P2P Yoluyla veya İnternette Bulunan İzinsiz Müzik Sitelerinden Eser

P2P Yoluyla veya İnternette Bulunan İzinsiz Müzik Sitelerinden Eser

P2P YOLUYLA VEYA İNTERNETTE BULUNAN İZİNSİZ
MÜZİK SİTELERİNDEN ESER İNDİRENLERİN FİİLİ
1-Genel Olarak:
Öncelikle P2P yoluyla veya İnternette bulunan izinsiz müzik sitelerinden (merkezi
sunuculardan) müzik indirme yöntemlerini kısaca açıklayacak olursak;
P2P sisteminde birden çok bilgisayar arasında bir veri paylaşımı bulunurken,
Internet’te bulunan bir site’den müzik indirilmesi durumunda bir Merkezi
Sunucudan veri indirilmektedir. (Bakınız aşağıdaki şekil.)
Merkezi Sunucu
P2P
P2P’nin avantajı, verinin bir yerde depolanmamasıdır. Dolayısı ile bütün kullanıcılar bir
sunucuya bağlanarak veri indirmezler. Bir merkezi sunucudan bir verinin indirilmesi
hızı, kullanıcı sayısı ile ters orantılıdır. Başka bir deyişle, ne kadar çok sayıda kullanıcı
bir merkezi sunucudan veri indirmeye kalkarsa, indirme hızı o kadar düşer. Bunun
yerine P2P sisteminde ise her bir kullanıcı yukarıda belirtilen şekilde aynı zamanda bir
sunucu olması nedeni ile, indirme hızını düşürmediği gibi depolama alanını artırmakta,
performansı da yükseltmektedir. Bunun yanında örneğin klasik merkezi sunucu
sisteminde bulunan bir sunucudaki bir verinin silinmesi veya zarar görmesi durumunda
diğer başka bir veri olmaması nedeni ile kimse veriye ulaşamamaktayken, P2P
sisteminde verilerin birden çok yerde (kullanıcıların veri depolarında) bulunması
nedeniyle böyle bir durum oluşmamakta, tam tersine bir kullanıcıda bulunamayan veri
parçası başka bir kullanıcı tarafından giderilebilmektedir.
Bütün bu sistemlerin iyileştirilmesi ve teknolojinin gelişmesi Fikri Mülkiyet Haklarının
konusu olan eserlere ulaşılmasını kolaylaştırmakta ve toplumun kısa süre içinde veriye
ve bilgiye ulaşması, tüketmesi sonucunu doğurmaktadır.
2- Hukuki Boyutu:
Yukarıda anlatılanlara paralel olarak, Fikri Mülkiyet Hukuku açısında bakılacak olursa,
Eser Sahibinin haklarının ihlali oranı da artmaktadır. Ancak acaba gerçekten de eser
sahibi daha fazla kişinin eserlerini tüketmesi nedeniyle daha fazla mı zarara
uğramaktadır? Bu nedenle acaba zaten dünyanın en zenginleri listesine giren “bazı” eser
sahipleri, kazandıklarından daha fazlasını mı hak etmektedirler? 1
Fikri Mülkiyet’in doğal hukuk ilkelerine dayandığı görüşü ilk kez John Locke tarafından
ortaya atılmıştır.2 Ancak hatırlanmalıdır ki bu akımın öncüsü John Locke dahi böyle bir
hakkın ancak başkalarına yeterli kadar kaynak bırakılması durumunda mümkün
olacağını belirtmiştir.
“It being by him removed from the common state nature hath placed it in, it hath
by this labour something annexed to it, that excludes the common right of other
men: for this labour being the unquestionable property of the labourer, no man
Örneğin dünyanın 1995-2007 seneleri arasında en zengin insanı olarak gösterilen Bill Gates, Fikri
Mülkiyet mevzuatı tarafından korunan bir bilgisayar programı (windows) sahibi olarak bulunduğu
konuma gelmiştir. Bunun yanında dünyanın en tanınan müzik gruplarından olan Metallica, Napster
aleyhine girişmiş olduğu hukuki mücadelesi ile 2000 yılında ismini duyurmuş ve bu alandaki öncü
isimlerden
olmuştur.
Bu
olaya
eleştirel
bir
bakış
açısı
için
izleyiniz
http://www.southparkstudios.com/clips/103759
2 Ünal TEKİNALP, Fikri Mülkiyet Hukuku, Arıkan Yay., 4. Bası, İstanbul, Aralık 2005, s. 86.
1
Sayfa 2 / 5
but he can have a right to what that is once joined to, at least where there is
enough, and as good, left in common for others.”
