Kimya Dergisi - WordPress.com

INOVATIF
Kimya Dergisi
YIL : 2 SAYI : 7 TEMMUUZ 2014
İPUCU
NaOH ÜRETİMİ
BİYOMALZEMELER
VE BİYOUYUM
NÜKLEER
SİLAHSIZLANDIRMA
TORYUM
POLİESTER
MAMÜLLERDE HAŞIL
SÖKÜMÜ
SİGARA
KİMYA VE KEMOMETRİ
RÖPORTAJ
PROF. DR SEVİL
ATASOY İLE
RÖPORTAJ
Sahibi :
Yavuz Selim Kart
Genel Yayın Yönetmeni :
Yavuz Selim Kart
Yayın Danışmanı :
Yavuz Selim Kart
Sevgili Inovatif Kimya Dergisi Okuyucuları,
Dergimiz Kimya hakkında bilgiler vermesi, siz okuyucularımızın ufkunu
açması, bildiklerimizin pekiştirilmesi, bilmediklerinizin öğrenilmesi amacıyla
hazırlanmıştır.
Dergimiz sizlerin göndereceği makaleler, yazılar ile oluşacaktır.
Diğer bir deyişle bu derginin içeriğini sizler hazırlayacaksınız. Dergimizin
içeriğinde
* Kimya Sektörü ile ilgili bilgiler
* Kimya Sektörü ile ilgili yazılar ve makaleler
olacaktır.
Ayrıca çeşitli bulmacalar,hos yazılar ve resimler ile de sıkılmayacağınızı ümit
ediyoruz.
Güzel bir dergi olacağı düşüncesindeyiz. Fayda sağlaması dileklerimizle...
Inovatif Kimya Dergisi
Dergi Editörleri :
Yavuz Selim Kart
Aybike Kurtuldu
Seda Çoban
Haber Bölümü :
Seda Çoban
Röportaj Bölümü :
Yavuz Selim Kart
Aybike Kurtuldu
Ebru Çetinkaya
Dergi Tasarımı :
Yavuz Selim Kart
Facebook Yönetimi
ve Bilgi Araştırma:
Yavuz Selim Kart
Hatile Moumintsa
Ebru Çetinkaya
Ezgi Sulu
Twitter Yönetimi :
Yavuz Selim Kart
Büşra Yılmaz
Instagram Yönetimi :
Yavuz Selim Kart
Bize Ulaşın
facebook.com/InovatifKimyaDergisi
twitter.com/InovatifKimya
[email protected]
instagram.com/inovatifkimyadergisi
Bu Sayıda Yazanlar :
Metin İNCİ
Efe YAVUZSOY
İsmail BAYRAKTAR
Aybike KURTULDU
Anıl Yasin AKDOĞAN
Hatile MOUMİNTSA
Yavuz Selim KART
INOVATIF KURALLARI
Kimya Dergisi
1. İnovatif Kimya Dergisi, yazılarını herhangi bir
makalenizde veya yazınızda kullanmak için yazısını
aldığınız kişiye mail atarak haber vermek durumundasınız. Ayrıca kullanmış olduğunuz bu yazıların
kaynağını bu dergi olarak belirtmek durumundasınız.
2. Dergide yazılan yazıların sorumluluğu birinci
derece yazara aittir. Bu konu hakkında eğer bir sorun yaşıyorsanız ilk yazara ulaşacaksınız.
3. Dergide yer alan bilgileri kullanarak başınıza gelebilecek felaketlerden ya da işlerden dergi sorumlu
değildir.
4. Dergide yazarların kullanmış olduğu resimler kesinlikle kaynak belirtilmektedir. Aksi durum olduğu
zaman bunu yazarın kendisine ulaşarak hallediniz.
Çünkü bizim yazarlarımızdan ricamız telif haklarına
riayet ederek resimlerini dökümanlarına eklemeleri. Burdan çıkacak problemlerden direkt yazarlar
sorumludur. Dergi sorumlu değildir.
5. Dergide benim de yazım olsun diyen yazarlarımız
var ise. Yazıları için Yavuz Selim Kart ile konuşmaları gerekmektedir.
www.facebook.com/groups/147842018740235/
Grubu aracalığı ile ulaşabilirler.
Bu gruba yanlızca yazarlık yapan ve gerçekten yazmayı düşünen arkadaşları almaktayız. Burada çeşitli
görüşler fikirler tartışılmaktadır. Bunun harici sayfamızı takip edenler için girişteki ÖNSÖZ kısmında
gerekli adresler mevcuttur.
6. Aşırı yazar bolluğu olmadığı takdirde her yazıyı
yayınlamaya gayret edeceğiz. Amacımız hem yazan
hem de bilgili güzel bir gençlik sağlamaktır. Ya
benim yazım niye yayınlanmadı tarzı soruları üstte
belirtmiş olduğum isime sorabilirsiniz.
7. Sayfamızda yayınlanmasını istediğiniz yazıları
[email protected] mail adresine
göndermeniz rica olunur. Bu mail adresine gönderdiğiniz yazılarda bir eksiklik var ise editörlerimiz
tarafından incelenecektir. Eksik kısımları var ise size
geri dönüş yapılacaktır. Düzeltmeniz için tavsiyelerde bulunulacaktır. Lütfen geri dönüş yapılınca
bunu kendinizi küçümsemek olarak görmeyin.
Amaç daha güzel bir dergi çünkü.
8. Dergimizde konu gönderen arkadaşlar, bazı tarz
yazılar bazı kişilere verilmiştir. Misal , Ünlü bir
kimyagerin hayatı ve kimya eğlence tarzı bölümler
bazı arkadaşlarımıza verilmiştir. Bu konuları özellikle isteyenler olmuştur. Ama bu sizin bu konularda
yazı yazmayacağınız anlamına gelmez. Yazı yazıp
gönderirseniz illaki yayınlanacaktır. Bir yazar arkadaşımızın olur ya işi olur yazamassa, o zaman o
yazıyı sizin adınız altında ekleriz. Hem dergi zaman
kaybetmemiş olur. Hem de süreklilik sağlanmış olur.
Ayrıca aynı konu hakkında birden fazla yazı dergide
olursa bu seferde dergi amacından sapmış olur.
9. Dergimize göndereceğiniz yazılar en fazla 6 sayfa
olabilir. 6 Sayfayı geçmemeye çalışın. Geçen yazılar
2 bölüm halinde yayınlanabilir. Bu konuda son söz
hakkı dergi yönetimine aittir.
10. Dergimize yapacağınız eleştirileri de arkadaşlarımıza saygısız bir biçimde değilde ölçülü bir
biçimde sayfalarda yapmaya dikkat ediniz. Bu işi
herkes gönüllü yapıyor. Saygıda lütfen kusur etmeyiniz.
11. Son olarak Dergimizde yazabilecceğiniz konular
aşağıda listelenmiştir.
*Akademik Makaleler
*Endüstriyel Yazılar
*Üniversite Hayatında Kimya
*İş Hayatında Kimya
*Laboratuvar Üzerine
*Kimya Güvenliği
12. Bu konulardan baska konular olsun istiyorsanız.
Edtörlere ve vermiş olduğumuz gruba ulaşabilirsiniz.Yazılarımız Kimya içeriği dışına çıkmamaya
çalışılacaktır. İş hayatı ve okul hayatnda kişisel
gelişime yönelik ek yazılar olabilir. Bunun hakkında
da çalışmalar yapılacaktır.
13. Dergi tasarım ve yönetiminden sorumlu arkadaş buraya ek maddeler koyup değiştirme yetkisine
sahiptir.
14. Dergiyi okuyanlar bu kuralları kabul etmiş
sayılırlar.
Inovatif Kimya Dergisi
“EDİTÖRDEN”
Merhaba Inovatif Kimya Dergisi
Okuyucuları
Değerli Okuyucularımız;
Gönüllülük esasına göre işleyen dergimizde sizin gönderdiğiniz yazılarla bir senedir
e-dergiyi çıkartıyoruz. Bize yazı gönderen herkese çok teşekkür ediyoruz.
12. Sayımıza gelene kadar bir çok değişiklik yaptık. Bir çok kişiden yazı geldi. Bazılarını yayımladık bazılarını yayımlamadık. Bu konuda biraz seçici olduk. Birkaç röportajımız oldu. Haberler kısmı ile sizi bilgilendirmeye çalıştık. Facebook ve Twitter kanallarını
kullanarak kimya ile ilgili bildiklerimizi gördüklerimizi sizlerle paylaştık. Dergiye yazı gönderen meslektaşlarımızın yazılarını facebook ve twitter platformları üzerinden yayınlayarak
yazarlarımızın tanınmalarını sağlamaya çalıştık. Kısacası uğraştık sabır ettik ve 1. sene bitti.
12. Sayıyı çıkardık.
Bu ay E-Dergimizde 7 farklı yazı bulunmakta ve bir de röportaj yaptık. Kanıt Dizisinden tanıdığımız Ünlü Hocamız Prof. Dr. Sevil Atasoy’a bizim ile röportaj yaptığı için çok
teşekkürler. NaOH Üretimi başlığında sodyum hidroksitin üretimi ile ilgili bilgiler yer almakta. Biyomalzemeler ve Biyouyum başlığında ise biyomalzemeler ve vücut uyumları hakkında bilgiler yer almakta. Nükleer Silahsızlandırma ve Toryum başlığında ise geçen ayın
Nükleer Enerji konusundan konumuz devam etmekte. İpucu başlığında ise Röportajımıza
uyumlu olması açısından güzel bir konu ve değerli bilgiler yer almakta. Poliester Mamüllerde
Haşıl Sökümü konusunda ise tekstil sektörü ile ilgili bilgiler yer almakta. Sigara başlığında
ise sigaranın kimyasal ve insan sağlığı üzerine etkileri ile ilgili bilgiler yer almakta. Kimya ve
Kemometri başlığında ise kemometri nedir ne değildir bu konuda bilgiler yer almakta.
Bu ay ki konularımız bunlar. Umarım zevk alarak okursunuz. Bize yazı gönderen emek
harcayan meslektaşlarımıza teşekkür ediyoruz. Bize her zaman yazı gönderebilirsiniz. Bir sonraki ay görüşmek üzere sevgiyle kalın.
Yavuz Selim Kart
Dergi Editörü
İçindekiler
Inovatif Kimya Dergisi
6
10
13
16
19
25
28
30
34
38
39
40
41
NaOH ÜRETİMİ
BİYOMALZEMELER VE BİYOUYUM
NÜKLEER SİLAHSIZLANDIRMA-TORYUM
AYIN RÖPORTAJI (PROF. DR. SEVİL AKSOY İLE)
İPUCU
POLİESTER MAMÜLLERDE HAŞIL SÖKÜMÜ
SİGARA
KİMYA VE KEMOMETRİ
HABERLER
KİMYA SÖZLÜĞÜ
YARARLI SİTELER
KİMYA BULMACA
KİMYA BULMACA (GEÇEN AYIN ÇÖZÜMÜ)
Metin İNCİ
[email protected]
KIMYA
MUHENDISI
(MEZUN)
Atatürk
Üniversitesi
Kimyasal adı
Kimyasal
formülü
Molekül
ağırlığı
CAS numarası
Erime noktası
Kaynama
noktası
Yoğunluğu
NaOH
ÜRETİMİ
:Sodyum Hidroksit, Kostik
:NaOH
:39,99 g/mol
:1310-73-2
:318 oC
NaOH üretimi için kullanılan hammaddeler tuz çözeltileridir. Kaya tuzundan
(%99.9 NaCI), Deniz suyunun hidrolizinden ve doğal tuz çöktürücülerinden elde edilmektedir.
