The Pioneer of Social Reality in Turkish Cinema

Transkript

n MEZUN / ALUMNI
Toplumsal Gerçekliğin Türk Sineması’ndaki Öncüsü:
Metin Erksan
The Pioneer of Social Reality in Turkish Cinema
Sinema yaptığı dönemin teknik koşullarının
yetersizliğinin arkasına sığınmadan,
sinematografinin tüm imkânlarını zorlayan,
tahayyül edilemeyeni tahayyül edebilen
ve bizi her seferinde daha çok şaşırtan
rejisördür Metin Erksan.
Ç
anakkale’de 1929 yılında doğan Metin Erksan, ilk, orta ve lise öğrenimini İstanbul’da tamamlar. Ailesi
onun tıp ya da mühendislik öğrenimi
görmesini ister, fakat Erksan, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi
Bölümü’nde öğrenim görmeyi tercih eder.
O dönemlerde İstanbul Üniversitesi, kendi
alanında dünya çapında ün yapmış birçok
akademisyeni kadrosunda barındırmaktadır. Ernst Diez, Phillip Schweinfurth,
Kurt Erdmann, Albert Gabriel gibi dünyaca ünlü sanat tarihçisi hocaların öğrencisi
olan Erksan, bunun yanı sıra başta Mazhar
İpşiroğlu olmak üzere, Türkiye’nin yetiştirmiş olduğu birçok önemli sanat tarihçisinden de dersler alır. Erksan, öğrencilik
yıllarında Edebiyat
Fakültesi’nin diğer
bölümlerinde hocalık
yapmakta olan edebiyatçı, yazar ve eleştirmenlerin de derslerine katılır. Ahmet
Hamdi
Tanpınar,
Yrd. Doç. Dr. /
Asst. Prof. Dr
Şükrü Sim
Metin Erksan was born in Çanakkale in
1929, and completed his secondary and high
school education in İstanbul. His family wanted
him to study medicine or engineering, but Erksan preferred to study at the Department of
History of Art of Istanbul University Faculty
of Letters. Back then, Istanbul University’s
academic staff was comprised of a number of
academicians with a world-wide reputation in
their own fields. Erksan, the student of many
world-famous history of art professors such as
Metin Erksan is the director who pushes the limits of
cinematography, not hiding behind the shortage of technical
opportunities of the period in which he produced films, who
can imagine the unimaginable and who surprises us the most.
116
BİLİMKÜLTÜRSANAT
/ !
) (
/

,
-!Z/
[
[ ,
* ,
* ¡
* / - -
/
/~
*
V
-,,-,
#
\
\
*
]V
[/
¡V~"!
,
/_
Hello to Directing
& )
& 0 % 5GXOGM<COCPČ(
%'+'+!.
0!* =!7C?N8
0
$!
! !# &
* 0
* $
+ .
,
! !
* ^
# ' #
!
' #
! %
V 0
* ^' *
"! ' $- W #
0
*
#x
/{,
#|
" /
Z ^ ( ^
/
Z
! ,
/ ' ,#
' /
X
X,
,
/~ *,#
Rejisörlüğe Merhaba
*`
-
, #
" , * \ -
/!
, ! *
/
{, , | , *
-
/ {,
#|
#
"
,
#
0
_ W
[$ 0!* #
* $
' q
' $ q # 0
%* #$
#!
#
*
0
$%
!# !# !
# $
! #0
*
_

2
, ' V .
'
$
0
*
!
"! X
{ ) X Z
" / - ' V
!/
'
#
' # ' ' !
# V #
# #
0
_ ! #
|W$'$
V
#
#
!
#
!
$!
!
#
-CTCPNČM&ØP[C
UQNFC(
#
@
78CN3
&QMW\&CüČP'HGUK
UCüFC("
B&
7
)8CNU
From Village Reality to City Reality
/ {"
\|_
'
{(,X|
[
# / " \ ' % / ' "\
~ 0
0' ' $ $ !
#
* '
V !
$ ## V
*'!
!
Köy Gerçekliğinden
Kent Gerçekliğine
0
'
!#|.
2*.

~
!
x'
#
V
)GEGNGTKP²VGUK
ØUVVG
B)7!8C?3
ĴQHÒT0GDCJCV
CNVVC
B3
!
78C?
{% }
~
) # % ' , | , ! " \ ,
#
,
X
,
_
/
# " \
/ /
'
/ /
/
{\
| _
{,
¥ [| {V [
[| # /
!*

{" | ^ " ] !# 0
* ! _
#
#
'!
#
0
# _
'$
#|
X*
! $ $
! #* #
! '
$$!
#$V
'
!~ $ '!#
# ' $
.
2*#
' ' ^!'
'#
/GVKP'TMUCP4G[JCP
HKNOKPKPDKT
UCJPGUKPKÃGMGTMGP
-CTVCN6KDGVXG(KNK\
#MČPKNGDKTNKMVG
#
$
(;%
#5)
!
+7C?8
( ,
X"
' ' /
{% '
| # "
/"

