uzaktaki zor görünen hedef pazar

Transkript

JAPONYA’NIN TEKSTİL VE KONFEKSİYON PİYASASININ TEMEL
DİNAMİKLERİ VE
PAZARA GİRİŞ STRATEJİLERİ
İÇİNDEKİLER
JAPONYA PERAKENDECİLİK SEKTÖRÜ
JAPONYA’NIN İTHALAT SİSTEMİ
GENELLEŞTİRİLMİŞ PREFERANSLAR SİSTEMİ (GSP)
JAPON TÜKETİCİ TERCİHLERİ
GENEL TÜKETİM EĞİLİMLERİ
TİCARİ HAYATTAKİ TÜKETİCİ EĞİLİMLERİ
TEKSTİL VE KONFEKSİYON ALIŞVERİŞİNDE TÜKETİCİ
ALIŞKANLIKLARI
JAPONYA’NIN DIŞ TİCARET YAPISI VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ
JAPONYA İLE TİCARETİ GELİŞTİRMENİN PRENSİPLERİ
OSAKA İŞ KONSEYİNİN ÖĞÜTLERİ
YAŞANAN BAŞARI VE BAŞARISIZLIK ÖRNEKLERİ
JAPON PAZARINA GİRİŞ STRATEJİLERİ
ÜLKEMİZ KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN STRATEJİK KONUMU VE KOŞULLARI
JAPONYA’NIN ÜLKEMİZ KONFEKSİYON SEKTÖRÜ AÇISINDAN KONUMU
JAPON DIŞ TİCARET KURULUŞUNCA (JETRO) SAĞLANAN İMKANLAR
MAKRO STRATEJİLER (SEKTÖREL)
MİKRO STRATEJİLER (FİRMA BAZINDA)
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
JAPONYA PERAKENDECİLİK SEKTÖRÜ
2
BAŞA DÖN
1997 yılı itibariyle Japonya’da 1.4 milyon perakendeci olduğu tahmin edilmektedir.
1991-1997 arası dönemde hemen hemen tüm ürün gruplarındaki perakende dükkan sayısı azalma
göstermiştir. Mobilya ve ev eşyası sektörleri en hızlı düşüş yaşanan sektörler olmuştur.
Orta ölçekteki pek çok ürünü bir arada satan süpermarketler ve küçük aile işletmelerinin sayısı düşerken
sadece belirli ürünleri satan, özellikle giysi ve kişilerin özel ilgi alanlarına hitap eden ürün satan perakendeci
dükkan sayısı ise artış göstermiştir.
Aşağıdaki tabloda rakamsal bir karşılaştırma sunulmuştur.
Tablo : 1
Perakendeci Alt Sektörü
Department Store
Büyük Ölçekli Süpermarket
Orta Ölçekli Süpermarket
Sadece Belirli Ürün Grubunu Satan Perakendeci
Sadece Giyim Eşyası Satan Perakendeci
Sadece Gıda Ürünleri Satan Perakendeci
Giyim Eşyası Satan Butik
Kaynak : JETRO
1991
478
1.152
531
20.827
2.237
14.761
156.193
1997
476
1.546
342
32.209
4.549
17.623
126.383
Değişim
(% )
(- )
(+)
(- )
(+)
(+)
(+)
(- )
0.5
34.2
35.5
54.6
103.3
19.3
19.0
Birim : Dükkan veya Şube Adedi
Tablodan da anlaşılacağı üzere, perakendecilik sektöründe spesifik olarak bir ürünü satan yaygın
perakendeci işletmelerin sayısı büyük artış kaydetmiştir. Tekstil ve konfeksiyon sektörü özelinde ise butiklerden,
yine tekstil ve konfeksiyon alanında yoğunlaşan yaygın perakendeci işletmelere hızlı bir yöneliş açık bir biçimde
görülmektedir.
JAPONYA PERAKENDECİLİK SEKTÖRÜNÜN İŞLETMELER
BAZINDA ANALİZİ
Japonya’da 1991-1997 yılları arasında 10 kişiden daha az çalışana sahip küçük işletmelerin sayısı % 14
oranında düşmüş olup, 1.478.000 olan bu tür işletme sayısı 1.272.000 olmuştur. Bu süre zarfında büyük ölçekli
perakendeciler de olumsuz etkilenmiştir. Pek çok department store şubelerini kapatmak zorunda kalmıştır.
a) Department Store :
Japonya’daki belli başlı department store’lar; Takashimaya, Mitsukoshi, Seibu, Marui, Daimaru, Isetan,
Matsuzakaya, Hankyu, Kintetsu ve Tokyu’dur. Department store’ların tüm ürün gruplarındaki satışları 1998 yılında
1997 yılına nazaran önemli ölçüde düşüş kaydetmiştir.
Ülkemizin de department store’lara satış yoluna gitmesi ihtimali düşünüldüğünde yukarıdaki sıralamanın
gözönünde bulundurulması gerekmektedir.
b) Süpermarketler :
1991-1997 döneminde büyük ölçekli süpermarket sayısı % 34.2 artarken, orta ve küçük ölçekli
süpermarket sayısı % 35.5 düşüş kaydetmiştir. İlk ona giren büyük süpermarketlerin bazıları büyürken, bazıları da
3
küçülmüştür. Bu sektörde de tam bir bütünlük olmadığı anlaşılmaktadır. Bu durum, aşağıdaki tabloda
almaktadır.
yer
Tablo : 2
(1998)
Süpermarket Adı
Daiei
Ito-Yokado
Jusco
Mycal
Seiyu
Uny
Izumiya
Life Corporation
Maruetsu
Nagasakiya
Büyüme Oranı (%)
( - ) 5.2
( + ) 1.0
( - ) 4.7
( + ) 1.3
( - ) 4.6
( + ) 5.5
( - ) 2.0
( + ) 21.5
( + ) 1.5
( - ) 8.6
Kaynak :JETRO
c) İndirimli Satış Yapan Dükkanlar : (Discount Stores)
i-)Her Ürünü İndirimli Satan Dükkanlar : (General Discount Stores)
Bu dükkanlar hemen her ürünü sürümden kazanarak, personel kullanmadan self-servis hizmet vererek
çok düşük ve uygun fiyatlarla satış yapılabilmektedir.
Ancak, bu tür dükkanlar sahip oldukları avantajları önemli ölçüde yitirmişlerdir. Zira, sadece belirli ürünleri
indirimli satan dükkanlar daha düşük fiyatlarla mal satabilmekte, ayrıca yabancı firmalar şehir dışında fabrika satış
mağazaları açarak rekabet imkanlarını daha da daraltmaktadır.
Belli başlı her ürünü indirimli satan dükkanlar; Daiei, Daikuma, Mr. Max, Rogers, Osada, Takeya,
Japan, Sunkus Japan, Misumi ve Nagasakiya’dır.
ii-)Belirli Ürünleri İndirimli Satan Dükkanlar :
(Speciality Discount Store Chains) [“Category Killer” Superstores]
Bu mağazalar, sadece belirli ürün grubuna yoğunlaşıp (Elektronik, tekstil, ilaç ve kimyasal gibi) çok ucuz
fiyatla satış yapmaktadır.
Bu mağazalar doğrudan üreticiden alıp, sürümden kazanmayı hedeflemektedir. Fast Retailing isimli
firma (Uniqlo Markası) ile satışlarda önemli büyümeler kaydetmiştir.
1998 yılı itibariyle elektronik eşyadaki ilk beş mağazalar zinciri sırasıyla, Kojima, Best Denki,
Yamada Denki, Joshin Denki ve Deodeo’dur. İlaç alanındaki ilk beş ise; Kiyoshi, Kokumin, Sun Drug, Tsuruha
ve Segami Medics’tir.
Günlük giyim eşyasındaki mağaza zincirlerinin isimleri, satışları, büyüme oranları ve mağaza sayıları ise yol
gösterici olması maksadıyla aşağıdaki tabloda sunulmuştur.
Tablo : 3
4
(1998 YILI)
Sıra No
1
2
3
4
5
Firma Adı
Fast Retailing
Mac House
Cox
Right-On
Jeans Mate
Satış Cirosu
(Milyon Yen)
83.120
39.749
29.207
28.675
22.918
Satış Cirosu
(1000 Dolar)
634.5
303.5
222.9
218.8
174.9
Büyüme
Oranı (%)
( +) 10.8
( +) 3.3
( - ) 6.2
( +) 14.0
( +) 19.1
Mağaza
Sayısı
336
372
276
123
72
Kaynak : JETRO
Sadece giyim eşyasını indirimli satan bu tür mağazalar, ülkemiz konfeksiyon ürünleri pazarlaması için en
elverişli perakende pazarlama alternatifi gibi gözükmektedir.
iii-) Fabrika Satış Mağazaları : (Outlet Shops)
Büyük imalatçılar veya ünlü markaların üreticileri stok fazlası mallarını bu mağazalarda ucuz fiyatla
satmaktadır.
Bu mağazalar, indirimli satış yapan mağazalar için son yıllarda ciddi bir rakip haline gelmiştir.
iv-) Uygun Fiyatlı Satış Yapan Mağazalar : (Convenience Stores)
1998 yılı itibariyle uygun fiyatlı satış yapan 36.754 dükkan olup, bunların toplam cirosu 6.4 trilyon Yen
(48,8 milyar dolar)’dir.
Bu dükkanlar yoğun rekabet karşısında ayakta kalabilmek için bazı ilave hizmetler vermeye başlamışlardır.
Zira, bu dükkanlarda satılan ürün sayısı oldukça sınırlıdır. Bu dükkanların verdiği ilave hizmet ve faaliyetler, fatura
ödemesi kabul etme, bilet satışı, konser rezervasyonu, ATM makinası kullanım imkanı sağlama ve e-ticarete
aracılık etmektir.
Bu dükkanların ileride güvenilir olma, yaygınlık ve tüketiciye kolay ulaşabilme imkanı nedeniyle e-ticaretin
yapı taşı olacakları düşünülmektedir.
v-) Posta Yoluyla Satış Yapan Şirketler : (Mail Order)
1998 yılında posta yoluyla satış hacmi 2 Trilyon Yen (15.2 Milyar Dolar) düzeyinde gerçekleşmiştir. Posta
yoluyla satış yapan firmaların çoğu yoğun rekabet yüzünden belirli ürünlerde uzmanlaşmaya başlamıştır. Bu ürün
gruplarının en önemlilerinden birisi de çocuk giysileridir.
JAPON PERAKENDECİLİK SEKTÖRÜNDEKİ GÜNCEL GELİŞMELER
Japonya’daki belli başlı perakende satış mağazaları ile ilgili bilgiler 2000 yılı verileri çerçevesinde aşağıda
özetlenmiştir.
PERAKENDE MAĞAZALARININ SATIŞLARI (2000)
Tablo : 4
MAĞAZA
YILLIK SATIŞ
5
FİRMA ADI
SAYISI
MUJIRUSHI RYOHIN
(MİLYON DOLAR)
FAALİYET ALANI
251
893
TÜM ÜLKE
TOKYU HANDS
14
822
TÜM ÜLKE
LOFT
20
403
TÜM ÜLKE
FRANC FRANC
48
70
TÜM ÜLKE
3
----
CARREFOUR
TOKYO, OSAKA, CHIBA
Kaynak : ABD Ticaret Bakanlığı Raporu
2000 yılı itibariyle; 307 department store mağazasının satışı 74,7 milyar Dolar, 7,229 genel mağazanın
satışı ise 137,8 milyar Dolar olarak gerçekleşmiştir.
2000 yılı itibariyle ilk on sıradaki department store’un satış rakamları aşağıdadır.
Tablo :5
DEPARTMENT STORE ADI
YILLIK SATIŞ
(MİLYAR DOLAR)
TAKASHIMAYA (OSAKA)
10,1
MITSUKOSHI
8,1
DAIMARU (OSAKA)
6,7
ISETAN
5,0
SEIBU
4,9
MARUI
4,4
TOKYU
4,2
MATSUZAKAYA (AICHI)
3,5
HANKYU (OSAKA)
3,3
TOBU
1,6
İLK ON TOPLAMI
51,8
2000 yılı itibariyle ilk on sıradaki genel (her türlü mal) satan mağazanın satış rakamları aşağıdadır.
HER TÜRLÜ MAL SATAN MAĞAZALARIN SATIŞLARI
(2000)
6
Tablo : 6
MAĞAZANIN ADI
YILLIK SATIŞ
(MİLYAR DOLAR)
ITO YOKADO
26,3
DAIEI
24,6
JUSCO
23,2
MYCAL
14,5
UNY
9,9
SEIYU
9,0
LIFE
3,3
IZUMIYA
3,0
DAIMARU
1,0
VALOR
1,0
İLK ON TOPLAMI
115,8
PERAKENDE SATIŞTA YENI BİR YÖNTEM :
İNTERNET ÜZERİNDEN PERAKENDE SATIŞ
