Büyükşehir Belediye Meclisindeki üye sayısının meclis üye tam sayısına oranlanması suretiyle
oluşur. Yasal zorunluluk olarak;





Çevre ve Sağlık
Plan ve Bütçe
Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor
Ulaşım
Komisyonları kurulacaktır. Buna ilave olarak Büyükşehir Belediye Meclisi, gerek gördüğü
konularda, komisyon oluşturabilir. Bu komisyonların temsilcileri, komisyonun çalışma konusunda
60
TMMOB İnsan Hakları Komisyonu Zorunlu Göç Raporu, Aralık 2003, TMMOB 37. dönem çalışma raporu içinde s:
566_569
122
bilgi sahibi, tercihan uzman kişilerden oluşacaktır. Van Büyükşehir Belediye Meclisinin, zorunlu
komisyonlara ilave olarak, kent ve kırsal alanın, fiziksel, sosyal, ekonomik ve kültürel yapısına
dayalı yeni komisyonlar oluşturması gerekecektir.
Büyükşehir Belediye Meclisinin yazışmaların yapılması, gündemin belirlenmesi, kararların yazımı
ve dağıtımına ilişkin bir birime gereksinim bulunmaktadır. Bu birimin genel yazı işlerinden ayrı
kurgulanması, kararlara yönelik takip ve hızlandırma için gerekli bulunmaktadır.
Diğer taraftan 5216 sayılı yasanın 27. maddesi, Büyükşehir Belediye Meclislerine önemli bir görev
vermektedir. Madde hükmüne göre,
“Büyükşehir kapsamındaki belediyeler arasında hizmetlerin yerine getirilmesi bakımından
uyum ve koordinasyon, büyükşehir belediyesi tarafından sağlanır. Büyükşehir belediyesi ile
ilçe belediyeleri veya ilçe belediyelerinin kendi aralarında hizmetlerin yürütülmesiyle ilgili
ihtilaf çıkması durumunda, büyükşehir belediye meclisi yönlendirici ve düzenleyici kararlar
almaya yetkilidir.
Yeni kurulan büyükşehir belediyelerinde meydan, bulvar, cadde, yol, sokak, park, spor ve
kültürel tesislerin büyükşehir belediyesi ile büyükşehir kapsamındaki diğer belediyeler
arasında dağılımına ilişkin esaslar büyükşehir belediye meclisi tarafından belirlenir.
Büyükşehir belediyesi, 7nci maddede sayılan hizmetleri, malî ve teknik imkânları
çerçevesinde, nüfus ve hizmet alanlarını dikkate alarak, bu hizmetlerden yararlanacak
büyükşehir kapsamındaki diğer belediyeler arasında dengeli olarak yürütmek zorundadır.
İlçe veya ilk kademe belediyelerine ait görevlerden bir veya birkaçı, bedeli kendileri
tarafından karşılanmak ve istekte bulunmak kaydıyla, büyükşehir belediye meclisinin
kararına dayanarak, ortaklaşa veya bizzat büyükşehir belediyesi tarafından yapılabilir.”
Bu maddede yer alan hükümler, özellikle İl bütününde yetki sahibi Büyükşehir Belediye
Meclislerine önemli sorumluluk vermektedir. Kentsel merkez yerleşim alanında Büyükşehir
Belediyeleri farklı alanlarda aynı görevleri üstlenebilmektedir. Örneğin bulvar ve caddelerin
yapım, bakım ve onarımları ile çöp toplama işlerini Büyükşehir Belediyeleri yürütürken aynı işler
sokaklarda İlçe Belediyelerince yürütülebilmektedir. Bu tür bir görev paylaşımı sadece kentsel
alanda dahi bütünleşememe sorunları yaratabilmekte, hizmet kalitesini olumsuz
etkileyebilmektedir. Bu etkilenmenin, uzaklık ve yapısal farklılıklar dikkate alındığında İl bütününe
dağılmış İlçe Belediyelerinin varlığında daha da büyük olması kaçınılmaz görülmektedir. Bu
çerçevede, Büyükşehir Belediye Meclisine verilen bu görev kapsamında İlçe ve Büyükşehir
Belediyesi tarafından sürdürülecek iş ve işlemler, görev ve sorumlulukların belirlenmesi
gerekmektedir.
Bu kapsamda, Büyükşehir Belediyesinin, İlçe Belediye sınırlarında çöp toplama, İlçe merkezinde
yol yapım bakım onarım çalışmalarını yürütme yeşil alan ve benzeri açık alanları düzenleme
benzeri görevleri, İlçe Belediyelerinin sorumluluğunda bırakması uygun görülmektedir. Ancak,
Merkezle bağlantılı işler Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin ortak sorumluluğuna ya da doğrudan
123
Büyükşehir Belediyesine bırakılabilecektir. Yasada özellikle altyapı, ulaşım, tarım ve hayvancılığa
dair hizmet konuları bu kapsamda sayılmaktadır. Ancak İl bütününde hizmet sunumu gereği
sosyal hizmet alanında da benzer bir görev dağılımı kaçınılmaz olabilecektir.
Unutulmaması gereken hizmet kalitesinin yüksek düzeyde gerçekleşmesi için gerekli görev
paylaşımının gerçekleştirilmesi ve koordineli çalışmanın sağlanmasıdır. Bu konuda koordinasyon
için büyükşehir bünyesinde etkin bir yapılanma zorunludur.
Büyükşehir Belediye Encümeni, Belediye Başkanının başkanlığında, Belediye Meclisinin kendi
üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri Genel Sekreter, biri Malî Hizmetler
birim amiri olmak üzere Belediye Başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden
oluşmaktadır. Büyükşehir Belediye Kanunu Encümenin görevlerini ayrıca belirlememektedir.
Encümenin görevleri 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 34. ve 49. maddeleri ile belirlenmektedir.
Belediye Meclisinde olduğu gibi, Belediye Encümeni gündem ve kararlarına dair bir birim
kurulması da uygun görülmektedir.
3.1.2 Genel Sekreter ve Genel Sekreter Yardımcılığı
Büyükşehir Belediyesinde hizmetlerin yürütülmesi Belediye Başkanı adına onun direktifi ve
sorumluluğu altında mevzuat hükümlerine, Belediyenin amaç ve politikalarına, stratejik plânına
ve yıllık programlarına uygun olarak Genel Sekreter ve yardımcıları tarafından sağlanır.
Büyükşehir Belediyelerinde hizmetlerin etkili ve verimli bir şekilde yürütülebilmesi için, Genel
Sekretere yardımcı olmak üzere, norm kadroya uygun olarak Genel Sekreter yardımcısı
atanabilmektedir.
Daha farklı bir ifadeyle yasal olarak Genel Sekreterlik, bağlı Daire Başkanlıkları ile Büyükşehir
Belediyesinin yürütme organıdır. Genel Sekreterliğin etkin ve verimli hizmet sunabilmesinde
önemli bir etken, doğrudan bağlantılı hizmet konularının koordinasyon sağlanabilmesi için aynı
Genel Sekreter yardımcısına bağlı kılınması, Genel Sekreterin ise Genel Koordinatör kademesinde
yönetim hizmetini sürdürmesi olarak görülmektedir. Genelde Büyükşehir Belediyelerinin örgütsel
yapılarında bu tür bir yapılanmaya, istisnalar hariç, rastlanmamaktadır. Belediye Başkanlarının
çok sayıda hizmet birimini kendilerine bağlı çalıştırdığı sıklıkla gözlenmektedir.
Yeni yasal düzenlemelerle İl bütününde, mekansal açıdan dağınık ve merkeze uzak olduğu kadar,
yapısal (ekonomik, sosyal, fiziksel, siyasi) farklılıkları olan İlçe Belediyeleri ile Büyükşehir
Belediyesinin ilişkilerinde koordinasyonun sağlanması önem ve öncelik kazanmaktadır. Bu ilişkiler
gerek ekonomik ve sosyal bağlar, gerekse yasal anlamda altyapı ve üstyapı yatırımları açısından
da önemlidir. Bu çerçevede Genel Sekretere bağlı koordinasyon birimi doğru tercih olarak
görülmektedir. Ancak, Büyükşehir Belediyesinin çalışma konularına bağlı olarak İlçe Belediyesi ile
koordinasyonu sağlanması önem kazanmaktadır. Bu çerçevede İlçe Belediyelerinde oluşturulacak
birim ya da görevli kişi/kişiler, Genel Sekretere bağlı birimle koordinasyonu sağlamakla yükümlü
olacaktır.
124
Bu kapsamda imar denetimi ve sosyal hizmetler ayrı bir başlık olarak ortaya çıkmaktadır. Ancak
özgün çalışma konuları nedeniyle imar denetiminin ve sosyal hizmetlerin ilgili Genel Sekreter
yardımcılığı bünyesinde ve ilgili birimlerde ele alınması uygun bulunmaktadır.
Genel Sekreterlik, Genel sekreter yardımcıları ile yürütme işlemini sürdürmektedir. Van
Büyükşehir Belediyesinin Genel sekretere bağlı dört genel sekreter yardımcılığı ile çalışmalarını
yürütmesi uygun bulunmaktadır. Bu kapsamda, dört ana başlık saptanması mümkündür.
1. Genel İdare Hizmetleri
2. Mali Hizmetler
3. Teknik Hizmetler – Kırsal Kalkınma
4. Sosyal Hizmetler – Kültür Sanat Hizmetleri
3.1.3 Genel İdare Hizmetleri
Genel İdare Hizmetleri olarak adlandırılan hizmetler, geniş bir yelpazeye yayılmaktadır.
Belediyenin yönetiminin yanı sıra Ilçe Belediyeleri ile koordinasyon ve uygulayıcı birimler arası
koordinasyon önemli başlıklar arasında yer almaktadır.
Yazı işleri, personel, arşiv, bilgi işlem, hizmet içi eğitim, basın-yayın, muhtarlıklarla ilişkiler ve
koordinasyon da bu kapsamdadır.
3.1.4 Mali Hizmetler
Mali açıdan merkeze bağlı yapıları, yerel yönetimlerin en temel sorunları arasında yer almaktadır.
Belediyelerin elinde olan özgün ve yerel kaynak yaratma araçları yeterli değildir. Görünen yasal
tek kaynak yaratma aracı Belediyelerin iştirak kurma yada ortaklık oluşturmasıdır. Bu kısıta karşın
Büyükşehir Belediyelerinin sorumlu oldukları alan genişlemekte, hizmetler çeşitlenmektedir. Her
ne kadar yeni mali yapıda, yeni Büyükşehir Belediyelerinin kişi başına düşen gelirlerinde eski
duruma göre artış var görünse de, genişleyen ve çeşitlenen görevler nedeniyle Van Büyükşehir
Belediyesi öz gelirlerini yaratma konusunda etkili ve geçerli bir sistem geliştirmek durumundadır.
Kaldı ki şimdiki durumda kişi başına gelirlerin düşüklüğü dikkate alındığında, gerek kentsel
gerekse kırsal alanda istihdam ve yoksulluk, toplumsal cinsiyete, eğitim, sağlık yatırımlarına dair
sorunlu yapı değerlendirildiğinde mali kaynakların yaratılması önem kazanmaktadır. Yeni yapıda
yerel ekonominin güçlendirilmesi, bu güçlendirmenin kırsal ve kentsel alanda ayrı araçlar
kullanılarak gerçekleştirilmesi, gelirin adil bölüşümü açısından büyük önem kazanmaktadır.61
Daha önce değinildiği gibi, Genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamının yüzde 1,50’si
Büyükşehir dışındaki Belediyelere, yüzde 4,50’si Büyükşehirlerdeki İlçe Belediyelerine ve yüzde
0,5’i İl Özel İdarelerine ayrılmaktadır. 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (I) sayılı
listede yer alan mallardan tahsil edilen özel tüketim vergisi hariç olmak üzere, Büyükşehir
Belediye sınırları içinde yapılan genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamının yüzde 6’sı ile genel
61
İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından gerçekleştirilen İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA) tarafından desteklenen “İyi
Tarım, Yüksek Bilgi ve Teknoloji” projesi, Çiçekçilik ve hayvancılık organize bölgeleri” projeleri hatırlanabilir.
125
bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamı üzerinden Büyükşehirlerdeki İlçe Belediyelerine ayrılan
payların yüzde 30’u Büyükşehir Belediye payı olarak ayrılmaktadır.
6360 sayılı yasa ile değişik 5216 sayılı yasada ise Büyükşehir Belediyesinin gelirleri şöyle
sıralanmaktadır.
 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda yer alan oran ve esaslara göre Büyükşehir
Belediyesince tahsil olunacak at yarışları dahil müşterek bahislerden elde edilen eğlence
vergisinin %20’si müşterek bahislere konu olan yarışların yapıldığı yerin Belediyesine,
%30’u nüfuslarına göre dağıtılmak üzere diğer İlçe ve İlk Kademe Belediyelerine
ayrıldıktan sonra kalan % 50'si
 Büyükşehir Belediyesine bırakılan sosyal ve kültürel tesisler, spor, eğlence ve dinlenme
yerleri ile yeşil sahalar içinde tahsil edilecek her türlü belediye vergi, resim ve harçları
 7 nci maddenin birinci fıkrasının (g) bendinde belirtilen alanlar62 ile bu alanlara cephesi
bulunan binalar üzerindeki her türlü ilân ve reklamların vergileri ile asma, tahsis ve bakım
ücretleri
 7 nci maddenin (f) bendine göre tespit edilen park yerlerinin63 işletilmesinden elde edilen
gelirin İlçe Belediyelerine, nüfuslarına göre dağıtılacak %50'sinden sonra kalacak %50'si64
 Hizmetlerin Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılması şartıyla 2464 sayılı Belediye
Gelirleri Kanununda belirtilen oran ve esaslara göre alınacak yol, su ve kanalizasyon
harcamalarına katılma payları
 Kira, faiz ve ceza gelirleri
 Kamu idare ve müesseselerinin yardımları
 Bağlı kuruluşların kesin hesaplarındaki gelirleri ile giderleri arasında oluşan fazlalık sonucu
aktarılacak gelirler
 Büyükşehir Belediyesi iktisadî teşebbüslerinin safi hasılâtından Büyükşehir Belediye
Meclisi tarafından belirlenecek oranda alınan hisseler65
62
Bahsi geçen madde: Büyükşehir belediyesinin yetki alanındaki meydan, bulvar, cadde ve ana yolları yapmak,
yaptırmak, bakım ve onarımını sağlamak, kentsel tasarım projelerine uygun olarak bu yerlere cephesi bulunan
yapılara ilişkin yükümlülükler koymak; ilân ve reklam asılacak yerleri ve bunların şekil ve ebadını belirlemek;
meydan, bulvar, cadde, yol ve sokak ad ve numaraları ile bunlar üzerindeki binalara numara verilmesi işlerini
gerçekleştirmek.
63
Bahsi Geçen madde: Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma
hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve
toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri
ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek,
işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri
yürütmek.
64
İmar mevzuatı uyarınca belediyelerin otoparkla ilgili olarak elde ettikleri gelirler tahsil tarihinden itibaren kırkbeş
gün içinde büyükşehir belediyesine aktarılır. Büyükşehir belediyeleri bu geliri tasdikli plan ve beş yıllık imar
programına göre hazırlanan kamulaştırma projesi karşılığında otopark tesisi için gerekli arsa alımları ile bölge ve
genel otoparkların inşasında kullanır. Bu gelirler bu fıkrada belirtilen amaç dışında kullanılamaz.
65
Büyükşehir belediyesi kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre
sermaye şirketleri kurabilir. Genel sekreter ile belediye ve bağlı kuruluşlarında yöneticilik sıfatını haiz personel bu
şirketlerin yönetim ve denetim kurullarında görev alabilirler. Büyükşehir belediyesi, mülkiyeti veya tasarrufundaki
hafriyat sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark ve çay bahçelerini işletebilir; ya da bu
yerlerin belediye veya bağlı kuruluşlarının % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin % 50’sinden
fazlasına ortak olduğu şirketlere, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın
126