:1388 oC
:2,13 g/cm3
INOVATIF
Kimya Dergisi
6
-
-
-
-
-
-
-
-
NaOH’ in kullanım alanları
NaOH üretim metodları:
Güçlü nem çekicidir ve CO2’ı absorblayarak
Na2CO3 sentetik soda elde edilebilmektedir.
Sabun endüstrisinde
Tekstil sanayinde
Boyama işlerinde
Kaynatma kazanlarında
Şeker endüstrisinde
Vernik endüstrisi
Kağıt sanayinde kullanılmaktadır.
1-) Diyaframlı hücreler
2-) Civa katotlu
3-) Membran hücreler
1-Diyaframlı hücreler:
Diyaframlı hücrelerde anot malzemesi olarak Titanyum, magnetit, Pt kullanılmaktadır. Katot malzemesi olarak Demir, Çelik ve Grafit kullanılmaktadır. Diyafram malzemesi ise Asbest ve metaller kullanılmaktadır. Tüm sistemlerde NaCI çözeltisi saflaştırma işlemi uygulanarak sisteme gönderilmektedir.
7
INOVATIF
Kimya Dergisi
Yukarıdaki şekilde sisteme anot tarafından doygun NaCI çözeltisi beslenir. Sistemde anot
tarafındaki çözelti katot tarafındaki çözeltiden fazla olması istenir. Bunun sebebi katot tarafındaki OH- iyonu anot tarafına geçmesi istenmez yan reaksiyonlar oluşturur. Sisteme elektrik enerjisi verilerek elektroliz işlemi başlatılır. Elektroliz işlemi esnasında anot kısmında anotta CI2
gazı oluşurken, katot kısmında ise H2 gazı oluşmaktadır. Katot kısmının alt kısmından NaOH ve
NaCI birlikte alınarak ayırma işlemlerine tabi tutarak NaCI çözeltisi tekrardan geriye beslenir.
CI2 gazı için;
-Nemli klor gazı bir ısı değiştiriciden geçirilir ve su yoğuşturulur.
-Suyun tamamını giderebilmek için derişik
H2SO4 kuleden geçirilerek klor gazının
nemi giderilir.
Atm basıncında -50 oC soğutulur, oda
sıcaklığında 10-12 atm’ye sıkıştırılır veya
-25 oC ye soğutularak 6 atm ye sıkıştırılarak depolanabilmektedir.
H2 gazı için;
Hidrojen gazını depolamak zordur bunun
için çift çeperli çelik tüpler kullanılmaktadır. Genelde fırın içerisinde CI2 ile HCI
asidi elde edilmektedir.
2-Civa Katotlu:
Bu hücrede adından da anlaşılacağı
gibi civa kullanılmaktadır. Hücrede anot olarak titanyum kullanılmaktadır. Hücrenin alt kısmına civa serilir. Sisteme tuzlu su çözeltisi beslenir.
Anot kısmının etrafında CI- iyonları
toplanırken katot tarafında Hg üzerinde de Na+ iyonları toplanmaktadır.
Hg Na iyonunu absorblar ve Na-amalgam oluşturur. Amalgam dekompozere
gönderilerek NaOH elde edilmektedir.
Bu sistem pek tercih edilmemektedir. Hg nın zehirleyici etkisinin olmasından dolayı tercih edilmemektedir.
INOVATIF
Kimya Dergisi
8
3-Membran Hücreler:
Buradaki sistem tıpkı diyaframlı hücrede olduğu gibi çalışmaktadır fakat tek farkı diyafram
kısmı yerinde membran kullanılmasıdır. Membra’nın en büyük avantajı sistemde NaCI ‘ün sadece Na iyonlarının geçişine izin vermektedir. Buda sistemdeki verimin artmasını sağlamaktadır.
Elde edilen Sodyum Hidroksikler:
PAYET KOST
POTAS KOSTİK
SUD KOSTİK
Kaynaklar :
- Doc.Dr. Turan ÇALBAN Kimyasal Teknolojiler ders notları derlemesi
- http://www.wikipedia.org/
9
INOVATIF
Kimya Dergisi
Efe YAVUZSOY
[email protected]
BIYO
MUHENDISLIK
(ÖGRENCI)
Üsküdar
Üniversitesi
Biyomalzemeler
“Biyomalzemeler
ve Biyouyum”
Malzeme biliminin çok hızlı gelişmeye başladığı günümüzde
canlı vücuduna kolayca adapte edilebilen ve klinik olarak yarar
sağlayacak biyomalzeme araştırmaları da önem kazanmıştır. Biyomalzeme konusunun bu denli önem kazanmasında şüphesiz ki
kimya, biyoloji ve malzeme bilimi gibi alanların ortaklaşmasına dayalı multidisipliner bir bilim olmasının da rolü büyüktür.
Her ne kadar bir bilim olarak yeni gelişmeye başlasa da tarih
boyu insanlar çeşitli ihtiyaçlarını karşılamak için sayısız biyomalzemeler kullanmışlardır. Kullanılan ilk protezin günümüzden
3000 yıl önce olduğuna dair bulgular bize biyomalzemenin tarihi açısından çok önemli veriler sunar. Romalılar, Çinler ve Aztekler 2000 yıl önce diş protezi yapıyorlardı. Hatta diş hekimliğinde altının kullanılmaya başlanması da bu dönemlerdedir.
Biyomalzemenin başka bir alanı olan kemik implantasyonlarının tarihi ise milattan öncesine kadar gider. O zamanlarda
bronz ve bakır kemik implantasyonları için kullanılıyordu.
Çok eski tarihlerden beri bakır iyonunun vücuda zarar verdiği
bilinmesine karşın başka madde bulamadıklarından kullanmaya devam etmişlerdir. Fakat 19. Yüzyılda biyomalzemelerin bir bilim olarak ele alınmasıyla araştırmalar ivme kazanmıştır. 1880’de fildişi protezler vücuda yerleştirilmiştir. 20.
Yüzyılda ise metalik biyomalzemelerdeki gelişmeler sonucu
ilk metal protez üretilmiştir. 1960’lara kadar bu metal protezlerin kullanılmasına karşın korozyana uğradıkları belirlenen bu maddelerin çok ciddi olumsuz etkileri görülmüştür.
Metalde yaşanan bu başarısız deneyimin ardından seramiklerin kullanılması fikri yaygınlaşmaya başlamıştır.
INOVATIF
Kimya Dergisi
10
Bu konuda en önemli atılım vücuda zararı olmayan ‘’ALUMİNA’’ ve ‘’ZİRKONYA’’ isimli seramik yapıların kullanılmaya başlanmasıdır. Bu iki seramikte vücuda zarar vermemelerine karşın inert yapıda olmalarından dokuya bağlanmada
sorun yaşamış ve uzun ömürlü olamamışlardır. Yine bu tarihlerde Hench tarafından bulunan ‘’BİYOCAM’’ ve ‘’HİDROKSİAPATİT’’ gibi biyoaktif seramikler bu problemi
çözmüş ve dokuya bağlanmayı sağlamışlardır. Bu gelişmeleri 1950’lerde sentetik kemik plakalarının implantasyonu
izlemiştir. 1960’larda ise kalça protezlerinde paslanmaz çelik
kullanmak yaygınlaşmıştır. Aynı zaman diliminde bir polimer
olan Poliüretan kalp ile ilgili implantasyonlarda kullanılmıştır.
Özetle 1900”lerin ikinci yarımından itibaren
çok sayıda malzeme implantasyonlarda kullanıldı. Bu kadar bahsettikten sonra biyomalzemenin sadece implante edilebilen malzemelerden ibaret olmadığını eklemek gerekir.
Vücut dışına yerleştirilen ve vücutla etkileşim
halinde olan ekstrakoporel cihazlar ve ilaç sektöründe kullanılan biyomalzemeler gibi bir
çok alanda biyomalzemelerden yararlanılır.
Biyomedikal mühendisliği, biyomühendislik,
kimya mühendisliği, doku mühendisliği, malzeme
mühendisliği gibi birçok alan biyomalzemelerin
gelişmesine hizmet etmektedir. Günümüzde çok
sayıda şirketin esas ürünü biyomalzemelerdir.
Biyomalzemeyi bir bilim olarak ele aldığımızda
bu bilimin sınırlarının çizilmesi için bir tanımlama gerekmektedir. Bilimsel olarak biyomalzemeler insan vücudundaki doku hasarlarının ve
kayıplarının neden olduğu işlev kaybını düzeltmek üzere kullanılan malzemelere verilen addır.
Biyouyum
Biyomalzemeden bahsettiğimizde karşımıza biyouyum terimi çıkar. Biyouyum vücudun biyomalzemeyi kabul edebilirliği olarak tanımlanır. Biyomalzemelerin istenilen mekanik özelliğine ek olarak
biyouyumluluğu da uzuv ve organ tedavisinde önemlidir. Vücut içerisinde istenmeyen zarar verici tepkimelere giren malzemelerin tespitinde biyouyum testleri çok önemli yer kaplamaktadır. Bu konuda
dikkat edilmesi gereken unsur vücudumuzun her bölgesinin farklı özellik göstereceği ve biyomalzemenin hangi bölgeye göre tasarlandıysa ona göre testlerden geçirilmesi gerekliliğidir. Örnek olarak bir
kalça eklemindeki ortalama yük vücut ağırlığının 3 katına çıkabilir. Fakat sıçrama gibi durumlarda 10
katına kadar çıkabilir. Kalça ekleminde kullanılacak malzeme de bu şartlara uygun olarak seçilmelidir.
11
INOVATIF
Kimya Dergisi
Günümüzde bir malzeme eğer biyouyumluysa biyomalzeme olarak tanımlanmaktadır. Bu konuda
çok sayıda araştırma olmasına karşın mükemmel biyouyumluluğa sahip biyomalzeme bulunmuş
değildir. Grafikte incelebileceğiniz bazı malzeme türleri ve uygulama alanları gösterilmiştir.
Bunun dışında çok sayıda maddeyle ilgili biyouyumluluk araştırmaları sürmektedir.
UYGULAMA ALANI
İSKELET SİSTEMİ
Eklemler
Kırık Kemik Uçlarının Tespitte Kullanılan
İnce Metal Levhalar
Kemik Dolgu Maddesi
Kemikte oluşan Şekil Bozukluklarının Tedavisinde
Yapay Tendom ve Bağlar
Diş İmplantları
KALP-DAMAR SİSTEMİ
Kan Damarı Protezleri
Kalp Kapakçıkları
Kataterler
ORGANLAR
Yapay Kalp
DUYU ORGANLARI
İç Kulak Kanalında
Göz İçi Lensler
Kontakt Lensler
Kornea Bandajı
MALZEME TÜRÜ
Titanyum, Ti - 6 Al - 4 V alaşımı
Paslanmaz çelik,Kobalt-Krom alaşımları
Poli (metil metakrilat) (PMMA)
Hidroksiapatit
Teflon, Poli (Etilen Teraftalat)
Titanyum, Alümina, Teflon, Poliüretan
Poli (Etilen Teraftalat), Teflon, Poliüretan
Paslanmaz çelik, Karbon
Silikon Kauçuk, teflon, poliüretan
Poliüretan
Platin Elektrotlar
PMMA, Silikon, Kauçuk, Hidrojeller
Silikon-Akrilat, Hidrojeller
Kolajen, Hidrojeller
Tabloda da göreceğiniz üzere insanların farklı vücut bölgelerine farklı biyomalzemeler kullanılabilir. Bunun dışında çok sayıda maddeyle ilgili biyouyumluluk araştırmaları sürmektedir. Organların yapısına göre belirlenen bu malzemeler teknolojinin ilerlemesiyle farklılık gösterebilir ve
yeni biyouyumlu malzemeler bulunabilir.
