genital sistem patolojisi

DİŞİ ÜREME ORGANLARI
-YUMURTALIK
-Anomaliler: Aplazi, Agenesi, Hipoplazi, Hermaphroditism-intersex
-Yumurtalık kistleri
-folliküler kistler
-atretik folliküler kistler
-lutein kistleri
-teka lutein kistleri
-parovarium kistler
Sonu-Önemi: Yumurtalık kistleri kalıcıdır.
-Atrofi: Yaşlılık. Küçük ve serttir. Follikül yoktur, korpus luteum vardır.
-Kan dolaşım bozuklukları:
Fizyolojik kanama
Patolojil kanama
a-tedavi sırasında
b-tavuklarda
c- nöyrotik
-Oophoritis: Yumurtalık dokusunun yangısıdır. Seyrek rastlanır. Etkenler kan ile
gelir.
-YUMURTALIK YOLU- Oviduct- Tuba Uterinaa- Salpingitis: Yumurtalık yollarının yangısıdır, En önemli son kısırlık
oluşturmasıdır.
-UTERUS
-Anomaliler; Aplazi, Hipoplazi
-Uterusta Patolojik Durum Değişiklikleri
a-Antero-Retro-Latero-Versio Uteri
b-Hernia Uteri
c-İnvaginatio Uteri
d-Torsio Uteri
e-Prolapsus Uteri
Uterusun Kistik Glanduler Hiperplazisi
•
Tanım; Uterus mukozasının konjesyonlu kalınlaşmasıdır.Mukoza çok sayıda kist
içerir.
•
Sebep; Östrojen Hormon fazlalığı
•
Uterus mukozası kırmızı –mor renkte , kalın ve kistlerle dolu durumdadır.
•
Mikroskobik olarak ; Uterus mukoza epitel tabakası ve bezler hiperplaziye
durumdadır. Ve bazı bezlerde kistleşmeler oluşur.
•
Sonu; Sebep kalktığında iyileşme olabilir. Sebepler devam ederse olay pyometraya
dönüşebilir.
•
Uterusta Atrofi: Uterusun normale bakış küçülmesidir. Yaşlı hayvanlarda ve gelişimini
tamamlamamış hayvanlarda yumurtalıkların alınması.
•
Uterusta Hiperemi:
Pasif Hiperemi, Aktif Hiperemi
•
Uterusta Kanama: Fizyolojik ve Patolojik
METRİTİS-Uterus Yangısı
CERVİX UTERi
Anomaliler
Cervix’te Hypoplasie
Cervix’te Hypertrophie
Cervix’te Dilatation-Diveritkül
Cervix’te Hiperemi-Hemoraji
Cervix Yangısı
a)Cervicitis
b)Cervix Uteru Cystleri – Nabathion
-
-
Garthner
1)Güç Doğum
2)Travmatic – dilatatör
3)Suni tohum- katater travması
c)Cervix’te Fibrosis-Prolapsus
1) Güç doğum, travmatik yaralar
2) Chronic Cervicitis
3) Chronic Endometritis
VAGİNA
Vagina Anomalileri: Hypoplasi, Atresi
Vagina Kistleri
a)Bartolin Bez Kisti :
- Bez kanalının Kronik yangısı
- Kronik Vaginitis
- Klorlu naftalin
- Oestrogen etkisi
b)Gartner Bez kisti :
- Kronik Vaginitis yaralanma
- Oestrogen fazlalığı
- Klorlu naftalin
Vagina-Vulva Travma : İnek,kısrak ; Güç Dogumlar ,İri boga,
Küçük olanlar iyileşir,Fıtıklaşma ,peritonit
Prolapsus Uteri
-Güç doğum –
Vulva Ödemi -Travma
Tympani – Dispozisyon
-ıkınma +Yangı –
Oestrogen etkisi
Ostrogen İçeren yem
Küflü mısır
- Küflü yem
•
•
VAGİNİTİS ET VULVİTİS
Dirençli olmasının nedenleri :
a)Kutan mukoza
b)Asidik Ortam => Epitelial Glikogen +Oestrogen
c)Yersel Bağışıklık
•
Vaginitis Cat.Acuta veya Kronika
1) Vaginitis Cat.Acuta veya Chronica
2) Necrotic Vaginitis et Vulvitis
•
Bulaşıcı Vaginitisler
1) Vesiculer vaginitis => coital exanthem
- Vagina mukozasının bulaşıcı,kabarcıklı yangısıdır.