Büyükşehir Belediyesinin taşınır ve taşınmaz mal gelirleri
Yapılacak hizmetler karşılığı alınacak ücretler
Şartlı ve şartsız bağışlar
Diğer gelirler
Büyükşehir Belediyeleri ve bağlı kuruluşları ile İlçe Belediyeleri66; tahsil ettikleri vergiler ve
benzeri malî yükümlülüklerden birbirlerine ödemeleri gereken paylar ile su, atık su ve doğalgaz
bedellerini zamanında yatırmadıkları takdirde, ilgili Belediye veya bağlı kuruluşun talebi üzerine
söz konusu tutar, İller Bankası tarafından, yükümlü Belediyenin genel bütçe vergi gelirleri
payından kesilerek alacaklı Belediyenin hesabına aktarılır. Gecikmeden kaynaklanacak faiz ve
benzeri her türlü zararın tazmininden, ilgili İlçe Belediye Başkanı ve sayman şahsen sorumludur.
Bu fıkra hükmü, İlçe Belediyeleri hesabına yapılacak her türlü aktarmaları zamanında yapmayan
Büyükşehir Belediye Başkanı, bağlı kuruluş genel müdürleri ve saymanları hakkında da uygulanır.
Yasa, Büyükşehir Belediyesinin giderlerini ise şöyle sıralamaktadır.
 Belediye hizmet binaları ve tesislerin temini, bakım ve onarımı için yapılan giderler
 Belediye personeline ve belediyenin seçilmiş organlarının üyelerine ödenen maaş, ücret,
ödenek, huzur hakkı, yolluklar, hizmete ilişkin eğitim ile diğer giderler
 İlçe belediyeleri ile bağlı kuruluşlara yapacakları yardımlar ve ortak proje giderleri
 Her türlü alt yapı, yapım, onarım ve bakım giderleri
 Belediye zabıta ve itfaiye hizmetleri ile diğer görev ve hizmetlerin yürütülmesi için yapılacak
giderler
 Vergi, resim, harç, katılma payı, hizmet karşılığı alınacak ücretler ve diğer gelirlerin takip ve
tahsili için yapılacak giderler
 Belediyenin kuruluşuna katıldığı şirket, kuruluş ve birliklerle ilgili ortaklık payı ile üyelik
aidatı giderleri
 Mezarlıkların tesisi, korunması ve bakımına ilişkin giderler
 Faiz, borçlanmaya ilişkin diğer ödemeler ve sigorta giderleri
 Dar gelirli, yoksul, muhtaç ve kimsesizler ile engellilere yapılacak sosyal hizmet ve yardımlar
 Dava takip ve icra giderleri
 Temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri
 Avukatlık, danışmanlık ve denetim ödemeleri
belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebilir. Ancak, bu yerlerin belediye şirketlerince
üçüncü kişilere devri 2886 sayılı Kanun hükümlerine tabidir.
66
Yasa maddesinde ilk kademe belediyelerinden bahsedilmekle birlikte, son yasal düzenlemelerle ilk kademe
belediyeleri artık bulunmadığından metinden çıkarılmıştır.
127
 Bu Kanunda büyükşehir belediyesine verilen görevlerle sınırlı olarak, yurt içi ve yurt dışı
kamu ve özel kuruluşlar ve sivil toplum örgütleriyle birlikte yapılan ortak hizmetler ve diğer
proje giderleri
 Spor, sosyal, kültürel ve bilimsel etkinlikler için yapılan giderler
 Büyükşehir belediye hizmetleriyle ilgili olarak yapılan kamuoyu yoklaması ve araştırması
giderleri
 Kanunla verilen görevler ve hizmetlerin yürütülmesi için yapılan diğer giderler
Bu noktada, Büyükşehir Belediyesinin giderlerine dair önemli bir duruma değinmekte fayda
bulunmaktadır. “Birleşme, katılma veya …… Büyükşehir Belediyesi sınırlarına giren Belediyelerin
yürütmekte olduğu su, kanalizasyon, katı atık, ulaşım, her çeşit yolcu ve yük terminalleri, toptancı
halleri, mezbaha, mezarlık ve itfaiye hizmetlerine ilişkin olmak üzere bina, tesis, araç, gereç,
taşınır ve taşınmaz malları ve bu hizmetlerin yerine getirilmesine yönelik yatırım, alacak ve
borçları Büyükşehir Belediyesine veya ilgili bağlı kuruluşuna devredilir.” 67 Bu çerçevede,
Büyükşehir Belediyeleri, yeni katılan İlçe Belediyelerinin yatırım borçlarına ilişkin olarak
beklenmedik büyük giderlerle karşılaşabilecektir.
Yeni sınırlar ve Büyükşehir Belediyesinin geniş sorumluluk alanı ve farklı yapı, klasik bir
bütçelemenin yeterli olmayacağı izlenimini doğurmaktadır. Sosyal Hizmetlere ilişkin kısımda ele
alındığı üzere, kırsal ve kentsel alanın, verilecek hizmet çeşidinin belirlenmesi, hizmet
planlamasının yapılması, hizmetin yerine ulaşması için akademik, istatistik ve bilimsel
araştırmalar önemlidir. Bu çalışmalar, mali kaynakların paylaşımında da rehber olma niteliği
taşımaktadır. Bu noktada hatırlanması gereken konu bütçelemeye dairdir. Son dönemde
bütçelemede sosyal bütçe kavramı önem kazanmaktadır. Büyükşehir Belediyelerinin, İl
bütününde hem Özel İdarelerden hem de köy yönetimlerinden gelen görev ve sorumlulukları
üstlendikleri düşünüldüğünde, bu duruma kentsel ve kırsal yoksulluk ve yoksunluk da
eklendiğinde, bu konu daha da önemli hale gelmektedir.
Sosyal bütçe; bütçedeki eğitim, sağlık, sosyal güvenlik ve sosyal yardım harcamalarının;
eşitlik, gelir dağılımı, yoksulluk, istihdam ve sosyal içerme kriterlerinin gözetilerek
düzenlenmesini ve bu düzenlemeyle toplumdaki dezavantajlı kesimlerin (kadınlar,
çocuklar, gençler, işsizler, yaşlılar ve engelliler gibi) olumlu yönde etkilenmesini amaçlar.
Bir kamu harcamasının sosyal harcama olarak kabul edilebilmesi için, yapılan kamu
harcaması ile sağlanan pozitif sosyal dışsallıklar önem taşımaktadır. Kamu harcamasının
toplumdaki dezavantajlı kesimler gibi toplumun sadece belli bir kesimini kapsaması sosyal
harcamaların bir ölçütü olarak kabul edilebilirken, kamu harcamasından faydalanan
kesimin genişliği de sosyal harcama niteliğini kazandıran bir ölçüttür. Belediyelerin
bütçelerinde sosyal harcamaların izini sürerken karşılaşılan birtakım sorunlar söz
konusudur. Bu sorunlardan ilki, belediyelerdeki idari birim dağılımlarında görülen
67
Tüzel kişiliği kalkan köylerin malvarlıkları hak, alacak ve borçları mahalle olarak katıldıkları belediyeye devredilir
128
farklılıklardır. Belediyelerde, idari birimlerinin görev tanımlarıyla, yaptıkları harcamalar
arasında etkin bir ilişkinin tam olarak sağlanamadığı görülmüştür. Sosyal harcamaların
izlenmesinde diğer önemli bir sorun ise, hangi harcamanın sosyal harcama olarak
nitelendirildiği üzerinedir. Bir harcamanın sosyal harcama olarak nitelendirilebilmesi için;
eşitlik, gelir dağılımı, yoksulluk, istihdam ve sosyal içerme kriterlerini gözeterek
düzenlenmesi ve bu düzenlemeyle toplumdaki dezavantajlı kesimlerin (kadınlar, çocuklar,
gençler, işsizler, yaşlılar ve engelliler gibi) olumlu yönde etkilenmesi gereklidir. Sosyal
harcamaların izlenmesinde bütçe sisteminde kullanılan sınıflandırmalardan kaynaklanan
sorunlar da yaşanmaktadır. Bütçe sisteminde getirilen yeniliklerden biri olan analitik bütçe
sınıflandırma sisteminin bütçe yapıcılar tarafından yeterince özümsenmediği açıkça
ortadadır. Öte yandan belediyelerin stratejik planları ile faaliyet raporları arasındaki
uyumsuzluk, yapılan planların etkin bir şekilde gerçekleştirilmediği ve/veya doğru
planlamanın yapılmadığını göstermektedir. Bir mali izlemenin yapılabilmesi için, izlemeye
ilişkin dokümanların ve göstergelerin kamuoyuna açık ve anlaşılır bir şekilde sunulması
vazgeçilemez bir ön şarttır. Belediyelerin, stratejik planlarını, faaliyet raporlarını, bütçe
göstergelerini ve özellikle kesin hesap cetvellerini resmi internet sitelerinde yayınlamaları
zorunlu bir gerekliliktir.68
3.1.5 Teknik Hizmetler
Sosyal hizmetler ve genel idare hizmetlerinde olduğu gibi teknik hizmetler de çok geniş bir
yelpazeye yayılmış hizmeti ifade etmektedir.
Planlama ve yapılanma olarak özetlenebilecek bu etkinlik alanında planlama, harita, emlak,
kamulaştırma, kentsel dönüşüm, ruhsat, kullanma izni, denetim, çevre, atık ve afet yönetimi, gıda
kontrolü, ulaşım, altyapı yatırımı olarak sıralanabilecek çok sayıda çalışma konusu yer almaktadır.
Daha önce Belediyenin çalışma alanında kalmayan kırsal alan planlaması ve kırsal alanda,
projelendirme, ruhsat ve kullanma izni konuları yeni bir çalışma alanı olarak ortaya çıkmaktadır.
Daha önce ruhsat ve kullanma izni alınmayan planı bulunmayan köy yerleşik alanlarında da
planlama ve proje, ruhsat, kullanma izni verilmesi gerekmektedir. Özellikle İlçe Belediyelerinin bu
konudaki performansı ve halkla ilişkileri önem kazanmaktadır. Gerekli duyuruların,
bilgilendirmelerin yapılması, gerektiğinde halk eğitimi yoluna gidilmesi bu çerçevede Genel İdare
Hizmetleri içerisinde yer alan İlçe Belediyeleri ile koordinasyon kapsamında, muhtarlıklarla
ilişkiler önem kazanmaktadır. Gerek sosyal hizmetler gerekse teknik hizmetler kapsamında bu
koordinasyon kurulmalıdır.
Teknik hizmetler kapsamındaki çalışma konuları birbiri ile bağlantılı olduğu gibi, uzmanlaşmayı da
gerektirir niteliktedir. İmar denetimi bu çalışma konuları arasında yer almaktadır. Yasal anlatımı;
“Büyükşehir belediyesi, ilçe ve ilk kademe belediyelerinin imar uygulamalarını denetlemeye
yetkilidir. Denetim yetkisi, konu ile ilgili her türlü bilgi ve belgeyi istemeyi, incelemeyi ve
68
Murat Şeker, Yerel Yönetimlerde Sosyal Bütçeyi İzleme Raporu, TESEV yayını 2011
129
gerektiğinde bunların örneklerini almayı içerir. Bu amaçla istenecek her türlü bilgi ve
belgeler en geç onbeş gün içinde verilir. İmar uygulamalarının denetiminde kamu kurum ve
kuruluşlarından, üniversiteler ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından
yararlanılabilir.
Denetim sonucunda belirlenen eksiklik ve aykırılıkların giderilmesi için ilgili belediyeye üç ayı
geçmemek üzere süre verilir. Bu süre içinde eksiklik ve aykırılıklar giderilmediği takdirde,
büyükşehir belediyesi eksiklik ve aykırılıkları gidermeye yetkilidir.
Büyükşehir belediyesi tarafından belirlenen ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapılar,
gerekli işlem yapılmak üzere ilgili belediyeye bildirilir. Belirlenen imara aykırı uygulama, ilgili
belediye tarafından üç ay içinde giderilmediği takdirde, büyükşehir belediyesi 3.5.1985
tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununun 32 ve 42 nci maddelerinde belirtilen yetkilerini
kullanma hakkını haizdir. Ancak 3194 sayılı Kanunun 42 nci madde kapsamındaki
konulardan dolayı iki kez ceza verilemez.”
biçiminde olan imar denetimi bir uzmanlık alanına dairdir. Aynı zamanda eşgüdüm
gerektirmektedir. Teknik hizmetler özellikle planlama ve imar denetimi konularında bir
bölgeleme yapılması ve yeterli sayıda çalışanın bu bölgelerden sorumlu kılınması, izlemenin
sağlanması, dolayısıyla denetim için gerekli işlemlerin yapılabilmesi açısından önem
kazanmaktadır.
Çevre yönetimi de teknik hizmetlerin önemli konuları arasında yer almaktadır. Kent nüfusu kadar
kırsal nüfusun Van Büyükşehir Belediyesinin görev ve sorumluluk alanını oluşturduğu, tarım ve
hayvancılık üretiminin önemli ekonomik etkinlik olduğu, ekolojik ya da iyi tarım uygulamalarının
yaygınlaştığı ve desteklendiği düşünüldüğünde, çevre yönetimi İlde büyük bir önem
kazanmaktadır. Diğer taraftan Büyükşehir Belediyelerinin Zabıta eliyle yürütecekleri ve Umumi
Hıfzıssıhha Kanunu kapsamında kalan sorumlulukları, gıda kontrolünün önemli konular arasında
sayılmasının bir nedeni olarak ortaya çıkmaktadır. Ayrıca, Büyükşehir Belediyeleri yasal olarak
katı atık planını yapmakla yükümlüdür.
Büyükşehir Belediyesi tarım ve hayvancılığın etkin ekonomik faaliyet olduğu bir alanda kırsal
alana dair hizmet sunumundan yükümlü olmakla birlikte, tarım ve hayvancılığa dair 5996 sayılı,
Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu yetki ve sorumluluğun Merkezi yönetim
eliyle yürütülmesini öngörmektedir. Dolayısıyla Belediyenin bu alandaki yönlendirici gücü
sınırlanmaktadır. Bu durum da yeni yasal düzenlemenin mükerrerlik yaratan uygulamaları
arasında sayılabilir.
Afet ve risk yönetimi, Van İlinin bulunduğu deprem kuşağı da dikkate alındığında, önemli konular
arasında yer almaktadır. Afet yönetimi, risklerin belirlenmesi, yönetim planı, afete dayanıklılık,
afet öncesi ve sonrasının yönetimi, hizmetiçi ve toplumsal eğitim önemli başlıklar olarak ortaya
çıkmaktadır.
130
Altyapı ve ulaşım, kentsel alandaki altyapı, ulaşım ağı, trafik düzenlemelerinin yanı sıra,
mahallelerle bağlantıların kurulmasına dönük ulaşım yatırımları ve kırsal nitelikli mahallelerin
ulaşım yatırımları önemli konular arasında yer almaktadır. Bu noktada daha önce de değinilen İlçe
ve Büyükşehir Belediyesi arasındaki görev paylaşımı ve yatırım izleme ve koordinasyon
merkezinin iş ve işlemlerindeki çakışmaların engellenmesi amaçlı görev paylaşımlarının yapılması
önem kazanmaktadır. Bu çerçevede orman köyleri, köy içi inşaat, havza ıslahı, sulama, iskan
konuları ile ilgili işlerle ilgili gerçekçi görev paylaşımları yapılması zorunludur.
Diğer taraftan taşınmaz kültür varlıklarının korunması ile ilgili iki ayrı yapı bulunmaktadır. Birisi
KUDEB olarak adlandırılan ve Büyükşehir Belediyelerinde İmar Daire Başkanlığı bünyesinde
yapılandırılan Koruma Uygulama ve Denetim Bürolarıdır. Bir diğeri ise, Alan Yönetimi olarak
adlandırılan ve sit alanları ve ören yerleriyle bunların etkileşim alanlarının doğal bütünlük
içerisinde korunması, yaşatılması, değerlendirilmesi, geliştirilmesi ve toplumun kültürel-eğitsel
ihtiyaçlarıyla buluşturulması amacıyla oluşturulmuş yönetim birimidir. Genel olarak Alan Yönetim
birimlerinin görevleri İmar ve Şehircilik Daire Başkanlıkları bünyesinde yer bulmaktadır. Ancak bu
durumda alan yönetimi önemli bir sorun yaşamaktadır. Bağımsız bütçesinin olmaması, gerekli
işlemlerin yürütülmesinde sorun yaşamasına neden olabilmektedir. Bu nedenle alan yönetiminin
bağımsız yapılanması uygun görülmektedir.
Görüldüğü gibi, teknik hizmetler çok geniş bir hizmet alanını ifade etmektedir. Bu geniş yelpazede
yapılanmanın çok başlıklı ve ayaklı olması kaçınılmazdır. Ayrıca, yeni yasal düzenlemeler,
koordinasyonu önemli kılmaktadır. Diğer yandan Belediye Meclisinin görev paylaşımındaki karar
alma görevi önemli bir başlık olmaktadır.
3.1.6 Sosyal Hizmetler ve Kültür-Sanat Hizmetleri
Sosyal hizmetler kişi ve ailelerin kendi bünye ve çevre şartlarından doğan ya da kontrolleri dışında
oluşan maddi, manevi ve sosyal yoksunluklarının giderilmesine ve ihtiyaçlarının karşılanmasına,
toplumsal sorunlarının önlenmesi ve çözümlenmesine yardımcı olunmasını ve hayat standartlarının
iyileştirilmesini ve yükseltilmesini amaçlayan, sistemli ve programlı hizmetler bütünü olarak
tanımlanmaktadır69. Bu tanımdan da anlaşıldığı gibi; Sosyal hizmet alanı gerek merkezi gerekse yerel
yönetim açısından son derece geniş bir alanda sunulacak hizmetleri ifade etmektedir. Bu alanda
sunulan hizmetler, gerek toplumun geneline yönelik gerek aile ve bireylere yönelik bir çalışma
alanına yayılmaktadır. Aile ve bireylere sunulan hizmetler, genel yapısı itibariyle, dezavantajlı
gruplarla ilgili kapsamı ile önem kazanmaktadır. Kadınlar, çocuklar, engelliler ve yaşlılar bu grupta
yer almaktadır. Bu çerçevede, göç bağlantılı olmak üzere göçün toplumsal yapı, aile yapısı ve
bireyler üzerindeki olumsuz etkilerini ortadan kaldırmayı/azaltmayı da hedeflemektedir.
Sosyal hizmetler kamu eliyle merkezi ve yerel yönetimler tarafından sunulabildiği gibi, özel sektör ve
sivil toplum kuruluşları tarafından da sunulabilmektedir. Kamusal kaynaklardan finanse edilen sosyal
69
2828 sayılı SHÇEK Kanunu
131
hizmetler öncelikle temel ihtiyaçları karşılama açısından yoksunluk içinde olan dezavantajlı grupları
hedeflemektedir.
“… bölgesel ve yerel nitelikli kamusal mal ve hizmetler yerel yönetimlerin sorumlulukları
altında yer almaktadır. Sorunlu olan hizmet alanı ulusal ve yerel arasında yer alan ve her iki
yönetimin de sorumluluğu altında olan karma nitelikteki hizmetlerde ortaya çıkmaktadır.
Eğitim sağlık, sosyal yardım, çevre, ekonomi ve ticaret ile ilgili hizmetler bu kapsamda yer
almaktadır. İlk olarak yerel yönetim yasalarında bu tür hizmetlerin birçoğu genel başlıklar
olarak ifade edildiğinden, merkezi yönetim ile görev paylaşımında belirsizliğe yol açmaktadır.
Bir başka değişle yerel yönetimlerin söz konusu hizmetlerin hangi aşamalarında ne derece
yetkili olacağı açıkça tanımlanmamıştır. Örneğin; çevre konusunda yerel yönetimlerin
sorumlulukları ile Çevre ve Orman Bakanlığı’nın sorumluluk alanı ne olacaktır veya sosyal
yardım konusunda yerel yönetimlerin sundukları hizmetler ile Sosyal Hizmetler ve Çocuk
Esirgeme Genel Müdürlüğü ile Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü’nün
hizmetleri nasıl ayrıştırılacaktır ya da bu kurumlar arasında koordinasyon nasıl
sağlanacaktır? Yerel yönetimlere sağlanan hizmetlerin açıkça tanımlanmamış olmasının,
hizmet çakışmalarına ve hizmetlerin etkin olmayan bir şekilde sunumuna ve dolayısıyla
kaynakların verimsiz kullanımına yol açması mümkün gözükmektedir. İkinci olarak hizmet
çakışması yerel yönetimlerin kendi aralarında da görülmektedir.” 70
Avrupa Birliğinin (AB), sosyal koruma ve sosyal içerme araçları olarak aşağıdaki politika alanlarını
sıraladığı gözlenmektedir.71 Bunları;
• İşgücü piyasasına katılım
• Sosyal koruma sistemlerinin modernleştirilmesi
• Eğitimdeki dezavantajlar
• Çocuk yoksulluğu
• Barınma koşulları
• Uzun dönemli sağlık bakım hizmetleri, sosyal hizmetler ve ulaşım hizmetlerine erişim
• Engelli, etnik azınlık ve göçmenlerin topluma olan entegrasyonu ve ayrımcılık ile
savaşılması
Olarak sıralamak mümkündür. Ancak, sosyal koruma kavramının, sosyal güvenlik kavramıyla
karıştırılmaması gerekmektedir. Sosyal koruma, sosyal riskleri azaltmaya yönelik tüm faaliyetleri
kapsamakta iken, sosyal güvenlik toplumun geniş bir kesiminin katkılarıyla sosyal risklerden belli
ölçüde korunmasını içermektedir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde görülen sosyal risklerin
giderilmesinde sosyal korumaya da büyük ihtiyaç duyulduğu gözlenmektedir.
70
Ayşe Güner, “Nasıl Bir Hizmet Bölüşümü? Temel İlkeler ve Türkiye Uygulaması”, Yerellik ve Politika: Küreselleşme
Sürecinde Yerel Demokrasi, (Edit: Ayşegül Mengi), Ankara,2007, İmge Kitabevi, s.61
71
Şenay Gökbayrak, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı: 80
Yıl: Mayıs Haziran 2005
132
Sosyal hizmetin yaygınlaşması ve hizmet kalitesinin yükseltilmesi temel hedeftir. Hizmet kalitesinin
yükseltilebilmesi için hizmetlerin yerelleştirilmesi, kurumlararası işbirliğinin artırılması
gerekmektedir. Mevcut kaynak, personel ve mevzuatla daha iyi hizmet sunumunun mümkün
olduğu gerçeği de göz ardı edilmemelidir. Sosyal hizmet alanında gelişmiş bir Belediye altyapısı
gereklidir. Bu kapsamda gereksinimi saptamak için en küçük yerel birimlere dair yönetsel ve yasal
düzenlemeler ile bunların gerektirdiği donanıma sahip olabilecek mahalle muhtarlığı yapılanması
önemsenmelidir. Böylece, hizmetin yerinde ve gereksinime dayalı sunulması sağlanabilecek, veri
tabanının genişlemesine ve yasal gerek olan adil hizmet sunumunun sağlanmasına katkıda
bulunulacaktır.
Muhtarlıklar, kapasitelerinin geliştirilmesiyle birlikte, ortak veri çerçevesinin temel bir parçası haline
gelmeleri, özellikle yerel yönetimlerin, hizmet sunumunda muhtarlarla işbirliğini daha etkin ve
sürekli hale getirmesi gerekir. “Muhtarların vatandaş ve belediye arasında köprü olması, hizmet
ihtiyaçlarını ve hizmet bilgisine ilişkin bilgiyi, vatandaş ve belediye arasında her iki yönde de
iletebilmesi ve bir tür ilk adım istasyonu gibi çalışabilmesi için, istismarları önleyecek bir denetim
mekanizmasının oluşturulması, ve muhtarların kurumların hizmet modellerliyle ilgili sürekli
eğitimden geçirilmeleri gerekmektedir.”72
Hizmet planlamasıyla ilgili kurumlar çeşitli kaynaklardan veri-bilgi elde edilebilmektedir. Bu bilgi
kaynakları, hizmet sunumuna dayalı bilgi edinme73, talep kaynaklı bilgilenme74, akademik ve
istatistiki analizle veri toplanmasına yönelik araştırmalar olarak sıralanabilmektedir. İhtiyaç tespiti
üzerinden yaratılan ortam, ihtiyaç duyulan bilgilerin üretilmesi yoluyla, sorunların daha net bir
biçimde açığa çıkarılmasını sağlayacaktır. Hizmet gereksinimlerinin tespit edilmesi kadar önemli
olan bir konu da sunulan hizmetlerin hedefine ne kadar ulaştığını tespit etmek ve bu anlamda
hizmet kullanıcılarından geri bildirim almaktır.
Geri bildirim, faaliyetlerin hedefleri ne ölçüde gerçekleştirdiğine ilişkin bir bilgilenme çerçevesidir.
Geri bildirimin sistematik ve programlı olmaması yetersiz bir izleme ve değerlendirme sistemine
işaret eder.
“Sosyal hizmet sunan tüm kurumlar arasında bir iletişim ağının oluşturulması, içinde yerel
yönetim ve sivil toplumun yer alacağı katılımcı platformların yaygınlaşması ve işlevsel hale
gelmesi (kent konseyi gibi) şeffaf bir çerçeveyi zamanla oluşturabilecektir.
“Sosyal hizmetler hedef kitleye mümkün olan en yakın mekan ve yönetimden sunulmalıdır.
Bu açıdan bakıldığında hizmetlerin mahalle ölçeği ya da mahalleye yakın bir coğrafi mekan
bazında örgütlenmesi önem kazanmaktadır. Hizmetlerin ihtiyaç sahiplerine en yakın yerden
72
73
İGEP Kurumsal Analiz Raporu
Bu yöntemde, kurum doğrudan vatandaşla çalışan birimlerinden, doğrudan vatandaşa hizmet sunan diğer
kurumlardan ya da Sivil Toplum Kuruluşlarından bilgi edinmektedir.
74
Doğrudan hizmeti alan vatandaşlardan geri bildirimler alınması yoluyla hizmet ihtiyaçların tespit edilmesidir. Bu
yöntemde bilgiler kişilerin bireysel başvurularından, anketler, ev ziyaretleri, şikâyetler, halk günleri vb. yöntemlerle elde
edilmektedir. Ayrıca, muhtarlar ve STK’lardan da bu kapsamda bilgi alınmaktadır.
133
sunulması, sadece merkezle yerel yönetimler arasındaki ilişkiler için değil, kent ölçeğinde de
geçerli bir ilkedir. Örneğin, içinde sağlık, mesleki eğitim, halk eğitim, kreş, vb. sosyal
hizmetlerin birlikte sunulduğu, çok amaçlı toplum merkezleri hizmet etkinliği açısından bir
Hizmet Sunum Modeli olarak işlev görebilir. Bu ölçekte hizmet toplulaştırması mükerrerliği
önleyeceği gibi kurumların birbirleriyle, en azından hizmet sunum birimleri açısından, iletişim
sağlamalarını ve koordinasyonu kolaylaştıracaktır.”75
Hizmetin dezavantajlı gruplara göre mekânsal ve niteliksel farklılıklara yol açıp açmadığı da ortaya
çıkarılmalıdır. Bunun sonuç göstergelerinden yola çıkılarak sağlanması olasıdır. Örneğin, kadınların
okur-yazarlık oranı, bebek ölüm oranları, kız çocuklarının okullaşma oranı, ortalama eğitim seviyesi,
gelir ve tüketim bazında yoksulluk göstergeleri, kadınların işgücüne katılım oranı gibi göstergeler
kullanılabilir. Bu göstergeler, yönetimin kendisiyle ilişkili hedef oluşturmasını sağlayacağı sayıda
artırılabilir. Göstergeler bazında uzlaşma sağlanması durumunda, mekânsal farklılaşma yapmak da
göreli olarak kolaylaşacaktır.
Sosyal hizmet kapsamında yoksullukla mücadele, yerel yönetimler için önemli konular arasında
yer almaktadır. Yoksulluk, çok boyutlu bir konu olup; tüketim ve gıda güvencesi, sağlık, eğitim,
haklar, güvenlik, insan haysiyeti ve insana yaraşır iş gibi farklı insani yoksunluk boyutlarını
kapsamaktadır. Gelir dağılımının iyileştirmesi ve yoksullukla mücadele politikaları, sadece belirli
bir gelir düzeyinin sağlanmasıyla giderilebilecek parasal yoksulluğu hedeflemeyip, eğitim ve sağlık
gibi temel hizmetlere erişim bağlamında insanca yaşam hakkını da gözetmek durumundadır.
Büyükşehir Belediyelerinde engellilerle ilgili bilgilendirme, bilinçlendirme, yönlendirme,
danışmanlık, sosyal ve mesleki rehabilitasyon hizmetleri vermek üzere engelli hizmet birimleri
oluşturulması zorunludur. Bu birimler, faaliyetlerini engellilere hizmet amacıyla kurulmuş vakıf,
dernek ve bunların üst kuruluşlarıyla işbirliği hâlinde sürdürürler. Engelli hizmet birimlerinin
kuruluş, görev, yetki, sorumluluk ve işleyişine ilişkin usûl ve esaslar Özürlüler İdaresi Başkanlığının
görüşü alınarak İçişleri Bakanlığınca hazırlanacak yönetmelikle belirlenir.
Kültür ve Sanat hizmetleri başlığı altında sosyal hizmetler ile bağlantılı konularda birimlerin
oluşturulması, koruma ve planlama alanında kalan diğer yapılanmaların ise teknik hizmetler
kapsamında yer alması uygun bulunmaktadır. Sosyal hizmetlerle bağlantılı tiyatro, kütüphane
etkinlikleri ise diğer sosyal hizmetler bünyesinde yer bulacaktır.
3.2 Van Büyükşehir Belediyesi Organizasyonu
3.2.1 Büyükşehir Belediye Başkanı
Büyükşehir Belediye idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisi olan Büyükşehir Belediye
Başkanının görevleri:
 Belediye teşkilatının en üst amiri olarak Belediye teşkilâtını sevk ve idare etmek, beldenin
ve belediyenin hak ve menfaatlerini korumak
75
İGEP Kurumsal Analiz Raporu
134
 Belediyeyi stratejik plâna uygun olarak yönetmek, belediye idaresinin kurumsal
stratejilerini oluşturmak, bu stratejilere uygun olarak bütçeyi hazırlamak ve uygulamak,
belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini belirlemek, izlemek ve
değerlendirmek, bunlarla ilgili raporları meclise sunmak
 Büyükşehir Belediye Meclisi ve Encümenine başkanlık etmek, bu organların kararlarını
uygulamak
 Bu Kanunla Büyükşehir Belediyesine verilen görev ve hizmetlerin etkin ve verimli bir
şekilde uygulanabilmesi için gerekli önlemleri almak
 Büyükşehir Belediyesinin ve bağlı kuruluşları ile işletmelerinin etkin ve verimli
yönetilmesini sağlamak, Büyükşehir Belediyesi ve bağlı kuruluşları ile işletmelerinin bütçe
tasarılarını, bütçe üzerindeki değişiklik önerilerini ve bütçe kesin hesap cetvellerini
hazırlamak
 Büyükşehir Belediyesinin hak ve menfaatlerini izlemek, alacak ve gelirlerinin tahsilini
sağlamak
 Yetkili organların kararını almak şartıyla, Büyükşehir Belediyesi adına sözleşme yapmak,
karşılıksız bağışları kabul etmek ve gerekli tasarruflarda bulunmak
 Mahkemelerde davacı veya davalı sıfatıyla ve resmî mercilerde büyükşehir belediyesini
temsil etmek, belediye ve bağlı kuruluş avukatlarına veya özel avukatlara temsil ettirmek
 Belediye personelini atamak, Belediye ve bağlı kuruluşlarını denetlemek
 Gerektiğinde bizzat nikâh kıymak
 Diğer Kanunların Belediye Başkanlarına verdiği görev ve yetkilerden Büyükşehir Belediyesi
görevlerine ilişkin olan hizmetleri yerine getirmek ve yetkileri kullanmak
 Bütçede yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneği kullanmak, engellilerle ilgili faaliyetlere
destek olmak üzere engelli merkezleri oluşturmak.
3.2.2 Belediye Meclisi
Büyükşehir Belediye Meclisi karar organı görevlerinin bir kısmını Komisyonlar eliyle
yürütmektedir. Görevleri;

Stratejik plân ile yatırım ve çalışma programlarını, belediye faaliyetlerinin ve personelinin
performans ölçütlerini görüşmek ve kabul etmek

Büyükşehir kapsamındaki Belediyeler arasında hizmetlerin yerine getirilmesi bakımından
uyum ve koordinasyonu sağlamak üzere gerektiğinde, yönlendirici ve düzenleyici kararlar
almak

Meydan, bulvar, cadde, yol, sokak, park, spor ve kültürel tesislerin büyükşehir belediyesi
ile büyükşehir kapsamındaki diğer belediyeler arasında dağılımına ilişkin esasları
135
belirlemek

Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7 nci maddesinde sayılan hizmetlerin malî ve teknik
imkânlar çerçevesinde, nüfus ve hizmet alanları dikkate alınarak, bu hizmetlerden
yararlanacak büyükşehir kapsamındaki diğer belediyeler arasında dengeli olarak
yürütülmesini sağlamak

İlçe Belediyelerine ait görevlerden bir veya birkaçını, bedeli kendileri tarafından
karşılanmak ve istekte bulunmak kaydıyla, ortaklaşa veya bizzat büyükşehir belediyesi
tarafından yapılması için karar almak

Bütçe ve kesin hesabı kabul etmek, bütçede kurumsal kodlama yapılan birimler ile
fonksiyonel sınıflandırmanın birinci düzeyleri arasında aktarma yapmak

İl çevre düzeni plânını onaylamak

İlçe Belediyelerince yapılan imar plânlarını görüşmek ve onaylamak

Borçlanmaya karar vermek

Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya
tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin
kaldırılmasına; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar
üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermek

Kanunlarda vergi, resim, harç ve katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine
bağlı hizmetler için uygulanacak ücret tarifesini belirlemek

Şartlı bağışları kabul etmek

Vergi, resim ve harçlar dışında kalan ve miktarı beşbin TL'den fazla dava konusu olan belediye
uyuşmazlıklarını sulh ile tasfiyeye, kabul ve feragate karar vermek.