Dünyada ve Japonya’da internet üzerinden alışveriş hızla yaygınlaşmaktadır. Japonya’da internetteki
satış sitelerinden talepte bulunan tüketiciler arasında hanımlar önemli bir kitle haline gelmektedir.
Japonya dünyadaki ikinci en büyük internet kullanıcı kitlesine sahiptir. Firmalar doğrudan kendi
oluşturacakları web siteleri veya Japon satış web sitelerinde kendilerine yer edinerek şeklinde pazara girme
şansına sahiptir. Son dönemde, ayrıca cep telefonu ile irtibatlı web siteleri çok daha rağbette ve modadır.
Japonya’daki internet kullanıcı sayısının 19-27 milyon kişi arasında olabileceği düşünülmektedir.
1999 yılında 336 milyar Yenlik (2,9 milyar Dolar) internet üzerinden satışın 14 milyar Yenlik (123
milyon Dolar) yaklaşık % 4’lük bölümü giyim ürünlerine aittir.
İnternet üzerinden web sitesi ile satış yapan mağaza sayısı 25.000’dir. Bunların
etmektedir. Yarısı da ayda 2.300 Dolar civarında satış yapabilmektedir.
İnternet mağazalarının ürün grupları bazında dağılımı şöyledir.
İNTERNET MAĞAZALARININ ÜRÜN GRUPLARINA
GÖRE DAĞILIMI
(1999)
2/3’ü zarar
7
Tablo : 7
MAĞAZA
SAYISI
ÜRÜN GRUBU
GIDA VE İÇECEK
7,671
KÜLTÜR VE HOBİ
5,718
HAZIR GİYİM VE AKSESUAR
4,337
TUVALET VE EV EŞYASI
2,476
HİZMETLER
2,278
BİLGİSAYAR VE YAZILIM
1,370
OFİS MALZEMESİ-KIRTASİYE
839
Satışların değer bazında dağılımı ise şöyledir: (86 firma ile yapılan anket)
AYLIK İNTERNET SATIŞLARININ DEĞER BAZINDA DAĞILIMI
(1999)
Tablo : 8
SATIŞ ARALIĞI
(YEN)
SATIŞ ARALIĞI
(DOLAR)
FİRMA SAYISI
(86 ARASINDA )
10,000
88
15
50,000
440
49
100,000
880
27
200,000
1,760
54
500,000
4,400
41
1,000,000
8,800
42
10,000,000
88,000
53
100,000,000
880,000
17
İnternet kullanıcı oranı 2000 yılı itibariyle % 72,1 erkek ve % 27,9 kadındır.
Yaş gruplarına göre internet kullanıcı dağılımı ise şöyledir.
İNTERNET KULLANICILARININ YAŞ GRUPLARINA
GÖRE DAĞILIMI
(2000)
Tablo : 9
8
YAŞ ARALIĞI
ERKEK (%)
KADIN (%)
10-19
67,3
32,7
20-29
69
31
30-39
71
29
40-49
72,6
27,4
50-59
73,3
26,4
60-69
87,9
12,1
70 VE ÜSTÜ
92,3
7,7
2000 yılı itibariyle, internetten alışveriş yapan-yapmayan oranının erkek ve kadınlar arasındaki
dağılımı ise şöyledir:
Tablo :10
ALIM YAPAN
ALIM YAPMAYAN
ERKEK
34,8
65,2
KADIN
29
71
İnternet üzerinden alınan malların kadın ve erkek tüketiciler arasındaki dağılımı ise şöyledir:
İNTERNET ÜZERİNDEN SATIN ALINAN MALLARIN
TÜKETİCİ GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI
(1999)
Tablo :11
ÜRÜN GRUBU
ERKEK
(%)
KADIN
(%)
BİLGİSAYAR
36,8
12,6
GİYİM EŞYASI
14,9
33,4
KİTAP
26,3
21,7
GIDA
20,2
27,3
YAZILIM PROGRAMI
29,4
12,4
SEYAHAT / OTEL REZERVASYONU
13,3
14,6
KIRTASİYE
12,1
19,2
İÇECEK
11,1
10,9
8,4
23,0
KOZMETİK / SAĞLIK
İnternet üzerinden kullanılan bağlantı programlarının dağılımı ise şöyledir.
İNTERNET BAĞLANTI PROGRAMLARININ
KULLANIMININ DAĞILIMI
(2000)
Tablo : 12
9
BAĞLANTI PROGRAMI
KULLANIM PAYI
(%)
INTERNET EXPLORER 5
36,4
INTERNET EXPLORER 4
23,8
NETSCAPE 4
13,7
INTERNET EXPLORER 3
3,9
INTERNET EXPLORER 2
2,5
NETSCAPE 3
2,3
NETSCAPE 2
0,9
İnternet üzerinden kullanılan popüler arama motorlarının dağılımı ise şöyledir:
İNTERNET ARAMA MOTORLARI KULLANIMININ DAĞILIMI
(2000)
ARAMA MOTORU
Tablo : 13
KULLANIM
PAYI (%)
YAHOO
68,8
GOO
39,0
INFOSEEK JAPAN
25,9
LYCOS JAPAN
12,5
EXCITE JAPAN SEARCH
11,0
FRESH EYE
10,8
MSN SEARCH
10,8
NET PLAZA
4,4
OCN NAVI
4,0
EXCITE SEARCH
3,4
LYCOS
1,9
ALTA VISTA
1,8
GO
1,7
INET GUIDE
0,7
İnternet üzerinden satış yapacak firmaların Japonca yayın yapan web sitelerine Japon usüllerine göre
abone olması daha doğrudur. İngilizce web sitesi veya arama motorları pek muteber değildir.
aşağıdadır.
Japonya’daki meşhur internet üzerinden satış yapılan mağazalar ve sahip olduğu üye mağaza sayıları
İNTERNET MAĞAZALARININ ÜYE SAYILARI
(2000)
Tablo : 14
İNTERNET MAĞAZA
ADRESİ
ÜYE FİRMA
SAYISI
http: // www.rakuten.co.jp
3,944
http:// www.netprice.co.jp
3,800
10
http: // www.curio-city.com
3,600
http: // www.shopjapan.co.jp
1,238
http: //www.acosis.com
873
http:// nifty.com
408
http:// www.canbuy.ne.jp
309
http: //shop.hi-ho.ne.jp
250
http: // www.ankh-j.com/ameyoko
200
http: //shopping.biglobe.ne.jp
200
http:// www.bayside.ne.jp
200
http: //www.pikaichi.ne.jp
130
http:// www.e109.com
100
http:// shopping.yahoo.co.jp
88
Kişilerin (tüketicilerin) internet üzerinden alım konusundaki tereddütleri ise şunlardır:
İNTERNETTEN ALIMDA TEREDDÜT YARATAN
UNSURLARIN DAĞILIMI
(2000)
TEREDDÜT YARATAN UNSUR
Tablo : 15
PAYI (%)
SİTE SAHİBİNİN GÜVENİLİRLİĞİ
75,1
GİZLİLİK
62,2
ÖDEME ŞEKLİ
51,2
ÜRÜNÜN TESLİM EDİLMEMESİ İHTİMALİ
47,2
ÜRÜNÜN KALİTELİ ÇIKMAMASI İHTİMALİ
46,3
ÜRÜN TANITIMININ YETERSİZLİĞİ
18,7
GENEL TEREDDÜT
15,7
KULLANIM KURAL VE KOŞULLARININ BELİRSİZLİĞİ
7,4
İnternet hizmet sağlayıcılarının abone sayıları ise şöyledir:
İNTERNET HİZMET SAĞLAYICILARININ ABONE
SAYILARININ DAĞILIMI
(2000)
Tablo : 16
INTERNET HİZMET
SAĞLAYICISI
ABONE SAYISI
(Milyon kişi)
NİFTY
3,7
CATV
3,7
11
BİGLOBE
2,9
SO-NET
1,1
OCN
1,0
ODN
0,7
AOL
0,4
DION
0,1
İnternet üzerinden yapılan alışverişte kullanılan ödeme şekillerinin dağılımı ise şöyledir.
İNTERNET ÜZERİNDEN ALIŞVERİŞTE KULLANILAN
ÖDEME ŞEKİLLERİNİN DAĞILIMI
(2000)
Tablo : 17
ÖDEME ŞEKLİ
PAYI (%)
TESLİMDE ÖDEME
38,2
KREDİ KARTI (ANINDA)
35,5
POSTA YOLUYLA (TESLİM SONRASI)
31,2
BANKA HAVALESİ (TESLİM ÖNCESİ)
16,5
SÜREKLİ AÇIK DÜKKANLARDAN ÖDEME
(CONVENIENCE STORE LARDAN)
12,5
BANKA HAVALESİ (TESLİM SONRASI)
12,0
POSTA YOLUYLA (TESLİM ÖNCESİ)
10,9
KREDİ KARTI (TESLİM SONRASI)
7,7
İNTERNET ADRESİNDEN (TESLİM ÖNCESİ)
1,4
İNTERNET ADRESİNDEN (TESLİM ÖNCESİ)
1,2
Tüketicilerin ödeme şekilleri konusundaki tercihleri ise şöyledir:
İNTERNET ÜZERİNDEN ALIŞVERİŞTE KULLANILAN ÖDEME ŞEKİLLERİ KONUSUNDAKİ TÜKETİCİ
TERCİHLERİNİN DAĞILIMI
(2000)
Tablo : 18
ÖDEME ŞEKLİ
PAYI (%)
KREDİ KARTI (ANINDA)
13,9
TESLİMDE ÖDEME
12,7
12
POSTA YOLUYLA
8,0
BANKA HAVALESİ
7,6
KREDİ KARTI (TESLİM SONRASI)
4,2
İnternet üzerinden alım yapanlar genelde gençlerdir. Alıcıların % 65,2’si 34 yaş altı kişilerdir.
İnternet üzerinden satılan ürünlerden de % 5 Tüketim Vergisi alınmaktadır.
10.000 Yenin altındaki ithalat (deri ve örme giyim hariç) Gümrük Vergisi ve Tüketim Vergisinden
muaftır. Pek çok ürün internette alınırsa Gümrük Vergisi ya yoktur ya da çok düşüktür.
JAPONYA’NIN DAĞITIM SİSTEMİNDEKİ DEĞİŞİM
Japonya’nın mevcut dağıtım sistemi aşağıdaki şemada yer almaktadır.
YABANCI MARKA IHRACATÇISI
YERLİ
ÜRETİCİLER
TİCARET FİRMASI VEYA İTHALATÇI
1. EL TOPTANCILAR
2. EL TOPTANCILAR
PERAKENDECİLER
TÜKETİCİLER
Japonya’nın mevcut dağıtım ağı da günün koşullarına göre değişime uğramaktadır. Artık üreticiler çoğu
zaman toptancılık görevini de üstlenip doğrudan perakendeciye satış yapmakta ve hatta tüketiciye
ulaşabilmektedir.
Bundaki temel etken, dağıtım sistemi ile ilgili katı kuralların gevşetilmesi ve arazi fiyatlarının düşmesi
sonucu yeni mağaza açmanın kolaylaşmasıdır.
1990’lı yıllar belirli üründe yoğunlaşan perakendecilerin yılları iken, 2000’li yıllar Carrefour gibi global ve
her ürünü ucuza satan global perakendecilerin veya doğrudan ürününü satan üretici veya ithalatçıların yılları
olacaktır.
JAPONYA’NIN İTHALAT SİSTEMİ
BAŞA DÖN
Japonya’da ithalat işlemleri, % 90 oranında bilgisayarla yapılabilmesi nedeniyle hızla gerçekleştirilmektedir.
13
İthalat, gümrük beyannamesi ile yapılmaktadır.
genel olarak şunlardır:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Gümrük beyannamesi ekinde yer alacak dökümanlar
Fatura,
Yükleme belgesi (konşimento) veya uçak kargo belgesi,
Menşe belgesi,
GSP kapsamında bir ürün ise menşe belgesi (Form A) ,
Çeki listesi, sigorta belgesi, yük bilgileri,
Kısıtlanan bir mal ise lisans veya sertifikalar,
Gümrük indirimi olan bir ürün ise buna ilişkin detaylı beyanatlar,
Gümrük vergisinin ödendiğine dair belgeler.
İTHALİ YASAK MALLAR
Japonya’ya ithali yasak mallar şunlardır:
1.
2.
3.
4.
5.
Afyon, uyuşturucu ve psikotrop maddeler,
Silah ve mühimmat,
Sahte demir ve kağıt para, hisse senedi ve tahvil,
Kamu güveni ve ahlakına aykırı kitap, çizim ve diğer basılı eserler,
Patent, model, tasarım, marka ve telif haklarını ihlal eden madde ve malzemeler.
İTHALİ IZIN VE ONAYA BAĞLI ÜRÜNLER
İthali izin ve onaya bağlı ürünler aşağıdaki Kanunlarla belirlenmektedir.
1. Kambiyo ve Dış Ticaretin Kontrolü Kanunu
2. Yasak ve Kontrole Tabi Mallara İlişkin Kanun ve Düzenlemeler
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
j)
Vahşi Hayatın Korunması ve Av Kanunu,
Silah ve Kılıç Mülkiyetinin Kontrolü Kanunu,
Zehirli ve Zararlı Maddelerin Kontrolü Kanunu,
İlaç Kanunu,
İpek İşleme Kanunu,
Gübre Kontrol Kanunu,
Şeker Fiyatının İstikrarını Sağlama Kanunu,