- İnek ve kısraklarda görülür
- Aşım mevsimlerinde,salgınlar şeklinde görülür
Makro : Mukoza üzerinde serpilmiş halde peteşial kanamalar oluşur.Nekrozlar vardır.
2 ) Granuler Vaginitis
Vulva mukozasının papüllü yangısıdır.
En fazla ineklerde görülür.
Makro : Vulva mukozası kırmızı renktedir.
Üzerinde 1-2 mm’lik kabartılar vardır.
Mukoza üzerinde seropurulent eksudat vardır.
Klitoris çevresi pembe dut manzarasındadır.
3 ) Veneral Epididymitis ed vaginitis (EPİVAG)
4 ) Viral Vaginitis-bulaşıcı anterior vaginocervisitis
5 ) Dourin-Exanthema Coitale paraliticum
Vagina- vulva mukozasının sümüksel vaziküllü,ülserli akut yangısıdır.
Tek tırnaklılarda gelişir
Etken : Trypanosoma equiperdum
Makro : Vagina-vulvada seroprulent eksudat
Vagina vulvada ülserler sınırlı pigmentsiz nedbeler
6 ) Dermatitis Ulserosa
PLACENTA VE YAVRU ZARLARI PATOLOJİSİ
•
Placentitis
•
Placenta Mole
•
Amnnion plaklar ve Plasental Kalsifikasyon
A.PLACENTİTİS-
C) Adventital Placentation
D) Hydroamnion-Hydroallantois
Plasenta dokusunun yangısıdır.
-Villi corialis-chorion-allantochorion
Sebep :
1. Annenin Septisemik hastalıkları
2. Travma-gebe uterusa
3. Enfek.Abort => mikroorg + protozoon
4. Viral Abort sonrası
Mikro :
Nectoric vasculitis- Tromboz
Focal Nekroz – Pseudocyst
Synstial Hücre – İnclusion
B.PLACENTAL MOLE
-Uterustaki embriyo veya fötüsün ölümünden sonra geriye kalan villi korialislerin
büyümesiyle oluşan et benzeri şekilsiz kitleler.Köpek-domuz Villi koriyalislerin
özellikle Stroma (damardan yoksun) sürekli büyür,trofoblastlar artar.
-Mola cystica
-Mola carneoso
racemosa
-Mola sanguinelenta
-Mola villosa
Sonu : Tümör - (Chorion tümörleri)
Mole ölebilir => atılır,
Haemorragie olabilir,
Chorionic gonodotrophin =>ovarium büyür,KİST
-Mola hydatiforme
Plasenta ve Yavru Zarları Patolojisi
C: Adventitial Placentation: Karunkel ve kotiledon, dışındaki bölgelerde plesanta
gelisimi
Sebeb: Karunkel’lerin sayıca az oluşu (yangı ve travma sonucu)
Makro: Kotiledon sayısı az, kotiledonlar arası üreme bölgeleri var.
Sonu:
Gebelik hali sürmez.
D: Hydroamnion-Hydroallantois: Yavru zarları içindeki sıvının aşırı artışıdır.
Sebep:
1- Anne hast. Kalp-Karaciğer.
2-Parazitism olayı- anne
3-Adventitial Plesantation
4-Yavru zarları bükülmesi
5-Annede yetersiz kötü beslenme
6-Annede anemi
7-Buzağı ve kuzuda anomali
8-Placentitis yapan hast.
Sonu:Çoğunlukla fötus, başlangıçta atılır. Atılmazsa, uterusta felç ve güç doğum
meydana gelir.
E:Amnion Plaklar ve Plesental Kalsifikasyon:
-Amnion kesesi içinde, dağınık halde bulunan donuk, beyaz renkli plaklar
Sebep:
-
Trofoblast tabakasındaki hücrelerin, squamous metaplazisi
-
Trofoblast tabakasındaki hücrelerin, damar duvarlarındaki dejenerasyon ve nekroz
PATOLOJİK GEBELİK-EKTOPİ
(Graviditas Extrauterine )
1) GRAVİDİTAS OVARİCA- Ovarial Gravidite
2) GRAVİDİTAS TUBARİA- Oviduct Gravidite
3) GRAVİDİTAS ABDOMİNALE- Abdominal Gravitide
1 – Ovarial Gravidite
2. Tubalarda Gravidite
ABORT-YAVRU ATMA
Normal doğum süresinden önce fötusun canlı veya ölü olarak atılmasıdır
Ana rahmi dışında canlılığını sürdüremeyecek gelişim döneminde atılmasıdır.
