Bildiri PDF

27. Tarımsal Mekanizasyon Ulusal Kongresi, 5-7 Eylül 2012, Samsun
Türkiye Traktör Parkı ve Yetkili Teknik Servis Ağlarının
Markalara Göre Dağılımı
Ahmet ÇELİK1, Sefa ALTIKAT2
Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Makinaları Bölümü, Erzurum
2
Iğdır Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Biyosistem Mühendisliği Bölümü, Iğdır
[email protected]
1
Özet: Türkiye'de traktör pazarı tarım sektörüne paralel olarak büyümekte ve bunun
sonucu olarak marka sayısı giderek artış göstermektedir. Tarım sektörü ve traktör
pazarındaki canlılık yabancı firmaların Türkiye pazarına olan ilgisini giderek arttırmıştır.
2000 yılı başlarında Türkiye traktör parkında tek haneli olan marka sayısı, 2005 yılında ilk
olarak çift haneli rakamlara ulaşmıştır. Türkiye’de bir milyon adetin üzerinde olan 2010
yılı traktör parkı, 30’un üzerinde farklı markadan oluşmaktadır. Çok sayıda marka ile
birlikte her bir markanın değişik modellerinden oluşan parktaki traktörlerin yeterli
düzeyde yedek parça ve yetkili teknik servis ağları ile desteklenmesi gerekmektedir. Bu
çalışmada, Türkiye traktör parkının coğrafik bölgeler bazında marka ve modellere göre
dağılımı ile mevcut markaların yetkili teknik servis ağlarının dağılımı incelenmiştir. Elde
edilen sonuçların, mevcut traktörlere yönelik yerel hizmet ağlarının iyileştirilmesinde ve
gündemde olan yaşlı traktör parkının yenilenmesinde yararlı olacağına inanılmaktadır.
Anahtar kelimeler: Traktör parkı, traktör markası, traktör modeli, yetkili teknik servis
Turkey Tractor Park and Distribution of Authorized Technical
Services Networks According to Brands
Abstract: Tractor market in Turkey is growing in parallel with the agricultural sector
and the number of brands is gradually increasing as a result. The agricultural sector and
increasing interest in the tractor market increased the interest of foreign companies. In
early 2000, the single digit number of brands of tractor park reached double digits in
2005 as the first. Tractor park in Turkey, which reached over one million in 2010, consist
of more than 30 different brands. Tractors in the park with a large number of brands
and various models of each brand should be supported by adequate level of spare parts
and authorized technical service networks. In this study, the specification of the tractor
park and the distribution of existing brands and authorized technical service networks
analyzed according to brands and models on the basis of geographic regions in Turkey.
The results obtained are believed to be helpful in improving the existing networks of
local service for tractors and the renewal of the old tractor park on the agenda.
Key words: Tractor park, tractor brand, tractor model, authorized technical services
Giriş
Tarımsal üretimde temel güç kaynağı olan traktör, aynı zamanda mekanizasyon
yatırımlarının en önemli bölümünü oluşturmaktadır. Ülkelerin tarımsal mekanizasyon
düzeylerinin belirlenmesinde dikkate alınan göstergelerin başında traktör parkının nitelik ve
nicelik yönündeki durumu, yıllara göre değişimi ile işlenen birim alandaki yoğunluğu gibi
veriler gelmektedir. Bu göstergeler çeşitli yörelerin iklim, toprak özellikleri ve tarımsal
yapısındaki farklılıklara bağlı olarak değişiklik göstermektedir.
Türkiye’de 2008 yılı itibariyle 1000 ha alana düşen traktör sayısı 44.54 adet, birim alana
düşen traktör gücü 1.66 kW/ha, bir traktöre düşen toplam alan 22.45 ha ve ortalama traktör
gücü 37.17 kW olmuştur (Altıkat ve ark., 2010). Bu değerler ile Türkiye dünya ortalamasının
üzerinde, ancak gelişmiş ülkeler düzeyinin gerisinde bir mekanizasyon düzeyine sahiptir.
39
27. Tarımsal Mekanizasyon Ulusal Kongresi, 5-7 Eylül 2012, Samsun
Bunun başlıca nedenleri arasında Türkiye’ de tarımsal nüfus ve işletme sayısının fazla,
ortalama işletme büyüklüğünün az ve işletmelerdeki parsel sayısının fazla olması sayılabilir.