,
.
*#!#
$ !# ! ! # 2 _
_
#
'
! # #
$
$
! ! x* #
0
*
!0
'
! #
0
#
! !
# $
#
#
#EČ*C[CVHKNOKPKP
DCĵTQNØPFG6ØTMCP
ĴQTC[XG#[JCP+ĵČM
Q[PCOČĵVČ
(4
#Q
/F5#
!
=
The Problem of Property Trilogy
/
'#
(^
, {,#|
/ [ "~ (
X X ,
X
,
#
,X
# 0
* _
# ! ' #
0
¢ \ x
- Z | V'
V'~ ! ' X'
_#
#
#!
#$#!!
!$
* q ! ' #
$
- ! ,# #
!'*W#
'X
]
,)
X
/ /
{ "
- /| {% $| XX
X
)
, '
( ' .
2 $ #
# '
!#
V
!
#!#
! # -
#
[_
* ' # ' # # # ' '
! '
# #
0
| !* ! ! ' $ ! $
/,
,
T First International Award for
The
T
Turkish
Cinema
{ (| {, [ , [| , (
X
X
"[
[
" [
`,,
~
*'0
#*
.
2*
'!#
Mülkiyet Sorunsalı Üçlemesi
0
#
' # q
' '
'
#'
$
Metin Erksan,
1964 Berlin Film
Festivali’nde Altın
Ayı Ödülü’nü
kazanarak
sinemamıza
uluslararası
alandaki ilk ödülü
getirdi.
,
,X
*/{%(
%
%
%
{
(|,(
|
/ } ~ ( 5WUW\;C\&T[5WOOGT
0

* V
W
* "
'
! 2 , ' $
' ! !
' !
$
' # #V
2,*!
#!
' ! !
!#
\$!#
\
Metin Erksan
honored our
cinema with the
first award won in
the international
arena, by winning
the Golden Bear
Award in Berlin
Film Festival.
/~ *

, %
&
(,\X(

{(
- /~
# , - / , 0
* !
' !
0
*
!
|"
#$ !
' #/ !
'
!
'
, ! !! +W~#
$
|W!'
#(~ ' '
! 2 , '$!#
'
!#
2 *!
# ' 0
*!
!$V
!# !
.
2* Türk Sinemasındaki
Uluslararası İlk Ödül
(!!'.
2*
|
.
V~
.
2.$*
# 2
,* !
# (!
!'WVV*
#
' % % *
# { .
*
' #!
!
# $
#!
!'
# # #
%
! ' .
2
.$* ' !#
#
! 0
|(! ! ' 2
$
!
$
$

' ## (! !* #~
(! ! 0
0
*
|! # ~ '
5WUW\;C\&T[5WOOGT
/~
*
*
]
/ ]
|

,

(
] / ,Z
%
(
,
V/~
{#|X
,
#
$ 0
* # #
q .
2* ! & ['
#[']2,

!|(!!!
' + 0
* ,
!# #
! ` '!
#$1+
0
! # +
# !
0
*
## ! # $
0
* #
#
'
!#
$! .
_ $ '
0
!
#
!## #~
[' (!
!*!#!!
/ '
$
#
/'

0 .#* ' # , !# .
&
/
%
, "
[
,
/
/
#
#
,/
,
AAcademic and Theoretical Studies
#{,|
/
'
,
, *
- /
'
{[
|
%
]
/
/ /~ /
2* !#
!(!!
0
'
! * .
2*
!#!
!0
! $! #
%*!
!-#
#
#
#%
$,
!#
$! # ! $ ' !'!#
V
$ ' $ , #
V #!
0
$
#
!
$ .
* $ # !
' W0
.
2*!!#
$
#
5WÃNWNCT#TCOČ\FC
6JG%TKOKPCNU#TG#OQPI7U
Akademik ve Kuramsal Çalışmalar
0
( ¡ '
#
'
!
$
!#
# ! # #$
#
'
(¡(
¡'&*
+*
#0
*/
|%#
#
#
~ #
'$!0
*
0
! # # $ #
! # #
# ! 0
/'
#
_ '
'TMUCP#FCPC(KNO
(GUVKXCNKoPFGp'P
ċ[K(KNOqUGÃKNGP
-W[WoPWPÒFØNØPØ
CNČTMGP
*
#
!
*;
0
$&&;
;!0
,
%'