İmmature : Gelişimini tamamlamış fakat uterus dışında yaşayamayacak durumda olan
fotüsün
atılması.
Abortus premature : Erken doğum- Gelişimini tamamlamış,dış ortamda yaşayabilecek,
fakat
normal doğum süresinden önce doğum.
Sebep :
A.Enfeksiyöz Olmayan Abortuslar
1.
Travma =>Fiziksel Etkenler,çevre şartlarında ani değişim,sıkışma,soğuk içme
2.
Toksikasyon :Özellikle ilaçlar “Arecolin,pilocarpin vb.“yine tedavi amacıyla yüksek
dozda ilaç uygulama (İntravenöz)
3.
Ana Hastalıkları =>Sancı,ishal,ateş,hematüri,hemoglobinüri
4.
Yavru hastalıkları
5.
Yetersiz ve dengesiz beslenme
6.
Yavru sayısı fazlalığı
7.
Uterusun dar oluşu-Nedbeleşme
•
Pneumovagina-vulva-vestibulum-vagina-cervix kapanmama
•
Plasental bozukluk
•
Hormonal dengesizlik,progesteron,östrojen
Makro : Hiperemi-kanama
Cu yetersizliği - Encephalomalaie
İyot yetersizliği – Kılsızlık miksödem
Placental bozuk – Subcutis İntermuskuler ödem
Enfeksiyöz Abortus Sebepleri
•
Brucella etkenleri
=>
BRUCELLOZİS
•
Listeria etkenleri
=>
LİSTERİOZİS
•
Vibrio etkenleri
=>
VİBRİOZİS
•
Salmonella etkenleri
=>
SALMONELLOZİS
•
Leptospira etkenleri
=>
LEPTOSPİROZİS
•
Tricomonas etkenleri =>
TRİCOMONİAZİS
•
Toxoplazma etkenleri =>
TOXOPLASMOZİS
•
Mantar etkenleri
=>
MYCOZİS
•
Diğer enfek.etkenler
=> Streptococ
Thaleria
Border hastalığı
Şap
Q Humması
VİRAL ABORTUSLAR
•
Atların virusi Rhinopneumanitisi (Rhinopneumonitis equi)
•
Atların virusi ARTERİTİSİ
•
Koyunların ENZOOTİK ABORTUSU
•
Sığır Epizootik Abortusu
•
Sığır enfek.Rhinotracheitisi (Vulvovaginitis pustulosa enfectiosa)
•
Domuzların virusi Abortusu
BRUSELLOZİS
Brusella Abortus Bang -
Sığır
Brusella Ovis
-
Koyun
Brusella Suis
-
Domuz
Brusella Melitensis -
Koyun
Kaynak : Enfekte placenta,akıntı,Sperma
SIĞIR BRUCELLOZİSİ (7.-8.AY)
A) Anada Görülen lezyonlar
Uterus : Dıştan normal
İç görünüm :Seropurulent necrotic endometritis
Placenta : Allantokorion => ödem pıhtılaşmış exudat,kalınlaşma
Kotiledon : Kotylodonitis acuta nekrotikans.
Kronik => Yapışma => Adesion
Mikroskobi :
Uterus : lenfosit + plazmosit + epiteloid =>GRANULOM
Akut, irinli ,ulseratif,endometritis
Placenta : Acut olaylarda =>Stromada =>mononucleer
Neutrophil
Nekroz
Dev Hücre
Kronik
Uterus: =>Kronic olayda =>Kotiledon adhesyon
Retensiyo Sekundenarium
Plasenta : => Akut yangı =>produktiv yangı
Fibrozis => Placental + maternal villi => Adhesyon
•
Atık Yavruda :
Herhangi bir değişiklik görülmeyebilir.
Ödem- transudat
Abomazumda limon sarısı içerik
Kataral + fibrinli pneumonie
KOYUN VE KEÇİDE BRUCELLOZİS
Mikroskopta : Brucellosa ilgili taze düğümcük
Necrotic kireçlenmiş brucellose düğümcük
iyileşmiş düğümcük
Atrofi
LİSTERİOZİS
-
Özellikle encephalitis yapar.