Ancak, son yıllarda tarımsal mekanizasyon yatırımlarına verilen düşük faizli krediler ile çeşitli
tarım makinalarına verilen %50 oranındaki hibe destekleri tarım sektöründe büyük ilgi
görmektedir. Bu destekler sayesinde, tarımsal işletmeler bir yandan yüksek teknolojiye sahip
tarımsal mekanizasyon araçlarına sahip olurken, bir yandan da traktörlerini yenilemek için
daha iyi bir fırsat yakalamış durumdalar.
Tarımsal işletmelerin gereksinimlerine ve özelliklerine uygun niteliklerde traktör seçimi ve
kullanımı ekonomik üretim yapmanın önemli bir koşuludur. Toplam üretim giderleri içinde
makina giderlerinin yaklaşık %50 paya sahip olması bu önemi daha da arttırmaktadır. Traktör
güç büyüklüğü ve diğer özelliklerinin seçimi; işletme büyüklüğü, üretim şekli, kullanılacak alet
ve makina özellikleri, tarımsal işlemlerin yapılma süreleri, arazi yapısı, toprak özellikleri ve
iklim koşulları gibi faktörlere bağlıdır.
Türkiye tarımında makinalaşma yaklaşık elli yıllık bir geçmişe sahiptir. Bu süre zarfında
traktör ve tarım makinaları varlığında ve bunların kullanımında önemli kazanımlar elde
edilmiştir. TUİK tarafından yayınlanan ilk ve son istatistiki verilere göre 1952 yılında 31415
adet olan Türkiye traktör parkı 2010 yılında 1096683 adet’e ulaşmış bulunmaktadır (Anonim,
2012). Ancak, 2011 yılı itibariyle trafiğe kayıtlı traktör sayısının 1446694 adet olduğu tahmin
edilmektedir (Anonim, 2011a). Yaklaşık 60 yıllık bir geçmişe sahip mevcut parkın gelişimi ilk
20 yılda (1952-1972) yavaş olurken, sonraki yıllarda (1972-2010) yerli sanayinin gelişimi ile
hızla büyüyerek bugünkü düzeye ulaşmıştır. 2000-2011 yılları arasında parka katılan traktör
sayısı yıldan yıla dalgalanmalar göstermekle birlikte ortalama 30000 civarında gerçekleşmiştir
(Anonim, 2011b). Ancak, parka giren bu traktörlerin karşılığında her yıl yaklaşık 6 bin kadar
traktörün hurdaya çıktığı ileri sürülmektedir (Evcim ve ark., 2005).
Türkiye'deki traktör pazarının en önemli sorunlarından biri de mevcut traktörlerin çok yaşlı
olmasıdır. Parktaki traktörlerin %49’u Türkiye koşulları için azami ömür sayılabilecek 25 yaşın
üstündeki traktörlerden oluşmaktadır. 25 yaş ve üzerindeki yaklaşık 700 bin traktörün
ortalama yaşı 34.8 yıl ve tüm parkın ortalama yaşı ise 23.2 yıldır (İleri, 2012). Ekonomik
ömrünü dolduran bu traktörlerin bakım ve onarım maliyetleri ile yakıt sarfiyatları normalden
daha yüksektir.
Türkiye’ de traktör üretimi yıllara göre değişmekle birlikte giderek artmaktadır. Tarım
sektöründe gelişmenin önemli göstergelerinden biri olan traktör üretimi, 2011 yılında 2000
yılına göre yaklaşık %40 oranında bir artışla 62750 adete yükselmiştir. 2000-2011 yıllarını
kapsayan son 12 yılın ortalama yıllık traktör üretimi 34088 adet, ortalama yıllık ihracat ve
ithalat verileri ise sırasıyla 8444 ve 4783 adet olmuştur (Anonim, 2012). Ekonomik kriz yılları
olarak bilinen 2001, 2002 ve 2009 yıllarında traktör üretimi ortalama değerin altında
seyrederken, diğer yıllarda ortalamanın üzerinde bir üretim gerçekleşmiştir (Şekil 1).
