Karsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.

Transkript

Karsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin
Kare Dış Ticaret A.Ş’yi
Devralması Projesi
Uzman Görüşü Raporu
Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş.
8 Aralık 2009
UYARI NOTU
Uzman Görüşü Raporu (“Rapor”) Karsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş. (“Karsan”), Kare
Dış Ticaret A.Ş. (“Kare Dış Ticaret”) ve Karsan ile Kare Dış Ticaret yönetimi tarafından temin
edilen ve/veya diğer kaynaklardan elde edilen bilgiler esas alınarak hazırlanmıştır. Rapordaki
bilgilerin doğru olduğuna güvenilmekle birlikte, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş.
(“TSKB”) veya yöneticileri, çalışanları, acenteleri, danışmanları veya müşavirleri tarafından
Raporda yer alan bilgilerin ve yorumların veya ilgili tarafa veya onun danışmanlarına sağlanan
diğer yazılı veya sözlü bilgilerin doğru veya tam olmasına yönelik olarak açık veya örtülü
herhangi bir beyan ve tekeffül verilmemiştir ve verilmeyecektir ve herhangi bir sorumluluk
veya yükümlülük kabul edilmemiştir ve edilmeyecektir. Raporda yer alan veya almayan söz
konusu bilgiler ve görüşlerdeki hatalar, atlamalar veya yanlış beyanlar, ihmaller veya diğerleri
için açık veya örtülü hiçbir sorumluluk veya yükümlülük kabul edilmeyecektir ve bu bilgilerle
veya başka şekilde ortaya çıkabilecek kusur ve ihmalle ilgili olarak bütün sorumluluk açıkça
reddedilmektedir. Özellikle ve ancak yukarıda ifade edilenlerin genel kural olma niteliğine halel
gelmeksizin, Raporda yer alan gelecek projelerinin, idari tahminler, beklentiler veya geri
dönüşlerin veya diğer sözlü veya yazılı bilgilerin makullüğü veya başarısına ilişkin açık veya
örtülü hiçbir beyan ve tekeffül verilmemiştir ve verilmeyecektir ve açık veya örtülü hiçbir
sorumluluk veya yükümlülük kabul edilmemiştir veya kabul edilmeyecektir. Bu itibarla TSKB,
ve ilgili yöneticileri, çalışanları, pay sahipleri, acenteleri, danışmanları veya müşavirleri, açıkça
ve özellikle kabul edilmedikçe, herhangi bir kişinin Raporda yer alan herhangi beyan veya
ihmale dayanmasının sonucu olarak veya gelecek irtibatlar nedeniyle uğradığı hiçbir doğrudan
veya dolaylı kayıp ve zarardan sorumlu olmayacaktır.
GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin
Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına
ilişkin uzman görüşü raporudur
1
İÇİNDEKİLER
I. GİRİŞ:
8
II. SEKTÖR BİLGİLERİ
9
2.1. OTOMOTİV SEKTÖRÜ
2.1.1. Dünyada Otomotiv Sektörü
2.1.1.1 Üretim
2.1.1.2 Ticari Araç Üretimi
2.1.1.3 İthalat
2.1.1.4 İhracat
2.1.1.5 Seçilmiş Ülkelerde Otomobil Yoğunluğu
2.1.2. Türkiye’de Otomotiv Sektörü
2.1.2.1 Sayısal Göstergeler
2.1.2.2 Araç Parkı
2.1.3. Sektöre Genel Bakış
9
9
9
10
10
12
14
15
15
17
18
2.2. OTOMOTİV YAN SANAYİ
2.2.1. Sektörün Yapısı
2.2.2. Türkiye’de Otomotiv Yan Sanayinde Mevcut Durum
2.2.2.1 İhracat
2.2.2.2 İthalat
20
20
20
21
22
2.3. DÖKÜM SEKTÖRÜ
23
III. FİRMALAR
26
3.1. KARSAN OTOMOTİV SANAYİİ VE TİCARET A.Ş.
3.1.1 Firma ve Sektörel Konumu
3.1.2. Karsan Mevcut Durum Tespiti
3.1.2.1 Firmanın Geçmiş Faaliyet Performansı
3.1.2.1.1 Karsan J9
3.1.2.1.2 Peugeot Partner-Citroen Berlingo
3.1.2.1.3 Hyundai
3.1.2.1.4 Renault Trucks
3.1.2.1.5 Diğer
3.1.2.2 Firmanın Teknik İncelemesi
3.1.2.2.1 Mevcut İşletme
3.1.2.2.1.1 Saç Parça Üretimi
3.1.2.2.1.2 Gövde Birleştirme (Kaynak)
3.1.2.2.1.3 Araç Boyama Departmanı
26
26
27
27
28
29
29
29
29
30
30
31
31
32
2
3.1.2.2.1.4 Montaj Departmanı
3.1.2.2.1.5 Kalite Kontrol Departmanı
3.1.2.2.2 Ürünler ve Kapasite
3.1.2.2.3 Yönetim ve İşgücü
3.1.2.3 Firmanın Finansal Durum Analizi
3.1.2.3.1 Ciro ve Kârlılık
3.1.2.3.2 İşletme Sermayesi İhtiyacı ve Likidite
3.1.2.3.3 Aktif Yapısı ve Finansmanı
32
33
34
34
34
35
40
42
3.2. KARE DIŞ TİCARET A.Ş.
3.2.2. Kırpart Otomotiv Parçaları Sanayi ve Ticaret A.Ş.
3.2.3. Kırpart Mevcut Durum Tespiti
3.2.3.2.3 Hammaddeler ve Sınai Maliyet
44
44
46
46
46
49
49
51
52
52
52
52
57
59
IV. BİRLEŞME ve DEĞERLEME
61
4.1. BİRLEŞME ŞEKLİ ve ZAMANLAMASI
61
4.2. BİRLEŞMENİN AMAÇLARI
61
4.3. DEĞERLEME
4.3.1. Metodoloji
4.3.2. Özkaynak Yöntemi
4.3.3. İndirgenmiş Nakit Akımı Yöntemi
4.3.3.1 Karsan Otomotiv Sanayi ve Ticaret A.Ş.
4.3.3.1.1 Ürünler ve Kapasite Öngörüleri
4.3.3.1.2 Satış Projeksiyonları
4.3.3.1.2.1 Karsan J9
4.3.3.1.2.2 Peugeot-Citroen
4.3.3.1.2.3 Hyundai
4.3.3.1.2.4 Renault Trucks
4.3.3.1.2.5 P1 ve P2 Projeleri
4.3.3.1.2 Diğer Gelirler
4.3.3.1.3 Amortisman Öncesi Esas Faaliyet Karı (AÖEFK) Varsayımları
4.3.3.1.3.1 Amortisman Hariç Brüt Satış Karlılığı
62
62
63
65
65
65
66
67
67
67
68
68
68
69
69
3
4.3.3.1.3.2 Faaliyet Giderleri
4.3.3.1.3.3 AÖEFK
4.3.3.1.4 İşletme Sermayesi İhtiyacı Varsayımları
4.3.3.1.4.1 Ticari Alacaklar
4.3.3.1.4.2 Stoklar
4.3.3.1.4.3 Ticari Borçlar
4.3.3.1.5 Yatırım Projeksiyonları
4.3.3.1.6 Vergi Hesaplamaları
4.3.3.1.7 İndirgenmiş Nakit Akımları
4.3.3.2 Kırpart Otomotiv Parçaları Sanayi ve Ticaret A.Ş
4.3.3.2.1 Kırpart Ürünler ve Kapasite
4.3.3.2.2.1 Termostat
4.3.3.2.2.2 Su Pompası
4.3.3.2.2.3 Yağ Pompası
4.3.3.2.2.4 Yakıt Pompası
4.3.3.2.2.5 İşleme Parça Müşterileri
4.3.3.2.2.6 Karter
4.3.3.2.2.7 Diğer
4.3.3.2.3.1 Brüt Satış Karlılığı
4.3.3.2.3.3 Amortisman ve AÖEFK
4.3.3.3 Kare Dış Ticaret A.Ş.
4.3.3.4. INA’ya göre Bulunan Birleşme Oranı
4.3.4 Benzer Şirketler Yöntemi
4.3.4.1 İMKB'de İşlem Gören Otomotiv Yan Sanayi Şirketleri
4.3.4.1.1 Bosch Fren
4.3.4.1.2 Ditaş Doğan Yedek Parça İmalat ve Teknik A.Ş.
4.3.4.1.3 Döktaş Componenta Dökümcülük Ticaret ve Sanayi A.Ş.
4.3.4.1.4 Ege Endüstri ve Ticaret A.Ş.
4.3.4.1.5 FM İzmit Piston ve Pim Üretim Tesisleri A.Ş.
4.3.4.1.6 Mutlu Akü ve Malzemeleri Sanayi A.Ş.
4.3.4.1.7 Parsan Makina Parçaları Sanayii A.Ş.
4.3.4.2 Şirketlere İlişkin Bazı Mali Göstergeler
4.3.4.3 Benzer Şirket Yöntemine Göre Kırpart'ın Özsermaye Değerinin Tespiti
4.3.5. Birleşme İçin Seçilen Yöntem ve Gerekçesi
4.3.6. Birleşme Oranı, Değiştirme Oranı ve Birleşme Sonrası Sermaye Hakkında Görüş
4
69
70
70
70
70
71
71
72
72
73
74
75
76
76
76
76
76
76
76
77
77
77
77
77
78
78
78
79
80
81
81
81
82
82
82
82
82
83
83
85
89
90
EKLER
Ek:1.a Karsan Otomotiv Karşılaştırmalı Bilançoları (Bin TL)
Ek:1.b Karsan Otomotiv Karşılaştırmalı Gelir Tabloları (Bin TL)
Ek:2
Karsan Nakit Akım Tabloları (Bin TL)
Ek:3
Kare Dış Ticaret – Kırpart Tam Konsolidasyon Yöntemi ile Hazırlanmış Mali
Tabloları (30.09.2009 İtibariyle)
Ek:4.a Karsan Otomotiv İmalat Teknolojisi Akış Şeması
Ek:4.b Kırpart Otomotiv Kapasite Hesapları
Ek:5.a Kırpart Otomotiv Karşılaştırmalı Bilançoları (Bin TL)
Ek:5.b Kırpart Otomotiv Karşılaştırmalı Gelir Tabloları (Bin TL)
Ek:6
Kırpart Nakit Akım Tabloları (Bin TL)
Ek:7
Ağırlıklı Ortalama Sermaye Maliyeti Hesapları
5
93
94
95
96
97
98
103
104
105
106
TABLOLAR
Tablo 1: Dünya Araç Üretimi
9
Tablo 2: Dünya Ticari Araç Üretimi
10
Tablo 3: Ülkelere Göre Binek Araç İthalatı
11
Tablo 4: Ülkelere Göre Kamyon-Kamyonet İthalatı
11
Tablo 5: Ülkelere Göre Otobüs-Minibüs İthalatı
12
Tablo 6: Ülkelere Göre Binek Araç İhracatı
13
Tablo 7: Ülkelere Göre Kamyon-Kamyonet İhracatı
13
Tablo 8: Ülkelere Göre Otobüs-Minibüs İhracatı
14
Tablo 9: Araç (otomobil ve ticari) Yoğunluğu Karşılaştırılması
15
Tablo 10: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Toplam Araç Üretimi
15
Tablo 11: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Otomotiv Sektöründe Kapasite Kullanım Oranları
16
Tablo 12: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Toplam Araç İhracatı
16
Tablo 13: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Toplam Araç İthalatı
16
Tablo 14: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Otomotiv Sektörü İç Satışlar
17
Tablo 15: Türkiye’de Yıllar İtibariyle İthalat / İç Satışlar
17
Tablo 16: Türkiye’de Yıllar İtibariyle İhracat / Üretim
17
Tablo 17: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Araç Parkı
18
Tablo 18: Ülkelere Göre Otomotiv Yan Sanayi İhracatı
22
Tablo 19: Ülkelere Göre Otomotiv Yan Sanayi İthalatı
23
Tablo 20: Türk Döküm Sanayi Üretimi
24
Tablo 21: Türk Döküm Sanayi İhracatı
25
Tablo 22: Karsan Otomotiv Ortaklık Yapısı
26
Tablo 23: Karsan Otomotiv Yönetim Kurulu Üyeleri
27
Tablo 24: Karsan Otomotiv Denetim Kurulu Üyeleri
27
Tablo 25: Karsan Otomotiv Satış Performansı
28
Tablo 26: Birim Fiyatlar
28
Tablo 27: 9 Kasım 2009 İtibariyle J9 Premier Maxi Bayi Satış Fiyatları (TL)
28
Tablo 28: Karsan Mevcut Tesis Kapasitesi 2009
34
Tablo 29: Dönem Sonu ve Dönem Ortalaması Euro Kurları
35
Tablo 30: Karsan Gelir Tablosu Özetleri
35
Tablo 31: Karsan Satış Gelirlerinin Yıllar İtibariyle Değişimi
37
Tablo 32: Karsan Ürün Grupları Bazında Üretim ve Satışların Gelişimi
38
Tablo 33: Karsan Karşılaştırmalı Bilançoları
40
Tablo 34: Kare Dış Ticaret Ortaklık Yapısı
45
Tablo 35: Kare Dış Ticaret Karşılaştırmalı Solo Mali Tabloları
45
Tablo 36: Kırpart Sermaye Yapısı
46
Tablo 37: Kırpart Yurtiçi Müşteriler 2008
47
Tablo 38: Kırpart Yurtiçi Müşteriler 2009/9
47
Tablo 39: Kırpart Yurtdışı Müşteriler 2008
48
Tablo 40: Kırpart Yurtdışı Müşteriler 2009/9
48
Tablo 41: Kırpart Üretim Tablosu
49
6
Tablo 42: Kırpart Ürün Gruplarına Göre Satışlar
49
Tablo 43: Kırpart Mevcut Tesis Kapasitesi 2009
51
Tablo 44: Dönem Sonu ve Dönem Ortalaması Kurları
52
Tablo 45: Kırpart Karşılaştırmalı Gelir Tabloları
53
Tablo 46: Kırpart Karşılaştırmalı Bilançoları
58
Tablo 47: Özkaynak Yöntemi ile Firma Özsermaye Tutarları
63
Tablo 48: Özkaynak Yöntemi ile Sermaye ve Özsermaye Tutarlarının Belirlenmesi
64
Tablo 49: Özkaynak Yöntemi – Birleşme Oranı Hesabı
64
Tablo 50: Karsan Kapasite Öngörüleri 2010 - 2014
65
Tablo 51: İNA Yöntemi – Karsan Satış Projeksiyonları
66
Tablo 52: İNA Yöntemi – Karsan Birim Fiyat Projeksiyonları
67
Tablo 53: İNA Yöntemi Karsan Diğer Gelirler
68
Tablo 54: İNA Yöntemi – Karsan Brüt Kar Marjı (Amortisman Hariç) Projeksiyonları
69
Tablo 55: İNA Yöntemi – Karsan Faaliyet Gideri Projeksiyonları
70
Tablo 56: İNA Yöntemi – Karsan AÖEFK Hesaplaması
70
Tablo 57: İNA Yöntemi – Karsan Ticari Alacaklar Projeksiyonu
70
Tablo 58: İNA Yöntemi – Karsan Stok Projeksiyonları
70
Tablo 59: İNA Yöntemi – Karsan Ticari Borç Projeksiyonları
71
Tablo 60: İNA Yöntemi – Karsan Sabit Kıymet Yatırımları
72
Tablo 61: Karsan İndirgenmiş Nakit Akımları ve Özsermaye Değeri
73
Tablo 62: Kırpart Kapasite Öngörüleri 2010-2013
74
Tablo 63: İNA Yöntemi Kırpart Satış Projeksiyonları
75
Tablo 64: İNA Yöntemi Kırpart Birim Fiyat Projeksiyonları
75
Tablo 65: İNA Yöntemi Kırpart Brüt Kar Marjı Projeksiyonları
77
Tablo 66: İNA Yöntemi Kırpart AÖEFK Hesaplaması
77
Tablo 67: İNA Yöntemi Kırpart İşletme Sermayesi Yatırımları
77
Tablo 68: Kırpart Yatırım Projeksiyonları
78
Tablo 69: Kırpart İndirgenmiş Nakit Akımları ve Özsermaye Değeri
79
Tablo 70: Kare Dış Ticaret’in Özsermaye Değeri Hesabı
80
Tablo 71: Birleşmeye Konu Özsermaye Değerleri
80
Tablo 72: Hesaplanan Birleşme Oranı
80
Tablo 73: Kırpart Benzer Şirketler Özet Mali Verileri
83
Tablo 74: Kırpart Benzer Şirket Piyasa ve Mali Verileri
86
Tablo 75: Kırpart Benzer Şirket Çarpanları
86
Tablo 76: Benzer Şirket Yaklaşımı – Kırpart Mali Verileri
88
Tablo 77: Benzer Şirket Yaklaşımı – Kırpart Özsermaye Değeri
88
Tablo 78: Değerleme Yöntemleri İcmal Tablosu
90
7
I. GİRİŞ:
Sermayenin ülke ve bölgeler arasında hareket serbestisinin artmasıyla yoğunluğunu her sektörde artıran
rekabet, firmaları yeni açılımlara yönlendirmektedir. Benzer alanda faaliyet gösteren ve / veya varlıkları
ile faaliyetlerinin tek elden yönetilmeleri sonucu ekonomik ve yönetsel açıdan sinerji oluşturabilecek
firmaların birleşerek daha büyük kurumlar meydana getirmesi bu kapsamda sıklıkla ele alınan çözüm
stratejilerinden birisidir. Ulusal ve uluslararası piyasalarda yaşanan rekabetçi koşullar ve değişken
ekonomik dengeler firmaları yukarıda anılan türde birliktelikleri oluşturmaya yönlendirmektedir.
Sanayi ve bilhassa otomotiv sektörü yapısı itibariyle ekonomide yaşanan pozitif ve negatif tüm
değişimlere öncelikli açıktır. Bu nedenle stratejik işbirlikleri, devralmalar, yabancı ortak temini ve şirket
evlilikleri diğer sektörlere oranla daha yaygın bir düzeye ulaşmıştır. Bu çerçevede şirket evliliklerinin,
daha büyük aktif toplamı ve daha tatminkar bir sermaye tabanı yaratarak, sektörde faaliyet gösteren
firmaların artan rekabete başarıyla karşı koyması ve sağlıklı bir mali yapı ile sürdürülebilir büyümenin
sağlanarak tüketici ve yatırımcıların taleplerini karşılamasına destek olacağı düşünülmektedir.
Otomotiv sektöründe faaliyet gösteren şirketler, teknolojik altyapısı, makine parkı ve kalite standartları
ölçüsünde pazarda yer bulan, sermaye yoğun kurumlardır. Çok uluslu otomotiv üreticilerinin geniş
yelpazede gerçekleştirdikleri faaliyetlerinin çapraz etkileşiminden yarattığı sinerjik avantajlar karşısında
sektörde faaliyet gösteren yerli üreticilerin olabildiğince elastik, dinamik ve kendine yeterli olmaları
gerekmektedir. Söz konusu yeterliliğin oluşturulabilmesi için ekonomik ve yönetsel sinerji oluşturacak
şirketlerin birleşmelerinin en etkin çözüm olduğu düşünülmektedir.
Özellikle belirsizliğin arttığı veya büyümenin ivmeli gerçekleştiği dönemlerde sektörde faaliyet gösteren
firmaların, kaynak ve potansiyellerini birleştirerek daha rekabetçi, mali yapısı güçlü ve sağlıklı bir yapı
tesis etmeleri yatırımcı, çalışan ve tüketici nezdinde fayda sağlamaktadır. Birleşme ve devralma
işlemleri sonunda oluşan varlığın tek tek şirketler toplamından iktisaden daha önemli ve teknik açıdan
daha yeterli olması öncelikli hedeflerdendir.
Otomotiv sektörünün dinamik kurumlarından Karsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş. sahip olduğu
organik büyüme döngüsünü Kare Dış Ticaret A.Ş. ile birleşerek inorganik bazda da sürdürmeyi
hedeflemektedir. Bu planın gerçekleşmesi durumunda mali yapısının güçleneceği, karlılığını olumlu
yönde etkileyecek varlıklara sahip olacağı öngörülmektedir. İşbu rapor ifade edilen birleşmeye konu
şirketlerin tanıtımı ile olası birleşmenin mali ve operasyonel sonuçlarını etüt etmek üzere Türkiye Sınai
Kalkınma Bankası A.Ş. tarafından hazırlanmıştır.
8
II. SEKTÖR BİLGİLERİ
2.1
OTOMOTİV SEKTÖRÜ
2.1.1 Dünyada Otomotiv Sektörü
Geçtiğimiz yıllarda otomotiv sektöründe, birleşme ve satın almalar nedeniyle şirket sayısında azalma
görülmüştür. Sektörde aşırı kapasite ve rekabet hüküm sürmeye başlamıştır. Dünya otomotiv ana ve yan
sanayi ihracatının %83’ü Almanya, Japonya, ABD, Kanada, Fransa, Belçika, İspanya, Güney Kore,
İngiltere, Meksika, İtalya, İsveç ve Çin tarafından gerçekleştirilmektedir. Türkiye’nin toplam ihracattaki
payı %1 civarındadır.
2.1.1.1 Üretim
2008 yılında dünyada, 70,5 milyon adet motorlu taşıt üretilmiştir ve sektör %3,7 oranında küçülmüştür.
Anılan yılda otomobil üretimi 52,6 milyon ile toplam araç üretimi içinde yaklaşık %75 oranında pay
alırken, ticari araçlarda üretim 17,9 milyon seviyesinde gerçekleşerek, toplam araç üretimi içinde
yaklaşık %25 oranında pay almıştır. Ticari araçların üretimi içinde hafif ticari araçlar %76, kamyon %20
ve otobüs %4 pay almıştır. 2007 ile kıyaslandığında, üretim Kuzey Amerika’da %16,1 ve Avrupa’da
%4,7 azalmış, Asya-Okyanusya’da %1,8, Güney Amerika’da %6,6, Afrika’da ise %7,0 artmıştır. 100
bin adedin üzerinde üretimi olup da üretiminde en çok artış görülen ülkeler Endonezya (%46), Malezya
(%20), Polonya (%20) ve Macaristan (%19) olmuştur.
2008 yılında dünya araç üretiminin %31’i Avrupa kıtasında, %24’ü Amerika kıtasında, %44’ü AsyaOkyanusya ülkelerinde, %1’i de Afrika’da gerçekleşmiştir. Bahsi geçen kıtalar içinde belirli bölgeler
üretimin önemli bölümünü teşkil etmektedirler. AB ülkeleri Avrupa kıtasındaki araç üretiminin
%82’sini, NAFTA ülkeleri de Amerika kıtasındaki üretimin % 77’sini oluşturmaktadır. 2008 yılındaki
toplam araç üretimi 2003 yılındaki söz konusu rakamla karşılaştırıldığında sektörün 5 yıl içinde yaklaşık
%16 büyümüş olduğu görülmektedir.
Tablo 1: Dünya Araç Üretimi
(Milyon Adet)
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Artış (%)
Pay (%)
20
20
20
21
21
21
23
22
-5
31
1
17
17
18
18
18
19
20
18
-7
26
Amerika
18
19
18
19
19
19
19
17
-12
24
-NAFTA
16
17
16
16
16
16
15
13
-16
18
Asya-Okyanusya
18
20
22
24
26
28
31
31
2
44
Afrika
0
0
0
0
1
1
1
1
7
1
Toplam
Kaynak: OICA
56
59
61
65
66
69
73
71
-4
100
Avrupa
-AB
1
AB verileri 2003 yılına kadar 15 üyeyi, 2003 ve 2004 yılında 25 üyeyi, sonrasında 27 üyeyi kapsamaktadır.
9
Dünya araç üretiminin yıllar boyunca gelişimi incelendiğinde göze çarpan en önemli gelişme orta
vadede üretim miktarının artmakta olduğu ve araç üretiminde liderliğin 2002 yılından itibaren Avrupa
kıtasından Asya-Okyanusya kıtasına geçmiş olmasıdır. Benzer biçimde Amerika kıtası üretimi içerisinde
de NAFTA dışı ülkelerin (Orta ve Güney Amerika’nın) payı 2001 yılındaki %12’den 2008 yılında
%23’e yükselmiştir. Bu durum otomotiv üretiminin tasarım ve bazı elektronik içerikli aksamlar dışında
standart teknoloji bir üretim dalı haline gelmiş oluşu ve giderek işgücü maliyetlerinin daha düşük olduğu
merkezlere doğru kaydığı şeklinde yorumlanabilir.
2.1.1.2 Ticari Araç Üretimi
Hafif ticari araç, kamyon ve otobüsten oluşan ticari araç üretimi dünya genelinde yaşanan gerilemelerle
2008 yılında bir önceki seneye kıyasla %10,8 oranında küçülmüştür. 2008 yılında ticari araç üretiminde
artış kaydeden Çin, Endonezya, Malezya gibi Asya-Okyanusya ülkeleri olsa da bu ülkelerdeki artış 110
bin adetle sınırlı kalmıştır.
Tablo 2: Dünya Ticari Araç Üretimi
(Milyon Adet)
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
08/07 %
2008 Pay (%)
Avrupa
2,67
2,58
2,77
3,00
3,14
3,30
3,52
3,40
-3,5
19
-AB1
2,28
2,13
2,20
2,29
2,39
2,48
2,62
2,49
-5,2
14
Amerika
9,03
9,70
10,00
10,38
10,49
9,76
9,83
7,68
-21,9
43
-NAFTA
8,64
9,36
9,61
9,80
9,80
9,03
8,98
6,76
-24,7
38
Asya-Okyanusya
4,62
5,23
5,79
6,42
5,78
5,99
6,50
6,61
1,7
37
Afrika
Toplam
Kaynak:OICA
0,14
0,13
0,14
0,13
0,20
0,23
0,21
0,20
-3,8
1
16,46
17,64
18,69
19,95
19,62
19,28
20,06
17,89
-10,8
100
2.1.1.3 İthalat
2007 yılı dünya binek araç ithalatında, ABD %22’lik payı ile en ön sırada yer almaktadır. Türkiye ise
2007’de aldığı %0,8’lik pay ile gelişmiş ülkelerin oldukça gerisinde kalmıştır. 2007’de kamyon ve
kamyonet ithalatında ilk iki sırada ABD(%16) ve Kanada(%9) bulunmaktadır. Otobüs ve minibüs
ithalatında aldıkları pay ile ilk sırada Fransa (%7), ikinci sırada ABD (%6) bulunmaktadır.
1
AB verileri 2003 yılına kadar 15 üyeyi, 2003 ve 2004 yılında 25 üyeyi, sonrasında 27 üyeyi kapsamaktadır.
10
Tablo 3: Ülkelere Göre Binek Araç İthalatı
(Bin USD)
ABD
Almanya
İngiltere
İtalya
Fransa
İspanya
Belçika
Kanada
Rusya
Avustralya
Hollanda
Çin
Meksika
Avusturya
S.Arabistan
Japonya
İsviçre
İsveç
BAE
Polonya
Türkiye
Yunanistan
Norveç
G. Afrika
Diğerleri
Toplam
Kaynak: International Trade Center
2004
124.263.912
37.413.344
35.237.340
30.152.478
25.422.998
21.722.924
19.951.586
17.765.698
5.162.896
8.157.491
8.738.984
4.601.894
6.425.199
6.596.686
4.493.419
8.195.503
6.252.942
4.820.420
3.419.616
3.501.898
4.214.588
3.618.865
2.874.131
2.566.676
59.162.483
455.493.056
2005
125.602.912
36.684.448
35.350.076
30.574.156
26.580.496
23.024.772
19.269.144
20.072.680
7.732.031
9.275.567
8.580.932
4.690.717
7.840.182
6.516.972
6.630.745
8.105.371
6.259.379
5.264.574
4.262.057
3.031.095
4.297.925
3.309.583
3.092.370
3.627.107
70.582.297
481.016.128
2006
137.487.312
42.059.832
36.180.376
31.820.532
28.341.524
24.175.378
21.498.816
22.973.476
12.720.859
9.478.981
9.034.949
6.950.950
9.265.262
6.817.452
7.466.313
7.654.017
6.348.025
6.214.342
5.163.311
4.016.150
4.270.786
3.510.886
3.600.518
4.153.723
82.185.501
533.947.136
2005
18.378.028
7.722.520
5.943.439
4.917.541
3.806.092
3.051.234
3.032.198
3.043.169
1.850.607
2.341.232
623.543
1.565.199
1.372.303
818.054
1.140.013
553.773
609.189
1.008.697
563.174
784.297
25.251.162
88.375.464
2006
19.156.186
9.052.904
6.369.362
5.421.417
4.588.123
3.344.015
3.447.951
2.983.891
2.342.477
2.667.128
1.046.168
1.892.124
1.307.459
953.190
1.262.335
821.955
791.820
1.118.848
851.775
1.028.062
28.682.098
99.129.288
2007
136.300.944
44.190.916
44.008.484
38.025.640
34.735.664
29.105.908
26.425.560
25.476.932
21.333.780
11.481.370
10.384.352
9.839.428
9.436.330
7.904.884
7.761.869
7.692.665
7.410.672
7.281.048
6.612.168
5.733.026
4.748.663
4.508.236
4.470.439
4.410.321
108.977.740
618.257.024
Tablo 4: Ülkelere Göre Kamyon-Kamyonet İthalatı
(Bin USD)
ABD
Kanada
Fransa
İngiltere
Almanya
Avustralya
İtalya
İspanya
Belçika
Meksika
Rusya
Hollanda
S.Arabistan
Polonya
Norveç
Romanya
Venezüella
Şili
G. Afrika
Danimarka
Diğerleri
Toplam
2004
17.422.038
6.807.755
5.431.077
4.636.509
3.617.702
2.563.603
2.844.868
2.695.413
1.715.891
1.836.627
395.794
1.674.057
964.952
843.642
911.266
422.856
281.035
632.726
316.836
629.693
22.145.188
78.789.528
11
2007
19.602.644
10.747.893
6.957.444
6.627.083
6.047.962
4.545.589
4.383.454
3.964.852
3.018.222
3.003.641
2.905.431
2.538.360
1.776.436
1.751.308
1.606.077
1.518.346
1.460.279
1.414.045
1.397.320
1.304.089
35.838.053
122.408.528
Tablo 5: Ülkelere Göre Otobüs-Minibüs İthalatı
2004
2005
2006
2007
Fransa
520.040
518.277
559.040
957.895
ABD
934.056
857.504
850.918
858.538
Kanada
369.203
527.900
571.517
649.237
İtalya
461.589
508.449
450.199
628.494
Almanya
351.886
417.535
588.205
590.307
Rusya
149.712
175.604
256.425
471.417
BAE
153.307
189.057
318.105
445.238
S.Arabistan
251.053
329.823
240.290
407.282
Tayland
113.714
229.957
223.423
331.375
İngiltere
315.071
333.112
295.814
320.249
Şili
(Bin USD)
159.427
431.821
254.912
292.421
Romanya
75.090
90.841
251.505
277.621
G. Afrika
37.530
93.182
99.223
261.982
Türkiye
66.688
103.390
257.924
248.608
Venezüella
35.740
86.901
81.127
242.710
Cezayir
161.881
262.082
165.914
241.669
Yunanistan
174.700
86.553
111.427
231.894
Avusturya
223.992
162.768
179.366
227.572
Filipinler
109.406
89.021
165.321
226.153
İsveç
177.273
200.607
211.681
207.915
Diğerleri
4.210.103
4.693.285
5.188.417
5.914.819
Toplam
9.051.461
10.387.669
11.320.753
14.033.396
2.1.1.4 İhracat
2007 yılı dünya binek araç ihracatında, Almanya %22 ile en ön sırada yer almakta, arkasından %17’lik
payı ile Japonya gelmektedir. Türkiye’nin 2007’de binek araç ihracatındaki payı ise %1,1
seviyesindedir. Kamyon ve kamyonet ihracatında ilk iki sırada ABD (%12) ve Almanya (%11)
bulunmaktadır. Türkiye’nin 2007 yılı kamyon ve kamyonet ihracatı son yıllardaki artış ile %4 seviyesine
ulaşmıştır. Otobüs ve minibüs ihracatında aldığı pay ile ilk sırada Japonya (%19), ikinci sırada Almanya
(%11), üçüncü sırada ise Türkiye (%10) bulunmaktadır.
12
Tablo 6: Ülkelere Göre Binek Araç İhracatı
(Bin USD)
Almanya
Japonya
ABD
Kanada
Güney Kore
Belçika
Fransa
İspanya
İngiltere
Meksika
İtalya
Slovakya
İsveç
Çek Cum.