Kaynaklar :
•PROF. DR. MENEMŞE GÜMÜŞDERELİOĞLU BİLİM TEKNİK DERGİSİ BİYOMALZEMELER EKİ 2002
•http://biomaten.metu.edu.tr
•A.Kaya GÜR
Mustafa TAŞKIN, 2004, METALİK BİYOMALZEMELER VE BİYOUYUM,
Fırat Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Metal Bölümü-ELAZIĞ
•www.bilgiustam.com
•www.biyomedikal.kocaeli.edu.tr
•www.pclabs.com.tr
•www.radikal.com.tr
INOVATIF
Kimya Dergisi
12
İsmail BAYRAKTAR
[email protected]
YÜKSEK
KIMYAGER
(MEZUN)
Adnan Menderes
Üniversitesi
“Nükleer
Silahsızlandırma Toryum”
Bir önceki yazımda “Nükleer Enerji” konusunda biraz da olsa sizleri bilgilendirdiğimi düşünüyorum.
Enerji konusunda teknolojilerimiz, o kadar çok çalışıyor ki yeni metot ve yöntem bulmaya görsünler... Nükleer enerji konusunda atık sorunundan bahsetmiştim. Oluşan atıkların azaltılması ve bomba
yapımında kullanılan Plütonyumun asgari şartlarda oluşturulmasıdır. Toryum elementinin güç reaktörlerinde kullanılması, nükleer enerjinin kullanıma girdiği 1950’li yıllardan beri düşünülen bir konudur. Nedeni basit: Toryumun dünya kabuğundaki bolluğu, uranyumun üç katıdır. Ne yazık ki toryum
atomları kendiliğinden bölünmeye
yatkın değildir. Oysa bir nükleer
güç reaktörü için temel gereksinimdir. Toryum-232, belli bir miktar
nükleer reaktör kalbine konduğunda, hemen nötron soğurmaya başlar
ve uranyum-233’e dönüşür. Bu izotop da, uranyum-235 gibi parçalanma zincir tepkimelerini destekler.
Uranyum-238’den plütonyum üretmek yerine, toryumdan uranyum-233
üretmek daha çok verim sağlıyor[1].
Nedeni, süreç içinde ortaya çıkan
çeşitli
parçalanmaz
izotopların
sayısının daha az olması. Reaktör tasarımcıları, bu görece yüksek
verimden yararlanılarak üretilen
birim enerji başına kullanılacak
yakıtı azaltabilir, bu da saklanması
gerekecek atık miktarı azaltabilir.
13
INOVATIF
Kimya Dergisi
Bunların dışında toryum kullanımının başka artıları
da var: Örneğin, toryumun nükleer güç için kullanılan
biçimi olan toryum dioksit, kullanılan uranyuma göre
daha kararlı, toryum dioksitin termal iletkenliği,
uranyumdan % 10-15 daha fazla. Bu da ısının, reaktör kalbinde kullanılan ince yakıt çubuklarından daha
kolay yayılması sağlıyor. Toryum dioksitin erime
noktası, uranyum dioksitinkinden 500 o C daha yüksek.. Aşırı güç yüklenmesi ya da soğutucunun kaybı
gibi durumlarda ek bir güvenlik marjı oluşturuyor[2].
Reaktöre Toryum çubuklarının
konulması
Buraya kadar çok teknik konulardan
bahsettim ve belki de canınız sıkılmaya başladı. Konunun bir önceki yazımla ilişkili olmasıdır. Şöyle
düşünürsek, nükleer atık miktarını
düşürmek, bomba yapımında kullanılabilecek malzemenin yayılmasını
önlemek
konusundaki
potansiyeli
göz önüne alındığında, toryum tabanlı yakıtlara olan ilginin canlanması
şaşırtıcı değil. Özellikle ABD Enerji Bakanlığı bu alandaki araştırmaları
teşvik etmeye istekli. Radkowsky’nin
şirketi ve ortaklarının Rus reaktörleriyle gerçekleştirdikleri deneylerin finansmanını üstlenmekle kalmayan Enerji Bakanlığı, son zamanlarda başlatılan girişimlere de
destek sağlıyor. Araştırmacılar, farklı tiplerdeki yakıt ünitelerinin kendi homojen bir yapıya sahip oldukları “Bölünmüş Dizimli Tohum ve Battaniye Kalbi” tasarımında bile yakıtın oluşturulması ve kalbi içinde kontrol edilmesinin, alışılmış yöntemlere kıyasla daha karmaşık olacağı açık.
Tipik bir nükleer güç reaktöründe yakıt ünitelerinin yerleri belirli zaman aralıklarında değiştirilir.
INOVATIF
Kimya Dergisi
14
Konuyu biraz teknik açıdan ele aldığımı söyleyebilirsiniz, araştırma sadece nükleer enerji çeşitlerinden
veya
yöntemlerinden
maruz
değildir.
Oluşacak sorunlara da müdahil olunması, gerekirse
atıkların bertaraf edilmesi gibi birçok sorunu teşkil eder.
Konumuza dönersek, toryum yakıtlarının benimsenip benimsenmeyeceği elbette yalnızca maliyet hesaplarıyla
belirlenecek bir şey değildir. Önemli olan değerlendirme
yapılırken toryuma geçişi engelleyecek, aşılmaz teknik sorunların olmadığının bilinmesi. Gerçi toryuma geçiş, eldeki
ticari nükleer santrallerde bir takım değişiklikler yapılması zorunlu; ama yepyeni bir teknoloji de gerekmiyor.
Radkowsky’ nin önerisi
(Tohum ve Battaniye tipi) [3]
Ayrıca, gerekli malzemenin ( toryum ve
zenginleştirilmiş
uranyum)
reaktörde
uzun süre deneysel olarak kullanılmış olması da, siyasetçilerin nükleer endüstriye
o yönü göstermeleri halinde toryum santrallerinin kısa sürede yaygın kullanım kazanabileceği görüşünü inanılır kılıyor[4].
Sonuçta, ülkemizin yakın gelecekte nükleer
santraller kuracağını biliyoruz. Neden bizde
toryuma geçiş yapmayalım ki, hem ülkemizin yer altı kaynaklarında mevcut olması
hem de nükleer silahsızlanmaya bir örnekte
biz olalım. Konunun teknik kısımlarını çok
özet geçmeye çalıştım, kimyagerler olarak
nükleer enerjiye olan ilgim beni buralara kadar sürükledi umarım sizde okurken ülkemize
kurulacak olan nükleer santralleri yakın takip
edersiniz. Dünyanın nükleer silahlara olan
ilgisi Toryumla beraber bitmesi ümidiyle…
Gaz Soğutmalı Hızlı Reaktör
Kaynaklar :
1.Mujid S. Kazimi, “Thorium Fuel for Nuclear Energy”, American Scientist, Eylül-Ekim 2003.
2.Bilim Teknik Dergisi, Ağustos 2004.
3.Idaho Ulusal Mühendislik ve Çevre Lab. Toryum Raporu
4.Seyida Turhan, Konya Ticaret Odası-Etüd ve Araştırma Raporu.
Raşit Gürdilek’e bu konuyu bizlerle paylaştığı için teşekkür ederim.
15
INOVATIF
Kimya Dergisi
AYIN RÖPORTAJI
Merhaba Hocam. Hoş geldiniz. Öncelikle bu röportajı bizimle yaptığınız için çok teşekkürler.
Sizi birçok kişi Kanıt Dizisinden tanıyor. Kendinizi kısaca tanıtır mısınız?
İstanbul Alman Lisesi ve Kimya Fakültesi mezunuyum. Biyokimya profesörüyüm, neredeyse 30
yıldır adli bilimlerle ilgileniyorum.
Ülkemizde Kimya Mesleği’nin gelişmesi için neler yapılabilir? Akademisyen olmak isteyen
öğrenci arkadaşlar kişisel gelişimleri için neye dikkat etmeliler?
Bana göre kimya, nedensellik bağları bulmayı, ayrıntıdan bütüne, bütünden ayrıntıya gidebilmeyi,
kuşkulanmayı, alternatif üretmeyi, gördüğüne bile inanmamayı, düşünmeyi öğretir. Daha sonraki
gerek meslek, gerekse özel hayatınızda bu beceri sizi hep ileriye taşır. Bana kalırsa herkesin önce
kimya okuması gerekir.
İstanbul Üniversitesi Biyokimya Bölümünde ihtisas yaptınız. Ülkemizde Kimya ilmi ile
uğraşıp adli kimya konusunda ihtisas yapmak isteyen arkadaşlarımız için yurt içi ve yurt dışı
tavsiyeleriniz nelerdir?
Öncelikle yine kimya fakültelerinde analitik kimya, enstrümantal analiz gibi bir dalda lisansüstü
eğitimi öneririm. Tez konularını adli kimyadan seçebilir, adli tıp enstitülerinden ve hukuk fakültesinden ders alarak mesleğe adım atabilirler.
INOVATIF
Kimya Dergisi
16
İnternette yaptığımız araştırmalar neticesinde 1980 yılından itibaren Adli Tıpta görev almaktasınız. Adli Tıpta kimya üzerine neler olduğunu çok merak eden var. Kuruma uzun yıllarını
vermiş biri olarak kimya üzerine bölüm okuyan arkadaşları bilgilendirir misiniz?
Yasa dışı uyuşturucu madde analizinden, gıda maddelerinin, ilaçların, vücut geliştiricilerin yasal
düzenlemelere uygunluğuna; çevre kirliliğinden, görünmeyen parmak izinin ya da kan lekelerinin
görünürleştirilmesine, bulunan kemik ve dişlerden yola çıkarak kişinin hangi coğrafyada doğup,
nerede yaşadığına; hangi silahın ateşlendiğine, bombanın nerede imal edildiğine, hangi marka otomobilin kişiye çarptığına varıncaya dek her yerde kimya gerekir.
Adli Tıpa olan merakınız nereden geliyor? Gençliğinizde bu tür romanlar okuyor muydunuz, çocukluk ve gençliğinizden gelen bir meslek miydi?
Biyokimya doktorasını bitirdiğimde Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nin bahçesinde karşılaştığım farmakoloji hocası Prof. Dr. Alaeddin Akçasu’nun kimya ve biyokimya bilgimi adli tıpta değerlendirmemin “vatana – millete daha faydalı” olacağını söylemesi üzerine alan değiştirdim. Yoksa
babamın adli tıp hocası olmasının ya da 6-7 yaşlarından itibaren morg salonlarında bulunmamın da
bir etkisi olmadı.
Kimya Fakültelerinde
Analitik Kimya,
Enstrümantal Analiz gibi bir dalda lisansüstü
eğitimi öneririm.
Adli Tıp hayata bakışınızı değiştirdi mi?
Sanırım hayata bakışımı pozitif yönde etkiledi. En küçük şeyden mutlu olmasını bilirim.
Birçok projeniz oluyor. Bunlardan biri de Masumiyet Projesi. Bu proje nedir, bahseder misiniz?