40
27. Tarımsal Mekanizasyon Ulusal Kongresi, 5-7 Eylül 2012, Samsun
Şekil 1. Türkiye’nin traktör imalatı, ihracatı ve ithalatının yıllara göre dağılımı
Traktör ihracatı 2003 yılında belirgin bir artışla 12000’ in üzerine çıkarken, izleyen yıllarda
10000 adet/yıl civarında seyretmiştir. Traktör ithalatında ise ekonomik kriz yılları hariç, diğer
yıllarda üretimde olduğu gibi artış gözlenmektedir. 2011 yılında iç pazardaki canlanmaya
paralel olarak ithalat artışı 2010 yılına göre %68, 2009 yılına göre %290 ve 2008 yılına göre
%176 daha yüksek çıkmıştır (Anonim, 2011c). Yerli sanayi için tehdit oluşturan yüksek ithalat
oranı, kurumlar arası işbirliği ve ileri teknolojiye sahip makinalara yönelik destek politikaları ile
engellenecek önemli bir önlem olarak düşünülebilir.
Bu çalışmada, markalara göre Türkiye traktör parkı ile teknik servis ağlarının coğrafik
bölgeler bazında dağılımının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, Türkiye İstatistik Kurumu
ile traktör imalatçısı ve ithalatçısı firmaların web sayfalarından ve bazı firmalar ile yapılan
sözlü görüşmelerden elde edilen 81 il bazındaki traktör sayıları ile traktörlerin yetkili teknik
servis verilerinden yararlanılmıştır.
Türkiye’de Markalara Göre Traktör Dağılımı
Türkiye’ de traktör üretimi 1955 yılında montaj şeklinde başlamış ve yıllar içinde
üretimdeki yerli katkı oranı giderek artmıştır. Günümüzde bu oran markalara göre değişmekle
birlikte %90’ ın üzerine çıkmış bulunmaktadır. Ülkemizde halı hazırda 8 firma traktör üretim
faaliyeti içinde yer almaktadır (Çizelge 1). Bu firmalardan 4 tanesi yerli marka altında %25
pazar payı ile üretim yapmaktadır. Lisanslı üretim yapan firmalar ile birlikte yerli traktörlerin
pazar payı %80 civarındadır (İleri, 2012). Traktör ithalatçısı firmaların bazıları “Komple
Traktör” ithal ederken, diğerleri aksam ve parça formlarında ithalat yapmakta ve bunları
Türkiye’de kurdukları basit montaj hatlarında birleştirmek suretiyle pazara sunmaktadırlar.
Yerli traktör üretimindeki artışa paralel olarak yabancı firmalar da ülkedeki tarım sektörü
ve traktör pazarındaki canlılığa bakarak Türkiye'ye girmiştir. 2001 yılında sadece 4 markanın
bulunduğu Türk traktör pazarında bugün 38 marka rekabet etmektedir. Tarım sektöründeki
gelişmelere paralel olarak hızla büyüyen traktör pazarında artan marka sayısı ilk olarak 2005
yılında çift haneli rakamlara ulaşmış ve daha sonra hızla artarak bugünkü düzeye gelinmiştir.
Türkiye traktör sektöründe tarımsal üretimin her alanındaki ihtiyaçları karşılayacak
özelliklere ve kapasiteye sahip traktör modelleri üretilmektedir. Yılda yaklaşık 110000 adet
traktör üretim kapasitesine sahip bulunan sektörün üretimde kapasite kullanım oranı yıllara
göre değişiklik göstermektedir. 2008 yılında kapasite kullanım oranı %60.9 iken kriz yılı olan
2009’da %43.8 ve 2011 yılında %100 olarak gerçekleşmiştir (Anonim, 2011b; Anonim,
41
27. Tarımsal Mekanizasyon Ulusal Kongresi, 5-7 Eylül 2012, Samsun
2011d). Türkiye’nin traktör üretiminde önemli bir avantajı, bu sektörde faaliyet gösteren
firmaların anlaşmalı olduğu lisans sahibi firmalar, dünya traktör üretiminde de önemli bir yere
sahip olmasıdır. Bunun bir sonucu olarak, günümüzde ileri teknoloji ürünü olan traktör
aksamlarının yerli üretimine başlanması ve orijinal modeller üzerinde ülke ihtiyaçlarını
karşılayacak değişikliklere gidilmesi ülkemizde traktör sanayinin hızla gelişmesinde etkili
olmuştur.