Patlayıcı Maddelerin Kontrolü Kanunu,
Kimyasal Maddelerin Takibi Kanunu,
Yüksek Basınçlı Gazların Güvenliği Kanunu
3. Devlet Tekeline İlişkin Kanun ve Düzenlemeler
Alkol Tekeli Kanunu
4. Karantina Kanunu ve Düzenlemeleri
a)
b)
c)
d)
Gıda Sağlığı Kanunu,
Bitki Karantina Kanunu,
Yerli Hayvan Hastalıklarının Kontrolü Kanunu,
Kuduz Hastalığının Önlenmesi Kanunu.
5. Narkotik Maddelerle ilgili Kanun ve Düzenlemeler
a)
b)
c)
d)
Kenevir Kontrol Kanunu
Uyarıcı İlaç Kontrol Kanunu,
Narkotik ve Psikotrop Maddelerin Kontrolü Kanunu,
Afyon Kanunu.
14
İthalatı daha hızlı yapmayı sağlayan varış öncesi ithalat denetim sistemi büyük bir avantaj
yaratmaktadır. Bu sistemin özü, ithal edilecek ürünlerin ithal muayenesi yapılacak gümrük alanına gelmeden belge
üzerinde inceleme yapılarak ithalinin sağlanmasıdır.
Bu sistem kapsamındaki ürün gruplarında şu şartlar aranmaktadır:
a) Malın niteliği nedeniyle (yaş meyve-sebze) gümrük işleminin hızlı yapılması gereken ürün grubunda
yer alması,
b) İç piyasaya dağıtımının çok hızlı ve kesin tarihlerde yapılması gereken mallar olması,
c) Sınırlı bir satış zamanı (Yeni yıl, ve Noel gibi) bulunan mallar olması,
d) Pek çok dökümanın ekinde yer alması ve uzun süreli inceleme zamanına ihtiyaç duyulan mallar
olması,
e) Gerekli belgelerin önceden sunulabileceği mallardan olması,
f) Uzun deniz taşımacılığı ve hızlı transit geçiş gerektiren ürünler olması,
g) Süreklilik arz eder şekilde ithal edilen ürünler olması.
Bu sistem çerçevesinde işlem yapılabilmesi için, malla ilgili döviz kurunun bilinmesi ve gerekli tüm
dökümanların önceden sunulması gerekmektedir. Bu takdirde, mal ulaşmadan 11 gün öncesinde gümrük işlemi
başlayabilmektedir.
Bu sistem, koşullara uyması ve Japon Gümrük İdaresi yetkililerince de kabul edilmesi halinde çok sıkı
terminlerle çalışılan konfeksiyon sektörü ürünlerimizin Japonya’ya ihracatında büyük avantaj yaratabilecektir.
GENELLEŞTİRİLMİŞ PREFERANSLAR SİSTEMİ (GSP)
BAŞA DÖN
Sanayi ürünlerinde belirli ürünler için bir “negatif liste” vardır. Bu listede yer alanlar (105 ürün) dışındaki
ürünler Genelleştirilmiş Preferanslar Sistemi (GSP) kapsamındadır. Bazı ürünler için ise tavan ve tarife
kontenjanı (kotası) vardır. Bu tavandan sonraki bölümde kalan ürünler için normal vergi uygulanmaktadır. Kota
ülkeler arasında dağıtılmamaktadır. Herkes kullanabilmektedir. Ancak, bir ülke toplam tarife kotasının 1/5’inden
fazlası için tarife indiriminden yararlanamamaktadır.
Bir ülkenin GSP kapsamından çıkarılması için, Dünya Bankası verilerine göre Kişi Başına Gayrisafi Milli
Hasılası yüksek olan ülkeler kategorisine girmesi veya o üründe Japonya’ya ihracatının Japonya’nın o üründeki
toplam ithalatının % 25’ini aşması ve 1 Milyar Yen (9-10 Milyon Dolar) değerine ulaşması gerekmektedir.
Ülkemiz, GSP uygulanan ülkeler arasında yer almaktadır.
Bazı ülkelere, En Az Gelişmiş Ülke kategorisinde yer almaları nedeniyle, hem gümrüksüz hem de tarife
kotasız ihracat imkanı sağlanmıştır. Bu ülkeler genelde Afrika ve Karayip ülkeleridir.
Tarife avantajından yararlanmak için ihraç edilen ürünün Japonya’ya başka bir ülkede işlem görmeden
doğrudan gönderilmesi gerekmektedir.
Bir malın ihracatçı ülke menşeli sayılabilmesi için GTİP’inin 4’lü bazda değişmesi gerekmektedir. Ancak,
çok az işlem görmüşse veya belli şartlar oluşmamışsa GTİP değişse dahi o ülke menşeli kabul edilmemektedir.
İthal girdilerin tümü veya bir kısmı Japonya’dan ithal edilmişse, nihai ürün yine de ihracatçı ülke menşeli
kabul edilmektedir.
GSP’den yararlanmak için Japon Gümrük İdaresince tanınan ihracatçı ülkedeki Ticaret Odalarından onaylı
menşe şehadetnamesi gerekmektedir.
200.000 Yen’den daha az değere sahip konsinye ihracatta menşe şehadetnamesi aranmamaktadır. Eğer
Japonya’dan ithal edilen girdilerle nihai ürün üretiliyorsa, ithal edilen girdiler için “Japonya’dan İthal Edilen
Malzeme” belgesinin menşe şehadetnamesine eklenmesi gerekmektedir.
Japonya’ya yapılacak ihracat için başka ülkeden transit geçiş yapılacaksa, yükleme belgesi veya transit
geçiş yapılan ülke gümrüklerinden alınan transit geçiş sertifikası alınması gerekmektedir.
15
Bu açıklamalar çerçevesinde, GSP sistemi, tekstil, konfeksiyon ve deri, deri mamülleri sektörü açısından
incelendiğinde şu sonuçlara ulaşılmaktadır.
Tekstil ve konfeksiyon sektöründe GSP dışı ürünlere ait GTİP’ler şunlardır:
5001.00İpek kozaları, 5002.00İpek
Deri ve deri mamülleri, ayakkabı sektörünün çoğu ürünleri ise GSP kapsamı dışında kalan ürünler ise
şunlardır.
Tablo : 19
ÜRÜN GRUBU
GTİP
4203.10
4203.21
DERİ GİYİM ÜRÜNLERİ
4203.29
4203.30
4203.40
4302.12
4302.13
İŞLENMİŞ DERİ ÜRÜNLERİ
4302.19
4302.20
4302.30
KÜRK ÜRÜNLERİ
4303.10
4303.90
6401.10
6401.91
6401.92
6401.99
AYAKKABILAR
6402.12
6402.19
6402.20
6402.30
6402.91
6402.99
6406.10
AYAKKABI PARÇA, AKSAM VE MALZEMESİ
6406.20
6406.91
6406.99
Kaynak : JETRO
Tarife kontenjanı (kotası) veya tavan bulunan tekstil, konfeksiyon, deri ve deri mamülleri ise şunlardır:
Tablo : 20 - A
ÜRÜN
GRUP
NO
17
GTİP NO
4202.11
4202.12
4202.21
ÜRÜN TANIMI
VALİZLER
TARİFE KONTENJANI
(2001 YILI)
(1000 YEN)
6.140.430
GENEL VERGİ
ORANINDAN GSP
KAPSAMINDA
İNDİRİM ORANI
(%)
80
16
4202.32
4202.91
4202.92
18
4205.00
19
17. VE 18.
GRUP
DIŞINDAKİ
42. FASIL
ÜRÜNLERİ
20
21
35
4302.11
4302.19 ex
4302.20 ex
4302.30-2 ex
4303.30-1
4303.10
4303.90
5005.00-2
5006.00-1
DERİDEN MAMÜL
EŞYA
573.114
60
DERİ
MAMÜLLERİ
417.981
20
TABAKLANMIŞ
VEYA İŞLENMİŞ
KÜRK
483.172
20
1.046.009
60
İPEK İPLİĞİ
129.257
20
İPEK KOZASI
27.981
0
DERİ EŞYA
36
5006.00-2
5007.10
5803.90-1
37
5106
KARDELENMİŞ
YÜN İPLİK
191.195
60
38
5107
TARANMIŞ YÜN
İPLİK
1.128.411
60
39
5111.11-1
YÜNLÜ KUMAŞ
975
60
40
51.11ex
5112 ex
YÜNLÜ KUMAŞ
(39. GRUP DIŞI)
3.016.222
60
41
52. FASIL
5802.11
5802.19
5803.10
PAMUK
(
5208.51,
5208.52,
5208.53,
5208.59,
5210.51,
5210.52,
5210.59,
5211.51,
5211.52,
5211.59 HARİÇ)
223.679
60
Tablo : 20 - B
ÜRÜN
GRUP
NO
GTİP NO
42
5308.90
5309
5311.00-1
43
5402.20-2
5402.202(1)
5402.332(1)
5402.422(1)
ÜRÜN TANIMI
KETEN VE RAMİ
İPLİĞİ
POLYESTER İPLİK
VE
FİLAMENT
TARİFE KONTENJANI
(2001 YILI)
(1000 YEN)
GENEL VERGİ
ORANINDAN GSP
KAPSAMINDA
İNDİRİM ORANI (%)
412.306
20
723.433
60
17
5402.432(1)
5402.522(1)
5402.622(1)
44
45
46
5407
5408
5811.00-2
(1)
5811.00-2
(3)
54. FASIL
5604.20-2-2
5604.90-2
55.12-55.16
ARASI
5801.31-2
47
55. FASIL
48
5607.21
5607.29
5607.41
5607.49
5607.50
5607.90
49
5701
SENTETİK
FİLAMENT
İPLİĞİNDEN
DOKUMA KUMAŞ
SUNİ FİLAMENT
İPLİĞİ VE DOKUMA
KUMAŞ
(43 VE 44. GRUP
DIŞI)
SENTETİK LİFTEN
DOKUMA
SUNİ ELYAF
LİFLERİ VE
DOKUMA KUMAŞ
(46. GRUP DIŞI)
DİĞER TEKSTİL
ÜRÜNLERİ
HALILAR VE YÜZEY
KAPLAMALARI
1.210.127
80
1.774.320
20
1.326.449
80
1.276.651
60
181.419
60
5.466.574
20
Tablo : 20 - C
ÜRÜN
GRUP
NO
50
GTİP NO
5702.10
5702.31
5702.32
5702.39
5702.41
5702.42
5702.49
5702.51
5702.52
5702.59
5702.91
ÜRÜN TANIMI
HALILAR VE
YÜZEY
KAPLAMALARI
(49. GRUP DIŞI)
TARİFE KONTENJANI
(2001 YILI)
(1000 YEN)
9.088.778
GENEL VERGİ
ORANINDAN GSP
KAPSAMINDA
İNDİRİM ORANI (%)
60
18
5702.92
5702.99
5703
5705.00
51
52
53
54
5806.10
5806.31
5806.32-25806.39
5806.40
6001
6002.10 ex
6002.20
6002.30ex
6002.41
6002.42
6002.43
6002.49
6002.91
6002.92
6002.93
6002.99
6209.10-1
6209.20-1
6209.30-1
6209.90-1
6212
6216.00
6217.10ex
6209.10-22ex
6209.20-2-2-A
6209.30-2-2-A
6209.90-2-2-A
6217.10-ex
6217.90
DAR DOKUMA
KUMAŞ
ÖREME KUMAŞ
ELDİVEN
VE
KORSE
BEBEK GİYİM
AKSESUARI
376.017
80
672.835
80
7.717.314
0
531.603
80
Tablo : 20 - D
ÜRÜN
GRUP
NO
GTİP NO
ÜRÜN TANIMI
TARİFE KONTENJANI
(2001 YILI)
(1000 YEN)
GENEL VERGİ
ORANINDAN GSP
KAPSAMINDA
İNDİRİM ORANI
(%)
55
6213
MENDİL
1.118.320
20
56
6215.10
6307.90-2ex
KRAVAT
4.242.634
0
BATTANİYE
4.058.740
20
57
6301.20
6301.30
6301.40
6301.90
6302.21
6302.22 ex
6302.29
19
58
59
6302.31
6302.32 ex
6302.39
6302.51
6302.52
6302.53 ex
6302.59
6302.60
6302.91
6302.92
6302.93 ex
6302.99
6303.91
6303.92 ex
6304.19
6304.92
6304.93 ex
6304.99
6405.10-3
6405.20
6405.90-2
YATAK
VE
MASA ÖRTÜSÜ
DİĞER
AYAKKABILAR
3.401.588
80
474.518
0
Değeri 200.000 Yenin altında olan ve menşe şehadetnamesi gerekmeyen tekstil, konfeksiyon ve deri
ürünlerinin GTİP’leri ise şunlardır :
4301, 4304 ve 6309
JAPON TÜKETİCİ TERCİHLERİ VE EĞİLİMLERİ
GENEL TÜKETİM EĞİLİMLERİ
BAŞA DÖN
Üç kişilik bir Japon ailesinin aylık ortalama geliri vergisiz 483.000 Yen (4.236 Dolar) olup, bunun % 19.5’u
tasarruf edilmektedir. Kalan 346.000 Yenlik (3.035 Dolar) gelirin harcama kalemlerine göre dağılımı 1999 yılı
itibariyle aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo : 21
HARCAMA KALEMİ
Gıda