Bütçe içi işletme ile 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununa tâbi ortaklıklar kurulmasına veya bu
ortaklıklardan ayrılmaya, sermaye artışına ve gayrimenkul yatırım ortaklığı kurulmasına
karar vermek

Belediye adına imtiyaz verilmesine ve belediye yatırımlarının yap-işlet veya yap-işletdevret modeli ile yapılmasına; belediyeye ait şirket, işletme ve iştiraklerin
özelleştirilmesine karar vermek

Meclis başkanlık divanını ve encümen üyeleri ile ihtisas komisyonları üyelerini seçmek

Norm kadro çerçevesinde belediyenin ve bağlı kuruluşlarının kadrolarının ihdas, iptal ve
değiştirilmesine karar vermek

Belediye tarafından çıkarılacak yönetmelikleri kabul etmek
136

Meydan, cadde, sokak, park, tesis ve benzerlerine ad vermek; mahalle kurulması,
kaldırılması, birleştirilmesi, adlarıyla sınırlarının tespiti ve değiştirilmesine karar vermek;
beldeyi tanıtıcı amblem, flama ve benzerlerini kabul etmek

Diğer mahallî idarelerle birlik kurulmasına, kurulmuş birliklere katılmaya veya ayrılmaya
karar vermek

Yurt içindeki ve İçişleri Bakanlığının izniyle yurt dışındaki belediyeler ve mahallî idare
birlikleriyle karşılıklı iş birliği yapılmasına; kardeş kent ilişkileri kurulmasına; ekonomik ve
sosyal ilişkileri geliştirmek amacıyla kültür, sanat ve spor gibi alanlarda faaliyet ve projeler
gerçekleştirilmesine; bu çerçevede arsa, bina ve benzeri tesisleri yapma, yaptırma,
kiralama veya tahsis etmeye karar vermek

Fahrî hemşehrilik payesi ve beratı vermek

Belediye Başkanıyla Encümen arasındaki anlaşmazlıkları karara bağlamak
Belediye Meclisi yasal zorunluluk olarak





Çevre ve Sağlık
Plan ve Bütçe
Ulaşım
Komisyonlarını kurmakla yükümlüdür. Van Büyükşehir Belediye Meclisinin de bu komisyonları
kurması gerekmektedir. Bu Komisyonlara ilave olarak;






Temel Haklar ve Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu
Sosyal Hizmetler ve Halkla İlişkiler Komisyonu
Kentsel ve Kırsal Alan Kalkınma Komisyonu
Hukuk komisyonu
Afet Yönetimi Komisyonu
Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Komisyonu
Kurulması önerilmektedir.
3.2.3 Belediye Encümeni
Büyükşehir Belediye Encümeni, Belediye Başkanının başkanlığında, Belediye Meclisinin kendi
üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri Genel Sekreter, biri malî hizmetler
birim amiri olmak üzere Belediye Başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden
oluşmaktadır. Büyükşehir Belediye Kanunu Encümenin görevlerini ayrıca belirlememektedir.
Encümenin görevleri 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 34. ve 49. Maddeleri ile belirlenmektedir.
 Stratejik plan ve yıllık çalışma programı ile bütçe ve kesin hesabı inceleyip Belediye
Meclisine görüş bildirmek
137
 Yıllık çalışma programına alınan işlerle ilgili kamulaştırma kararlarını almak ve uygulamak
 Öngörülmeyen giderler ödeneğinin harcama yerlerini belirlemek
 Bütçede fonksiyonel sınıflandırmanın ikinci düzeyleri arasında aktarma yapmak
 Kanunlarda öngörülen cezaları vermek
 Vergi, resim ve harçlar dışında kalan dava konusu olan Belediye uyuşmazlıklarının anlaşma
ve tasfiyesine karar vermek
 Taşınmaz mal satımına, trampasına ve tahsisine ilişkin meclis kararlarını uygulamak; süresi
üç yılı geçmemek üzere kiralanmasına karar vermek
 Umuma açık yerlerin açılış ve kapanış saatlerini belirlemek
 Sözleşmeli ve işçi statüsünde çalışanlar hariç belediye memurlarına, başarı durumlarına
göre toplam memur sayısının yüzde onunu ve devlet memurlarına uygulanan aylık
katsayısının (20.000) gösterge rakamı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek
üzere, hastalık ve yıllık izinleri dahil olmak üzere, çalıştıkları sürelerle orantılı olarak yılda
en fazla iki kez ikramiye ödenmesine karar vermek
5393 sayılı Belediye Kanunu dışındaki ilgili mevzuata göre Encümenin diğer görevleri ise;
 İmar Uygulamaları
 Yıkım Kararları
 Yurtdışı Seyahat Kararları
 2981 Sayılı Kanun uyarınca Gecekondu Tasfiye ve enkaz bedeli ödenmesi
 Hallerde yer tahsisi ve iptalleri
 Dilencilik suretiyle elde edilen paranın mülkiyetin kamuya geçirilmesi (5326 sayılı Kanun
madde 33)
 Araç gereç satış ve kiralama protokolleri (Kamu kurumlarına) (4916 sayılı Kanun madde
37) vb. diğer kanunlarla verilen görevler
 2886 sayılı devlet ihale kanununun 13.maddesine göre, 2886 sayılı kanununa istinaden
gerçekleştirilen ihalelerde “ihale komisyonu” görevini yürütmek (Kiraya verme, satış, kat
karşılığı, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi vb.)
Belediye Encümeni gündem ve kararlarına dair bir yazışma birimi kurulması uygun görülmektedir.
138
Tablo 57: Belediye Karar Organları Yönetsel Şema
Büyükşehir Belediyesi Eş
Başkanları
Komisyonlar
VASKİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
İmar ve Bayındırlık Komisyonu
Genel Kurul
Denetçiler
Yönetim Kurulu
Çevre ve Sağlık Komisyonu
Plan ve Bütçe Komisyonu
İç Denetim Birimi
Başkanlığı
Genel Müdür
Komisyonu
Ulaşım Komisyonu
Teftiş Kurulu
AYKOME
Basın Yayın Ve Halkla İlişkiler Md.
Danışmanlar
Strateji Geliştirme Md.
Hukuk komisyonu
UKOME
Genel Md. Yrd.
İnsan Kaynakları ve Eğitim Daire
Başkanlığı
Abone İşleri Daire Başkanlığı
Temel Haklar ve Kadın Erkek
Fırsat Eşitliği Komisyonu
Sosyal Hizmetler ve Halkla İlişkiler
Komisyonu
Kentsel ve kırsal alan Kalkınma
Komisyonu
Afet ve Çevre Yönetimi
Komisyonu
Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler
Komisyonu
Alan Yönetimi Başkanlığı
İşletmeler Daire Başkanlığı
Başkanlığı
Genel Md. Yrd.
Yatırım ve inşaat Daire Başkanlığı
İçme Suyu Daire Başkanlığı
Atık su kontrol Daire Başkanlığı
Ruhsat Denetimi Daire Başkanlığı
Belediye Meclis ve Encümenine, Belediye Başkanı başkanlık yapmaktadır. Meclis komisyonlarının
oluşumunda verimlilik esas alınmalı, üye seçimleri bu yönde gerçekleştirilmelidir.
VASKİ, özel bir Kanuna göre kurulan özerk bir yapıdır. Bu nedenle Başkanlık bünyesinde
konumlandırılmıştır. Genel Kurul ve Yönetim Kurulu yönlendirmesinde, Genel Müdür tarafından
yönetilmektedir.
139
Belediye Başkanına bağlı olarak çalışması öngörülen birimler, imar denetimi hariç denetimle ilgili
birimler, Sivil Savunma Uzmanlığı, Alan Yönetimi Başkanlığı ile Basın ve Yayın Müdürlüğü olarak
belirlenmiştir. Yasa gereği danışmanlık Başkana bağlı olarak yürütülmektedir.
Birimlerin görevleri aşağıda belirlenmektedir:
 Belediye teşkilatına bağlı birimlerin; her türlü faaliyet ve işlemleri ile personele ait
konuların, ilgili kanun, yönetmelik, genelge ve emirlere uygun yürütülmesini sağlamak
 Büyükşehir Belediyesine bağlı hizmet birimlerinin (Daire Başkanlıklarının) ilgili kanun,
yönetmelik ve genelgelere uygun faaliyette bulunmalarını temin etmek
 Belediye personelinin mevcut mevzuat hükümlerine, sosyal ahlak ve etik kurallara bağlı
çalışmalarını sağlamak
 4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu uyarınca dilekçe veren ilgililere kanuni süreler
içerisinde cevap verilmesini temin etmek
 Belediye şirketlerinin faaliyetler ile her türlü iş ve işlemlerinin usul ve mevzuata uygun
yürütülüp yürütülmediğini incelemek
İç Denetim Birimi76

Büyükşehir Belediyesinin yönetim ve kontrol yapıları ile malî işlemlerinin risk yönetimi,
yönetim ve kontrol süreçlerinin etkinliğini değerlendirmek ve geliştirmek için sistematik,
sürekli ve disiplinli bir yaklaşımla ve genel kabul görmüş standartlara uygun süreçler
belirlemek
 Belediyenin çalışmalarına değer katmak ve geliştirmek için kaynakların ekonomiklik,
etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek
 Büyükşehir Belediyesinin yönetim ve kontrol yapısını nesnel risk analizlerine dayanarak
değerlendirmek
 Kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılması bakımından incelemeler yapmak ve
 Büyükşehir Belediyesinin harcamalarının, malî işlemlere ilişkin karar ve tasarruflarının,
amaç ve politikalara, kalkınma planına, programlara, stratejik planlara ve performans
programlarına uygunluğunu denetlemek ve değerlendirmek
 Harcama sonrasında yasal uygunluk denetimi yapmak
 Denetim sırasında veya denetim sonuçlarına göre soruşturma açılmasını gerektirecek bir
duruma rastlanıldığında, Belediye Başkanına bildirmek
76
İç denetçi, görevinde bağımsızdır ve iç denetçiye asli görevi dışında hiçbir görev verilemez ve yaptırılamaz.
140
 Malî yönetim ve kontrol süreçlerinin sistem denetimini yapmak ve bu konularda
 Denetim sonuçları çerçevesinde iyileştirmelere yönelik önerilerde bulunmak ve bunları
izlemek
 Üretilen bilgilerin doğruluğunu denetlemek, Başkan tarafından gerekli görülen hallerde
performans göstergelerini belirlemede yardımcı olmak, belirlenen performans
göstergelerinin uygulanabilirliğini değerlendirmek
Alan Yönetimi Başkanlığı
Daha önce dedeğinildiği gibi Alan Yönetiminin bağımsız bütçeli bir yapıya kavuşması önemlidir.
Bu nedenle ve sosyal ve toplumsal içerikli görevleri nedeniyle Başkanlığa bağlı olması uygun
bulunmaktadır.
Görevleri şöyle sıralanabilir:
 Sit alanları ve ören yerleriyle bunların etkileşim alanlarını doğal bütünlük içerisinde
korumak
 Sit alanları ve ören yerleriyle bunların etkileşim alanlarını yaşatmak, değerlendirmek,
geliştirmek
 Sit alanları ve ören yerleriyle bunların etkileşim alanlarını toplumun kültürel-eğitsel
ihtiyaçlarıyla buluşturmak
3.2.4 Genel Sekreter ve Genel Sekreter Yardımcılığı
Büyükşehir Belediyesinde, Genel Sekreterlik bağlı Daire Başkanlıkları ile Büyükşehir Belediyesinin
yürütme organıdır. Genel Sekreterliğin etkin ve verimli hizmet sunabilmesinde önemli bir etken,
doğrudan bağlantılı hizmet konularının koordinasyon sağlanabilmesi için aynı Genel Sekreter
yardımcısına bağlı kılınması, Genel Sekreterin ise genel koordinatör kademesinde yönetim
hizmetini sürdürmesi olarak görülmektedir.
Genel Sekretere bağlı olarak çalışması gerekli birimler;
 Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı
 Hukuk Danışmanlığı
 İlçe Belediyeleri ile Koordinasyon Daire Başkanlığı
 Sivil Savunma Uzmanlığı
 Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Daire Başkanlığı
o Basın ve Yayın Müdürlüğü
o Halkla İlişkiler Müdürlüğü
141
olarak belirlenmektedir.
Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı
 Belediyenin orta ve uzun vadeli plan ve programlarını belirlemek, amaçlarını oluşturmak
üzere gerekli çalışmaları yapmak
 Performans ve kalite ölçütleri geliştirmek ve bu kapsamda verilecek diğer görevleri yerine
getirmek
 Belediyenin stratejik plan ve performans programının hazırlanmasını koordine etmek ve
sonuçların konsolide edilmesi çalışmalarını yürütmek
 Belediye faaliyetlerini izlemek ve değerlendirmek
Hukuk Danışmanlığı
 Van Büyükşehir Belediyesi adına yargı mercilerinde dava açarak ve icra mercilerinde
takipte bulunarak Van Büyükşehir Belediyesi’nin menfaatlerini temin etmek
 Van Büyükşehir Belediyesi’ne karşı yargı mercilerinde açılmış olan davalarda ve icra
mercilerinde yapılmış olan takiplerde Van Büyükşehir Belediyesi’nin menfaatlerini
korumak
 Yargı mercilerinden, icra dairelerinden ve noterlerden Van Büyükşehir Belediyesi’ne
yapılacak tebligatları Van Büyükşehir Belediyesi adına tebellüğ ederek, hukuki
gereklerini yerine getirmek
 Van Büyükşehir Belediyesi’nin idari birimlerinden istenilen tereddütlü konularda hukuki görüş
vermek
İlçe Belediyeleri ile Koordinasyon Daire Başkanlığı
İlçe Belediyeleri ile İlişkiler Müdürlüğü
 Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin yürütmekle yükümlü olduğu hizmetlerin bütünlüğünü
sağlamak
 Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin işbirliği içerisinde hizmet sunmasını sağlayıcı önlemleri
almak
 Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin ilgili birimleri ile kesintisiz iletişim sağlamak
 Hizmetlerin mükerrerliğini önlemek amacıyla alınması gerekli Belediye Meclis Kararları
konusunda ilgili komisyona öneride bulunmak
 Büyükşehir Belediye Meclisinin, Büyükşehir ve İlçe Belediyeleri hizmet bölüşüm esaslarına
dair kararlarını, ilgili İlçe Belediyelerine iletmek, bu doğrultuda hizmet sunumunu izlemek,
aksaklıkları giderecek önlemlerin alınmasını sağlamak
142
 İlçe Belediyeleri tarafından yürütülen muhtarlıklarla ilgili konu, sorun ve gerekli hizmetlere
dair bilgiyi ilgili Büyükşehir Belediye birimlerine aktarmak, bilgi akışını sağlamak
Kırsal Kalkınma Müdürlüğü
 Kırsal kalkınmaya yönelik araştırmaların İlçe Belediyeleri ile koordinasyon içerisinde
 Kırsal kalkınma ilkeleri doğrultusunda sosyal ve ekonomik destek amaçlı, üretim
yöntemlerini benimseyecek üreticilere destek sunmak
 Kırsal nitelikli yerleşmelerde, çiftçi eğitim toplantıları yapmak ve danışmanlık hizmetleri
vermek
 Ekolojik tarımı destekleyecek çalışmalar yapmak, örnek projeler geliştirmek ve
uygulanmasını sağlamak
 Bölge üreticileriyle sözleşmeli üretim yöntemleri geliştirmek
 Ürün paketleme ve soğuk hava tesislerini destekleyecek yöntemler geliştirmek
 Büyükşehir Belediyesinde gıda laboratuarı kurulmasını sağlamak, sağlıklı ve etkin gıda
denetimini sağlayacak önlemleri almak, üreticiye bilimsel altyapı desteği vermek
 Tarımsal sulamaya yönelik araştırmalar yapmak, öncelikleri belirlemek, projeler
geliştirmek, gerçekleştirmek
 Gerektiğinde Belediye ve muhtarlıkların ortak amaçlara ve hizmetlere dönük birlik
kurmasına öncülük etmek
 Ekolojik Kent/köy, araştırma, tasarım ve uygulamalarına öncülük etmek
Sivil Savunma Uzmanlığı
 Büyükşehir Belediyesinin sivil savunma plan ve programlarını hazırlamak, belediyeye bağlı
tüm kritik ünitelerin güvenliği ile ilgili tedbirleri önermek ve yaptırılmasını sağlamak
 Büyükşehir Belediyesinin gerekli sivil savunma tesis, malzeme ve teçhizatı temin etmek,
bakım ve korunmalarını sağlamak
 Sivil savunma ekipleri oluşturmak, eğitimlerini sağlamak
 Sivil savunma konusuna ilişkin vazifeleri aksatmamak üzere gerekli tedbirleri almak ve
tekliflerde bulunmak
 Milli seferberlik halinde idarece verilecek görevlerin zamanında yürütülmesi için
koordinasyonu sağlamak