-
Uterus ve fötus’e yerleşebilir.
Encephalitis + Abort => Listeriosis
(tek tük ) (% 50)
Etken : Listeria monocytogenes
Etken => sindirim => Gebeliğin 1/3 => uterus => metritis =>fötüs
(bazen nec.sep..)
=> ABORT
(Septisemi 4-
5.gün)
Makro :
Uterus : Endomtr. Simpleks =>retensiosecundarium
Necrotic septic metritis
Atık Yavru : Ölen yavru 4.veya 5. günde atılır
Kokuşma lezyon görülmez
Karaciğerde milier nekroz (dalak,böbrek,akciğer)
Mikro : Özellikle nekrotik alanda etken kümeleri
Sonu : Gebeliğin 1/3 dönemi atık,güç doğum, canlı olabilir ama kısasüre sonra ölür
VİBRİOZİS
Sığır
: Vibro fötüs var.veneralis – abort 4-9.ay
Koyun : Vibrio fötüs var.İntestinalis – son 6.hafta
PATOGENEZ
Sığır : Bulaşma çiftleşme ile ( 5-6 yaş boğa)
Boğa preputium,inek vaginasında kısa süre kalır.
Koyun :Sindirim kanalı => bakteriyemi
Bazen kontakt.Yolla
Deneysel olarak 4.ayda verilirse hemen abort oluşur.
MAKRO :
İnek : Uterus : Hafif Endomtr.Simpleks Brusellozis benzeri
Placentada otoliz
Atık Buzağı : Deri altı ödemi,vücut boş transudat
Serozda fibrin – mide içeriği sarı pıhtılı
MİKRO :
İNEK uterusu => prop.Ve submuk.Lenfosit infilt.
Placenta => yaygın histiosit infiltrasyonu
ATIK BUZAĞI : lezyon görülmez.
ATIK KUZU
: Fokal Nekrotik hepatitis
Sonu : Geçici kısırlık :Abort
Premature Doğum
Şiddetli metritis => ölüm
SALMONELLOZİS
Ağız yolu => Salmonella Abortus Equi – Aygır-testis’te
Kısrak’ta-vagina-kolon
İrinli hemorajik placentitis
Çiftleşme :Salmonella Abortus ovis =>Koyun – sperma ile bulaşma
MAKRO:
Kısrak :Uterusta akut irinli plasentitis (difteroid)placental ödem,hemorragie,hematom
kolanda yangı hemorragic purulent
Placeta’daki Nekroz (Tanıtıcı)
Koyun :Uterus => Septik metritis
Atık Tay : diffuz odem + hemorragie =>Septisemi
Atık Kuzu : Canlı olanlar 1-3 günde ölür.Omphalitis
Poliarthritis + Ttendovaginitis => Ölüm
MİKRO : Chorionda hiperemi =>Tromboz =>Kanama
Leucocyt inflt.Epitelial desquamasyon+ dejenerasyon
Vill nekrozu
Chorion kitle =>Epitel+leucocy+eritrosit
SONU :
Kısrak : Doğumun son dönemi artık
Koyun : 6 hafta kala atık
Etken => fotus +placenta +uterus akıntısı
kuvvetli bağışıklık.
LEPTOSPİROZİS
L. pomona, L.İcterohemorrhagica,L Grippotyposa
L.canicola, L.Australis
Sığır,at,koyun,domuz,keçi =>ikterus,hemoglobunüri ABORT
Mukoza
=>
Deri(yara,sıyrık)
=> 3-7 gün inc. =>kan =>septisemi (böbrek,karaciğer,gebe
uterusu)
Ağız yoluyla
=>
Hemolitik Anemi – anoksi =>Placental nekroz =>fötüs =>Abort
MAKRO : Uterus-Placenta: nekroz cotiledonda ödem
Atık yavru : karın,göğüs boşluğunda ödem,kanlı seröz exudat =>kanama
Karaciğer büyük- necrotic odaklı
Böbrek,dalak büyük
MİKRO : Uterus-Placenta :Hiperemi nekroz
Atık Yavru : Neph.İnterti.Acuta nonpurulenta
Glomerulonepht.Eozinophili
Lenfoid hyper+Necrotic Hepatitis+safra pigmenti
Özel boya : (Levaditi gümüşleme)
SONU: Her dönemde Abort =>ölü =>bazen canlı (kısa ölüm)
TRİCHOMONİAZİS
Sığır =>Boğa =>BALANİTİS
Her dönem/Bazen
İnek =>vaginitis =>metritis =>gebe uterusu => ABORT
Tricomonas foetus
Çiftleşme 1-2 gün
Boğa =>preputium =>irinli Balonapostitis => ACUT CAT. Vaginitis
Etken =>cervix =>uterus irinli cervitis =>metritis => ABORT
Makro : Uterus irinli mucoprulent exudat
Ölen fötüs =>atılır veya masserasyon (Rezorbe)+ölen yavru uterusta kalır.