3
Dolayısı ile eser sahiplerinin ancak kendine yeten ölçüde bu haktan yararlanması ve
fazlasına göz dikmemesi gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır. 4
Günümüzde birçok ülke taraf olduğu uluslararası metinler doğrultusunda ulusal
metinlerinde değişiklik yaparak eser sahiplerini korumakta, onlara eserleri üzerinde
mali, manevi haklar sunarak, kanundan doğan haklarını koruma imkanı vermektedir.
Bunun yanında bazı P2P hizmeti veren kurumlar ise tam zıttı şekilde aslında eser
sahibinin “paylaşmaya” engel olamayacağına ve paylaşmanın çağımızda bir hak olduğu
iddia etmektedirler.
5
Gerçekten de bazı internette oluşan bu tarz kurumlar büyük
uluslararası ve çokuluslu şirketlere meydan okumakta ve bazen onları çaresiz durumda
bırakmaktadırlar. 6
3- İndirenlerin Fiili:
İnternet ortamında müzik eserlerinin izinsiz kullanımı (özellikle indirilmesi-download)
nedeni ile sorumlu olarak tutulabilecek olanlardan biri olarak ilk başta aklan gelen suje
pek tabi ki “kullanıcı”lardır. 7
John LOCKE, Two Treatises of Government, 1690, Chapter V, Section 27. Esere çevrimiçi ulaşmak için
bknz. http://www.gutenberg.org/dirs/etext05/trgov10h.htm (09.06.2008)
4 İbrahim Emre BAYRAMOĞLU, Fikir ve Sanat Eserleri Hukukunda Teknolojik Koruma, On İki Levha
Yay., 1. Baskı, İstanbul, Ocak 2008, s. 77. Ayrıca yazarın atıf yapmış olduğu Abraham Drassinower, Lobour
and Intersubjectivity: Notes on the Natural Law of Copyright, Stanford/Yale Jr. Faculty Forum Paper No.
01-06 adlı makale.
5 Bununla birlikte Anti-telif fikrini savunanların sayısı hiç de azımsanacak ölçüde değildir. Birkaç örnek
için bakınız; N. Stephan Kinsella, Against Intellectual Property,
http://www.mises.org/journals/jls/15_2/15_2_1.pdf Michele Boldrin ve David K. Levine, Against
Intellectual Monopoly http://www.dklevine.com/general/intellectual/against.htm , Tom W. Bell, Escape
from Copyright: Market Success vs. Statutory Failure in the Protection of Expressive Works
http://www.tomwbell.com/writings/(C)Esc.html, genel olarak http://en.wikipedia.org/wiki/Anticopyright
6 Bu organizasyonlardan en büyüklerinden biri olan Pirate Bay, kendilerine karşı gerçekleştirilen hukuki
girişimleri sıralamakta ve bunlar karşısında bir tane dahi dosyalarının henüz silinmemiş olduğunu
belirtmektedirler.( http://thepiratebay.org/legal )Ayrıca bazı büyük şirketlere vermiş oldukları cevaplar
ile de paylaşımın bir ihlal olmadığını savunmakta ve kendi ülkelerindeki hiçbir kanunu ihlal etmediklerini
belirtmektedirler. Electronic Arts şirketine verdikleri cevap için bkz.
http://static.thepiratebay.org/ea_response.txt Dreamworks’e verilen için bkz.
http://static.thepiratebay.org/dreamworks_response.txt Apple’a verilen için bkz.
http://static.thepiratebay.org/apple_response.txt
7 Zehra ÖZKAN, Karşılaştırmalı Hukukta Müzik Eserlerinin Dijital İletimi, Yetkin Yay., Ankara, 2008,
s. 102.
3
Sayfa 3 / 5
Yakın geçmişe kadar paylaşım programlarına ve web sitelerine karşı açılan davaların
yanında, günümüzde artık kullanıcılara karşı da davalar açılmaktadır. İlk P2P davası,
A&M Records v. Napster arasındaki davadır. Mahkeme Napster’ın tali olarak sorumlu
olup olmadığını incelemiş ve eser sahibinin haklarını ihlal etmeye yardımcı olması ve de
bunu özendirmesi nedeni ile sorumlu bulmuştur. 8
Türkiye’de de yavaş yavaş başlatılan kullanıcılara karşı girişilen hukuki mücadenin9
örnekleri diğer ülkelerde uzun bir süredir görülmektedir. Kullanıcılar ödemeleri
mümkün olmayan tazminat miktarlarına mahkum bırakılmaktadırlar.