Sabotaj, yangın ve doğal afetlere karşı korumayı gerektiren tedbirleri almak ve planlar
hazırlamak, koruma önlemlerini denetlemek, görevlerinin yerine getirilmesi sırasında
ilgilileri uyarmak
143
 Kurumun sivil savunma ve milli güvenlikle ilgili yazışmalarını sağlamak, kanunlardan doğan
tüm görevlerini aksatmadan yürütmek
Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Daire Başkanlığı
Basın ve Yayın Müdürlüğü
 Büyükşehir Belediyesinin yerel, ulusal ve uluslar arası alanda tanıtımını yapmak amacıyla,
yayın politikasının belirlemek
 Büyükşehir Belediyesi faaliyetlerini, diğer birimlerle işbirliği halinde, yerel, ulusal ve
uluslar arası alanda tanıtmak
 Büyükşehir Belediyesi’nin planladığı ve yürüttüğü hizmetler konusunda ilgili birimlerle
işbirliği halinde kamuoyunun bilgilendirilmesini sağlamak, kent halkını karar süreçlerine
katmak amacıyla televizyon kanalı, radyo,
vb. teknolojik altyapı projelerinin
gerçekleşmesi sağlamak
 Bülten, süreli ve süreli olmayan yayınlar, her tür tanıtım materyallerinin hazırlanmasını,
yayınlanmasını ve arşivlenmesini sağlamak
 Büyükşehir Belediyesi ile basın yayın kurum ve kuruluşları arasında haber ve bilgi akışını
düzenleyerek sürekli ve düzenli bir iletişim sağlamak
 Basın ve diğer kitle iletişim araçlarında Büyükşehir Belediyesi ile ilgili yayınlanan yazı ve
haberleri sürekli izlemek, incelemek ve değerlendirmek, Başkanlığa ve ilgili birimlere
sunmak ve arşivlemek
Halkla İlişkiler Müdürlüğü
 Belediyenin Halkla İlişkiler stratejisinin oluşturulmasını ve uygulanmasını sağlamak
 Kurumun birimleri arasında ve kurum ile kent halkı, muhtarlıklar, sivil toplum
kuruluşları, özel sektör ve diğer kuruluşlarla etkin bir iletişimin kurulmasını sağlamak
 Büyükşehir Belediyesinin sunduğu hizmetlerle ilgili kent halkına yönelik anket,
kamuoyu araştırmalarının yapılmasını ve sonuçlarının değerlendirilmesini sağlamak
 Kent halkının Büyükşehir Belediyesi hizmetlerine yönelik şikâyetlerinin ve taleplerinin
alınması ve ilgili birimlere yönlendirilmesini sağlamak
 Kent halkı ve kamu açısından anlamlı ve özel günlerde düzenlenecek etkinliklerin
programlarının hazırlanmasını sağlamak
 Büyükşehir Belediyesi birimleri arasında ve belediye ile kent halkı, muhtarlıklar, sivil
toplum kuruluşları, özel sektör kuruluşları vb kent bileşenleri arasında etkin bir iletişimin
kurulmasını sağlamak
144
 Halkı Büyükşehir Belediyesi faaliyetleri hakkında bilgilendirmek, görüş ve önerilerini
almak amacıyla etkinlik ve toplantıların düzenlenmesini sağlamak
 Halkın ihtiyaçlarına ve hizmet taleplerine dönük görüşlerinin tespit edilmesini ve ilgili
birimlere iletilmesini sağlamak
 Halkın sorunlarını çözmek, şikâyetleri ve ihtiyaçlarını gidermek için başkanlık ve diğer
birimlerle gerekli bilgi akışını ve koordinasyonu sağlamak
 Kent halkının şikâyet ve taleplerini Büyükşehir Belediyesine iletmeleri için oluşturulan
Alo Belediye hattının 24 saat esasına göre çalışmasını, gelen şikayet ve talepleri ilgili
birimlere yönlendirerek çözülmesini sağlamak
 Kent halkını Büyükşehir Belediyesi hizmetleri konusunda bilgilendirmek, karar
süreçlerine katmak amacıyla televizyon kanalı, radyo, kiosk vb. teknolojik altyapı
projelerinin gerçekleşmesi çalışmalarını Basın ve Yayın Şube Müdürlüğü ile işbirliği
halinde sağlamak
3.2.5 Genel İdare Hizmetleri
Genel İdare Hizmetleri olarak adlandırılan hizmetler, geniş bir yelpazeye yayılmaktadır. Bu
hizmetler aynı Genel Sekreter yardımcına bağlı olacaktır.
İnsan Kaynakları ve Eğitim Daire Başkanlığı
İnsan Kaynakları Müdürlüğü
 Büyükşehir Belediyesi kurumsal politika ve stratejisinin insan kaynakları boyutunun
belirlenmesi çalışmalarını koordine etmek
 İdarenin personel politikasını tespit ederek gerekli planlamaları yapmak, ilgili mevzuat
çerçevesinde personel temini, seçimi ve sosyalizasyon faaliyetlerini koordine etmek
 Kurum genelinde personel mevzuatının uygulanmasında birliği sağlamak
 Kurum genelinde personel planlamasının gerçekleşmesini sağlamak
 Norm kadro esasları doğrultusunda Kurum kadro planlamasının hazırlanmasını sağlamak
 Norm kadro esasları ve Kurum ihtiyacı doğrultusunda kadro iptal / ihdas işlemlerinin
Meclis’te görüşülmesini sağlamak
 Kurum işçi / memur kadro hareketlerinin takibinin yapılmasını sağlamak
 Personel alımlarının duyurulmasını sağlamak
 Personel hareketleri yönetimi ve Kurum genelinde uygulama birliğini sağlamak
 Kurum Disiplin Amirleri Yönetmeliklerinin güncelleştirilmesini sağlamak
145
 Kurum personeline ilişkin bilgi ve belgelerin toplanması ile arşivlenmesi işlemlerini
koordine etmek,
 Kadro cetvellerini hazırlama ve yapılacak değişiklikleri gerçekleştirme faaliyetlerini
koordine etmek
 İdarenin yeniden yapılanma ve Norm Kadro çalışmalarını koordine etmek
 Birimlerin oluşturulması / kaldırılması ile ilgili Meclisten karar alınmasını sağlamak
 İşçi-işveren ilişkilerinin düzenlenmesi, toplu iş sözleşmelerinin yapılması ve uygulanması,
iş uyuşmazlıklarının çözümlenmesi ve iş kanununa tabi çalışanların sosyal
sigorta
işlemleri faaliyetlerini koordine etmek
 Tüm çalışanlara verilecek aylık ve gündelik ücretler ile harcırahlar, ikramiyeler
istihkakının tahakkukları ile ödemelerin zamanında yapılmasını koordine etmek
 Sosyal Güvenlik Kurumu ile ilgili işlemlerin zamanında ve eksiksiz yapılması, kayıtlarının
tutulması işlerini koordine etmek, Çalışanların ücret artışları ile ilgili uygulamanın
yapılmasını sağlamak
 Kurum personelinin özlük haklarının tahakkuk işlemlerini gerçekleştirilmesini sağlamak
 Kurum dışından mal ve hizmet alınması halinde, gereken iş ve işlemlerin yürütülmesini
sağlamak
 Çalışanlara ait her türlü kanun, kanun hükmünde kararname ve mevzuatın takip, temin ve
uygulanmasını koordine etmek
 İdari faaliyetlerin etkinliği ve verimliliğini arttırmak amacıyla eğitim çalışmalarının
planlanması, uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi ile bu amaçlara yönelik eğitim
merkezlerinin kurulması ve eğitimle ilgili dış ortaklıklar kurma faaliyetlerini koordine
etmek
 İdarenin tüm çalışanlarına ait her türlü özlük işlerinin (terfi, emeklilik, hastalık, izin, fazla
mesai vs.) yürütülmesi, özlük dosyalarının düzenlenmesi ve saklanmasını koordine etmek
 Personelin sosyal, ekonomik ve kültürel yönden gelişimine katkıda bulunmak amacıyla
sosyal tesisler kurma ve işletme faaliyetlerini koordine etmek
 Personelin kurumsal aidiyet duygusunu geliştirmek üzere çeşitli sosyal ve kültürel
etkinliklerin organizasyonunun gerçekleştirmek
 Personelin ödüllendirilmesi ile ilgili önerileri sonuçlandırmak
 Meslek lisesi/yüksekokul/lisans öğrencilerine staj yaptırılması ile ilgili işlemlerin
gerçekleştirilmesini sağlamak
146
 Süreçlerin sürekli iyileştirilmesine yönelik çalışmalar yapmak
 Kalite yönetim sistemini uygulamak
 Daire Başkanlığının Bütçe teklifini hazırlamak
 Disiplin Kurulu’nun almış olduğu kararların uygulanmasını sağlamak
Yazı İşleri ve Kararlar Daire Başkanlığı
Yazı işleri Müdürlüğü
 Gelen evrakın teslim alınması, açılması ve havale edileceği birimlere göre tasnif edilip
zimmet kaydı yapılarak teslim edilmesini sağlamak
 Belediyeye gönderilen veya elden verilen her türlü evrakın kayıt işleminden sonra ilgili
birimlere havale edilmesini sağlamak. Belediyece yapılacak dış yazışmaların genel evrak
kaydı ile zimmet ve postalanması işlerini yaptırmak
 Posta evraklarının dış posta zimmet defterine, elden gidecek evrakın dış zimmet defterine
kaydettirilerek, Belediye birimlerine veya belediye dışındaki Resmi kurum ve kuruluşlarla,
özel ve tüzel kişilerden oluşan muhataplara gönderilmesini sağlamak
 Gizlilik dereceli evraklar yalnız Daire Başkanı tarafından açılır. Havalesi yapıldıktan sonra
tekrar zarflanır. Zarf üzerine kaydı yapıldıktan sonra ilgili birime göndermek
 Belediye Başkanının görmesi gereken evrakı Daire Başkanının görüşüne sunmak
 Adli ve İdari yargı makamlarından, noter ve icra dairelerinden gelen hukuki nitelikteki
yazılar, ihtarnameler ve bildirileri doğrudan hukuk müşavirliğine yönlendirmek
 Kurum dışına gönderilmek üzere gelen evrakın incelenmesi eksikler varsa ilgili birimlere
bildirilmesini sağlamak
 Gönderilecek olan evrakın zarflanması işleminin yapılarak genel evraktan kayıt numarası
verilmesini sağlamak
 Daire Başkanlıklarından gelen ilanların Resmi Gazetede yayımlanmasını ve askı ilanlarının
Kararlar Müdürlüğü
 Belediye Meclisinin aylık toplantılarında görüşülmek üzere, Belediye birimleri bağlı
kuruluşlar veya ilçe belediye başkanlıklarından gönderilen ve Başkan tarafından meclise
havalesi yapılan teklif yazılarının düzenlenerek meclis gündeminin oluşturulmasını
sağlamak
 Meclis toplantı gündeminin yasal suresi içerisinde üyelere ulaştırılmasını (elektronik
ortamda, gerektiğinde elden kendilerine veya kendilerine ulaştırılmak üzere bağlı
oldukları belediyeye zimmetle teslim edilebilir) sağlamak
147
 Meclisten komisyonlara gönderilen konuların komisyonlardaki seyrinin takip edilerek
hazırlanan raporun meclise sunulmasının sağlamak
 Komisyonlarda görüşülerek hazırlanan komisyon raporunun yazdırılması, çoğaltılması ve
meclis üyelerine zamanında dağıtılmasını sağlamak
 Mecliste sözlü olarak geçen görüşmelerin ses kayıt cihazlarıyla kayda alınmasını sağlamak
 Meclis kararlarının tutanaklara uygun olarak yazılıp, kontrol edilerek Meclis Başkanı ve
meclis divan kâtiplerine imzalatılmasını sağlamak
 Meclis kararlarını yasal suresi içerisinde Valiliğe göndermek
 Valilik onayı gereken kararların onaylandıktan sonra birimine gönderilmesini sağlamak
 Belediye Meclisinin çalışmalarında Belediye Meclisi Çalışma Yönetmeliği başta olmak
üzere, diğer mevzuatın takip ve uygulanmasını sağlamak
 Meclis üyeleri tarafından Meclis Başkanlık Divanına sunulan yazılı önergelerin gereği
yapılma sürecindeki iş ve işlemleri takip etmek.
 Meclis karar ve Komisyon defterlerinin düzenlenerek kayıt işlemlerinin yapılmasını
sağlamak
 Meclis gündem dosyalarını hazırlamak
 Meclis üyelerinin huzur haklarının puantajını yapmak ve ilgili birime göndermek
 Meclis üyelerinin özlük haklarını takip etmek
 Meclis toplantı salonunun temizlik, tertip ve düzeninin sağlanarak toplantı için elverişli
halde bulundurulması, meclis çalışmalarının ilgili mevzuatına uygun olarak
düzenlenmesini sağlamak
 Meclis divanın çalışmalarına usul yönünden yardımcı olmak
 Belediye meclisi toplantılarında 5393 Sayılı Belediye Kanununun 19.maddesine
dayanılarak hazırlanan, Belediye Meclisi Çalışma Yönetmeliğinin uygulanmasını sağlamak
 Meclisince kabul edilen karar, tutanak ve komisyon raporlarının imzalanmış birer asıl
nüshalarının dayanakları ile birlikte arşivlenmesi, bunların suretlerinin onaylanarak ilgili
birimlere gönderilmesini sağlamak
 Meclis kararlarının usulüne uygun olarak ilan edilmesini sağlamak
 Mümkün olduğunca görevleriyle ilgili toplantılara (meclis, encümen, disiplin kurulu vs.)
katılarak çalışmaların sağlıklı bir şekilde yürütmesini sağlamak
 Belediye Encümeninde görüşülmek üzere birimlerden encümene havaleli olarak gelen
evrakların incelenerek varsa eksiklerinin ilgili birime bildirerek tamamlatılmasını sağlamak
148
 Encümene havale edilen yazıların kayda alınarak encümen toplantı gündeminin
oluşturulmasını sağlamak
 Gündemin toplantıdan en az 2 saat önce encümen üyelerine teslim edilmesini sağlamak
 Encümene havale edilmiş olan evrakın kayıt sırasına göre Encümen Karar Özetleri
Defterine yazılması ve üyelere imzalatılmasını sağlamak
 Encümen Kararlarının özet şekilde, Encümen Karar özetleri Defterine numara sırasına göre
yazılmasını sağlamak
 Encümen kararlarının dayanakları ve yasal gerekçelerinin gösterilerek, anlaşılır bir şekilde
yazılarak encümen üyelerine imzalatılmasını sağlamak
 Toplantıya katılan üyelerin tamamı tarafından imzalanan encümen kararlarından birer
adet asıl nüshasını dayanak belgeleri ile birlikte bir dosyada tarih ve numara sırasına göre
muhafaza edilmesi (arşivlenmesi)’ni sağlamak
 Encümen kararlarının ihtiyaca göre çoğaltılıp "Aslı Gibidir" kaşesi basılıp onaylanarak ilgili
birime gönderilmesini sağlamak
 Encümen kararlarının arşivlenmesi ve istenildiğinde ilgililere arşiv evrakı olarak
sunulmasını sağlamak
 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu çerçevesinde yapılan ihalelerde; Encümen İhale
Komisyonu sıfatı ile toplandığından, bu konuda alınacak karar ve tutulacak tutanakların
bahis konusu kanun hükümlerine göre düzenlemek, alınan kararın encümen karar
defterine yazılmasını sağlamak
 Kent Konseyi Genel Kurul toplantı gündemini hazırlamak ve kent konseyi üyelerine
duyurulmasını sağlamak.
 Kent Konseyi Yürütme Kurulu toplantısını hazırlamak alınan kararları yazdırmak
imzalanmasını sağlamak
 Kent Konseyi Çalışma gruplarının gerektiğinde çalışmalarına yardımcı olmak raporlarının
Yürütme Kuruluna sunulmasını sağlamak
 Belediye Başkanlığının bünyesindeki birimlerin görevleri ile ilgili çalışmaları sonucunda
ortaya çıkan ve bu birimlerde güncelliğini kaybetmemiş olan, aktif bir şekilde günlük iş
akışı içinde kullanılan arşiv malzemelerinin belirli süre saklanacağı uygun mekânların
hazırlanmasını sağlamak
 Yasal süresi içerisinde muhafazası gereken her türlü yazılı evrak, defter, resim, proje
harita, fotoğraf, film ve benzeri belge ve malzemelerin saklanıp süresi dolduğunda
ayıklama işlemini yapmak
149
 Kurum arşivinin ilgili mevzuatında belirtilen usul ve esaslara göre kayıt ve tasnifini yapmak
ve muhafaza altına alınmasını sağlamak
 Arşiv malzemesinin yangın, su baskını, rutubet, kaybolma, çalınma, zararlı böceklerden
koruma ilaçlama gibi işlemleri yaparak korunmasını sağlamak
 Arşiv malzemelerinin her zaman isteklilerin istifadesine hazır durumda bulundurulmasını
sağlamak
 Ana arşiv olan kurum arşivinin yanı sıra, birim arşivlerinin de çalışmalarının kontrol
edilmesini sağlamak
 Arşiv evrakın tam teşekkül etmesini sağlamak (yazıların ekleri ile birlikte arşivlenmesinin
sağlanması)
 Arşiv malzemesinin uygunluk kontrollerinin yapılmasını sağlamak
 Birim arşivlerinden kurum arşivlerine devredilen malzemeyi birimlere ayrılan bölümlerde,
asli düzeni içerisinde yerleştirilerek muhafazasını sağlamak
 Ayıklama ve imha komisyonlarının kurulması ve çalıştırılmasını sağlamak, İmhaya ayrılan
evrakların tasnifinin yapılması ve imha listelerinin hazırlanmasını sağlamak
 İmha listelerinin ikişer nüsha olarak hazırlanarak, bir nüshasının kurum arşivinde
saklanması, diğeri nüshanın ilgili birime verilmesini sağlamak
 Kurum arşivinde saklanma suresini dolduran arşiv evrakının, Devlet Arşivleri Genel
Müdürlüğü arşivine devredilmesini sağlamak
 Belediye birimlerini bilgisayar ortamına geçirmek
 Sistem geliştirme ve kurma çalışmaları yaparak yönlendirmede bulunmak, Sistemlerin
geliştirilmesi ya da değiştirilmesi için gereksinimleri tanımlamak
 Bilginin optimum denetimini ve güvenliğini; kaynakların en iyi biçimde kullanılmasını
sağlayacak sistem akışını ve yöntemlerini tasarlamak ve uygulamak
 Sistemleri, gereksinimleri karşılığında belirlemek için denemeler yapmak
 Tam, doğru ve verimli bilgisayar sistemlerinin kurulumunu geliştirmek
 Ağ gereçlerini kullanarak potansiyel ve gerçek sorunları saptamak
 Network hizmetlerinin ve donanımlarını güncel olarak yapılandırmak
 Ağ işletim sistemlerinin güncellenmesini ve donanımsal olarak güvenliklerini sağlamak
150
 Belediye birimlerine ait Bilgisayar ve donanımlarına ait cihazların alımı için teknik
şartname hazırlamak
 Referandum yapılmasıyla ilgili her türlü altyapıyı oluşturmak
 Her türlü sistem ve donanım temin etmek, ettirmek veya yaptırmak
 Belediyede mevcut olan müdürlüklerin donanım ihtiyaçları ile ilgili teknik destek sağlamak
 Birimler ve ilgili kurumlar arası veri alışverişini sağlamak üzere intranet oluşturmak
 Terminal bağlantılarını yapmak, bilgisayar hatlarını çekmek veya çektirmek
 Sistemleri sürekli faal halde tutmak için diğer çevresel destek birimlerin uyumluluğunu
sağlamak
 Sistemlerin teknolojik gelişmeler doğrultusunda büyümesini sağlamak
 Gelecekteki ihtiyaçları analiz etmek ve teminini sağlamak
 e-belediyecilikle ilgili her türlü projeyi yapmak veya yaptırmak
 Belediye birimlerinin talepleri doğrultusunda sistem güvenliği için gerekli analiz
çalışmasını yapmak ve bu doğrultuda teknik destek sağlamak
 Sistemlerin sürekliliğini sağlamak üzere, gerekli tedbirleri almak ve uygulamak
 Veri güvenliğini sağlamak, sistem açıklarına karşı test işlemlerini yapmak veya yaptırmak
 Kullanıma sunulan programlarla ilgili olarak zaman içinde çıkan problemleri gidermek veya
sorunun çözümü için ilgili birimleri bilgilendirmek
Dış İlişkiler Daire Başkanlığı
 Yabancı misyon şefleri, uluslar arası kuruluşlar ve yabancı ülke kurumları ile yapılacak
yazışmaları hazırlamak, tercümelerini yapmak veya yaptırmak ve yazışmaların yapılmasını
sağlamak
 Kardeş Şehirlerle ilgili organizasyonlar, yurt dışından gelen heyetleri karşılamak ve
ağırlamak
 Yurt dışına gidecek heyetlerin gerekli hazırlıklarını yapmak
 Her türlü yazılı ve sözlü tercüme-mütercimlik hizmetlerini yürütmek
 Gelen heyetlere ve Belediyemizin gerçekleştirdiği uluslararası organizasyonlarda
tercümanlık ve mihmandarlık hizmetlerini sağlamak
 AB Genel Sekreterliği ve diğer ilgili kurumlarla yakın temas kurarak fonlara ilişkin
hazırlanabilecek projeler üzerinde diğer daire başkanlıkları ile koordineli çalışmalar
yapmak
151
 AB’ne üye ülkelerin yerel yönetimleri ile Belediyemiz arasında dostane ilişkiler
çerçevesinde karşılıklı bilgi ve proje paylaşımı konularında çalışmalar yapmak, bu
çalışmaları amirine ve makama sunmak
 AB yerel idareler ile ilgili seminer, konferans vb. toplantılara katılımı sağlamak için
 AB’nin yerel idarelerle ilgili fonlarının araştırılması, ilgili daire başkanlıklarına duyurulması,
hazırlanan başvuruların uygun format haline getirilmesi ve fonlarla ilgili lobi çalışmaları
 AB müktesebatının özellikle Belediyelerle ilgili olan konularda tüm belediye mevzuatının
AB mevzuatına uyum sağlaması konusunda gerekli çalışmaları yapmak ve ilgili birimleri
bilgilendirmek
Zabıta Daire Başkanlığı
 Beldenin düzenini, belde halkının huzurunu ve sağlığını sağlayıp korumak amacıyla kanun,
tüzük ve yönetmeliklerde, belediye zabıtasınca yerine getirileceği belirtilen görevleri
yapmak ve yetkileri kullanmak
 Belediyece yerine getirileceği belirtilip de mahiyeti itibariyle belediyenin mevcut diğer
birimlerini ilgilendirmeyen ve belediye zabıta kuruluşunca yerine getirilmesi tabii olan
görevleri yapmak
 Belediye karar organları tarafından alınmış kararları, emir ve yasakları uygulamak ve
sonuçlarını izlemek
 Ulusal bayram ve genel tatil günleri ile özellik taşıyan günlerde yapılacak törenlerin
gerektirdiği hizmetleri görmek
 Cumhuriyet Bayramında iş yerlerinin kapalı kalması için gerekli uyarıları yapmak, tedbirleri
almak, bayrak asılmasını sağlamak
 Belediye cezaları ile ilgili olarak kanunlar uyarınca belediye meclisi ve encümeninin
koymuş olduğu yasaklara aykırı hareket edenler hakkında gerekli işlemleri yapmak
 2.1.1924 tarihli ve 394 sayılı Hafta Tatili Kanununa göre belediyeden izin almadan çalışan
işyerlerini kapatarak çalışmalarına engel olmak ve haklarında kanuni işlemleri yapmak
 Bulunmuş eşya ve malları, mevzuat hükümlerine ve belediye idaresinin bu konudaki karar
ve işlemlerine göre korumak; sahipleri anlaşıldığında onlara teslim etmek; sahipleri
çıkmayan eşya ve malların, mevzuatta ayrıca özel hüküm yoksa bakım ve gözetim masrafı
alındıktan sonra bulana verilmesini sağlamak
 28.4.1926 tarihli ve 831 sayılı Sular Hakkındaki Kanuna göre, umumi çeşmelerin
kırılmasını, bozulmasını önlemek; kıran ve bozanlar hakkında işlem yapmak, şehir içme
152
suyuna başka suyun karıştırılmasını veya sağlığa zararlı herhangi bir madde atılmasını
önlemek, kaynakların etrafını kirletenler hakkında gerekli kanuni işlemleri yapmak
 25.4.2006 tarihli ve 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu ve bu Kanuna göre çıkarılan
31.7.2006 tarihli ve 25245 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Adres ve Numaralamaya
İlişkin Yönetmelik çerçevesinde binalara verilen numaraların ve sokaklara verilen isimlere
ait levhaların sökülmesine, bozulmasına mani olmak
 23.2.1995 tarihli ve 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri
çerçevesinde etiketsiz mal, ayıplı mal ve hizmetler, satıştan kaçınma, taksitli ve
kampanyalı satışlar ve denetim konularında belediyelere verilen görevleri yerine getirmek
 Kanunen belediyenin izni veya vergi ve harçlara tabi iken izin alınmaksızın veya harç ve
vergi yatırılmaksızın yapılan işleri tespit etmek, bunların yapılmasında, işletilmesinde,
kullanılmasında veya satılmasında sakınca varsa derhal men etmek ve kanuni işlem
yapmak
 30.6.1934 tarihli ve 2548 sayılı Ceza Evleriyle Mahkeme Binaları İnşası Karşılığı Olarak
Alınacak Harçlar ve Mahkumlara Ödettirilecek Yiyecek Bedelleri Hakkında Kanuna göre
cezaevinde hükümlü olarak bulunanlar ve 11.8.1941 tarihli ve 4109 sayılı Asker
Ailelerinden Muhtaç Olanlara Yardım Hakkında Kanuna göre, yardıma muhtaç olduğunu
beyanla müracaat edenler hakkında muhtaçlık durumu araştırması yapmak
 26.5.1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununa göre, izin verilmeyen yerlerin
işgaline engel olmak, işgaller ile ilgili tahsilât görevlilerine yardımcı olmak
 31.8.1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu hükümlerince belediye sınırları içinde kaçak
orman emvalinin tespiti halinde orman memurlarına yardımcı olmak
 Toptancı Hallerinin Sureti İdaresi Hakkında Kanun, 24.6.1995 tarihli ve 552 sayılı Yaş Sebze
ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Hakkında Kanun Hükmünde
Kararname hükümlerine göre verilmiş bulunan sanat ve ticaretten men cezalarını yerine
getirmek ve hal dışında toptan satışlara mani olmak
 Yangın, deprem ve su baskını gibi hallerde görevli ekipler gelinceye kadar gerekli tedbirleri
almak
 11.1.1989 tarihli ve 3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanununa ve ilgili yönetmeliklerine göre,
ölçü ve tartı aletlerinin damgalarını kontrol etmek, damgasız ölçü aletleriyle satış
yapılmasını önlemek, yetkili tamircilerin yetki belgelerini kontrol etmek, damgalanmamış
hileli, ayarı bozuk terazi, kantar, baskül, litre gibi ölçü aletlerini kullandırmamak,
kullananlar hakkında gerekli işlemleri yapmak
 İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik hükümleri gereğince, işyerinin
açma ruhsatı alıp almadığını kontrol etmek, yetkili mercilerce verilen işyeri kapatma
cezasını uygulamak ve gereken işlemleri yapmak
153
 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunan eser, icra ve yapımların
tespit edildiği kitap, kaset, CD, VCD ve DVD gibi taşıyıcı materyallerin yol, meydan, pazar,
kaldırım, iskele, köprü ve benzeri yerlerde satışına izin vermemek ve satışına teşebbüs
edilen materyalleri toplayarak yetkililere teslim etmek
 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanuna göre belediye
alacaklarından dolayı haciz yoluyla yapılacak tahsilatlarda yardımcı olmak
 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ile verilen görevleri yerine getirmek
 Korunması belediyelere ait tarihi ve turistik tesisleri muhafaza etmek, kirletilmesine,
çalınmalarına, tahrip edilmelerine ve her ne suretle olursa olsun zarara uğratılmalarına
meydan vermemek
 Mülki idare amiri, belediye başkanı veya yetkili kıldığı amirlerin hizmetle ilgili emirlerini
yerine getirmek
 Fen elemanlarıyla birlikte yapılacak yasal işlemleri yerine getirmek