Başta cinsel saldırı olmak üzere şiddet suçlarından cezaevine girmiş, masum olduğunda ısrar eden
kişilerin, bu suçu DNA analizlerinin yapılmadığı bir dönemde işlemesi halinde, eğer bulunabilirse
biyolojik delillerin yeniden analizini ve yeniden yargılama yolunu açmayı hedefleyen uluslararası
bir projedir.
Masumiyet Projesi ile 2005’den beri yürütüyorsunuz. Bu konuda olumlu sonuçlar aldınız mı?
Sizin öncülük ettiğiniz bu projeye alternatif sistemler çıktı mı? Bu konu da bilgi verebilir
misiniz?
Evet, olumlu sonuçlar aldık. Alternatif isim çıkmadı, bu konuya meraklılarla birlikte çalışıyorum
zaten.
Masumiyet Projesi’nden sonra hukuk ile tıp arasında bir köprü olduğunuzu ve düşüyor
musunuz?
Adı üzerinde “adli tıp” yani adalete hizmet eden tıp. Ama ben büyük ölçüde adli bilimlerle ilgiliyim, yani delillerin analizi ve olay yeri inceleme ile.
17
INOVATIF
Kimya Dergisi
Rapordaki en ufak bir değişiklik insanı ya mahkûm ettirir, ya serbest bıraktırır. Sizde Masumiyet Projesiyle bunun önüne geçmek için uğraşıyorsunuz ve bu yolda DNA kullanıyorsunuz peki ülkemizde DNA bankasının olmaması yapılan çalışmalarda Adli Tıp Kurumunu
çok fazla etkiliyor mu?
Bankanın olmaması Adli Tıp Kurumu’nu ilgilendirmez, sadece gerçek suçlunun yakalanmasını
kimi zaman imkansız kılar. Aynı kişinin işlediği suçları birbirine bağlayamazsınız. Seri suçlu, hatta
seri katil yok sanırsınız, halbuki vardır.
“Kusursuz cinayet yoktur.” diyoruz peki çözülemeyen cinayetlerin çözülememe nedeni nedir?
Sistematik hatalardan kaynaklı mı yoksa yeterli teknolojinin ya da donanımın olmamasını
mı?
Yeterli delil toplanamamasından, personelin olay yerinden delil toplarken kafasında bir senaryonun
olmasından ve bu senaryoya göre delil toplamasından, yoksa teknoloji ve donanım sahibiyiz.
Kriminal laboratuvarların gelişmesine katkıda bulunarak, “Yılın Bilim İnsanı Ödülü” ‘ne
layık görüldünüz. Kriminoloji terimi ülkemizde çok fazla bilinmiyor. Bizi bu konuda aydınlatır mısınız? Neden bu kadar önemli kriminoloji?
Kriminoloji bir sosyal bilim dalıdır ve suç bilimi demektir. Genelde hukuk fakültelerinde bir dal
olarak açılır. Kriminalistik ise, fen bilimlerinin kullanılmasıyla delillerin incelendiği alandır. Fizik,
kimya, biyoloji, istatistik ve her türlü mühendislik dallarıyla ilgilidir.
Batı ile Türkiye'nin suçlara bakış acısını hakkında görüşleriniz nelerdir?
Dünyanın her ülkesinde adam öldürme suçtur, uyuşturucu imal edip satmak suçtur, insan
kaçakçılığı, çocuklara cinsel saldırı suçtur. Mühim olan suçlara verilen cezalar arasındaki farktır.
O da toplumların hassasiyetleri ve hangi suçun daha fazla olduğu, infial uyandırdığı ile ilgilidir.
Elbette ilginç uygulamalar yok değil. Örneğin seks işçiliği hemen her ülkede yasaktır. Ama kimilerinde seks işçisi olarak çalışana ceza verilir, kiminde seks işçisine giden müşteriye. Önemli
olan yasa koyucu iradenin suçla mücadele için hangi yolun daha doğru olduğuna karar vermesidir.
Ancak ideal olanı, küreselleşen dünyanın her ülkesinde aynı suça, eşit ceza verilmesidir ki, yakın
gelecekte bu görünmüyor.
Bu güzel Röportaj ve değerli vaktini bize ayırdığı için Sayın Prof. Dr. Sevil Atasoy Hocamıza
çok teşekkür ediyoruz.
INOVATIF
Kimya Dergisi
18
Aybike KURTULDU
[email protected]
KIMYAGER
(ÖGRENCI)
Kırklareli
Üniversitesi
“ İPUCU”
Kriminalistik Latince crimen anlamına gelen suç kelimesinden
türetilmiştir. Kriminalistiğin en
önemli dallarından biri olan adli
kimya; bir suç ile ilgili olan mikro
veya makro düzeydeki bulguları, temel olarak kimya, yardımcı olarak
da fizik, biyoloji, jeoloji temellerine dayalı laboratuvar analizleri ve
incelemeleri ile tanımlayarak bulguların suç ile ilgisini belirleyen
ve suçun aydınlatılmasına somut
olarak katkıda bulunan bir bilim
dalıdır. Kriminalistik kriminolojinin bulgularından faydalanır ancak nitelik ve maksat açısından
bu iki dal birbirinden ayrılır.
Adli kimya, kimya bilimindeki gelişmelere paralel olarak gelişmiş ve 19. yüzyılın sonlarından itibaren kimya biliminin içinde yer almaya başlamış ancak ikinci dünya savaşı sonrasına kadar yeterince etkin olamamıştır. İkinci dünya savaşından sonra aletli analiz tekniklerindeki gelişmeler ile adli
kimya da çok hızlı gelişmiş ve adli bilimde büyük gelişmelere yol açarak bu bilimin en önemli dalı
olmuştur. Bu nedenle Adli Kimyanın adli bilimler içindeki doğum tarihi olarak 1950 tarihi verilebilir.
Adli kimya alanında fonksiyonu olan kurumlardan en önemlisi adli kimya laboratuvarlarıdır. Bu
laboratuvarlarda başlıca üç temel soruya yanıt aranır:
* Bu nedir?
* Bununla şu ya da şunlar arasında bir ilişki var mıdır?
* Bunda, şu nesne veya şu nitelik var mıdır?
19
INOVATIF
Kimya Dergisi
Gaz kromatografi-Kütle Spektroskopisi, Gaz kromatografi, Atomik Absorpsiyon spektroskopisi,
X-ışını analizörlü Taramalı Elektron Mikroskop
gibi oldukça hassas aletli analiz teknikleri bu sorulara yanıt ararken kullanılan inceleme teknikleridir.
Bir suçu aydınlatmada olay yerinde bulunan her
türlü fiziksel maddenin farklı kimyasal yapısı
olduğu için adli kimya laboratuvarında incele
yapılması suçun aydınlatılmasında oldukça
önemlidir. Olay yerinde bulunan merminin daha
önce kullanılan bir silaha ait olup olmadığı, kan
lekeleri, DNA ile kişinin kimlik tespiti, parmak
izleri, bulunan belgelerin sahte ya da üzerinde
oynama yapılıp yapılmadığının incelenmesi, ceset üzerinde bulunan larva, böcek, polen ile olayın
gerçekleşme zamanın ve ölüm yerinin tayinin
olayın aydınlatılma son derece önemli bulgulardır.
Kriminalistik ve Adli Kimyada Kullanılan Yöntemler
• Parmak izinin belirlenmesi
Parmak izi yüz yıllardır kullanılan bir kimlik
belirleme tekniğidir. Tek yumurta ikizleri de
dahil olmak üzere; her insanın parmak izinin
farklı oluşu, yıllarca değişmemesi dolayısı ile
faillerin tespitinde yaygın olarak kullanılmak-
tadır. Parmak izlerinin belirlenmesi için kullanıldığı bilinen kimyasallar Ninhidrin, DFO
(1,8-diazafluoren-9-one), Gümüş Nitrat, Gentain
Moru, Sudan Siyahı, Amido Siyahı ve İyottur.
Son zamanlarda kullanılan en yaygın teknik ise
Ninhidrin
Ninhidrin, parmak izinin belirlenmesinde en yaygın kullanılan kimyasaldır. Primer ve sekonder aminlerle ya da amonyak ile reaksiyon veren ninhidrin, serbest aminlerle reaksiyona girdiğinde Ruhemann moru olarak bilinen koyu mavi-mor renk meydana gelmektedir. aminoasit kalıntısı olan parmak izindeki aminlerle reaksiyon verir. Renk
değişiminin nedeni reaksiyon sonunda meydana gelen schiff bazıdır. Amonyak ve primer aminde
mavi-mor renk oluşurken, sekonder aminlerle sarı-turuncu renkli iminyum tuzu meydana gelir.
DFO
INOVATIF
Kimya Dergisi
DFO, gözenekli yüzeylerden parmak izi alınmasında kullanılan kimyasaldır. Parmak izindeki aminoasitlerle reaksiyona girdiğinde yüksek floresans özelliğe sahip türevine dönüşmektedir. 470 nm’ de uyarılan bu madde,
570 nm’ de ışıma yapmaktadır. Parmak iziyle etkileşmesi sonucunda oluşan mavi- yeşil ışığın sebebi budur.
20
•Kan izlerinin belirlenmesi
Kan izlerinin tespitinde en yaygın olarak kullanılan kimyasal luminoldür. Bununla birlikte benzen reaktifi, loko-malaşit reaktifi, orthotolidin testi, kastle mayer reaktifi, Van Dean reaktifleri de kullanılır.
Luminol
test
solüsyonu
bir
yere
asılmış
veya
yayılmış
olan
lekeli
giysi
veya
kumaşın
üzerine
karanlık
odada
atomizer
ile
spreylenir.
Parlak
mavi bir görünümün ortaya çıkması, kuvvetle lekenin kan lekesi olduğunu gösterir.
Luminolün kan üzerine sıkıldığında verdiği rengin temeli kemiluminesans dediğimiz olaya dayanır.
Burada luminol maddesi, hidrojen peroksit ile birlikte kan olduğu tahmin edilen bölgeye sıkılmak ve
eğer kan kalıntıları varsa, kandaki hemoglobinin Fe(II) iyonları, luminol’ un hidrojen peroksit ile yükseltgenmesi tepkimesini katalizleyerek, luminol’ un, aminoftalat’ a yükseltgenmesini sağlamaktadır.
Oluşan yüksek enerjili aminoftalat enerji fazlalığından dışarıya foton yani ışık yayarak kurtulmaktadır.
• Ateş eden elin tespiti
Silah kullanılarak işlenen suçlarda bazen birkaç şüpheli olmakta veya suçlunun olay esnasında yakalanması durumunda delil olarak kullanmak amacıyla kişilerden Hand Svabs alınarak ateş eden kişinin
kim olduğu tespit edilmektedir. Ülkemizde ilk kez kimya laboratuvarının 1979 yılında kurulması ile bu
metot kullanılmaya başlanılmış olup mahkemede önemli deliller arasında sunulmaya da başlanılmıştır.
Silahın ateşlemesi durumunda mekanizmanın hareketlenmesi ve barut gazının dışarı çıkartırken
bir taraftan da boş kovanı dışarı atacaktır. Bu esnada barut gazı silah tutan ele yapışır ve atomik
absorbsiyon cihazı kullanılarak alınan el svabından atış artığının olup olmadığı tespit edilebilir.