Türkiye’de parktaki traktörlerin markalara göre coğrafik bölgeler bazında dağılımı Çizelge
2’ de verilmiştir. Mevcut traktörlerin bölgelere göre dağılımında sayısal olarak en çok traktöre
Marmara Bölgesi sahipken, Doğu Anadolu Bölgesi son sırada yer almaktadır (Şekil 2). Marka
bakımından en çok kullanılan traktörlerde %36 ile Massey Ferguson birinci, %27 ile Fiat ikinci
ve %10 ile New Holland üçüncü sırada yer almaktadır. Bunları, %6 ile Ford ve Steyr marka
traktörler izlemektedir.
Markaların ve her bir markada yer alan traktörlerin sayısal olarak bölgelere dağılımında
önemli farklılıklar göze çarpmaktadır. Bazı markalar bazı bölgelerde daha çok talep
görmektedir. Bunun başlıca nedenleri arasında traktör özelliklerinin ilgili bölgede yapılan
tarımsal işlemlere uygunluğu, firmaların bu bölgelerde tanıtımlarına önem vermeleri ve yakın
çevrede kullanan insanların kullandıkları bu markalara olan memnuniyeti sayılabilir.
Şekil 2. Parktaki mevcut traktörlerin coğrafik bölgelere göre dağılımı
Çizelge 1. Türkiye pazarındaki traktör markaları ve orijinleri (Ulusoy ve ark., 2010).
Marka
Başak
Erkunt
Hattat
Tümosan
Yağmur
Case IH
New Holland
Antonio Car.
Carraro
Claas
Orijini
Yerli
Yerli
Yerli
Yerli
Yerli
Yerli, AB,USA
Yerli, AB,USA
AB
AB
AB
Marka
Ferrari
Lamborghini
Landini
Mc Cormic
Pronar
Same
Valtra
Zetor
Massey Ferguson
John Deere
Deutz-Fahr
Fendt
AB
AB
Agrimac
Jinma
Orijini
AB
AB
AB
AB
AB
AB
AB, Brezilya
AB
AB, Hindistan
AB,Meksika,
Hindistan, USA
Avustralya
Çin
42
Marka
Superline(YTO)
Branson
Kioti
LS
TYM
Farmtrac
Mahindra
Tafe
Itm Co.
Kubota
Orijini
Çin
G. Kore
G. Kore
G. Kore
G. Kore
Hindistan
Hindistan
Hindistan
Iran
Japonya
Bühler
Eurotrac
Kanada
Polonya
27. Tarımsal Mekanizasyon Ulusal Kongresi, 5-7 Eylül 2012, Samsun
Çizelge 2. Coğrafik bölgeler bazında traktör varlığının markalara göre dağılımı
Bölgeler
Akdeniz
D. Anadolu
Ege
G. Doğu
7
103
2
24
Artrak
14
2
26
Başak
3333
966
Case
644
24
Claas
İ. Anadolu
Marmara
Karadeniz
Toplam
20
8
47
4
208
1
22
6
1
72
2539
998
2151
4582
2735
17304
392
420
305
800
61
2646
4
4
108
0
40
111
0
267
Deutz-Fahr
281
380
865
73
675
925
535
3734
Erkunt
619
933
1557
386
1727
1432
956
7610
Fiat
57025
30746
81781
49223
43811
71290
44645
378521
Ford
17882
4726
10032
7116
16291
15206
15391
86644
Hattat
96
345
240
53
249
271
563
1817
Holder
12
0
4
1
1
3
0
21
Itmco
8
15
65
38
142
9
48
325
2770
710
4924
1360
2720
6131
4086
22701
Kubota
72
12
152
26
84
76
62
484
Lamborghini
109
21
282
73
159
426
95
1165
Landini
368
30
606
116
586
1836
34
3576
499841
John Deere
M. Ferguson
64540
30295
81944
56266
103542
82422
80832
McCormick
288
23
920
186
405
665
170
2657
N. Holland
19995
11384
20607
23121
16623
27909
16842
136481
Same
571
1303
1078
522
1355
3541
957
9327
Steyr
7981
3842
7517
5964
7235
10939
5126
48604
Tafe
401
277
289
279
419
476
390
2531
Tümosan
1735
1592
6868
855
3256
4754
2796
21856
Universal
4521
1988
6356
3139
4573
8069
7176
35822
Uzel
249
56
127
299
272
107
139
1249
Valtra
304
116
918
152
495
416
275
2676
Zetor
55
36
226
26
110
192
63
708
Diğer
13883
5163
17736
7132
20801
27820
23490
116025
Toplam
197863
94991
248183
157845
228057
270461
207472
1404872
Markalara Göre Traktör Yetkili Teknik Servislerinin Dağılımı
Türkiye’de traktörler 4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun gereğince satış
sonrası hizmet verilmesi zorunlu olan ürünler listesinde yer almaktadır. İlgili firmalar 7 coğrafi
bölgede yer almak kaydıyla, her biri TS 12047 standardına sahip toplam 20 yetkili teknik
servis istasyonu açma yükümlülüğüne sahiptirler. Diğer ürünlerde olduğu gibi, birçok kullanıcı
için satış sonrası hizmet, traktör markalarının tercihinde önemli bir etken olarak ön plana
çıkmaktadır.