([
-(&
X
,

" ^__
X
, % & [
X,
X - (
# 0
.
* !
#
#W!
*+2)
V%#*
2 .
!# qxx !
) # V
[ .
2 W* +
2)2.
W* 2 , qxx , .
W
* , 2 W
*
2
!
/GVKP'TMUCP5GXOGM
<COCPČHKNOKPKPDKT
UCJPGUKPKPÃGMKOKPFG
#
)
!(=!
& X % ^__
X
-X,
{, | '
'/~
/ , ~
' '
-/
| $~ 0
!
$/
#
#!!
$ '
#
!
! #.
!# #$ 0
2
#
' - $$!
!$'$
##_
+0
KAYNAKÇA / BIBLIOGRAPHY
Halit Refiğ, Ulusal Sinema Kavgası, Hareket Yay., İstanbul, 1971.
Beyazperde Dergisi Mayıs 1990 Eki, Düzenleyen: Agah Özgüç.
Giovanni Scagnamillo, Türk Sinema Tarihi.
60’ların Türk Sineması, 44. Uluslararası Antalya Altın Portakal Film
Festivali Yayını.
Kurtuluş Kayalı, Metin Erksan Sineması’nı Okumayı Denemek,
Dost Yay.
TEŞEKKÜR
Görsellerin sağlanmasındaki katkılarından dolayı İÜ İletişim
Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Suat Gezgin, Agah Özgüç, Vadullah Taş
ve Kurtuluş Kayalı’ya teşekkür ederiz.
41 FİLME İMZA ATTI / HE HAS DIRECTED 41 FILMS
1952-1982 yılları arasında 41 filme yönetmen olarak imza
atan Metin Erksan, bu filmlerin 28 tanesinin senaryosunu
yine kendisi yazmış, Susuz Yaz ve Sevmek Zamanı
filmlerinin yapımcılığını üstlenmiştir.
Metin Erksan, who directed 41 films between 1952-1982, has
written the scripts of 28 of them himself, and has undertaken
the production of Dry Summer and Time to Love himself.
Karanlık Dünya / Aşık Veysel’ın Hayatı 1952, Beyaz
Cehennem / Cingöz Recai 1954, Yol Palas Cinayeti 1955,
Ölmüş Bir Kadının Evrakı Metrukesi 1956, Dokuz Dağın
Efesi 1958, Hicran Yarası 1959, Gecelerin Ötesi 1960,
Şoför Nebahat 1960, Mahalle Arkadaşları 1961, Oy
Farfara Farfara 1961, Sahte Nikâh 1962, Yılanların Öcü
1962, Acı Hayat 1962, Çifte Kumrular 1962, İstanbul
Kaldırımları 1964, Suçlular Aramızda 1964, Susuz Yaz
1964, Sevmek Zamanı 1965, Ölmeyen Aşk 1966, Ayrılsak
da Beraberiz 1967, Kuyu 1968, İki Günahsız Kız (İki Hikâyeli
Film) 1969, Ateşli Çingene 1969, Dağlar Kızı Reyhan 1969,
Sevenler Ölmez 1970, Eyvah 1970, Hicran 1971, Makber
1971, Feride 1971, Keloğlan’la Can Kız 1972, Süreyya
1972, Bir İntihar 1973, Geçmiş Zaman Elbiseleri 1973,
Hanende Melek 1973, Müthiş Bir Tren 1973, Sazlık 1973,
Dağdan İnme 1973, Şeytan 1974, İntikam Meleği / Kadın
Hamlet 1976, Sensiz Yaşayamam 1977, Preveze Öncesi
1982
SPECIAL THANKS
We thank the Dean of Faculty of Communications Prof. Dr. Suat
Gezgin, Agah Özgüç, Vadullah Taş and Kurtuluş Kayalı for providing
the visuals.
ÖDÜLLERİ / AWARDS
Dokuz Dağın Efesi - 1. Türk Filmleri Festivali, Jüri Özel Ödülü
(1959) / 1st Turkish Films Festival, Special Jury Award
Gecelerin Ötesi - 2. Türk Filmleri Festivali, En Başarılı Senaryo
Ödülü (1959) / 2nd Turkish Films Festival, Best Script Award 1959
Sinema Dergisi, En Başarılı Yönetmen Ödülü (1959) / Sinema
Magazine, Best Director Award 1959
Sinema Dergisi, En İyi Film Ödülü (1959) / Sinema Magazine,
Best Film Award 1959
Yılanların Öcü - Sinema Yazarları, 1961 / 1962 döneminin En
Başarılı Yönetmen Ödülü (1962) / Cinema Writers, 1961 / 1962
Best Director Award 1962
Tunus Kartaca Film Festivali, Şeref Madalyası (1966) / Tunisia
Carthage Film Festival – Medal of Honor Award
Susuz Yaz - Berlin Film Festivali Altın Ayı (Uluslararası
Arenada Ödül Alan İlk Türk Filmi ) (1964) / Berlin Film Festival
– Golden Bear Award (The First Turkish Film to Win an Award in
the International Arena) 1964
Acı Hayat - Sinema Yazarları, Yılın Filmi Ödülü (1964) /
Cinema Writers - The Film of the Year 1964
Suçlular Aramızda - 2. İzmir Film Şenliği, En İyi Yönetmen
Ödülü (1965) / 2nd İzmir Film Festival Best Director Award 1965
Milano Film Festivali, En İyi Sosyal İçerikli Film Ödülü (1965) /
Milan Film Festival The Film with the Best Social Content Award
1965
Kuyu - 1. Adana Film Şenliği, En Başarılı Film Ödülü (1969) /
1st Adana Film Festival Best Film Award 1969
1. Adana Film Şenliği, En Başarılı Yönetmen Ödülü (1969) ve
3. Ankara Film Festivali, Emek Ödülü (1990) / 1st Adana Film
Festival Best Director Award 1969
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Sanat Büyük Ödül (2003)