Avusturya
Polonya
Türkiye
Macaristan
Brezilya
Tayland
Diğerleri
Toplam
2004
99.698.488
74.822.896
25.163.128
36.770.256
24.632.146
28.747.572
35.440.956
26.295.432
22.412.192
11.840.723
8.400.889
4.183.758
8.092.517
4.592.023
7.712.081
4.237.610
3.933.685
1.837.554
3.351.542
1.128.565
22.259.811
455.553.824
2005
108.685.496
79.769.272
31.277.220
37.303.892
27.256.100
28.939.908
33.888.504
24.088.158
24.124.828
13.404.388
7.824.170
3.895.864
8.126.445
6.313.166
7.780.336
5.379.791
4.373.431
2.221.874
4.395.373
2.160.709
25.713.891
486.922.816
2006
115.981.544
94.485.248
35.401.132
37.809.540
30.597.196
30.080.684
30.767.252
24.385.898
23.441.832
17.407.486
9.613.816
6.422.850
9.240.599
8.429.659
8.647.989
7.009.956
5.645.000
3.292.610
4.597.287
2.921.663
30.186.679
536.365.920
2005
10.049.015
9.764.717
7.578.306
9.961.321
7.135.333
4.810.721
3.767.055
5.087.969
2.997.432
2.431.694
2.275.078
2.057.694
686.594
1.263.616
1.312.346
1.681.829
1.052.248
1.077.798
1.454.932
716.505
5.340.237
82.502.440
2006
11.587.502
10.208.445
8.293.843
8.941.532
8.510.648
6.373.771
4.433.900
4.708.003
3.682.673
2.993.774
2.740.330
2.451.327
1.183.746
1.815.066
1.576.528
1.869.312
1.183.336
1.390.189
1.447.625
1.071.051
6.978.479
93.441.080
2007
138.802.720
108.147.200
44.792.580
37.729.536
34.482.840
32.259.686
30.988.064
29.815.260
28.917.222
18.684.440
11.608.157
10.354.530
10.279.559
10.062.434
8.485.908
7.766.306
6.839.691
5.786.675
4.653.470
3.853.716
34.382.934
618.692.928
Tablo 7: Ülkelere Göre Kamyon-Kamyonet İhracatı
(Bin USD)
ABD
Almanya
Japonya
Kanada
Meksika
İspanya
İtalya
Fransa
Tayland
Türkiye
İngiltere
Hollanda
Çin
Belçika
Avusturya
Brezilya
Polonya
Arjantin
G. Kore
İsveç
Diğerleri
Toplam
2004
8.713.044
8.633.164
8.071.499
9.009.591
6.668.884
4.165.669
3.513.344
5.171.402
2.516.162
2.212.655
2.390.362
1.779.460
276.689
1.844.512
1.284.372
1.123.060
863.786
545.764
1.224.101
191.623
4.161.113
74.360.256
13
2007
13.706.513
12.983.924
9.985.414
9.221.635
8.969.509
7.771.595
6.063.683
5.483.435
4.297.864
4.137.159
3.782.821
3.284.042
2.737.300
2.586.095
2.076.784
2.054.275
1.720.319
1.696.027
1.668.809
1.435.364
8.737.785
114.400.352
Tablo 8: Ülkelere Göre Otobüs-Minibüs İhracatı
2004
2005
2006
2007
Japonya
1.334.042
1.606.829
1.941.469
2.433.682
Almanya
1.512.194
1.433.722
1.571.484
1.473.251
556.381
726.788
836.121
1.264.705
81.026
196.624
416.392
899.323
ABD
526.625
585.470
646.447
757.871
Güney Kore
479.260
474.442
523.098
721.281
Polonya
447.972
511.850
566.981
684.922
Kanada
688.244
599.813
581.410
572.295
Çek Cum.
190.385
230.750
326.809
509.984
Belçika
495.553
415.733
447.676
499.009
Hollanda
236.987
268.502
275.692
326.452
Fransa
267.946
207.696
215.975
299.274
İspanya
230.958
248.954
278.076
285.239
Brezilya
144.336
438.350
199.002
282.432
Hindistan
137.533
176.537
202.081
221.923
İngiltere
250.160
271.517
247.816
200.897
İsveç
85.610
113.753
116.868
189.244
Rusya
101.810
121.679
146.195
165.710
81.581
107.536
125.605
136.677
(Bin USD)
Türkiye
Çin
Arjantin
Portekiz
37.060
43.268
53.689
130.109
Diğerleri
1.037.227
983.335
966.678
1.056.381
Toplam
8.922.890
9.763.148
10.685.564
13.110.661
2.1.1.5 Seçilmiş Ülkelerde Otomobil Yoğunluğu
Seçilmiş bazı ülkelere göre motorlu araç yoğunluğu karşılaştırması, ortalama gelir düzeyleri ile birlikte
aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. Yıllar itibariyle ülkelere göre 1.000 kişiye düşen araç adetleri
incelendiğinde son 20 yıl içerisinde Güney Kore, Polonya, İspanya gibi bazı ülkelerde önemli bir
gelişme yaşandığı anlaşılmaktadır.
Kişi başına düşen araç sayısının en yüksek olduğu ülke ABD iken, onu İtalya ve İspanya izlemektedir.
Kişi başı gelir ve alım gücü karşılaştırmasına göre bakıldığında ise en avantajlı olan ülkenin Polonya
olduğu ortaya çıkmaktadır.
14
Tablo 9: Araç (otomobil ve ticari) Yoğunluğu Karşılaştırılması
(Adet/1000 Kişi)
1985
ABD
708
1995
759
2002
785
2003
2004
775
2005
2006
GSMG/kişi($)
2006
803
794
2006
Alım Gücü($)
813
44.970
44.260
İtalya
412
541
638
656
670
666
673
32.020
29.840
İspanya
276
430
554
362
577
604
600
27.570
28.420
Almanya
450
529
580
583
589
592
597
36.620
31.280
Fransa
446
520
585
587
594
597
595
36.550
32.130
Japonya
375
527
576
580
581
584
593
38.410
33.730
AB1
380
473
560
568
576
583
586
34.149
30.745
Kanada
559
562
572
584
587
582
585
36.170
34.610
İngiltere
379
474
536
554
564
572
571
40.180
35.690
Belçika
363
463
520
523
530
537
538
38.600
34.460
Polonya
117
229
325
344
353
377
385
8.190
14.530
25
177
273
294
306
311
322
17.690
23.800
Arjantin
173
167
190
183
184
184
181
5.150
15.390
Brezilya
86
89
117
118
120
123
124
4.730
8.800
Türkiye
27
65
89
89
93
108
115
5.400
9.060
Çin
3
8
12
14
18
21
23
2.010
7.730
Hindistan
Kaynak: Dünya Bankası ve CCFA
3
5
6
8
8
10
12
820
3.800
Güney Kore
2.1.2.
Türkiye’de Otomotiv Sektörü
2.1.2.1 Sayısal Göstergeler
Tablo 10: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Toplam Araç Üretimi
(Bin Adet)
Otomobil
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2008- 200910
10
08/07
09-10/ 08-10
2004-2008
arasında
yıllık
ortalama
büyüme
204
294
447
454
546
635
622
569
420
-2%
-26%
9%
Otobüs
3
4
5
5
6
7
8
6
5
8%
-20%
12%
Midibüs
4
7
10
7
8
9
11
9
2
15%
-80%
4%
Minibüs
6
14
28
26
21
22
21
19
9
-4%
-51%
-6%
Kamyon
12
19
32
37
37
35
37
31
6
7%
-81%
4%
Kamyonet
Tic. Araç
Top.
Traktör
117
196
302
350
370
392
449
415
256
15%
-38%
11%
142
240
376
426
442
465
526
480
279
13%
-42%
9%
11
29
39
35
37
34
25
22
12
-26%
-47%
-10%
Toplam
357
562
862
914 1.025 1.133 1.172 1.072
711
3%
-34%
8%
1
1985’te 10; 1995, 2002 ve 2003’te 15; 2004 ve 2005’te 25; 2006’da 27 ülke verisi toplanmıştır. Kişi başı GSMG EMU
(Ekonomik ve Parasal Birlik) üyeleri için hesaplanmıştır.
15
Tablo 11: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Otomotiv Sektöründe Kapasite Kullanım Oranları
(%)
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2008-10
2009-10
Otomobil
31%
41%
58%
58%
69%
76%
62%
68%
48%
Otobüs
46%
71%
69%
80%
79%
92%
104%
104%
74%
Midibüs
32%
49%
64%
44%
44%
48%
85%
88%
18%
Minibüs
11%
25%
41%
36%
25%
29%
24%
26%
12%
Kamyon
20%
31%
52%
65%
57%
54%
66%
68%
14%
Kamyonet
76%
127%
158%
174%
155%
160%
159%
176%
105%
Tic. Araç Top.
49%
83%
110%
120%
107%
113%
118%
129%
73%
Traktör
16%
44%
59%
58%
62%
46%
35%
38%
31%
Toplam
35%
52%
73%
76%
81%
86%
77%
84%
55%
Tablo 12: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Toplam Araç İhracatı
(Bin Adet)
08/07
09-10/ 08-10
2004-2008
arasında yıllık
ortalama
büyüme
319
4%
-33%
15%
5
4
3%
-20%
18%
2
2
1
-27%
-52%
6%
3
1
1
1
-67%
23%
-25%
4
9
10
9
2
4%
-82%
54%
218
254
296
367
338
177
24%
-48%
18%
203
233
266
316
385
354
184
22%
-48%
17%
12
10
8
10
10
10
9
7
10%
-23%
2%
361
519
561
706
830
921
836
510
11%
-39%
16%
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
170
215
305
320
430
504
525
473
Otobüs
2
3
3
4
4
5
6
Midibüs
3
1
2
2
2
3
Minibüs
1
4
6
4
2
Kamyon
2
2
3
5
Kamyonet
Tic. Araç
Top.
80
123
190
88
134
Traktör
4
Toplam
262
Otomobil
2008-10
2009-10
Tablo 13: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Toplam Araç İthalatı
(Bin Adet)
Otomobil
2002 2003 2004
2005 2006
2007 2008 2008-10 2009-10
08/07
09-10/ 08-10
2004-2008
arasında yıllık
ortalama
büyüme
55
154
312
302
255
237
207
177
196
-13%
11%
Otobüs
0
0
0
0
0
0
0
0
0
-
-
-
Midibüs
0
0
2
2
2
0
0
0
0
-
-
-
Kamyon
4
10
8
9
11
11
8
7
3
-24%
-51%
-2%
Kamyonet+Minibüs
24
59
111
124
116
108
91
79
51
-16%
-35%
14%
Tic. Araç. Top.
28
69
121
136
129
119
99
86
55
-17%
-36%
11%
Toplam
83
223
432
438
384
356
306
264
251
-14%
-5%
12%
16
13%
Tablo 14: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Otomotiv Sektörü İç Satışlar1
(Bin Adet)
2002 2003 2004
Otomobil
2005
2006
2007
2008
2008-10
2009-10
08/07
09-10/ 08-10
2004-2008
arasında yıllık
ortalama
büyüme
89
233
454
436
371
367
303
273
297
-17%
9%
12%
Otobüs
0
1
2
2
2
2
2
2
2
29%
-19%
14%
Midibüs
2
6
10
7
8
6
8
7
1
34%
-87%
15%
Kamyon
14
27
37
42
44
36
35
30
8
-2%
-73%
7%
Kamyonet+Minibüs
66
141
245
278
250
224
194
174
139
-13%
-20%
11%
Tic. Araç. Top.
83
175
294
329
304
268
240
213
149
-10%
-30%
10%
172
408
747
765
675
635
543
486
447
-14%
-8%
11%
Toplam
Tablo 15: Türkiye’de Yıllar İtibariyle İthalat / İç Satışlar
(%)
Otomobil
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2008-10
2009-10
62%
66%
69%
69%
69%
64%
68%
65%
66%
Otobüs
6%
4%
5%
16%
14%
10%
12%
13%
13%
Midibüs
14%
4%
21%
29%
23%
0%
0%
1%
0%
Kamyon
27%
36%
20%
23%
25%
29%
23%
23%
42%
Kamyonet+Minibüs
36%
42%
45%
45%
46%
48%
47%
46%
37%
Tic. Araç. Top.
34%
40%
41%
41%
42%
44%
41%
41%
37%
Toplam
48%
55%
58%
57%
57%
56%
56%
54%
56%
Tablo 16: Türkiye’de Yıllar İtibariyle İhracat / Üretim
(%)
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2008-10
2009-10
Otomobil
83%
73%
68%
70%
79%
79%
85%
83%
76%
Otobüs
84%
72%
61%
71%
69%
77%
73%
73%
73%
Midibüs
63%
22%
20%
27%
26%
32%
20%
20%
48%
Kamyon
11%
30%
20%
14%
9%
12%
4%
4%
11%
Kamyonet+Minibüs
14%
9%
8%
14%
11%
27%
26%
28%
25%
Tic. Araç. Top.
69%
63%
63%
62%
69%
75%
82%
81%
69%
Toplam
Kaynak: OSD
62%
56%
54%
55%
60%
68%
73%
74%
66%
2.1.2.2 Araç Parkı
1995-2000 yılları arasındaki 5 senede araç parkı % 48 oranında büyümüştür. 2002 yılına bakıldığında
toplam araç parkının % 62’sini otomobillerin oluşturduğu görülmektedir. 2003 yılında ise araç
parkındaki artış %3 seviyesinde gerçekleşmiştir. Otomobildeki artış ise %2 seviyesinde kalmış ve araç
parkındaki oranı %61’e gerilemiştir. 2004 yılında araç parkının bir önceki yıla göre %18 büyümüş
olduğu görülmektedir. 2004’te otomobil parkındaki artış %15 olurken, otomobillerin araç parkındaki
1
İç satışlar Üretim+İthalat-İhracat olarak hesaplanmış, stoklar ihmal edilmiştir.
17
payı %60 olmuştur. 2005 yılında araç parkı otomobil sınıfında %7 toplamda ise %8 büyüme
kaydetmiştir. 2006 yılındaki pazar daralmasının etkisiyle hem otomobil parkı hem de toplam park ancak
%1 oranında gelişme gösterebilmiştir. 2007 ve 2008 yıllarında araç parkı sırasıyla %6 ve %5
seviyesinde büyüme göstermiş; bu yıllarda otomobil parkı yıllık yaklaşık %5 seviyesinde büyüme
göstermiştir. 2007-2008 yıllarında ortalamadan hızlı büyüyen araç sınıfları kamyonet ve otobüs
olmuştur.
Tablo 17: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Araç Parkı
(Adet)
Otomobil
Kamyon
Kamyonet
Minibüs
Otobüs
Traktör
Toplam
1965
87.584
49.317
29.804
10.476
11.693
54.608
243.482
1975
403.546
108.381
98.579
40.623
23.763
243.066
917.958
1985
983.444
205.496
212.505
87.951
47.119
583.974
2.120.489
1995
3.058.511
432.216
397.743
173.051
90.197
937.528
5.089.246
2000
4.422.180
557.295
794.459
235.885
118.454
1.159.070
7.287.343
2001
4.534.803
562.063
833.175
239.381
119.306
1.179.068
7.467.796
2002
4.600.140
567.152
875.381
241.700
120.097
1.180.127
7.584.597
2003
4.700.343
579.010
973.457
245.394
123.500
1.184.256
7.805.960
2004
5.400.440
647.420
1.259.867
318.954
152.712
1.210.283
8.989.676
2005
5.772.745
676.929
1.475.057
338.539
163.390
1.247.767
9.674.427
2006
6.140.992
709.535
1.695.624
357.523
175.949
1.290.679
10.370.302
2007
6.472.156
729.202
1.890.459
372.601
189.128
1.327.334
10.980.880
6.796.629
744.217
2.066.007
383.548
199.934
1.358.577
11.548.912
2008
Kaynak: TUİK
2.1.3.
Sektöre Genel Bakış
2001 yılında Türkiye’de yaşanan ekonomik krizin etkisiyle sektörde üretim, kapasite kullanma oranı ve
iç pazar büyüklüğü açısından önceki 10 yılın en düşük seviyeleri görülmüştür. Krizin uzun süren etkileri
2002 yılında da sektörü olumsuz etkilemiş ve iç pazar daha da küçülmüş, sektörün kapasite kullanma
oranı da %35 gibi oldukça düşük bir oranda gerçekleşmiştir.
2002 yılında üretim, ihracatın sağladığı olumlu etkilerle 2001 yılına göre sektör genelinde %25,
otomobiller için ise %16 oranında artış göstermiş ve son on yılın sektör genelinde en yüksek üretimine
sahip 2000 yılı üretim seviyesini %80 oranında yakalamıştır.
2003 yılında üretim yüksek ihracat seviyesinin sağladığı olumlu etkilerle 2002 yılına göre sektör
genelinde 42%, otomobiller için 29% ticari araçlar için ise 60% oranında artış göstermiştir. 2003
yılındaki sektör üretimi 2001 krizi öncesinde en yüksek üretim miktarının ulaşıldığı 2000 yılı üretiminin
%20 üzerinde gerçekleşmiştir.
18
2004 yılında Türkiye ekonomisinin hızlı bir büyüme trendi içine girmesi sonucu tüketici güvenin
artması yıllardır ertelenen iç talebi tetiklemiş, bunun sonucunda pazar büyüklüğü rekor seviyeye
ulaşmıştır. İç talepteki patlamaya son 5 yıl içerisinde istikrarlı bir gelişme gösteren ihracat da
eklendiğinde 2004 yılında sektördeki üretim rekor seviyeye ulaşmıştır.
Sektörde 2005 yılı 2004 yılına benzer geçmiş, sadece ertelenen talep etkisinin azalmasıyla otomobil
yurtiçi satışlarında sınırlı bir düşüş (%4) yaşanmıştır. Diğer taraftan toplam ihracat %8 ve üretim %6
büyüyerek yeni rekor düzeylerine ulaşmıştır.
2006 yılının Mayıs ayında yaşanan ekonomik dalgalanma ve 2007 yılında seçim belirsizliğinin içine
girilmesi son dönemde sektördeki eğilimleri en fazla etkileyen unsurlar olmuştur. 2006 yılında hem iç
pazar satışları hem de ithalat %12 oranında azalmış, buna karşın ihracatın %26 oranında yükselmesi ile
üretim %12 oranında artmıştır.
2007 yılında iç pazar satışlarının %5 oranında daralmasına rağmen otomotiv sektörü anılan yıldaki
büyümesine ihracat sayesinde devam edebilmiştir. Otomobil ihracatında %17, ticari araçlar ihracatında
ise %19 oranında artış gerçekleşmiş ve 2007 yılında toplam üretim %10 oranında artmıştır.
2008 yılına çok iyi başlayan sektör Amerika’da başlayan finansal krizin derinleşmesiyle ivme
kaybetmiştir. Otomotiv sektörü 2008 yılı ikinci yarısından itibaren krizin etkisiyle düşüşe geçmiş, 2008
son çeyreğinde ve 2009 yılının ilk 2 ayında tarihi daralmalarla sarsılmıştır. 2009 Mart ayında devreye
giren ÖTV indirimiyle nispi bir toparlanma görülse de bu indirimin üretime olan katkısı, ithal binek araç
satışlarına sağladığı katkının oldukça gerisinde kalmıştır.
Özellikle 1 Ocak 1996’da Gümrük Birliği’nin yürürlüğe girmesinden sonra yurtiçi talep artan miktarda
ithalat ile karşılanmaya başlamıştır. 1996 yılında iç satışların içinde ithal araçların payı %14’den %25’e
yükselmiştir. Gümrük Birliği yürürlüğe girdikten sonra sadece 2001-2002 yıllarında ve 2009 ilk 10
ayında ekonomik kriz ve daralan iç pazar nedeniyle düşen bu oranın diğer yıllarda ise sabit bir seyir
izlediği gözlenmektedir. 2008 yılında ithalatın iç pazardaki payı ticari araçlarda %45, otomobil
kaleminde %68 olarak hesaplanmıştır.
2000’li yıllarda otomotiv sektöründeki en önemli gelişme ihracata yönelik üretimin ağırlık kazanmış
olmasıdır. Bu durum sektörün AB kaynaklı yoğun rekabet kadar, sektör içi uzmanlaşma doğrultusunda
hafif ticari araç üretiminin ağırlık kazanması ve üretilen otomobil modelleri sayısının sınırlı kalmasından
da kaynaklanmaktadır. Az sayıda yerli otomobil çeşidinin üretiliyor oluşu ve tüketicilerin ürün farklılığı
talebi özellikle otomobil ithalatının artmasına yol açmıştır. Yurtiçi üretimdeki otomobil çeşidini
19
sınırlayan en önemli unsur, yurtiçi pazar büyüklüğünün ve istikrar eksikliğinin ekonomik ölçekte üretim
olanaklarını kısıtlıyor olmasıdır.
2.2.OTOMOTİV YAN SANAYİ
2.2.1.Sektörün Yapısı
1960’lı yıllarda tüm parçalar ana sanayi üretici firmaları içinde üretilirken, kapasitelerin artması ve yan
sanayideki yatırımların gelişmesiyle birlikte sektörde önemi ve ağırlığı bulunan yan sanayi oluşmuştur.
Türkiye oto yan sanayi 1964 yılında çıkarılan Montaj Sanayi Talimatı ile korumaya alınmıştır. Ana
sanayide yerli ara malı kullanım oranının artırılması mecburiyeti ile yan sanayinin güçlendirilmesi
hedeflenmiştir. Ana üreticilerin teknik ve ekonomik desteği ile kurulan ve gelişen yan sanayi bugün
kendi alanında önemli bir potansiyel göstermektedir. Sektörde AB menşeili firmaların ağırlığı fazladır.
130'un üzerinde AB ve 10’un üzerinde AB dışı firma, yan sanayide lisans ve ortak yatırım kurmak
suretiyle işbirliği içersindedir. Türkiye’de otomotiv yan sanayi, otomotiv sanayindeki gelişmelerin
sonucunda hızla gelişmiştir. Türk otomotiv yan sanayi yüksek kapasitesi, geniş ürün yelpazesi ve yüksek
standartlarıyla otomotiv sanayine ve 11,5 milyon adet olan Türkiye taşıt araçları parkına parça
sağlamaktadır. İhracat potansiyeli yüksek bir sektördür. Otomotiv ana sanayimizde 1964’lerde %15 olan
yerli parça kullanım oranı bugün bazı araçlarda %90’lar seviyesini aşmıştır.
2.2.2.Türkiye’de Otomotiv Yan Sanayinde Mevcut Durum
Türk otomotiv ana sanayinde faaliyette bulunan firmalar, 1.120 oto yan sanayi firması ile doğrudan
çalışmaktadır. Türkiye’de 4.000 adet yan sanayi firması mevcuttur. TAYSAD’a (Taşıt Araçları Yan
Sanayicileri Derneği) göre Türk oto yan sanayi 2008 yılı cirosu 28 milyar ABD doları olarak
gerçekleşmiştir.
Otomotiv yan sanayi, mamul üretim kapasitesi, mamul çeşitliliği ve ulaştığı standartlar itibariyle,
ülkemizde imal edilen taşıt araçları için gerekli olan yedek parçaların %80’ini karşılayabilecek düzeye
erişmiştir.
Üretilen başlıca yedek parçaların isimleri aşağıda verilmiştir:
•
•
•
•
•
•
•
Komple motor ve motor parçaları
Aktarma organları
Fren sistemleri ve parçaları
Hidrolik ve havalı aksamlar
Süspansiyon parçaları
Emniyet aksamları
Kauçuk ve lastik parçalar
20
•
•
•
•
•
•
Şasi aksam ve parçaları
Dövme ve döküm parçalar
Elektrik ekipmanları ve aydınlatma sistemleri
Aküler
Oto camları
Koltuklar
Türk otomotiv ana ve yan sanayi, başta Bursa olmak üzere Marmara Bölgesi’nde yoğunlaşmıştır. İki
büyük otomobil fabrikasının Bursa’da bulunması ve iki adet “Organize Sanayi Bölgesi”nin kurulmuş
olması otomotiv sanayinin özellikle bu ilde yoğunlaşmasına neden olmuştur. Endüstrinin yoğun olduğu
diğer şehirler İstanbul, İzmir, Kocaeli, Ankara, Konya, Adana ve Manisa olarak sıralanmaktadır.
Sektördeki bilgi birikimi, tecrübe, geniş ürün yelpazesi, yüksek ihracat potansiyeli ve Türkiye’nin
coğrafi avantajlarından dolayı, oto yan sanayi sektörü yabancı yatırımcıların ilgisini çekmektedir. Şu
anda otomotiv yan sanayinde 192 yabancı sermaye ortaklığı bulunmaktadır Dünyadaki büyük şirketlerin
pek çoğu Türk firmalarıyla ortaklıklar kurmuşlardır.
2.2.2.1 İhracat
Bir motorlu taşıt, farklı yapı, malzeme ve teknoloji ile üretilen ve özgün yöntemlerle ve birbiri ile
uyumlu olarak bir araya getirilen 5.000 dolayında parçadan oluşmaktadır. Bu parçaların üretiminde
demir ve çelik, hafif metaller, plastik ve lastik, boya ve benzeri kimyasal maddeler ile cam
kullanılmaktadır. Parçaların büyük bölümü yan sanayide üretilmekte ve ana sanayi bunları montaj yolu
ile birleştirmek suretiyle araç üretmektedir. Bu nedenle motorlu araç imalat sanayi, demir çelik sanayi
başta olmak üzere hafif metaller, plastik, lastik ve cam sanayi gibi ham madde üreten sanayiler ile
doğrudan ilişki içindedir. Pazardaki yoğun rekabet nedeni ile her geçen gün değişen ürün
teknolojilerinin gerektirdiği yeni malzeme ve teknikler taşıt araçları sanayi ile ham madde sanayi
arasında çok yakın işbirliğinin kurulmasını gerektirmektedir.
Son 10 yılda sektör ihracat potansiyelini artırmıştır. Birçok yerli firma Türkiye’de üretilen dünya
araçlarında ortak tasarımcı olarak yer almaktadır. Yan sanayi bugüne kadar sürdürdüğü gelişimini, gerek
doğrudan yurt dışındaki üreticilere ve gerek yenileme pazarına ihracatını arttırarak devam ettirmiştir.
Yan sanayinin AB pazarına yönelik ihracatının daha da gelişeceği tahmin edilmektedir. Türkiye’nin oto
yan sanayi ihracatı 1997 yılında 896 milyon dolar iken 2008 yılında 7.3 milyar dolara ulaşmıştır.
İhracatı yapılan başlıca parçalar motor aksam ve parçaları, dış ve iç lastikler, montaj karoseri aksamı,
jantlar, kauçuk parçalar, transmisyon mili, frenler ve servo frenlerdir. Türkiye parçalar halinde pek çok
otomobil, otobüs ve kamyon ihraç etmektedir. Oto yan sanayinin ihracatında başta gelen şehirler
sırasıyla Bursa, İstanbul, Kocaeli ve İzmir’dir. Oto yan sanayi ürünleri dünyanın pek çok ülkesine ihraç
edilmektedir. Başlıca ihraç pazarları Almanya, İtalya, İngiltere, Fransa, Rusya, Romanya, Polonya ve
21
Belçika’dır. 2008 yılında oto yan sanayi ihracatının %72’si başta Almanya, İtalya, Fransa ve İngiltere
olmak üzere AB ülkelerine yapılmıştır. Türk firmaları, Opel, VW, Ford, GM gibi önde gelen üreticilere
parça sağlamaktadırlar.
Tablo 18: Ülkelere Göre Otomotiv Yan Sanayi İhracatı
2005
2006
2007
2008
Almanya
948.275.784
1.139.370.121
1.674.457.860
1.755.986.711
İtalya
343.715.834
416.281.137
440.788.276
615.893.852
İngiltere
279.538.087
368.686.929
444.955.605
601.798.068
Fransa
321.003.980
395.063.933
369.840.425
563.076.889
Rusya
58.943.088
97.912.660
167.670.159
300.178.657
Romanya
76.991.013
114.874.868
154.195.450
249.807.533
Polonya
121.126.440
147.279.451
167.655.215
236.021.398
Belçika
109.687.810
132.525.264
156.257.441
208.469.606
(ABD doları)
Iran
89.220.655
86.844.019
87.881.950
199.437.206
İspanya
88.244.665
114.169.246
135.202.308
184.402.312
A.B.D
109.802.878
125.115.663
114.639.981
177.548.183
Hollanda
33.426.840
45.823.040
75.157.263
128.405.407
Brezilya
22.981.909
43.371.528
36.970.616
93.249.708
Avusturya
45.484.733
46.225.000
52.199.769
91.929.932
Mısır
40.665.381
44.737.448
40.405.179
90.642.574
Irak
38.467.053
44.939.890
60.997.111
70.753.750
S. Arabistan
36.429.291
29.150.660
32.154.965
66.020.499
963.734.544
1.073.508.835
1.130.134.819
1.646.131.240
3.765.877.201
4.532.467.963
6.485.290.049
7.279.753.525
Diğerleri
Toplam
Kaynak: DTM Bilgi Sistemi
2.2.2.2 İthalat
Türkiye’nin oto yan sanayi ithalatı 2005 yılında 7,6 milyar ABD doları, 2006 yılında 9,2 milyar ABD
doları, 2007 yılında 10,9 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiş ve bu değer 2008 yılında 12,2 milyar
ABD dolarına yükselmiştir. İthalatı yapılan başlıca parçalar dizel ve yarı dizel motorlar, montaj karoseri
aksamı, vites kutuları, motor aksam ve parçaları, iç-dış lastikler, frenler ve servo frenlerdir. Yeni
modellerin birçok parçası ithal edilmektedir. Türkiye’nin ithalat yaptığı başlıca ülkeler Almanya, Fransa,
İngiltere, İtalya, İspanya, Japonya ve Güney Kore’dir.
22
Tablo 19: Ülkelere Göre Otomotiv Yan Sanayi İthalatı
2005
2006
2007
2008
Almanya
1.676.173.221
1.896.764.411
2.311.746.437
2.610.139.895
Fransa
1.075.574.407
1.452.319.887
1.542.976.599
1.816.218.691
İngiltere
1.248.184.588
1.300.167.272
1.414.052.701
1.346.080.572
747.164.687
914.019.772
1.001.334.853
1.045.332.535
Japonya
544.096.093
610.562.584
721.415.950
915.119.129
İspanya
520.893.614
630.922.815
741.132.953
768.051.716
Güney Kore
386.086.890
525.985.833
616.947.906
585.473.739
Çin
145.771.764
192.592.014
316.696.175
513.813.465
Çek C.
103.373.645
83.526.046
391.295.582
507.537.248
Polonya
201.492.880
244.835.014
356.424.387
459.463.221
A.B.D.
146.949.854
188.066.151
226.617.531
265.777.516
Romanya
30.341.242
38.522.785
60.747.317
111.592.495
Hindistan
45.440.216
86.918.941
108.300.338
111.166.865
Macaristan
(ABD doları)
İtalya
170.440.127
346.369.675
258.078.240
108.532.985
Tayland
28.012.752
68.236.759
79.034.715
103.363.178
İsveç
49.022.571
59.991.207
71.137.409
92.501.078
Hollanda
35.595.230
41.515.979
56.102.019
72.770.845
Danimarka
45.303.637
45.989.055
58.223.750
65.607.647
Tayvan
41.938.848
48.249.835
62.204.084
63.548.832
Brezilya
51.806.612
46.788.591
59.463.319
63.018.414
Diğerleri
Toplam
Kaynak: DTM Bilgi Sistemi
348.540.605
411.078.805
488.832.700
676.807.624
7.649.470.346
9.240.399.721
10.953.111.465
12.201.917.690
2.3. DÖKÜM SEKTÖRÜ
Ülkemizde döküm sanayi ağırlıklı olarak otomotiv sanayine yönelik üretim gerçekleştirmektedir. İnşaat,
beyaz eşya, makine, petro-kimya ve gıda gibi sektörler de talebe katkıda bulunmaktadır. Türkiye’de
çoğunluğu demir esaslı metallerin dökümünde uzmanlaşmış irili ufaklı 1.200 civarında metal döküm
tesisi bulunmaktadır. Demir döküm sektörünün toplam üretim kapasitesinin 1,4 milyon ton/yıl
düzeyinde olduğu tahmin edilmektedir. 2007 yılı itibariyle Türkiye demir döküm üretimi Avrupa’da
Almanya, İtalya, Fransa ve İspanya’nın ardından beşinci sırada bulunmaktadır.
Ağırlıklı olarak otomotiv sanayisine yönelik üretim yapan başlıca demir döküm tesisleri Componenta
(180.000 ton/yıl), Demisaş (80.000 ton/yıl), Trakya Döküm (70.000 ton/yıl), Erkunt (60.000 ton/yıl),
Odöksan (50.000 ton/yıl), Ferro Döküm (45.000 ton/yıl), Ay Döküm (25.000 ton/yıl), Eku Fren (20.000
ton/yıl), Akdöküm (20.000 ton/yıl) olarak sıralanmaktadır. Panel radyatör kullanımının artmasıyla pazar
payı hızla gerileyen döküm radyatör alanında ise Odöksan ve Toprak Döküm faaliyet göstermektedir.
Ağırlıklı olarak çelik ve çimento sanayilerine yönelik üretim yapan 35.000 ton/yıl kapasiteli Kardökmak
ile sulama ve altyapı alanlarında kullanılmak üzere valf ve bağlantı parçaları gibi üretimler yapan 30.000
23
ton/yıl kapasiteli Samsun Makina ise diğer önemli demir dökümhaneleridir. Çelik döküm konusunda
lider firma ise 20.000 ton/yıl kapasite ile Hisar Çelik’tir. İhracata dönük büyüme eğiliminde olan
alüminyum döküm sanayinde faaliyet gösteren firmalar ise ağırlıklı olarak otomotiv sanayisine yönelik
jant ve parça üretimi yapan yan sanayi işletmeleridir. CMS, Cevher Jant, Componenta ve Kormetal’in
toplam jant üretim kapasitesi 2008 yılı itibariyle 8 milyon adet/yıl1 seviyesindedir. Bunun yanında
Componenta 9.500 ton/yıl, Cevher Döküm ise 8.000 ton/yıl kapasite ile alüminyum parça dökmektedir.