Konut Bakımı
Mobilya ve Ev Eşyası
Giysi ve Ayakkabı
HARCAMA TUTARI
(YEN)
78.059
22.614
12.110
18.876
GENEL HARCAMA
İÇİ PAYI (%)
22.5
6.5
3.5
5.5
20
Sigorta ve Sağlık
Seyahat ve İletişim
Eğitim
Kültür ve Eğlence
Diğerleri
TOPLAM
10.884
40.610
17.813
35.284
89.246
346.177
3.1
11.7
5.1
10.2
25.8
100.0
Tekstil, konfeksiyon ve ayakkabı harcaması aylık 18.876 Yen (165 Dolar) olan bir ailenin yıllık
harcaması (1.980 Dolar) civarında olacaktır. Bu da oldukça önemli miktarda tüketim potansiyeli ve
ülkemiz için ihracat şansı demektir.
Japon tüketicilerin alışverişlerinden memnun kalmaları için gerekli koşullar araştırıldığında; ürün
çeşidinin bolluğu ve park sorunu olmaması ilk sırayı almakta, bunu iyi hizmet, geç saate kadar açık
kalma, ucuz fiyat, tatilde açık olma ve yaygın mağaza ağı olması izlemektedir.
Görüldüğü gibi ucuz fiyat ilk ve en önemli tercih sebebi değildir. Bu da ülkemiz için önemli bir
avantajı oluşturmaktadır.
Kadın tüketicilerle yapılan görüşmelerde Avrupa markaya sahip ürünleri, üstün tasarımları ve güvenilir
kaliteleri dolayısıyla tercih ettiklerini belirtmişlerdir.
Tüketiciler, ürün ile ilgili bilgilerini % 67 oranında ürünü department store veya butikte görerek, daha
düşük bir oranda ise moda dergilerinden elde ettiklerini ifade etmektedirler.
Japonya’da ücretler ve harcamalar yüksek bir seviyede seyrettiğinden, fiyatlar da yüksektir.
Japonya'da 1990'lı yıllarda yaşanan durgunluk nedeniyle kaliteli ürün kavramı yerini, kaliteli ve hesaplı
ürün kavramına bırakmıştır.
Kararlar konsensüsle alınmakta olduğundan beraber gelen tüm müşterilerin ikna edilmesine
çalışılmalıdır.
Japonlar “hayır” demek yerine “düşüneceğim” demeyi tercih etmektedir.
Japon tüketici, yazılı belgeden çok, söze ve karşılıklı güvene önem vermektedir.
Memnun kalınmayan bir ürünün değiştirilmesi oldukça kolay olmakta, belge olmaması satıcının
tüketiciyi tanıması halinde çok büyük bir engel yaratmamaktadır.
Büyükelçiliklerde yapılacak tanıtım faaliyetleri tüketici üzerinde güvenilirlik ve ciddiyet etkisi
yaratmaktadır.
Ülkemizin Tokyo'daki Büyükelçiliğinin meşhur Japon mimar Kenzo TANGE tarafından modern stilde
tasarlanmış ve inşa edilmiş olması Japon misafirler için ayrı bir ilgi kaynağı oluşturmaktadır.
Büyükelçiliğimizde yapılan kimono teşhirinin çok sayıda tüketici ve işadamının ilgisini çektiği bizzat
tespit edilmiştir.
TİCARİ HAYATTAKİ TÜKETİCİ ALIŞKANLIKLARI :
BAŞA DÖN
Japonya’da tüketici o ürünle ilgili uzman satıcıların bulunmasını talep etmektedir.
21
Japonya için üretilen bir otomobilin sahip
olduğu özellikler ve standartlar çoğunlukla
ABD ve Avrupa için üretilen Japon otomobillerinden yüksektir. Zira, Japon tüketicisi gerçekten çok titiz,
konfor ve detaylara meraklıdır.
Japonya’nın ithalat, ürün sorumluluğu, haksız rekabetin önlenmesi, patent, telif ve marka ile ilgili
hukuki düzenlemeleri ihracatçı firma yetkililerince iyice incelenmelidir.
Tüketiciler modayı yakından takip ettiklerinden mutlaka güncel çizgileri taşıyan ürünlerle pazara
girilmelidir.
Japon tüketici sorununa kısa sürede cevap almazsa yabancı firmanın kendisinin problemi ile
ilgilenmediğini düşünmektedir.
Fiyat marjına göre tüketici kitlesini –üst sınıf mağaza, department store veya genel kitle satışı gibibulmak mümkündür.
Ürünün Japon piyasasındaki diğer benzer ürünler ile farkı –fiyat, kalite, yüksek katma değer, yeni
tasarım vs.- tüketiciye açıklanmalıdır.
Ürün eğer tamir, bakım gibi hizmetler gerektiriyorsa bu hizmetlerin Japon partnerce mükemmel bir
şekilde yerine getirileceğinden emin olunmalı ve Japon tüketiciye bu konuda gereken tüm destek
sağlanmalıdır.
Japon pazarının gelecekteki eğilimleri yakından takip edilmelidir.
Japon pazarındaki piyasa fiyatlarındaki değişime uyum sağlayacak fiyatlara ulaşılamaması halinde bu
pazarda tüketiciye hitap etme imkanı bulunmamaktadır.
TEKSTİL VE KONFEKSİYON ALIŞVERİŞİNDE TÜKETİCİ
ALIŞKANLIKLARI
BAŞA DÖN
Japon pazarına yönelik üretim ve pazarlama
gerçekleştirilmesi pazar giriş şansını yükseltmektedir.
faaliyetlerinin
Japon
partnerlerle
birlikte
Başka ülkelerin aksine Japonya’da kişilerin sosyal statüsü giyim alışkanlıklarını belirlememektedir.
Öğrenciler bile markalı ürün kullanabilmektedir.
Kadın tüketicilerden çok dar yaş aralıkları dikkate alınarak tanıtım yapılmalıdır.
Moda endüstrisinin temel tüketicileri genç insanlardır. Bu kitlenin tercihlerini takip etmek ise çok
zordur. Zira, sıklıkla değişmektedir.
Marka tanıtımı ve ilgi çekiciliğin sağlanabilmesi için finansal imkanlar ölçüsünde sürekli ve istikrarlı TV,
radyo, gazete ve dergi reklamları yapılmalıdır.
Ölçüler, ürün seçimi ve satış atmosferi kültürel engeli aşamazsa ürün çok iyi olsa dahi pazarda
tutunamayacaktır.
22
Başarılı olan Toys R Us ve GAP firmaları
Japonya’da bir genel merkeze sahiptir. Zira,
pazarın gereklerine hızlı ve etkin cevap vermek gerekmektedir. Ayrıca, Japon partnerin ürün seçimi ve
mağaza yeri ile ilgili önerileri de dikkatle dinlenmekte ve uygulanmaktadır.
Toys R Us ilk yıllarda yerli üreticilerden mal almakta zorlanıp, toptancı engeli aşmakta güçlük
yaşarken, büyük finansal gücü nedeniyle 2000 yılına gelindiğinde neredeyse tüm ürünlerini Japon yerli
oyuncak üreticilerinden doğrudan alabilecek hale gelmiştir.
Yeni çıkarılan ve Büyük Mağaza Kanunu’nu ortadan kaldırıp, yürürlüğe giren Büyük Ölçekli
Perakendeci Dükkan Kanunu orta ve küçük ölçekli mağaza ve işletmeleri, büyük işletmelerle ilgili
olarak tatil günü, açık kalma saatleri, satış alanı ve yerleşim yeri gibi sahalarda yapılan düzenlemelerle
desteklemektedir. Ülkemizce de bu yeni yapıya uyumlu politikalar izlenmelidir.
JAPONYA’NIN DIŞ TİCARET YAPISI VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ
BAŞA DÖN
JAPONYA’NIN DİĞER ÜLKELER VE ÜLKEMİZ İLE DIŞ TİCARETİ
DİĞER ÜLKELERLE DIŞ TİCARETİ
Japonya’nın genel olarak dış ticaretine baktığımızda dolar bazında yıllar itibariyle değişim göstermekle
birlikte yaklaşık 550-780 milyar dolarlık dış ticaret hacmine ve 75-120 milyar dolarlık dış ticaret fazlasına
sahip olduğu görülmektedir.
2000 yılı itibariyle, Japonya’nın ithalatının ülke gruplarına göre dağılımına baktığımızda ise Asya
ülkelerinin % 42’lik bir paya sahip olduğunu, bunu % 24’lük pazar payı ile Kuzey ve Güney Amerika’nın
ve % 12’lik pay ile Avrupa Birliği’nin (AB) izlediği görülmektedir.
Japonya’nın ihracatının ülke gruplarına göre dağılımı incelendiğinde ise, Asya ülkeleri % 41 ve ABD %
36’lık pazar payına sahipken, AB % 16’lık paya sahiptir.
Japonya’nın ithalatının madde grupları itibariyle dağılımı ise, makinalar (% 32) mineral maddeler (% 20),
gıda maddeleri (% 12), kimyasallar (% 7),
metaller (% 5,5) şeklindedir.
Japonya’nın ihracatının madde grupları itibariyle dağılımı incelendiğinde ise; otomotiv ve makine sanayi
ürünleri yaklaşık % 70’lik paya sahip bulunduğu görülmektedir.
ÜLKEMİZ İLE DIŞ TİCARETİ
Japonya’ya ihracatımız yıllar itibariyle değişmekle birlikte 150-250 milyon dolar, ithalatımız ise 1-1.5 milyar
dolar düzeyinde gerçekleşmektedir.
Japonya’ya yaptığımız ihracattaki en önemli ürünler; domates salçası, mineraller, tütün, balık, halı ve kuru
meyveler olarak gözükmektedir.
Japonya’dan yapılan ithalatta ise; makine ve otomobiller ile bunların aksam ve parçaları çok büyük paya
sahiptir.
JAPONYA’NIN TEKSTİL VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ VE ÜLKEMİZİN YERİ
Japonya tekstil ve konfeksiyon sektörü ile ilgili temel veriler aşağıda özetlenmeye
çalışılmıştır.
Japonya’nın tekstil ve konfeksiyon sektörü ithalatı 2000 yılında 24,6 milyar dolar düzeyindedir.
23
Japonya’nın tekstil ve konfeksiyon sektörü ithalatının 2000 yılı itibariyle
% 80’inin konfeksiyon
sektörü ürünleri, % 20’lik geri kalan kısmının ise kumaş, iplik ve elyaflardan oluştuğu görülmektedir.
2000 yılı itibariyle, Japonya’nın tekstil ithalatı 4,9 milyar Dolar düzeyinde olup, ülke grupları itibariyle
dağılımına bakıldığında, Asya ülkelerinin % 76 gibi belirleyici ve baskın bir paya sahip olduğu, Çin’in
ise % 41 ile Asya ülkeleri arasında çok büyük bir paya sahip olduğu, bunu % 14 ile AB’nin ve % 7 ile
ABD’nin izlediği görülmektedir.
Japonya’nın tekstil ithalatının ülkelere göre dağılımı ise aşağıdadır.
Tablo : 22
JAPONYA’NIN TEKSTİL İTHALATININ ÜLKELERE
GÖRE DAĞILIMI
(2000)
DEĞER
(MİLYON DOLAR)
ÜLKE
ÇİN
PAYI
(%)
2,037
41,2
G.KORE
402
8,1
ABD
346
7,0
ENDONEZYA
323
6,5
HİNDİSTAN
174
3,5
PAKİSTAN
152
3,1
TAYLAND
119
2,4
VİETNAM
94
1,9
MALEZYA
92
1,9
TÜRKİYE
20
0,4
Kaynak : Dünya Ticaret Örgütü İstatisitkleri
2000 yılı itibariyle, Japonya’nın konfeksiyon ithalatı ise 19,7 milyar Dolar düzeyinde olup, ülke grupları