+pyometra-irinli andometritis
Placenta’da hafif lezyon KANAMA
Uterus’ta etken görülür.
SONU : Kısırlık olabilir
TOXOPLASMOZİS
Toxop.Gondii
Sığır,koyun,domuz,köpek-insan (çiğ et)
POTOGENEZ
Ağız yolu =>kedi gaitası =>enfek.salya,kadavra,burun akıntısı,süt
Damlacık Enfek.
parazitemi
Girişte lezyon =>kan => sevdiği organ =>endometrium placenta
Necrotic endometritis,placentitis =>fötüs =>kan,karaciğer,akciğer necroz =>ABORT
Bazen
Masserayon Anomali
MAKRO : Necrotic endometritis placentitis
Kuzu+domuz yavrusu+ödem fibrinli exudat
Beyin,karaciğer,akciğer focal necroz
MİKRO : Endometrium+placenta focal necroz+granulamatöz lezyon
Fötüs : Akciğer intert pneumoni+granulamatöz
Beyin+medulla spinalis =>pseudocyst
Vasculer resk.Calcification
Karaciğerde Focal necroz
MYCOZİS (tek tük olaylar)
Çoğunlukla inek =>Koyun =>domuz
Mycotic abort faktörleri önemli
-Hijyenik olmayan koşul (kış,yağış)
- Mantar sporlu yemler,ıslak yem
- -
- Aşırı antibiyotik kullanımı gebelerde
- -
- Suni tohum.Spermanın antibiyotik ile muamelesi
Aspergyllus-mucor-candida türleri
Ağız,solunum+Çiftleşme ile alınır =>placentitis mycotica
3-8. ayda ABORT Necroz
VİRAL ABORTLAR
1.Rhinopneumonitis – Kısrakların Viral Abortusu
Equi : Gebeliğin 9.ve 10. aylarında (KISRAK’ta) Herpes virus
Potogenez : Damlacık Enf.+Burun akıntısı+Atık Fötüs+Bulaşık yem,su+Sindirim kanalı
Kısrakta :
2-20 gün
Ateş,Enfluenza
=> viremi
Etken =>Akciğer =>Sinir sistemi+Fötüse (İntrauterin ölüm,daha çok atılınca görülür)
MAKRO : Annede hafif konjuktivitis+nezle
4 ay sonra abort-placenta normal
Atık Yavru : İkterus,derialtı ödemi,kanama
-
Pericard+pleura+periton => ÖDEM+peteşi
-
Farinks,larinks şişkin,kırmızı renkte
-
Akciğer lezyonları
-
Karaciğer büyük+necroz odakları
-
Dalak iki misli büyük
-
Lenf düğümleri büyük-hiperemik-ödem
-
Timus,böbrek,idrar kesei kanamalı
MİKRO :
KARACİĞER :Hepatitis parancymatosa et necroticans
Hepatitis serosa
AKCİĞER : Bronchopneumonia desquamativa et bronchiolitis necroticans
DALAK :
Splenitis necroticans ve Necrosis miliaris
LENF DÜĞÜMLERİ ve DALAK’ta-NECROZ
2.Atların Virusu arteritisi
3.Koyun Enzootik Abortusu
4.Sığır Enf.Abortusu
5.Sığır Enf.Rhinotracheitis
MEME PATOLOJİSİ
ANOMALİLER
Meme başı sayısının normalden çok olması
Polythelia :
Athelia
:
Meme başlarının olmayışı
Hypothelia :
Meme başlarının normalden az olması
Polymasti :
Meme loblarının normalden fazla olması
GYNECOMASTİE
Erkek hayvanlarda rudimanter olan memelerin süt salgılayacak düzeyde gelişmesidir.