Türkiye’de metal döküm üretimi 2001 yılında yaşanan finansal kriz ile gerilemiştir. 2002 yılında tekrar
artışa geçen döküm üretimi 2003 yılında 955 bin tona ulaşmıştır. 2002 yılından beri tüm döküm
çeşitlerinin üretiminde artış yaşanmaktadır. Toplam üretim içerisinde katma değeri yüksek olan çelik ve
demir dışı (alüminyum vb.) döküm ürünlerinin payı artış eğiliminde olsa da düşük seviyededir. 20022008 arasında demir döküm üretimi içinde sfero dökümün payı önemli ölçüde artarak %18’den %41’e
yükselmiştir. 2008 yılında demir döküm üretiminin %58’i pik, %41’i sfero ve %0,5’i temper döküm
olarak gerçekleşmiştir 2008 yılı 2. yarısından itibaren finansal krizin etkisini artırmasıyla özellikle
otomotiv sektörüne yönelik döküm üretimi önemli ölçüde gerilemiştir. 2009 yılı ilk 6 ayında üreticiler
rekor sayılabilecek seviyede düşük kapasitelerle çalışmışlardır. Sabit maliyetlerin ton başına
maliyetlerdeki payının sürdürülemez seviyelerde yüksek gerçekleşmesi nedeniyle bir çok dökümcü
üretimi durdurmuştur. Sektör 2008 4. Çeyreğinden itibaren personel çıkarma ve zorunlu ücretsiz
izinlerle anılmıştır. 2009 yılında üretiminin %50’sini otomotiv ve ilişkili sektörlere satan döküm
sektöründe %30-40 arasında daralma beklenmektedir.
Tablo 20: Türk Döküm Sanayi Üretimi2
(Bin ton)
Demir
Çelik
Demir dışı
Toplam
2000
2001
827
98
40
965
755
107
44
906
2002
767
110
45
922
2003
785
112
58
955
2004
789
121
72
982
2005
900
125
96
1.121
2006
961
132
117
1.210
2007
1024
144
149
1.317
2008
970
140
150
1.260
Çoğunluğu AB ülkelerine yönelik olarak yapılan metal döküm ihracatı 2008 yılında 804 bin ton olarak
gerçekleşmiştir. 2008 yılında %64 seviyesinde bulunan ihracatın üretimdeki payı yıllar itibariyle artış
eğilimindedir. 2008 yılında 619 bin ton olarak gerçekleşen demir döküm ihracatının 340 bin tonu pik,
375 bin tonu sfero, 3 bin tonu temper dökümdür.
1
2
CMS 4,2, Cevher 2, Compenenta 1,2, Kormetal 0,6 milyon adet/yıl.
Kaynak: Türkiye Döküm Sanayicileri Derneği (TÜDOKSAD)
24
Tablo 21: Türk Döküm Sanayi İhracatı1
(Bin ton)
Demir
Çelik
Demir dışı
Toplam
Toplam (Milyon Euro)
2000
263
47
19
329
482
2001
286
49
22
357
524
2002
315
52
26
393
581
2003
341
59
35
435
666
2004
447
68
46
561
863
2005
488
70
75
633
1115
2006
543
81
88
712
1278
2007
604
90
95
789
1506
2008
619
95
90
804
1513
Döküm ürünlerinin ithalatı çoğunlukla dolaylı olarak2 gerçekleştiği için ithalata ilişkin kesin verilere
ulaşılamamaktadır. Ancak sektörden edinilen bilgilere göre ithalatın daha çok yurtiçinde üretimi
olmayan ve yüksek tasarım teknolojisi içeren otomotiv parçası gibi ürünlerde ağırlıklı olarak AB
ülkelerinden gerçekleştiği anlaşılmaktadır.
2010 yılından itibaren krizin yaralarının sarılması için firmaların öncelikli hedefleri ürünlerini farklı
sektörlere yönelik olarak çeşitlendirmeleri ve yeni müşteri ve pazarlara ulaşmak olacaktır. 2010-2015
döneminde Türkiye dövme ve döküm sanayilerinin ihracata dönük olarak büyüme eğiliminin sürmesi
beklenmektedir.
Nitekim
döküm
üretimi
çevreyi
kirleten
bir
ağır
sanayi
dalı
olarak
değerlendirilmesinden ve emek yoğun bir sektör olmasından dolayı gelişmiş ülkelerden Türkiye gibi
gelişmekte olan ülkelere doğru kaymaktadır. Bunun dışında tersanecilik, makine imalatı gibi alanlarda
büyüme görüleceği ve bu gibi yeni sektörlerden döküm ürünlere yönelik talep geleceği tahmin
edilmektedir. Ayrıca enerji üretiminde son yıllarda görülen yatırımlara paralel olarak hidroelektrik ve
rüzgar enerjisine yönelik döküm parçalarına da talebin artması beklenmektedir. Öte yandan son
dönemde yapılan nitelikli döküm yatırımlarının devreye alınmasıyla arz fazlasının oluşması
muhtemeldir.
1
Kaynak: TÜDOKSAD
2
“Başka bir üretim dalının girdisi olarak”
25
III. FİRMALAR
3.1. KARSAN OTOMOTİV SANAYİİ VE TİCARET A.Ş.
Karsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş. (“Karsan” / “Firma”), ticari araç üretimi alanında faaliyet
göstermek amacıyla 1966 yılında Bursa’da kurulmuştur. 1979 yılından itibaren Koç Grubu bünyesine
giren Karsan, 1998 yılında İnan Kıraç’ın çoğunluk hisselerini almasıyla birlikte Kıraça Şirketler
Topluluğuna dahil olmuştur1. Halka açık bir firma olan Karsan’ın hisse senetleri İstanbul Menkul
Kıymetler Borsası Birinci Ulusal Pazar’da işlem görmektedir.
Karsan, Türkiye’de her nevi oto montaj ve karoseri tesisleri kurmak, kurulmuş olanları satın almak,
bunlara iştirak etmek, karoser imali için oto ithal etmek, her nevi oto karoseri yapmak ve satmak
amacıyla kurulmuştur. Karsan’ın ana faaliyet alanı; çeşitli otomotiv markalarına motorlu araçlar
üretmek, ithal ve ihraç etmektir. Aynı kapsamda, otomotiv ana ve yan sanayine endüstriyel hizmetler
vermektir.
Türk Otomotiv sanayinde fason üretim modelinin lideri olan Karsan, sektörün hafif ve ağır ticari araçlar
grubunda yer almaktadır. Mevcut ürün gamını, toplu taşımacılık hizmetleri ve servis taşımacılığında
tercih edilen Karsan J9 Premier minibüs - midibüs tipi araçlar, Peugeot Partner hafif ticari araçlar ile
Hyundai hafif kamyon ve Renault Trucks ağır kamyonlar oluşturmaktadır.
Karsan araç üretiminin yanı sıra, Ford, Tofaş, Renault Trucks, Türk Traktör gibi firmalara pres, kaynak,
kataforez, boya, montaj ve kabin imalatı gibi endüstriyel hizmetler sunmaktadır.
Sermayesinin %34,71'i IMKB'de işlem görmekte olan Karsan'ın ödenmiş sermayesi, Mayıs 2009’da
alınan yönetim kurulu kararı ile 100 milyon TL’den 150 milyon TL seviyesine çıkarılmıştır. Sermaye
artışı ortaklar tarafından nakdi olarak gerçekleştirilmiş olup, sermayenin ortaklar arasındaki dağılımı
aşağıdaki gibidir.
Tablo 22: Karsan Otomotiv Ortaklık Yapısı
Ortaklar
Kıraça Holding A.Ş.
Diniz Grubu
İnan Kıraç
İMKB'de İşlem Gören
Toplam
1
%
52,36
10,68
2,25
34,71
100,00
Kıraça Holding, 1996 yılında İnan Kıraç ve Klod Nahum tarafından “Hitit Turizm ve Yatırım A.Ş.” adıyla kurulmuştur.
26
Haziran 2009’da gerçekleştirilen Ortaklar Olağan Genel Kurul Toplantısı neticesinde belirlenen Karsan
Yönetim ve Denetim Kurulu üyeleri ve yetki sınırları aşağıda verilmiştir.
Tablo 23: Karsan Otomotiv Yönetim Kurulu Üyeleri
Adı ve Soyadı
İnan KIRAÇ
Talat DİNİZ
Klod NAHUM
Jan NAHUM
Yiğit Tahsin OKUR
Giancarlo BOSCHETTI
Antonio BENE
Görevi
Başkan
Başkan Vekili
Başkan Vekili
Murahhas Üye
Üye
Üye
Üye
Tablo 24: Karsan Otomotiv Denetim Kurulu Üyeleri
Adı ve Soyadı
Zekai TERZİ
Necmettin TOSUN
Görevi
Denetçi
Denetçi
Karsan, 24 Haziran 2009 tarihli yönetim kurulu kararı çerçevesinde, 2009 yılı Şubat ayından bu yana
Karsan J9 ve Hyundai markalı ticari araçların Türkiye distribütörlüğünü yapan Karsan Otomotiv Sanayi
Mamulleri Pazarlama A.Ş.’ye, B grubu imtiyazlı hisse senetlerini Kıraça Holding A.Ş.’den bedelsiz
devralmak suretiyle % 25 oranında iştirak etmiştir. “Mevcut Durum Tespiti” bölümünde yapılan
değerlendirmeler, 2009 yılı itibariyle Karsan Otomotiv ve Karsan Pazarlama’nın konsolide mali tabloları
üzerinden yapılmıştır.
3.1.2. Karsan Mevcut Durum Tespiti
Mevcut durumda Karsan çatısı altında 5 markanın üretimi yapılmaktadır. Bunlardan J9, Firmanın
Peugot’dan devraldığı lisans ile Karsan markasıyla üretilmektedir. Peugeot, Citroen, Hyundai ve
Renault’ya ise fason üretim yapılmaktadır. J9 ve Hyundai modellerinin satış ve pazarlama faaliyetlerini
Kıraça Holding ve Karsan Otomotiv’in iştiraki olan Karsan Otomotiv Sanayi Mamulleri Pazarlama A.Ş.
yürütmektedir.
Firmanın 2005-2009/10 aylık satış performansı aşağıdaki tabloda verilmiştir.
27
Tablo 25: Karsan Otomotiv Satış Performansı
(Adet)
2005
2006
2007
2008
2009/9
2009/10
Karsan J9
2.027
3.357
6.096
3.463
1.722
1.905
11.116
8.960
3.667
2.469
4.827
5.736
Hyundai
-
-
245
1.297
544
686
Renault Trucks
-
-
-
150
223
235
13.143
12.317
10.008
7.379
7.316
8.562
Peugeot Partner (Citroen Berlingo)
Toplam
Tablo 26: Birim Fiyatlar
2006
2007
2008
2009/101
Karsan J9
14.472
14.456
13.461
13.800
Peugeot Partner (Citroen Berlingo)
10.163
9.529
9.096
8.120
Hyundai HD
-
13.084
10.982
12.000
Renault Trucks
-
-
51.045
51.000
11.337
12.617
12.329
10.872
(Euro)
Ortalama
3.1.2.1.1 Karsan J9
J9 yıllardan beri cazip satış fiyatlarıyla yolcu taşımacılığında en çok tercih edilen minibüs markalarından
olmuştur. Karsan’ın 1981-2006 yılları arasında fason olarak ürettiği, Peugeot’dan 2006 yılında
devraldığı J9, Karsan markasıyla ve yapılan değişikliklerle modellerini çeşitlendirerek (Premier, Premier
Maxi) günümüze kadar gelmiştir. 2005-2008 yılları arasında yılda ortalama yaklaşık 3.700 adet satışı
gerçekleşmiştir. J9 satışları 2005-2007 yılları arasında yıllık bazda artış göstermiştir. 2007 yılında
satışların %82 oranında artmasının en önemli sebebi Firmanın İran minibüs pazarına girmiş olmasıdır.
Firmanın İran’a J9 ihracatı yaklaşık 2.000 adet olarak gerçekleşmiştir. Sektörde 2008 yılı ikinci yarısı
itibariyle görülen daralma ile Firmanın 2008 yılı ve 2009/10 aylık Karsan J9 satış performansı da
gerilemiştir. Karsan J9 fiyatları 2006-2007 yıllarında yaklaşık 14.500 Euro seviyesindedir. Firma 2008
ve 2009 yıllarında krizin de etkisiyle enflasyon artışını satış fiyatına kısmen yansıtabilmiştir.
Tablo 27: 9 Kasım 2009 İtibariyle J9 Premier Maxi Bayi Satış Fiyatları (TL)
Vergiler Hariç
Perakende Satış Fiyatı
Anahtar Teslim
Fiyatı
14+1
37.701
49.606
18+1 Okul
37.818
47.977
18+1 Uzun
40.058
50.726
21+1 Okul
41.812
52.878
Model
1
2009 yılı 10 aylık ortalama satış fiyatları tahminidir.
28
3.1.2.1.2 Peugeot Partner – Citroen Berlingo
Firma, Peugeot Partner üretimine 1997 yılında Türkiye’nin ilk ticari minivan üreticisi unvanıyla
başlamıştır. 2002’de PSA (Peugeot-Citroen)’dan yıllık minimum adet garantileri alınarak “Partner”
lisansı yenilenmiştir. 2005-2008 yılları arasında yıllık ortalama yaklaşık 6.500 adet Partner satışı
gerçekleşmiştir. 2008 yılında PSA ile önümüzdeki 5 yıllık süre için 150 bin adetlik üretim sözleşmesi
imzalanmıştır. Bu sözleşme ile PSA 120 bin adet Partner alımı için garanti sağlamıştır. Firma 2009-2013
yıllarını kapsayan anlaşma ile yıllık ortalama 24 bin adet Partner satışını garanti altına almıştır. 2009 yılı
ilk 10 ayında adet olarak Partner satışları 2008 yılındaki seviyenin üzerine çıkmış olsa da; hedeflediği
satış adetlerine ulaşamamıştır. PSA ile yapılan sözleşme gereği gelecek yıllarda yapılacak üretimle 2009
yılının telafi edilmesi beklenmektedir.
3.1.2.1.3 Hyundai
Firma, Hyundai HD serisi hafif kamyonlarının 3,5 ve 7,5 tonluk modellerinin ve bu modellerin
devamında satışa sunulacak olan yeni serinin üretim ve distribütörlük anlaşmasını 2007 Mart ayı
sonunda imzalamıştır. 5 yıl için yıllık 2.000 adet olarak hedeflenen üretim rakamları 2008 yılında
aşılarak 2.352 adet olarak gerçekleşmiş ancak 1.297 adet net satış rakamına ulaşılabilmiştir. 2009 yılı ilk
10 ayında bir önceki yıl üretilmiş 1.055 adet Hyundai kamyonetin 686’sının satışı gerçekleşmiştir. Firma
2008 ve 2009 yıllarında krizin de etkisiyle enflasyon artışlarını satış fiyatına kısmen yansıtabilmiştir.
3.1.2.1.4 Renault Trucks
2007 Temmuz ayında yıllık yaklaşık 5.000 adet Renault Trucks ağır kamyon üretimi hedefi ile anlaşma
sağlanmıştır. İlk kez 2008’de üretilen Renault Trucks’ın 150 adetinin satışı gerçekleşmiştir. 2009 yılında
Ocak-Ekim ayları arasında 235 adet Renault Trucks satışı gerçekleşmiştir.
3.1.2.1.5 Diğer
Firmanın diğer gelirleri yedek parça ve malzeme satışları ve otomotiv ana ve yan sanayine verilen ve
transformasyon, kataforez kaplama, parça basımı, kabin boyama ve traktör kabin imalatı içeren
endüstriyel hizmetlerden oluşmaktadır. 2006 yılında diğer gelirler toplam cironun %8,5’ini oluşturarak
16,4 milyon ABD doları, 2007’de %10,8’ini oluşturarak 20,9 milyon ABD doları, 2008’de ise %16,5’ini
oluşturarak 26,4 milyon ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir.
29
Karsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş., Bursa’da, Akçalar Sanayi Bölgesi ve Bursa Organize Sanayi
Bölgesi’nde toplam 86.010 m2’lik (71.760 m2 +14.250 m2) kapalı alana sahip iki ayrı fabrika ve idari
binada faaliyetlerini sürdürmektedir.
Karsan., 40 yılı aşkın deneyimi, esnek üretim yapabilme kabiliyeti ve kapasitesi ile dünyanın seçkin
markalarına tasarım, mühendislik ve imalat dahil anahtar teslimi ticari araç imalatı hizmetleri
sunmaktadır. Karsan, fason hafif ticari araç üretimi konusunda Türkiye’de lider konumda yer
almaktadır. Karsan, otomobilden küçük kamyona her türlü aracı üretebilecek şekilde tasarlanan ve
yüksek teknolojiye sahip fabrikasında, küçük değişiklikler ile istenilen versiyonlarda araç imal edebilme
kabiliyetine sahiptir.
Halihazırda mevcut üretim gamını, toplu taşımacılık hizmetleri ve servis taşımacılığında tercih edilen
Karsan J9 Premier minibüs – midübüs tipi araçlar, Peugeot’nun Partner modeli hafif ticari araçlar,
Hyundai HD 35 ve HD 75 modeli hafif kamyonlar, çekici ve arazi için iki farklı amaçta üretilen Renault
ağır kamyonlar oluşturmaktadır.
Halihazırda üretilen bu araçlara ilave olarak önümüzdeki yıllarda yeni tip ve model ticari araçların
imalatı öngörülmektedir.
Karsan ticari araç üretimine ek olarak, Ford, Tofaş, Renault Trucks ve Türk Traktör gibi otomotiv
imalatı yapan firmalara pres, kataforez, boya, montaj ve kabin imalatı alanlarında endüstriyel hizmetler
sunmaktadır.
Karsan’da otomotiv imalatı beş ana aşamadan oluşmaktadır.
•
•
•
•
•
Sac Parça Üretimi (Kalıp + Pres)
Gövde Birleştirme (Kaynak)
Araç Boyama
Araç Montaj
Kalite kontrol
30
3.1.2.2.1.1 Sac Parça Üretimi
Sac parça üretimi kalıp ve pres olmak üzere iki aşamada gerçekleşmektedir.
Kalıp imalatı, sac parça imalatının ilk aşamasını oluşturmaktadır. İmalat yüksek yatırım maliyeti, yüksek
kalite ve deneyim gerektirmektedir. Bu konu Karsan’da başarıyla ve uygun maliyetlerle
gerçekleştirilmektedir.
Kalıp Bölümü’nün iki ana fonksiyonu bulunmaktadır.
1.
Kalıp tasarımı (CAD) ve Reverse Engineering proseslerini, CATIA ve PAMSTAMP gibi
yazılımların desteğinde yapılmasını sağlamak, kalıpları CATIA ortamında solid olarak tasarlayarak,
bunların üretim çıktılarını oluşturmaktır.
2.
CAM datası hazırlanarak modelleme, tezgahta işleme, taşlama, montaj ve alıştırma işlemleri
yapılmaktadır. Üretilecek kalıba uygun CNC ve diğer konvansiyonel tezgahlarda talaşlı operasyonlarla
imalat gerçekleştirilerek sac parça kalıpları hazırlanmaktadır.
Pres Departmanı’nda, rulo veya levha halindeki saclar, imalatı yapılacak parçaya uygun ölçülerde
giyotin makaslarda kesilmektedir. Daha sonra bu kesilen saclar plastik şekil vermek üzere kapasiteleri
350 ton’dan, 1.250 ton’a kadar değişen ve ardışık kalıplar bağlanmış eksantrik ve hidrolik preslerde
istenilen form verilmek suretiyle işlenmektedir.
Mevcut sac parça imalat tesisinde Karsan J9 modelinin tüm sac parçaları, Peugeot Partner’lara ait sac
parçaların bir kısmı, ayrıca Fiat Doblo ve Renault Trucks kamyon kabinine ait parçaların imalatı
yapılmaktadır.
3.1.2.2.1.2 Gövde Birleştirme (Kaynak)
Gövde Birleştirme (kaynak) Departmanı’nda Karsan J9 ve Peugeot Partner’ların gövdeleri imal
edilmektedir. Üretim başta elektrik direnç kaynağı olmak üzere çeşitli kaynak metotları kullanılarak, her
bir model için ayrı kaynak fikstürlerinde, preslerde form verilerek şekillendirilmiş parçaların
birleştirilmesiyle gerçekleştirilmektedir.
Yapılan kaynaklı birleştirmelerde tüm emniyet puntaları gözle ve tahribatsız keski-çekiç yöntemiyle
kontrol edilmektedir. İmalat ekipmanının ayar değişikliklerinde ilgili konstrüktif parça grubu ve her
31
1.000 araçta 1 adet komple gövde tahribatlı teste tabi tutulmaktadır. İmal edilen gövdelerin geometrik
doğruluğu, 3D ölçüm cihazı ile ölçülerek ölçüm hassasiyet kontrolü yapılmaktadır.
İmalatı gerçekleştirilen gövdeler kalite kontrolden geçirildikten sonra Araç Boyama Departmanı’na sevk
edilmektedir.
3.1.2.2.1.3 Araç Boyama Departmanı
Kaynaklı birleştirme operasyonları tamamlanmış J9 ve Partner gövdeleri ve boya işlemi gerektiren
yedek parçaları Boyama Departmanı’nda fonksiyonel ve kozmetik olmak üzere iki temel operasyona
tabi tutulmaktadır.
1.
Fonksiyonel işlemler, gövde ve yedek parçaların paslanmaya karşı korunması için tam
otomatik olarak fosfat ve kataforez banyosuna daldırılması ve daha sonra fırınlanması operasyonlarını
içermektedir.
Bu ardışık operasyon serisi sonrası yedek parçalar ticari sevkiyata, gövdeler bir sonraki mastik ve alt
kaplama operasyonlarına sevk edilmektedir. Mastik operasyonları sac birleşim noktalarına su
sızdırmazlığı sağlama ve korozyon önleme amaçlı yapılan bir operasyondur. Ayrıca aracın altını yoldan
gelen darbelere karşı korumak ve yol gürültüsünü izole etmek için PVC kaplama, ses sönümleme amaçlı
asfalt plaka döşeme, astar boyama ve son olarak fırında pişirme operasyonları uygulanmaktadır.
2.
Kozmetik operasyonlar Peugeot tarafından test edilip onaylanmış renklere göre, son kat boya
kabininde boyanarak fırınlanan araçlar, kalite kontrol istasyonuna gönderilmektedir. Kalite kontrolden
kontrol onayı alan araçlar Araç Montaj Departmanı’na sevk edilmektedir.
3.1.2.2.1.4 Montaj Departmanı :
İmalatı yapılan Karsan J9, Peugeot Partner ve Renault Trucks araçlarına ait ayrı bağımsız montaj hatları
bulunmaktadır. Araç Boyama Departmanı’ndan gelen boyanmış gövdeler, montaj atölyesinde sıkmavidalama, sıvı ve gaz dolumları, yapıştırma uygulamaları ve manuel operasyondan geçtikten sonra araç
tümüyle tamamlanarak, Kalite Kontrol Departmanı’na sevk edilmektedir.
32
3.1.2.2.1.5 Kalite Kontrol Departmanı
Kalite Kontrol Departmanı, araç üzerinde yapılan operasyonların doğruluğunu dünya çapında kabul
edilmiş göstergelere göre kontrol işlemlerini gerçekleştirerek, imalatı yapılan ürünün kalitesini
onaylamaktadır. İmalatı yapılan araçlar, fabrikada özel olarak hazırlanmış pistte 2,8 km’lik yol testine
tabi tutulmaktadır. Bu test pistinde çeşitli yol koşulları simüle edilmektedir. Hattan teslim alınan her araç
fren tüneli, tümsekli yollar, basamaklar, büyük/küçük taşlı yollar gibi özel etaplardan geçirilmektedir.
Firma faaliyetlerini TSE-ISO-EN 9000, ISO/TS 16949, ISO 14001:2004, OHSAS 18001 kalite güvence
ve yeterlilik belgeleri kapsamında yürütmektedir.
Firmanın internet adresi www.karsan.com.tr’ dır.
Firma, mevcut olduğu pazar payını büyütme hedefine uygun olarak, sürekli teknolojik yenileme ve
kapasite artırma çalışmaları yapmaktadır.
Firma mevcut faaliyetine ilişkin 27 Ocak 2004 tarihinde BVQI ve 24 Şubat 2004 tarihinde TSE’den ISO
14001 Çevre Yönetim Sistemi Belgesi almıştır.
Fabrika’da yer alan 10 m3/h kapasiteli biyolojik ve kimyasal arıtma tesisi ile entegre arıtma
yapılabilmektedir. Ayrıca katı atık ayrıştırma da yapılmakta olup, çıkan atıklar lisanslı firmalara bertaraf
ettirilmektedir.
Son teknoloji ile kurulmuş olan evsel ve endüstriyel atık su arıtma tesisinin tüm çalışması bilgisayar ile
takip edilerek, prosese ait parametreler otomatik olarak kayıtlardan izlenebilmektedir. Atık suların ilgili
yönetmeliklerde verilen deşarj standartlarına göre analiz ve kontrolleri çevre laboratuarında
yapılmaktadır.
Hava kalitesi ve kaynaklar için emisyon standartları dikkate alınarak kurulan baca gazı yakma tesisi,
bacalardan çıkan hava kirletici gaz içeriklerinin çevreye atılmasını önlemektedir. Yanma sırasında açığa
çıkan enerji de, yüzey işlem prosesindeki banyoların ısıtılmasında kullanılmakta olup, çevresel
etkilerinin azaltılmasına ek olarak, enerjinin verimli kullanılmasına olanak sağlamaktadır.
Karsan faaliyetleri sonucu oluşan tehlikeli atıklar için toplama ve kontrol sistemi kurmuştur. Bu sistemle
kimyasal madde depolama alanı ve tehlikeli atık sahasının sızıntı sularını atık su arıtma tesisine
bağlayarak toprak ve yeraltı sularında oluşabilecek riski minimize etmektedir.
33
Tesiste talaşlı imalat prosesinden çıkan metal artıklar ile muhtelif karton, naylon, v.s. piyasaya hurda
olarak satılmaktadır. Evsel atıklar ise Belediye kanalizasyon sistemine deşarj edilmektedir.
Karsan bünyesinde üretilen mevcut ürünler 5 ana grupta sınıflandırılmaktadır:
•
•
•
•
•
Karsan minibüs (14+1, 18+1, 21+1)
Peugeot Partner hafif ticari araç
Hyundai kamyonet (HD 35, HD 75)
Renault Trucks (çekici ve ağır iş kamyonu)
Otomotiv sektörüne parça üretimi
Mevcut durum için tesisin ürün gamına göre yıllık üretim kapasitesi 300 gün/yıl, 8 saat/gün (1 vardiya)
için aşağıdaki tabloda özetlenmektedir.
Tablo 28: Karsan Mevcut Tesis Kapasitesi 2009
2009
Üretim programı
(adet/yıl - 1 vardiya)
Karsan (minibüs, midibüs, otobüs)
Peugeot Partner (kamyonet, otomobil)
Hyundai kamyon (hafif kamyon- 3,5 ton -7,5 ton)
8.000
15.000
2.000
5.000
Mevcut tesiste, 38 idari, 67 teknik, 618 teknisyen ve işçi personeli olmak üzere toplam 723 kişi istihdam
edilmektedir. Firmanın, otomotiv sektöründe geçmişe dayanan ve uluslararası firmalar tarafından kabul
görmüş ve kendini ispatlamış güçlü bir kadrosu vardır. Personel, konusunda yılların verdiği deneyimle
en üst düzeyde bilgi ve deneyime sahip uzmanlaşmış bir ekipten oluşmaktadır.
Karsan, 24 Haziran 2009 tarihli Yönetim Kurulu kararı çerçevesinde, Karsan J9 ve Hyundai markalı
ticari araçların Türkiye distribütörü olan Karsan Otomotiv Sanayi Mamulleri Pazarlama A.Ş.’ye (Karsan
Pazarlama), B grubu imtiyazlı hisse senetlerinin Kıraça Holding A.Ş.’den bedelsiz devralınması
suretiyle % 25 oranında iştirak etmiştir. Bu bölümde yer alan faaliyet sonuçları ve mali duruma ilişkin
değerlendirmeler, Karsan Otomotiv ve Karsan Pazarlama’nın bağımsız denetim firmaları tarafından
34
Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına uygun olarak hazırlanan konsolide mali tabloları baz
alınarak yapılmıştır.
Karsan’ın 2005-2008 yılları ile 2008 ve 2009 yıllarının ilk dokuz aylık dönemini kapsayan Euro
cinsinden özet gelir tablosu ve bilançoları aşağıda, TL cinsinden detaylı mali tabloları ve nakit akım
tablosu ise Ek:1 ve Ek:2’de verilmiştir.
Mali tabloların Euro cinsinden hesaplanmasında, T.C. Merkez Bankası döviz alış kurları dikkate alınmış
olup, gelir tablosu için ortalama, bilanço için dönem sonu kurlar kullanılmıştır.
Tablo 29: Dönem Sonu ve Dönem Ortalaması Euro Kurları
Dönem Sonu Euro Kuru
Dönem Ortalama Euro Kuru
2005
1.5904
1.6695
2006
1.8586
1.8000
2007
1.7102
1.7782
2008
2.1408
1.8958
2008/9
1.7978
1.8572
200/9
2.1603
2.1379
Karsan’ın 2005, 2006, 2007, 2008 yılları ile 2008 ve 2009 yılları ilk 9 aylık dönemleri itibariyle Euro
cinsinden hesaplanmış faaliyet sonuçları ve bazı karlılık oranları aşağıdaki gibidir.
Tablo 30: Karsan Gelir Tablosu Özetleri
(Bin Euro)
Net Satışlar
Satışların Maliyeti
Esas Faaliyet Kârı
AÖEFK
Finansman Giderleri (Net)
Faiz Gideri
Kambiyo Gelir / Gideri
Reeskont Gelir / Gideri
Diğer Gelir-Gider (Net)
Ertelenmiş Vergi Gideri / Geliri
Azınlık Payları
Devre Kârı
Vergi
Net Kâr
Yaratılan Fon
2005
150.262
(166.544)
(16.282)
(9.228)
(4.978)
(3.236)
(1.773)
31
(37)
(6.852)
(28.149)
(28.149)
(13.957)
2006
152.654
(158.182)
(5.528)
1.719
(12.251)
(13.616)
(393)
1.758
84
(17.695)
(17.695)
(10.421)
2007
141.551
(145.823)
(4.272)
3.166
(3.437)
(5.036)
(257)
1.856
1.375
6.925
591
591
1.220
2008
108.904
(120.200)
(11.296)
(3.930)
(15.859)
(19.461)
992
2.611
1.826
2.444
(22.886)
(22.886)
(17.895)
2008/9
99.651
(108.908)
(9.257)
(3.660)
(6.589)
(9.025)
2.436
1.878
2.436
(11.532)
(11.532)
(8.184)
2009/9
89.633
(98.681)
(9.048)
(3.207)
(15.128)
(16.437)
332
978
393
3.094
1.370
(20.688)
(19.318)
(17.358)
4
-
3
1
-
13
2
1
0,5
1,0
5
-
9
-
42
-
Oranlar
İhracat/ Ciro
AÖEFK/Ciro
Yaratılan fon/Ciro
Net dönem kârlılığı
Net dönem kârı / Aktif top. (ROA)
Net dönem kârı/Özsermaye (ROE)
(%)
(%)
(%)
(%)
(%)
(%)
35
Otomotiv sektörünün hafif ticari araçlar grubunda yer alan Karsan’ın ürün gamını, toplu taşımacılık
hizmetleri ve servis taşımacılığında tercih edilen Karsan J9 Premier minibüs - midibüs tipi araçlar,
Peugeot Partner – Citroen Berlingo hafif ticari araçlar,Hyundai hafif kamyon ve Renault Trucks ağır
kamyonlar oluşturmaktadır. Firma, araç üretiminin yanı sıra Ford, Tofaş, Renault Trucks, Türk Traktör
gibi firmalara pres, kaynak, kataforez, boya, montaj ve kabin imalatı gibi endüstriyel hizmetler
sunmaktadır.
Firmanın satışlarının 2008 yılı ve 2009 yılı Eylül sonu itibariyle dağılımı aşağıda verilmiştir.
Grafik 1: Karsan Satışların Ürün Grubu Bazında Dağılımı - 2008
İnceleme konusu yıllarda, Firmanın cirosunun büyük kısmını Karsan J9 markası ile kendi bünyesinde
pazarlamasını yaptığı minibüs ile PSA Peugeot Citroen adına fason olarak üretimini gerçekleştirdiği
Partner model hafif ticari araç satışları oluşturmaktadır. 2008 yılında bu iki ürünün ciro içerisinde aldığı
pay %64 seviyesindedir. 2007 yılından itibaren üretimine başlanan Hyundai marka hafif ticari kamyon
ve 2008 yılının ikinci yarısında üretimine başlanan Renault marka kamyon satışları ise 2008 yılında
cirodan %20 oranında pay almıştır.