itibariyle dağılımına bakıldığında, Asya ülkelerinin % 89 gibi belirleyici ve baskın bir paya sahip olduğu,
bunu % 7,5 ile AB’nin ve % 2,4 ile ABD’nin izlediği görülmektedir.
Japonya’nın konfeksiyon ithalatının ülkelere göre dağılımı ise aşağıdadır.
Tablo : 23
JAPONYA’NIN KONFEKSİYON İTHALATININ ÜLKELERE
GÖRE DAĞILIMI
(2000)
ÜLKE
ÇİN
DEĞER
(MİLYON DOLAR)
PAYI
(%)
14,713
74,7
G.KORE
951
4,8
VİETNAM
591
3,0
ABD
468
2,4
TAYLAND
293
1,5
ENDONEZYA
222
1,1
MALEZYA
150
0,8
HİNDİSTAN
140
0,7
24
FİLİPİNLER
114
0,6
HONG KONG
105
0,5
13
0,1
TÜRKİYE
Kaynak : Dünya Ticaret Örgütü İstatisitkleri
2000 yılında Japonya’ya yönelik tekstil ve konfeksiyon ihracatımız 23 milyon Dolar olarak, ithalatımız
ise 31,6 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
Ürün grupları itibariyle ihracatımızın dağılımına baktığımızda ise, 2000 yılı itibariyle, % 84 ile tekstil
ürünleri büyük bir ağırlığa sahip bulunmaktadır. Diğer önemli ürün kalemleri ise, % 12 ile konfeksiyon
ve % 4.3 ile deri ürünleridir.
Ülkemizin Japonya’dan yaptığı tekstil ve konfeksiyon ithalatının ürün grupları itibariyle dağılımına
baktığımızda ise, 2000 yılı verileri ile % 96 oranında tekstil ürünlerinden oluştuğu görülmektedir.
JAPONYA’NIN DÜNYA KONFEKSİYON SEKTÖRÜNDEKİ YERİ
Dünya tekstil ve konfeksiyon tüketim eğilimi karşılaştırmalı olarak aşağıda yer almaktadır.
ÜLKELER
ABD
ÇİN
AVRUPA BİRLİĞİ
JAPONYA
Tablo : 24
1980
(MİLYON TON)
2005
(MİLYON TON)
DEĞİŞİM (%)
4,8
3,9
5,5
2,0
9,6
8,7
8,3
3,4
100
123
51
70
Kaynak : Dünya Ticaret Örgütü istatistikleri
Diğer taraftan, kendi kendine yeterlilik oranlarındaki değişime ilişkin veriler de aşağıda yer almaktadır.
Tablo : 25
ÜLKELER
ABD
AVRUPA BİRLİĞİ
JAPONYA
ÇİN
ASYA
1980
( %)
98
85
111
121
126
2005
(%)
66
47
52
150
175
DEĞİŞİM (%)
( - ) 67
( - ) 80
( - ) 113
( + ) 24
( + ) 39
Tablodan da görüleceği üzere, tekstil ve konfeksiyon sektöründe kendi kendine yeterlilik oranı en büyük
düşüş yaşayan ülke % 113 ile yine Japonya’dır.
Japonya’nın konfeksiyon ithalatının diğer
karşılaştırılmasına ilişkin tablo aşağıda yer almaktadır.
önemli
ülkelerin
konfeksiyon
ithalatındaki
değişimin
Tablo : 26
ÜLKELER
AVRUPA BİRLİĞİ
ABD
KANADA
JAPONYA
ÜLKELER TOPLAMI
1990
(MİLYON $)
56.844
26.977
2.388
8.736
94.945
2000
(MİLYON $)
85.909
66,392
3,690
19,709
166,830
DEĞİŞİM (%)
51,1
146,1
54,5
125,6
75,7
25
Japonya, ABD’den sonra konfeksiyon ithalatı en çok artan ülke ve pazardır.
Dünyadaki net konfeksiyon ithalatçısı ülkelerin durumu ise aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo : 27
ÜLKELER
ABD
JAPONYA
ALMANYA
İNGİLTERE
FRANSA
HOLLANDA
KANADA
İSVİÇRE
RUSYA
AVUSTURYA
İSVEÇ
2000
(MİLYAR $)
66,3
19,7
19,3
12,9
11,4
4,8
3,6
3,2
2,9
2,4
2,0
Başlıca konfeksiyon ithalatçısı ülkeler ve ülkemizin bu ülkelerin ithalatı içindeki payı ise aşağıda yer
almaktadır. (2000)
Tablo : 28
ÜLKELER
ALMANYA
HOLLANDA
İNGİLTERE
FRANSA
ABD
JAPONYA
İTHALAT DEĞERİ
( MİLYAR $)
19,3
4,8
12,9
11,4
66,3
TÜRKİYE’NİN PAYI
(%)
19,7
12
6
5
3
2,8
0,1
Tablodan da görüldüğü gibi, önemli konfeksiyon ithalatçısı ülkeler içinde ülkemizin en düşük paya sahip
olduğu ülke % 0,1 pazar payı ile Japonya’dır.
Japonya’nın tekstil ve konfeksiyon ithalatının ülke gruplarına göre dağılımı ise aşağıdaki tabloda yer
almaktadır. (2000)
Tablo : 29
ÜLKE GRUBU
ASYA ÜLKELERİ
İTHALAT İÇİ PAYI
(%)
89
26
ÇİN
G.KORE
VİETNAM
AVRUPA BİRLİĞİ
AMERİKA
75
5
3
7,5
2,5
Kaynak : Japon Maliye Bakanlığı
Japonya’nın tekstil ve konfeksiyon ithalat ve ihracatının ürün gruplarına göre dağılımı ise aşağıdaki tabloda
yer almaktadır. (1999)
Tablo : 30
ÜRÜN GRUBU
KONFEKSİYON
HAZIR GİYİM
KUMAŞ
İPLİK
TEKSTİL ELYAFI
(%)
74
11
5
5
5
İHRACAT İÇİ PAYI
(%)
6
23
46
13
12
Japonya’nın ülkemiz ile tekstil ve konfeksiyon ithalat ve ihracatının ürün gruplarına göre dağılımı ise
aşağıdaki tabloda sunulmaktadır. (2000)
Tablo : 31
ÜRÜN GRUBU
TEKSTİL
KONFEKSİYON
DERİ
AYAKKABI
(%)
84
12
4
0
İHRACAT İÇİ PAYI
(%)
96
1,6
1,4
1,0
Yukarıdaki tablolardan da görüleceği üzere, Japonya konfeksiyon sektöründe AB ve ABD’den sonraki en
önemli ithalatçı konumunda olup, ülkemiz açısından henüz çok sınırlı miktarda girilmiş bir pazar olma özelliğini
sürdürmektedir.
JAPONYA İLE TİCARETİ GELİŞTİRMENİN PRENSİPLERİ
BAŞA DÖN
Osaka Ticaret Odası’nın bu konudaki öğütleri şunlardır:
Japon firmaları küçük miktarlı siparişler vermeyi tercih ettiğinden, buna uyum çok önemlidir.
Japon tüketicisinin kalite konusundaki hassasiyeti dolayısıyla kalite hususunda en ufak detaylara dahi
önem verilmelidir.
Gönderilen mal numune ile % 100 aynı özellikte olmalıdır. Talep edilen numune dışında üzerinde
değişiklik yapılan ürünlerin numunesinin de yollanması yoluna gidilmesi, “ürün üzerinde bazı
değişiklikler yapabiliriz veya yapacağız” tarzı yorum ve notlar bulunması olumsuz bir izlenim
yaratmaktadır.
Fire oranı asgari düzeyde olmalıdır.
27
Teslimat mutlaka zamanında yapılmalıdır.
Gecikme kabul edilmemekte ve Japon
firmaları bu konuda çok kesin bir kararlılığa sahip bulunmaktadır.
İlk aşamada belirleyici unsur fiyatsa da uzun vadede kalite de en az fiyat kadar önemlidir.
Tüketiciler modayı yakından takip ettiklerinden mutlaka güncel çizgileri taşıyan ürünlerle pazara
girilmelidir.
Japon işadamı 3 gün içinde soru veya talebine cevap almazsa yabancı firmanın kendi firmasının teklifi
ile ilgilenmediğini düşünmektedir.
Japon firmalarına mal satmak için sadece malın “genel” tanımını değil, detayları içeren “spesifik”
tanımını yapmak gerekmektedir. Örneğin; “deri ceket” tanımı yerine “bayanlar için kuzu derisinden
gündelik kullanım için deri ceket” tanımının kullanılması gibi.
Fiyat marjı belirtilmesi halinde alıcı Japon firması bu fiyat marjına uygun tüketici kitlesini –üst sınıf
mağaza, department store veya genel kitle satışı gibi- bulabilecektir.
İhracatçı hangi pazar kesitine –üst sınıf mağaza, department store, süpermarket, toptancı,
perakendeci veya ticari firma- ulaşmak istediğini baştan belirlemelidir.
Japon pazarında satış yapılan bir tüketici veya temas noktası firma var ise bu baştan Japon firmaya
belirtilmelidir.
Japon firmalarına “OEM” (Original Equipment Manufacturing) bazda yapılan üretim ve numuneler
“gizli” tutulmalı, diğer firmalara gösterilmemelidir. Zira, bu güveni zedelemektedir.
Eğer ihraç edilecek ürünler mevcut halleri ile Japon pazarının taleplerine uygun değilse OEM bazda
üretim ve satış ihtimali araştırılmalıdır. Örneğin; meşhur Fransız çanta üreticisi Louis Vuitton OEM
bazda çalışmakta ve Japon pazarına sattığı ürünleri, sadece Japonya için ve Japon insanının zevklerine
göre tasarlanmış çantalardır.
İhracatçı firmanın kendi ülkesine has hiçbir ibare ihraç edilen malın üzerinde yer almamalı, sadece
uluslararası işaretler bulunmalıdır.
Japon Endüstriyel Standartları (JIS) mutlaka yakından takip edilmelidir. Özellikle ölçüler konusu
üzerinde hassasiyetle durulmalıdır.
Japonya’ya ihraç edilecek ürünler güvenlik, sağlık, konfor ve çevreye duyarlılık unsurlarını içermelidir.
Japon pazarına girerken öncelikle yapılacak iş alıcı bulmak değil, üretilen ürünün Japon insanının
zevkine uygunluğu, benzer ürünlerle tasarım, ambalaj ve fiyat alanında rekabet şansının
araştırılmasıdır.
Japonya’nın çeşitli bölge ve şehirlerindeki tüketicilerin tercih ve zevkleri dahi ayrım içerebilmektedir.
Örneğin; Tokyo’da yaşayanlar daha çok büyük ve parlak renkli ürünleri tercih ederken, Osaka’da
yaşayanlar daha küçük ve sade renkleri tercih etmektedir.
Tokyo’da faaliyet gösteren firmalar daha uzun sürede karar alabilirken Osaka’da faaliyet gösteren
firmalar ise daha hızlı karar alabilmektedir. Bunun sebebi, Osakalı firmaların KOBİ niteliğinde olması,
patronun işin başında olması ve duruma göre karar alabilmesidir. Tokyolu firmalarda ise kişiler karar
alma yetkisine sahip olmayıp, inisiyatif almakta zorlanmaktadır.
Japon pazarına satış için giden kişinin ürünün üretim süreci konusunda da detaylı bilgi sahibi olması
gereklidir. Örneğin; deri satacak kişinin derinin kromla mı yoksa tanenle mi tabaklandığını bilmesi,
ürünün fiyatı ve dayanıklılığının Japon ithalatçı tarafından belirlenebilmesi için gerekli bir ayrıntıdır.
Japon pazarına mal satmak için mutlaka Japonca broşür ve kataloglar hazırlanmalıdır.
Japon işadamları ile sağlıklı bir iş ilişkisi için ya Japon bir eleman istihdam etmek ya da en azından
Japonca konuşabilen bir elemanı pazar hakkında eğitmek gereklidir.
28
Herhangi bir sevkiyat içindeki malların zarar görmesi halinde bahane bulmak yerine hatayı kabul edip,
bir seferlik zarara katlanmak uzun süreli istikrarlı bir iş ilişkisi için gereklidir.