43
27. Tarımsal Mekanizasyon Ulusal Kongresi, 5-7 Eylül 2012, Samsun
Türkiye’ de coğrafik bölgeler bazında traktörlere yönelik yetkili teknik servislerin
markalara göre dağılımı Çizelge 3’ te, bir yetkili teknik servis başına düşen traktör sayısı ise
Çizelge 4’ te verilmiştir.
Çizelge 3. Coğrafik bölgeler bazında traktör yetkili teknik servislerinin markalara göre dağılımı
Bölgeler
Akdeniz
D. Anadolu
Ege
G. Doğu
İ. Anadolu
Marmara
Karadeniz
Toplam
Antonio
3
0
5
0
0
2
0
10
Artrak
4
4
5
4
11
12
3
43
Başak
29
19
47
16
34
38
31
214
Case
6
2
7
5
24
9
9
62
3
2
4
2
7
6
1
25
30
19
40
14
37
61
19
220
34
17
57
20
73
54
39
294
45
36
83
31
66
67
57
385
37
22
47
20
67
42
31
266
Holder
8
7
10
8
12
7
14
66
Itmco
4
4
4
7
15
7
10
51
John Deere
12
7
17
9
16
18
10
89
Kubota
3
3
3
2
4
9
4
28
15
19
47
13
34
41
18
187
Ferguson
20
14
35
14
41
33
27
184
Tümosan
34
29
53
25
84
64
45
334
Uzel
8
7
10
8
12
7
14
66
Zetor
4
3
4
4
5
8
5
33
299
214
478
202
542
485
337
2557
Claas
McCormick
Deutz-Fahr
Ford
Lamborghin
Same
Erkunt
Fiat
Newholland
Steyr
Hattat
Universal
Valtra
Landini
Tafe
Toplam
Genel olarak, mevcut park içinde traktör sayısı fazla olan markaların yetkili servis
sayılarının da fazla olduğu göze çarpmaktadır. Traktör yetkili teknik servislerin coğrafik
bölgelere göre dağılımında İç Anadolu Bölgesi %20.27 ile en çok teknik servise sahipken,
%7.73 ile en az yetkili servis Güney Doğu Anadolu Bölgesinde yer almaktadır (Şekil 3).
Birden fazla traktör markasını bünyelerinde bulunduran firmalar açmış oldukları yetkili teknik
servislerinde markalarının tümüne yönelik yedek parça ve teknik servis hizmeti
44
27. Tarımsal Mekanizasyon Ulusal Kongresi, 5-7 Eylül 2012, Samsun
sunmaktadırlar. Türk Traktör grubunda yer alan ve parktaki traktörlerin yaklaşık %3.5’ ini
oluşturan Steyr marka traktörlerin üretimi, ithalatı ve buna bağlı olarak satışı olmadığı için
ilgili firmanın yetkili servisleri genelde parça temininde aktif rol oynamaktadır. Tamir ve bakım
işlemleri genellikle piyasadaki özel servisler tarafından yürütülmektedir.