• Boya mürekkep analizi
Boya suçların aydınlatılması için oldukça geçerli bir delildir. Bir aracın duran bir araca
veya bir şahsa çarpıp kaçması; hırsızlık olaylarında; pankart yazılması ve duvarlara slogan yazılması sırasında şüphelilerin giysi, ayakkabı, elleri üzerine ve tırnak aralarına bulaşan boyalar; dokümanların aynı kalem tarafından yazılıp yazılmadığı; bir kadına saldıran
adamın giysisi üzerine bulaşan dudak boyaları ile bardak, sigara izmariti, kağıt mendil ve benzeri üzerine geçen, sıçrayan çeşitli boyalar bunun yaygın örnekleridir. Boyalar ve mürekkeplerin yapısını bilmek bunların analizi için gereklidir. Boya analizi için şu teknikler kullanılmaktadır.
21
INOVATIF
Kimya Dergisi
* İnce Tabaka Kromatografisi
Boyalar farklı amaçlarla farklı formülasyonda
yapıldıkları için farklı solventlerde çözünürler. Selülozik boya etil asetat da, fırın boya toluen veya ksilende, sentetik boya toluen veya
white spirite de iyi çözünür. Uygun solven-
tle çözünen boya örnekleri TLC plakası üzerine spotlanır ve ayrılmaları sağlanır. Kurutulduktan sonra ayrılan boya pigmentleri
çıplak gözle ve UV ışık altında incelenir.
* İnfrared Spektrofotometri
Bir boyanın hem bağlayıcı hem de pigmenti
için karakteristik bir spektrum veren analitik bir
metottur. Çok ince bir film halinde hazırlanan
şüpheli ve kontrol boya pulcuklarının her bir tab-
akasının organik bileşenlerinin IR spektrumları
alınarak mukayese yapılır. Boyaların daha detaylı ve güvenilir incelenebilmesi amacıyla, İnfrared mikroskop bağlantılı cihazlarda kullanılır.
* Taramalı Elektron Mikroskobu (SEM)
Çeşitli boyalar ve tabaka yapısına sahip olan
boyaların inorganik bileşenleri SEM ile tanımlanabilir ve boyaların mukayesesi için çok elver-
işlidir. Hem morfolojik hem nitel hem de nicel
analizleri yapılabilir.
* TCL ile Mürekkep Analizi
Dokümanların yazıldığı yazı mürekkebinin
kimyasal bileşiminin incelenmesi, bilinen ve
şüpheli dokümanların aynı kalem tarafından
hazırlanıp hazırlanmadığını doğrulayabilir. Hatta bize yazının yaşı hakkında da değerli bilgi
verebilir. Ümit edilir ki mukayese edilen şüpheli mürekkeplerden bir tanesi dokümanın hazırlandığı tarihten sonra sentezlenmiş olabilir.
tükenmez kalem mürekkepleri gerçekte birkaç
organik boyanın karışımıdırlar. Bu boyalar, ince
tabaka kromatografik plakası üzerinde hızlıca
ayrılabilirler. Bariz bir şekilde renkli bileşenlerine ayrılan farklı mürekkep boyaları TLC plakası
üzerinde gözle görülebilir. Daha sonra UV ışık
254 nm ve 366 nm de incelenir. Böylece şüpheli
bir mürekkep ile bilinen bir mürekkep arasındaki mukayese birçok özellikler ortaya çıkarır.
TLC mürekkep mukayeseleri için özellikle uygun
bir tekniktir. Çoğu ticari mürekkepler, özellikle
* UV-VIS Spektrofotometrisi ile Mürekkep Analizi
Alifatik primer alkoller yakın UV bölgede herhangi bir absorbans üretmezler. Metanol, etanol
ve izopropanol başka bileşiklerin spektrum-
larının hazırlanmasında sıkça kullanılır. Metanolde çözülen mürekkepler 200-900 nm. UVVIS bölgede taranarak mukayeseleri yapılabilir.
* Kapiler Elektroforez ile Mürekkep
Boyalarının Mukayesesi ve Tanımlanması
Kapiler Elektroforez ile uyuşturucu maddeler, ilaç etken maddeleri, patlayıcı maddeler,
mürekkepler, inorganik anyon ve katyonlar vb.
maddeler adli amaçlarla mükemmel bir şekil-
INOVATIF
Kimya Dergisi
de ayrıntılı olarak incelenebilmektedir. Mürekkeplerin boyar madde bileşenleri bu teknik ile
tek tek ayrılarak, tükenmez kalem mürekkepleri
mukayese edilebilir ve her bir boya tanımlanabilir
22
* Uyuşturucu madde incelemesi
Uyuşturucu madde, psikotropik ilaçlar ve normal reçete ile satılan ilaçlar, katkı maddeleri,
yardımcı kimyasal madde ve malzemeler, kullanıcıların üzerinde ele geçen enjektör ve ben-
zeri malzemelerin nitel ve nicel analizlerinin yapılması, büyük miktardaki uyuşturucu
maddelerden
saflık
oranının
belirlenmesi
* Patlayıcı ve Yanıcı Madde İncelemeleri
Patlayıcı madde, yardımcı malzeme, patlama
olay yeri artıklarını incelemek suretiyle kullanılan patlayıcı maddenin Kimyasal bileşimini
tespiti.
Kundaklama olaylarında olarak ele geçirilen
benzin, gazyağı, tiner ve benzeri yanıcı ve
yangın başlatıcıların ve bunların kullanıldığı,
olay yerinden elde edilen şişe, kap ve benzeri
malzemelerin incelenmesi yoluyla yangın ve
kundaklama olaylarının aydınlatılması.
* Toksik Madde İncelemeleri
Orijinal haldeki toksik maddelerin nitelik ve
niceliklerinin belirlemesi. Zehirlenme olayları
ile ilgili olarak ele geçirilen, içerisinde henüz
kimyasal değişime, herhangi bir bozunmaya
uğramamış tarım ilacı ve benzeri toksik maddeler ile uyuşturucu ilaç aktif maddelerinin tespiti.
* Genel incelemeler Atomik Absorbsiyon Spektroskopisi
Özellikle metallerin eser analizinde kullanılan
bir yöntemdir. Örnekteki toplam metal miktarı
ile ilgilenir fakat metalin örnekteki molekül şekli ile ilgilenmez. Bu nedenle özel bir elementin
analizi kolayca yapılabilmektedir. Bu serbestlik
örnekteki analiz elementini diğer elementlerden
ayırmayı gereksiz kılmaktadır.
Atomik Absorbsiyon Spektroskopisi cihazı laboratuvarımızda, atış artıklarının tespiti amacıyla,
şüpheli şahıslardan plaster bantlarla alınan el
svabı numunelerinde Sb, Pb, Ba elementlerinin
analizlerinde kullanılmaktadır.
* FTIR (IR Spektroskopisi)
IR Spektrofotometresi organik ve inorganik
bileşiklerin tanınmasında kullanılır. IR bölgesi
elektro manyetik spektrumun görünür bölge ile
mikrodalga bölgesi arasında yer alır. Bu bölge
yaklaşık olarak 13000 cm-1 dalga sayısından
başlayarak 33 cm-1 dalga sayısından kadar
uzanır.Uygulamaların büyük çoğunluğu te-
23
mel bölge olan 4000 ile 667 cm-1 arasındaki
bölgede sınırlanmıştır. Görünür ışığın dalga boyundan daha büyük olan dalga boyları yakın IR
bölgesini 12500 ile 3300 cm-1 oluşturur. Uzak
IR bölgesi ise 675 cm -1 ile 250 cm-1 arasındadır. Bunun ötesi ise mikrodalga bölgesidir
INOVATIF
Kimya Dergisi
* Taramalı Elektron Mikroskobu (SEM)
Maddelerin yüzeylerinin mikro yapısını yüksek
çözünürlükte görüntülenmesi ve bu yüzeyler
üzerinde elementel analizlerin yapılmasına olanak sağlar.
Taramalı elektron mikroskobu kriminal olayları aydınlatmak için yapılan çalışmalarda delil
teşkil edebilecek aşağıda genel örnekleri verilen
maddelerin analizleri ve mukayeseleri için kul-
lanılmaktadır:
Lif, boya, cam, kağıt vb. malzeme mukayeseleri,
Atış artıklarının tespiti,
Muhtelif metal analizleri, biyolojik numunelerin
incelenmesi,
* Gaz Kromatografisi - Kütle Spektrometresi (GC-MS)
Gaz kromatografisi birbirine çok benzeyen
karışımların ayrılmasında kullanılan ve renk
ayırma anlamına gelen bir yöntemdir. Ayırma
yöntemi olarak ekstraksiyon, kristallendirme ve
damıtma yöntemleri kullanılır.
Kütle spektrometresi yapısı belli maddeleri belirtmek ve tayin etmek amacıyla kullanılabildiği
gibi, yapısı belli olmayan yeni maddelerin
yapısını aydınlatmak amacıyla da kullanılabilir.
Çok kesin nitel ve nicel analizlerin istendiği
durumlarda kütle spektrometresi gaz kromatografinin bir bulucusu olarak kullanılabildiği gibi
gaz kromatografdan çıkan her maddenin kütle
spektrumu alınabilir.
* GRIM 2 Cam Kırılma İndisi Tayini Cihazı:
Cam, Adli Bilimler alanında suçun aydınlatılmasına yönelik yapılan çalışmalarda, şüpheli-mağdur-olay yeri bağlantısını kurmayı sağlayabilecek fiziksel delillerdendir. Olay yerinden, mağdurdan veya şüpheliden elde edilebilecek çok küçük boyutlardaki cam parçacıklarının incelendiği ve
kırılma indislerinin tayininin yapılabildiği bir cihazdır.
Kırılma indisi tayini cam parçacıklarının uygun bir sıvı içerisine konulması ve sıcaklığın
değişimiyle mikroskop ile gözlenmesiyle yapılır. Sıcaklığın hassas bir şekilde arttırılması ile ortam
sıcaklığı, kullanılan sıvının kırılma indisinin cam parçacıklarının kırılma indisiyle aynı olduğu bir
sıcaklığa ulaşılır ve bu noktada mikroskoptaki cam parçacıklarının görüntüsü kaybolur. Böylece
kullanılan sıvının sıcaklık değişimi ile kırılma indisindeki değişimden faydalanılarak camın kırılma indisi hesaplanır.
Bertillon’un Antropometrisi ile başlayan bu süreç bugün birçok bilim dalının bir araya
gelmesiyle farklı bir boyut kazanmıştır. Artık tıp doktorları, biyologlar, entomologlar, toksikologlar, kimyacılar, bilgisayar programcıları, fizikçiler ve hatta meteoroloji uzmanları gibi çok
farklı dallarda çalışan kişiler suçların çözümlenmesi, suçluların yakalanması ve masumların serbest kalması için omuz omuza çalışmakta ve adalete hizmet vermektedir.
Kaynaklar :
http://www.polisiye.com/yazidevam.asp?ID=143
http://en.wikipedia.org/wiki/Ninhydrin
http://en.wikipedia.org/wiki/1%2C8-Diazafluoren-9-one
http://www.sucbilimi.org
http://kriminal.iem.gov.tr
http://www.kriminal.org
http://www.kimyaturk.net
http://www.aktifkriminal.com/?pnum=16&pt=KR%C4%B0M%C4%B0NAL%20HAKKINDA
INOVATIF
Kimya Dergisi
24
Anıl Yasin AKDOĞAN
[email protected]
KIMYA
TEKNIKERI
(MEZUN)
Balıkesir
Üniversitesi
“Poliester
Mamüllerde Haşıl
Sökümü”
Merhaba
değerli
İnovatif
Kimya
Dergisi
okuyucuları…
Bu ayki yazımda sizlere poliester ürünlerde
haşılın önemi , haşıl sökümü , haşıl sökümünde
kullanılan kimyasallar ve haşıl sökümü
için örnek formülasyonlarını aktaracağım.