Japon pazarına girebilmek için üretimde verimlilik ve etkinlik en üst düzeye çıkarılmalı, “orijinal”
özelliklere sahip ürünler seçilmelidir.
Avrupa ve ABD’de ürünün iyi olması yeterli sayılıp, ambalaj çok önemsenmezken, Japonya nihai işçilik
ve ambalaj en az ürün kadar önemli bir unsurdur. Japonlar pek çok ürünü hediye olarak aldıklarından
dolayı paketleme stili, ambalaj kağıdı, üzerindeki işaret ve etiketler dahi zarif olmak zorundadır.
Zaman zaman muhatap olunan Japon firmasının ilgili kişilerin değişmesi halinde yeniden olayın
baştan anlatılması, yeni atanan kişi ile kişisel ilişki kurulması gerekmektedir. Bu noktada sabırla
mücadeleden vazgeçilmemelidir.
Japon firmaları ile yazışmalarda sadece firma adı ile yetinilmemeli ilgili bölüm ve kişi spesifik olarak
belirtilmelidir.
Japon firmalarına pek çok sayıda ürünle değil, sınırlı sayıda seçilmiş ürünlerle ilgili başvuruda
bulunulmalıdır.
Randevulara kesinlikle sadık kalınmalı, çok zorunlu haller dışında randevuya gidilmeli, gidilmesinin
mümkün olmadığı hallerde mutlaka karşı taraf durumdan haberdar edilip, özür dilenmelidir.
JAPONYA’YA YÖNELİK İHRACATTA YAŞANAN
BAŞARI VE BAŞARISIZLIK ÖRNEKLERİ
BAŞA DÖN
1. Japon pirinç fırınında pişirilebilecek bir kek türü beğenilmemiştir. Çünkü, Japon kadınları bu fırını
pirinç pişirme dışında kullanmak istememektedir.
2. Çok yoğun reklamı yapılan diş macunu piyasada tutulmamıştır. Çünkü, Japonlar macunun tadını
beğenmemiştir.
3. Tadı beğenilen bir kek tutulmamıştır. Çünkü, dilimler eşit kesilmiş şekilde hazırlanmamıştır.
4. Lezzetli bir spagetti satılmamıştır. Çünkü, hepsi aynı boyda değildir.
5. Shick Gilette’den daha yaygın satılmaktadır. Çünkü, güçlü dağıtım ağına sahip Japon ortağı
bulunmaktadır.
6. Volkswagen, Japon oto ithalatçısını (Yanase) devreden çıkarınca satışları % 30 düşmüştür.Çünkü,
tüketicinin güvenini sağlamak zorlaşmıştır.
7. Mont Blanc yerel ortağından ayrılınca pazar liderliğini kaybetmiştir. Çünkü, yerel ortak kalemlerin
ucunu yumuşatarak tüketiciye hazır hale getirmektedir.
ÜLKEMİZ KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN STRATEJİK
KONUMU VE KOŞULLARI
BAŞA DÖN
29
Ülkemiz tekstil ve konfeksiyon ihracatının yaklaşık % 65’inin gerçekleştirildiği AB’nin giderek aday ülke
konumundaki Merkezi ve Doğu Avrupa ülkelerinden ithalata ağırlık vermeye başlaması uzun vadede bu pazarda da
ülkemiz için bir pazar payı daralması sonucunun ortaya çıkacağını göstermektedir.
ABD, tekstil ve konfeksiyon ihracatımız içindeki % 14’lük payı ile AB’nin alternatif pazarı olarak yerini almış
olmakla birlikte, özellikle NAFTA Anlaşması akabinde Meksika ve Kanada’dan ağırlıklı ithalat yapar hale gelmeye
başlamıştır. Ayrıca, ABD çıkarmış olduğu bazı yasalar çerçevesinde, Karayip ülkelerinden, özellikle Honduras ve
Dominik Cumhuriyetinden büyük çaplı ithalat yapar hale gelmiş ve 48 Afrika ülkesine de pazara girişte büyük
ayrıcalıklar tanımıştır.
Ülkemiz tekstil ve konfeksiyon sektörü, % 30’dan fazla bir pazara bağımlı olmanın uzun vadedeki
tehlikelerini gözardı ederek, AB ve ABD dışındaki pazarlara istenilen düzeyde ilgi göstermemektedir.
2005 yılında Dünya Ticaret Örgütü kapsamında yer alan Tekstil Anlaşması çerçevesinde kotaların kalkacak
olması nedeniyle, ülkemiz tekstil ve konfeksiyon sektörü ihracatta başta Çin olmak üzere tüm Asya ülkelerinin
yoğun rekabeti ile karşılaşacaktır.
Dolayısıyla, ülkemizin tekstil ve konfeksiyon sektörü için yeni stratejiler ve hedef pazarlar belirlemesi
zorunluluğu bulunmaktadır.
Bu çerçevede, önümüzdeki 4 yıllık sürenin daha etkin şekilde kullanılması gerekmektedir. Yeni pazarlara
açılmada hem kişi başına 30.000 Doların üzerinde gelire hem de yüksek tüketim kapasitesine sahip olan
Japonya’nın önemli bir alternatif pazar olabileceği düşünülmektedir.
JAPONYA’NIN ÜLKEMİZ KONFEKSİYON SEKTÖRÜ
AÇISINDAN KONUMU
BAŞA DÖN
Japonya 2000 yılında 4,9 milyar $ tekstil ve 19,7 milyar $ konfeksiyon ithalatı yapmıştır.
Toplam 24,6 milyar $’lık pazarda ülkemiz sadece 18 milyon $ ihracat yapabilmektedir. pazar payımız
binde yarım düzeyindedir.
1980-2000 arası dönemde ABD’nin kendi kendine yeterliliğini % 67, AB’nin 80 oranında yitirirken,
Japonya % 113 oranında yitirecek ve daha çok dışa bağımlı hale gelecektir.
Japonya, Almanya, İngiltere, Fransa gibi ülkemizin en büyük konfeksiyon ihracatı gerçekleştirdiği
ülklerden daha büyük bir net konfeksiyon ithalatçısı ülke ve pazar konumundadır.
Ülkemiz, Almanya % 12, İngiltere % 11 ve Fransa % 6 pazar payına sahipken, Japonya% 0 pazar
payına sahiptir.
JAPON DIŞ TİCARET KURULUŞUNCA (JETRO) SAĞLANAN İMKANLAR
30
BAŞA DÖN
TİCARİ BAĞLANTILARI GELİŞTİRME PROGRAMI :
(TRADE TIE UP PROMOTION PROGRAM)
Bu program internet üzerinden ticari talepleri (ithalat-ihracat) olan Japon firmalarının tespit edilerek, yine
internet üzerinden bu firmalarla temas etme ve teklif vermelerini sağlamayı amaçlamaktadır. Katılım ücreti
bulunmamaktadır.
İlgili web sitesi : www3.jetro.go.jp/ttppoas/index.html’dir.
İŞ GELİŞTİRME MERKEZLERİ :
(BUSINESS SUPPORT CENTERS)
Bu merkezler, ücretsiz olarak firma bazında 4 ay süreyle, Birlik bazında ise 1 yıl süreyle ofis olarak
kullanılabilen, kira ödenmeyen, ancak kullanıldığı kadarıyla telefon ve faks ücreti alınan küçük ofislerdir.
Bu merkezlerde, ticari konularda bilgi aktarımı ve randevu alımında yardımcı olan danışmanlar ile
sekreterya hizmetlerini yürüten sekreterler bulunmaktadır. Ayrıca, bina içerisinde dökümantasyon merkezi de
bulunmaktadır.
Ücreti bu merkezden yararlanan firma tarafından karşılanmak üzere, tercüman, rehber ve koordinatör
temininde de yardımcı olunmaktadır.
Bu merkezler, Tokyo, Yokohama, Nagoya, Osaka, Kobe ve Fukuoka’da bulunmaktadır.
KIDEMLİ TİCARİ DANIŞMAN PROGRAMI :
(SENIOR TRADE ADVISOR PROGRAM)
Kıdemli ticari danışman programı; daha önce dış ticaret, toptancı veya perakendeci firmalarda çalışmış
uzman kişilerin, yurtdışında resmi veya yarı resmi (İhracatçı Birlikleri veya İGEME) veya ticareti arttırma gruplarına
(İTKİB Konfekisyon Tanıtım Grubu gibi) Japonya’ya ihracatı daha kolay gerçekleştirmeleri konusunda yardımcı
olmasını amaçlamaktadır.
Kıdemli ticari danışmanlar, Japonya’ya ihraç edilebilecek potansiyel ürünleri tespit etme, Japon firmalarını
bu ürünler hakkında bilgilendirme, ihracat prosedürleri ve ürünün Japon pazarında tutunabilmesi için yapılması
gerekenler ile tanıtım faaliyetlerinin yürütülmesi hususlarında destek vermektedir.
JAPONYA’YA İHRACAT EĞİTİM PROGRAMI :
(EXPORT TO JAPAN STUDY PROGRAM)
Her yıl bütün dünyadan 50-100 işadamı Japonya’ya davet edilerek 9 günlük bir eğitime tabi
tutulmaktadır.İlk bölümde Japonya pazarı hakkında teorik bilgiler verilmekte, bilahare saha gezileri yapılmakta,
ikinci bölümde ise ikili iş görüşmeleri sağlanarak detaylı yüz yüze bilgi alınması sağlanmaktadır.
Adaylar; devlet kurumları, İhracatçı Birlikleri ve Ticaret Odalarının tavsiyesine göre belirlenmektedir.
İTHAL ÜRÜN UZMANLARI PROGRAMI :
(IMPORT PRODUCT SPECIALISTS PROGRAM)
Muhtelif firmalarda çalışmış tecrübeli kişiler, yeni ürünler bulup, bunları Japonya’da tanıtmak için
yurtdışında gönderilmektedir. Tespit edilen ürünler bilahare özel sergi alanlarında ve fuarlarda sergilenmektedir.
Ayrıca, JETRO dışında Osaka İş Geliştirme Kuruluşu’nun sağladığı ticari eşleştirme programından da
bahsetmek faydalı olacaktır.
31
ULUSLARARASI İŞADAMI BULUŞTURMA MERKEZİ :
(INTERNATIONAL BUSINESS MATCHING CENTER)
Bu merkezde ürün ve katalog teşhiri imkanı mevcuttur. Ayrıca, numuneler aylık bir dergide
yayımlanmaktadır. Enterasan ürünler bizzat Japon tüccarlara da tanıtılabilmektedir.
International Business Organization of Osaka (IBO)
Adresi : Rinku Gate Tower Bldg, 15 F, Rinku Orai-kita 1, Izumisano-city,
Osaka 598-0048
Tel : 81 - 724 60 1520
Fax : 81 – 724 60 1521
Mail : [email protected].
Ülkemizin Japonya’ya yönelik tekstil ve konfeksiyon ihracatının istenilen düzeye çıkarılabilmesi ve
Japonya’nın AB ve ABD kadar ülkemiz konfeksiyon sektörü için önem arz eden bir hedef pazar haline
getirilebilmesini teminen alınması gereken önlemler ve yapılması gereken girişimlere ilişkin görüş ve öneriler
aşağıda sunulmaktadır.
MAKRO STRATEJİLER
BAŞA DÖN
HEDEF ÜRÜN GRUBU
Asya ülkelerinin coğrafi yakınlık, Japon firmalarının bu ülkelerde yatırımlarının bulunması ve işçiliğin
ucuz olması gibi avantajlara sahip olmaları ve Japon firmalarının tekstil ve hammaddeleri alanında
herhangi bir yeni üretici ve ihracatçı arayışı içinde olmaması nedeniyle, ülkemizin öncelikle “hautecouture” ve butik tarzı ürünlerde ve bilahare oluşturabilmesi halinde markalı konfeksiyon