10
Bu davaların
çoğunu anlaşma ile birkaç bin dolara kapatan müzik şirketleri halkın üzerinde aslında
baskı kurarak müzik indirmeden caydırılması amacı taşımaktadırlar. 11
Kanımca, kanunlarla yaratılan ve doğal bir hak olmayan Fikri Mülkiyet hakları ve onların
koruduğu eserlerin umuma izinsiz iletimi, bundan ticari bir amaç sağlanıyor ve eser
sahibinin haklarını gasp ederek sebepsiz bir zenginleşmeye mahal veriyorsa,
adeta eser sahibinin emeğini sömürerek hiçbir gayret ve çaba sarfetmeden haksız
kazanç sağlamaya yönelikse, pek tabi KORUNMAMALI; ancak kişisel kullanım
istisnasına çok yakın bulunan, internetteki kullanıcıların birbiri ile iletişimi ve
bağlantısı sonucu eserlere erişimi ve kendi aralarında eserleri paylaşmaları da
aynı düşünce ile engellenmemelidir.
Zira ilk ortaya çıktığı zamanlarda Kaset, CD ile dağıtılan ürünler bugün kişisel müzik
çalarlar sayesinde çok daha geniş çevrelerin hizmetine sunulmaktadır. Dolayısı ile ilk
ortaya çıktığı zamanlardaki dinlenilen eser sayısı ile günümüz arasında uçurum
A&M Records v. Napster, Inc., 239 F.3d 1004, 1019 (9th Cir. 2001) citing Matthew Bender & Co. v. West
Publ'g Co., 158 F.3d 693, 706 (2d Cir. 1998)
9 Son dönemde indirme oranı çok yüksek olan birkaç yere baskın düzenlenerek bilgisayarlara el konulmuş
ve meslek örgütleri tarafından da kullanıcılara karşı dava açılmıştır. Bu davalarda kullanılan hukuki
dayanak genellikle “izinsiz olarak eserin kullanıma açılması” olmuştur.
10 Minnesota, ABD’de 30 yaşında bir kadına karşı açılan davada jüri kadını 222.000 Dolar tazminata
mahkum etmiştir. http://wcco.com/local/music.piracy.downloading.2.370684.html (10.06.2008) Bir ilk
olarak kabul edilen bu davada müzik endüstrisinin zorbalığa kaçtığı iddia edilmekte ve sınırları zorladığı
belirtilmektedir.
http://wcco.com/topstories/Jammie.Thomas.of.2.370604.html
Bunun
yanında
Greenville, ABD’den başka bir kadının çocuklarının Limewire programından şarkı indirmesi nedeni ile
kadına karşı dava açılmıştır. Mahkemeye gitmeleri halinde 30.000 dolara mahkum olabileceklerinden
4000
dolara
anlaşma
yoluyla
kapatmak
istemektedirler.
http://www.wjtv.com/midatlantic/spa/onyourside/consumer.apx.-content-articles-SPA-2008-05-260020.html
11 Amerika’da kullanıcılara karşı sadece 2003 yılında 26000 adet dava açılmış ve bunların çoğu anlaşma
ile kapatılmıştır. Ancak Yukarıda 8 Numaralı dipnotta belirtilen dava mahkemeye intikal eden ilk davadır
ve mahkumiyetle sonuçlanmıştır. http://wcco.com/topstories/music.piracy.downloading.2.370695.html
8
Sayfa 4 / 5
bulunmaktadır. Başka bir deyişle, günümüzdeki eser sahipleri haklarının kullanıcılar
nezdinde korunmasına gerek kalmadan hakettiklerini veya hakettiklerinden daha
fazlasını kazanmaktadırlar. Bu tarz bir çözüm yolu günümüz anlayışına da daha
uygundur.
Sonuç olarak:
Kanımca, Fikir ve Sanat Eserleri Hukukuna, ilk ortaya çıktığı yılların gözü ile
bakılmamalıdır. Dolayısı ile ortaya çıktığı dönemden bu yana inanılmaz şekilde hızla
gelişen teknoloji ile iç içe olan bu alan üzerinde günümüze ilişkin yeni prensipler
geliştirilmeli
12
ve sert monopol anlayışından vazgeçilerek daha hoşgörülü ve bilginin
kolay paylaşıldığı bir aşamaya geçilmesi, bunun P2P sistemi için geçerli olması gerektiği,
ancak bunun hiçbir zaman emeğe saygısızlık veya başkasının emeği üzerinden haksız
kazanç elde etmek olarak algılanmaması gerekmektedir.
Avukat Olgaç NACAKCI
Her Hakkı Saklıdır.
Avukat Olgaç NACAKÇI
12
İbrahim Emre BAYRAMOĞLU, age., s. 77.
Sayfa 5 / 5