Günümüzde hızla gelişen tekstil sektöründe
Türkiye ‘ nin önemli bir rolü vardır. Elde
edilen kumaşın kaliteli olması ve dokuma
makinelerinin randımanlarının yüksek olması büyük önem arz etmektedir. Günümüzde
dokuma makinelerinin çalışma hızları da
düşünülürse
dokuma
işleminin
sürekliliği
açısından haşıllama işlemi büyük önem kazanır.
li bir yapışma veren ve tutunma yeteneğine
sahip olan doğal yada yapay maddelerdir.
Ancak boyama aşamasında bu haşıl maddeleri mamul üzerinde istenmez. Çünkü haşıllama işleme sırasında kullanılan ürünlerin
büyük bir kısmı suda çözünemediklerinden
ve hidrofob olduklarından yaş terbiye işlemleri sırasında kumaşın ıslanma ve emme yeteneğini azaltarak
rahatsız etmektedirler.
Bir polyesterin elektron mikroskobu görüntüsü
Kumaşların dokuma sırasında çözgü iplikleri
mekiğin gidip gelmesi ve diğer mekanik zorlamalarla karşı karşıya kalmaktadır. Bu iplikleri koruyabilmek ve çözgü kopmalarını azaltmak için
yüksek dayanımlı , çok katlı , ipliklerin dışında kalan çözgü iplikleri genellikle haşıllanır.
Çözgü ipliklerinin haşıllanmasında ki amaç ,
liflerin birbirlerine daha iyi yapışarak , daha
kapalı , sağlam bir hale gelebilmeleri ve kayganlıklarının artmasını sağlamaktır. Böylece ipliklerin lopma ve sürtünme özellikleri gelişir
ve dokuma sırasında iplik kopması azalır.
En basit şekilde haşıl maddeleri , makro moleküllü film oluşturabilen ve liflere belir-
25
INOVATIF
Kimya Dergisi
Haşıl maddeleri suda çözünürlük bakımından şu şekilde sıralanır;
Poliester liflerin haşıllanmasında başta poliakrilat ve poliester esaslı haşıl maddeleri olmak
üzere sentetik haşıl maddleri kullanılmaktadır.
Dolayısıyla poliester kumaşlarda haşıl sökme
işlemi bir yıkamadan ibarettir ve genel olarak
0,5 – 1 g/l noniyonik – anyonik yıkama maddesi
, 0,5 – 1 g/l Na2CO3 ( soda ) içeren bir çözeltiye
110 C 120 dakikalık bir yıkama yeterli olacaktır. Haşıl sökümü sırasında şöyle bir sıkıntıyla
karşılaşılır. Yukarıda bahsettiğim gibi haşıllamada iki değişik haşıl maddesi ( poliester esaslı
, poliakrilat ) kullanımı durumunda sorunla
karşılaşırız. Poliester esaslı ve poliakrilat haşıl
maddelerinin birlikte kullanımı halinde yıkama
flottesine geçen poliakrilat kısmı poliester haşıl
filminin çözünürlüğünü azaltarak haşıl sökümünü
zorlaştırır ve leke oluşumuna sebep olur. Bu tip
haşıl maddeleri suyun sertliğinden olumsuz etkilenirler. Bu nedenle ya yumuşak su kullanılmalıdır yada flotteye iyon tutucu ( kompleks
INOVATIF
Kimya Dergisi
yapıcı ) ilave edilmelidir. Geçen ay ki yazımda da
belirttiğim gibi iyon tutucular suya sertlik veren
Ca+2 ve Mg +2 iyonları ile şelatlanarak zararsız
bir kompleks haline getirir. İyon tutucu olarak
fosfatlanmış amino-poli-karboksili asitler kullanılmalıdır. Çünkü polifosfatlar 100 C ve üstü
sıcaklıklarda normal fosfat yapılarına dönüşerek
iyon
tutuculuk
özelliklerini
kaybederler.
Yıkama yani haşıl sökümü işleminde noniyonik ve anyonik maddeler birlikte kullanılmalıdır.
Anyonik maddelerin tek başlarına kullanımları durumunda fazla köpük yapma problemiyle karşılaşabiliriz. Noniyonik maddelerin tek
başlarına kullanılmalarında ise , yüksek sıcaklıklarda ( 110,120,130 C gibi ) iyi sonuçlar
alınmaz. Çünkü bulanma noktası aşılmış olur.
26
BULANMA NOKTASI NEDİR ?
Noniyonik yüzey aktif maddelerin yağ asitleri ile etilen oksit kondensatlarıdır.
Bunların suda ki çözünürlükleri , moleküllerinde ki eter oksijen atomlarının su molekülleri ile
karşılıklı çekim kuvvetleri neticesinde polioksanyum hidroksitleri meydana getirmeleriyle izah edilir.
Yüksek
temparatürlerde
polioksanyum
hidroksitlerinde
ki
su
molekülleri
kopmakta ve poliglikol eter şekline dönmektedir. ( yani denge yukarı kaymaktadır. ) bu durumda suda ki çözünürlük , azalmakta olan noniyonik ürün çökeceğinden suda bulanma başlar.
Örnek bir haşıl söküm formülasyonu;
1g/l haşıl sökücü yıkama maddesi ( anyonik )
1g/l Na2CO3 ( soda )
1g/l iyon tutucu ( fosfonat kökenli. Fosfatlanmış amino-poli-karboksili asit. )
110 C 120 ‘
Ph = 9
Kumaşta alkali atıkların kalmaması için son durulama banyosunda bir miktar asetik asit ilavesi
yapılmalıdır. Çünkü poliester mamülleri 4,5 – 5 ph aralığında boyanır kumaşta alkali atıkların kalması durumunda boyama flottesinin ph sını bozarak abraj oluşumuna sebebiyet verir.
Kaynaklar :
• Data sheet
• Tekstil ön terbiye
27
INOVATIF
Kimya Dergisi
Hatile MOUMINTSA
[email protected]
KIMYA
(MEZUN)
“Sigara”
University of Ioannina
Yazıma başlamadan önce sigara içen tüm
arkadaşlarıma, tanıdıklarıma ve tüm herkese saygı duyduğumu belirtmek isterim.
Bazen aniden aldığımız kararlardan biride sigara içmektir. Etkilendiğimiz ortam olur, denemek isteriz. Problemlerimiz olur, sigarayla hafifler sanırız. Ya da daha çok erkeklerde
görülen kendimizi kız arkadaşımıza göstermek isteriz, ya da büyüdüğümüzü ortamımıza
göstermek isteriz ve yine başlarız. Fakat o an
düşünemediğimiz bir şey var, sonra ne olacak?
Tamam ben sigaraya başladım ama ya sonra… ?
Biraz düşünelim ve sigarayı iki kategoriye ayıralım:
Olumlu tarafı: Sessizlikte arkadaşımız, bizi anladığını sandığımız tek dostumuz, problem giderici
sandığımız tek doktorumuz.
Olumsuz tarafı: Öğrenciler için en önemli olan para kaybı, ağız kokusu, günümüzde en önemli olan ve bazen maalesef tedavisi bulunamayan KANSER hastalığı ( Karaciğer, Gırtlak, Yemek
borusu, Boğaz, Mide, Göğüs, Prostat, Rahim kanserleri). Hamile kadınlar için erken doğum, erken
yaşlanma, diş kaybı, kalp hastalıkları gibi...vs.
Gördüğümüz
gibi
olumsuz
tarafı daha çok olan fakat
içmekten
vazgeçemediğimiz
sigaraya en çok psikolojik
olarak bağlıyız. Onsuz yapamadığımızı zannediyoruz. Fakat
hiç düşündünüz mü bilmem
ama sigara bitince sorunumuz
her ne ise aynen çözülmemiş
bir şekilde bizi beklemektedir.
Demekki çözüm bu değildir.
INOVATIF
Kimya Dergisi
28
Diyelim ki, sigarayı bırakmaya karar verdiniz, bu seferde bırakmanız zor oluyor, çünkü artık vücudunuz sigaranın içindeki nikotine alışmıştır. Neden derseniz
nikotin maddesinin bağımlılık yaratıcı özelliği eroininkine
çok benzemektedir.
Nikotin;
renksiz, kokusuz ve oldukça zehirli bir maddedir. Sigara içiminde dolaylı ve çok
yavaş olarak kana geçmektedir, metabolizma hızı ile alım
hızı dengelidir, dolayısıyla vücutta birikim yapmaz ve
güçlü bir uyuşturucu madde olduğu için bir süre sonra
tolerans gelişir. Bu yüzden
de çok toksik olmasına ve sigara tiryakileri tarafından sürekli alınmasına rağmen hızlı bir ölüme yol açmaz.
Sigarada daha hangi kimyasal maddeler var görelim:
Üstünde bu kadar zararlı kimyasal maddeleri olan bir şeyi
biz ağzımıza koyabiliyoruz.
Kendi kendimizi yavaş yavaş
ölüme sürüklüyoruz. Hem kendimize zarar vermiş oluyoruz
hem etrafımızda olan çocuklarımıza, yeğenlerimize ve tüm
sevdiklerimize. Çünkü içmeyen
birinin yanında içtiğimiz zaman
içmiş kadar oluyor. Fakat diyelimki sevdiklerinizin yanında
içmiyorsunuz yalnızken içiyorsunuz ve belki diyorsunuzdur
sadece kendime zararım olur,
bunu yapmakla yoksa çok bencil mi olursunuz acaba, kendinizi ölüme sürükleyip sevdiklerinizi arkanızda bırakacaksınız. Onlar
sizden kopmak hiç ister mi ki? Sizsiz bir hayatta devam etmek ister mi? Onlara hiç sormuyorsunuz.
Birde dini açıdan düşünün, bu can bize bir emanettir. Ona
yapılan herşeyin hesabını vereceğiz. Kendize sadece bir
haftalık bir deney yapın, sigaraya verdiğiniz paraları bir
kutuya biriktirin. Sadece bir haftalık sigaraya ne kadar para
verdiğinizi göreceksiniz.
Sigaraya başlamak isteyenler bir daha düşünsün. Kurtulmak isteyenler içinde artık bir sürü metod uygulanmaktadır.
Yardım edenler vardır. Yeterki herşeyin sizde bittiğini inanın. Kendinize güvenin ve artık ondan kurtulun. Hayatınız
için en güzel kararı siz verin.
Kaynaklar :
http://ecigaretguiden.dk/sadan-trapper-man-ned-pa-nikotin-med-sin-e-cigaret/
http://www.ogrendur.com
http://www.ensonhaber.com
http://www.sigarabirakmak.com/blog/sigarayi-birakmanin-faydalari
29
INOVATIF
Kimya Dergisi
Yavuz Selim KART
[email protected]
KIMYA
MÜHENDISI
(MEZUN)
Cumhuriyet
Üniversitesi
“Kimya ve
Kemometri”
Merhaba Sevgili Okuyucularımız.