3194 sayılı İmar Kanunu ve ilgili imar yönetmeliklerine göre belediye sınırları içinde
güvenlik tedbirleri alınması gerekli görülen arsaların çevrilmesini sağlamak, açıkta bulunan
kuyu, mahzen gibi yerleri kapattırarak zararlarını ve tehlikelerini gidermek, kanalizasyon
ve fosseptik çukurlarının sızıntı yapmalarına mani olmayı sağlamak, hafriyat atıklarının
müsaade edilen yerler dışına dökülmesini önlemek, yıkılacak derecedeki binaları
boşalttırmak, yıkım kararlarının uygulanmasında gerekli tedbirleri almak, ruhsatsız yapılan
inşaatları tespit etmek ve derhal inşaatı durdurarak belediyenin fen kuruluşlarının yetkili
elemanlarıyla birlikte tutanak düzenlemek ve haklarında kanuni işlem yapmak
 775 sayılı Gecekondu Kanununa göre izinsiz yapılaşmaya meydan vermemek, izinsiz
yapıların tespitini yapmak ve fen elemanlarının gözetiminde yıkılmasını sağlamak ve
gerekli diğer tedbirleri almak
 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununa göre, sit ve koruma alanlarında
ruhsatsız yapı, izinsiz kazı ve sondaj yaptıranları, izinsiz define arayanları ilgili mercilere
bildirmek
 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ve 5179 sayılı Gıdaların Üretimi Tüketimi ve
Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında
Kanun, ilgili tüzük ve yönetmeliğin uygulanmasında ve alınması gerekli kararların yerine
getirilmesinde görevli personele yardımcı olmak
 Ruhsatsız olarak açılan veya ruhsata aykırı olarak işletilen işyerleriyle ilgili olarak İşyeri
Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik hükümlerine göre işlem yapmak
154
 İlgili kuruluşlarla işbirliği halinde, 5393 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin birinci fıkrasının
(l) bendi uyarınca gayri sıhhi müesseseler ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin
ruhsatlı olup olmadığını denetlemek
 Ev, apartman ve her türlü işyerlerinin çöplerinin sokağa atılmasına mani olmak, çöp kutu
ve atıklarının eşelenmesini önlemek
 Cadde, sokak, park ve meydanlarda mevzuata ve sağlık şartlarına aykırı olarak satış yapan
seyyar satıcıları men etmek, bu hususta yetkili mercilerin kararlarıyla zabıta tarafından
yerine getirilmesi istenen hizmetleri yapmak
 Gıdaların Üretimi Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin
Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun, ilgili tüzük ve yönetmelikler gereğince yıkanmadan,
soyulmadan veya pişirilmeden yenen gıda maddelerinin açıkta satılmasına mani olmak,
karıştırıldıklarından şüphe edilenlerden tahliller yapılmak üzere numune alınması
hususunda ilgili teşkilata bilgi vermek, yetkili personelin bulunmaması halinde tüzük ve
yönetmeliklerde belirtilen kurallara uygun olarak numuneyi bizzat almak ve yapılan tahlil
sonucunda sağlığa zararlı oldukları tespit edilenleri yetkililerin kararı ile imha etmek
 Yetkili mercilerin kararları doğrultusunda belirlenen yerler dışında kurban kesilmesini
önlemek
 9.8.1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununa ve ilgili yönetmeliklere göre çevre ve insan
sağlığına zarar veren, kişilerin huzur ve sükûnunu, beden ve ruh sağlığını bozacak şekilde
gürültü yapan fabrika, işyeri, atölye, eğlence yerleri gibi müesseseleri tutanak
düzenleyerek yetkili mercilere bildirmek ve bu konuda kendisine verilen görevleri yerine
getirmek
 Bir yerde hastalık çıkması veya sebebi belli olmayan hayvan ölümlerinin görülmesi halinde
ilgili mercilere haber vermek, bu yerleri geçici kordon altına almak, yetkililere bu konuda
her türlü yardımı yapmak, imhası gereken hayvanların itlafına yardımcı olmak, bunların
insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde imhasını yaptırmak
 Mezbaha ve et kombinası dışı kesimleri önlemek, bunların hakkında kanuni işlemler
yapmak
 Hayvanları Koruma hakkında zabıtanın görevleri içerisinde sayılan yetkileri kullanmak
 İlgili kuruluşlar ile işbirliği halinde fırınların ve ekmek fabrikalarının ve diğer gıda üretim
yerlerinin sağlık şartlarına uygunluğunun denetiminde ilgili kuruluşların talebi halinde
nezaret etmek, ekmek ve pide gramajını kontrol etmek, gerekli kanuni işlemleri yapmak
 13.10.1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre karayolları kenarlarında
yapılan yapı ve tesisler için belge aramak, olmayanlar hakkında fen elemanları ile birlikte
tutanak düzenlemek
155
 Yetkili organların kararı uyarınca belirlenen kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen
her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksilerin sayılarını, bilet ücret ve tarifeleri ile
zaman ve güzergâhlarını denetlemek
 Yetkili organların kararı uyarınca tespit edilen durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak,
meydan ve benzeri yerler üzerindeki araç park yerlerinde gereken denetimleri ve diğer iş
ve işlemleri yapmak
 Kanunlarla belediyelere verilen trafik görev ve yetkilerinden belediye başkanlığınca uygun
görülenleri yürütmek
 Belediyelerce yapılan alt yapı çalışmalarında gerekli trafik önlemlerini almak
 Belediyelerce dikilen trafik işaret ve levhalarına verilen hasarları tespit etmek
 Şehirlerarası otobüs terminalleri ile diğer garajlardaki otobüslerin fiyat ve zaman
tarifelerini denetlemek, uymayanlara tutanak düzenlemek
 Beldenin yabancısı bulunan kimselere yardımcı olmak
 Savaş ve savaşa hazırlık gibi olağanüstü hallerde sivil savunma hizmetlerinin gerektirdiği
ve kendisine verilen görevleri yerine getirmek
 Korunmaya ve bakıma muhtaç çocukları, özürlüleri, yaşlıları ve yardıma muhtaç kişileri
tespit halinde sosyal hizmet kurumlarına bildirmek
3.2.6 Mali Hizmetler
Van Büyükşehir Belediyesinin mali yapısını belirleyen başlıklara göre örgüt yapısının şöyle
şekillenmesi öngörülebilir.
Bütçe Daire Başkanlığı
Bütçe Müdürlüğü
 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu, 5393 sayılı Belediye Kanunu ve 5018 sayılı Mali
Yönetim ve Kontrol Kanununda (60. Madde), ilgili yönetmelik ve diğer mevzuatla
belirlenen Mali Hizmetler Birimi Stratejik Planlama ve Bütçe iş ve işlemlerinin tümünü
yürütmek
 Bütçeyi hazırlamak ve bütçe hazırlıkları sürecinde Harcama birimlerine gerekli bilgileri
sağlamak ve danışmanlık yapmak
 Taşınır mal ambarının Taşınır Mal Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda düzenlenmesini
ve yönetilmesini sağlamak
 İlgili mevzuat doğrultusunda, Belediyenin Stratejik Planı ve Performans Programına göre,
yılı ve izleyen iki yılın bütçesini hazırlamak
 Belediye bütçesinin uygulanmasında uyumu sağlamak
156
 Bütçe ile ilgili hesap sonuçlarının kontrolünü, yapmak
 Bütçe ödeneklerinin tertibi; miktar ve kullanımlarının takibini yapmak
 Ödeneklerle ilgili aktarma işlemleri ve ödeneklerin yılsonu devir ve iptallerini
sonuçlandırmak
 Faaliyet sonuçları, bütçe uygulama sonuçları, nazım hesaplara ilişkin ilkeler ve varlıklar,
yabancı kaynaklar ve öz kaynakları; temel muhasebe kavramlarına göre kayıt altına almak
 Muhasebe iş ve işlemlerini yürütmek
 Aylık Mizan ve diğer mali tabloları hazırlamak
 Bütçe Kesin Hesabını hazırlamak
 İdare Faaliyet Raporunu hazırlamak
 Mali İstatistikleri hazırlamak
 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi
Hakkındaki Kanun, 5393 Sayılı Belediye Kanunu, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu ilgili
yönetmelikler ve diğer mevzuat çerçevesinde Belediye Gelirlerinin tarh ve tahakkuk
işlemleri yapmak
 Tahakkuku tahsiline bağlı gelirlerin tahsilini izlemek
 Terkini ya da reddi gereken vergileri 213 Sayılı Vergi Usul Kanununa uygun olarak
düzeltmek
 Belediye Gelirlerine yönelik kişi ve kuruluşlar tarafından idari ve yargı organları nezdinde
yapılan itirazlara ilişkin yazılı yada sözlü savunmalara esas bilgi ve belgeleri yasal süresi
içerisinde ilgili merciye ulaştırmak
 İlgili mevzuat çerçevesinde gelir arttırıcı ve gelir kaybını önleyici tedbirler almak
 Tahsil safhasındaki alacakların tümünü 213 sayılı Vergi Usul Kanununun hükümlerine bağlı
kalmak koşuluyla 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkındaki Kanun
çerçevesinde izlenerek tahsil etmek
 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol kanunun 61.Maddesine dayanılarak hazırlanan
yönetmelik hükümleri gereğince tahsil edilen gelirlerin Belediye Hesabının bulunduğu
bankaya yatırılmasını sağlamak
 Muhasebe yetkilisi mutemetlerin günlük tahsilatlarını takip, raporlama ve kayıtlarını
tutmak
 Hasar Bedelleri, Otopark Gelirleri, Para Cezalarının tahsilini sağlamak
157
 Belediye ve İl Özel İdarelerine Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden pay verilmesi hakkında
kanununa göre belediyelere dağıtılan payın izlenmesi, tahakkuka bağlanması ve kayıtların
tutulmasını sağlamak
 İlçe Belediyeleri ile başka kurum ve kuruluşların Belediyeye aktaracağı payların ilgili
mevzuat gereğince tahakkuklarının yapılması, hesapların izlenmesi ve takibi, kayıtlarının
tutulmasını sağlamak
 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanununda yer alan vergilerinden İlan ve Reklam Vergisi ile
mevcut yasa tüzük ve yönetmelik hükümlerine göre tarh ve tahakkuk işlemlerini yapmak
 İlan ve Reklam Vergisine ait haftalık, aylık ve yıllık faaliyet raporlarını çıkarmak
 İlan ve reklam vergisine ait gelir kaybını önlemek amacıyla gerekli tedbirleri almak, 213
Sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca terkini ve reddi gereken işlemleri yapmak, usulsüzlük
cezaları ile ilgili bildirimde bulunmak ve ihbarname düzenlemek
 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanununda yer alan Yangın Sigorta Vergisi ile Eğlence
Vergisine ait mevcut yasa tüzük ve yönetmelik hükümlerine göre tarh ve tahakkuk
işlemlerini yapmak
 Yangın Sigorta ve Eğlence Vergisine ait haftalık,aylık ve yıllık icmalleri hazırlamak faaliyet
raporlarını çıkarmak
 Sigorta şirketlerinin vermiş olduğu beyanları incelemek noksan görülen hususlarla ilgili
gerekli yazışmalar yapılarak gelir kaybını önlemek
 Biletle girilen Eğlence yerleri ile ilgili biletlerin mühürlenmesini sağlamak, eğlence
vergisine ait gelir kaybını önlemek amacıyla gerekli tedbirleri almak
 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanununa göre harcamalara katılım payları tarh, tebliğ ve
tahakkuk işlemlerini yapmak, harcamalara katılım Payından oluşabilecek gelir kaybını
önlemek amacıyla gerekli önlemleri almak
 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca terkini ve reddi gereken işlemleri yapmak, gazete
ilamına çıkmak
 Büyükşehir Belediyesinin yetki alanı içerisinde bulunan cadde bulvar ve meydanlar
üzerindeki vergi kaçaklarının önlenmesi için denetim ve kontrol yapmak, vergi taramaları
sonrası eksik ve noksan vergi bildiriminde bulunanlar hakkında tutanak tutmak
 Ücret gelirleri ile ilgili uygulanacak olan tarifelerin raporlarını hazırlamak ve Belediye
Meclisine sunmak
 Mesai saati içerisinde ihtiyaca cevap verecek kadar vezneyi açık tutmak, veznedar ve
tahsildarlar arası görev bölümünü sağlamak
158
 Matbaaca bastırılan makbuzların teslimi sırasında hatalı olup olmadıklarını kontrol etmek,
makbuz ve alındı belgelerini muhafaza etmek
 İhale Kanunları, Vergi Kanunları ve diğer mevzuat hükümleri gereğince teminat olarak
verilen değerlerin (teminat mektubu, hisse senedi, tahsil vb.) saklanmasını, bu değerlerin
teslim alındığında alındı belgesi düzenlemek
 Teslim alındığında, teslim edildiğinde paraya çevrildiğinde ve muhasebe servisine
gönderildiğinde muhasebe işlem fişi düzenlemek
 Borçlarını rızaen ödemeyen borçlulara ödeme emri tebliğ etmek, ödeme emrine rağmen
borcunu ödemeyen veya mal bildiriminde bulunmayanlar hakkında 6183 sayılı Amme
Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkındaki Kanun ilgili hükümleri doğrultusunda işlem yapmak
 Haciz varakaları düzenleyerek icra takip servisine intikalini sağlamak
 Çeşitli nedenlerle fazla ödemede bulunmuş yükümlülerin başvuruları üzerine kayıtlarını
inceleyerek fazla ödenmiş bulunan miktarların ilgililere iadesi için gerekli işlemleri yapmak
 Her mali yılın sonunda ertesi seneye devrolunan bakiyenin döküm cetvellerini hazırlamak
ve muhafazasını sağlamak
 5393 Sayılı Belediye Kanununun 15. Maddesi ile 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi
Kanunun 24. Maddesinde açıklanan Belediyenin giderlerini; Kanun, yönetmelik ve
tüzüklere uygun olanların Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliğine göre
kontrolünü yapmak
 Bütçe içi ve dışı emanetleri hesaba almak
 Doğrudan şahıslara veya ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına kanunların belirlediği süre
içerisinde ödenmesi için Muhasebe İşlem Fişi düzenlemek
 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi Kontrol Kanunu ile Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe
İşlemleri Yönetmeliği ve 6245 Sayılı Harcırah Kanununun ilgili hükümleri gereğince,
mutemet, yüklenici ve yolluk Ön Ödeme ile Bankalarda mutemetler adına açılacak
kredilerle, yabancı ülkelerden yapılacak satın almalar için milli bankalar nezdinde akreditif
karşılığı açtırılacak kredilere ait Muhasebe İşlem Fişi düzenlemek
 657 ve 4857 Sayılı Kanunlara tabi olarak çalışan memur ve işçilerin aylık maaş ve ücret,
sosyal haklar, fazla mesai ve gece zammı gibi tahakkuk eden vb. tüm alacakların bordrolar
üzerinde kontrolünü yaparak Ödeme Emri düzenlemek
 2004 Sayılı İcra İflas Kanunu ile 2489 Sayılı Kefalet Kanunu uyarınca Belediye
personellerinin icra, nafaka, kefalet aidatı, öğrenim kredisi gibi tahakkuk edecek borçların
ücret ve maaş bordrolarından yapılacak kesintilere ait ödemelerin ilgili kamu kurum ve
159
kuruluşlara yapılmasını sağlamak, bütçe hizmetleri içinde ve dışında doğan ve tahakkuk
eden kişi Alacakları Hesabına almak ve kayıtlara işlemek
 Borçlar Kanununun ilgili hükümlerine göre tanınan zaman aşımı süresi içerisinde takip ve
tahsilini sağlamak

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Usulü Yönetmeliği hükümlerine uyularak ödeme
evraklarını emniyetli ve belli bir düzen içerisinde arşive intikalini sağlamak
 2004 Sayılı İcra İflas Kanunu ile 2489 Sayılı Kefalet Kanunu uyarınca Belediye
personellerinin icra, nafaka, kefalet aidatı, öğrenim kredisi gibi tahakkuk edecek borçların
ücret ve maaş bordrolarından yapılacak kesintilere ait ödemelerin ilgili kamu kurum ve
kuruluşlara yapılmasını sağlamak, bütçe hizmetleri içinde ve dışında doğan ve tahakkuk
eden kişi alacakları hesabına almak ve kayıtlara işlemek
 Borçlar Kanununun ilgili hükümlerine göre tanınan zaman aşımı süresi içerisinde takip ve
tahsilini sağlamak
 Harcama Yetkilisince yapılacak ön ödeme işlemlerinin tamamlanması beklenilemeyecek
acele ve çeşitli giderler için İta Amirinin göstereceği lüzum üzerine, görevlendirilen birim
mutemetlerine, üst sınırı Bütçe Kanunu ile tespit edilen tutarlarda İta Amiri
mutemetlerine verilmek üzere muhasebe işlem fişi düzenlemek
 Görevlilere, 6245 sayılı Harcırah Kanununa göre verilmesi uygun görülen geçici görev
yolluğu Ön Ödemelere ait Muhasebe İşlem Fişi düzenlemek, verilen avans ve bankalar
nezdinde açılan kredilerle akreditiflerin Kanuni süreleri içinde mahsup evraklarını
izleyerek bu süreler içerisinde göndermeyen birimleri yazı ile uyararak harcama belgeleri
tamam olanların Muhasebe İşlem Fişi düzenleyerek mahsuplarını yapmak
 5393 Sayılı Belediye Kanununa göre Belediye Başkanı ve Meclis Üyelerinin, personelin ilgili
birimlerce tahakkuka bağlanarak, onaylanıp intikal ettirilen Başkanlık Ödeneği, huzur
hakları, aylık maaş, ücret, yan ödenek, özel hizmet tazminatı, ikramiye, fazla mesai,
vekâlet ücreti, ödül, izin ve ek gösterge bordrolarının kontrolünü yapmak
 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa tabi işçi statüsünde istihdam olunan personelin ilgili
birimlerince tahakkuka bağlanarak onaylanıp intikal eden aylık maaş, ücret, ikramiye, fazla
mesai, izin, kıdem tazminatı bordrolarının kontrolünü yapmak
 Bütçe hizmetleri içinde ve dışında doğacak kişi alacakları Muhasebe Fişi kayıtlara
geçirterek geçen aylardan devren gelen ve ayı içinde kişi alacakları hesabına alınan ve
tahsil olunanlarla gelecek aya devreden kişi alacaklarım hesap listelerini ay sonlarıyla
yılsonunda idare ve kesin hesaba esas olacak şekilde çıkarttırmak ve hesap toplamlarını
tutturmak
 Belediyeden ayrılan ve naklen başka bir kuruma geçenlerin maaş, nakil ilmühaberlerini
çıkarttırmak
160
 5393 sayılı Belediye Kanunu ile 5216 sayılı Büyükşehir Belediyelerinin yönetimi hakkındaki
kanuna göre Belediye görevleri gereği ve yatırımların ihale veya doğrudan temin Usulü ile
yapılacak yapım ile hizmet alımlarında sözleşme hükümlerine göre yerine getirilen
taahhüt bedellerinin ödenmesini sağlamak
 4650 sayılı Yasanın 3.maddesi hükümlerine göre Kamulaştırmasına karar verilen yerlerin
ödeme evraklarının Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliğine göre kontrol ve
düzenlemesini yapmak
 Maliye Bakanlığınca her yıl yayımlanan Bütçe Uygulama Talimatı ve Tedavi Yardımı ve
Cenaze Giderleri Yönetmeliğince Belediye emrinde çalışan 657 sayılı Devlet Memurları ile
bunların bakmakla yükümlü bulundukları aile fertlerinin şahsi tedavi giderleri ile bu
kişilerin tedavileri nedeni ile Resmi Sağlık Kurumları, Özel Sağlık Kurumları, Doktor
Reçeteleri ile temin edilen ilaç bedellerinin anlaşmalı Eczanelere yapılan ödemeleri,
gözlük cam ve çerçeve bedellerinin Optik Firmalara yapılan ödeme evraklarının Merkezi
Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliğine göre kontrolü düzenlenmesi ve ödeme
işlemlerini yürütmek
 Tarifeye bağlı elektrik, su, telefon, doğalgaz ödemeleri, kiralar ve aidatlar, yargılama,
vekâlet ücretlerine ait ödeme emri evraklarının kontrolü ve düzenlenmesi işlemlerini
yürütmek
 Belediyenin gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerine ilişkin mali karar ve işlemlerinin
idarenin bütçesi, bütçe tertibi, kullanılabilir ödenek tutarı, harcama programı, finansman
programı, merkezi yönetim bütçe kanunu ve diğer mali mevzuat hükümlerine
uygunluğunun kontrolünü yapmak
 Daire Başkanlığı ve Harcama Birimleri arasında mali yönetim ve kontrol alanında
koordinasyonu sağlamak
Kaynak Geliştirme ve İştirakler Daire Başkanlığı
Kaynak Geliştirme Müdürlüğü
 Bütçenin stratejik planda belirlenen amaç ve hedefler doğrultusunda hazırlanması için
ön hazırlıkların zamanında tamamlanmasını sağlamak
 Stratejik planlama faaliyetlerinin mali kaynakların dikkate alınarak yapılmasını
sağlamak
 Birimlerin stratejik planda belirlenen amaç ve hedefler doğrultusunda yıllık tahmini
bütçelerini hazırlamalarını sağlamak
 Birimlerden gelen tahmini bütçelerden faydalanılarak ve önceki yılın bütçe
harcamalarına ilişkin dokümanların incelenerek kurumun yıllık genel bütçesinin
stratejik planda belirlenen amaç ve hedefler doğrultusunda hazırlanmasını sağlamak
161
 Yıllık genel bütçenin zamanında onaylanmasını sağlamak
 Harcama birimleri tarafından yapılan harcamaların bütçeye uygunluğunun kontrolünü
sağlamak
 Yıllık yatırım programlarının gerçekleşmelerinin izlenmesini ve gerektiğinde ilgili
birimlere bilgi verilmesini sağlamak
 Kurumun sağlıklı bir mali yapıya kavuşması için kısa ve uzun vadeli finansman
programlarının hazırlanmasını sağlamak
 Mali Hizmetlerin saydam, planlı, idarenin amaçlarına ve mevzuatla uygun bir şekilde
yürütülmesi için gerekli önlemleri alarak, iş ve işlemlerin kontrolünü yapmak
 Büyükşehir Belediyesine ait ve sermayesiyle iştirak ettiği şirketlerin kamu yararı,
ekonomiklik ve verimlilik esaslarına göre idaresi, planlaması, programlanması ve
işletilmesini sağlamak
 Pay sahibi iştiraklerde kurumun yasal haklarının korunmasını sağlamak
 Büyükşehir Belediyesine ait veya idarenin sermayesiyle iştirak ettiği şirketlerin aylık ve
yıllık üretim planlaması faaliyetlerini koordine etmek, raporları incelemek ve
denetlemek
 İdareye ait veya idarenin sermayesiyle iştirak ettiği şirketlerin mali bilgilerini incelemek
ve denetlemek, aylık ve yıllık rapor hazırlamak
 İdareye kaynak yaratacak yeni şirketlerin ve iştiraklerin kurulması ve işletilmesi
amacıyla ihtiyaç duyulan fizibilite ve araştırma faaliyetlerinin yapılmasını sağlamak
Haller Müdürlüğü
 Yaş Sebze Meyve ve Su Ürünlerinin hijyen, kalite ve standartlara uygun olarak hızlı ve
güvenilir biçimde tüketiciye sunulmasını sağlamak
 Üretici ve tüketici haklarını korumak
 Şehir içi ve dışı denetimlerle Yaş Sebze-Meyve ve su ürünleri ticaretinin Toptancı Halde
yapılmasını sağlayarak kayıt dışının önlenmesini sağlamak
 İstatistikî bilgi ve veri hazırlamak
 Günlük Hal Fiyat Bülteni hazırlayarak yayınlanmasını sağlamak
 Yer Tahsis Ücretleri ve Rüsumların kontrol ve tahsilâtı yapmak
Canlı Hayvan Borsası ve Mezbaha Müdürlüğü
 Gerekli sayıda Mezbaha kurmak ve işletmek, işlettirmek
 Mezbahaların sağlık kurum
bulundurulmasını sağlamak
tesislerinin
aksaksız
olarak
kamu
hizmetine
açık
162
 Hayvan pazarının pazarlama teknik ve eko fonksiyonlarına göre işlemesini düzenlemek,
bunun için gerekli önlemleri almak
 Park ve pazar kurumundaki hizmet üniteleri arasında koordinasyonu sağlamak
 Park ve pazar yerinde kanunlara ve bilhassa 3285 sayılı Hayvan Sağlığı Zabıtası kanuna
uygunluğu denetlemek
 Kooperatifleşmeyi desteklemek
3.2.7 Teknik Hizmetler
Teknik hizmetler çok geniş bir yelpazeye yayılmış hizmeti ifade etmektedir. Daha önce ruhsat ve
kullanma izni alınmayan planı bulunmayan köy yerleşik alanlarında da planlama yapılması, proje,
ruhsat, kullanma izni verilmesi gerekmektedir. Özellikle İlçe Belediyelerinin bu konudaki
performansı ve halkla ilişkiler önem kazanmaktadır. Gerekli duyuruların, bilgilendirmelerin
yapılması, gerektiğinde halk eğitimi yoluna gidilmesi bu çerçevede Genel İdare Hizmetleri
içerisinde yer alan muhtarlıklarla ilişkiler önem kazanmaktadır. Gerek sosyal hizmetler gerekse
teknik hizmetler kapsamında bu koordinasyon kurulmalıdır. Diğer yandan sosyal ve teknik
hizmetler arasında ayrılmaz bir bağ bulunmaktadır. Sosyal hizmetlere dair inceleme ve
değerlendirmeler, teknik hizmetlere de yön vermeyi içermektedir. Daha sonra ele alınacak sosyal
hizmetler yapılanmasında da bu bağlantıların hatırlanması gerekmektedir.
Teknik hizmetler bünyesinde;