36
Grafik 2: Karsan Satışların Ürün Grubu Bazında Dağılımı – 2009/9
2009/9 dönemi itibariyle, PSA Peugeot Citroen ile Partner model vasıtaların seri sonu üretimi için
yapılan 5 yıllık ve toplam 150 bin adetlik yeni anlaşma neticesinde Partner üretimi bir önceki yıla göre
yükselmiş ve söz konusu gelirlerin ciro içerisindeki payı %44 seviyesine ulaşmıştır. Ekonomik krizin
etkisi ile yurtiçi pazarda yaşanan daralma neticesinde Karsan J9 satışlarının toplam ciro içerisindeki payı
%26 seviyesine gerilemiş olup, Hyundai ve Renault Trucks satışlarının ciro içerisindeki payı 2008 yılına
oranla değişmemiştir.
Peugeot Partner – Citroen Berlingo ve Renault Trucks satışlarını Euro, Karsan J9 ve Hyundai marka
araç satışlarını TL cinsinden gerçekleştiren Firmanın cirosunun yıllar itibariyle değişimi aşağıda
verilmiştir.
Tablo 31: Karsan Satış Gelirlerinin Yıllar İtibariyle Değişimi
Net Satışlar (000 TL)
Net Satışlar (000 €)
Ortalama Enflasyon
2005
250.867
150.262
2006
274.777
152.654
2007
251.703
141.551
2008
206.457
108.904
9.3%
6.3%
12.7%
5.5%
2%
(14%)
(7%)
(27%)
(23%)
(2%)
(10%)
Cirodaki reel büyüme (ort. enf. göre)
Cirodaki büyüme ( döviz bazında)
2008/9
185.068
99.651
2009/9
191.628
89.633
Firmanın cirosunun yıllar itibariyle reel TL ve Euro bazında gerilediği görülmektedir. Yıllar itibariyle
özellikle adet bazında üretim ve satışlarda görülen gerileme, satış gelirlerini olumsuz etkilemiştir.
Mevcut durumda tek vardiyada yaklaşık 30 bin araç/yıl üretim kapasitesi bulunan Karsan’ın ürün
grupları itibariyle üretim ve satış rakamlarının değişimi aşağıda verilmiştir.
37
Tablo 32: Karsan Ürün Grupları Bazında Üretim ve Satışların Gelişimi
(Adet)
Karsan J9
Üretim
% Değişim
Satış
% Değişim
Partner
Üretim
% Değişim
Satış
% Değişim
Hyundai
Üretim
% Değişim
Satış
% Değişim
Renault Trucks
Üretim
% Değişim
Satış
% Değişim
Toplam
Üretim
% Değişim
Satış
% Değişim
2005
2006
2007
2008
2008/9
2009/9
2.068
3.570
73%
3.357
66%
5.803
63%
6.096
82%
6.258
8%
3.463
(43%)
5.038
a.d
1.722
(54%)
8.954
(19%)
8.960
(19%)
3.672
(59%)
3.667
(59%)
2.469
(33%)
2.469
(33%)
2.128
245
a.d
245
a.d
2.352
a.d
1.297
1.332
2.027
11.078
11.116
3.766
2.129
1.332
151
a.d
150
a.d
13.146
13.143
12.524
(5%)
12.317
(6%)
9.720
(22%)
10.008
(19%)
11.230
16%
7.379
(26%)
4.831
127%
4.827
127%
a.d
544
(59%)
222
a.d
223
a.d
8.498
7.227
5.053
(41%)
7.316
1%
2005-2006 yıllarında sadece Karsan J9 marka minibüs ile Peugeot Otomotiv Pazarlama A.Ş.’ye fason
olarak Partner model hafif ticari araç üretimi gerçekleştiren Firma, 2006 yılında Karsan J9 modelini
kendi bünyesinde geliştirmiş ve satışlarını %66 artırmayı başarmıştır. Bununla birlikte, büyük
miktarlarda üretim yapılan PSA’ya yapılan satışların aynı yılda %19 azalması neticesinde, toplam
satışlar adet bazında %5 gerilemiştir. Adet bazında satışların %6 gerilemesine rağmen, Karsan J9’un
fiyatının Partner’a oranla yüksek oluşu sebebiyle net satışlar Euro bazında %2 artmıştır (Tablo 32).
2007 yılında Türkiye hafif ticari araç pazarı ise yaklaşık %3 oranında küçülmüştür. Söz konusu yılda
Partner satışları adetsel bazda %59 gerilemiştir (Tablo 33). Yurt içi pazardaki bu gerilemeyle birlikte
ihraç pazarlarına yönelen Firma, 2007 yılı Şubat ayı sonunda, İran'a yaklaşık 3 bin adet Karsan J9
Premier ihracatı için anlaşma imzalamış ve Haziran ayında sevkiyata başlamıştır. 2007 yılında İran’a
yapılan 1.560 adet Karsan J9 ihracatı ile J9 satışları adetsel bazda bir önceki yıla göre yaklaşık %82
oranında artmıştır. Firma yine 2007 yılı ilk çeyreğinde, Hyundai ile yılda yaklaşık 2 bin adet Hyundai
HD serisi hafif kamyonların 3.5 ve 7.5 tonluk modellerinin ve bu modellerin devamında satışa sunulacak
yeni serinin münhasır üretim ve satış anlaşmasını imzalamıştır. Firma Hyundai HD serisinin üretim ve
satışına 2007 Ağustos ayında başlamış ve 245 adet satış gerçekleştirmiştir. 2007 yılında, Karsan toplam
satış gelirleri ise Tablo 32’de görüldüğü gibi Euro bazında %7 seviyesinde gerilemiştir.
38
2008 yılında, tüm dünyada etkili olan ekonomik krizin etkisi ve özellikle yılın son çeyreğinde talepte
yaşanan daralma ile Firmanın adet bazında satışları %26, Euro cinsinden gelirleri ise %23 gerilemiştir1.
Bunun yanında, Firma imzalamış olduğu anlaşma kapsamında Eylül 2008 tarihinde Renault Trucks ağır
kamyon üretimine başlamış, Peugeot Partner ve Citroen Berlingo seri sonu üretimi konusunda PSA
firması ile 5 yıllık toplam 150 bin adetlik bir anlaşma yapmıştır. Ancak yaşanan kriz sebebiyle bu ürün
gruplarında beklenen üretim ve satış rakamları yakalanamamıştır.
2009 yılı ilk 9 aylık dönemde ise, Karsan J9 satışlarında yaşanan gerilemeye ve Hyundai hafif kamyon
ile Renault Trucks kamyon talebinin beklentilerin altında kalmasına rağmen, PSA’ya yapılan PartnerBerlingo satışları sayesinde, 2009/9 döneminde bir önceki yılın aynı dönemindeki satış rakamının %1
üzerinde satış miktarına ulaşılmıştır. Buna karşın, Peugeot Citroen Grubunda satış fiyatının, diğer ürün
gruplarına oranla düşük olması sebebiyle, 2009/9 satış hasılatı 2008/9 dönemine oranla Euro bazında
%10 gerilemiştir.
2009/9 döneminde, Firma elde ettiği gelirlerin %47’sini, Cezayir (%19), İsrail (%7) ve Tunus başta
olmak üzere, Rusya, İran, Libya, Macaristan, Romanya, Suriye, Suudi Arabistan, Bosna Hersek,
Bulgaristan, Fransa, Lübnan, Irak, Katar, İspanya, İtalya, Fas, Makedonya, Yemen ve Sırbistan gibi
ülkelere yaptığı satışlardan elde etmiştir. 2009/9 döneminde ihracatın tamamına yakını PSA firmasına
yapılan Partner-Berlingo satışlarından kaynaklanmaktadır.
Yıllar itibariyle kapasitesinin %25-35’i seviyesinde üretim gerçekleştiren Karsan, faaliyetlerinden fon
yaratmakta zorlanmaktadır. 2006-2007 yıllarında, satış pazarlamasını İsotlar Grubunun gerçekleştirdiği
ve parçalarının yaklaşık %55-60’ını iç pazardan karşılanması sebebiyle kar marjı yüksek Karsan J9
satışlarının artması Firmanın karlılığını olumlu etkilemiş, 2007 yılında 3,2 milyon Euro seviyesinde
amortisman öncesi esas faaliyet karı (AÖEFK) elde edilmiştir. Firmanın yedek parça üretimi vb. gibi
araç üretimi dışında kalan ve kar marjı görece yüksek olan faaliyetlerindeki artış da Firmanın 2007
yılındaki AÖEFK karlılığının artmasına katkıda bulunmuştur.
2008 yılı ve sonrasında, satış miktarı ve kapasite kullanımında yaşanan gerileme ve kar marjı düşük
seviyedeki fason Partner satışlarının ciro içerisindeki payının artması ile karlılık azalmış, Firma esas
faaliyetlerinden fon yaratamamıştır.
Firmanın faaliyetlerinden kar elde edememesi, yıllar itibariyle fon yaratımını da olumsuz yönde
etkilemiştir. 2007 yılında 3,2 milyon Euro amortisman öncesi esas faaliyet karı elde eden Firma,
1
2008 yılında Karsan’ın tüm ürün gruplarında üretimi %16 seviyesinde yükselmiş, talebin yılın son çeyreğinde daralması
sebebiyle Firmanın Karsan J9 ve Hyundai gruplarında mamul stok yükü artmıştır.
39
finansman giderlerinin makul seviyelerde seyretmesi ve duran varlık satışından elde edilen gelirler ile
yıl toplamında 1,2 milyon Euro fon yaratmıştır. 2008 yılı ve sonrasında ise, yaşanan ekonomik kriz
çerçevesinde, talepte yaşanan düşüş ile stok maliyetini karşılamak amacıyla kullanılan kısa vadeli
krediler ve bununla birlikte alacakların faktoring yapılması finansman giderlerinin yükselmesine ve fon
açıklarının artmasına sebep olmuştur. Finansman giderleri dahil değerlendirildiğinde, Firmanın 2008
yılında 17,9 milyon Euro seviyesinde, 2009/9 aylık dönemde ise 17,4 milyon Euro fon açığı oluştuğu
görülmektedir.
Karsan’ın 2005, 2006, 2007, 2008 yılları ile 2008 ve 2009 yılları ilk 9 aylık dönemler itibariyle Euro
cinsinden karşılaştırmalı bilançoları ve bazı likidite, finansal yapı ve faaliyet oranları aşağıdaki gibidir.
Tablo 33: Karsan Karşılaştırmalı Bilançoları
(Bin Euro)
Dönen Varlıklar
Hazır Değerler
Ticari Alacaklar (net)
Hammadde Stokları
Mamul-yarı mamul stokları
Diğer Stoklar
Diğer Dönen Varlıklar
Duran Varlıklar
Maddi Duran Varlıklar (net)
Yapılmakta Olan yatırımlar
Maddi Olmayan Duran Varlıklar
Ertelenmiş Vergi Alacakları
AKTİF TOPLAMI
Kısa Vadeli Borçlar
Kısa Vadeli Banka Kredileri
Anapara Taksitleri
Ticari Borçlar
Diğer Kısa Vadeli Borçlar
Uzun Vadeli Borçlar
Finansal Borçlar
Grup içi Borçlar (Net)
Kıdem Tazminatı Karşılığı
Özsermaye
Ödenmiş Sermaye
Ser. Düz. Olumlu Farkları
Kâr Yedekleri
Diğer Fonlar
PASİF TOPLAMI
2005
2006
2007
2008
2008/9
2009/9
35.521
133
17.108
7.145
2.460
7.412
1.262
66.895
58.081
3.305
5.509
102.416
18.231
4.594
7.355
4.864
1.419
47.815
46.157
1.026
632
36.369
12.072
55.306
(34.405)
3.395
102.416
24.816
291
8.725
7.092
4.987
2.552
1.169
52.117
46.743
310
5.063
76.933
13.362
838
4.552
5.630
2.343
38.343
36.609
1.050
684
25.227
21.522
47.325
(46.577)
2.957
76.933
48.869
494
28.354
7.123
2.622
9.099
1.178
65.124
50.135
2.363
5.425
7.200
113.993
25.527
618
20.913
3.997
25.198
22.935
1.247
1.016
63.267
58.473
51.432
(50.004)
3.366
113.993
116.223
3.134
27.540
18.310
48.333
8.296
10.609
60.953
42.241
7.598
3.064
8.050
177.176
120.229
83.517
4.545
25.522
6.644
26.672
18.253
7.546
873
30.275
46.712
41.087
(60.213)
2.689
177.176
63.465
66
11.312
17.612
23.555
5.985
4.935
70.025
44.983
11.597
3.897
9.548
133.490
65.047
42.357
4.546
12.007
6.138
20.172
18.321
691
1.160
48.271
55.624
48.926
(59.480)
3.202
133.490
82.384
82
25.342
15.476
24.030
5.423
12.031
91.695
72.152
9.253
4.156
6.134
174.080
102.430
63.364
9.091
22.686
7.289
12.589
9.091
2.426
1.072
59.061
69.435
10.455
(49.820)
28.991
174.080
40
Oranlar
Net işletme Sermayesi
Cari oran
Likidite Oranı
Ort. Kısa Vad. Net Fin. Borçlar / Ciro
ONİS/Ciro
Alacak Tahsil Süresi
Satıcı Vadesi
Hammadde Stok Tutma Süresi
Mamul Yarı-Mamul Stok Tutma Süresi
Ort. Aktif Devir hızı
Özsermaye/Aktif
Finansal Borçlar / Toplam Aktif
Net faizli borç-Özsermaye
Kur Riski (Açık pozisyon)
(000 €)
(%)
(%)
(%)
(%)
(gün)
(gün)
(gün)
(gün)
(defa)
(%)
(%)
(%)
(%)
17.289
195
95
3
18
39
11
59
5
0.6
36
57
61-39
56
11.454
186
67
3
12
21
15
43
12
0.6
33
55
62-38
52
23.341
191
113
2
18
69
57
74
7
0.7
56
21
26-74
21
(4.006)
97
26
44
80
103
101
181
178
1.4
17
60
77-23
24
(1.582)
98
17
17
34
30
33
112
62
0.9
36
49
57-43
18
(20.046)
80
25
66
40
77
72
115
72
1.5
34
47
58-42
20
Karsan, 2007 yılında ortalama 2 aylık cirosu tutarında operasyonel işletme sermayesi ile faaliyet
göstermiştir. Ekonomik kriz ile stok ve alacaklarının artması neticesinde ise, 2008 yılı sonunda
operasyonel işletme sermayesi yıllık cirosunun %80’i seviyesine (10 ay) ulaşmıştır. 2009 yılında
satışlarını ağırlıklı olarak stoktan yapan Firma, 2009/9 itibariyle ise yaklaşık 5 aylık operasyonel işletme
sermayesi ihtiyacı ile faaliyet göstermektedir.
Firmanın en büyük iki müşterisi fason üretim yapılan PSA Peugeot Citroen ve Renault Trucks firmaları
olup, PSA firmasından tahsilatın 45 günde, Renault firmasından tahsilatın ise 30 günde yapıldığı
belirtilmiştir. Karsan J9 ve Hyundai marka araçlarının satış ve pazarlama faaliyetleri, 2006 yılı Nisan
ayında yapılan anlaşma uyarınca 2008 yılı sonuna kadar “İsotlar Grubu” tarafından gerçekleştirilmiştir.
2008 yılı sonunda, İsotlar Grubu ile alacak tahsilatı konusunda sorun yaşanmış ve mevcut satış
pazarlama anlaşması karşılıklı olarak feshedilmiştir. 2009 yılı Şubat ayından bu yana, Karsan J9 ve
Hyundai marka araçları %25 oranında ortağı olduğu “Karsan Otomotiv Sanayi Mamulleri Pazarlama
A.Ş.” bünyesinde ve ağırlıklı olarak iç pazara gerçekleştiren Karsan’ın, bu ürün grubundaki alacaklarını
60-90 günde tahsil ettiği belirtilmiştir.
2008 yılında yaşanan krizin etkisiyle alacak vadeleri dönemsel olarak artmış olup, 2009/9 itibariyle
ortalama 2,5 ay seviyesindedir. Alacakların %47’lik kısmı teminatlı olup, gecikmiş alacaklar toplam
ticari alacakların %10’u seviyesindedir.
Firmanın 2007 yılı itibariyle yaklaşık 2,5 aylık hammadde stoku ile faaliyet gösterdiği
hesaplanmaktadır.
2008 yılı son çeyreğinden itibaren üretim ve satışların büyük ölçüde azalması
sonucu, hammadde stokunda önceki yıllara oranla artış gözlenmiştir. 2009/9 döneminde hammadde
stokunun bir bölümünü eriten Karsan, son durum itibariyle yaklaşık 4 aylık hammadde stoku ile
çalışmaktadır.
41
Karsan, fason üretim gerçekleştirdiği Peugeot Partner ve Renault Trucks araçları ile ilgili mamul stok
yükü taşımamaktadır. Karsan J9 ve Hyundai marka araçların mamul stok yükü ise 2007 yılı itibariyle
büyük ölçüde İsotlar Grubuna devredilmiştir. Aynı dönemde, Karsan’ın mamul stok tutma süresi
toplamda 1 haftadır. 2008 yılındaki kriz ile birlikte talebin daralması sonucu, yıl sonunda Karsan J9 ve
Hyundai marka araçlar için mamul stok miktarı artmıştır. Bunun yanı sıra, J9 ve Hyundai ürünlerinin
satışını gerçekleştiren İsotlar Grubu ile yaşanan sorunlar neticesinde, 2008 yılı son çeyreğinde İsotlar
Grubunun elindeki satışı gerçekleşmemiş araçlar Karsan tarafından geri alınmıştır. Bu durum da Karsan
bünyesindeki yarı mamul-mamul stok miktarını artırmıştır. 2009/9 itibariyle Firma yaklaşık 2,5 aylık
yarı mamul-mamul stoku ile faaliyet göstermektedir. 2009/9 itibariyle stoklarda 1.088 adet J9 minibüs
ve 511 adet Hyundai hafif ticari kamyonet bulunmaktadır.
Firmanın ortalama ticari borç vadesi ise 2009/9 itibariyle 72 gündür. PSA ve Renault Trucks için yapılan
fason üretimlerde işletme sermayesi ihtiyacı bulunmayan Firmanın, PSA’dan yapılan alımlarını 105
gün, Renault’dan yapılan alımlarını 90 gün vade ile ödediği belirtilmiştir. Bu iki firma, Karsan’ın en
önemli iki müşterisi olduğu gibi, en büyük tedarikçileridir. J9 üretiminde %80 yerli alımlar ortalama 80
gün vade ile ödenmekte, %20 ithalat ise peşin yapılmaktadır. Hyundai üretimi ise 2007 yılında yapılan
anlaşma ile %90 oranında ithal girdi ile gerçekleştirilmekte ve alımlar peşin yapılmaktadır. 2009 yılında
Hyundai ile olan anlaşma revize edilerek, 2010 yılından itibaren üretimde yerli oranının artırılması
kararlaştırılmıştır. Yerli alımların vadeli yapıldığı göz önüne alındığında, bu durum Firmaya işletme
sermayesi açısından avantaj sağlayacaktır.
Firma operasyonel işletme sermayesi ihtiyacını kısa vadeli işletme kredileri ile finanse etmektedir.
Firmanın cari oranı, 2008 yılında kullanılan kısa vadeli işletme kredileri sebebiyle başa baş seviyesinin
altında seyretmektedir. 2009/9 itibariyle cari olan %80 seviyesindedir.
2009/9 itibariyle Karsan’ın aktif büyüklüğü 174 milyon Euro seviyesindedir. Aktiflerin %47’si dönen
varlıklardan, %53’ü ise duran varlıklardan oluşmaktadır.
Firmanın dönen varlıklarının %55’i stok, %30’u ise ticari alacaklardan oluşmaktadır. 2008 yılı sonunda
yaşanan ekonomik kriz neticesinde,sektörde talebin daralması Firmanın stok maliyetlerini artırmıştır.
2008 yılı sonunda 48,3 milyon Euro’luk kısmı yarı mamul-mamul stok olmak üzere toplam 75 milyon
Euro tutarında stoku bulunan Firma, 2009/9 aylık dönemde Karsan J9 ve Hyundai markalı araç
üretmemiş, tüm satışlarını stoktan gerçekleştirmiştir. 2009/9 itibariyle 45 milyon Euro tutarında stoku
42
bulunan Firmanın, 1.088 adet Karsan J9 ve 511 adet Hyundai marka mamul stoku mevcuttur. Firma
diğer üretimlerini fason olarak gerçekleştirmekte olup, stok yükü taşımamaktadır.
Diğer dönen varlıkların toplam cari aktifler içerisindeki payı, 2009/9 itibariyle %15 seviyesinde olup,
tamamına yakını mamul stok ve tesis yatırımlarına ilişkin KDV alacakları ile Renault Trucks ve PSA
Peugeot Citroen sözleşmelerine bağlı olarak oluşan gelir tahakkuklarından oluşmaktadır. Peugeot,
Karsan ile yaptığı anlaşma ile, Karsan Otomotiv’den 5 yıl içerisinde 150 bin adet Partner almayı
hedeflediğini belirtmiş, 120 bin adet aracı ise alacağını taahhüt etmiştir. Anlaşmanın gereği olarak bu
rakamın altında alım yapılması durumunda araç başına 250 Euro ödenmesi taahhüt edilmiştir.
Firmanın duran varlıklarının %93’ü maddi duran varlıklar, yapılmakta olan yatırımlar ile ağırlıklı olarak
aktifleştirilen ar-ge giderlerinden oluşan maddi olmayan duran varlıklardan oluşmaktadır. Firmanın arsa,
tesis, makine ve cihazları, Mart 2009’da bağımsız bir ekspertiz şirketi tarafından yeniden değerlenmiştir.
Yapılan değerleme çalışmasında, Firma aktiflerinin değeri ekonomik durum ve piyasa koşulları
çerçevesinde 67,3 milyon TL (yaklaşık 31,5 milyon Euro) tutarında artırılmış, ertelenmiş vergi etkisi
netleştirildikten sonra kalan tutar özsermayede yeniden değerleme fonuna aktarılmıştır. Duran
varlıkların kalan kısmını fiktif bir bilanço kalemi olan ertelenmiş vergi alacakları oluşturmaktadır
İnceleme konusu yıllarda, Firma, işletme sermayesi ve duran varlık yatırımlarını finansal krediler ve
nakdi sermaye artışları ile finanse etmiştir.
Firmanın 40 milyon TL seviyesindeki ödenmiş sermayesi 2007 yılında yapılan sermaye artışı ile 100
milyon TL seviyesine, 2009 yılında yapılan sermaye artışı ile ise 150 milyon TL seviyesine
çıkartılmıştır. Sermaye artırımları ortaklar tarafından nakit olarak karşılanmıştır.
2009/9 itibariyle Firmanın toplam finansal borcu 81,5 milyon Euro seviyesindedir. 63,4 milyon Euro
tutarındaki kısa vadeli borçların ağırlıklı kısmı, 2008 yılında oluşan stok ve alacak maliyetlerini
karşılamak amacıyla kullanılan krediden kaynaklanmaktadır. Toplam tutarın 2,5 milyon Euro’luk kısmı
Euro cinsinden, 43 milyon Euro’luk kısmı TL cinsinden işletme kredilerinden oluşmakta, kalanı ise
faktoring yoluyla sağlanan finansmanı ifade etmektedir.
Firmanın 18,182 bin Euro tutarında uzun vadeli kredisi bulunmaktadır (9 milyon Euro tutarındaki kısmı
1 yıldan kısa vadede ödeneceği için kısa vadeli borçlar altında izlenmektedir). Söz konusu kredi 2005
yılında kullanılmış olup (50 milyon Euro), teminat olarak 50 milyon Euro tutarında ipotek verilmiştir.
Kredi 2007 yılında yapılan sermaye artırımı sırasında iki taksitin peşin olarak ödenmesi ile yeniden
yapılandırılmış olup, vadesi Eylül 2011’dir. 31 Aralık 2008 ve 30 Eylül 2009 tarihli denetim
43
raporlarında, söz konusu kredi sözleşmesine istinaden, Karsan’ın belirlenen özsermaye yeterliliğini
sağlayamaması sebebiyle, kredinin geri çağrılması olasılığı doğmuş, bu sebeple tüm bakiye denetim
firması tarafından kısa vadeli krediler içerisinde değerlendirilmiştir. Bununla birlikte, kredi ödemeleri
belirlenen tarihlerde gerçekleşmeye devam etmekte olup, tarafımızca itfa tablosu ışığında kısa ve uzun
vadeli olarak iki kısımda değerlendirilmiştir.
Firma, gümrük müdürlüklerine, vergi dairesine ve diğer kamu kuruluşlarına 4.163 bin TL tutarında
teminat mektubu vermiştir.
Firmanın 2,4 milyon Euro tutarındaki grup içi borçları (438 bin Euro grup içi alacak ile netleştirilmiş),
ağırlıklı olarak Silco S.A.’dan yapılan alımlar ile Kıraça Otomotiv’den alınan hizmetler karşılığında
oluşmuştur. Renault Trucks üretiminde kullanılmak üzere yurt dışından temin edilen parçalar merkezi
Cenevre’de olan Silco S.A. aracılığı ile temin edilmektedir. Kıraça Holding’den ise, bilgi sistemleri
hizmeti, insan kaynakları ve mali danışmanlık gibi hizmetler alınmaktadır.
2008 sonunda %77-23 borçlar lehine seyreden net faizli borç-özsermaye oranı, 2009 yılında yapılan
sermaye artırımı ve ödenen anapara taksitleri ile 2009/9 itibariyle %58-42 seviyesinde gerçekleşmiştir.
Buna paralel olarak, 2008 sonunda %17 seviyesine gerileyen özsermayenin aktif finansmanındaki payı
2009/9 itibariyle %34 seviyesine yükselmiştir.
Firmanın detaylı TL mali tabloları ve nakit akım tablosu Ek.1 ve Ek.2’de verilmiştir.
3.2. KARE DIŞ TİCARET A.Ş.
1998 yılında otomotiv sektöründe yedek parça tedariki ve ticareti konularında faaliyet göstermek
amacıyla kurulan Kare Dış Ticaret A.Ş.’nin halihazırda herhangi bir üretim faaliyeti bulunmamaktadır.
2009 yılı Ocak ayında yapılan sermaye artışı ile Firmanın sermayesi 150 bin TL seviyesinden, 50
milyon TL tutarında artırılarak, 50.150 bin TL seviyesine yükseltilmiştir. Sermaye artırımı ortaklar
tarafından ayni olarak gerçekleştirilmiş, Kıraça Grubu bünyesinde faaliyet gösteren Kırpart Otomotiv
Parçaları Sanayi ve Ticaret A.Ş. (“Kırpart”) hisselerinin 83,25%’i 28 milyon TL bedelle, Bursa
Organize Sanayi Bölgesi’nde Karsan’ın da bir bölümünde üretim gerçekleştirdiği tesisler ise 22 milyon
TL bedelle Firmaya devredilmiştir.
Firmanın sermayesinin ortaklar arasındaki dağılımı aşağıda verilmiştir.
44
Tablo 34: Kare Dış Ticaret Ortaklık Yapısı
Ortaklar
Kıraça Holding A.Ş.
Diğer
Toplam
%
99,99
0,01
100,00
Firmanın Euro bazında 2009/9 solo özet mali tabloları1 aşağıda verilmiştir.
Tablo 35: Kare Dış Ticaret Karşılaştırmalı Solo Mali Tabloları
(Bin Euro)
Dönen Varlıklar
Hazır Değerler
Duran Varlıklar
Finansal Duran Varlıklar
AKTİF TOPLAMI
Özsermaye
Ödenmiş Sermaye
Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları
Kâr Yedekleri
PASİF TOPLAMI
2009/9
17
10
7
22.839
12.961
9.878
22.857
22.857
23.214
328
(686)
22.857
(Bin Euro)
Net Satışlar
AÖEFK
Net Kâr
Yaratılan Fon
2009/9
(488)
(488)
(179)
189
(298)
10
Firma halihazırda sahibi olduğu tesisleri Karsan Otomotiv ve diğer bir Kıraça Grubu firması Sirena
Marine Denizcilik ve Ticaret A.Ş. firmalarına kiralamaktadır. Firma kira olarak 2009 yılı ilk 9 aylık
döneminde yaklaşık 190 bin Euro (400 bin TL) gelir elde etmiştir.
Karsan Otomotiv ile 30.09.2009 tarihli mali tabloları üzerinden birleşecek olan Kare Dış Ticaret ‘in
herhangi bir üretim faaliyeti olmaması sebebiyle özsermaye değeri, sahip olduğu Kırpart Otomotiv
hisselerinin değerlemesi ve duran varlıklarının ekspertizi neticesinde belirlenecektir. Bu sebeple, bu
bölümde Kare Dış Ticaret’in %83,26 oranında ortak olduğu ve halen Bursa Orhangazi’de kurulu
tesislerinde termostat, yağ-su-yakıt pompaları ve kalorifer musluğu gibi çeşitli otomotiv parçaları
1
Mali tabloların Euro cinsinden hesaplanmasında, T.C. Merkez Bankası döviz alış kurları dikkate alınmış olup, gelir tablosu
için 2009/9 ortalama, bilanço için 2009/9 sonu kurlar kullanılmıştır.
45
2.1603
2.1379
üretmekte olan Kırpart Otomotiv Parçaları Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin mevcut durum değerlendirmesi
yapılmıştır.
Kare Dış Ticaret ve Kırpart finansal tablolarının tam konsolidasyon yöntemi ile birleştirilmesi sureti ile
PWC denetim şirketi tarafından oluşturulan 30.09.2009 tarihli UFRS konsolide mali tabloları ise Ek:3’te
verilmiştir.
3.2.2. Kırpart Otomotiv Parçaları Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Kıraça Holding bünyesinde faaliyet gösteren Kırpart Otomotiv Parçaları Sanayi ve Ticaret A.Ş.
(“Kırpart”/Firma), 1998 yılında Elginkan Grubu bünyesinde yer alan Elba A.Ş.’ye ait Bursa
Orhangazi’de bulunan arsa-bina ve bir kısım makinelerin Kıraça Grubu tarafından satın alınmasıyla
kurulmuştur.
Kırpart’ın faaliyet konusu, Bursa Orhangazi’de kurulu tesislerinde yağ-su-yakıt pompaları, termostat,
işleme parçalar, kalorifer musluğu gibi çeşitli otomotiv parçalarının üretilmesi ve satışından
oluşmaktadır. Firma, 2003 yılından itibaren alüminyum yüksek basınçlı döküm üretimine de başlamıştır.
Kırpart’ın ödenmiş sermayesi, 2008 Ekim ayında 1,5 milyon TL'den 2,9 milyon TL'ye çıkarılmıştır.
2008 Aralık ayında ise Kırpart’ın Kıraça Holding A.Ş.’ye ait olan %83,26 oranında ortaklık payı, Kare
Dış Ticaret’e 28 milyon TL bedelle devredilmiştir. Son durum itibari ile tamamı ödenmiş 2,9 milyon TL
tutarındaki ödenmiş sermayenin ortaklar arasındaki dağılımı aşağıdaki gibidir.
Tablo 36: Kırpart Sermaye Yapısı
Ortaklar
%
Kare Dış Ticaret A.Ş.
83,26
Tunöz Özbay
16,65
Mustafa Savaş Çıngır
0,03
Ali Bahattin Başoğlu
0,03
Zekai Terzi
0,03
Toplam
100,00
3.2.3. Kırpart Mevcut Durum Tespiti
Kırpart Otomotiv Parçaları Sanayi ve Ticaret A.Ş., Bursa Orhangazi’de kurulu tesislerinde otomotiv ana
sanayine ve yedek parça (yenileme) piyasasına yönelik termostat, yağ, su ve yakıt pompaları ile çeşitli
otomotiv parçalarını üretmektedir. Firma 1999 yılında ISO 9002, 2000 yılında QS 9000, 2004 yılında
46
ISO/TS 16949 Kalite Standard Belgeleri ile 2003 yılında ISO 14001 Çevre Yönetim Standardı Belgesini
almıştır.
Otomotiv yan sanayinde faaliyet gösteren Kırpart’ın cirosu termostat, yağ pompası, su pompası, yakıt
pompası ve karter gibi ürünlerin satışlarından oluşmaktadır. Firmanın 2008 satışları incelendiğinde
cirosunun %87’sini 4 ürün grubunun oluşturduğu görülmektedir. Satışların ürünlere göre dağılımının
%35’ini su pompası, %21’ini termostat, %20’sini işleme parçalar, %11’sini ise yağ pompası
oluşturmaktadır.
Kırpart A.Ş., yurtiçi satışlarını ağırlıklı olarak Ford Otosan A.Ş. ve Karland A.Ş.’ye yapmaktadır. Firma,
Ford Otosan’ın ana tedarikçilerinden biridir. Karland ise Kıraça Grubu’nun yedek parça distribütörlüğü
yapan şirketidir. Yurtiçindeki bu iki müşteri Firmanın toplam cirosunun yaklaşık %37’sini
oluşturmaktadırlar. 2008 yılı satışlarının müşterilere göre dağılımı aşağıdaki gibidir.