Bu ayda diğer aylarda olduğu gibi bilgisayar üzerine bir yazı yazdım. Her ay değişik yazılar
yazarak sizlere elimden geldiğince faydalı olmaya çalışıyorum. Umarım bu yazı da size fayda
sağlar. Bu ayki konumuza gelince “Kimya ve Kemometri” konusunu anlatacağım. Konu biraz
spesifik bir konu. Hangi üniversitelerde bu eğitim var pek emin değilim. Temel bilgisayar bilimleri
içinde veriliyor da olabilir, ayrıca ders olarak okutuluyor da olabilir. Bu okulun müfredatına göre
değişen bir sistem.
Kemometri nedir?
Kemometri; istatiksiksel, matematiksel ve bilgisayar bilimlerinin elde ettiğimiz kimyasal verilere
uygulanmasıdır diyebiliriz. Kısacası bilgi sentezleme işidir. İşimize yarayan kısmı bize verir.
Kemometri nasıl doğmuştur?
1972 yılında İsveçli Svante Wold ve Amerikalı Bruce R. Kowalski tarafından ileri sürülmüştür.
1974 yılında ulusalarası kemometri derneği tarafından bu disiplinin açıklaması yapıldı. Sonraki
izleyen yıllarda bu konuda çeşitli etkinlikler ve organizasyonlar yapılmıştır.
Kemometri neden tercih edilir?
Kemometri neden tercih edilir çünkü kimya ve analitik kimyada kompleks numunelerin analizinde
* Hızlı
* Güvenilir
* Keskin
* Doğru
* Esnek
* Çok yönlü çözümler sunması
gibi yönlerinden dolayı işlemlerde tercih edilir. Eğer analitik kimya ile ilgileniyor ve analitik
kimya hoşunuza gidiyorsa kemometri öğreneceksiniz demektir. Tabi sadece analitik kimya için
değil diğer bilimsel sonuçlar içinde kullanılabilir.
INOVATIF
Kimya Dergisi
30
Kemometri neleri kapsar?
Kemometrinin içerdiği temel başlıkları şöyle sıralayabiliriz.
* Açıklayıcı İstatistik
* Sinyal İşleme
* Deneysel Tasarım
* Modelleme
* Kalibrasyon
* Optimizasyon
* Yapı Tanıma
* Sınıflandırma
* Yapay Akıl Yöntemleri
* Resim İşleme
* Bilgi ve işlem kuramı
Gibi kavram ve uygulamaları kapsamaktadır. Kemometri disiplin olarak temel amaç istatistiksel
ve matematiksel sistemlerin rastgele düzensiz olan verilerimize uygulanması yöntemin içerdiği
açıklayıcı işlevlerden yararlanarak test edilmesi işlemidir. Analitik kimyada kullanılan istatistik
yöntemlerini hatırlarsınız. Bu işlemi daha gelişmiş ayrıntılı bir varyasyonu olarak düşünebiliriz.
Şekilde kemometri disiplinin hangi bilim dallarıyla iç içe olduğu görülmektedir. Şeklimizde gördüğünüz üzere Fizikokimya, Analitik Kimya, Organik Kimya (Kimyager arkadaşların vazgeçilmez dersleri) en temel olanlarıdır. Ayrıca en solda bulunan Sanayi ise bu bilimi öğrenmenin bize ne çok yarar sağlayacağı gözükmektedir. Demek
oluyor ki bu yazıyı okuyup ne yapmalısınız? Bu eğitimi öğrenmedi iseniz bir şekilde öğrenmelisiniz. Hem kendinizi geliştirmenizi hem de sanayide daha verimli bir çalışan olmanızı sağlayacaktır.
Kemometrik hesaplar nasıl yapılır?
Kemometrik hesaplamalar sıradan hesap makinaları ile yapılmazlar. Çok fazla kompleks hesaplama
işlevi olduğundan bu hesaplamalar Excel ve MATLAB gibi paket programlar kullanılarak yapılır.
31
INOVATIF
Kimya Dergisi
Kemometri hesaplamaları nerelerde kullanılır?
Kemometri; analitik kimya, adli tıp, biyoloji, gıda kimyası, çevre kimyası gibi alanlarda kullanılmaktadır. Fizikokimya bilim dalı ile ilgilenenler, sinyal işleme ve çok değişkenli verilerin analizinde bu disiplini kullanmaktadır. Organik Kimyacılar ve Farmasötik Kimyacılar reaksiyon koşullarının optimizasyonunda deneysel tasarım ve ilaç tasarımında kullanmaktadırlar.
Kemometri hesaplamalarında kullanılan hesaplama çeşitleri nelerdir?
Analiz sırasında kullanılan başlıca işlemler şunlardır.
*
*
*
*
Klasik en küçük kareler yöntemi
Ters en küçük kareler yöntemi
Temel birleşen regresyon yöntemi
Kısmi en küçük kareler yöntemi
gibi yöntemler bulunmaktadır. Her birinin ayrı ayrı işlemi ve algoritması vardır. İçerikleri üzerinde
fazla durmayacağım. Anlatsak her biri ayrı yazı dizisi olur. Oldukça uzun ve ayrıntılı konulardır.
Kemometri hesaplamaları uygulama alanları nelerdir?
Bu kısım en önemli kısım diyebilirim. Madem bir şey öğreniyoruz öğrendiğimiz şeyin ne işe
yaradığını nerelerde kullanıldığını bilmek isteriz ki insan bir şeyi nerede nasıl kullanacağını
bilmediği zaman sudan çıkmış balık gibi oluyor. Tamam öğrendim de ne işe yarayacak durumunu
herkes az çok yaşamıştır. Konuya dönecek olursak, çok çeşitli uygulama alanları mevcuttur. Bunları aşağıda listeliyorum.
* Analitik kimyada miktar tayini çalışmalarında
* Kemometrik kalibrasyon yöntemlerinde
* Çok değişkenli kalibrasyon yöntemlerinde
* IR Spektrofotometrelerde
* UV-Görünür alan spektrofotometrelerde
* Spektroflorimetrelerde
* Potansiyometrelerde
* Elektrokimyasal analizörlerde
* Kütle spektrometrelerde
* HPLC’lerde
* Kapiler Elektroforez
gibi cihazlarda bu disiplin kullanılmaktadır.
Anlatılanlar ile çıkaracağımız sonuç ne olmalı?
Bu uygulama çok geniş bir bilgi yumağıdır. Okullarda değişik değişik formüler ezberletir dururlar.
Bunu yapma sebepleri anlayıp kavramınızı istemeleri. Eğer bu konuyu ilk kez duyuyorsanız sizin yapmanız gereken bu konuyu araştırmanız ve öğrenmeniz. Ayrıca net ortamında bununla ilgili
yabancı birçok kaynak var. Uygulamalarını örneklerle öğrenebileceğiniz web siteleri mevcut. Bu
kadar çok sanayi ile iç içe olan bir şeyi daha okurken öğrenmek size çok şey kazandırır. Henüz
öğrenmeyenler için de çok şey kazandırır
INOVATIF
Kimya Dergisi
32
Bu arada uygulamanın Excel ve Matlab gibi iki dev programla çalışıyor olması da bizler için
avantaj. Çünkü Excel işletmelerde çok kullanılan bir program. Matlab ise daha çok üniversitelerde
akademik anlamda kullanılıyor. Tabi istisna durumlar olabilir onları katmıyorum. Bu sayede 2 programı da öğrenmiş olacaksınız. Bu anlattığım bilgilerden yararlanarak ve önceki sayılarda az çok
giriş yaptığımız Matlab ve Excel konularından da istifade edip geniş çaplı araştırmalarla bu yazı
verimli geçireceğinizi umuyorum. Bir sonra ki yazıda görüşmek dileğiyle.
Kaynaklar :
http://www.eczfakder.hacettepe.edu.tr/Arsiv/EskiDergiler/01_2007/ecz-06.pdf
33
INOVATIF
Kimya Dergisi
iNOVATiF KiMYA DERGiSiİ’NDEN
HABERLER
Kalbin Devası : Domates Hapı
İngiltere’de yapılan araştırmalar sonucunda, domates kabuğundan elde edilen hapların kalp hastalarına faydalı olacağı düşünüldü.
Domates kabuğundan elde edilen domates hapı, araştırmalar için 72 kişiden oluşan ve yarısının kalp
hastası olduğu bir grupta İngiliz Bilim adamları tarafından gerçekleştirildi.2 ay boyunca düzenli olarak hapların alımı sağlanan hastaların, kalp damarlarındaki olumlu fonksiyonlarının-damarlardaki kan
akışının iyileşmesiyle- gerçekleşmesiyle araştırma üzerine daha çok çalışmaları gerektiğini söylediler
Domates hapı, domatese kırmızı rengini veren ve
doğal antioksidan olarak likopen içeriyor. Bilim adamları uzun süredir likopenin birkaç kanser türüne ve
kalp hastalıklarına tedavi olarak uygulanabileceğini
düşünüyor. Sebze, meyve, zeytin ve zeytinyağı gibi Akdeniz diyetiyle beslenmenin sağlıklı olduğu yönünde
açıklama yapan bilim adamları, bu beslenme yöntemlerinin yerine domates hapının yer alacağını söylediler.
Likopenin (doğal antioksidan) vücut hücrelerinin zarara uğramasını önlediğine inanılıyor. Likopen
domatesin dışında birkaç sebze ve meyvede (karpuz, kayısı… )bulunduğu biliniyor. Likopenin bu
yararlarına rağmen farklı bir tedavi olarak uygulanabileceği hakkında kesin bir bilgi edinilmedi.
Bununla birlikte araştırma grubundan Dr. Joseph Cheriyan, araştırmanın ilk bulgularının pozitif
olarak sonuçlandığı fakat domates hapının tek başına diğer tedavi yöntemlerinin yerine değil ek
olarak kullanılabileceği belirtildi.
INOVATIF
Kimya Dergisi
34
Fondüden Terlik Yapıyorlar
Fondü, Fransızlar tarafından yaygınlaşan bir yemek tarzıdır. Sert peynir(gravyer), yarı sert peynir(emmental) ve beyaz şarap karışımından
oluşmaktadır. Birden fazla çeşidi
vardır: et fondü, çikolata fondü… vs.
Tasarımcı Satsuki Ohata’nın geliştirdiği yöntemdir bu. Görmüş olduğunuz
Kit halindeki Fondü satın alınıp bir kabın içinde ısıtılıyor ve biraz soğuduktan
sonra ayağınız kabın içine daldırılıyor.
Bu şekilde kişinin ayak şeklini birebir
alan harika terliklere kavuşuyorsunuz.
Polivinil klorürden oluşan ve suya
dayanıklı olan terlikler hem içerde hemde dışarıda rahatça kullanılabiliyor. Çilek, çikolata gibi çeşitleri olan bu Fondüler yıkanabiliyor da…
Japonya halkının büyük bir kısmında bu terlikleri görebilirsiniz. Fondü Terlikleri son moda akımı
haline gelmekte...
35
INOVATIF
Kimya Dergisi
Karabon Keçeden Platine Eşdeğer Malzeme Üretildi
Bingöl Üniversitesi (BÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr.
Ramazan Solmaz, hidrojen enerjisi üretim maliyetlerinin düşürülmesi için yaptığı çalışmada karbon keçeden platine benzer malzeme geliştirdi.
Solmaz, yenilenebilir enerji, piller, yakıt pilleri, hidrojen enerjisi ve iletken polimerler konusunda
yaptığı çalışmalarla Bilim Kahramanları Derneğince 2013 yılı “Genç Bilim İnsanı” ödülüne layık
görüldü. BÜ laboratuvarlarında daha ucuz ve verimi arttırıcı malzeme geliştirmesiyle bilimsel
çalışmalar yaptıklarını kaydetti.