Yapılanma Dairesi Başkanlığı (Ruhsat, Yapı Kullanma izni, denetim)

Çevre Yönetimi Daire Başkanlığı

Afet Yönetimi ve Koordinasyon Daire Başkanlığı

Altyapı ve Ulaşım Daire Başkanlığı
kurulması öngörülmektedir.
İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığının hizmetlerini İlçe Belediyelerinin mekânsal dağılımı ve ulaşım
bağlantılarını gözeterek sunması uygun bulunmuştur. Daire başkanlığının görevleri arasında alt ve
üst ölçekli planların hazırlanması ve denetimi, harita, yapılanma ve koruma gibi çok geniş
kapsamlı bir görev dağılımının olması ve etkin bir imar denetiminin sağlanması için bu tür bir
yöntem uygun bulunmaktadır. Her bölge için görevli olacak uzmanlar izleme ve denetim görevini
de daha etkin yürütme olanağına kavuşacaktır.
163
Harita 3: İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı Görev Bölüşümü
164
Üst Ölçek Planlama Müdürlüğü

Van Çevre düzeni planını yapmak ya da yaptırmak

Plana dair itirazları değerlendirmek, görüş oluşturmak, İmar ve Şehircilik komisyonuna
iletilmesini sağlamak

Kentsel ve kırsal alanda, alt ölçekli planlara esas teşkil edecek sektörel analiz ve sentez
çalışmalarını hazırlamak ya da hazırlatmak77

İl Sektörel planlarını yapmak ya da yaptırmak

İlçe Belediyelerince yapılacak Nazım İmar Planlarını izlemek, İl Çevre Düzeni Planına
uygunluğunu denetlemek, rapora bağlamak ilgili müdürlüğe iletmek

Kırsal alana yönelik kalkınma planları geliştirmek, bu amaçla Kırsal Kalkınma Daire
Başkanlığı ile ortak çalışmalar yürütmek
Alt Ölçek Planlama Müdürlüğü
Planlama Şefliği

İlçe Belediyelerinin, Çevre Düzeni Planına uygun olarak hazırlayacakları Nazım ve
Uygulama İmar Planlarını değerlendirmek, onay işlemlerini yürütmek

İmar planlarının Çevre Düzeni Planına uygunluğuna dair rapor hazırlamak

İl Çevre Düzeni planının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde imar planlarını
yapmayan İlçe Belediyelerinin imar planlarını yapmak veya yaptırmak

Her ölçekli Nazım İmar Planlarına ilişkin itirazlar, plan iptal davaları ve planların
uygulanmasına ilişkin tereddüde düşülen konularda gerekli inceleme ve değerlendirmeleri
yapmak ve görüş bildirmek

Kırsal yerleşimlerin mahalle yönetimleri ile birlikte çalışmalar yürütmek, planlama
gereksinimlerini saptamak

Varsa Kırsal Kalkınma Planları kapsamında, kırsal yerleşim alanlarının imar planlarını
yapmak ya da yaptırmak
Kentsel Dönüşüm Şefliği

Kentsel dönüşüm alanlarını tespit etmek, bu alanların planlamasını yapmak ve planların
uygulanmasını sağlamak

Çalışma alanı ile ilgili şehrin mevcut konumu, mevcut yapı stoğu, imar planları, nüfusu,
hedef nüfusu v.b. istatistiksel veriler ışığında analizi ile proje alanına ilişkin raporları
düzenlemek
77
10. Beş Yıllık Kalkınma Planında “Büyükşehir belediyelerinin genişleyen hizmet alanları ve farklılaşan görev ve
sorumluluklarıyla uyumlu, her kademede hizmetin niteliğine göre farklılaşan ve mekânsal özellikleri dikkate alan
düzenlemeler yapılacaktır” öngörüsü yer almaktadır.
165

Planlama ve projelendirme çalışmalarında kullanılmak üzere muhtemel dönüşüm
alanlarında fizibilite ve analiz çalışmaları yaparak dönüşüm alan sınırlarını gerekçeleri ile
belirleyerek onaya sunmak

Proje alanı içerisinde belirlenmiş olan muhtemel paydaşların nitelik ve niceliklerinin ve
haklarının/beklentilerinin değerlendirilerek buna göre mimari avan projeler ile kentsel
tasarım projeleri yaparak, uygulama imar planlarını hazırlamak

Yeni kentsel gelişme ve yerleşme alanları planlamak ve oluşturmak

İlçe Belediyeleri ile işbirliği yaparak, kentsel dönüşüm projeleri ile ilgili talepleri
değerlendirmek

Hâlihazır harita yapmak, yaptırmak

Plankote ve röleve işlemleri ile binaların temel vizelerini yapmak

Büyükşehir Belediye Sınırları içerisindeki İlçe Belediyelerince yapılarak Büyükşehir
Belediyesine iletilen Parselasyon Planlarının kontrollerini yaparak tescilinin sağlatılması
için gerekli Encümen Kararının alınması için Büyükşehir Belediye Encümenine sunmak

İlçe Belediyelerinin onaylanan Parselasyon Planlarının arşivlenmesi ile orijinallerine
işlenmesini sağlamak
Mevzuat kapsamında ifraz ve tevhit işlemlerini yaparak onaya sunmak


Büyükşehir Belediyesince yürütülen projelerle ilgili harita ve parselasyon işlemlerini
yapmak, sonuçlandırmak

Kanal İrtifak hakkı dosyalarını Büyükşehir Belediye Encümeni onayına sunmak

775 sayılı yasa Gecekondu yasasına tabi alanlarda harita ve parselasyon işlemlerini
yapmak, sonuçlandırmak

Yol ve kavşak düzenlemelerinde aplikasyon işlemlerini yapmak ve ilgili kurumları
bilgilendirmek

Yol profilleri ve kotlarını hazırlayıp/hazırlatıp uygulamaya koymak

2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi
Hakkındaki Kanun, 5393 Sayılı Belediye Kanunu, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu ilgili
yönetmelikler ve diğer ilgili mevzuat çerçevesinde Belediyeye ait taşınmazların kayıt ve
işlemlerini yapmak

İlgili mevzuat çerçevesinde Belediyeye ait taşınmazların gelir kaybını önleyici tedbirler
almak

Kamulaştırma işlemlerini yürütmek, sonuçlandırılmasını sağlamak
166
Coğrafi Bilgi Sistemleri Müdürlüğü
 Belediyenin imar, ulaşım, altyapı, inşaat, proje vb. işlerinde gerekli olabilecek coğrafi ve
kent bilgi sistemlerini Belediye bünyesinde oluşturmak, e-devlet projesine uyumu
sağlamak
 Kent Bilgi Sistemi işlevlerinin belirlenmesi ve veritabanının oluşturulmasına yönelik iş ve
işlemleri yürütmek
 Kent Bilgi Sistemi kapsamındaki birimler arasında koordinasyonu sağlamak, bunlarla ilgili
analiz ve tasarım çalışmalarına öncülük etmek
 Kent Bilgi Bankası Sistemine ilgili birimlerin katılımını sağlamak
 Kent Bilgi Bankasının oluşturulmasına ilişkin olarak gerekli olan her türlü bilginin
araştırılması, derlenmesi ve bu hizmetlerle ilgili koordinasyonun sağlanmasına yönelik iş
ve işlemleri yapmak
 Kent Bilgi Sistemi ve Coğrafi Bilgi Sistemi çalışmalarına yönelik veritabanının
oluşturulması, işletilmesi, yönetilmesi, verilerin paylaşılması ve sürekli güncellenmesine
yönelik iş ve işlemleri yapmak
 Kent bilgi sistemi ve coğrafi bilgi sisteminin oluşturulması ve işletilmesi için gerekli olan
her türlü araç, gereç, yazılım vb. ihtiyaçların tespit edilerek eksiklilerin giderilmesine ilişkin
iş ve işlemleri yapmak ve amirine sunmak
 Sistemin işleyişinde, eğitim ihtiyaçlarının karşılanması için çalışmalar yapmak ve amirine
sunmak
 Müdürlüğün görev alanı ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarına ilişkin ihale
şartnamelerini hazırlamak, hak edişlerini yapmak, alınan mal ve/veya hizmetlerin
şartnamelere uygunluğunu kontrol etmek
 Belediyenin imar, ulaşım, altyapı, inşaat, proje vb. işlerinde gerekli olabilecek coğrafi ve
kent bilgi sistemlerinin Belediye bünyesinde oluşturulmasına ilişkin iş ve işlemleri
hazırlamak
 Kent Bilgi Sistemi ve Coğrafi Bilgi Sistemi çalışmalarına yönelik veritabanının
oluşturulması, işletilmesi, yönetilmesi, verilerin paylaşılması ve sürekli güncellenmesine
yönelik iş ve işlemleri yapmak
 Kent Bilgi Sistemi Projesi kapsamındaki birimler arasında koordinasyonu sağlamak,
bunlarla ilgili analiz ve tasarım çalışmalarını yapmak
167
Koruma Uygulama ve Denetim Şube Müdürlüğü (KUDEM)

Taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarında yapılacak olan tadilat ve tamirat uygulamaları
öncesinde yapıyı incelemek ve yapılacak onarıma ilişkin koşulların belirtildiği onarım ön
izin belgesini düzenlemek

Taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları, bunların koruma alanları ve sit alanlarında, tadilat ve
tamiratların; özgün biçim ve malzemeye uygun olarak gerçekleştirilmesini denetlemek,
uygun bulunanlara onarım uygunluk belgesi düzenlemek

Tadilat ve tamirat kapsamında başlanılan onarımlarda esaslı onarım gereğinin saptanması
durumunda onarımı durdurarak konuyu belgeleriyle Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğüne
iletmek

Taşınmaz kültür ve tabiat varlığı parseline bitişik parsellerde ve koruma alanlarında yer
alan ve yürürlükteki yasal düzenlemelere göre ruhsatı bulunan tescilsiz taşınmazlardaki
tadilat ve tamirat uygulamalarına, varsa koruma amaçlı imar planı koşulları da dikkate
alınarak izin vermek ve denetlemek

Koruma Bölge Kurulları tarafından uygun görülen Koruma Amaçlı İmar Planlarının plan
hükümleri çerçevesinde uygulanmasını denetlemek

Koruma Bölge Kurulları tarafından onaylanmış rölöve, restitüsyon ve restorasyon
projelerine ilişkin uygulamaları denetlemek, projesine uygun tamamlanan uygulamalar
için kullanma izin belgesi düzenlemek

Taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ile bunların korunma alanlarında Koruma Yüksek
Kurulunun ilke kararları, Koruma Bölge Kurulu kararlarına aykırı ve ruhsatsız olarak yapılan
inşaatlar ile koruma amaçlı imar planlarında, plana; sitlerde, sit şartlarına aykırı olarak inşa
edilen yapılar hakkında imar mevzuatına göre gerekli işlemleri yapmak, uygulamayı
durdurarak konuyu belgeleriyle Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğüne iletmek

Tescilli kültür varlıklarının mail-i inhidam olmaları halinde can ve mal güvenliğinin
sağlanması için gerekli işlemleri yaparak durumu Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğüne
iletmek

Maliki bulunduğu taşınmaz kültür varlığının onarımını gerçekleştiremeyecek durumda
olan maliklere ilgili idarelerce yapılacak mali yardımlar ile ilgili düzenlemeleri
gerçekleştirmek

Maliki bulunduğu taşınmaz kültür varlığının onarımını gerçekleştiremeyecek durumda
olan maliklere ilgili idarelerce yapılacak teknik eleman yardımında doğrudan görev almak
ya da bu görevi üstlenenleri denetlemek

10.07.2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 7’nci maddesi ile
07.12.2004 tarihli ve 5272 sayılı Belediye Kanununun 14'üncü maddesine göre
168
Belediyenin görevleri arasında yer alan kültür ve tabiat varlıkları ile tarihi dokunun ve kent
tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin korunmasına yönelik
programları hazırlamak, bu amaçla yapılacak uygulamalara ilişkin işlemleri yürütmek

21.07.1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ile
03.05.1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanunu’na aykırı uygulamaların tespiti halinde ilgili
idareye ve Cumhuriyet Savcılığına bildirimde bulunmak
Yapı Kontrol Müdürlüğü

Ruhsatsız, ruhsat ve eklerine yapıları tespit ederek ruhsat almaları ya da ruhsatına uygun
hale getirilmeleri için, tutanak tutulduktan sonra ilgili İlçe Belediyesine bildirilmesini
sağlamak
 Tutanak ile bildirilen yapılara üç ay içinde ilgili İlçe Belediyece yasal işlem yapılmaması
durumunda gerekli yasal işlemlerin yapılmasını sağlamak ve ilgililer hakkında suç
duyurusunda bulunmak

Vatandaşların konuyla ilgili şikâyetlerinin yerinde incelenmesini ve gerekli işlemlerin
 Yapı kullanma izni bulunmayan iskan edilen yapıları tespit etmek, ilgili İlçe Belediyesine
bildirmek, işlemlerinin yapılmasını sağlamak
 Yıkılma tehlikesi bulunan yapıların tespit edilmesini ve İlçe Belediyelerinin ilgili birimleriyle
birlikte yıkımlarını sağlamak
 Ruhsatsız yapılar, yıkılması gerektiği belirlenen yapılar ve gecekonduların yıkımında,
gerektiğinde, kolluk kuvvetlerinden yardım istemek
Çevre Yönetimi Daire Başkanlığı
Çevre Koruma Müdürlüğü

Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde insan sağlığını doğrudan ya da dolaylı etkileyecek
çevre, gıda, su ve sağlık sorunlarının giderilmesi ve vatandaşların yaşam kalitesinin
yükseltilmesine yönelik her türlü Sıhhi ve Gayri sıhhi Müesseseler ile umuma açık özel ve
resmi, açık ve kapalı işletme, kurum ve kuruluşları günün her saatinde ilgili yasa,
yönetmelik, tüzük ve Başkanlık tarafından belirlenen amaç, ilke ve talimatları, Belediye
Meclisi ve Belediye Encümeni Kararları dahilinde Zabıta Dairesi Başkanlığı ile birlikte
denetlemek, gerekirse numune almak ve Laboratuvara göndermek, bu konularda
verilecek hizmetleri planlamak, projeler geliştirmek

Çevre ve toplum sağlığının korunması için toprak, hava, su, kirlenmelere karşı ve
korunmalarına yönelik katı ve tıbbi atıkları değerlendirmek

Gürültü, hava ve su kirliliğini önlemek
169

Küresel ısınma, iklim değişikliği ve bunların il bütününde etkilerini araştırmak, gerekli
önlemleri almaya yönelik çalışmalar yapmak

İçme, kullanma ve havuz sularının hijyenik koşullara ve mevzuata uygunluğunu
denetlemek, gerektiğinde numuneler alarak laboratuvara göndermek, cezai yaptırımlar
için teklifte bulunmak

Mesken ve işyerleri ile ilgili çevresel gürültü yönünden yapılan şikayetleri değerlendirmek,
sorunların çözümüne yönelik denetimler yapmak ve kurallara uymayanlar hakkında yasal
işlem yapmak üzere diğer birimlerle işbirliği içerisinde sonuçlandırmak

Göl, kıyı, yüzeysel ve yer altı sularının korunmasına yönelik kirletme noktalarının kontrolü,
kirli atık suyu olan tesislerin atık su denetimi, arıtma tesislerinin denetimi ile bu konularda
yapılan şikayetleri değerlendirmek ve ilgili kurumlarla işbirliği yapmak

Kömür satış yerleri ve depolama alanlarını belirlemek, uygunluk belgesi vermek,
denetlemek

Hava kirliliği takip çalışmalarını yürütmek, bu konuda yapılan şikayetleri değerlendirmek,
kirlilik kaynağını (motorlu kara taşıtlarının Egzoz Emisyon kontrolü, konut ısı merkezleri
v.b.) tespit ederek sorunun giderilmesi çalışmalarını yürütmek ve kurallara uymayanlar
hakkında yasal yaptırımlar uygulamak

Konut ve işyeri hijyeni, pis su ve görsel çevre kirliliği ile ilgili yapılan şikayetleri
değerlendirmek

Birim faaliyetleri ile ilgili iç ve dış kuruluşlarla koordinasyon kurmak, gerektiğinde İl
Mahalli Çevre Kurulu ve İl Umumi Hıfzısıhha Kurul toplantılarına katılmak

Zararlılarla Mücadele ve İlaçlama hizmetlerini yürütmek
Atık Yönetimi Müdürlüğü

Katı atık planını yapmak, İlçe Belediyelerince uygulanmasını sağlamak

Tıbbi atık yakma tesis yerini belirlemek, denetlemek ve kurallara uymayanlar hakkında
gerekli yasal yaptırımlar uygulamak

Katı atık ve tıbbi atıkların bertarafına yönelik katı atık (çöp) ve Tıbbi atık geçici ve kalıcı
depolama alanlarını belirlemek ve depolama alanlarının ruhsatlarını vermek, denetlemek
ve ıslah çalışmalarını yakından takip etmek

Katı ve Tıbbi atıkların taşınma esaslarına uygunluğu yönünden denetlemesini ve takibini
yapmak, şehir içi saha kontrollerini yapmak, kurallara uymayanlar hakkında gerekli yasal
yaptırımlar uygulamak

Tehlikeli atık depolama alanlarını belirlemek, denetlemek ve kurallara uymayanlar
hakkında gerekli yasal yaptırımlar uygulamak,
170
Sağlık Müdürlüğü

Her türlü gıda maddesinin kontrolünü yapmak, sağlığa uygun olmayan gıdaları tespit
etmek, imha edilmesi gerekenlerin imhası için gerekli işlemleri yapmak, şüphe edilen
gıdalardan numune alarak laboratuvara göndermek ve laboratuvar rapor sonuçlarına
göre gerekli yasal işlemleri yapmak

Gıda maddeleri ve gıda üretim yerleri, depolama yerleri, taşıma araç ve gereçleri ile gıda
satış yerlerinin asgari teknik ve hijyenik şartlara uygunluğunu kontrol etmek, bu yerlerin
teknik ve hijyenik standartlarını yükseltmek için çalışmalar yapmak

Her türlü gıda maddesinin kontrolünü yapmak, sağlığa uygun olmayan gıdaları tespit
etmek, imha edilmesi gerekenlerin imhası için gerekli işlemleri başlatmak,

Gıda kontrolü ve beslenme ile ilgili diğer hizmetleri yürütmek

Şüphe edilen gıdalardan numune alarak laboratuvara göndermek, laboratuvar raporu
sonuçlarında uygun olmayanlar hakkında gerekli yasal işlemleri başlatmak

Ambulans hizmetleri vermek

Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde yaşayan vatandaşların cenaze işleri (Doktor, Din
görevlisi, taşıyıcı, cenaze aracıyla taşıma) hizmetlerini yürütmek

İsteyen vatandaşlara Van dışına hasta ve cenaze nakil hizmeti vermek

Doktor raporuna göre Van dışına nakli gereken ambulansla nakli gereken hastaların nakil
hizmetlerini yapmak

Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde yaşayan vatandaşlara; halk sağlığının korunmasına
yönelik eğitimler vermek