Yetkili Teknik Servis Başına düşen Traktör Sayısı
Yetili teknik servis başına düşen traktör sayısı bakımından bölgeler arasında önemli
farklılıklar bulunmaktadır (Çizelge 4). Bir yetkili servise düşen en çok traktör sayısı, aynı
zamanda parkta %35.6 ile en büyük oranda traktör sayısına sahip Massey Ferguson marka
traktörde ortaya çıkmıştır. Bölgelere göre değişmekle birlikte bir Massey Ferguson yetkili
servise yaklaşık 2000 ile 4000 arasında traktör düşmektedir. Fiat, New Holland ve Steyr
marka traktörlerin yer aldığı grupta bir yetkili servise 1000 ile 1900 arasında traktör
düşmektedir. Holder, Artrac ve Itmco marka traktörlerde ise yetkili servis başına düşen
traktör sayısı 10’ dan daha azdır.
Türkiye genelinde bir yetkili teknik servise ortalama 550 adet traktör düşmektedir.
Bölgelere göre bir yetkili servise düşen traktör sayısında 781 traktör ile Güney Doğu Anadolu
Bölgesi ilk sırada yer alırken, 421 traktör ile İç Anadolu Bölgesi son sırada gelmektedir (Şekil
4). Yetkili servis başına düşen traktör sayısının çok olması, eğer altyapı yetersizlikleri de söz
konusu ise belirli dönemlerde önemli yığılmalara yol açacaktır. Bu durum özellikle zamana
bağlı olarak yapılması gereken tarımsal işlemlerde ciddi zaman kayıplarına neden olacaktır.
Çizelge 4. Bir yetkili teknik servis başına düşen traktör sayısı
Bölgeler
Akdeniz
D.Anadolu
Ege
G. Doğu
İ. Anadolu
Marmara
Karadeniz
Toplam
Antonio
34
-
5
-
-
24
-
21
Artrak
4
1
5
0
2
1
0
2
Başak
115
51
54
62
63
121
88
81
Case
107
12
56
84
13
89
7
43
97
14
257
93
64
129
170
117
628
338
306
556
499
329
894
459
18
55
27
19
24
27
25
26
1889
1277
1324
2526
1025
1644
1169
1464
133
111
160
167
79
208
259
152
Holder
2
0
0
0
0
0
0
0
Itmco
2
4
16
5
9
1
5
6
Claas
McCormick
Deutz-Fahr
Ford
Lamborghin
Same
Erkunt
Fiat
Holland
Steyr
Hattat
Universal
Valtra
45
27. Tarımsal Mekanizasyon Ulusal Kongresi, 5-7 Eylül 2012, Samsun
Çizelge 4. devamı
JohnDeere
231
101
290
151
170
341
409
255
Kubota
24
4
51
13
21
8
16
17
51
16
19
30
30
56
24
33
2717
Landini
Tafe
MasseyFerg
3227
2164
2341
4019
2525
2498
2994
Tümosan
51
55
130
34
39
74
62
65
Uzel
31
8
13
37
23
15
10
19
Zetor
14
12
57
7
22
24
13
21
Bölge Ort.
668
444
519
781
421
558
616
550
Şekil 3. Traktör yetkili teknik servislerinin coğrafik bölgelere göre dağılımı
Şekil 4. Coğrafik bölgelere göre yetkili servis başına düşen traktör sayısı
Sonuç
Türkiye traktör parkında yer alan çok sayıda traktör markası doğal olarak rekabeti
beraberinde getirmektedir. Rekabet; fiyat, kalite ve satış sonrası hizmet için bir avantaj gibi
gözükse de, bazı firmaların piyasada tutunamaması riskini beraberinde getirmektedir. Bunun
sonucunda, rekabet edemeyen firmaların ürünlerinde süreklilik olmaması ve satış sonrası
hizmetlerinde aksama olması kaçınılmazdır. Yerli traktör imalatı ve yan sanayi üretiminde
sürdürülebilirliğin sağlanması, ihracatın ve rekabetçiliğinin geliştirilmesi için küçük kapasiteli
firmaların ortak atölye ve dış ticaret şirketleri çatısı altında bir araya gelmeleri kaçınılmazdır.
46
27. Tarımsal Mekanizasyon Ulusal Kongresi, 5-7 Eylül 2012, Samsun
Bununla birlikte, pazar araştırma ve fuar katılımı gibi desteklerle işbirliklerinin özendirilmesi ve
ortaya çıkabilecek ortak traktör markalarına avantaj sağlanması büyük önem arz etmektedir.