Tablo 37: Kırpart Yurtiçi Müşteriler 2008
Müşteri Yurtiçi
Ford Otomotiv
Karland Otomotiv
TOFAŞ
Türk Traktör
Oyak Renault
Toplam Satışlardaki Yüzdesi
22%
15%
3%
2%
1%
Firmanın 2009 yılının ilk 9 ayı sonuçlarına göre yurtiçi satışlarının dağılımında ise Oyak Renault toplam
satışlardaki payını %27’ye yükselterek ilk sıraya yerleşmiştir. Ford ve Karland’ın toplam satışlardaki
payı %37’den %25’e gerilemiştir. Müşterilere göre satışlar aşağıdaki gibi gerçekleşmiştir.
Tablo 38: Kırpart Yurtiçi Müşteriler 2009/9
Müşteri Yurtiçi
Oyak Renault
Ford Otomotiv
27%
13%
Karland Otomotiv
12%
TOFAŞ
4%
Türk Traktör
2%
Firmanın yurtdışı satışları ağırlıklı olarak Pierburg Sarl ve Perkins Engines grubuna yapılan satışlardan
oluşmaktadır. Pierburg Sarl, otomotiv yan sanayi alanında faaliyet göstermekte olan, Renault’un ana
tedarikçisi bir firmadır. Perkins Engines ise dizel motor alanında uzmanlaşmış, Caterpillar’ın ana
tedarikçisi köklü bir otomotiv şirketidir. Bu iki gruba yapılan satışlar firmanın toplam satışlarının
%48’ini oluşturmaktadır. Toplam satışların %2’sinin yapıldığı Indebras, Brezilya merkezli
elektromekanik firmasıdır. 2008 yılında, yurtdışı satışlar aşağıdaki gibi gerçekleşmiştir.
47
Tablo 39: Kırpart Yurtdışı Müşteriler 2008
Müşteri Yurtdışı
Pierburg SARL
Perkins Engines Shibaura
Perkins Engines Company
23%
12%
11%
Perkins Shibaura Engines
Indebras Ind. Eletromec Brasileira
2%
2%
Firmanın 2009 yılının ilk 9 ayındaki yurtdışı satış portföyü fazla değişmemiş, Pierburg ve Perkins
Firmanın 2 ana müşterisi olarak devam etmiştir.
Tablo 40: Kırpart Yurtdışı Müşteriler 2009/9
Müşteri Yurtdışı
Pierburg SARL
Perkins Engines Company Ltd
Perkins Engines Company Ltd Perkins Distb.
Perkins Engines Shibaura
Indebras Ind. Eletromec Brasileira
23%
5%
2%
3%
1%
Kırpart’ın ürettiği ana ürünler olan oto termostatı, su pompası, yağ pompası, yakıt pompası ve işleme
parçalarından elde edilen gelir 2008 cirosunun %94’ünü oluşturmaktadır. Firma 2009 yılından itibaren
karter üretimine başlamıştır. 2009 ilk 9 ayı itibariyle karter satışlarının cirodaki payı %24 seviyesine
ulaşmıştır. Firma, bunların dışında kalorifer musluğu, termoeleman gibi ürünler üretse de söz konusu
ürünlerin cirodaki yüzdesi çok düşüktür. Bütün bu ürünler çok farklı boyut ve ağırlıkta, farklı katma
değer yaratan ürünlerdir. Bu durum ürünleri birbirleri ile adet bazında karşılaştırmanın yanıltıcı
olmasına yol açmaktadır.
2008 son çeyreğinden itibaren şiddetini artıran ekonomik krizin etkisi otomotiv sektörünü olumsuz
yönde etkilemiştir. 2008 son çeyreği üretimi miktarı, 2007 son çeyreğine göre adet bazında %48
gerilemiştir. 2008 son çeyreğinde satışlar ise, 2007’nin son çeyreğine göre %53 oranında gerilemiştir.
2009 yılında da süren kriz ortamı 9 aylık verilerde gerilemenin sürmesine neden olmuştur. Bir önceki
yılın aynı dönemine göre 2009 yılı ilk 9 ayda üretim miktarı adet olarak %54, satış tutarı ise %64
oranında gerilemiştir.
Kırpart’ın geçmiş dönemlerdeki üretimine ilişkin ayrıntılı döküm aşağıdaki tabloda verilmiştir.
48
Tablo 41: Kırpart Üretim Tablosu
Üretim (adet)
Termostat
2005
2006
2007
2008
2007-9
2008-9
2009-9
1.311.280
1.325.369
1.157.465
940.000
893.626
803.906
366.000
Su Pompası
266.088
287.407
310.957
270.000
228.363
227.763
74.800
Yağ Pompası
106.082
150.602
83.788
65.000
70.103
54.564
32.500
Yakıt Pompası
106.846
84.415
121.090
140.000
106.824
132.830
82.000
İşleme Parçalar
868.325
1.345.130
1.330.800
1.433.000
1.081.029
1.086.532
1.035.000
0
0
0
0
0
0
100.600
2.658.621
3.192.923
3.004.100
2.848.000
2.379.945
2.305.595
1.690.900
Karter
Toplam
Kırpart A.Ş.’nin satışlarının ürün gruplarına göre seyri aşağıdaki tablodaki özetlenmiştir.
Tablo 42: Kırpart Ürün Gruplarına Göre Satışlar
Ürün Satışları (Euro)
2005
2006
2007
2008
2007-9
2008-9
Termostat
3.476.088
3.774.785
3.728.514
Su Pompası
4.818.183
5.080.877
Yağ Pompası
2.407.971
2.464.063
2009-9
3.103.702
2.836.000
2.681.757
958.879
5.732.390
5.030.832
4.120.454
4.274.569
1.141.300
1.941.806
1.662.546
1.487.177
1.481.695
708.167
Yakıt Pompası
624.920
479.680
731.694
901.146
631.906
853.423
500.488
İşleme Parçalar
1.637.977
2.599.977
2.766.281
2.961.348
2.156.905
2.428.802
1.817.193
Karter
0
0
0
0
0
0
1.734.402
Diğer
1.419.413
1.166.819
1.072.408
935.023
899.896
921.509
352.213
14.384.552
15.566.201
15.973.093
14.594.597
12.132.339
12.641.755
7.212.641
Toplam
Firmanın ihracatta sahip olduğu en önemli rekabet gücü, Avrupalı rakiplerine göre göreceli olarak düşük
olan işçilik ücretleri ve 30 yıldır bu alanda faaliyet göstererek elde ettiği know-how’dır.
Kırpart, Yalova-Gemlik karayolu üzerinde, Orhangazi’ye 7 km mesafede, Gedelek köyünde, 28.450
m2’lik arsa üzerinde kurulu olan 8.860 m2’lik kapalı alana sahip(sundurma alanları hariç) fabrika ve idari
binasında faaliyetlerini sürdürmektedir.
Kırpart, otomotiv ana sanayisine ve yedek parça (yenileme) piyasasına oto termostatı, su pompası, yağ
pompası, yakıt pompası ve diğer ürünler kapsamında rulman kitleri, kalorifer muslukları, yakıt otomatiği,
benzin filtresi, v.s. üretmektedir.
Üretim tesisi üretim holü-1 2 3 olarak adlandırılan üç ayrı kısımda faaliyet göstermektedir.
49
Üretim holü-1 bünyesinde 2 adet oto termostat üretim hattı, yakıt pompası üretim hattı, kalorifer musluğu
üretim hattı, yağ ve su pompası üretim hattı, yatay ve dikey CNC işleme merkezleri, CNC torna
tezgâhları, otomatik kesim testeresi, v.s. bulunmaktadır.
Üretim holü-2 olarak adlandırılan kısımda ise, TOFAŞ-FIAT A.Ş.’den alınan makine, tezgâh ve hatlar
ile FIAT bünyesinde 2001 yılına kadar üretilen tüm model araçların (Doblo modeli hariç) yağ ve su
pompaları üretimi yapılmaktadır.
Yeni yapılmakta olan yatırımla birlikte devreye alınan üretim holü-3 olarak adlandırılan kısımda Renault
Firması için karter üretimi yapılmaktadır.
Firma tüm ürünlere ait imalatları CAD/CAM/CAE uygulamaları destekli yapmakta olup, imalatın her
aşamasında en son teknoloji ve yeniliklerden yararlanılmaktadır. Üretim optimizasyonu için Oracle
tabanlı üretim yönetim programı ile desteklenen barcode sistemi kullanılmaktadır. Tüm özel montaj
ekipmanları, test düzenekleri ve fikstür aparatları Firma bünyesinde yer alan teknik kadro tarafından
tasarlanmakta ve imal edilmektedir.
Ayrıca ürün test laboratuarı bünyesinde sertlik ölçme cihazı, yay gerilim cihazı, bilgisayarlı metal
mikroskobu, üç boyutlu koordinat ölçüm cihazı ile muhtelif sayıda ve tipte ürün test cihazları yer
almaktadır.
Firma faaliyetlerini ISO-9002/QS-9000 ve ISO/TS 16949 kalite güvence ve yeterlilik belgesi
kapsamında yürütmektedir.
Firmanın internet adresi www.kirpart.com.tr ‘dır.
Firma, mevcut olduğu pazar payını büyütme hedefine uygun olarak, sürekli teknolojik yenileme ve
kapasite artırma yönünde çalışmalar gerçekleştirmektedir.
Tesiste talaşlı imalat prosesinden çıkan metal artıklar ile muhtelif karton, naylon, v.s. piyasaya hurda
olarak satılmaktadır. Evsel atıklar ise Belediye kanalizasyon sistemine deşarj edilmektedir.
Firma mevcut faaliyetine ilişkin ISO-14000 çevre yönetim sistemleri belgesini 2003 yılında almıştır.
Gerçekleştirilecek yatırım ile kurulmakta olan alüminyum döküm, enjeksiyon ve talaşlı imalat tesisleri
kapsamında da çevreye zarar verebilecek herhangi bir proses bulunmamaktadır.
50
Tesis atığı genel olarak tekrar üretime kazandırılan metal esaslı talaş ve hurdadır. Bu talaş hurda olarak
satılmaktadır.
Üretim sürecinde ortaya çıkacak atık malzeme, talaşlar, hurda ve fireler, metal ergitme firmaları
tarafından ergitme prosesiyle külçe haline getirilip üretimde tekrar kullanılmaktadır.
Kırpart bünyesinde üretilen mevcut ürünler 6 ana grupta sınıflandırılmaktadır:
•
Oto termostatları
•
Su pompası
•
Yağ pompası
•
Yakıt pompası
•
Yüksek basınçlı alüminyum döküm parçalar ve diğer (rulman kitleri, kalorifer muslukları,
yakıt otomatiği, benzin filtresi, v.s.)
•
Motor karteri
Mevcut durum için tesisin kapasite hesapları ayrıntılı olarak Ek: 4’te verilmekte ve mevcut durumdaki
ürün dağılımına göre öngörülen yıllık üretim miktarları 300 gün/yıl, 8 saat/gün (1 vardiya)
için
aşağıdaki tabloda özetlenmektedir.
Tablo 43: Kırpart Mevcut Tesis Kapasitesi 2009
2009
Üretim programı (adet/yıl - 1 vardiya)
Oto termostatı
1.728.000
Su pompası
281.520
Yağ pompası
216.520
Yakıt pompası
281.520
Yüksek basınçlı alüminyum döküm parçaları
900.000
Motor karteri
84.000
51
3.2.3.2.3 Hammaddeler ve Sınai Maliyet
Üretimde kullanılan temel hammadde özel alaşımlı alüminyumdur. Bu malzeme Türkiye’den sipariş
kompozisyonuna uygun olarak Şahinler Metal, CB Metal ve Altek Metal Metal Firmalarından temin
edilmektedir. İthalatla spot alım yapılmaktadır. Bunun dışında pompa ve termostat yapımında kullanılan
yardımcı maddeler (rulman, sızdırmazlık kömürü, membran, diyafram, yay v.b.) yurtdışından temin
edilmektedir.
Mevcut tesiste, 36 idari ve teknik, 139 işçi ve 10 kişi taşeron personeli olmak üzere toplam 185 kişi
istihdam edilmektedir. Yeni yatırımın tamamlanması ile birlikte bu kadroya ilave olarak toplam 15 kişi
ek istihdam öngörülmektedir. Kadro, konusunda yılların verdiği deneyimle en üst düzeyde uzmanlaşmış
bir ekipten oluşmaktadır.
Kırpart Otomotiv Parçaları Sanayi ve Ticaret A.Ş.(Kırpart) 2005-2008 yılları ile 2008 ve 2009 yıllarının
ilk dokuz aylık dönemini kapsayan Euro cinsinden özet gelir tablo ve bilançoları aşağıda, TL cinsinden
detaylı mali tabloları ve nakit akım tablosu ise Ek:5 ve Ek:6’da verilmiştir.
Mali tabloların Euro cinsinden hesaplanmasında, T.C. Merkez Bankası döviz alış kurları dikkate alınmış
olup, gelir tablosu için ortalama, bilanço için dönem sonu kurlar kullanılmıştır.
Tablo 44: Dönem Sonu ve Dönem Ortalaması Kurları
2005
1.5904
1.6695
2006
1.8586
1.8000
2007
1.7102
1.7782
2008
2.1408
1.8958
2008/9
1.7978
1.8572
200/9
2.1603
2.1379
1996 yılından bu yana faaliyet gösteren Kırpart'ın 2005, 2006, 2007, 2008 yılları ile 2008 ile 2009 yılları
ilk 9 aylık Euro cinsinden faaliyet sonuçları, ve bazı karlılık oranları aşağıdaki gibidir.
52
Tablo 45: Kırpart Karşılaştırmalı Gelir Tabloları
(Bin Euro)
Net Satışlar
AÖEFK
Finansman Giderleri
Finansman Gelirleri
Kambiyo Gelir / Gideri (Net)
UFRS Parasal Pozisyon Karı / Zararı
Devre Kârı
Vergi
Net Kâr
Yaratılan Fon
2005
2006
2007
2008
2008/9
2009/9
14.240
(13.203)
1.037
1.980
(193)
(214)
5
16
105
(84)
865
(78)
787
1.793
15.368
(13.456)
1.913
2.828
(176)
(179)
6
(2)
54
268
2.059
(393)
1.667
2.434
15.714
(14.723)
991
2.017
(231)
(260)
3
25
241
19
1.020
(215)
805
1.894
14.347
(14.020)
327
1.290
(420)
(361)
4
(63)
400
(6)
301
(58)
243
1.382
12.421
(11.268)
1.153
1.838
(269)
(314)
2
44
219
9
1.111
(229)
882
1.616
7.152
(7.243)
(91)
645
(273)
(360)
36
50
210
26
(128)
(128)
690
47
14
13
6
7
14
54
18
16
11
14
29
60
13
12
5
7
12
53
9
10
2
2
4
52
15
13
7
8
16
36
9
10
-
Oranlar
İhracat/ Ciro
AÖEFK/Ciro
Yaratılan fon/Ciro
Net dönem kârlılığı
Net dönem kârı / Aktif toplamı (ROA)
Net dönem kârı/Özsermaye (ROE)
(%)
(%)
(%)
(%)
(%)
(%)
Firmanın 2005-2007 yılları arasında cirosunu Euro bazında sırasıyla %8 ve %2 oranında artırdığı, 2008
yılında ise Firmanın cirosunun Euro bazında %9 oranında azalarak 14,3 milyon Euro seviyesinde
oluştuğu görülmektedir. Ekonomik krizle birlikte talebin hissedilir derecede azaldığı 2009 yılı ilk 9 aylık
dönemde ise, Firmanın satış hasılatı bir önceki yılın aynı dönemine göre Euro bazında %42 azalarak 7,2
milyon Euro seviyesinde gerçekleşmiştir.
Cironun 2008 yılı ve 2009/9 aylık dönemde gerilemesinin en önemli sebebi ekonomik kriz ile birlikte
yaşanan yurtiçi ve yurtdışı talepteki daralmadır. Firmanın en önemli yurtdışı müşterileri Fransız menşeili
Pierburg SARL ve Perkins Engines firmalarının talebinin azalmasının etkisi ile ihracat tutarı 2009/9
aylık dönemde bir önceki yılın aynı dönemine oranla Euro bazında %59 gerilemiştir. Yurtiçinde ise,
Ford Otomotiv ve Karland’a yapılan satışların 2009/9 aylık dönemde %55 oranında gerilemesine
rağmen, Oyak Renault firmasına yapılan satışların etkisi ile yurtiçi satışlardaki daralma Euro bazında
%20 oranında gerçekleşmiştir.
2008 yılı itibariyle, Firmanın satışlarının %53'ü yurtdışı, %47'si yurtiçine gerçekleştirilmiştir. Satışların
%25'i Perkins Engines, %23'ü Pierburg, %22'si Ford, %14'ü ise grup firmalarından Karland'a
gerçekleşmiştir. Diğer müşteriler arasında, Tofaş, Türk Traktör ve Oyak Renault bulunmaktadır.
53
Grafik 3: Kırpart Satışların Müşteri Bazında Dağılımı 2008
2009/9 aylık dönemi itibariyle ise, ihracatın toplam satışlar içindeki payının %36 seviyesine gerilediği
görülmektedir. 2009/9 aylık dönemde, satışların %10'u Perkins Engines, %23'ü Pierburg, %13'ü Ford,
%14'ü ise grup firmalarından Karland'a gerçekleşmiştir. Bu dönemde Oyak Renault’a yapılan satışların
cirodan aldığı pay %27 seviyesine yükselmiştir. Diğer müşteriler arasında, Tofaş ve Türk Traktör
bulunmaktadır.
Grafik 4: Kırpart Satışların Müşteri Bazında Dağılımı 2009/9
İnceleme konusu yıllarda, Firmanın net satışları ürün grubu bazında incelendiğinde, satışların 2008
yılında %92'sinin, 2009/9 döneminde ise %95’sinin beş ana ürün grubundan oluştuğu görülmektedir: Su
pompası, Termostat, İşleme Parçalar, Yağ Pompası, Yakıt Pompası.
54
2008 yılı itibariyle Kırpart'ın cirosunun %34'ü su pompası, %21'i termostat, %19'u işleme parçalar,
%11'i yağ pompası, %6'sı yakıt pompası ve %8'i diğer ürünler ile hurda alım-satımı gibi aktivitelerden
oluşmaktadır.
Grafik 5: Kırpart Satışların Ürün Grupları Bazında Dağılımı 2008
2009/9 itibariyle ise, Oyak Renault firmasının cirodan aldığı payın artması ile birlikte, bu firmaya
yapılan işleme parça satışlarının cirodan aldığı pay %48 seviyesine yükselmiştir. Aynı dönemde,
Kırpart'ın cirosunun %20'si su pompası, %13'ü termostat, %8'i yağ pompası, %7'si yakıt pompası ve
%5'i diğer ürünler ile hurda alım-satımı gibi aktivitelerden oluşmaktadır.
Grafik 6: Kırpart Satışların Ürün Grupları Bazında Dağılımı 2009/9
55
Cironun %92'sini oluşturmakta olan beş ürünün, yıllar itibari ile satış fiyatları karşılaştırıldığında, 2007
yılı ve 2009/9 dönemi dışında gerçekleşen ortalama ürün fiyatlarının, birbirine paralellik göstermekte
olduğu görülmektedir. 2007 yılında meydana gelen fiyat artışı, söz konusu dönemde, ana girdi olan
alüminyum fiyatlarında meydana gelen
artışla ilintili olup, Firma bu dönemde fiyatlarında %11
oranında artış uygulamıştır. 2009 yılında ise, hammadde maliyetlerinin ve talebin düşmesi, fiyatların
büyük ölçüde gerilemesine sebep olurken, talebin artış gösterdiği işleme parçalar segmentinde ise
fiyatlar yaklaşık %47 oranında artmıştır.
Kırpart'ın amortisman öncesi esas faaliyet kar marjı (AÖEFK), incelenen yıllarda dalgalı bir seyir
izlemektedir.
Grafik 7: Kırpart Yıllar İtibariyle Ciro – AÖEFK Marjı Değişimi
Firmanın 2006 yılında üretiminde ana girdi olan alüminyum fiyatlarının bir önceki yıla göre gerilemesi
nedeniyle birim maliyetlerde yaklaşık %9 oranında kazanç sağlanmış, maliyetlerde yakalanan bu
kazancın birim fiyatları yaklaşık %3 azaltacak şekilde satışlara yansıtılması sonucunda Firmanın
AÖEFK marjı 4 puan artarak %18 seviyesine yükselmiştir. 2007 yılında ise gerek alüminyum
fiyatlarındaki artış gerek gerileyen satış miktarı nedeniyle birim adet başına düşen sabit giderlerdeki
artış nedeniyle birim maliyetler %17 oranında artış göstermiştir. Birim maliyetlerdeki bu artış birim satış
fiyatına yaklaşık %11 oranında yansıtılabilmiş ve Firmanın AÖEFK marjı 5 puan gerileyerek %13
seviyesinde gerçekleşmiştir.
56
Firmanın AÖEFK marjının, satış hacmi ile doğrudan ilişkili olduğu görülmektedir. AÖEFK marjı 2007
yılında %13, ekonomik koşullar itibariyle talep ve satışların görece yüksek seyrettiği 2008/9 aylık
dönemde %15 olarak gerçekleşmiştir. 2008 yılı son çeyreğinde talep ve satışların düşmesi ile birim
maliyetler artmıştır. Aynı dönemde, hammadde maliyetleri Euro cinsinden olan Firma, Euro’nun TL
karşısında değer kazanması sonrası maliyetlerindeki artışı satış fiyatlarına yansıtamamış ve yıl
ortalamasında AÖEFK marjı %9 olarak gerçekleşmiştir. 2009/9 döneminde ise, satış hacmi ve fiyatlar
önceki yıla oranla düşük seviyelerde seyretmekte olup, AÖEFK marjı %9 seviyelerindedir.
2007 yılında 2 milyon, 2008/9 aylık dönemde 1,8 milyon Euro amortisman öncesi esas faaliyet karı elde
eden Firma, 2008 yılı son çeyreğinde satışlarını maliyetinin altında gerçekleştirmek durumunda kalması
sebebiyle 2008 yıl toplamında 1,3 milyon Euro AÖEFK elde etmiştir. 2009/9 döneminde bu rakam 645
bin Euro tutarındadır.
Firmanın fon yaratımı, AÖEFK marjı, finansman giderleri, faaliyetlerle ilgili diğer gelir-giderler ve
vergi matrahından etkilenmektedir. Firmanın finansman giderleri makul seviyede olmakla birlikte,
2009/9 döneminde cironun %3’ü seviyesine yükselmiştir. Diğer gelirlerin tamamına yakını, faaliyetlerle
ilgili alım-satımlarda elde edilen realize olmuş kur farkı gelirlerinden oluşmaktadır.
Firma, AÖEFK marjının %18 seviyesinde seyrettiği 2006 yılında, cirosunun %16’sı kadar, 2,4 milyon
Euro tutarında fon yaratmıştır. AÖEFK marjındaki gerilemeye paralel olarak fon yaratımı 2007 yılında
1,9 milyon Euro, 2008 yılında 1,4 milyon Euro seviyesine gerilemiştir. 2009/9 döneminde ise toplam
yaratılan fon 690 bin Euro tutarındadır.
Kırpart'ın 2005, 2006, 2007, 2008 yılları ile 2008 ile 2009 yılları ilk 9 aylık Euro cinsinden
karşılaştırmalı bilançoları, ve bazı likidite, faaliyet ve finansal yapı oranları aşağıdaki gibidir.
57
Tablo 46: Kırpart Karşılaştırmalı Bilançoları
(Bin Euro)
Dönen Varlıklar
Hazır Değerler
Hammadde Stokları
Diğer Stoklar
Duran Varlıklar
Diğer Duran Varlıklar
AKTİF TOPLAMI
Anapara Taksitleri
Ticari Borçlar
Finansal Borçlar
Kıdem Tazminatı Karşılıkları
Özsermaye
Ödenmiş Sermaye
Kâr Yedekleri
PASİF TOPLAMI
Oranlar
Borç karşılama emsali
Net işletme Sermayesi
Cari oran
Likidite Oranı
Ort. Kısa Vad. Net Fin. Borçlar / Ciro
ONİS/Ciro
Alacak Tahsil Süresi
Satıcı Vadesi
Hammadde Stok Tutma Süresi
Mamul Yarı-Mamul Stok Tutma Süresi
Ort. Aktif Devir hızı
Özsermaye/Aktif
Finansal Borçlar / Toplam Aktif
Net faizli borç-Özsermaye
(defa)
(000 €)
(%)
(%)
(%)
(%)
(gün)
(gün)
(gün)
(gün)
(defa)
(%)
(%)
(%)
2005
2006
2007
2008
2008/9
2009/9
4.921
174
3.163
731
609
16
229
7.416
7.194
6
216
12.338
4.958
1.356
215
1.773
1.614
1.388
1.130
258
5.992
2.142
3.850
12.338
5.158
570
2.971
704
473
14
425
6.001
5.815
48
138
11.159
4.541
832
236
953
2.520
1.077
778
299
5.541
1.833
3.709
11.159
5.660
203
3.808
758
545
9
337
7.136
6.968
22
146
12.796
5.039
1.952
211
1.504
1.372
898
493
405
6.859
1.992
4.867
12.796
5.019
1.292
2.585
593
245
15
289
7.482
7.393
17
72
12.501
5.322
2.838
219
1.451
813
1.485
999
485
5.695
1.591
4.104
12.501
6.811
76
4.505
838
606
304
482
8.226
7.780
390
55
15.037
6.562
3.066
212
2.040
1.244
726
283
443
7.749
1.895
5.854
15.037
4.861
1.129
2.553
698
310
130
42
7.030
6.970
24
35
11.890
3.652
1.633
213
1.072
735
2.723
2.130
593
5.516
1.577
3.940
11.890
a.d.
(37)
99
67
8
18
76
57
43
18
0.8
49
22
29-71
7
617
114
78
4
21
72
33
45
15
0.7
50
17
18-82
4
621
112
80
6
22
84
45
42
15
0.8
54
21
25-75
2
(303)
94
73
12
16
73
54
41
8
0.9
46
32
31-69
3
249
104
70
14
24
95
60
59
17
0.8
52
24
30-70
1
1.209
133
101
11
27
97
54
75
14
1.3
46
33
32-68
Kırpart, halihazırda 5 ana ürün grubu ile yurtiçi ve yurtdışı yerleşik firmalara hizmet vermektedir ve
2009/9 itibariyle yurtdışı satışları, cirosunun ortalama %36'sını oluşturmaktadır. Firma yetkililerince,
Firmanın, yurtiçi satışlarından doğan alacaklarına 45-90 gün, yurtdışı satışlarından doğan alacaklarına
ise 90-120 gün vade uygulamakta olduğu ifade edilmiştir. Bu veriler ışığında, Firmanın 2009/9 itibariyle
ortalama alacak tahsil süresi, 2,5-3,5 ay olarak hesaplanmaktadır. Firmanın alacak tahsil süresinin, 2008
yılında yaşanan krizin ardından sektöre paralel olarak yaklaşık 1 ay uzadığı belirtilmiştir.
58
Firmanın, ticari alacaklarının %95'i Perkins SARL, Piersburg Enginers, Oyak Renault, Otosan, Karland
ve Tofaş firmalarından oluşmaktadır.
Kırpart’ın inceleme konusu yıllarda ortalama 1,5 aylık hammadde stoku ile çalıştığı gözlenmiş olup,
2009/9 döneminde ise talebin beklenenin altında seyretmesi sebebiyle hammadde stok tutma süresi 2,5
ay seviyesine yükselmiştir. Satışlarının %90’lık kısmını OEM müşterilerine sipariş üzerine
gerçekleştiren Firmanın mamul stok tutma süresi ise 2 haftadır.
Firmanın başlıca alımları alüminyum ve rulman ile keçe vb. sızdırmazlık ürünlerinden oluşmaktadır.
Firma iç piyasadan TL, dış piyasadan ise Euro ve ABD Doları cinsinden alım yapmaktadır.
Alüminyumun tamamını iç piyasadan ve TL cinsinden gerçekleştiren Firmanın başlıca alüminyum
tedarikçileri Şahinler Metal ve CB Metal firmalarıdır. Firma bu tedarikçilerden alüminyum alımlarını
büyük ölçüde peşin olarak gerçekleştirmektedir. Firma rulmanı Kaco Gmbh Co., Italaccaiai ve Kinex
firmalarından, sızdırmazlık malzemelerini de MTU firmasından peşin olarak ithal etmektedir. Firmanın
büyük montanlı alımlarının peşin olması nedeniyle, satıcı borçları geniş bir portföye dağılmış
durumdadır. Diğer alımlarında ortalama 60 gün vade ile çalışan Firmanın satıcı vadesi yaklaşık 1,5-2 ay
düzeyinde hesaplanmaktadır.
Tüm bu bilgiler ışığında, Firmanın 2009 yılı Eylül ayı itibariyle Operasyonel İşletme Sermayesi İhtiyacı
(ONIS), yaklaşık 3 ay düzeyinde hesaplanmaktadır.
2008 yılında duran varlık yatırımlarının bir bölümünün kısa vadeli krediler ile gerçekleştirilmiş olması
sebebiyle cari oran 2008 sonu itibariyle başa başın altında gerçekleşmiştir. 2009/9 döneminde ise, söz
konusu kredilerin TSKB’den kullanılan orta vadeli kredi ile kapatılması neticesinde, cari oran başa baş
seviyesinin üzerinde gerçekleşmiştir.
20009/9 itibariyle, Firmanın aktif toplamı 11,9 milyon Euro tutarındadır.
Aktiflerin %41'i, dönen
varlıklardan oluşmakta olup, dönen varlıklar içerisinde ticari alacaklar %53, stoklar %23 ve hazır
değerler %24 pay almaktadır. Herhangi bir iştiraki ve bağlı ortaklığı bulunmayan Firmanın duran
varlıklarının tamamına yakını, sabit kıymetlerden oluşmaktadır. Firma, 2008 yılında Renault ile yapılan
anlaşma ile Renault için karter üretimi yapılmasına karar verilmesi üzerine, 2,3 milyon Euro tutarında
sabit kıymet yatırımı yapmıştır.
59
Firma işletme sermayesi ve duran varlık yatırımlarını faaliyetlerinden yarattığı fonlar ve kullandığı
krediler ile finanse etmektedir. 2009/9 itibariyle Firmanın toplam finansal yükü 4 milyon Euro
tutarındadır. Firmanın kısa vadeli finansal borçları 1,5 milyon TL ve 800 bin Euro tutarında ihracat
kredisinden oluşmakta olup, kısa vadeli borçlar operasyonel işletme sermayesi ihtiyacının %85’i
seviyesindedir. Firma 2008 yılında gerçekleştirdiği duran varlık yatırımlarını kısa ve orta vadeli krediler
ile gerçekleştirmiş olup, 2009 yılında bu amaçla kullanılan krediler kapatılarak 3 milyon ABD doları
tutarında 2013 yılı vadeli yatırım kredisi kullanılmıştır.
2009/9 itibariyle, Firmanın net faizli borç özsermaye oranı %32-68 özsermaye lehine seyretmektedir.
Özsermayenin aktif finansmanındaki payı ise %46 seviyesindedir.
Firmanın TL cinsinden detaylı mali tabloları Ek.4’te, nakit akım tablosu Ek.5’te verilmiştir.
60
IV. BİRLEŞME ve DEĞERLEME
4.1. Birleşme Şekli ve Zamanlaması
Karsan ve Kare Dış Ticaret arasındaki birleşme, şirket devralma şeklinde olacaktır.
Devralan kurum Karsan, devralınan ise Kare Dış Ticaret olacaktır.
Devralma sonucu oluşacak şirket Karsan ünvanını taşıyacak ve bu markayı kullanacaktır.
Devralma işlemlerinin 2009 yılı son çeyreğinde kadar tamamlanıp, ilk birleşik mali tabloların 30 Eylül
2009 tarihi itibariyle hazırlanması öngörülmektedir.
4.2. Birleşmenin Amaçları
yelpazede gerçekleştirdikleri faaliyetlerinin çapraz etkileşiminden yarattığı sinerjik avantajlar karşısında
sektörde faaliyet gösteren yerli üreticilerin olabildiğince elastik, dinamik ve kendine yeterli olmaları
gerekmektedir. Söz konusu yeterliliğin oluşturulabilmesi için ekonomik ve yönetsel sinerji oluşturacak
şirketlerin birleşmelerinin en etkin çözüm olduğu düşünülmektedir.
Özellikle belirsizliğin arttığı veya büyümenin ivmeli gerçekleştiği dönemlerde sektörde faaliyet gösteren
firmaların, kaynak ve potansiyellerini birleştirerek daha rekabetçi, mali yapısı güçlü ve sağlıklı bir yapı
tesis etmeleri yatırımcı, çalışan ve tüketici nezdinde fayda sağlamaktadır. Birleşme ve devralma
işlemleri sonunda oluşan varlığın tek tek şirketler toplamından iktisaden daha önemli ve teknik açıdan
daha yeterli olması öncelikli hedeflerdendir.