ve hazır giyim ürünlerinde şansı olabileceği düşünülmektedir.
Daha alt kategorilere inilcek olursa, önceliğin kadın ve çocuk giyim ile deri ayakkabı ve çantaya
verilmesi yerinde olacaktır.
HEDEF TÜKETİCİ KİTLESİ
Hedef tüketici kitlesini belirlemek için önce nüfus yapısına ilişkin aşağıda yer alan tablolara bakmak
gereklidir.
Japonya’nın demografik yapısındaki değişimler Tablo: 34’de ve diğer ülkelerle karşılaştırması ise
Tablo : 35’de yer almaktadır.
Tablo : 34
Birim : Milyon kişi
YAŞ GRUBU
15 YAŞ ALTI
15-64 YAŞ ARASI
1960
28,4
60,4
1980
27,5
78,8
2000
18,6
86,3
2020
17
73,8
2040
14
61
32
65 YAŞ ÜZERİ
5,3
10,6
21,8
33,3
33,7
Kaynak : Japon İstatistik Bürosu
Tablo : 35
ÜLKELER
ÇİN
KANADA
MEKSİKA
ABD
JAPONYA
15 YAŞ ALTI
24,9
18,9
33,2
21,5
29,9
15-64 YAŞ ARASI
68,3
68,3
62,1
66,0
64,2
65 YAŞ ÜZERİ
6,8
12,8
4,7
12,5
5,9
Birim : (%)
Tablolardan da görüleceği üzere, yaşlanan hem de diğer ülkelerden daha hızlı yaşlanan bir nüfusa doğru
ilerlemektedir.
Tablo : 36
NÜFUSUN (TÜKETİCİLERİN) YAŞ GRUBU SINIFLANDIRMASI
Nüfus İçi Payı (%)
YIL
Y
1990
2000
0-4
5
5
5-9
6
5
A
10-14
7
5
45-49
7
7
Y
50-54
7
8
A
55-59
6
7
YIL
1990
2000
Ş
Ş
R
25-29
7
8
U
30-34
6
7
B
35-39
7
6
U
15-19
8
6
G
20-24
7
6
60-64
5
6
G
65-69
4
6
R
70-74
3
5
U
75-79
2
3
B
80-84
1
2
U
85 ve üstü
1
2
Kaynak : Japon İstatistik Kurumu
Tablo : 37
JAPONYA’DAKİ TEMEL TÜKETİCİ KATEGORİLERİ (2000)
TÜKETİCİ KATEGORİLERİ
TÜKETİCİ
KATEGORİSİNİN
NÜFUSU
(1000 Kişi)
NÜFUS İÇİ
PAYI (%)
40-44
9
6
33
ÇOCUK
Yeni Doğan ( Sıfır Yaş)
1,148
0,9
Bebek ( 0-2 Yaş)
3,467
2,7
Küçük Çocuk ( 2-5 Yaş)
4,737
3,7
Okul Çağı Çocuk ( 6-8 Yaş)
3,614
2,8
Okul Çağı Çocuk ( 9-12 Yaş)
5,085
4,0
Genç Kız ve Delikanlı (10-15 Yaş)
8,040
6,3
26,091
20,4
8,223
6,5
Çalışan Kesim ( 25-40 Yaş)
27,828
21,9
Orta Yaş (Zengin Grup) (40-49 Yaş)
16,763
13,2
YETİŞKİN (KADIN VE ERKEK) TOPLAMI
52,814
41,6
65-85 YAŞ ARASI KESİM
20,412
16,1
YAŞLI VE EMEKLİLER TOPLAMI
20,412
16,1
TÜKETİCİ KATEGORİLERİ TOPLAMI
99,317
78,1
ÇOCUK TOPLAMI
YETİŞKİN (KADIN VE ERKEK)
Genç ve Öğrenciler ( 20-24 yaş)
YAŞLI VE EMEKLİLER
Tablolar ve sektörel bilgiler karşılaştırıldığında,
Çocuk giyim için 0-5 yaş grubu (Nüfusun % 7,3’ü)
Kadın ve erkek giyim için;
a) Orta fiyat grubu ürünlerde 20-24 yaş grubu (Nüfusun % 6,5’i)
b) Lüks ve markalı ürünlerde 25-40 yaş grubu (Nüfusun % 21,9’u)
c) Gerçekten çok üst ürün grubu, moda, butik ve “haute couture” ürünler için ise 40-49 yaş
grubu (Nüfusun %13,2’si)
hedef tüketici kitleleridir.
Deri ürünlerinde de yetişkinler baaında hedef kitleler benzerlik arz etmektedir.
HEDEF TÜKETİCİ KİTLESİ VE ÜRÜN GRUBU ÇAKIŞMASI
Tablo :38
TÜKETİCİ KİTLESİ
SATIŞ POTANSİYELİ OLAN ÜRÜN
YETİŞKİN ERKEK
TİŞÖRT, “SWEAT SHİRT”, SPOR KIYAFET, ASKERİ VE HAWAİ
TARZI KIYAFET
YETİŞKİN KADIN
BLUZ, KAZAK
ÇOCUK
TİŞÖRT, GÖMLEK VE PANTALON
ÇORAP
GÜNDELİK VE SPOR ÇORAP, KISA ÇORAP (ŞOSET)
EV TEKSTİLİ
YATAK ÖRTÜSÜ,ÇARŞAF, MUTFAK VE TUVALET EŞYASI
DERİ ÜRÜNLERİ
AYAKKABI VE ÇANTA (VALİZ VB)
34
YÖNTEM
Japonya’ya yönelik bir faaliyetin etkin ve verimli yürütülebilmesini teminen İTKİB veya başka bir
koordinatör Birlik bünyesinde “Japonya Konfeksiyon Tanıtım Grubu” adı altında bu ülke pazarına ilgi duyan
ihracatçılarımızın katılacağı en fazla 8 üyeli ve Müsteşarlığımızdan bir Genel Müdür Yardımcısı veya Tekstil ve
Konfeksiyon Dairesi Başkanı’nın da koordinatör başkan olarak katılacağı bir heyet oluşturulması yerinde olacaktır.
UYGULAMA BİRİMİ
Sözkonusu “Japonya Konfeksiyon Tanıtım Grubu”’ uzun vadede konfeksiyon sektöründe tanıtım faaliyeti
yürütme konusunda tecrübeli bir Japon halkla ilişkiler firması tespit ederek Japonya’da yürütülecek faaliyetlerin
ağırlıklı olarak koordinasyonu yürütmesi, faaliyetlerin uygulamasının sözkonusu halkla ilişkiler firmasına,
denetiminin ise “Japonya Konfeksiyon Tanıtım Grubu” adına Ticaret Müşavirliğimize bırakılması yerinde olacaktır.
DESTEK BİRİMİ
Japonya’da yapılacak bir faaliyetin başarıya ulaşabilmesi için mutlaka ilgili sektörde faaliyet gösteren
Japon kamu ve özel kuruluşlarının desteğinin sağlanması gerekmektedir. Bu çerçevede, JETRO’nun yanısıra
Japonya’da faaliyette bulunan konfeksiyon ürünleri üretim ve ithalatı ile ilgilenen firmaların oluşturduğu Dernek
veya Birliklerin de desteği alınmalıdır.
LOJİSTİK VE İRİTBAT BİRİMİ
JETRO “Business Support Center” isimli, Japonya’nın belli başlı şehirlerinde bulunan, 4 ay süreyle ücretsiz
ofis imkanı sağlayan merkezlerden daha çok firmalar istifade etmekle birlikte Birlik olarak istifade edilmesi
hususunda JETRO İstanbul Ofisine İTKİB tarafından gerekli başvurunun yapılarak, söz konusu talebin JETRO
Merkez Ofisine iletilmesi gerekmektedir. Söz konusu merkezlerde sadece kullanıldığı oranda telefon ve faks ücreti
ödenmekte, sektör uzmanı danışmanlar firmalara randevu almada ve diğer konularda yardımcı olabilmektedir.
FİZİBİLİTE ÇALIŞMASI
JETRO Tokyo Merkez ofisinden bir uzmanın ülkemizde konfeksiyon ürünlerinin hangilerinin bu pazarda
şansı olabileceğini araştırmak maksadıyla İTKİB ve JETRO İstanbul ofisinin de desteği ile ülkemize davet edilmesi
gerekmektedir.
Ayrıca, ülkemiz işadamlarının da Japon moda fuarı vesilesiyle Japonya’ya gidip, moda ve konfeksiyon
sektöründeki eğilimlerin yerinde tespiti yararlı olabilecektir. Ayrıca, bu program dahilinde çeşitli dağıtım kanalları
da yerinde gözlenmelidir.
Bu çerçevede,
İşadamlarımızın önce bir fuar vesilesiyle tüketici eğilimleri ve rakiplerini görmeleri, Ginza bölgesindeki
butikleri, department store’ları ve indirimli satış yapan mağazaları yerinde görmeleri ve özellikle Fast
Retailing firmasının Uniqlo mağazalarını görmeleri yerinde olacaktır.
İkinci aşamada muhatapları Japon dernek ve kuruluşlarla temas etmeleri yararlı olacaktır.
35
FİNANSMAN VE BÜTÇE :
Bu ülkeye yönelik faaliyetlerde kullanılmak üzere yapılacak tanıtımın kapsamına göre 500.000 dolar
(Dar kapsam için) ile 2.000.000 Dolar (Geniş kapsam için) civarında yıllık bir bütçenin ayrılması yararlı
olabilecektir.
Bu bütçenin, Fındık Tanıtım Fonu’na benzer şekilde konfeksiyon sektörü ihracatından yapılacak binde
0.5 oranında kesintilerle oluşturulması mümkün bulunmaktadır. İkinci bir alternatif ise bir kısmının ilgili
İhracatçılardan ve bir kısmının da devlet yardımları kapsamında desteklenmek suretiyle İTKİB veya
ortaklaşa tüm ilgili İhracatçı Birliklerince karşılanmalıdır.
DESTEKLEYİCİ İLAVE FAALİYETLER : (G-BOC)
Japonya’nın Osaka kentinde düzenlenen Global Business Opportunities Convention (G-BOC) isimli fuara
katılımın da Japonya piyasasını anlamak için faydalı olabileceği düşünülmektedir.
(G-BOC) isimli fuara katılım, Müsteşarlığımız koordinatörlüğünde
organizasyonu ile yapılmalı ve azami 10 firmayla sınırlandırılmalıdır.
ve
bir
İhracatçı
Birliğimizin
Söz konusu fuar özellikle KOBİ niteliğindeki firmaların partner bulmasında büyük fayda sağlayabilecektir.
Zira, Tokyo nispi olarak daha doymuş bir pazar özelliği arz ederken Osaka daha az doymuş ve daha hızlı karar
alabilen KOBİ tarzı firmaların çoğunlukta olduğu ve ülkemiz firmalarının iş teamülleri açısından daha az zorlanacağı
bir alt-pazar niteliğindedir.
Bahsekonu fuarın özelliği mal sergilenmesinden daha çok, yoğun ikili iş görüşmelerinin Osaka Ticaret ve
Sanayi Odası bünyesindeki fuar organizatörlerince sağlanmasıdır. Firmalarımız bugüne kadar söz konusu
imkandan yeterince yararlanamamıştır.
Söz konusu faaliyete çok sayıda firmanın katılması değil, yeterli hazırlığı yapmış, ciddi ve az sayıda
firmanın katılması esas olmalıdır.
İlgili koordinatör Birlik tarafından seçilecek muhtemel katılımcı firmalarımızla ilgili bilgilerin ve ulaşmak
istedikleri Japon firmaların özelliklerine ilişkin bilgilerin uzun süre önce fuar organizatörü kuruluşa iletilmesi halinde
çok daha fazla sayıda ikili iş görüşmesi ve eşleşme sağlanması imkan dahiline girebilecektir.
TANITIM PROJESİNİN ZAMANLAMASI
Japon Hükümetinin Dışişleri Bakanı İsmail Cem’in ziyareti esnasında kabul ettiği “2003 Japonya’da Türk
Yılı” programı ülkemiz konfeksiyon sektörü tanıtımı için büyük bir ilave altyapı imkanı sağlayacaktır.
Kültürel ve sosyal faaliyetler “ülke imajını” pekiştireceğinden, “Türk konfeksiyon sektörü ürünleri
imajı”nı ortaya koymak daha kolay hale gelecektir.
Japon Hükümeti ve kuruluşları ülkemiz tarafından yürütülecek konfeksiyon sektörü ile ilgili kampanya
ve faaliyetlere 2003 yılında daha kolay katılıp, destek olabilecektir.
Japon kamu ve özel sektöründen proje ile ilgilenecek muhatap bulmak kolaylaşacaktır.
Bazı department store’lar 2003 yılı faaliyetlerinin içine Türkiye ile ilgili program dahil etmeye daha