Traktör sektöründe faaliyet gösteren birçok firma, imal ettikleri traktörleri yurt dışından
anlaşmalı oldukları firmaların markaları şeklinde imal etmektedirler. İmalatı yaptıran firmalar
bu traktörleri kendi markaları olarak dünyanın çeşitli ülkelerine satmaktadırlar. Bu durum,
rekabetçi kalite ve teknolojiye sahip olmalarına rağmen imalatı yapanların markalarının
tanınmasını engellemektedir. Ayrıca traktör imalatı yapan bazı firmaların tanıtım konusuna
yeterli önemi vermediği, yurt içi ve yurt dışı fuarlara katılmanın önemini göremedikleri ve
sektörde kendilerini tanıtmamaları önemli bir eksikliktir.
Yetkili servislerin traktör sayısı yoğunluğu ve mevcut tarımsal potansiyel gözetilerek ülke
çapında iyi bir dağılım ile hizmet vermesi gerekmektedir. Servislerin belirli bölgelerde
kurulması veya yoğunlaşması verilen hizmetlere ulaşmak için gereksiz yere zaman kaybına
yol açmaktadır. Bu nedenle, yeterli sayıda ve altyapıda yetkili teknik servis ağının
oluşturulmasında sayısal olarak parktaki traktörlerin sayısal değeri ve dağılımının göz önünde
bulundurulması zorunludur.
Traktör Yetkili Teknik Servislerinin TS 12047 Hizmet Yeterlilik Belgesine sahip olmaları ve
TS tarafından hazırlanmış olan kriterlere uygunluklarını tescil ettirmeleri gerekmektedir. Belirli
standartlara uygun olmayan servisler hem firmalara hem de traktör sahibine zarar
verebilmektedir. Traktör yetkili teknik servislerinin işyeri mevzuatlarına, yeterli teknik
donanıma ve standartlardaki çalışma koşullarına uygunluğu TSE 12047 Hizmet Yeterlilik
Belgesi ile sağlanmaktadır.
Literatür Listesi
Altıkat, S., A. Çelik, Z. Gözübüyük, 2010. Coğrafik bölgeler bazında Türkiye’nin traktör parkı ve
mekanizasyon özelliklerinin yıllara göre değişimi. 26. Tarımsal Mekanizasyon Ulusal Kongresi, Bildiri
Kitabı, 22-23 Eylül, s:166-178.
Anonim, 2011a. Türkiye’de Traktör ve İş Makinaları Üretimi. TAYSAD, Taşıt Araçları Yan Sanayicileri
Derneği Dergisi, 13 (61).
Anonim, 2011b. Türkiye Makina Sektörü Strateji Belgesi Ve Eylem Planı, 2011-2014. T.C. Sanayi ve
Ticaret Bakanlığı, Sanayi Genel Müdürlüğü.
Anonim, 2011c. Otomotiv Sanayiinde Diş Ticaret (1992–2010). Otomotiv Sanayii Derneği Raporu,
Haziran 2011.
Anonim, 2011d. Otomotiv Sanayii Derneği Aylık İstatistiki Bilgiler Bülteni, Aralık 2011.
Anonim, 2012. Yıllara Göre Türkiye Traktör Sayısı. Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Web Sitesi.
http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?alt_id=49.
Evcim, H. Ü., E. Ulusoy, E. Gülsoylu, K.O. Sındır, E. İçöz, 2005. Türkiye Tarımı Makinalaşma Durumu.
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası VI. Teknik Kongresi Bildiri Kitabı. Cilt 2, Sayfa 869-892, Ankara.
İleri, M.S., 2012. Tarım Makinaları Sektör Raporu. TARMAKBİR, Türk Tarım Alet ve Makinaları İmalatçıları
Birliği, Ankara.
Ulusoy, E., H.Ü. Evcim, A. Yazgı, M.S. İleri, A. Sabancı, A.İ. Acar, 2010. Traktör ve Tarım Makinaları
İmalat Sanayiinin Bugünü ve Geleceği. Ziraat Mühendisliği IV. Teknik Kongresi, 1009-1027, Ankara.
47