Çok hafif, sünger gibi nanometre boyunda liflerden oluşan bir malzeme olan karbon keçe, platine
göre daha ucuz olan nikel polipten ve kobalt gibi metallerle çok mikrometre boyutlarında ince
filmlerle kapatılıyor. Böylece kilogramlarca platin kullanmak yerine gram başına miligram, mikrogram olarak çok az bir miktarda bunların yüzeyine serpiştirerek elektrotlar geliştiriliyor ve çok
daha az platin kullanıldığı için malzemelerin maliyeti düşürülmüş oluyor.
Yapılan çalışmalarla platine göre daha ucuz maliyetli ve daha verimli yeni malzeme ile sanayicilere ve dünya bilimine önemli katkı sunulmuş oluyor.
Enerji üretiminde önemli katalizörün platin maddesi olduğunu söyleyen Solmaz, ayrıca şunları da
ekledi:
“Yaptığımız çalışmalara göre platine göre daha ucuz ve bir o kadar da verimli yeni malzemeler
geliştirdik. Bunlar sanayicilerimize ve Dünya Bilimine önemli katkı sunacak. Bu malzemeyle ilgili
makalelerimizi de yayınladık. Konuyla ilgili bilim adamlarına önemli bir rehberlik taşıyacak çünkü
malzemenin geliştirilmesiyle ilgili yeni teknikler, yaklaşımlarda bulunduk.”
INOVATIF
Kimya Dergisi
36
Kaynaklar :
http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2014/06/140610_dametes_hapi.shtml
http://www.turkishny.com/health-news/90-health-news/153820-kalp-hastalarina-domates-hapi-mujdesi#.U5oQZ0A0cok
http://www.arcaajans.com/haber/saglik/kalbin-devasi-domates-hapi/268171/
http://karnaval.com/article.php?article_id=17212&channel_id=19#/gallery.php?gallery_
id=1357&channel_id=19
http://fondu.nedir.com/
http://www.hakimiyet.com/bilim-teknoloji/karbon-keceden-platine-esdeger-malzeme-uretildi-h475164.html
http://www.haberler.com/karbon-keceden-platine-esdeger-malzeme-uretildi-6078682-haberi/
http://www.anadoludabugun.com.tr/karbon-keceden-platine-esdeger-malzeme-uretildi-25484h.htm
http://www.buyuyenturkiye.com/haber/platine-esdeger-malzeme-uretildi
37
INOVATIF
Kimya Dergisi
INOVATIF
Kimya Dergisi
Kimya Sözlüğü
Graphitic Acid-Grafit Asidi
Nitrik asit ve Potasyum Klorat ile muamele edilen grafit.
Flow Sheet-Üretim Şeması
Verilen planla üretim işletmesinde yapılan işlerin şemasını gösteren tablo
Exothermic-Ekzotermik
Isının çıkışı ile birleşen. Isı veren.
Ethyl Benzoate-Etil Benzoat
Aromatik kokulu renksiz, berrak sıvıdır. Parfümeride kullanılır.
Meniscus-Menisküs
İnce tübde bulunan sıvı yüzeyinin yüzey geriliminden dolayı içbükey olması.
Metachemistry-Metakimya
Atomik ve altatomik olayları inceleyen kimya dalı.
Nitrogen-Azot
Renksiz, kokusuz, tatsız ve havanın 1/5 ‘ni işgal eden gaz.
Portlandite-Portlandit
Altıgen levhalar halinde bulunan kalsiyum hidroksit.
Silver Sulfide-Gümüş Sülfür
Grimsi siyah toz. Derişik sülfürik ve nitrik asitlerde çözünür.
Styrene Resins-Stiren Reçineler
Stiren polimerizasyonu ile oluşan polistiren bileşikleri.
Tepidone-Tepidon
Sodyum dibütilditiyokarbonatın sulu çözeltisi.
Wood Ash-Ağaç Külü
Ağacın yanmasında arda kalan inorganik atık.
INOVATIF
Kimya Dergisi
38
INOVATIF
Kimya Dergisi
Yararlı Siteler
Kimya ile ilgili sitelerden biri daha. Bu sitede neler var.
Genel kimya ile ilgili içerikler sitede bolca var. Sitede sorular ve ders notları ile bilgiler harmanlaşmış şekilde sunulmuş. Biraz basit görünümü olan bu sitedeki bilgileri incelemenizi öneriyoruz.
http://www.chemtutor.com/
Stokiometri, Kimyasal Kinetik, Termokimya, Fiziksel
Kimya ile ilgili çeşitli bilgilerin bulunduğu bu siteyi de
incelemenizi öneriyoruz. Çeşitli simülasyonlarında olduğu
bu sitede bir çok bilgi mevcut. Ayrıca sanal kimya laboratuvarında her konu ile ilgili anlatımlar verilmiş.
http://www.chemcollective.org/
Bu sitede sanal kimya laboratuvarı uygulamaları ile çeşitli
kimya animasyonları mevcut. Bu animasyonları izleyip
incelemenizi öneriyoruz. Çeşitli kimya soruları da var.
Sınavlardan önce bu soruları çözüp sınava girmeniz sizlere
fayda sağlayacaktır.
http://www.ochem.com/
39
INOVATIF
Kimya Dergisi
INOVATIF
Kimya Dergisi
Kimya Bulmacasi
1
2
3
4
5
6
7
8
Soldan Saga
1. Bir molekülün degisik sekillerde gösterimine denir
4. Bir siviyi buharlastirip, olusan buharini yogunlastirarak
ayristirma islemi.
6. Bir alkil grubuna bir hidroksil (-OH) grubu baglanmasiyla
olusan bilesiklere denir.
7. Gaz moleküllerinin küçük bir delik araciligiyla bir kaptan,
daha düsük basinçli ortama yayilmasi.
8. Iki farkli maddenin birleserek kendi özelliklerini kaybedip
yeni özellikte bir madde meydana getirmesi olayina denir.
INOVATIF
Kimya Dergisi
Yukaridan Asagiya
2. Bir elementin elektron alarak veya vererek bilesik
olusturma istegine denir.
3. Kati+sivi heterojen karisimlarinin özel adidir.
4. Bir gazin havada veya baska bir gaz içinde yayilmasina
denir.
5. Kimyasal metodlarla daha basit parçaciklara ayrilamayan,
ayni cins atomlardan meydana gelen en basit yapidaki
madde.
7. Sudaki hidrojenlerin yerine alkol gruplarinin geçmesiyle
olusan bilesiklere denir.
40
Geçen Ayın Çözümü
INOVATIF
Kimya Dergisi
Kimya Bulmacasi
1
S
T
2
M
3
A
Y
i
O
4
R M A
N
6
M
7
F
L
O
R
Y
M
G
E
T
A
R
i
C
A
K
O
O
L
L
S
S
A
L
i
K
Ü
K
S
E
L
T
R O M E
T
R
E
I
5
Y
G
E
N
O
N
S
M
Z
E
E
T
8
B
I
A
I
T
9
O
K
T
E
T
Soldan Saga
3. Karisimi olusturan maddeleri fiziksel yöntemlerle
ayristirma. [AYiRMA]
4. Termal iliski içindeki maddeler arasinda meydana gelen isi
akisini tanimlayan fiziksel özellik. [SiCAKLiK]
5. Kimyasal reaksiyonlarda elektron alarak (indirgenerek)
karsisindakini yükseltgeyen madde. [YÜKSELTGEN]
7. Bir maddenin kisa dalga boylu radyasyon ile uyarilmasi
sonucu isik yaymasi uyarici ortamdan uzaklastirildiginda
isik yayma islemi durur. [FLORESANS]
Yukaridan Asagiya
1. Kimyasal reaksiyondaki giren maddelerle, ürünler
arasindaki iliski. [STOKIYOMETRI]
2. Kapali kaptaki gazlarin basincini ölçmek için kullanilan
düzenek. [MANOMETRE]
4. Kimyasal reaksiyonlara karsi ilgisiz elementler.periyodik
tablodaki 8Agrubu. Inört veya asal olarak ta bilinirler.
[SOYGAZ]
6. Bir kilogram çözücü içerisindeki çözünmüs maddenin mol
sayisi. [MOLALITE]
8. Açik hava basincini ölçmek için kullanilan düzenek.
[BAROMETRE]
9. Bir atomun en dis seviyesindeki elektron sayisinin 8
olmasi. [OKTET]
41
INOVATIF
Kimya Dergisi
INOVATIF
Kimya Dergisi
Bende Yazmak İstiyorum
Dergide bende yazmak istiyorum benim de
yazılarım olsun diyorsanız.
***Yazacağınız konuyu belirleyin. (Kimya içeriği olan herhangi bir konu olabilir) Örnek: Polimerden
ya da organikten bir konu ya da sanayide gördüğünüz bir şey ile ilgili bir konu. Kendi cümleleriniz
ile olması şart. Alıntı alıyorsanız kesinlikle kaynak belirtmelisiniz.
***Konuda kullanılan resimlerin kaynakları belirtilmeli.
***Yazılar kesinlikle facebook üzerinden bizlere gönderilmemeli. Çünkü bu oldukça işimizi zorlaştırıyor. Yazılar [email protected] adresine gönderilmeli.
***Dergi editörlerimiz olan
Yavuz Selim Kart, Aybike Kurtuldu,Seda Çoban arkadaşlarımıza ulaşması gerekmektedir.
***Yazıları gönderdikten sonra kendiniz ile ilgili bilgileri de mail ile bize göndermelisiniz. Yoksa
yazınız yayınlanmayacaktır.
***Ad Soyad
Ulaşılabilecek Mail Adresi(Hızlı ulaşılabilecek sık kullanılan bir mail olmalı)
Bitirdiğiniz ya da okumakta olduğunuz Üniversite İsmi
Çalışıyor iseniz çalıştığınız kurumdaki pozisyonunuz.
Dergiye koyabileceğimiz türden bir profil resminiz.
*** 2014 Ağustos ayı sayısı için yazılarınızın son teslim tarihi. 20 Temmuz 2014 dür.
Her ayın son yazım tarihi 20. de bitecektir. 20. den sonra göndereceğiniz yazılar
Bir sonraki ay yayınlanacaktır.
***Ve son olarak kopyala-yapıştır ile yazıyı ben yazdım gönderiyorum derseniz yazınız kesinlikle
yayınlanmaz. Bu şekilde yazı olmaz. Böyle uyanıklık yapıp kolaya kaçmak fark edilmeyecek bir şey
değil. Sonuçta yazılarınızı okunuyor araştırılıyor. Bir şeylere emek verip orjinal şeyler çıkarırsanız
rağbet görürsünüz. Lütfen bu konulara dikkat edelim.
***Yazılarınızı word dosyası halinde maile atacaksınız. Resimleriniz varsa da konu içinde aralarda
en az bir tane resim olsun. Fikir düşünce tarzı kimya sektöründe sorun yazıları çözüm yazılarında
olmayabilir ama diğer konularda en az bir tane olmalı çünkü görsellik yazıya çok şey katıyor.
***Şimdilik aklımıza gelenler bunlar sorun olursa eklemeler-çıkarmalar yaparız.
***İnovatif Kimya Dergisi gönderdiğiniz yazıların yayınlanıp yayınlanmaması hakkını elinde tutar.