A) Sahici Gynecomastie : Erkeklerde meme bezinin süt salgılayacak şekilde
gelişmesidir.Teke,koç
- Hormonal düzensizlikler
B) Yalancı Gynecomastie : Erkekte yağ dokusuna ilgili meme büyümesidir.Süt salgısı
yoktur.
Memede Kist :
Kanalların kistik biçimde genişlemesidir.
Kanallara yakın bölgede yaralanma,kronik üremeli yangılar
Memede Kan Dolaşım Bozuklukları :
A) Hiperemi .
-Fizyolojik : gebeliğin sonuna doğru
- Yangısal : Özellikle Akut Meme yangısı
B.Memede kanama
-Travmatik : Vurma,çarpma,irkiltici ilaçlar
- Yangısal : Akut mastit,Vit C. Eksikliği,Bitki zehirlenmeleri
C.Memelerde Hematom : Meme dokusunda sınırlı,dışarı çıkıntı yapan kanama odağı
D:Memede Emboli-Tromboz : Mastitlerde damarlarda gelişir.
Memede ödem
:
a) Fizyolojik meme Ödemi :
Doğuma yakın dönemler
Hormonlara ilgili
6-12 gün
b)Patolojik Meme ödemi
: A) Mastitis’e ilgili olmayan:Vücuttaki dolaşım
bozuklukları
B) Mastitis’e ilgili olanlar : Mastitis Sebepleri
Memede Concrementler :
Corpora Amylacea, 5-25 Mikron çapında yuvarlak kırmızı-mor
Meme Başı Derisinde Yer Alan Hastalıklar
•
Meme başı derisinde görülen hastalıklar
a) Urtıcarıa :
Yersel yangısal ödem,dış sebepler,iç sebepler
Deride solgun,kırmızı,dört köşeli kızartılar,
Kabartılar.
Sonu : İz bırakmadan kaybolur
b)Meme başında yanık : Yangınlar,sıcak uygulamalar.
c)Meme başında donma : İz bırakmadan iyileşir,gangrene olur.
ç) Meme başında fagopyrism : Beslenmeye bağlıi
Güneş ışınlarının sebep olduğu
nekrotik dermatitis olayı,
Sebep : Kara buğday,Yonca,Burçak,Tırfıl
Fenotiazin.
iyileşme oranı yüksektir.
d)Meme başlarında ekzama-Ekzantemler : Derinin epidermis
tabakasının yüzlek
yangısı,epidermitis
•
Eksojen Ekzama : Dış etkilere bağlıdır,seyrektir.
•
Endojen Ekzema :
B-1) Besin maddeleri ve beslenmeye bağlı ekzantemler-Marnillitis
(Patates,küflü yemler,balık unu,asma yaprağı,vb.)
B-2) Yersel viral hastalıklara bağlı ekzantemler.
B-3) Sistemik hastalıklara bağlı ekzantemler.
B-2) Yersel Hastalıklara Bağlı Ekzantemler :
B-2 a) Herpes Mamillitis (Bovine Herpes Mamillitis):
Veziküler Dermatitis yapar.Temmuz-Aralık-İnek-Düveler % 95 2 yıl bağışıklık
Bulaşma : Sağım sırasında ellerle,sağım makineleri,sinek ve böcekler.
- Kızarıklık,kabarcık, 2 cm çapında.
- Ortalama 15 – 20 günde iyileşir.
B-2b)Çiçek hastalığı : Çiçek virusu,deride vezikulo-pustuler ekzantem
İnek,koyun,keçi
Hastalık çiçek lezyonlu ineklerden sağım sırasında sağlam
ineklere taşınır.
Makroskobi : Meme başlarında bezelye büyüklüğünde kabartılar oluşur.bunların
ortalarında göbekleri vardır. Ve
çevrelerinde kırmızı birer hale bulunur.Zamanla bu kabarcıklar irinleşir.
Sonu : Epidermis’in Rejenerasyonu ile iyileşme olur.Ortalama 15 gün sürer.Geriye
çiçeğe özgü izleri kalır.
Yaralar enfekte olursa iyileşme uzar, Mastitis oluşabilir.