Doğum, diyaliz, kaza geçirmiş veya yatalak hastaların zamanında, hijyen kurallara uygun
sağlık kurumlarına ve sağlık kurumlarından evlerine taşınması hizmetlerini vermek
Veteriner Hizmetleri Müdürlüğü

Hayvan hastanesi, hayvan sağlık merkezleri ve poliklinikleri kurulmasına yönelik teklifte
bulunmak ve bununla ilgili iş ve işlemleri yürütmek

Hayvanat Bahçesi ve Evcil Hayvanlar Parkı yapılmasına ve işletilmesine ilişkin iş ve
işlemleri yürütmek

Kuduz hastalığı başta olmak üzere zoonoz hastalıkların yayılmasını önlemek, başıboş
hayvanların üremelerini kontrol altına alma çalışmalarını yapmak

Başıboş hayvanların korunması, kontrolü ve rehabilitasyonu için hayvan barınakları
yapılması ve işletilmesine ilişkin iş ve işlemleri yürütmek

Sahipli ve sahipsiz hayvanların elektronik ortamda kayıtlarını tutmak ve takip etmek,
171

Tedavileri yapılan kayıt altına alınan ve geçici bakım evinde bulunan hayvanların
sahiplendirme çalışmalarını yapmak

Sahipli evcil hayvanların ücretli muayene ve tedavilerini yapmak, koruyucu aşılama ve
paraziter mücadele ilaçlarını planlamak ve uygulamak. Kuduz aşısı yapılan sahipli
hayvanları ücret karşılığı kayıt altına almak

Bulaşıcı hayvan hastalıkları ve hayvanlardan insanlara geçen hastalıklar konusunda halkı
ve hayvan sahiplerini aydınlatmaya yönelik çalışmalar yapmak

1. Sınıf gayrı sıhhi müesseseler ile Büyükşehir Belediyesi tarafından işletilen alanlardaki
sıhhi müesseselerde hayvansal kökenli gıda maddelerinin insan sağlığına zarar
vermeyecek şekilde tüketime sunulması için kontroller yapmak. Yapılan kontrollerde insan
sağlığına zararlı, bozulmuş, kokuşmuş veya tiksinti uyandıran ve taklit – tağşiş edilmiş
hayvansal kökenli gıda maddelerinin satıştan men edilmesi veya mevzuat gereği imhası
gerekenlerin imhası ile bu tür gıda maddeleri sahipleri ve vekilleri hakkında yasal işlemleri
yapmak. Gerekli gördüğünde aldığı gıda örneklerini, analiz edilmek üzere laboratuarlara
göndermek

Belediye mezbahaları ve özel mezbahalarda kesilen etlerin kesim öncesi ve sonrası
muayenelerini yapmak

Sorumluluk alanına giren gıda iş yerlerinin teknik ve hijyenik standartlarını yükseltmek için
çalışmalar yapmak sonuçlarını ilgili mercilere bildirmek

İl Kurban Hizmetleri Komisyonuna katılmak, alınan kararların uygulanmasına katkı
sağlamak

İl Hayvanları Koruma Kuruluna katılmak, alınan kararları uygulamak ve uygulattırmak

Hayvan Sağlık Zabıtası Komisyonuna katılmak, alınan kararları uygulamak, uygulattırmak
Mezarlıklar Müdürlüğü

Planlarda belirlenen Mezarlıkları gerçekleştirmek

Mezarlık alanlarının ilçelere göre tahsisini yapmak

Ölüm raporunun tanzimi, defin ruhsatının verilmesi ve mezarlık alanlarına nakli ile ilgili
tüm işlemlerin Ilçe ve Belde Belediyeleri ile diğer ilgili birimlerle koordinasyon içinde

Mezarlıkların lahit yapılarının ölçülere uygun olarak yapılmasını sağlamak,

Lahit yapımından kişi ve firmalara ruhsat vermek, yapılan üst yapıların yönetmeliklere
uygunluğunu denetlemek ve yapılan işin uygun olmasını sağlamak

Yasaların öngördüğü işgaliye harcını almak
172

Mezarlıkların, defin sahalarının genişletilmesi veya yeni mezarlık alanları ihdas edilmesi ve
mezarlık ve cenaze işlerinin yeni teknolojilerle donatılması, yeni projeler oluşturulmasına
ilişkin çalışmalarını yürütmek

Mezarlıkların içindeki ana ve tali yolların asfalt ve bordür döşemelerinin, su ve aydınlatma
şebekelerinin, mezarlık çevre ve iç duvarlarının yapımı, bakımı, ıslahı ve onarımı işlerinin

Mezarlık alanlarının peyzaj tasarımı ve uygulamasını, ağaçlandırılmasını ve yeşil alanların
bakımının yapılmasını sağlamak

Mezarlık sahalarının temizliğinin sağlanması ve kış aylarında kar temizliğinin yapılmasını
sağlamak

Yasalarla bildirimi zorunlu tutulan (ihbarı mecburi) hastalıklardan ölenlerin durumları
defin işlemleri yapılırken İl Sağlık Müdürlüğüne bildirmek ve ilgili mercilerle işbirliği
yapmak. Bulaşıcı hastalıktan ölenlerin cenaze definleri sırasında gerekli (ilaçlama,
kireçleme, kefenleme, tabutlama işlemleri v.b.) önlemlerin; defin ruhsatı veren kurumca
alınmasını sağlamak. Bulaşıcı hastalıktan ölenlerin cenazelerinin nakledilmesine mani
olmak,

Birim faaliyetleri ile ilgili iç ve dış toplantılara katılmak, iç ve dış kuruluşlarla koordinasyon
kurmak, gerektiğinde İl Çevre Kurulu ve İl Umumi Hıfzıssıhha Kurul toplantılarına katılmak

Cenaze ve defin işlemlerinin bilgisayar kayıtlarını tutmak, arşivlerin güncellemesini
yapmak
Altyapı ve Ulaşım Daire Başkanlığı78
10. Beş Yıllık Kalkınma Planında “Büyükşehirlerde hizmete ulaşmayı kolaylaştırmak, altyapı
hizmetlerinin sunumunda maliyetleri düşürmek; genişleyen hizmet alanlarında bulunan tarım
arazileri, meralar, orman alanları ve ekolojik hassasiyeti olan bölgeleri korumak; yerindenlik
ilkesini zayıflatmamak gibi amaçlarla hizmet sunum yöntemlerinin yeni bir model çerçevesinde
değerlendirilmesi ihtiyacı bulunmaktadır. Diğer yandan, sürdürülebilir şehirler yaklaşımı
çerçevesinde, mahalli idarelerin desteklenmesi, kalkınma konusunda artan yetki ve sorumlulukları
ile genişleyen hizmet alanları kurumsal kapasitelerinin geliştirilmesi ihtiyacını da artırmıştır”
açıklamalarına yer verilmektedir.
Ulaşım Müdürlüğü
Ulaşım Planlama Şefliği

İl Ana Ulaşım Planını yapmak ya da yaptırmak
78
10. Beş yıllık kalkınma Planında “Büyükşehir belediyelerinin genişleyen görev alanları sebebiyle, su ve kanalizasyon
idarelerinin hukuki ve kurumsal yapısı yeniden düzenlenecektir.” Öngörüsü yer almaktadır.
173

İlçe Belediyelerinin Ana Ulaşım Planı kapsamında uygulama yapmalarını sağlamak,
yürüttükleri işleri denetlemek
Toplu Taşıma Şefliği

Ana Ulaşım Planına dayalı olarak alternatif toplu taşıma hizmetlerinin gerçekleşmesini
sağlamak

Toplu Taşıma Hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak

İlçe Belediyeleri ve mahalleler arası toplu ulaşım hizmetlerini yürütmek, iyileştirici ve
geliştirici önlemleri almak

Toplu taşımada güvenli koşulları sağlamak, kadın ve çocukların yoğun olduğu alanlarda
taşımaya özel önem vermek, özellikle kadınların gece ulaşım güvenliğini sağlamak

Toplu taşım durak yerlerini belirlemek, engelliler için kullanılabilir toplu taşım hizmetini
planlamak, gerektiğinde özel durak yerleri belirlemek, özel araç alımlarını yapmak

Kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile
taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek
Otogar Şefliği

Otogar kurmak, işletmek
UKOME Şefliği

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanuna istinaden Büyükşehir Belediye’sinin görev, yetki
ve sorumluluk alanı içerisindeki ulaşım ve trafik hizmetlerinin karar organı UKOME’nin
sekreterya hizmetini yerine getirmek, ilgili kamu kurum ve kuruluşlar ile koordinasyonu
sağlamak, kurula sunulacak konularda görüş oluşturmak
Otoparklar Şefliği

İmar planlarında belirlenmiş açık ve kapalı genel otoparkların yapımını sağlamak, işletmek,
işlettirmek, kiraya vermek

Gerekli alanlarda genel otopark yapımı için araştırmalar yapmak, bu alanların imar
planlarına işlenmesini sağlamak

Yollarda trafik akışını engelleyecek otopark kullanımlarının önüne geçmek
Trafik Sinyalizasyon Şefliği

Sinyalizasyon işlerini bütünlük içerisinde yapmak

İlçe Belediyelerinde gerekli işbirliği içerisinde sinyalizasyonun sağlanması konusunda
önderlik etmek
174

Engellilerin kent ulaşımında güvenliğini sağlayacak sesli ve ışıklı sinyalizasyon sistemlerini
kurmak
Fen İşleri Müdürlüğü
Etüt Proje Şefliği

Kurumca hazırlanmasına karar verilen inşaat projeleri için gerekli etütlerin yapılmasını
sağlamak

Kurumca hazırlanmasına karar verilen projeler için, betonarme, mimari, mekanik ve
elektrik tesisat projelerinin hazırlanmasını sağlamak ve gerekli kontrolleri yapmak

Tescilli yapıların korunması, yeni yapıların izlenmesi gibi oluşturulan komisyonlara
katılmak

Hazırlanan projelerin yaklaşık maliyetinin hesaplanmasını sağlamak

İhale ile yürütülen projelerde, proje dosyalarının ihale aşamasına hazır hale gelmesini
sağlamak, projenin ihale aşamasında gerektiğinde ihale komisyonunda görev almak

İhale edilen projelerin, proje şartnamesine uygunluğunun kontrol edilmesini sağlamak

Projelerin tamamlanma safhalarına göre hak ediş hazırlanmasını sağlamak,

Tamamlanan projelerin geçici ve kabul komisyonunda yer almak

Kültür ve sosyal varlıklar ile kent tarihi bakımından önem taşıyan mekanların bakım ve
onarımının yapılmasını sağlamak
Yol Yapım, Bakım ve Onarım şefliği

Büyükşehir Belediyesinin görev alanında kalan yolların bakım ve onarımlarını sağlamak

İlçe Belediyeleri ve gerekli görülen tüm mahallelerle ulaşımı sağlayacak yatırımları yapmak

İlçe Belediyeleri ile koordinasyon içinde öncelikli ihtiyaçları tespit etmek

Yol yapım bakım ve onarım hizmetleri için yıllık ve uzun vadeli plan ve programını
hazırlamak

Program doğrultusunda gereken araç, gereç, iş makinesi ve donanımı temin etmek

Yapılan ihalelerin denetim ve kontrollük hizmetlerini yerine getirmek, hak ediş raporlarını
hazırlamak ve kabul işlemlerini yürütmek.

Kış mevsiminde kar ve buzlanma ile mücadele etmek adına gerekli hazırlıkları yapmak
Enerji ve Aydınlatma Şefliği
 Yeterli kent aydınlatması için gerekli işlemleri yapmak
 Yenilenebilir enerji kaynakları kullanılarak enerji temini konusunda çalışmalar yapmak.
175
 Enerji maliyetlerinin ve enerji giderlerinin minimize edilmesi için enerji verimliliği ve enerji
tasarrufu çalışmaları yapmak.
 Yenilenebilir enerji kaynakları ile ilgili diğer kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan
projelere, çalışmalara katılarak, destek vermek.
 Diğer kurum ve kuruluşlardan gelebilecek taleplere göre temiz enerji kaynakları ile ilgili
bilgilendirme çalışmaları düzenlemek.
 Yenilenebilir enerji kaynakları ile ilgili yapılacak olan kongre, seminer, panel gibi
çalışmalara katılımda bulunmak.
 Yenilenebilir enerji sistemleri ve enerji ile ilgili yurtiçi ve yurtdışında düzenlenen eğitim ve
fuarlara katılım sağlayarak bilgi paylaşımında bulunmak.
 Yenilenebilir enerji kaynaklarından faydalanarak toplumda farkındalık oluşturacak ve
özendirecek, aynı zamanda enerji tasarrufu sağlayacak projeleri gerçekleştirmek.
Makine İkmal ve Bakım Onarım Şefliği

İdareye bağlı tüm makine, araç, iş makinesi ve jeneratörlerin verimli ve düzenli olarak
çalışmasını sağlamak

İdareye bağlı tüm makine, araç, iş makinesi ve jeneratörleri kullanan kişilerin uygunluğunu
denetlemek ve bunun için gerekli tedbirlerin alınması amacıyla diğer birimlerle iletişim
sağlamak

İdareye bağlı birimlere alınan ve kiralanan araçların uygunluğunu kontrol etmek

İdareye bağlı tüm makine, araç, iş makinesi ve jeneratörlerine bakım ve onarımını
yaptırmak ve gerekli olan yedek parça, akaryakıt ve yağları temin ederek günlük, aylık ve
yıllık satın alımları planlamak

İdareye bağlı makine, araç, iş makinesi ve jeneratörler için alınan bütün malzemelerin
teknik kontrolünü yaparak şartnamenin uygunluğunu kontrol etmek

Personelin, yapılan işlerin gerektirdiği bilgi, beceri ve meslek etiği ile donatılması için
gerekli meslek eğitimi planlamalarını yapmak, eğitimleri sağlamak

Hizmetlerde kullanılacak yeni teknolojiler konusunda yurt içinde ve yurt dışında kapsamlı
inceleme, araştırma ve değerlendirmeler yaparak üst makamlara konuyla ilgili öneriler ve
raporlar sunmak

İdareye bağlı tüm makine, araç, iş makinesi günlük, haftalık ve aylık programlar şeklinde
ilgili Daire Başkanlıkları ve Şube Müdürlükleriyle koordinasyon içinde iş programı
hazırlamak ve sevkiyatını sağlamak

Hizmetin sürekliliğini sağlayacak önlemleri almak
176
AYKOME Şefliği

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanuna istinaden Büyükşehir Belediye’sinin görev, yetki
ve sorumluluk alanı içerisindeki altyapı hizmetlerinin karar organı AYKOME’nin sekreterya
hizmetini yerine getirmek, ilgili kamu kurum ve kuruluşlar ile koordinasyonu sağlamak,
kurula sunulacak konularda görüş oluşturmak
Kırsal Alana Yönelik Altyapı ve Ulaşım hizmetleri Müdürlüğü

Kırsal kalkınma yol haritasını belirlemek

Kırsal alana yönelik altyapı hizmetlerinin ilçe Belediyeleri ve Belediye birimleri arasında
koordinasyon sağlanarak, belirlenen öncelikler ve kırsal kalkınma hedefleri doğrultusunda

Kırsal alana yönelik ulaşım hizmetlerinin ilçe Belediyeleri ve Belediye birimleri arasında
koordinasyon sağlanarak, belirlenen öncelikler ve kırsal kalkınma hedefleri doğrultusunda

Yatırımların ve verilecek olan desteklerin verimliliğini artırmak,

Köy ve orman yollarının yapım, bakım ve onarımını sağlamak

Köy İçme sularının denetiminin yapılmasını sağlamak, sağlıklı olmayanların ıslahını yapmak
Afet Yönetimi ve Koordinasyon Daire Başkanlığı
Afet Yönetimi Müdürlüğü

İl Afet Yönetim Planını yapmak

İlçe Belediyelerinin plana uygun çalışmalar yapmasını sağlamak,

İlçe Belediyelerinin afet yönetim planına uygunluk denetimlerini yapmak

Kurum ve kamuoyu bilinçlendirme ve hazırlık eğitimleri yapmak, ilçelerde yapılmasını
sağlamak
İtfaiye Müdürlüğü

Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik gereğince onaylı projelerin yerinde
denetlenmesini sağlamak,

İşyeri açma ve çalıştırma ruhsatı almak isteyen mevcut ve yeni binalarda kurulacak olan
işyerlerini denetlemek

Talepler doğrultusunda yangın güvenlik önlemlerini denetlemek

Hizmet içi eğitim yapmak

Diğer kurum ve kuruluş personelinin yangına müdahale ve arama-kurtarma konularında
eğitimlerini sağlamak
177

Örgün itfaiyecilik eğitimi kurumları ile işbirliği içerisinde toplumun itfai olaylar hakkında
bilinçlendirilme çalışmalarını yürütmek

itfai olaylara müdahale etmek, müdahale edebilmek için gerekli ortam, araç, gereç ve
donanımı hazır tutmak

İstatistikî verileri toplamak, veriler ışığında alınacak önlemler konusunda ilgili birimlerle
işbirliği sağlamak

Kurtarma çalışmalarında bulunmak
Yeşil Alanlar Daire Başkanlığı
Parklar ve Yeşil Alanlar Müdürlüğü

Çağdaş ve sağlıklı, yaşanılabilir bir çevre sunmak.

Planlarda öngörülen ve onaylanarak programlara alınan yeşil alanların (Park, Çocuk
Bahçesi, Spor Alanları, Açık Yeşil Alanlar, Yaya Bölgeleri,Piknik Alanları,Mezarlıklar.. vb)
tasarımı ve uygulamasını yapmak yada yaptırmak

Yatırım programı oluşurmak, bütçeyi en etkin ve verimli biçimde kullanarak kent halkının
yeşil alan gereksinimlerini en yüksek düzeyde karşılamak

Kentsel tasarım ve uygulama ile trafik düzenleme planlarına göre Büyükşehir Belediye
Meclisinin kararına dayalı yollarda refüjlerin ve yaya yollarının projelendirme kapsamında
peyzaj düzenlemelerini yapmak veya yaptırmak

Daha önce düzenlenmiş yeşil alanların bakım ve onarımını sağlamak, iyileştirmek

Alt yapı ve üst yapı projelerin hazırlanması ve uygulanmasında, gerekli araç, gereç, makine
ve yapım malzemelerinin temininde yapılacak işin büyüklüğüne göre Belediyenin ilgili
diğer birimleri ile koordinasyonu sağlayarak gerektiğinde hizmet satın almak
Fidanlıklar Müdürlüğü

Van koşullarına uygun bitki tür ve çeşitlerini teknik araştırmalar yaparak belirlemek, temin
etmek, yetiştirmek ve bitki kalitesini artırmak

Belediye Başkanlığı tarafından belirlenen amaç, ilke ve talimatlar ile ilgili mevzuata uygun
olarak, Van koşullarına uygun tohum türlerini belirleyerek iyileştirme ve geliştirme
çalışmalarını koordine etmek, teknik araştırmalar yapmak

Bitki kalitesini artırıcı iyileştirici çalışmalarını koordine etmek, tohumların temin edilmesini
sağlamak

Yeni çeşitlerle ilgili araştırmalar yapmak, ihtiyacı duyulan tohum türleri hakkında ilgili
birimlere bilgi aktarmak, Şefliğe ait çeşitli istatistiki bilgileri derleyip yayınlamak
178

Üretme, büyütme, iskan, geliştirme ve çoğalma ile ilgili araştırmalar denemeler
yapılmasını ve diğer kurumların araştırma sonuçlarının toplanarak uygulama ünitelerine
iletilmesini sağlamak

Bu konularda Kırsal Kalkınma Müdürlüğü ile iletişim sağlamak

Fidanlıklar, seralar ve gerekli tesislerin kurulmasını, geliştirilmesini ve işletmesini sağlamak

Fidan yetiştiriciliği ile ilgili kitap, dergi, broşür, film, slayt temin edilmesini ve
arşivlenmesini sağlamak

Uygulamalarda kullanılacak araç,gereç, malzeme listelerinin hazırlanıp temini ile bunların
uygun zamanda, uygun işlerde verimli bir şekilde kullanılmasını sağlamak

Konu ile ilgili teknik araştırmaları yapmak, gerektiğinde ilgili birimlere teknik bilgi
aktarmak

Van koşullarına uygun çiçek tür ve çeşitlerini teknik araştırmalar yaparak belirlemek,
temin etmek, yetiştirmek ve kalitesini artırmak

Çiçek yetiştirmek için seralar ve gerekli tesislerin kurulmasını, geliştirilmesini ve
işletmesini sağlamak. Tohum, soğan, yumru, gübre ve diğer gereksinimleri temin etmek,
üretimi ve bakımı için yerlerinin hazırlanmasını sağlamak

İlçe Belediyeleri ile birlikte bitki ve tohum üretimleri konusunda gereksinimlere ve
yatırımlara dair rapor hazırlayarak ilgili birim ve makama sunmak

Bahçıvanlık Kursları düzenlemek, kursun yürütülmesi için gerekli her türlü tedbiri almak
Denetim Müdürlüğü

Kent içerisinde görüntü kirliliği oluşturan unsurları temizlemek bakım ve onarımını
yaptırmak veya ilgili Kurum ve Kuruluşlarla yasa ve yönetmelikler çerçevesinde işbirliği
yapılarak görsel kent estetiği oluşturmak

İlgili birimler arasında koordinasyonu sağlayarak, plan ve program dâhilinde çalışmaların

Hizmet alanı içerisindeki yerlerin bakım onarımlarını yapmak

Hizmet alımı yoluyla yapılacak işlere ait; sözleşmelerinin hazırlanması, emanet ve ihale
dosyalarının ilgili mevzuata uygun şekilde hazırlanması, onaya sunulması, yazışmaların
takip edilmesi ile yaklaşık maliyet, şartname ve ihale işlemlerini yürütmek

Daire başkanlığı için ihtiyaç duyulan mal alımlarına ilişkin ihale işlemlerini yürütmek, ihale
sonrası kontrol ve denetimlerini yapmak,