hevesli olacaktır.
PROJENİN AŞAMALARI
1. Aşama : (Ön hazırlık) :
36
Öncelikle JETRO ve Japon konfeksiyon
ve katkısı sağlanmalıdır. (Finansal destek hariç)
sektöründeki kuruluşlardan birisinin destek
Hedef kitle, konusunda yukarıda belirtilen hususlarda JETRO ve diğer Japon muhatapların önerileri
alınmalıdır.
Tüketici eğilimleri hakkında JETRO ve diğer Japon muhataplardan mümkünse alt sektörler bazında
detaylı bilgi talep edilmelidir. Bu raporun ekinde İngilizce dökümanlardan derlenen bilgiler ayrı bölümler
halinde yer almakatdır.
Ülkemiz konfeksiyon sektörü ile ilgili alt sektörler bazına kadar inen detaylı bir rapor İTKİB tarafından
hazırlanmalı ve Japoncaya tercüme ettirilmelidir.
Seçilmiş firmalarımız ile ilgili özet bilgiler ve ürün profillerini içeren Japonca katalog hazırlanmalıdır.
2. Aşama : (Uygulama)
Japonya ile ilgili projeyi yürütmek ve koordine etmek üzere, İTKİB, TGSD ve DTM yetkililerinden oluşan
bir Japonya konfeksiyon tanıtım grubu oluşturulmalıdır. Sekretarya görevini İTKİB yürütmelidir.
Üyeler, mümkün olduğunca marka sahibi veya Japonya’ya ihracatı hedefleyen firmalardan seçilmeye
çalışılmalıdır.
Grubun Japonya’daki temaslarını ticaret müşavirliği organize etmeli, Japon muhataplarla ilk aşamada
grup üyeleri 2-3 günlük bir toplantılar serisi gerçekleştirmelidir.
Uzun vadede tecrübeli bir halkla ilişkiler firması ile çalışılmalıdır.
(Dentsu, Hakuhodo ve Daiko gibi)
MİKRO STRATEJİLER
BAŞA DÖN
AKSİYON PLANININ UNSURLARI
1. JETRO İstanbul ofisi ziyaret edilmelidir.
2. Ticaret Müşavirliğimiz tanıtım projesi hakkında bilgilendirilmelidir.
3. JETRO uzmanı davet edilmelidir.
4. Japonca sektör ve firma katalogları hazırlanmalıdır.
5. Ticaret Müşavirliğince yapılacak program çerçevesinde önce bir fuar ve piyasa, ikinci aşamada ise
JETRO ve Japonya’daki diğer sektör kuruluşları ziyaret edilmelidir.
6. İlk ziyaret esnasında halihazırda Japonya’da Türk ürünlerini department store’larda satan ve halen
Japonya’da yaşayan Methap Gümüşsay (On Trading) ve Bayan Chitose’nin (Güzel Ev) tecrübelerinden
de istifade edilmelidir.
37
7. Öncelikle Osmanlı ve Türk desenleri içeren
bir kreasyonla defileler düzenlenerek Türk
malı imajı yaratılmalıdır. (Ör: Atıl Kutoğlu, Dicekayek, Zuhal Yorgancıoğlu vs.)
8. Büyükelçilikte sektörle ilgili seminer ve resepsiyon düzenlenmelidir. Büyükelçiliklerde yapılacak tanıtım
faaliyetleri tüketici üzerinde güvenilirlik ve ciddiyet etkisi yaratmaktadır.
9. Sırasıyla sadece giyim eşyasını indirimli satan mağazalar (Uniqlo), department store’lar (Mitsukoshi,
Takashimaya, Daimaru, İsetan, Seibu, Marui, Tokyu) ve butikler (Ginza bölgesi) hedef satış noktaları
olmalıdır.
Tablo : 39
SADECE GİYİM EŞYASI SATAN MAĞAZALAR
SIRA
NO
1
2
3
4
5
FİRMA ADI
FAST RETAİLİNG
MAC HOUSE
COX
RİGHT-ON
JEANS MATE
SATIŞ CİROSU
(MİLYON YEN)
83.120
39.749
29.207
28.675
22.918
SATIŞ CİROSU
(1000 DOLAR)
634.5
303.5
222.9
218.8
174.9
BÜYÜME
ORANI (%)
( +) 10.8
( +) 3.3
( - ) 6.2
( +) 14.0
( +) 19.1
(1998 yılı)
MAĞAZA
SAYISI
336
372
276
123
72
Kaynak : JETRO
10. Firmalarımız orta vadede Japon partnerlerle ortak şirket kurmalıdır.
11. Sektörel dergi ve gazetelerde ülkemiz konfeksiyon sektörü ile ilgili haber ve makaleler yayımlanması
için girişimlerde bulunulmalıdır.
12. Diners’ Club’ın sürekli sergi alanı konfeksiyon ürünlerimiz için kullanılmalıdır.
13. Tokyo, Yokohama, Osaka, Kyoto, Nagoya ve Fukuoka’da Türk moda günleri düzenlenmelidir.
FİRMA BAZINDA STRATEJİNİN ANA UNSURLARI
Japonya’da pazara giriş için kullanılan üç yöntem olan ; % 100 yabancı sermayeli Japon firması kurma,
Japon yerel partnerle ortak şirket kurma ve franchising yöntemleri, bu yöntemleri kullanan firma ve sektörler
bazında ülkemiz faaliyetlerine de ışık tutacağı inancıyla aşağıda özetlenmektedir.
Tablo : 40 - A
1. YÖNTEM
% 100 YABANCI SERMAYELİ JAPON FİRMASI KURMA
SEKTÖRLER
FİRMALAR
GAP, GIVENCHY, CHANNEL, HUGO BOSS,
GİYİM
ESPRIT
CARTIER, FERRAGAMO, TIFFANY, LOUIS
AKSESUAR VE KOZMETİK
VUITTON, GUCCI
38
GIDA VE RESTAURANT
GENEL
BLUE SEAL
COSTCO, CARREFOUR, AMI
Kaynak : JETRO
Tablo : 40 - B
SEKTÖRLER
GİYİM
2.YÖNTEM :
JAPON PARTNERLE ORTAK ŞİRKET KURMA
FİRMALAR
BENETTON, NINA RICH, BARNEYS, VERSACE, EDDIE
BAUER, AGNES B, GIORGIO ARMANI
HERMES, AVON
GIDA VE RESTAURANT
GENEL
Mc DONALDS’ , HAAGEN-DAZS, BASKIN& ROBBINS
KINKO’S , TIME WARNER
Kaynak : JETRO
Tablo : 40 - C
3.YÖNTEM :
FRANCHISING VERME
SEKTÖRLER
GİYİM
GIDA VE RESTAURANT
GENEL
FİRMALAR
L.L. BEAN
BODY SHOP
SUBWAY, TONY ROMA’S, KENTUCKY FRIED CHICKEN,
HARD ROCK CAFE, DENNY’S
SEVEN
ELEVEN,
PRINTEMPS,
ROBINSON
DEPARTMENT STORE
Kaynak : JETRO
FİYATLANDIRMA STRATEJİSİ
Fiyatlandırma yapılırken firmalarımız aşağıdaki tabloda yer alan bilgiler dikkate alınmalıdır.
Tablo : 41
NORMAL DAĞITIM KANALI İLE TÜKETİCİYE MAL ULAŞIMI
HALİNDE FİYATLANDIRMA SİSTEMİ :
İHRACATÇI
25
İTHALATÇI
25 + 18 = 43
TOPTANCI
43 + 7 = 50
PERAKENDECİ
50 + 10 = 60
TÜKETİCİ
60 + 40 = 100
NİHAİ FİYAT : (FOB FİYAT X 4) = ÖR: (25 X 4 =100)
Dağıtım sistemi genelde, ithalatçı-toptancı-ikinci toptancı-perakendeci-tüketici şeklinde işlemektedir.
Perakende satış fiyatı ihraç fiyatının 3-4 katıdır.
Süpermarket ve department store’lara yapılan satışlarda ise dağıtım sistemi ithalatçı-perakendecitüketici şeklinde işlemektedir. Perakende satış fiyatı FOB fiyatın 2,5 katıdır.
39
“Mail order” (Posta yoluyla siparişli satış)
da ise ithalatçı doğrudan tüketiciye malı
ulaştırmaktadır. Perakende satış fiyatı FOB fiyatın 2 katıdır.
İKLİM BİLGİLERİ
Ürün üretiminde nemli, yağışlı ve sıcak bir ülkeye ihracat yapılacağı hususu da gözönünde
bulundurulmalıdır.
Bu konudaki detaylı tablo aşağıdadır.
Tablo : 42
JAPONYA’DAKİ TEMEL İKLİM BİLGİLERİ
(2000)
BELLİ BAŞLI ŞEHİRLER
(ALFABETİK SIRAYLA)
YILLIK
ORTALAMA
SICAKLIK
(C)
YILLIK
ORTALAMA NEM
ORANI (%)
YILLIK
TOPLAM GÜNEŞLİ
SAAT MİKTARI
YILLIK
TOPLAM
YAĞIŞ
(mm)
FUKUOKA
16,6
69
1,849
1,632
FUKUSHIMA
12,8
69
1,783
1,105
HIROSHIMA
16,1
69
2,005
1,541
KOBE
15,8
67
1,966
1,265
KYOTO
15,6
67
1,734
1,545
NAGANO
11,7
73
1,902
901
NAGASAKI
16,9
71
1,868
1,960
NAGOYA
15,4
68
2,053
1,565
NIIGATA
13,5
73
1,651
1,776
OSAKA
16,5
64
1,967
1,306
8,5
70
1,775
1,128
SHIZUOKA
16,3
68
2,038
2,322
TOKYO
15,9
63
1,847
1,467
YAMAGATA
11,5
75
1,653
1,125
YOKOHAMA
15,5
68
1,921
1,623
SAPPORO
Görüleceği üzere, çok sıcaktan ziyade % 70 civarında neme sahiptir. Satılacak ürünlerde neme ve yağışa
uyum önem arz etmektedir.
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
BAŞA DÖN
40
Japonya pazarı, dünyanın ikinci en büyük ve ülkemiz konfeksiyon sektörü için gelecek vaad eden bir
pazardır.
2005’den önce bu pazarda yerimizi almak çok önemlidir.
2003 konfeksiyon tanıtım projesine başlamak için en uygun yıldır. Bir yıllık (2002-2003 arası) ön hazırlık
dönemi iyi değerlendirilmelidir.
Japonya’da başarı sağlandığı takdirde benzer kampanyalar “konfeksiyon tanıtım grubu”
koordinatörlüğünde diğer hedef ülkeler (Kanada, İngiltere, Fransa ve Rusya vb.) için de yapılmalıdır.
Bu faaliyet için Devlet yardımları Tebliğleri kapsamındaki kaynaklardan da istifade edilmesi, mevcut
Tebliğlerin buna imkan vermemesi halinde ise Tebliğlerde konuya ilişkin gerekli düzeltme ve
değişikliklerin yapılması yerinde olacaktır.
Faaliyetler ağırlıklı olarak, pazar araştırması, ticaret heyeti, fuar katılımı, alım heyeti, ofis
açma, katalog basma, tanıtım kampanyası yürütme şeklinde olduğundan bu faaliyetin
sektörel özelliklerinin ağır basması nedeniyle ve konunun sektörle birlikte yürütülmesinin
önem arz etmesi sebebiyle Tekstil ve Konfeksiyon Dairesi Başkanlığı ile Tanıtım ve Fuarlar
Dairesi Başkanlığı'nca işbirliği içerisinde yürütülmesi yerinde olacaktır.
YARARLANILAN KAYNAKLAR :
1. İhracatçının Japonya El Kitabı, Yüksel AKKUZUGİL, Nisan 2001 (İTKİB)
2. Japon Dış Ticaret Kuruluşu (JETRO)’nun Sektör Raporları :
Handbook for Consumers Products Import Regulation (2002)
Retail Business (2000)
3. Japon Gümrük İdaresinin “Import Clearence Procedures” başlıklı notu
4. Japon Dışişleri Bakanlığı’nın Genel Preferanslar Sistemi (GSP) ile ilgili notu
Güncelleme tarihi: 03.09.2002
[email protected]

uzaktaki zor görünen hedef pazar

Transkript

Benzer belgeler

JAPONYA`NIN DIŞ DÜNYAYA AÇILMASI VE ME J DÖNEM Japon

hesaplı bütçeyle japonya

Yaşlandıkça daha da insan olduğumu hissediyorum.

Japonya - Tire Ticaret Odası

gana ülke profili

gerekli şartlar - Japonya Başkonsolosluğu

japonya`yı tanıyalım

Ülke Raporunun içeriğini görmek için tıklayınız..

konuşmacılar

1 Kalkınma Tartışmalarında Japon Modelinin Yükselişi

Japonya Ülke Raporu