Otomotiv sektörünün dinamik kurumlarından Karsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş., sahip olduğu
organik büyüme döngüsünü Kare Dış Ticaret A.Ş. ile birleşerek inorganik bazda da sürdürmeyi
hedeflemektedir. Bu planın gerçekleşmesi durumunda Karsan’ın mali yapısının güçleneceği, karlılığını
olumlu yönde etkileyecek varlıklara sahip olacağı öngörülmektedir. Birleşme neticesinde Karsan ile
otomotiv yan sanayinde faaliyet gösteren, Kare Dış Ticaret’in iştiraki Kırpart arasında doğrudan bir bağ
kurulacak, ayrıca Karsan’ın da bir bölümünde üretimine devam ettiği Kare Dış Ticaret’e ait Bursa
OSB’deki tesis ve arazi Karsan’a geçecektir.
61
İşbu rapor ifade edilen birleşmeye konu firmaların tanıtımı ile olası birleşmenin mali ve operasyonel
sonuçlarını etüt etmek üzere Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. tarafından hazırlanmıştır.
Uzman kurum olarak her iki Firma yöneticileriyle yapılan görüşmeler sonucunda Kare Dış Ticaret için
esas faaliyetlerini canlandırmaya dönük bir iş planı olmadığı anlaşılmıştır. Bu nedenle Kare Dış
Ticaret’in Karsan bünyesine doğrudan katılmasının önünde herhangi bir engel olmadığı, aksine faaliyet
performansını artırıcı etki yaratacağı düşünülmektedir.
4.3. Değerleme
4.3.1. Metodoloji
Bir şirketin değerlemesinde kullanılabilecek çeşitli yöntemler bulunmaktadır. Bunlar, şirketin salt
gelecekteki faaliyet performansını (nakit yaratımı, temettü verimi vb.) dikkate alan yöntemler olabildiği
gibi, şirketin mevcut varlıklarının (yeniden inşa etme veya elden çıkarma gibi) çeşitli yaklaşımlara göre
değerlerinin tespit edilmesine dayanan metotları veya şirketin mevcut ve gelecekteki büyüklüğünün ve
performansının, benzer şirketlerle karşılaştırılmasını ve seçilmiş piyasa göstergelerini esas alan fiyat
çarpanlarıyla değerlendirilmesini öngören uygulamaları da içerebilmektedir.
Kare Dış Ticaret’in Karsan tarafından devralınması projesinin değerleme bazı için özkaynak yöntemi,
benzer şirketler yöntemi ve indirgenmiş nakit akımları yöntemi kullanılmıştır. Bilindiği üzere SPK’nın
birleşme ve devralmaları düzenleyen Seri: I No: 31 tebliğinde gerek uzman kuruluş gerek bilirkişi
raporlarında özkaynak yönteminin yer alması gerektiği vurgulanmıştır. Özkaynak yöntemi SPK’nın Seri
XI No 25 tebliğinde öngörülen standartlara uygun olarak ve 30 Eylül 2009 tarihli mali tablolar baz
alınarak hesaplanmıştır.
İndirgenmiş nakit akımları (“İNA”) yönteminde, yönteme uygun değerleme Karsan ve Kare Dış Ticaret
için ayrı ayrı yapılmıştır. Karsan’ın temel faaliyetleri hafif ticari araç, kamyon, kamyonet ve otobüs
üretim ve satışından oluşmakta olup, nakit akım öngörüleri de aynı çerçevede oluşturulmuştur. Kırpart
Otomotiv’in %83,26’sına sahip olan birleşmeye konu Kare Dış Ticaret’in herhangi bir üretim ve satış
faaliyeti bulunmamaktadır. İNA yöntemi kapsamında Kare Dış Ticaret’in özsermaye değerinin
hesaplanmasında, ilk aşamada Kırpart’ın yaratacağı nakit akımları tahmin edilerek yıllar itibariyle
bugüne indirgenmiş ve bulunan firma değerinden net finansal borçları çıkarılarak Kırpart’ın özsermaye
değeri bulunmuştur. Özellikle otomotiv sektörüne yönelik olarak termostat, su-yağ, yakıt pompaları ve
karter üretimi ile alüminyum parça dökümü gerçekleştiren Kırpart için modelleme çalışması mevcut
ürün gamı üzerinden yapılmıştır. İkinci aşamada ise, Kırpart’ın İndirgenmiş Nakit Akımları dikkate
62
alınarak hesaplanan özsermaye değerinin %83,26’sı ile mevcut gayrimenkullerin ekspertiz değeri1
toplanarak Kare Dış Ticaret’in firma değeri bulunmuştur. Herhangi bir finansal borcu bulunmayan Kare
Dış Ticaret için bulunan firma değeri, özsermaye değerine eşittir. Bu yöntem her iki firma için de piyasa
rayicini gösteren sonuç verdiğinden temel yöntem olarak ele alınmıştır.
Benzer Şirketler Yaklaşımı, şirketlerin İMKB’de işlem gören benzerleri üzerinden hesaplanan değerinin
kullanıldığı bir çalışmadır. Karsan’ın özsermaye değeri için İMKB’de son 6 aylık dönemde oluşan
ortalama piyasa değeri alınmıştır. Aktifinde Bursa OSB’de bulunan gayrimenkuller ile Kırpart
Otomotiv’in %83,26 oranında hisse senedi bulunan ve herhangi bir üretim-satış faaliyeti bulunmayan
Kare Dış Ticaret’in özsermaye değeri ise, İNA yönteminde uygulanan modele benzer şekilde, Kırpart’ın
İMKB’de işlem gören benzerleri üzerinden “Firma Değeri / Satışlar” çarpanı kullanılarak bulunan
değerinin ortaklık oranındaki tutarına Kare Dış Ticaret aktiflerinde bulunan Bursa’daki gayrimenkullerin
ekspertiz değeri eklenerek hesaplanmıştır.
4.3.2. Özkaynak Yöntemi
Özkaynak yöntemi kapsamında ilk aşamada mevcut özsermayeler belirlenir ve bu özsermaye üzerinde
yapılması gereken düzeltici işlemler yapılır. Firmaların birleşmeye konu 30 Eylül 2009 tarihli
özsermaye tutarları aşağıda verilmiştir.
Tablo 47: Özkaynak Yöntemi ile Firma Özsermaye Tutarları
Bütün değerler 30 Eylül 2009 tarihli mali tablolardan alınmış olup TL cinsinden ifade edilmektedir.2
Devralınan Ortaklık
Sermaye
Sermaye Yedekleri
Hisse Senedi İhraç Primleri
Değer Artış Fonu
Enflasyon Düzeltme Farkları
Kar Yedekleri
Yasal Yedekler
Olağanüstü yedekler
Net Dönem Karı / Zararı
Geçmiş Yıllar Karı/Zararı
Özsermaye Toplamı
Kare Dış Ticaret
50.150.000
(14.118.435)
(17.707.928)
2.881.785
707.708
1.780
1.780
(629.424)
(879.019)
34.524.902
Devralan Ortaklık
Sermaye
Sermaye Yedekleri
Hisse Senedi İhraç Primleri
Değer Artış Fonu
Enflasyon Düzeltme Farkları
Kar Yedekleri
Yasal Yedekler
Özel Yedekler
Net Dönem Karı
Geçmiş Yıllar Karı/Zararı
Özsermaye Toplamı
Karsan
150.000.000
85.215.302
5.864.260
56.765.264
22.585.778
1.029.833
1.029.833
(41.300.546)
(64.536.361)
130.408.228
1
Söz konusu gayrimenkullerin en son tarihli değerlemesi 17 Kasım 2008 tarihinde bağımsız bir kuruluş olan TSKB
Gayrimenkul Değerleme A.Ş. tarafından yapılmış ve 22.567 bin TL olarak takdir edilmiştir.
2
Karsan özsermaye tutarı, PWC denetim şirketi tarafından UFRS’ye uygun olarak ve “Karsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret
A.Ş.” ile %25 oranında ortak olduğu “Karsan Otomotiv Sanayi Mamulleri Pazarlama A.Ş.” firmalarının tam konsolidasyon
metodu ile hazırlanan 30.09.2009 tarihli mali tablolarından alınmıştır.
Kare Dış Ticaret özsermaye tutarı ise, PWC denetim şirketi tarafından UFRS’ye uygun olarak ve “Kare Dış Ticaret A.Ş.” ile
%83,26 oranında ortak olduğu “Kırpart Otomotiv Parçaları Sanayi ve Ticaret A.Ş.” firmalarının tam konsolidasyon metodu ile
hazırlanan 30.09.2009 tarihli mali tablolarından alınmıştır.
63
Söz konusu özsermayeler için yapılacak ikinci işlem iki Firmanın birbirleri arasındaki sahiplik bağını
dikkate alarak özsermayelerini karşılıklı olarak düzeltmektir. Kıraça Holding bünyesinde faaliyet
gösteren Karsan ve Kare Dış Ticaret arasında herhangi bir iştirak ilişkisi olmadığından, Firmaların
devralma işlemine baz alınan özsermayeleri üzerinde herhangi bir düzeltme yapılmamıştır.
Tablo 48: Özkaynak Yöntemi ile Sermaye ve Özsermaye Tutarlarının Belirlenmesi
Kare Dış Ticaret
Devralan Ortaklık
Karsan
Özkaynak Toplamı
34.524.902
Özkaynak Toplamı
130.408.228
Sermaye Toplamı
50.150.000
Sermaye Toplamı
150.000.000
Üçüncü aşamada birleşme oranı hesaplanmaktadır. Birleşme oranı özsermayeler toplamı içinde her bir
özsermayenin ne oranda pay aldığı prensibine göre hesaplanmaktadır. Buna göre devralan ortaklık
Karsan için birleşme oranı %79,07’dir.
Tablo 49: Özkaynak Yöntemi – Birleşme Oranı Hesabı
Ortaklıklar
Özkaynak Değeri
Devrolan Ortaklık Kare Dış Ticaret
Devralan Ortaklık Karsan
Toplam
34.524.902
130.408.228
164.933.130
Birleşme Oranı
Devir Sonrası Ulaşılacak
Sermayedeki Oran
20,93%
79,07%
100,00%
Sermaye
50.150.000
150.000.000
79,07%
Dördüncü aşamada ise birleşme sonrası sermaye ve değiştirme oranı hesabı yapılmaktadır. Devralan
şirket Karsan’ın ödenmiş sermayesi birleşme sonrasında Kare Dış Ticaret hisselerini elinde tutanlara
verilecek sermaye nispetinde artırılmalıdır. Bu değer Karsan’ın mevcut ödenmiş sermayesi olan
150.000.000 TL’nin birleşme oranı olan %79,07’ye (79,067334) bölünmesiyle hesaplanmaktadır. Buna
göre birleşme sonrası Karsan’ın ödenmiş sermayesinin 189.712 bin TL (189.711.722,02418) olması ve
artırılan 39.712 bin TL’nin (39.711.722,02418) Kare Dış Ticaret hissedarlarına verilmesi gerekmektedir.
Birleşme Sonrası Sermaye
189.711.722
Devralan Karsan'ın sermaye artırım tutarı
Değiştirme Oranı
39.711.722
0,791859
Buna göre değiştirme oranı 0,791859 olup, Kare Dış Ticaret ortaklarının beher Kare Dış Ticaret hissesi
için 0,791859 adet Karsan hissesi almaları gerektiği anlamına gelmektedir.
Birleşme sonrası ulaşılacak sermayede Kare Dış Ticaret ve Karsan ortaklıklarının sermaye
payları sırasıyla 39.711.722 TL ve 150.000.000 TL olarak hesaplanmaktadır.
64
4.3.3. İndirgenmiş Nakit Akımı Yöntemi
İndirgenmiş nakit akımları yönteminde, yönteme uygun değerleme Karsan ve Kare Dış Ticaret için ayrı
ayrı yapılmıştır. İndirgenmiş nakit akımı yönteminde kullanılan varsayımlar ve değerleme sonuçları
aşağıda ayrı ayrı verilmiştir.
4.3.3.1 Karsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.
Karsan’ın temel faaliyetleri hafif ticari araç, kamyon, kamyonet ve otobüs üretim ve satışından
oluşmakta olup, nakit akım öngörüleri de aynı çerçevede oluşturulmuştur.
4.3.3.1.1 Ürünler ve Kapasite Öngörüleri
Karsan bünyesinde üretilen ürünler 5 ana grupta sınıflandırılmaktadır:
•
•
•
•
•
Karsan minibüs (14+1, 18+1, 21+1)
Peugeot Partner hafif ticari araç
Hyundai kamyonet (HD 35, HD 75)
Otomotiv sektörüne parça üretimi
Yapılacak yatırımlar sonrası tesisin üretilecek araçların ürün gamına göre öngörülen yıllık üretim
miktarları 300 gün/yıl, 8 saat/gün (1 vardiya) için aşağıdaki tabloda özetlenmektedir.
Tablo 50: Karsan Kapasite Öngörüleri 2010 - 2014
2010
Üretim programı
8.000
15.000
2.000
5.000
2011
Üretim programı
8.000
15.000
2.500
5.000
P1 Projesi (Uluslararası bir üreticinin 35+1 kişilik otobüsü)
800
P2 Projesi (Uluslararası bir üreticinin van tipi kamyoneti ve minibüsü)
65
6.000
2012
Üretim programı
8.000
15.000
2.500
5.000
800
6.000
2013
Üretim programı
8.000
15.000
3.000
5.000
800
6.000
2014
Üretim programı
8.000
15.000
3.000
5.000
800
6.000
Karsan için oluşturulmuş adet bazında satış ve fiyat tahminleri aşağıda verilmiştir.
Tablo 51: İNA Yöntemi – Karsan Satış Projeksiyonları
Satış Adetleri
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Karsan
2.700
2.400
2.900
3.130
3.520
4.200
4.820
Peugeot Partner
7.700
20.000
22.000
23.300
25.000
16.000
17.000
Hyundai HD
960
1.400
1.800
2.300
2.600
3.200
3.500
Renault Trucks
270
450
700
1.300
1.600
2.000
2.200
P1
0
150
600
600
600
600
600
P2
0
0
3.000
4.500
6.500
8.500
9.000
11.630
24.400
31.000
35.130
39.820
34.500
37.120
Toplam
66
Tablo 52: İNA Yöntemi – Karsan Birim Fiyat Projeksiyonları
Birim Fiyat(Euro)
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
13.650
15.698
15.800
16.572
19.375
22.416
25.840
8.200
8.350
8.450
8.450
8.450
8.450
8.450
Hyundai HD
12.226
14.000
14.000
14.000
14.000
14.000
14.000
Renault Trucks
50.200
50.000
49.000
49.000
49.000
49.000
49.000
P1
0
37.000
37.000
37.000
37.000
37.000
37.000
P2
0
0
13.500
13.500
13.500
13.500
13.500
10.773
10.341
11.417
12.172
12.662
14.756
15.321
Karsan
Peugeot Partner
Ortalama
4.3.3.1.2.1 Karsan J9
Firmanın kendi markası olan Karsan J9’un AB normlarında Euro 4 tipi motorla üretime geçmesiyle,
2010 yılında birim araç satış fiyatlarında 2009’a göre %15 artış beklenmektedir. Minibüs üretimine 2013
yılı itibariyle midibüs ve otobüs sınıfındaki araçların eklenmesiyle, Karsan marka araçların hem satış
fiyatlarında hem da satış adetlerinde önemli oranda artış olacağı öngörülmüştür.
4.3.3.1.2.2 Peugeot Citroen
Firma, PSA ile 2008 yılında 2009-2013 yıllarını kapsayan 150 bin adet araç üretimi için sözleşme
imzalamıştır. Peugeot tarafından üretimin 120 bin adeti için alım garantisi sağlanmıştır. Peugeot 120 bin
adetin altında kalan satışlar için Firmaya 5 yılın sonunda adet başına 250 € ödemeyi taahhüt etmiştir. 5
yıl için (2009-2013) toplam 98 bin adet Partner satışı öngörülmüştür. Peugeot ile Firmanın uzun yıllardır
devam eden işbirliği dolayısıyla, anlaşma sonrası dönemde de üretimin sürmesi beklenmektedir.
Partner’in yeni versiyonlarının 2014’de 16.000 ve 2015’te 17.000 adet üretileceği varsayılmıştır.
4.3.3.1.2.3 Hyundai
Eylül 2009’da mevcut Karsan-Hyundai işbirliğinin kapsamını genişletmeye yönelik anlaşmaya
varılmıştır. Mevcut durumda Hyundai kamyonetlerin imalatı son nokta montajı olarak yapılmaktadır.
Yeni durumda ise, Hyundai kamyonetlerin montajı, daha yüksek yoğunlukta ve bazı parçaları
Türkiye’de yapılarak daha yüksek katma değer sağlayacak şekilde montaj seviyesinin derecesi
yükseltilerek yapılacaktır. Karsan ayrıca Hyundai’ye yeni ve türev ürünler geliştirerek söz konusu
ürünlerin üretimini yapabilecektir. Anlaşmanın 2010 başında devreye girmesi beklenmektedir.
Firmanın Hyundai kamyonet satışlarının 2009 yılı için öngörülen 960 adet seviyesinden 2015 yılında
kademeli olarak 3.500 adet seviyesine yükselmesi beklenmektedir. 2010-2015 yılları boyunca Hyundai
satış fiyatları 14.000 € olarak öngörülmüştür.
67
4.3.3.1.2.4 Renault Trucks
Firmanın 2009 yılı için öngörülen 270 adet araç satışının 2015 yılında 2.200 adet seviyesine ulaşacağı
öngörülmektedir. Dış piyasada, özellikle Orta Doğu ülkeleri ve Rusya1 pazarında kamyon araç parkı
yaşının yüksek oluşu sebebiyle önümüzdeki yıllarda “0 Km” kamyon talebinin bu bölgelerde artması
beklenmektedir. AB ülkelerine giren yaşlı tırlara, yaşı az olanlara göre yüksek vergi uygulanmaktadır.
Türkiye’deki lojistik firmalarının tır filolarını 5 yılda bir yenilemesi , iç piyasada da “0 Km” kamyon
satışlarını artırabilecek bir unsurdur. Renault Trucks satış fiyatı 2009-2010 yılları için yaklaşık 50.000 €,
2011 ve sonrası için 49.000 € olarak öngörülmüştür.
4.3.3.1.2.5 P1 ve P2 Projeleri
2010 yılında devreye alınması planlanan P12 projesi için ön çalışmalar tamamlanmıştır. 2010 yılında 150
adet gerçekleşmesi beklenen P1 satışlarının 2011-2015 yılları arasında 600 adet seviyesinde
gerçekleşmesi öngörülmektedir. P1 satış fiyatı 37.000 € olarak öngörülmüştür.
2011 yılında devreye alınması planlanan P23 projesi için ön çalışmalar tamamlanmıştır. 2011 yılında
3.000 adet gerçekleşmesi beklenen P2 satışlarının 2015 yılında kademeli olarak 9.000 adet seviyesine
ulaşması beklenmektedir. P2 satış fiyatı 13.500 € olarak öngörülmüştür.
4.3.3.1.2. Diğer Gelirler
Tablo 53: İNA Yöntemi Karsan Diğer Gelirler
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Türk Traktör
4,2
3,8
0
0
0
0
0
Yedek Parça
4,0
4,0
4,0
4,0
4,0
4,0
4,0
0
0
0
0
0
5,5
0
(Milyon €)
Peugeot Garanti İadesi
Firmanın, 2009 ve 2010 yıllarında Türk Traktör için kabin üretimi yapacağı öngörülmüştür. Türk
Traktör’e yapılan işlerden 2009 yılı için 4,2 milyon €, 2010 yılı için ise 3,8 milyon € seviyesinde ciro
tahmin edilmektedir. Yedek parça satış gelirlerinin projeksiyon yılları süresince yıllık 4 milyon €
1
1 Ocak 2009 Rusya araç parkında kamyonların yaş durumu: 10 yaş ve üzeri %45,9, 5-10 yaş %26,2, 5 yaş ve altı
27,9%. Kaynak: Uludağ İhracatçı Birlikleri
2
Firmanın P1 projesi için imzaladığı 6 Ekim 2009 tarihli gizlilik sözleşmesi Firma merkezinde görülmüştür.
3
Firmanın P2 projesi için imzaladığı 29 Haziran 2009 tarihli gizlilik sözleşmesi Firma merkezinde görülmüştür.
68
seviyesinde gerçekleşmesi beklenmektedir. Firmanın yapılan sözleşme gereği 2014 yılında üretilmeyen
22 bin adet Partner için Peugeot’dan tahsilatı 5,5 milyon € seviyesinde öngörülmüştür.
4.3.3.1.3.1 Amortisman Hariç Brüt Satış Karlılığı
Firmanın, 2010 yılı itibariyle %6,5 seviyesinde amortisman hariç brüt kar marjı ile çalışacağı
öngörülmektedir. Firmanın üretim ve satışlarını artıracağı varsayımı ile, kapasite kullanım oranının
artması ve karlılığı nispeten yüksek araçları (P1 ve P2 projeleri) ürün gamına katması sonucunda
amortisman hariç brüt kar marjının 2015 yılında %9,3 seviyesine yükselmesi beklenmektedir.
Yıllar itibariyle, ürün bazında amortisman hariç brüt kar marjı tahminleri aşağıda verilmiştir.
Tablo 54: İNA Yöntemi – Karsan Brüt Kar Marjı (Amortisman Hariç) Projeksiyonları
(%)
Karsan
Peugeot Partner
Hyundai HD
Renault Trucks
P1
P2
Türk Traktör
Yedek Parça
Ortalama
2011
6,0%
5,7%
17,0%
3,1%
10,0%
8,7%
28,0%
7,1%
2010
5,0%
5,7%
16,0%
3,1%
8,5%
5,0%
27,0%
6,5%
2012
10,0%
5,7%
17,0%
3,2%
10,0%
9,0%
30,0%
7,6%
2013
12,0%
5,7%
17,0%
3,4%
10,0%
9,0%
30,0%
7,9%
2014
15,0%
5,7%
17,0%
3,4%
10,0%
9,0%
30,0%
9,1%
2015
15,0%
5,7%
17,0%
3,4%
10,0%
9,0%
30,0%
9,3%
Firma, Karsan J9 ve Hyundai hafif ticari kamyon araçları kendi bünyesinde pazarlamakta, diğer
ürünlerin ise fason olarak üretimini gerçekleştirmektedir. Firmanın projeksiyon konusu yıllarda, Karsan
J9 ve Hyundai gelirlerinin %10’u seviyesinde satış ve pazarlama gideri ile faaliyet göstereceği
öngörülmektedir.
Firmanın genel yönetim giderleri ise, 2009 yılında gerçekleşen tutarın %75’inin sabit, %25’inin ise
toplam ciro ile orantılı olarak değişken olduğu varsayımı ile hesaplanmıştır.
Söz konusu varsayımlar ışığında, Karsan’ın faaliyet giderlerinin projeksiyon konusu yıllarda aşağıdaki
şekilde seyretmesi beklenmektedir.
69
Tablo 55: İNA Yöntemi – Karsan Faaliyet Gideri Projeksiyonları
Faaliyet Giderleri (Bin Euro)
Satış Pazarlama Giderleri
Genel Yönetim Giderleri
Toplam
2010
5.965
6.915
12.880
2011
7.397
7.240
14.637
2012
8.756
7.426
16.182
2013 .
10.894
7.591
18.485
2014.
14.471
7.610
22.082
2015
15.981
7.710
23.691
2014
52.002
(22.082)
29.921
5.8%
2015
53.198
(23.691)
29.507
5.2%
4.3.3.1.3.3 AÖEFK
Amortisman öncesi esas faaliyet karı hesaplamaları aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 56: İNA Yöntemi – Karsan AÖEFK Hesaplaması
AÖEFK (Bin Euro)
Brüt Satış Karı (Amortisman Hariç)
Faaliyet Giderleri
AÖEFK
AÖEFK Marjı (%)
2010
16.951
(12.880)
4.071
1.6%
2011
25.527
(14.637)
10.890
3.0%
2012
32.778
(16.182)
16.596
3.8%
2013
40.363
(18.485)
21.878
4.3%
4.3.3.1.4.1 Ticari Alacaklar
Karsan’ın kredili satışlarından doğacak alacaklarının, Firmadan alınan bilgi dahilinde aşağıdaki şekilde
seyredeceği öngörülmektedir.
Tablo 57: İNA Yöntemi – Karsan Ticari Alacaklar Projeksiyonu
Ticari Alacaklar
( Bin Euro)
Toplam (Gün)
2010
39,468
55
2011
53,791
55
2012
63,276
54
2013
74,646
54
2014
78,679
56
4.3.3.1.4.2 Stoklar
2008 yılı sonunda başlayan küresel krizin etkisi ile talepte yaşanan daralma sebebiyle, Firmanın
stoklarında yüksek oranda artış gözlenmektedir. Projeksiyon konusu yıllarda ise, satışlarda yaşanan
gelişme ile özellikle hammadde ve mamul stok tutma sürelerinin gerileyeceği öngörülmektedir.
Projeksiyon konusu yıllarda, Firmanın stok miktarlarının aşağıdaki şekilde seyretmesi beklenmektedir.
Tablo 58: İNA Yöntemi – Karsan Stok Projeksiyonları
Mamul Stok Durumu
Toplam Mamul
Mamul (Gün)
(000 Euro)
(gün)
2010
8.059
12
2011
7.585
8
2012
8.701
8
2013
9.767
8
2014
11.363
9
2015
12.743
9
Toplam Yari mamul
Yarı mamul (gün)
(000 Euro)
(gün)
7.328
11
10.017
11
12.019
11
14.099
11
11.505
9
12.810
9
Hammadde
Hammadde (gün)
(000 Euro)
(gün)
31.068
75
34.323
60
41.383
60
48.734
60
48.579
60
54.223
60
Ticari Stok
Ticari Stok (gün)
(000 Euro)
(gün)
2.288
3
3.148
3
3.796
3
4.469
3
4.561
3
5.036
3
70
2015
89,891
57
Firmanın pazarlama faaliyetlerini yürüttüğü Karsan J9 ve Hyundai marka ürünlerde 2011 yılından
itibaren ortalama 1,5 ay, fason üretim gerçekleştirdiği diğer ürünlerde ise 1 gün mamul stok taşıyacağı
öngörülmektedir.
4.3.3.1.4.3 Ticari Borçlar
Firmanın ticari borçlarının 2 ay vadeli olarak devam edeceği öngörülmektedir.
Tablo 59: İNA Yöntemi – Karsan Ticari Borç Projeksiyonları
Ticari Borç
(Bin Euro)
(gün)
2010
38.237
60
2011
52.805
60
2012
63.667
60
2013
74.976
60
2014
74.737
60
2015
83.421
60
Firma 2010 yılından itibaren Karsan J9 tipi minibüsleri gerek motor gerekse dış görünüş olarak
yenileyerek, yeni tip ve Avrupa normlarına uygun Euro 4 tip motorla donatılmış Karsan markalı geniş
bir segmentte minibüs ve küçük tip otobüs (J10, J11, J12, family bus) üretimini planlamaktadır.
İkinci yatırım konusu olarak uluslararası bir firma için yapılacak 35+1 küçük boy otobüs üretimini
(“Proje 1”) devreye almayı planlamaktadır.
Üçüncü yatırım konusu olarak uluslararası bir firma için yapılacak van ve minibüs imalatının (“Proje 2”)
devreye alınması hedeflenmektedir.
Dördüncü yatırım konusunu, halen imalatı son nokta montajı olarak yapılan Hyundai kamyonetlerin,
daha yüksek yoğunlukta ve bazı parçaları Türkiye’de yapılarak daha yüksek katma değer sağlayacak
şekilde montaj seviyesinin derecesini yükseltecek şekilde montajı içermektedir. Ayrıca ilave yeni model
kamyonetlerin imalatları da (HD 45 ve HD 62) bu yatırımın içinde yer almaktadır.
Tüm bu yatırım projelerine ilişkin yaklaşık yatırım tutarları ve devreye giriş tarihleri aşağıdaki tabloda
verilmiştir.
71
Tablo 60: İNA Yöntemi – Karsan Sabit Kıymet Yatırımları
Proje Konusu Yatırımlar
Gerçekleşecek
2010
(€)
KARSAN (minibüs ve küçük boy
otobüs)
3.720.000
P1 Projesi (Uluslararası bir
üreticinin 35+1 kişilik otobüsü)
P2 Projesi(Uluslararası bir
üreticinin van tipi kamyoneti ve
minibüsü)
2011
2012
8.070.000
4.700.000
Toplam
2013
2.230.000
2014
2.160.000
2.930.000
2.930.000
8.325.000
20.880.000
3.000.000
11.325.000
Hyundai hafif kamyon(3,.5 ton 7,5 ton)
1.350.000
Bakım, onarım ve revizyon
yatırımları
2.930.000
3.000.000
3.040.000
3.075.000
3.100.000
15.145.000
19.255.000
14.070.000
9.000.000
5.305.000
5.260.000
52.890.000
Toplam Yatırım Tutarı
1.260.000
2.610.000
Kurumlar vergisi oranı %20’dir. Bununla birlikte, Firmanın mevcut birikmiş zararlarının %50’si
oranında ve projeksiyon konusu yıllarda oluşacak zararlarının %100’ü oranında vergi mahsubundan
yararlanacağı öngörülmektedir. Bu doğrultuda Firmanın, 2015 yılına kadar vergi ödemeyeceği
hesaplanmaktadır.
Yukarıdaki varsayımlar ışığında, Karsan için hesaplanan İndirgenmiş Nakit Akımları, Firma Değeri ve
Özsermaye Değeri aşağıda verilmiştir.
72
Tablo 61: Karsan İndirgenmiş Nakit Akımları ve Özsermaye Değeri
İNA yöntemi kapsamında oluşturulan varsayımlar doğrultusunda 30.09.2009 tarihi itibariyle Karsan
özsermaye değeri 83.651 bin Euro olarak hesaplanmaktadır. 30.09.2009 tarihli 2,1603 Euro/TL TCMB
döviz alış kuru kullanılarak hesaplanan TL bazında özsermaye değeri ise 180.711 bin TL tutarındadır.
Ağırlıklı ortalama sermaye maliyetine (Weighted Average Cost of Capital, WACC) ilişkin varsayım ve
hesaplamalar Ek:7’de verilmiştir.
4.3.3.2 Kırpart Otomotiv Parçaları Sanayi ve Ticaret A.Ş
İNA yöntemi kapsamında Kare Dış Ticaret’in özsermaye değerinin hesaplanmasında, ilk aşamada
Kırpart’ın yaratacağı nakit akımları tahmin edilerek yıllar itibariyle bugüne indirgenmiş ve bulunan
firma değerinden net finansal borçları çıkarılarak Kırpart’ın özsermaye değeri bulunmuştur. Özellikle
otomotiv sektörüne yönelik olarak termostat, su-yağ, yakıt pompaları ve karter üretimi ile alüminyum
parça dökümü gerçekleştiren Kırpart için modelleme çalışması mevcut ürün gamı üzerinden yapılmıştır.
İkinci aşamada ise, Kırpart’ın İndirgenmiş Nakit Akımları dikkate alınarak hesaplanan özsermaye
değerinin %83,26’sı ile mevcut gayrimenkullerin ekspertiz değeri1 toplanarak Kare Dış Ticaret’in firma
değeri bulunmuştur. Herhangi bir finansal borcu bulunmayan Kare Dış Ticaret için bulunan firma
değeri, özsermaye değerine eşittir.
1
Söz konusu gayrimenkullerin en son tarihli değerlemesi 17 Kasım 2008 tarihinde bağımsız bir kuruluş olan TSKB
Gayrimenkul Değerleme A.Ş. tarafından yapılmış ve 22.567 bin TL değer takdir edilmiştir.
73
4.3.3.2.1 Kırpart Ürünler ve Kapasite
Kırpart bünyesinde üretilen mevcut ürünler 6 ana grupta sınıflandırılmaktadır:
•
Oto termostatları
•
Su pompası
•
Yağ pompası
•
Yakıt pompası
•
Yüksek basınçlı alüminyum döküm parçalar ve diğer (rulman kitleri, kalorifer muslukları,
yakıt otomatiği, benzin filtresi, v.s.)
•
Motor karteri
Yatırım sonrasında ise, yüksek basınçlı ilave yeni alüminyum döküm parça imalatına başlanılacaktır.
Yapılacak yatırımlar sonrasında tesisin kapasite hesapları ayrıntılı olarak Ek: 4’te verilmekte ve ürün
dağılımına göre öngörülen yıllık üretim kapasiteleri 300 gün/yıl, 8 saat/gün (1 vardiya) için aşağıdaki
tabloda özetlenmektedir.
Tablo 62: Kırpart Kapasite Öngörüleri 2010-2013
2010
Üretim programı (adet/yıl - 1
vardiya)
Oto termostatı
1.728.000
Su pompası
281.520
Yağ pompası
216.520
Yakıt pompası
281.520
1.050.000
Motor karteri
168.000
2011
Üretim programı (adet/yıl - 1
vardiya)
Oto termostatı
1.728.000
Su pompası
281.520
Yağ pompası
216.520
Yakıt pompası
281.520
1.200.000
Motor karteri
168.000
74
2012
Üretim programı (adet/yıl- 1
vardiya)
Oto termostatı
1.728.000
Su pompası
281.520
Yağ pompası
216.520
Yakıt pompası
281.520
1.200.000
Motor karteri
168.000
2013
Üretim programı (adet/yıl- 1
vardiya)
Oto termostatı
1.728.000
Su pompası
281.520
Yağ pompası
216.520
Yakıt pompası
281.520
1.200.000
Motor karteri
168.000
Kırpart satış projeksiyonunda her bir ürün için aşağıdaki satış adetleri ve fiyat varsayımları
kullanılmıştır.