B-2 c) Vaccina
: çiçeğe benzer lezyonlar
etken : İnsan çiçek aşısı virusu
Çiçek aşısı olan sağımcılar
4 Haftada iyileşme, yerlerinde küçük çukurlar kalır.
B-2ç) Yalancı Çiçek Hastalığı (paravaccinia)
Çiçek hastalığına benzer lezyonlar yapar.Fakat papullerin
ortasında göbekler
ve çevresinde kırmızı hale yoktur.
Etken : Paravaccinia virusu.
Lezyonlar kısa sürede iyileşir,sık nüksedebilir.Sağımcıların
ellerinde de kiraz
büyüklüğünde düğümler oluşur.
B-2d) Papillomatosis :
Etken : Papova virus
- 3,5 aylık inkübasyon
- Değme sureti ile bulaşır.
- Papillalarla tanınır.
B-3 Sistemik Hastalıklara Bağlı Ekzantemler
B-3a) Şap hastalığı : Epiteliotrop virus
B-3b)Noduler Exanthema(Lumpy skin disease): Deride 0,5-5 cm çapında nodüler
oluşur.Sığırlarda görülür.
2-4 Hafta inkübasyon,Sinek ve böcekler.
B-3c) Echtyma contagiosa ovium : Koyun-keçi,vezikül ve pustuller oluşur.
Değme sureti ile bulaşır.
Kızartı,kabart,pustul ve yarıklar yapar.Kabuklar iz
bırakmadan iyileşir.
B-3 ç) Exanthema coitale vesiculosum.
B-3 d) Stomatitis papullosa
B-3 e) Coryza gangrenosa bovum
•
Meme derisinde görülen enfeksiyöz dermatitisler :
1- Akne (Kıl Folliküllerinin Yangısı) : İrinli,nekrotik,irin yapan etkenler,meme başı ve
meme derisinin
temizlenmemesi,hava şartları
Sonu : İyileşebilir,nedbeleşir veya mastitis yapar.
2- Frunculose : Daha irin nodüllerdir.(Çıban)
3.Gangren
4. Dermatitis flariosa (stephanofilariose)
MEME YANGISI-MASTİTİS
Mastitis =Mammitis : Meme bezi içindeki alveollar,süt kanalları,intersitisyel dokusunun
yangısıdır.
Galatopharitis : Sadece süt kanallarının yangısıdır.
SEBEPLER :
A) HAZIRLAYICI SEBEPLER
1) Elverişsiz Çevre şartları : Hijyenik olmayan ahırlar,Elverişsiz iklim şartları,kötü
meralar.
2) Sağım Hataları : -Sağımın ihmali
- Hayvanın dövülmesi
- Meme başındaki yaralar
3) Meme Başı veya Meme Bezlerindeki Anomaliler :
- Sarkık,gevşek,büyük memeler
- Meme başı kanalının bozuk olması
4) Yaşlılık,hastalık gibi durumlar
B)YAPICI SEBEPLER :
Değişik türden bakteri,virüs,mantar gibi mikroorganizmalar
Kaynak : Enfekte memeler,hayvanın bulunduğu çevre
MASTİTİSLERİN PATOGENEZİSİ
Hastalık etkenleri üç yoldan memeye gelir.
1)Galaktogen Enfeksiyon ----> İNVAZYON DÖNEMİ
----->ENFEKSİYON DÖNEMİ
----->YANGI DÖNEMİ
2.Hemotogen Enfeksiyon – Brucella,Tuberkuloz
3)Lenfogen Enfeksiyon – Aktinomikoz
(Yara enfesksiyonu)
MASTİTİSLERİN SINIFLANDIRILMASI
1.Seyirlerine ve lezyonlarına göre
a) AKUT MASTİTİSLER :
Meme dokusunun seröz,fibrinli,irinli,kanamalı akut yangı.
MAKRO : Tek lopta veya 2-3 lopta olabilir.
- Yangılı lob büyümüş,sert ,deri gergin
- Kesit yüzü değişik özellikte exudat olur.
- Tedavi edilmezse kronikleşir.
b)Nekrotik Meme Yangısı : mast.acuta gravis perakut seyirli,genel hastalık hali
oluşturan nekroz ve sekosterlerle tanınan meme yangısı.
Etken : Colisp,stcph. Crynobact.prevdomona vb.