Kış mevsiminde kar ve buzlanma ile mücadele etmek
179

Halkın çevre ve temizlik konularında bilinçlenmesi ve duyarlılığının arttırılması amacıyla;
konferanslar, seminerler düzenlemek, eğitici film, ilan, broşür ve dergi hazırlamak
3.2.8 Sosyal Hizmetler ve Kültür-Sanat Hizmetleri
Sosyal Hizmetler Daire Başkanlığı
Sosyal Hizmetler ve Sosyal Yardımlar Müdürlüğü
Sosyal Hizmetler şefliği79
 Sağlık kuruluşları ve alan uzmanlarının iş birliğinde halk sağlığının korunması, aile
planlaması, sivil savunma, sağlıklı beslenme ve barınma, iyi bir üretici ve bilinçli bir tüketici
olma niteliğini kazandırıcı çalışmalar yapmak
 Ailelere çocuk eğitimi ve çocuk yetiştirme yöntemlerin verildiği "Ana-Baba Okulları"
programlarını yaygınlaştırılarak kurumsal alt yapı oluşturulmak
 Çocuğa yönelik şiddet konusunda anne babalar ve bakım veren kişilerin çocuğa yaklaşım
ve çocuk terbiyesi alanlarında zihniyet dönüşümünü sağlayacak eğitim programlarına
öncelikle yer vermek
 Eğitimini yanda bırakmış kadınların eğitimlerini tamamlayabilmeleri ve aktif olarak iş
yaşamına katılmaları için ihtiyaç duydukları destek hizmetlerini (yuva, kreş, gündüz bakımevi
gibi) sağlamak
 Kadına yönelik şiddettin önlenmesine ilişkin broşürler hazırlamak, hazırlanacak bu
broşürlerin, halka açık alanlarda ve kamu hizmet birimlerinde dağıtımını sağlamak
 Kadın sığınma evleri açmak
 Kent planlamasında, sokak ve parkların iyi aydınlatılması ve kadınların acil telefon hatlarına
kolay ulaşabilmesini sağlamak amacıyla telefon kulübelerinin sayılarının artırılması gibi
kadına yönelik şiddetin önlenmesi konusunda gerekli hizmetlerin sunulmasını sağlamak
 Çocukların beden ve ruh sağlığını koruyan, sosyal gelişimlerini destekleyen, eğitsel ve
beceri kazandıran serbest zaman etkinliklerinin gerçekleştirildiği sosyal hizmet birimlerini
açmak ve faaliyetlerini sürdürmeleri için gerekli tüm iş ve işlemleri yürütmek
 Kadın, çocuk, gençlere yönelik toplum merkezleri açmak, merkezlerin açılacağı alanları
belirlemek amacıyla Hizmet Planlaması ve Hizmet Standardı Müdürlüğü ile ortak
 Üniversite öğrencileri için giysi yikama, ütüleme vb. merkezleri açmak ve faaliyetlerini
sürdürmeleri için gerekli tüm iş ve işlemleri yürütmek
79
Bu başlık altında sayılan görevlerin bir kısmı Başbakanlığın 4 Temmuz 2006 tarih ve 26218 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan 2006/17 sayılı Genelgesinden aynen alınmıştır.
180
 Yaşlıların maddi ve manevi ihtiyaçlarını karşılamak, hayat standartlarının iyileştirmek,
yaşlılar için sosyal hizmet merkezleri açmak ve faaliyetlerin devam etmesi için her türlü
önlemi almak
 Kentteki çocukların yaşadıkları sorunları çözmeye yönelik çalışmalar yapmak ve ihtiyaç
halinde bu çocuklara ve ailelerine sosyal ve psikolojik alanda danışmanlık ve eğitim
hizmetlerinin verilmesini sağlamak
 Çocuklara ilişkin yerel, ulusal ve uluslar arası kuruluşlarla işbirliği halinde projeler
geliştirmek ve uygulanmasını sağlamak
 Sokakta yaşayan ya da çalışan çocuklar başta olmak üzere, sosyoekonomik açıdan zorluk
yaşayan çocukların düzenlenecek sosyal ve kültürel etkinliklerden yararlanabilmelerini
sağlamak
Sosyal Yardımlar Şefliği

Yardıma muhtaç aile ve bireyleri belirlemeye dönük çalışma ve araştırmalar yapmak

Dar gelirli ailelerin ilköğretime yeni başlayan çocuklarına kırtasiye yardımı yapmak

Kentin çeşitli bölgelerinde kurulan ramazan çadırlarında iftar yemeği vermek

Dar gelirli ailelere düzenli aralıklarla gıda yardımı yapmak

Yükseköğrenime devam eden dar gelirli öğrencilere nakdi yardım yapmak

Muhtaç durumdaki vatandaşlara nakdi yardımda bulunmak

Sürekli hastalığı olan ve her hangi bir geliri ve güvencesi olmayanlara barınma olanağı
sağlamak ve ayni-nakdi yardımda bulunmak

Deprem, yangın ve doğal afet mağdurlarına nakdi yardım yapmak
Engelsiz Yaşam Müdürlüğü
 Engellilerin kentsel yaşama
kaldırılmasını temin etmek
katılmasını zorlaştıran ya da olanaksız kılan engellerinin
 Engelli Destek Merkezi kurmak
 Engellilerin kent yaşamına katılımını sağlamak amaçlı turlar düzenlemek
 Bedensel, Tekerlekli sandalye bağımlısı engellilerin ulaşım servislerini engelli minibüsleri
ile gerçekleştirmek
 Bedensel engellilerden ihtiyaç duyanlara tekerlekli sandalye temini yapıp engelliye
ulaştırmak
 İşitme engellilere okuma ve yazma kursları düzenlemek
 Spor merkezinden görme, işitme ve bedensel engellilerin yararlanmasını sağlamak
181
 Görme engellilerin okunmasını istediği kitapların gönüllüler aracılığı ile seslendirmesini,
görme engellilere seslendirilmiş kitapların dinletilimesini sağlamak
 Engelli ve ailelerine hakları ile ilgili bilgi verilip, sosyal haklarını en üst düzeyde
kullanmalarını sağlamak için ilgili birimlere yönlendirmek
 Engelli ve ailelerine psikolojik danışmanlık ve rehberlik hizmetleri vermek
 Bedensel engelli ve engelsizlerden oluşan karma gruplara okuma yazma kursları
düzenlemek
 Bedensel ve görme engellilere yönelik yabancı dil eğitimi vermek
 Bedensel ve işitme engellilere yönelik bilgisayar eğitimi vermek
 Görme engellilere bağımsız hareket eğitimi vermek
 Engelli ve engelsizlerden oluşan karma gruplara İşitme Engelliler tercümanlığı eğitimi
vermek
 Engellilerin mesleki eğitim kurslarından yararlanması için gerekli çalışmaları yapmak
 Engellilerin film gösterimleri, müzik dinletileri ve piknik gibi sosyal aktivitelerinden
yararlanmasını sağlamak
Hizmet Planlaması ve Hizmet Standardı Müdürlüğü
 İl Sosyal Hizmetler Ana Planını yapmak
 Sosyal hizmetlerin dengeli, yerinde ve hedef kitleye uygun sunumunu sağlamak
 Mahalle Yönetimleri ile ilişkiler kurmak, güçlendirmek
 Sosyal araştırmalar yapmak
 Sivil toplumla ilişkileri güçlendirmek
 Hizmetin standardını yükseltmek
Meslek Edindirme ve Beceri Geliştirme Müdürlüğü
 Kültür, sanat ve estetik bilincini yaygınlaştırmak, kültürel zenginliklerin korunup
geliştirilmesine katkıda bulunmak, kadınları yeni bilgi ve becerilerle donatarak meslek
sahibi yapmak, aile ekonomilerini güçlendirmek, kadınlara birlikte yaşama ve planlı
çalışma alışkanlığını kazandırmak
 Yaygın eğitim ihtiyaç ve taleplerini tespit etmek, hayat boyu eğitim ilkesi ile yaygın eğitimi
güçlendirmek
 Tarım, endüstri ve hizmet sektöründeki yeni teknolojilerin tanıtılmasına, yeni hizmet
alanlarının geliştirilmesine, işsiz ya da farklı bir iş kolunda çalışmak isteyenlerin istihdamını
sağlayıcı ve çalışanların hayat seviyelerini yükseltici beceriler kazanmalarına yardımcı
olmak
182
 Sanayinin ihtiyacı olan iş gücünün yetiştirilmesine yardımcı olmak için meslekî ve teknik
içerikli eğitim çalışmaları yapmak
 Küçük ve orta ölçekli işletmelerin ihtiyaç duyduğu kent ve meslek standartlarına uygun
insan gücü yetiştirmek
 Öğreticilerin çalışma ilke ve yöntemleri hakkında gerekli bilgileri vermek ve eksiklerini
tamamlamak, eğitim plan ve programlarını hazırlamak, öğretim materyallerini temin
etmek, kurs ortamını hazırlayarak eğitim donanımını tamamlamak
 Öğrenme sürecini amaç, hedef, içerik, yöntem, verimlilik, ortam, araç-gereç vb.
bakımlardan değerlendirmek ve rapor etmek
 Kurs ürünlerini tanıtıcı ve kursiyerleri ekonomik bakımdan destekleyici nitelikte pazar,
sergi, fuar, panayır, kermes vb. etkinlikleri düzenlemek ve bu amaçla düzenlenen
organizasyonlara katılmak
Kültür Sanat Hizmetleri Daire Başkanlığı
Turizm Müdürlüğü
 Kentin turizm potansiyelinin geliştirilmesi ve tanıtılmasını sağlamak

Tarihî, kültürel ve turistik değerleri araştırmak, geliştirmek, korumak, yaşatmak,
değerlendirmek, tanıtmak, benimsetmek

Kültür sanat yaşamını canlandırmak amacıyla; kültür ve sanat festivalleri, fuarlar, edebiyat
günleri, sinema günleri, tiyatro günleri, paneller vb. etkinliklerin düzenlenmesini sağlamak
 Kentte yaşayan vatandaşların bilgi düzeyinin ve bilincinin yükseltilmesi, bilgi edinme
kültürünün geliştirilmesi, kente ait bilgilerin derlenmesi ve arşivlenmesini sağlamak ve
yayımlamak
 Sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi ve kültürel değerlerin korunması konusunda
 Halkın sanatsal ürünlerle buluşmasını sağlayacak ve aynı zamanda sanatçıların ürünlerini
sergileyebilecekleri Sanat Galerisi kurmak ve işletmek
 Turizm ve tanıtım amaçlı yayınları hazırlamak, yayımlamak ve yayımlatmak
 Tarihi ve turistik alanların yurt içinde ve yurt dışında tanıtmak amacıyla film gösterileri
yapmak belgesel filmler sağlamak, yaptırmak veya satın almak, geliştirmek ve kentlilerin
bunlardan faydalanmasını temin etmek
 Yöresel el ürünlerinin satışı için üreticilere teşhir ve satış merkezleri açmak, ürün
tasarımlarını sürekli geliştirmek
183
 Şehir Tiyatrosu kurmak
 Tiyatronun kadın, çocuk, genç ve yaşlılarla engelliler tarafından etkin izlenmesini sağlayacak
önlemler almak
 Tarihi ve kültürel değerlerin müzelenmesi için gerekli altyapıyı oluşturmak
 Yöresel ürünlerin müzelenmesi ile SOKKÜM tanıtımına katkı koymak
Halk Kütüphaneleri Müdürlüğü
 Kentsel ve kırsal alanda kütüphane kurmak
 İlçe Belediyelerinde kütüphane kurulmasına katkıda bulunmak
 Kentsel alanda gerekli mahallelerde gezici kütüphane hizmeti vermek
 İlçe ve kırsal alanda gezici kütüphane hizmeti vermek
184
Tablo 58: Van Büyükşehir Belediye Karar Organları Yönetsel Şema Önerisi
Encümeni
Büyükşehir Belediyesi
Eş Başkanları
Komisyonlar
VASKİ Genel Müdürlüğü
Genel
Kurul
Plan ve Bütçe
Denetçiler
Yönetim Kurulu
Genel Müdür
Teftiş Kurulu
Basın yayın ve halkla İlişkiler Md.
Strateji Geliştirme Md.
Genel Md. Yrd.
İnsan Kaynakları ve Eğitim Daire
Başkanlığı
Abone İşleri Daire Başkanlığı
İşletmeler Daire Başkanlığı
Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı
Genel Md. Yrd.
Yatırım ve inşaat Daire Başkanlığı
İçme suyu Daire Başkanlığı
Atık su kontrol Daire Başkanlığı
Ruhsat denetimi daire başkanlığı
Çevre ve Sağlık
İç Denetim Birimi
Başkanlığı
Danışmanlar
AYKOME
UKOME
Ulaşım
Temel Haklar ve Kadın erkek fırsat eşitliği
Komisyonu
Sosyal Hizmetler ve halkla İlişkiler Komisyonu
Kentsel ve kırsal alan Kalkınma Komisyonu
Hukuk komisyonu
Afet ve çevre Yönetimi komisyonu
Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Komisyonu
Alan Yönetimi
Başkanlığı
185
Genel Sekreter
Strateji
Geliştirme Daire
Başkanlığı
Hukuk Danışmanlığı
İlçe Belediyeleri ile
Koordinasyon Daire
Başkanlığı
Sivil Savunma
Uzmanlığı
Basın Yayın ve
Halkla İlişkiler
İlçe Belediyeleri İle
İlişkiler Müdürlüğü
Basın ve Yayın
Müdürlüğü
Kırsal Kalkınma
Müdürlüğü
Halkla İlişkiler
Müdürlüğü
Genel Sekreter Yardımcısı - Genel İdare
Eğitim Daire
Başkanlığı
İnsan Kaynakları
Müdürlüğü
Yazı İşleri Müdürlüğü
Kararlar Müdürlüğü
Başkanlığı
Zabıta Daire
Başkanlığı
186
Genel Sekreter Yardımcısı - Mali Hizmetler
Bütçe Daire Başkanlığı
İştirakler Daire Başkanlığı
Bütçe Müdürlüğü
Kaynak Geliştirme
Müdürlüğü
Haller Müdürlüğü
Canlı Hayvan Borsası ve
Mezbaha Müdürlüğü
187
Genel Sekreter Yardımcısı - Teknik Hizmetler
Çevre Yönetimi
Altyapı ve Ulaşım
Afet Yönetimi ve
Koordinasyon
Yeşil Alanlar Daire
Başkanlığı
Üst Ölçek
Planlama
Müdürlüğü
Çevre Koruma
Müdürlüğü
Ulaşım Müdürlüğü
Afet Yönetimi
Müdürlüğü
Parklar ve Yeşil
Alanlar
Müdürlüğü
Alt Ölçek
Planlama
Müdürlüğü
Atık Yönetimi
Müdürlüğü
Ulaşım Planlama
Şefliği
İtfaiye Müdürlüğü
Fidanlıklar
Müdürlüğü
Planlama Şefliği
Sağlık Müdürlüğü
Toplu Taşıma
Şefliği
Kentsel Dönüşüm
Şefliği
Veteriner
Hizmetleri
Müdürlüğü
Otogar şefliği
Mezarlıklar
Müdürlüğü
UKOME :Şefliği
Coğrafi Bilgi
Sistemleri
Müdürlüğü
Otoparklar Şefliği
KUDEM
Trafik
Sinyalizasyon
Şefliği
Yapı Kontrol
Müdürlüğü
Fen İşleri
Müdürlüğü
Fidanlıklar
Müdürlüğü
Etüt Proje Şefliği
Yol Yapım, Bakım
ve Onarım şefliği
Makine ikmal ve
Bakım Onarım
Şefliği
AYKOME Şefliği
Kırsal Alana
Yönelik Altyapı ve
Ulaşım Hizmetleri
Müdürlüğü
188
Genel Sekreter Yardımcısı Sosyal Hizmetler-Kültür Sanat Hizmetleri
Sosyal Hizmetler Daire Başkanlığı
Kültür Sanat Hizmetleri Daire Başkanlığı
Sosyal Hizmetler ve Sosyal Yardımlar
Müdürlüğü
Turizm Müdürlüğü
Sosyal Hizmetler Şefliği
Sosyal Yardımlar şefliği
Engelsiz Yaşam Müdürlüğü
Halk Kütüphaneleri Müdürlüğü
Hizmet Planlaması ve Hizmet
Standardı Müdürlüğü
Meslek Edindirme ve Beceri Geliştirme
Müdürlüğü
189
KAYNAKÇA
KİTAP ve MAKALELER
Belma Babacan, H. Tarık Şengül ve Hüseyin Ülkü, 5393 sayılı Belediye Kanununun 11. Maddesi
kapsamında gerçekleştirilen belediye ya da köylerin nüfusu 50.000 üzerinde olan belediyeye
bağlanmasına dair işlemler konusunda, Danıştay 8. Dairesine sunulan, basılmamış bilirkişi
raporları
Belma Babacan Tekinbaş, Yargı kararları ve Planlama, Bölüm 1, SPO yayını, 2008
Ege Tekinbaş, “Kadın Dostu Kentler”, TMMOB Şehir Plancıları Odası Haber Bülteni, MayısHaziran-Temmuz 2013, Kadın özel eki 2, s: 20-23
EKOSEP; Önemli Göç Alan Kentler Olarak Diyarbakır, Erzurum, Gaziantep ve Şanlıurfa’nın
Ekonomik ve Sosyal Entegrasyon Problemlerinin Çözümüne Destek Projesi, Diyarbakır raporu
Emre KOYUNCU, N. Tunga KÖROĞLU. TEPAV; Büyükşehirler Tasarısı Üzerine Bir Değerlendirme,
Kasım 2012
Bülent
DURU,
Büyükşehir
Düzenlemesi
Ne
Anlama
Geliyor?,
Emre KOYUNCU, Yenilenen Yerel Yönetim Sisteminde Belediye ve İl Özel İdarelerinin Genel Bütçe
Vergi Gelirlerinden Alacakları Payların Karşılaştırmalı Analizi, www.tepav.org.tr
Erkan Karaarslan, Belediyelerde Gelir ve Finansman Çözümleri, www.erkankaraarslan.org
Birgül A. Güler, Kamu Yönetiminde Değişme Nasıl Çalışılabilir-II: Reformlar Beyaz Devrimler
Kırmızı
mı?
Çalışma
notu,
Ekim
2005,
http://80.251.40.59/politics.ankara.edu.tr/bguler/pdf/renkler.pdf)
H. PALABIYIK, Ş. ATAK, “Türkiye'de Mahalle Yönetimi”, Avrupa Birliği ile Bütünleşme Sürecinde
Türkiye'de Yerel Yönetimler, Ed. Bekir Parlak, Hüseyin Özgür, Alfa, ss. 331-371, Ekim 2002.
İGEP; Önemli Göç Alan Kentler Olarak İstanbul, Ankara, İzmir ve Bursa’nın Ekonomik ve Sosyal
Entegrasyon Problemlerinin Çözümüne Destek Projesi, İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa Kapasite
Geliştirme Bileşeni Genel Çerçeve, İhtiyaç Analizleri ve Stratejik Eylem Planları Karşılaştırmalı
Özeti
Murat Şeker, Yerel Yönetimlerde Sosyal Bütçeyi İzleme Raporu, TESEV yayını 2011
Mustafa Meşe, Sayıştay Uzman Denetçisi, Belediye Şirketleri Üzerine Bir Değerlendirme;
http://www.sayder.org.tr/e-dergi-belediye-sirketleri-uzerine-bir-degerlendirme-12-23.pdf
Savaş Zafer Şahin, Ankara "Bütün"leşebilecek mi http://sehrekustu.blogspot.com.tr/, 17.10.2012
190
Seyit Koçberber, Yeni Belediye Yasası İle Mahalle Yönetimi, Sayıştay Dergisi, Sayı: 56, s:103-114
TMMOB İnsan Hakları Komisyonu Zorunlu Göç Raporu, Aralık 2003, TMMOB 37. dönem çalışma
raporu içinde
Türkiye ve Seçilen Bazı AB Ülkelerinde Belediye Gelir ve Giderleri: Karşılaştırmalı Değerlendirme
ve Öneriler, 13 Temmuz 2011, Türkiye’de Yerel Yönetim Reformu Uygulamasının Devamına
Destek Projesi, LAR II. Aşama,
Yıldız Tokman, “Kadınların Ankara’sı”, TMMOB Şehir Plancıları Odası Haber Bülteni, MayısHaziran-Temmuz 2013, Kadın özel eki 2
Yılmaz BİNGÖL, Ersin YAZICI, Tahir BÜYÜKAKIN, İl Sınırında Büyükşehir Belediye Modeli Kocaeli
Deneyimi; Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Dairesi Başkanlığı Yayınları
Yayın No: 38 Nisan 2013
KANUNLAR-TÜZÜKLER
442 sayılı Köy Kanunu
1319 Sayılı Emlak Vergisi Kanunu
1580 Sayılı Belediye Kanunu (Mülga)
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu
2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Kanunu;
3572 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun;
2561 Sayılı Büyük Şehirlerin Yakın Çevresindeki Yerleşim Yerlerinin Ana Belediyelere Bağlanmaları
Hakkında Kanun (Mülga)
2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, R.Gazete: Tarih: 23.7.1983, Sayı: 18113
3030 Sayılı Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun (Mülga)
3152 Sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun
3194 Sayılı İmar Kanunu
3202 Sayılı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun (Mülga)
3572 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun
4541 sayılı Şehir ve Kasabalarda Mahalle Muhtar ve İhtiyar Heyetleri Teşkiline Dair Kanun
5018 Sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu
5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu
5326 Sayılı Kabahatler Kanunu R.Gazete: Tarih 31.3.2005 Sayı 25772
191
5393 sayılı Belediye Kanunu
5747 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik
Yapılması Hakkında Kanun
5779 Sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi
Hakkında Kanun
5996 Sayılı, Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu, R. Gazete: 13.6.2010 Sayı
27610
6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve
Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, R.Gazete: tarih 6.12.2012
Sayı 28489
6447 Sayılı On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi Ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun
Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında
Kanun
Şehir ve Kasabalardaki Mahalle Muhtar ve İhtiyar Kurulları Tüzüğü, Bakanlar Kurulu Kararı:
4.4.1945-3/2412
YÖNETMELİKLER, GENELGELER
Belediye Hizmetlerine Gönüllü Katılım Yönetmeliği, 09.10.2005 tarih ve 25961 sayılı Resmi Gazete
Belediye Meclisi Çalışma Yönetmeliği, 09 Ekim 2005 Tarih ve 25961 sayılı Resmi Gazete
Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği, 15.06.2006 tarih ve 26199 sayılı
Resmi Gazete
Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında 3030 Sayılı Kanunun Uygulanması İle İlgili
Yönetmelik, 12 Aralık 1984 tarih ve 18603 sayılı Resmi Gazete (Mülga)
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Halkla İlişkiler Müdürlüğü Çalışma Usul ve Esasları Hakkında
Yönetmelik
Engelli Hizmet Birimleri Yönetmeliği, 16.08.2006 tarih ve 26261 sayılı Resmi Gazete
Kent Konseyi Yönetmeliği, 08.10.2006 Tarih ve 26313 sayılı Resmi Gazete
Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği, 30.06.2001 tarihli Resmi Gazete
2006/17 sayılı Başbakanlık Genelgesi, 4 Temmuz 2006 tarih ve 26218 sayılı Resmi Gazete
MAHKEME KARARLARI
Sayıştay Genel Kurul Kararı, Tarih: 01.03.2010, No: 5270/1, Sayıştay Dergisi sayı: 76,
http://www.sayistay.gov.tr/dergi/icerik/der76m9.pdf
192
WEB SİTELERİ
http://ankara.bel.tr
http://www.diyarbakir-bld.gov.tr
www.erkankaraarslan.org
http://www.gaziantep-bld.gov.tr
http://www.ibb.gov.tr/tr
http://www.icisleri.gov.tr
http://www.kocaeli.bel.tr
http://www.mevzuat.gov.tr
http://www.migm.gov.tr/Gorusler/K%C3%B6ylerde%20Yap%C4%B1lan%20%C4%B0n%C5%9Faat
lardan%20%C4%B0n%C5%9Faat%20Harc%C4%B1%20Al%C4%B1nmas%C4%B1.pdf
http://80.251.40.59/politics.ankara.edu.tr/bguler/pdf/renkler.pdf
http://sehrekustu.blogspot.com.tr/
http://www.tbb.gov.tr/belediyelerimiz/mahalli-idare-birlikleri/koylere-hizmet-goturme-birlikleri
http://www.tmmob.org.tr
http://www.van.bel.tr
193

Görüntülemek için tıklayınız.

Transkript

Benzer belgeler

PDF, 215KB - Umut Oran

MUĞLA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI İLE MİLAS

Pdf - Cumhuriyet Halk Partisi

Yol İşleri Şube Müdürlüğü

Kalite Yönetim ve Ar-Ge Şube Müdürlüğü

Pdf İndir - Bloomberg HT

Bursa Büyükşehir Belediyesi 3 Boyutlu Kent Rehberi

Belediye Başkanı`nın 2015 Yılı Faaliyet Raporu.