Tablo 63: İNA Yöntemi Kırpart Satış Projeksiyonları
Üretim-Satış (bin adet)
2009
2010
2011
2012
2013
Termostat
480
650
1.150
1.350
1.500
Su Pompası
125
180
250
320
400
Yağ Pompası
40
70
90
100
120
Yakıt Pompası
100
100
80
75
70
İşleme Parçalar
1.450
1.200
1.400
1.400
1.400
140
240
350
380
400
2.335
2.440
3.320
3.625
3.890
Karter
Toplam
Tablo 64: İNA Yöntemi Kırpart Birim Fiyat Projeksiyonları
Adet Fiyatları (Euro)
2009
2010
2011
2012
2013
2,6
2,6
2,8
2,9
2,9
Su Pompası
15,0
15,2
15,6
15,6
15,6
Yağ Pompası
21,2
19,1
18,4
18,4
18,4
Yakıt Pompası
6,0
6,0
5,0
5,0
5,0
İşleme Parçalar
1,7
1,9
1,9
1,9
1,9
17,0
17,0
17,0
17,0
17,0
4,0
5,2
5,4
5,6
5,8
Termostat
Karter
Ortalama - Diğer Hariç
75
4.3.3.2.2.1 Termostat
En önemli müşterilerinin projeksiyon süresince VW ve Perkins, 2011’den itibaren İndebras, 2012’den
itibaren Fiat-Iveco olacağı öngörülmüştür.
4.3.3.2.2.2 Su Pompası
En önemli müşterilerinin projeksiyon süresince Ford, 2011’den itibaren PSA (Peugeot) olacağı
öngörülmüştür.
4.3.3.2.2.3 Yağ Pompası
En önemli müşterisinin projeksiyon süresince Ford (ikincil piyasa) olacağı öngörülmüştür.
4.3.3.2.2.4 Yakıt Pompası
Pazardaki daralma beklentisine paralel olarak 2009 yılında 100 bin adet gerçekleşmesi beklenen yakıt
pompası satışlarının 2013 yılında 70 bin adet seviyesine gerilemesi beklenmektedir.
4.3.3.2.2.5 İşleme Parça Müşterileri
En önemli müşterisinin projeksiyon süresince Pierburg olacağı öngörülmüştür.
4.3.3.2.2.6 Karter
En önemli müşterilerinin projeksiyon süresince Renault ve VW olacağı öngörülmüştür.
4.3.3.2.2.7 Diğer
Diğer satışların içeriğini kalıp ve hizmet satışları oluşturmaktadır. Diğer satışlar toplam cironun yaklaşık
%4’ü seviyesinde öngörülmüştür.
76
4.3.3.2.3.1 Brüt Satış Karlılığı
Firmadan alınan bilgi dahilinde, Firmanın ürün grupları bazında ortalama brüt karlılığı aşağıdaki şekilde
öngörülmüştür.
Tablo 65: İNA Yöntemi Kırpart Brüt Kar Marjı Projeksiyonları
Brüt Kar Marjı
Ortalama (%)
2010
17%
2011
19%
2012
21%
2013
21%
2014
22%
Mevcut durumda, cirosunun %5’i seviyesinde satış ve pazarlama, cirosunun %10’u seviyesinde genel
yönetim gideri bulunan Firmanın, projeksiyon konusu yıllarda da faaliyet giderlerinin bu seviyede
oluşacağı öngörülmüştür.
4.3.3.2.3.3 Amortisman ve AÖEFK
Firmanın amortisman ve amortisman öncesi esas faaliyet karı projeksiyonları aşağıda verilmiştir.
Tablo 66: İNA Yöntemi Kırpart AÖEFK Hesaplaması
(Bin Euro)
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Brüt Satış Karı
Satış Pazarlama Giderleri(-)
Genel Yönetim Giderleri(-)
Amortisman(+)
2.250
662
1.323
1.278
3.505
922
1.845
1.398
4.402
1.048
2.096
1.498
5.024
1.168
2.337
1.598
5.655
1.285
2.570
1.648
6.107
1.388
2.776
1.798
AÖEFK
1.543
2.136
2.756
3.117
3.447
3.741
AÖEFK Marjı
12%
12%
13.1%
13.3%
13.4%
13.5%
Projeksiyon konusu yıllarda, Kırpart için öngörülen işletme sermayesi ihtiyacı aşağıda verilmiştir.
Tablo 67: İNA Yöntemi Kırpart İşletme Sermayesi Yatırımları
(Bin Euro)
Ticari Alacaklar
(Gün)
Hammadde Stoku
(Gün)
Yarı mamul-Mamul Stoku
(Gün)
Ticari Borçlar
(Gün)
İşletme Sermayesi İhtiyacı
İşletme Sermayesi Yatırımları (Değişim)
2010
2.757
75
890
60
421
14
1.197
45
2.871
327
77
2011
3.843
75
931
45
573
14
1.670
45
3.677
806
2012
4.367
75
1.036
45
635
14
1.857
45
4.181
503
2013
4.868
75
1.151
45
704
14
2.065
45
4.659
478
2014
5.355
75
1.265
45
769
14
2.269
45
5.121
462
2015
5.784
75
1.365
45
831
14
2.448
45
5.531
411
Firma 2008 yılında başladığı yeni üretilecek ürünlere ait tevsi (ağırlıklı olarak Renault için karter imalatı
ve diğer otomotiv sanayine yönelik yüksek basınçlı alüminyum döküm ürünler) ve mevcut makine
parkına yönelik modernizasyon yatırımına devam etmektedir. Bu yatırımın motor karteri üretimine
ilişkin kısmı önemli ölçüde tamamlanmıştır. Tevsi ve modernizasyon amaçlı yapılmakta olan yatırımın
31.12.2011 tarihinde tamamlanması planlanmıştır. Tevsi ve modernizasyon yatırımına ait toplam yatırım
tutarı 5.750.000 € olarak öngörülmüştür. Yatırım tutarının yıllara dağılım tablosu aşağıda verilmiştir.
Tablo 68: Kırpart Yatırım Projeksiyonları
Proje Konusu Yatırımlar
(€)
Toplam Yatırım Tutarı
Gerçekleşmiş
2008
2009/9
2.985.594
Gerçekleşecek
2009/10-12
2010
561.295
91.175
975.572
Toplam
2011
1.136.364
5.750.000
Yapılacak tevsi yatırımının tamamlanmasıyla Firmanın halen 2.700 ton/yıl olan enjeksiyon döküm
kapasitesinin devam etmekte olan yatırımlarla 4.000 ton/yıl’a ulaşması öngörülmektedir. Yapılacak
yatırımın tamamlanmasıyla Firmanın halen 2.500 ton/yıl olan talaşlı imalat işleme kapasitesi de 3.000
ton/yıla çıkacaktır.
Yeni yatırımla Firmanın alüminyum döküm, alüminyum enjeksiyon ve talaşlı imalat makine parkı daha
güçlü, kapasite ve teknoloji olarak daha rekabetçi duruma gelecek, otomotiv sektöründe faaliyet
gösteren firmalar için ilave yeni parçalar üretebilecek kapasiteye ulaşılmış olacaktır.
Söz konusu yatırımların yanı sıra, Firmanın faaliyetlerini sağlıklı bir şekilde devam ettirebilmesi için,
sonraki yıllarda ortalama 1 milyon Euro yenileme yatırımı yapacağı öngörülmektedir.
Kırpart projeksiyonlarında kurumlar vergisi %20 olarak alınmıştır.
Yukarıdaki varsayımlar ışığında, Kırpart için hesaplanan İndirgenmiş Nakit Akımları, Firma Değeri ve
Özsemaye Değeri aşağıda verilmiştir.
78
Tablo 69: Kırpart İndirgenmiş Nakit Akımları ve Özsermaye Değeri
İNA yöntemi kapsamında oluşturulan varsayımlar doğrultusunda 30.09.2009 tarihi itibariyle Kırpart
özsermaye değeri 20.123 bin Euro olarak hesaplanmaktadır. 30.09.2009 tarihli 2,1603 Euro/TL TCMB
döviz alış kuru kullanılarak hesaplanan TL bazında özsermaye değeri ise 43.472 bin TL tutarındadır.
Ağırlıklı ortalama sermaye maliyetine (Weighted Average Cost of Capital, WACC) ilişkin varsayım ve
hesaplamalar Ek:7’de verilmiştir.
4.3.3.3 Kare Dış Ticaret A.Ş.
Devre konu Kare Dış Ticaret, Kırpart hisselerine %83,26 oranında hakim olup, ayrıca Bursa OSB’de
Karsan’ın da bir bölümünde üretim gerçekleştirdiği tesislerin de sahibidir.
Buna göre, herhangi bir finansal borcu bulunmayan Kare Dış Ticaret’in Özsermaye Değeri, İndirgenmiş
Nakit Akımları yöntemi ile özsermaye değeri bulunan Kırpart Otomotiv’in %83,26 oranındaki hisse
değeri ile Bursa OSB’deki gayrimenkullerin ekspertiz değeri toplanarak bulunmuştur. Bursa’daki
gayrimenkullerin en son tarihli ekspertizi, bağımsız bir kuruluş olan TSKB Gayrimenkul Değerleme
A.Ş. tarafından 28.11.2008 tarihinde yapılmış ve gayrimenkullere 22.567 bin TL değer biçilmiştir. Söz
konusu gayrimenkullerin ekspertiz raporunda belirtilen değerini koruduğu öngörülmektedir.
Yukarıdaki belirtilen hususlar dikkate alınarak, Kare Dış Ticaret Özsermaye Değeri aşağıda gibi
hesaplanmıştır:
79
Tablo 70: Kare Dış Ticaret’in Özsermaye Değeri Hesabı
(Bin TL)
Ortaklık Payı
(Bin TL)
Kırpart Otomotiv İNA ile Hesaplanmış Özsermaye Değeri
(30.09.2009)
43.472
83,26%
36.195
Gayrimenkul
22.567
100,00%
22.567
Kare Dış Ticaret’in Özsermaye Değeri
58.762
4.3.3.4. INA’ya göre Bulunan Birleşme Oranı
Yukarıdaki analizler ve hesaplamalar neticesinde Karsan ve Kare Dış Ticaret için bulunan özsermaye
değerleri kullanılarak hesaplanan birleşme oranı ve değiştirme oranı hesapları aşağıda verilmiştir.
Kıraça Holding bünyesinde faaliyet gösteren Karsan ve Kare Dış Ticaret firmaları arasında iştirak
ilişkisi olmadığından, Firmaların devralma işlemine baz alınan özsermayeleri üzerine herhangi bir
düzeltme yapılmamıştır.
Tablo 71: Birleşmeye Konu Özsermaye Değerleri
Kare Dış Ticaret
Devralan Ortaklık
Karsan
Özkaynak Toplamı
58.762.000
Özkaynak Toplamı
180.711.000
Sermaye Toplamı
50.150.000
Sermaye Toplamı
150.000.000
Birleşme oranı özsermayeler toplamı içinde her bir özsermayenin ne oranda pay aldığı prensibine göre
hesaplanmaktadır. Buna göre devralan ortaklık Karsan için birleşme oranı %75,46’dır.
Tablo 72: Hesaplanan Birleşme Oranı
Ortaklıklar
Devir Sonrası Ulaşılacak
Sermayedeki Oran
Özkaynak Değeri
Devrolan Ortaklık Kare Dış Ticaret
Devralan Ortaklık Karsan
Toplam
Birleşme Oranı
58.762.000
180.711.000
239.473.000
24,54%
75,46%
100,00%
Sermaye
50.150.000
150.000.000
75,46%
Devralan firma Karsan’ın ödenmiş sermayesi birleşme sonrasında Kare Dış Ticaret hisselerini elinde
tutanlara verilecek sermaye nispetinde artırılmalıdır. Bu değer Karsan’ın mevcut ödenmiş sermayesi
olan 150.000.000 TL’nin birleşme oranı olan %75,46’ya (75,461952) bölünmesiyle hesaplanmaktadır.
Buna göre birleşme sonrası Karsan’ın ödenmiş sermayesinin 198.776 bin TL (198.775.669,0948) olması
ve artırılan 48.776 bin TL’nin (48.775.669,0948) Kare Dış Ticaret hissedarlarına verilmesi
gerekmektedir.
Birleşme Sonrası Sermaye
198.775.669
Devralan Karsan'ın sermaye artırım tutarı
48.775.669
Değiştirme Oranı
0,972596
80
Buna göre değiştirme oranı 0,972596 olup Kare Dış Ticaret ortaklarının beher Kare Dış Ticaret hissesi
için 0,972596 adet Karsan hissesi almaları gerektiği anlamına gelmektedir.
Birleşme sonrası ulaşılacak sermayede Kare Dış Ticaret ve Karsan ortaklıklarının sermaye
payları sırasıyla 48.775.669 TL ve 150.000.000 TL olarak hesaplanmaktadır.
4.3.4 Benzer Şirketler Yöntemi
Birleşme çalışmasına konu olan firmalardan biri (Karsan) halka açık olduğu için özsermayesinin piyasa
değeri mevcuttur. Bu nedenle özsermayesinin nominal değeri yerine piyasa değerinin kullanılmasının
makul olacağı düşünülmektedir. Halka açık firmanın piyasa değerinin karşısında diğer firmanın (Kare
Dış Ticaret) özsermayesinin nominal olarak kalması adil olmayacağı için benzer şirketlerin borsada
oluşan değerleme çarpanlarından yola çıkılarak bir değer takdir edilmeye çalışılmıştır.
Kare Dış Ticaret’in herhangi bir üretim faaliyeti ve finansal borcu bulunmamaktadır. Firmanın varlıkları
%83,26 oranında ortak olduğu Kırpart Otomotiv ile Bursa OSB’de bulunan gayrimenkullerden
oluşmaktadır. Firmanın değer tespitine yönelik olarak otomotiv yan sanayi sektöründe faaliyet gösteren
Kırpart Otomotiv’in değerlemesi yapılmış, bu firmanın özsermaye değerinin ortaklık payı oranındaki
kısmına Bursa OSB’deki gayrimenkullerin ekspertiz değeri ilave edilerek Kare Dış Ticaret'in özsermaye
değeri hesaplanmıştır.
Kırpart Otomotiv için yapılan değer takdiri sürecinin ilk aşamasında İMKB verilerinden hareketle
aşağıdaki benzer şirketler analizi gerçekleştirilmiştir. Kısa vadeli sapmaların ve günlük fiyat
hareketlerinin yaratacağı etkileri bertaraf etmek amacıyla ilgili firmaların son 6 aydaki ortalama
değerleri dikkate alınmıştır.
4.3.4.1 İMKB'de İşlem Gören Otomotiv Yan Sanayi Şirketleri
4.3.4.1.1 Bosch Fren
Bosch Fren Sanayi ve Ticaret A.Ş (Bosch Fren)’nin faaliyet konusunu, otomotiv ana sanayi firmalarının
ve yedek parça piyasasının gereksinim duyduğu, otomobil ve hafif ticari araçlar için hidrolik fren
sistemlerinin üretimi ve satışı oluşturmaktadır. Bosch Fren’in üretim tesisleri ve merkezi Bursa’dadır.
81
4.3.4.1.2 Ditaş Doğan Yedek Parça İmalat ve Teknik A.Ş.
Diğer bir otomotiv yan sanayi şirketi olan Ditaş Doğan Yedek Parça İmalat ve Teknik A.Ş. (Ditaş) 1972
yılında kurulmuş ve Türkiye’de tescil edilmiştir. Şirket otomotiv yan sanayi sektöründe faaliyet
göstermekte ve her türlü kara nakil vasıtalarının rot kolu, rot başı ve rotil imalatını gerçekleştirmektedir.
Şirket, sermayesinin büyük bir kısmına sahip olan Doğan Şirketler Grubu Holding A.Ş.’nin bağlı
ortaklığıdır.
4.3.4.1.3 Döktaş Componenta Dökümcülük Ticaret ve Sanayi A.Ş.
Döktaş Componenta Dökümcülük Ticaret ve Sanayi A.Ş. (Döktaş) 1973 yılında Bursa Orhangazi’de
kurulmuş olup 12 Aralık 2006 tarihine dek Koç Holding A.Ş.’nin bağlı ortaklığı olarak faaliyet
göstermiştir. Koç Holding A.Ş. elinde bulunan hisseleri 12 Aralık 2006 tarihi itibariyle Finlandiya’da
yerleşik bir firma olan Componenta Oyj’ye devretmiştir. Dolayısıyla Şirket o tarihten itibaren
Componenta’nın bağlı ortaklığı konumuna gelmiştir. Ana faaliyet konusu otomotiv sanayi için pik, sfero
ve alüminyum döküm ve jant imalatı ve ticaretidir. Şirket üretim ve ticari faaliyetlerini BursaOrhangazi ile Manisa Organize Sanayi Bölgesi’ndeki tesislerinde sürdürmektedir.
4.3.4.1.4 Ege Endüstri ve Ticaret A.Ş.
Ege Endüstri ve Ticaret A.Ş. (Ege Endüstri) İzmir - Pınarbaşı’nda kurulmuş olup, ana faaliyet konuları
kara taşıt araçlarında kullanılan parça ve komponentlerin imali, dahili ticareti, ihracat ve ithalatıdır.
4.3.4.1.5 FM İzmit Piston ve Pim Üretim Tesisleri A.Ş.
Federal-Mogul İzmit Piston ve Pim Üretim Tesisleri A.Ş. (FM İzmit) isimli şirket 16.02.1967 tarihinde
kurulmuş olup piston ve pim imali ve ticareti konularında faaliyet göstermektedir.
4.3.4.1.6 Mutlu Akü ve Malzemeleri Sanayi A.Ş.
Mutlu Akü ve Malzemeleri Sanayi A.Ş. (Mutlu Akü) 1945 yılında İstanbul’da kurulmuştur. Şirket’in
ana faaliyet konusu, starter ve endüstriyel aküler ve malzemelerinin üretim, satış ve pazarlamasıdır.
Şirket, üretim ve satış faaliyetlerinin bir kısmını sermayesinin tamamı kendisine ait olan Serbest Bölge
Şubesi yoluyla gerçekleştirmektedir.
82
4.3.4.1.7 Parsan Makina Parçaları Sanayii A.Ş.
Parsan Makina Parçaları Sanayii Anonim Şirketi (Parsan) 1968 yılında kurulmuştur. Şirket’in faaliyet
konusu, bilumum nakil vasıtaları ile ziraat ve iş makinelerine ait dişli kutuları, transmisyon aksamı ve
parçalarının imali, çeşitli el aletleri ve avadanlıklar, makine ve motor parçalarının imali ile her türlü
fabrika ve tesislerin kurulması ve işletilmesidir. Şirket’in ürettiği ürünler otomotiv sektörüne, savunma
sanayine ve madencilik sektörüne yönelik olup; arka aks milleri, ön dingil ve montajlı ön dingil, akson,
kol, muhtelif dişli taslakları, kardan şaft, diğer otomotiv ürünleri ve paletli iş makineleri için yürüyüş
takımları parçalarından oluşmaktadır.
4.3.4.2 Şirketlere İlişkin Bazı Mali Göstergeler
İMKB'de işlem gören 7 şirketin 2007-2008 yılları ve 2009 yılı 9 aylık gösterge mali verileri, aşağıdaki
gibidir.1
Tablo 73: Kırpart Benzer Şirketler Özet Mali Verileri
2007
75.453
903
2008
75.481
(3.305)
2009/9
36.721
(2.689)
Amortisman
3.265
3.741
2.677
AÖEFK
4.168
436
(12)
AÖEFK Marjı
5.5%
0.6%
0.0%
256
633
3.911
(7.133)
245
(2.914)
Bosch Fren
Net Satışlar
EBIT
Net Kar/ Zarar
Net Finansal Borçlar
3.639
7.943
12.342
Özsermaye
13.838
4.738
1.812
Ditaş
2007
18.382
(752)
2008
17.881
(1.310)
2009/9
9.856
(1.472)
1.392
1.192
747
641
(119)
(725)
3.5%
402
(0.7%)
725
(7.4%)
(134)
Net Kar/ Zarar
(297)
(513)
(1.566)
(244)
(966)
628
15.853
12.210
10.550
Net Satışlar
EBIT
Amortisman
AÖEFK
AÖEFK Marjı
Özsermaye
1
Mali tabloların Euro cinsinden gösteriminde, T.C. Merkez Bankası döviz alış kurları dikkate alınmış olup, gelir tablosu için
ortalama, bilanço için dönem sonu kurlar kullanılmıştır.
Dönem Sonu $ Kuru
Dönem Ortalama $ Kuru
31/12/2007
1.7102
1.7782
83
31/12/2008
2.1408
1.8958
30/09/2009
2.1603
2.1379
Ege Endüstri
2007
43.063
EBIT
1.441
2008
58.774
3.264
Amortisman
2.113
2.520
1.301
AÖEFK
3.554
5.784
1.910
AÖEFK Marjı
8.3%
150
9.8%
1.276
11.6%
452
Net Kar/ Zarar
1.090
1.833
(19)
2.063
11.023
5.812
Özsermaye
21.365
18.442
16.843
Mutlu Akü
2007
144.766
2008
159.920
2009/9
69.214
EBIT
7.733
10.917
(1.389)
Amortisman
5.352
5.520
4.052
AÖEFK
13.085
16.437
2.663
AÖEFK Marjı
9.0%
(1.854)
10.3%
10.673
3.8%
2.937
Net Satışlar
Net Satışlar
2009/9
16.510
608
7.889
550
(3.548)
34.281
42.856
29.931
Özsermaye
64.424
51.953
93.044
Parsan
2007
75.373
13.587
2008
77.966
14.325
2009/9
19.068
(6.179)
5.240
5.008
3.217
AÖEFK
18.827
19.333
(2.962)
AÖEFK Marjı
25.0%
242
24.8%
4.187
(15.5%)
335
Net Kar/ Zarar
13.359
13.490
(7.097)
12.972
9.197
8.052
Özsermaye
116.401
109.283
101.273
FM İzmit
2007
21.851
2.292
2008
15.202
8.977
2009/9
6.726
361
657
640
443
2.949
9.617
804
13.5%
167
63.3%
(1.263)
12.0%
(162)
1.699
8.185
406
(2.683)
(4.462)
(4.707)
Özsermaye
11.196
14.766
8.823
Net Kar/ Zarar
Net Satışlar
EBIT
Amortisman
Net Satışlar
EBIT
Amortisman
AÖEFK
AÖEFK Marjı
Net Kar/ Zarar
84
Componenta
2007
255.328
15.246
2008
250.747
15.642
2009/9
82.326
237
7.433
7.651
2.438
22.680
23.293
2.675
8.9%
8.539
9.3%
3.510
3.2%
2.550
Net Kar/ Zarar
4.998
9.462
1.536
7.018
23.705
30.106
102.592
88.747
86.581
Net Satışlar
EBIT
Amortisman
AÖEFK
AÖEFK Marjı
Özsermaye
4.3.4.3 Benzer Şirket Yöntemine Göre Kırpart'ın Özsermaye Değerinin Tespiti
Geçtiğimiz dönemde piyasalarda yaşanan dalgalanma göz önünde bulundurularak, IMKB'de işlem gören
otomotiv yan sanayi şirketlerinin 24 Kasım 2009 tarihi itibariyle son 6 aylık piyasa değerlerinin
ortalaması alınmış ve piyasa çarpanları olarak bu değerler dikkate alınmıştır. İncelenen şirketlerin, 30
Eylül 2009 tarihli net finansal borçlarının, piyasa değerlerine eklenmesi sonucunda, bu şirketlerin Firma
Değerlerine ulaşılmıştır.
Firma Değeri = Piyasa Değeri + Net Finansal Borçlar
Kırpart’ın benzer şirket yaklaşımına göre firma değerinin hesaplanmasında;
Firma Değeri / Satışlar ve Piyasa Değeri / Defter Değeri çarpanları değerlendirmeye alınmıştır.
85
Tablo 74: Kırpart Benzer Şirket Piyasa ve Mali Verileri
Piyasa
(Bin Euro)
Bosch Fren Sistemleri
Ditas Dogan
Doktas
Net Finansal
Firma Değeri
Borçlar (B)
A+B
Satışlar
AÖEFK
Defter Değeri
87.298
(7.833)
12.342
99.641
99.641
(1.326)
1.812
11.256
(1.814)
(4.210)
628
30.727
11.884
152.503
11.884
152.503
(1.061)
(2.180)
10.550
86.581
(1.239)
1.779
5.812
(4.707)
21.309
64.277
21.309
64.277
2.054
990
16.843
8.823
(7.124)
(10.162)
29.931
8.052
71.002
49.616
71.002
49.616
7.033
(2.846)
93.044
101.273
Değeri (A)
121.776
Ege Endüstri
15.497
FM İzmit Motor Piston
68.985
Mutlu Akü
41.070
Parsan
41.564
Kazanç
Tablo 75: Kırpart Benzer Şirket Çarpanları
Firma Değeri
Fiyat / Kazanç
Fiyat / Defter Değeri
/Satışlar
Firma Değeri /AÖEFK
Bosch Fren Sistemleri
(11,15)
48,18
2,12
(75,13)
Ditas Dogan
(6,20)
1,07
0,89
(11,20)
Doktas
(28,93)
(12,51)
1,41
0,92
1,29
0,75
(69,96)
10,38
Mutlu Akü
38,79
(5,77)
7,82
0,44
7,14
0,67
64,90
10,09
Parsan
(4,09)
0,41
1,59
(17,43)
Ege Endüstri
FM İzmit Motor Piston
Piyasa Değeri (A) için, Şirketlerin 24 Nisan 2006- 24 Kasım 2009 tarihleri arasında piyasa değerlerinin
ortalaması dikkate alınmıştır.1
Kazanç, Şirketlerin 30 Eylül 2008- 30 Eylül 2009 tarihleri arası son 1 yıllık dönem net karını ifade
etmektedir. 2
Net Finansal Borçlar (B), Şirketlerin 30 Eylül 2009 tarihi itibari ile toplam finansal borçlarından hazır
değerlerin düşülmesi yoluyla bulunmuştur.3
Firma Değeri, firmaların İMKB’de son 6 ayda oluşan ortalama piyasa değerleri ile 30.09.2009 itibariyle
net finansal borçlarının toplamını ifade etmektedir.
1
Son 6 aylık ortalama piyasa değerlerinin Euro cinsinden tutarları, Nisan 2009 – Kasım 2009 T.C. Merkez Bankası
döviz alış kurları dikkate alınarak 2,1516 €/TL ortalama döviz kuru ile hesaplanmıştır.
2
T.C. Merkez Bankası döviz alış kurları dikkate alınarak 2008/9 – 2009/9 arası ortalama €/TL kuru 2,1166 olarak
hesaplanmıştır.
3
30/09/2009 tarihli €/TL kuru T.C. Merkez Bankası döviz alış kurları dikkate alınarak 2,1603 olarak
hesaplanmıştır.
86
Satışlar, Şirketlerin 30 Eylül 2008- 30 Eylül 2009 dönemine ait 1 yıllık net satış tutarını ifade
etmektedir.
AÖEFK, Şirketlerin 30 Eylül 2008- 30 Eylül 2009 dönemine ait 1 yıllık amortisman öncesi esas faaliyet
karını ifade etmektedir.
Defter Değeri, Şirketlerin 30 Eylül 2009 tarihi itibari ile bilançolarındaki özsermaye toplamını ifade
etmektedir.
Fiyat/Kazanç, Net Finansal Borçlar Düşüldükten Sonraki Firma Değeri/ Net Dönem Karı (1 yıllık)
oranını ifade etmektedir.
Fiyat/Defter Değeri, Net Finansal Borçlar Düşüldükten Sonraki Firma Değeri/ Defter Değeri
(30.09.2009) oranını ifade etmektedir.
Firma Değeri/ Satışlar, Firma Değeri/ Satışlar oranını ifade etmektedir.
Firma Değeri/ AÖEFK, Firma Değeri/ AÖEFK oranını ifade etmektedir.
Söz konusu piyasa çarpanları ile aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır.
•
Çalışmada, İMKB'de işlem gören otomotiv yan sanayi şirketlerinden, piyasa değeri ile defter
değeri arasında oransal olarak büyük fark bulunan Bosch Fren Sistemleri ve FMM İzmit Motor
Piston dışında kalan firmaların, Kırpart için gösterge teşkil edebileceği düşünülmüştür.
•
Benzer şirket yönteminde önemli bir gösterge olan Firma Değeri / AÖEFK çarpanı, küresel kriz
kaynaklı durgunluğun faaliyet sonuçlarını olumsuz etkilediği 2008/9-2009/9 döneminde,
İMKB'de işlem gören ve gösterge olarak kabul edilen otomotiv yan sanayi şirketlerinin çoğunda
negatif olması nedeniyle dikkate alınmamıştır.
•
Benzer şirket yönteminde önemli bir gösterge olan Fiyat / Kazanç oranı, küresel kriz kaynaklı
durgunluğun faaliyet sonuçlarını olumsuz etkilediği 2008/9-2009/9 döneminde, İMKB'de işlem
gören ve gösterge olarak kabul edilen otomotiv yan sanayi şirketlerin tamamına yakınında negatif
olması nedeniyle dikkate alınmamıştır.
87
•
Benzer şirket yönteminde önemli bir gösterge olan Piyasa Değeri / Defter Değeri oranı, Bosch
Fren Sistemleri ve FM İzmit dışında kalan ve İMKB'de işlem gören otomotiv yan sanayi şirketleri
için ortalama 0,85 olarak hesaplanmakta olup, bu oran kullanılarak hesaplanacak özsermaye
değeri defter değerinin altında kalacağı için makul görülmemiş ve dikkate alınmamıştır.
•
Benzer şirket yönteminin uygulanmasında, yukarıda belirtilen sebeplerden ötürü kullanılabilecek
en uygun oran Firma Değeri / Satışlar çarpanıdır.
Kırpart’ın 30 Eylül 2008 - 30 Eylül 2009 dönemi son 1 yıllık net satışları ile 30 Eylül 2009 itibari ile
net finansal borçları aşağıdaki gibidir.
Tablo 76: Benzer Şirket Yaklaşımı – Kırpart Mali Verileri
(Bin Euro)
-Satışlar (son 1 yıllık)
9.175
-Net Finansal Borçlar (30.09.2009)
2.847
Bosch Fren Sistemleri ve FM İzmit dışında kalan ve İMKB'de işlem gören otomotiv yan sanayi
şirketlerinin Firma Değeri/Satışlar oranları ortalama 1,0365 olarak hesaplanmakta olup, bu oran
kullanılarak hesaplanan Kırpart'ın özsermaye değeri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 77: Benzer Şirket Yaklaşımı – Kırpart Özsermaye Değeri
Kırpart Satışlar, 30 Eylül 2009 itibariyle, 1 Yıllık (Bin Euro)
9.175
Kırpart Firma Değeri (Bin Euro)
9.510
Kırpart Özsermaye Değeri (Bin Euro)
6.663
Kırpart Özsermaye Değeri (Bin TL)
14.934*
*30.09.2009 tarihli T.C. Merkez Bankası Euro alış kuru, 2,1603 kullanılarak hesaplanmıştır.
Kırpart’ın Benzer Şirket yöntemine göre değerlenmesinde aşağıdaki faktörler değerleme sonuçlarını
etkilemiştir :
•
Benzer şirket olarak değerlendirmeye alınan İMKB’de işlem gören otomotiv yan sanayi
şirketleri içinde faaliyet yapısı olarak Kırpart’a tam olarak benzeyen bir şirket bulunmamaktadır.
•
Benzer şirket yaklaşımında söz konusu şirketlerin son bir yıllık faaliyet sonuçları dikkate
alınmaktadır. Ekonomik krizin otomotiv sektörü üzerindeki etkisi oldukça ağır olmuştur. Bunun
88
etkisiyle hem benzer şirketler hem de Kırpart, faaliyet sonuçları açısından son bir yılda tüm
ekonomik ömürlerindeki en düşük performanslarından birini elde etmiştir.
•
Buna paralel olarak benzer şirket yaklaşımında genel kabul gören çarpanlar içinde önde gelen
çarpanlardan biri olan Firma Değeri / AÖEFK çarpanı şirketlerin faaliyet performanslarının dip
seviyelerde olması ve sağlıklı sonuçlar elde edilememesi nedeniyle değerlendirmeye
alınamamıştır.
Sonuç olarak İMKB’de işlem gören otomotiv yan sanayi şirketleri ve Kırpart’ın ekonomik kriz sonrası
dönemde faaliyet sonuçlarında yaşayacakları toparlanmanın dikkate alınamadığı ve mevcut durumun
piyasa fiyatları ile değerlendiği benzer şirket yaklaşımının Kırpart’ın adil değer hesaplaması için uygun
olmadığı sonucuna varılmıştır. Bunun neticesinde Benzer Şirket Yöntemine göre birleşme oranı
hesaplanamamıştır.