Makro :meme büyür,çok az süt sağılabilir.Bu süt irinli,kanlı seröz olabilir.Memenin
kesit yüzünden koyu kırmızı-sarı exudatsızın geniş nekrozlar vardır.Bunların bazıları
lobun tamamını kaplar.
SONU : Nekrozlar genişse ölüm gelişir.
Nekrozlar fistolleşebilir.
Kapsüllü olarak kalır.
Meme genellikle süt veremez.
C.Kronik ve Apseli Mastitisler
- Mast.Kronika Apartomafoza
- Memenin kronik ve apseli yangısıdır.
- Holştaü meme hast.,Yaz mastitisi
- Mera mastitisi
Etkenler : Coryna bacf.,E.coli spp.,sthlococlar.
Makro : meme başlarından sarı-yeşil süt gelir.
- dıştan muayenede lob içinde çok sayıda düğümcükler farkedilir.Bunların
bazıları fostüllenir.
- Aynı özellikle apselere kesit yüzünde de görülür.Süt kanalları içide böyle
exudat ile doludur.
Mikro : Apse toplusu belirgindir.
Sonu : Apse kapsüllerinden çevreye dağılan fibröz doku,meme parankimini sarar ve
fibrozis sonucu meme körelir.
ÖZEL MASTİTİSLER
A)Meme tüberkülozu
- En fazla ineklerde gelişir.Vücudun diğer bölgelerindeki lezyonlardan köken alan
etkenlerin kan yoluyla memeye gelmesi ile olur.
- meme tb.lu varlığına % 88 Akc.Tb.vardır.
- Akc.tb. Var olan ineklerde % 13-25 meme tb. Vardır.
+ memede gelişen lezyonlara göre 3 tip mastitis tb.vardır.
1.Milier meme tüberkulozu :- Mast. Milieris tb. Akut ve yaygın tb.şeklidir.iri
düğümcükler ile karakterizedir.
- Çoğunlukla ilk enfeksiyonun genaralizasyonu sonu
şekillenir
- meme büyür,serttir.Kesit yüzünde düğümcükler bulunur.
2.Produktif lobuler infiltratif Meme Tb.
memenin Kronik Organ Tb.
-
Meme loblarında sınırlı kalan produktif ve infiltratif meme tb.En çok görülen meme
tb.tipidir.%80-90 bu tip tb görülür.Mikroskobide, tüberkül ve tb.granülasyon dokusu
oluşumu tipiktir.
3.Diffuz- Exudadif Kazeifikasyonlu Meme Tb. Mastitis kazeoza
-
Yangın kazeifikasyon nekrozu ile tanınır.Akut ve Eksudatif tb.dur.
Meme tb. Sonu ve önemi
-
Meme tb.çok yavaş ve sinsi gelişir
-
Son döneme kadar,belirgin lezyon görülmez
-
Başlangıçtan itibaren,tb.etkenleri süt ile dışarı atılır.Bu bulaşma için bir kaynaktır.
-
Meme tb.açık tb.dır.
Meme Brusellosu
- Brusella etkenlerine bağlı olarak memede kronik karakterde interstial mastitisler
gelişir.
- İnek,koyun,keçi
- Etkenler memeye kan yolu ile gelir.
Makro : Elle muayenede,meme dokusu içinde ,ceviz büyüklüğünde nodüller
hissedilir.memenin kesit yüzünde kıvamlı bir exudat sızar.
Mikro :
Akut olaylarda : Lökositten zengin yangısal hücre infiltrasyonu
Subakut olaylarda : Az lökosit,bol lenfosit bulunan granülamatoz lezyonlar.
Kronik olaylarda : Bol lenfosit,plazma hücresi ve fibröz dokuda zengin granulomlar.
MEME AKTİNOMİKOZU
Yersel özel granulasyon dokusu ve apse oluşumu ile karakterize hastalığıdır.
- inek ve domuzlarda görülür.
Etkenler : Actinomikoz israeli ve lignieresi dir.
Bulaşma lenfojen veya hematojen olur.
Makroskobi: Çoğunlukla 1 lopta olur. Bazen 2-3-4 lobtada gelişebilir.
-Elle muayenede meme başlarına yakın alanlarda düğümcükle saptanır.
-Loblar serttir.
-Kesit yüzünde ortaları irinli nodüller görülür.
Sonu: Bu lezyonlar ilerleyicidir. Meme parankiminde atrofi oluşur