4.3.5. Birleşme İçin Seçilen Yöntem ve Gerekçesi
Birleşme ve devralma işlemlerinde en önemli ilke birleşme oranı hesabına konu olacak değerlerin aynı
baza indirgenmesidir. Normal şartlar altında en sağlıklı yöntem her iki firmanın da kısa vadeli fiyat
değişimlerinden arındırılmış piyasa değerlerini kullanmaktır. Piyasa fiyatı yaklaşımı ile, birleşmeye
konu Kare Dış Ticaret’in özsermaye değerinin bulunmasında, %83,26 oranında ortağı olduğu Kırpart
Otomotiv için benzer şirket yöntemi uygulanmış, Kırpart için bulunan özsermaye değerinden yola
çıkılarak Kare Dış Ticaret özsermaye değeri hesaplanmaya çalışılmıştır. Ancak, gerek Kırpart’ın
İMKB’de birebir benzeri olmaması, gerek küresel ekonomik krizin yaşandığı 2008/9-2009/9 döneminde
gerçekleşen satış ve karlılıklarının geleceğe ilişkin baz oluşturmayacağı kanaatine varılması sebebiyle,
bu yöntem birleşme oranı belirlenmesinde belirleyici özelliğini kısmen yitirmektedir.
Herhangi bir finansal varlığın değeri, gelecekte yaratacağı nakit akımlarının bugünkü değerleri
toplamına eşittir. Buna paralel olarak, Karsan’ın birleşmeye esas özsermaye değeri, indirgenmiş nakit
akımları yöntemi ile hesaplanmıştır. Varlıklarının tamamına yakın kısmı Kırpart Otomotiv hisselerinin
%83,26’sı ile Bursa OSB’deki gayrimenkullerden oluşan ve herhangi bir finansal borcu bulunmayan
Kare Dış Ticaret’in özsermaye değerini ise, aktifindeki varlıkların bugünkü değerleri toplamı ifade
etmektedir. Bu bağlamda, Kırpart hisselerine ilişkin özsermaye değerinin, önümüzdeki dönemde hayata
geçirilecek projeler ve dolayısı ile fon yaratma potansiyelini net olarak ortaya koyan İNA yöntemine
göre hesaplanmasının, devralmaya baz oluşturacak Kare Dış Ticaret özsermaye değerinin
oluşturulmasında en uygun tercih olacağı sonucuna varılmıştır.
89
4.3.6. Birleşme Oranı, Değiştirme Oranı ve Birleşme Sonrası Sermaye Hakkında Görüş
yelpazede gerçekleştirdikleri faaliyetleri ile yarattığı sinerji ve avantajlar karşısında sektörde faaliyet
gösteren yerli üreticilerin olabildiğince elastik, dinamik ve kendine yeterli olmaları gerekmektedir. Söz
konusu yeterliliğin oluşturulabilmesi için ekonomik ve yönetsel açıdan sinerji oluşturacak şirketlerin
birleşmelerinin en etkin çözüm olduğu düşünülmektedir.
İfade edilen bu çerçeve içerisinde Karsan, hem yurt içi hem de yurt dışı pazarda Peugeot,
Renault Trucks, Hyundai gibi markalara üretim yapan, bu firmalara ürün geliştiren ve
tüketiciler nezdinde de saygın bir konuma sahip gelişme dinamikleri kuvvetli bir firmadır.
Büyüme çizgisi içerisinde daha yüksek bir aktife sahip olması ve ürün gamını genişletme
eğiliminde olduğu bir dönemde sermaye yapısını güçlendirmesi Firmanın mali durumunun
genel görünümünü pozitif etkileyecektir. Bununla birlikte, halen üretiminin bir bölümünü
gerçekleştirdiği Bursa OSB’deki tesisler ile otomotiv yan sanayine üretim gerçekleştiren
Kırpart Otomotiv’in Karsan bünyesine katılması ile faaliyet sonuçlarında da oluşacak sinerji ile
iyileşme görüleceği öngörülmektedir.
Kare Dış Ticaret ortakları için durumu değerlendirdiğimizde, her iki firmanın da büyük ortağı
konumundaki Kıraça Holding için yukarıda anılan sinerjiden dolayı birleşmenin olumlu bir
seçenek olduğu düşünülmektedir. Kare Dış Ticaret hisselerinin tamamı Kıraça Holding
bünyesindedir.
Hesaplanan yöntemlerin sonuçları kısaca aşağıda özetlenmiş bulunmaktadır.
Tablo 78: Değerleme Yöntemleri İcmal Tablosu
Yöntem
Özkaynak Yöntemi
İndirgenmiş Nakit Akımları Yöntemi
Yöntemler Genel Ortalaması
Birleşme Oranı
% 79,06733531
%75,46195187
%77,26464359
*Benzer Şirket Yaklaşımı dikkate alınmamıştır.
90
Kare Dış Ticaret ortaklarına verilecek
Karsan hissesi
Beher Kare Dış Ticaret Hissesi Başına
0,79185886389
0,97259660198
0,88222773294
Birleşme oranı konusunda görüş verirken en önemli husus mali verilerden yola çıkarak iktisadi
hakkaniyetin korunacağı bir sonuca varılmasıdır. Küçük yatırımcı veya azınlık hissedarlarının
haklarının korunması özel önem arz etmekle birlikte, birleşmeye konu firmalarının büyük ortağı
Kıraça Holding’in, Karsan ve Kare Dış Ticaret faaliyetleri ve yatırımlarının finansmanı için
sağladığı özsermayeden doğan haklarının iktisadi hakkaniyet kapsamında korunması elzemdir.
Bu bağlamda, tarafımızca yapılan değerlendirme neticesinde, birleşmeye konu firmaların
birleşme oranı ve hisse değişim oranı olarak firmaların mevcut ve potansiyel iş hacimleri ile
göreceli risk ve maliyet unsurlarını en açık şekilde yansıtan İNA yöntemi baz alınarak
hesaplanan birleşme ve değişim oranlarının kullanılması uygun görülmektedir.
91
EKLER
92
Ek:1.a
Karsan Otomotiv
Karşılaştırmalı Bilançoları
(Bin TL)
(Bin TL)
2005
2006
2007
2008
2008/9
2009/9
211
27.209
11.364
1.295
2.618
11.788
2.007
56.492
540
16.216
13.182
1.627
7.642
4.744
2.172
46.123
844
48.491
12.181
3.568
916
15.561
2.014
83.575
6.710
58.957
39.199
2.835
100.637
17.761
22.711
248.810
118
20.336
31.663
6.755
35.593
10.760
8.873
114.098
177
54.747
33.433
8.413
43.499
11.715
25.991
177.975
2
92.371
64.676
167.629
10.846
(150.780)
5.256
8.761
10.945
(2.184)
106.390
2
86.875
64.722
173.371
10.074
(161.292)
576
9.411
13.176
(3.765)
96.864
2
85.739
64.879
172.902
15.119
(167.161)
4.042
9.278
14.706
(5.428)
12.314
111.375
2
90.428
71.561
178.266
18.449
(177.848)
16.265
6.559
13.446
(6.887)
17.234
130.488
2
80.869
64.932
176.431
15.471
(175.965)
20.849
7.006
13.445
(6.439)
17.165
125.891
2
155.867
92.421
230.852
21.654
(189.060)
19.990
8.979
17.131
(8.152)
13.251
198.089
162.882
142.987
194.950
379.298
239.989
376.064
Anapara Taksitleri/TSKB
Anapara Taksitleri/Diğer
Ticari Borçlar
Müşteri Avansları
Toplam Kısa Vadeli Borçlar
7.306
11.697
7.735
313
1.944
28.995
1.557
8.460
10.464
1.041
3.313
24.835
1.057
35.765
6.835
43.657
178.794
9.731
54.637
14.224
257.386
76.150
8.172
21.586
11.034
116.942
136.886
19.639
49.008
1.456
14.291
221.280
Finansal Borçlar
Kıdem Tazminat Karşılığı
Grup İçi Borçlar (Net)
Toplam Uzun Vadeli Borçlar
73.408
1.005
1.632
76.045
68.041
1.272
1.952
71.265
39.223
1.738
2.133
43.094
39.077
1.868
16.154
57.099
32.937
2.086
1.242
36.265
19.639
2.315
5.241
27.195
Ödenmiş Sermaye
Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkı
Kâr Yedekleri
Dönem Kar / Zararı
Diğer Fonlar
Toplam Özsermaye
19.200
87.959
(7.721)
(46.996)
5.400
57.842
40.000
87.959
(54.717)
(31.851)
5.496
46.887
100.000
87.959
(86.568)
1.051
5.757
108.199
100.000
87.959
(85.517)
(43.386)
5.757
64.813
100.000
87.959
(85.517)
(21.417)
5.757
86.782
150.000
22.586
(63.506)
(44.120)
62.629
127.589
PASİF TOPLAMI
162.882
142.987
194.950
379.298
239.989
376.064
Hazır Değerler
Hammadde Stokları
Y.Mamul Stokları
Mamul Stokları
Diğer Stoklar
Toplam Dönen Varlıklar
Arsa-Bina
Makine Tesisat
Diğer Sabit Kıymetler
Birikmiş amortismanlar
Yapılmakta Olan Yatırımlar
Maddi Olmayan Dur. Var. (net)
Brüt Madd. Olmayan DV
Diğer
Toplam Duran Varlıklar
AKTİF TOPLAMI
93
Ek:1.b
Karsan Otomotiv
Karşılaştırmalı Gelir Tabloları
(Bin TL)
(Bin TL)
2005
2006
2007
2008
2008/9
2009/9
250.463
8.979
73
259.515
(8.648)
250.867
(248.720)
(11.776)
(7.763)
(9.791)
(27.183)
(15.407)
(8.311)
(6.092)
689
52
188
(250)
(11.440)
266.114
9.177
202
275.493
(716)
274.777
(256.986)
(13.045)
(5.564)
(9.133)
(9.951)
3.094
(22.051)
(24.882)
373
3.165
218
(67)
-
218.984
33.198
214
252.396
(693)
251.703
(227.631)
(13.227)
(9.200)
(9.242)
(7.597)
5.630
(6.111)
(9.034)
79
3.301
2.463
(18)
12.314
218.175
10.339
561
229.075
(22.618)
206.457
(195.275)
(13.964)
(7.265)
(11.368)
(21.415)
(7.451)
(30.065)
(37.108)
214
1.880
4.949
3.832
(371)
4.633
175.108
16.581
191.689
(6.621)
185.068
(174.791)
(10.394)
(4.681)
(12.394)
(17.192)
(6.798)
(12.237)
(16.761)
4.524
3.534
(46)
4.524
(46.996)
(46.996)
(31.851)
(31.851)
1.051
1.051
(43.386)
(43.386)
(21.417)
(21.417)
109.194
81.286
10.820
201.300
(9.672)
191.628
(182.797)
(12.487)
(6.813)
(8.875)
(19.344)
(6.857)
(32.342)
(35.198)
57
709
2.090
883
(42)
6.615
2.930
(41.300)
(41.300)
Dağıtılacak Temettü
Yedekler
(46.996)
(31.851)
1.051
(43.386)
(21.417)
(41.300)
Amortisman ( SMM+Faal. Gid.)
Kıdem Tazminatı Karşılık Gideri
Reeskont Gideri (net)
Yaratılan Fon
11.776
478
11.440
(23.302)
13.045
267
(218)
(18.757)
13.227
466
(260)
(12.314)
2.170
13.964
130
(4.633)
(33.925)
10.394
348
(4.524)
(15.199)
12.487
447
801
(9.545)
(37.110)
Yurtiçi Satışlar
Yurtdışı Satışlar
Diğer satışlar
Brüt Satışlar
Satışlardan İndirimler
Net Satışlar
Satılan Malın Maliyeti
Amortisman
Satış-pazarlama Giderleri
AÖEFK
Faiz Giderleri
Faiz ve M.K. Karı
Kambiyo Kar / Zararı
Reeskont Kar / Zararı
Diğer Gelirler
Diğer Giderler
Azınlık Payları
Devre Kârı
Vergi
Net Kâr
94
Ek:2
Karsan Otomotiv
Nakit Akım Tabloları
(Bin TL)
(Bin TL)
Net dönem (zararı) / karı
2005
2006
2007
2008
2009/9
(46.996)
(31.851)
1.051
(43.386)
(41.300)
11.222
1.265
2.248
(2)
33.108
(2.928)
(6.615)
(3.002)
Amortisman giderleri
İtfa giderleri
Kıdem tazminatı karşılığı gideri
Maddi duran varlık satış zararı (-) / karı
Tahakkuk Eden Finansman Gideri (Net)
Azınlık Payları
Ertelenmiş vergi geliri
Faaliyetlerde elde edilen nakit akımı
10.758
1.018
874
220
6.781
11.463
1.582
440
(133)
24.509
11.565
1.662
835
(2.071)
8.955
12.173
1.791
1.059
(2.549)
35.382
(27.345)
6.010
(12.314)
9.683
(4.633)
(0.163)
İşletme sermayesinde gerçekleşen değişimler
Ticari Alacaklardaki azalış / (artış)
Stoklardaki (artış) / azalış
İlişkili taraflardan alacaklardaki azalış
Diğer alacaklar ve dönen varlıklardaki azalış
Ticari borçlardaki artış / (azalış)
İlişkili taraflardan borçlardaki artış / (azalış)
Alınan avanslardaki artış
Diğer borçlar ve gider tahakkuklarındaki değişim
Finansal kiralama işlemlerinden borçlardaki değişim
Operasyonlardan elde edilen nakit akımı
(14.321)
16.969
11.188
297
(3.941)
(8.012)
209
(1.716)
(419)
(27.090)
6.831
(451)
4.098
157
2.728
385
729
1.369
(304)
21.551
(32.605)
(5.376)
40
244
25.247
1.084
(1.042)
2.966
(44)
196
(10.135)
(132.852)
24
(19.999)
18.974
13.665
350
7.925
4.211
63.659
(48)
(8.649)
(5.630)
(10.865)
(122.212)
41.331
Ödenen vergiler
Ödenen Faiz Gideri (Net)
Ödenen kıdem tazminatı
Toplam faaliyetlerinden elde edilen nakit akımı
11.440
(10.439)
(946)
(27.035)
(9.009)
(174)
12.368
(10.021)
(369)
(10.193)
(24.270)
(928)
(147.411)
(33.108)
(1.800)
6.423
Maddi duran varlık alımlarına ilişkin nakit çıkışları
Maddi olmayan DV alımlarına ilişkin nakit çıkışları
MDV satışı nedeniyle elde edilen nakit girişleri
Maddi olmayan DV satışından elde edilen nakit
girişleri
Yatırım faaliyetlerinde kullanılan (-) nakit akımı
(5.722)
(5.926)
777
(2.170)
(2.233)
1.017
(14.037)
(147)
2.154
(25.839)
(118)
496
(11.644)
(12)
30
Sermaye artışı
Hisse senedi ihraç primindeki değişim
Finansal Kredilerdeki değişim
Finansman faaliyetlerinden nakit akımı
Nakit Hareketlerindeki Net Değişim
36
4.031
(10.835)
(3.386)
(12.030)
39.315
39.315
20.800
96
(29.548)
(8.653)
1.446
330
95
1.655
(21.430)
(11.626)
60.000
261
(37.735)
22.526
174.706
174.706
50000
108
(51.438)
(1.330)
303
5.866
(6.533)
Ek:3
Kare Dış Ticaret – Kırpart
Tam Konsolidasyon Yöntemi ile Hazırlanmış Mali Tabloları
(30.09.2009 İtibariyle)
(Bin Euro)
2009/9
Dönen Varlıklar
Hazır Değerler
Hammadde Stokları
Duran Varlıklar
Diğer Duran Varlıklar
AKTİF TOPLAMI
Anapara Taksitleri
Ticari Borçlar
Finansal Borçlar
Diğer Uzun Vadeli Borçlar
Özsermaye
Ödenmiş Sermaye
Ser. Düz. Olumlu Farkları
Kâr Yedekleri
Diğer Fonlar
PASİF TOPLAMI
4.795
1.138
2.215
698
310
433
18.646
18.587
24
35
23.441
3.351
1.633
213
930
575
3.140
2.130
1.010
16.950
23.214
328
(697)
(5.895)
23.441
(Bin Euro)
Net Satışlar
AÖEFK
Finansman Giderleri
Finansman Giderler
Enf. Düz. Karı/Zararı
Devre Kârı
Vergi
Net Kâr
Yaratılan Fon
2009/9
7.152
(7.570)
(418)
516
(73)
(382)
308
202
0
(290)
(5)
(294)
696
96
Ek: 4-a
Karsan Otomotiv İmalat Teknolojisi Akış Şeması
SAÇ PARÇA ÜRETİMİ
KALIP İMALATI
PARÇA İMALATI
Tasarım (CATIA)
Rulo açma ve kesme
Talaşlı üretim (CNC,
freze, torna, vs)
Preste parça basımı
3D Laser kesim
Kalıp montaj/alıştırma
GÖVDE BİRLEŞTİRME
Askı punta
Elektrik direnç kaynağı
Sabit punta
Gazaltı kaynağı
Saplama kaynağı
Kaynak fikstürü
Mastik uygulaması
ARAÇ BOYAMA
ARAÇ MONTAJ
Katoforez kaplama
Sıkma / Vidalama
Mastik / PVC
uygulama
Dolum ve kaçak
testleri
Astar boya
Yapıştırma (cam)
Sonkat boya
Rot ayarı
Araç elektroniği
Plastik parça boyama
97
Ek: 4.b
KIRPART OTOMOTİV
MEVCUT VE YATIRIM SONRASI TESİSE AİT TAM KAPASİTE HESAPLARI:
MEVCUT TESİS KAPASİTE HESAPLARI
Firma’da ürün bazında temelde alüminyum enjeksiyon esaslı üretim yapılmaktadır. Üretimdeki
ana parça grupları ve bunların üretim kapasiteleri aşağıda verilmiştir.
a) Termostat üretimi:
Termostat üretim hattında kapasiteyi belirleyen operasyon alt-üst çerçeve montaj işlemidir.
Çalışma şartları ve öngörülen veriler:
-
Çalışma rejimi: 225 adet/ saat, 8 saat/gün ve 300 gün/yıl
-
Çalışma verimi: % 80
-
Üretim hat sayısı: 4 adet
-
Kritik operasyon çevrim zamanı: 16 sn
Kapasite = 4 x (1 vardiya/gün x 225 dk/vardiya x 8 saat/gün x 300 gün/yıl) x 0,80
~ 1.728.000 adet/yıl
b) Su pompası üretimi:
Gövde kısmının döküm işlemini takip eden süreçte talaşlı işlemi ve mil-rulman grubu, sızdırmazlık
elemanı (kömüre grubu), pervane (fan) ve tahrik parçasının hidrolik preslerde montajıyla pompa üretimi
tamamlanmış olmaktadır. Talaşlı işleme ve montajdan sonra yapılan sızdırmazlık kontrolü kritik süreyi
oluşturmaktadır.
98
-
-
-
-
Kapasite = (1 vardiya/gün x 138 dk/vardiya x 8 saat/gün x 300 gün/yıl) x 0,85
~ 281.520 adet/yıl
c) Yağ pompası üretimi:
Yağ pompası üretiminde talaşlı işleme ve komple grup toplama operasyonu kritik işlemi
oluşturmaktadır.
.
-
-
-
-
~ 216.240 adet/yıl
d) Yakıt pompası üretimi:
Alt ve üst gövde gibi döküm parçaların, membran, subab, körük, filtre, levye kolu gibi ana
parçalarla, diğer sızdırmazlık elemanlarının önce alt gruplar halinde daha sonrada bu grupların pres, el
ve montaj makineleri yardımıyla montajıyla yakıt pompası imal edilmektedir. Yapılan bu montaj işlemi
ve bunu takip eden süreçte yapılan sızdırmazlık kontrolü operasyonu kritik işlemi oluşturmaktadır.
.
-
-
99
-
-
~ 281.520 adet/yıl
e) Yüksek basınçlı alüminyum döküm parçalar (Rulman kitleri v.b.):
Bu tip parçalarda kapasiteyi belirleyen unsur hidrolik pres vuruş adedidir.
-
Çalışma rejimi: 3000 vuruş /vardiya ve 300 gün/yıl
-
-
Kapasite = (1 vardiya/gün x 3.000 vuruş/vardiya x 300 gün/yıl) x 0,85
~ 765.020 adet/yıl
f) Alüminyum karter üretimi :
Karter parça ağırlığı = 6 kg
Üretim kapasitesi = 240 adet/gün-vardiya-1 makine
Toplam Üretim Kapasitesi =240 adet/ gün x 300 gün/yıl = 84.000 adet/yıl(1 vardiya-1 makine)
g) Alüminyum enjeksiyon döküm hattı:
Alüminyum enjeksiyon hattında kapasiteyi belirleyen unsur enjeksiyon tezgahları ve basılan
malzemelerin ağırlığıdır. 10 adet mevcut enjeksiyon tezgahında ortalama her vardiyada ortalamada 350
baskı yapılmaktadır. Basılan parçaların ortalama ağırlığı1.000 gr.(2009 yılı ilk 9 aylık üretim portföyüne
bağlı)’dır. Bu tip parçalarda kapasiteyi belirleyen unsur hidrolik pres vuruş adedidir.
100
-
Çalışma rejimi: 350 baskı /vardiya ve 300 gün/yıl
-
-
Kapasite = 10 x (1 vardiya/gün x 350 baskı/vardiya x 300 gün/yıl) x 1,0 kg/adet x 0,85
~ 892.500 kg/yıl
101
PROJE SONRASI TESİSİN TAM KAPASİTE HESABI :
Yatırım sonrası, ürün bazında mevcut üretilen ürünlerin kapasitesinde (üretim programında)
değişiklik öngörülmemektedir. Üretim artışı yeni üretilecek veya üretilmesi planlanan ürünlerden
kaynaklanacaktır.
Proje konusu yatırım ile ilk aşamada Renault için yeni üretilmekte olan karter üretim kapasitesinin
artırılması ve buna ilave yeni alüminyum döküm parçaların üretilmesidir. Bu amaçla birinci aşamada
fabrikanın 2.700 ton/yıl kapasiteye ulaşan alüminyum döküm ünitesinin ve enjeksiyon pres ünitelerinin,
yeni alınacak ünitelerle döküm ve enjeksiyon pres kapasitesinin 4.000 ton/yıl’a çıkarılması
planlanmaktadır.
Ulaşılacak ürün kapasitesi (kesinleşen)
Karter parça ağırlığı = 6 kg
Üretim kapasitesi = 480 adet/gün-vardiya-2 makine
Toplam Üretim Kapasitesi =480 adet/ gün x 300 gün/yıl = 168.000 adet/yıl(1 vardiya-2 makine)
Yağ pompası :
Su pompası
1,0 kg/adet
: 1,5 kg/adet
Yakıt pompası :
0,25 kg/adet
Karter
6,0 kg/adet
:
Tam kapasitede yıllık alüminyum döküm miktarı ihtiyacı ürün bazında ve toplam olarak aşağıda
gösterilmektedir:
Yağ pompası :
216 ton/yıl
Su pompası
:
422 ton/yıl
Yakıt pompası :
70 ton/yıl
Karter
:
1.008 ton/yıl
Diğer
:
250 ton/yıl
Toplam
: 1.966 ton/yıl
Firma bu kapasiteye uygun talaşlı imalat makineleri (CNC işleme merkezleri ve torna tezgahları yatırımı
yapacaktır.
102
Ek:5.a
Kırpart Otomotiv
Karşılaştırmalı Bilançoları
(Bin TL)
(Bin TL)
2005
2006
2007
2008
2008/9
2009/9
Hazır Değerler
Hammadde Stokları
Y.Mamul Stokları
Mamul Stokları
Diğer Stoklar
Diğer Alacaklar
Toplam Dönen Varlıklar
276
5.031
1.163
711
257
25
364
7.827
1.059
5.522
1.309
645
235
26
790
9.586
347
6.512
1.297
746
186
15
577
9.680
2.766
5.534
1.270
380
144
32
8
610
10.744
137
8.099
1.506
747
343
546
2
865
12.245
2.438
5.515
1.508
469
200
280
1
90
10.501
Arsa-Bina
Makine Tesisat
Diğer Sabit Kıymetler
Yapılmakta Olan Yatırımlar
Maddi Olmayan Dur. Var. (net)
Brüt Madd. Olmayan DV
Diğer
Toplam Duran Varlıklar
11.441
5.209
10.551
2.995
(7.314)
10
242
535
(293)
102
11.795
10.808
5.209
11.227
3.133
(8.761)
89
162
535
(373)
95
11.154
11.917
6.167
12.865
3.366
(10.481)
38
100
555
(455)
149
12.204
15.827
6.460
17.843
3.753
(12.229)
37
24
555
(531)
130
16.018
13.987
6.460
15.540
3.664
(11.677)
702
48
555
(507)
51
14.788
15.058
6.575
18.444
3.759
(13.720)
52
17
560
(543)
59
15.186
AKTİF TOPLAMI
19.622
20.740
21.884
26.762
27.033
25.687
Anapara Taksitleri
Ticari Borçlar
Müşteri Avansları
Ödenecek Vergi
Ödenecek Temettü
Toplam Kısa Vadeli Borçlar
2.157
342
2.819
82
130
2.355
7.885
1.546
438
1.772
167
707
2.230
1.580
8.440
3.339
361
2.572
12
382
1.952
8.618
6.076
469
3.107
24
110
1.607
11.393
5.512
382
3.667
321
425
1.490
11.797
3.527
459
2.315
186
1.401
7.888
Finansal Borçlar
Kıdem Tazminat Karşılığı
Toplam Uzun Vadeli Borçlar
1.798
410
2.208
1.446
555
2.001
843
693
1.536
2.139
1.039
3.178
509
796
1.305
4.602
1.280
5.882
Ödenmiş Sermaye
Kâr Yedekleri
Dönem Kar / Zararı
Toplam Özsermaye
3.406
4.809
1.314
9.529
3.406
3.893
3.000
10.299
3.406
6.893
1.431
11.730
3.406
8.324
461
12.191
3.406
8.887
1.638
13.931
3.406
8.785
(274)
11.917
PASİF TOPLAMI
19.622
20.740
21.884
26.762
27.033
25.687
103
Ek:5.b
Kırpart Otomotiv
Karşılaştırmalı Gelir Tablosu
(Bin TL)
2005
2006
2007
2008
2008/9
2009/9
13.097
11.165
600
24.862
(1.088)
23.774
(17.802)
(1.574)
(951)
(1.716)
1.731
3.305
(322)
(358)
9
27
186
(10)
(141)
1.444
(130)
1.314
12.172
14.840
896
27.908
(245)
27.663
(19.447)
(1.648)
(1.090)
(2.035)
3.443
5.091
(316)
(322)
(4)
10
178
(81)
483
3.707
(707)
3.000
10.797
16.633
734
28.164
(222)
27.942
(20.603)
(1.824)
(1.242)
(2.511)
1.762
3.586
(411)
(462)
6
45
485
(56)
33
1.813
(382)
1.431
11.727
14.378
1.264
27.369
(171)
27.198
(20.816)
(1.826)
(1.225)
(2.712)
619
2.445
(796)
(684)
(119)
7
808
(49)
(11)
571
(110)
461
10.231
11.893
1.087
23.211
(143)
23.068
(16.533)
(1.272)
(1.040)
(2.082)
2.141
3.413
(500)
(584)
3
81
458
(52)
16
2.063
(425)
1.638
9.405
5.572
500
15.477
(187)
15.290
(11.655)
(1.572)
(767)
(1.490)
(194)
1.378
(584)
(769)
78
107
452
(3)
55
(274)
(274)
Dağıtılacak Temettü
Yedekler
1.314
2.230
770
1.431
461
1.638
(274)
Amortisman ( çalışmayan kısım )
Reeskont Gideri (net)
UFRS Parasal Pozisyon Karı/Zararı
Yaratılan Fon
1.574
(35)
141
2.994
1.648
145
72
(483)
4.382
1.824
138
7
(33)
3.367
1.826
346
(24)
11
2.620
1.272
103
4
(16)
3.001
1.572
241
(9)
(55)
1.475
(Bin TL)
Yurtiçi Satışlar
Yurtdışı Satışlar
Diğer satışlar
Brüt Satışlar
Satışlardan İndirimler
Net Satışlar
Satılan Malın Maliyeti
Amortisman
Satış-pazarlama Giderleri
AÖEFK
Faiz Giderleri
Kambiyo Zararları
Faiz ve M.K. Karı
Kambiyo Karları
Diğer Gelirler
Diğer Giderler
UFRS Parasal Pozisyon Karı/Zararı
Devre Kârı
Vergi
Net Kâr
104
Ek:6
Kırpart Otomotiv
Nakit Akım Tabloları
(Bin TL)
(Bin TL)
Satıştan Doğan Nakit
Finansman Giderleri (net)
Diğer Gelir -Gider
Reeskont faiz gideri-geliri
Ödenecek Vergiler
Ödenecek Temettü
Faaliyetten doğan nakit
Alacaklardaki Artış
Stoklardaki Artış
Diğer Cari Aktif Artışları
Satıcılardaki Artış
Diğer Cari Borç Artışları
İşletme Sermayesi Yatırımları
Yatırım Öncesi Fon
Sabit Kıymet Yatırımları
Diğer Duran Varlık Yatırımlar
Yatırım Sonrası Fon
Nakit Sermaye Artışı
Orta Vadeli Kredi Kullanımı
Kısa Vadeli Kredi Kullanımı
Kasa-Banka-Menkul Kıymet Değişim
105
2006
3.443
1.648
5.091
(316)
580
145
72
130
5.442
519
59
426
(1.091)
(690)
2.785
2.657
1.014
(7)
1.650
(256)
(611)
2007
1.762
1.824
3.586
(411)
462
138
7
707
2.230
845
996
29
(213)
799
217
(204)
1.049
2.820
54
(1.825)
(680)
1.793
2008
619
1.826
2.445
(796)
748
346
(24)
382
2.337
(1.000)
(418)
41
537
(333)
(1.581)
3.918
5.659
(19)
(1.722)
1.404
2.737
2009/9
(194)
1.572
1.378
(584)
504
241
(9)
110
1.420
(26)
631
(527)
(790)
(44)
912
508
811
(71)
(232)
2.453
(2.549)
783
(712)
2.419
(328)
Ek:7
AĞIRLIKLI ORTALAMA SERMAYE MALİYETİ TABLOSU
(WACC)
KARSAN:
2009/10-12
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
Finansal Borç %
Borç Maliyeti
hesaplanan vergi (t)
(1-t)
0,50
0,12
1,00
0,50
0,10
1,00
0,50
0,09
1,00
0,50
0,08
1,00
0,50
0,08
1,00
0,50
0,08
1,00
0,50
0,08
0,20
0,80
0,40
0,08
0,20
0,80
Özsermaye %
Risksiz Getiri Oranı
Beta
Gelişmiş Ülke Primi (S&P 500)
TR Primi (IMKB 100)
Piyasa Risk Primi
0,50
0,03
0,96
0,05
0,03
0,08
0,50
0,03
0,96
0,05
0,03
0,08
0,50
0,03
0,96
0,05
0,03
0,08
0,50
0,03
0,96
0,05
0,03
0,08
0,50
0,03
0,96
0,05
0,03
0,08
0,50
0,03
0,96
0,05
0,03
0,08
0,50
0,03
0,96
0,05
0,03
0,08
0,60
0,03
0,96
0,05
0,03
0,08
Özsermaye Maliyeti
0,11
0,11
0,11
0,11
0,11
0,11
0,11
0,11
11,4%
10,7%
10,2%
9,7%
9,7%
9,7%
8,9%
9,4%
WACC HESABI
WACC
KIRPART:
2009/10-12
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
Finansal Borç %
Borç Maliyeti
hesaplanan vergi (t)
(1-t)
0,15
0,07
0,20
0,80
0,15
0,07
0,20
0,80
0,15
0,07
0,20
0,80
0,15
0,07
0,20
0,80
0,15
0,07
0,20
0,80
0,15
0,07
0,20
0,80
0,15
0,07
0,20
0,80
0,15
0,07
0,20
0,80
Özsermaye %
Risksiz Getiri Oranı
Beta
Gelişmiş Ülke Primi (S&P 500)
TR Primi (IMKB 100)
Piyasa Risk Primi
0,85
0,03
0,73
0,05
0,03
0,07
0,85
0,03
0,73
0,05
0,03
0,07
0,85
0,03
0,73
0,05
0,03
0,07
0,85
0,03
0,73
0,05
0,03
0,07
0,85
0,03
0,73
0,05
0,03
0,07
0,85
0,03
0,73
0,05
0,03
0,07
0,85
0,03
0,73
0,05
0,03
0,07
0,85
0,03
0,73
0,05
0,03
0,07
Özsermaye Maliyeti
0,11
0,11
0,11
0,11
0,11
0,11
0,11
0,11
10,3%
10,3%
10,3%
10,3%
10,3%
10,3%
10,3%
10,3%
WACC HESABI
WACC
106

Karsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.

Transkript

Benzer belgeler

E-Ticaret

DJ AUTO OTOMOTİV VE DAİHATSU TÜRKİYE`NİN GENEL

BD Otomotiv Türkiye`nin ilk elektrikli hafif ticari aracını TNT`ye teslim etti

Ek-1 - Güneydoğu Anadolu İhracatçı Birlikleri

Kalite yönetim standardı ISO/TS 16949 doğrultusunda

Türkiye`de 2005 Yılı Otomotiv Pazarı