Ekli dosyayı indirmek için tıklayınız.

Amerikan Savunma Sanayisi ve
Çatýþmalarýn Geleceði
Dr. Burak Çýnar (*)
Amerikan savunma sanayi, dünyada en ileri teknolojiye sahip olan Amerikan Ordusu'nun silah ihtiyacýnýn büyük çoðunluðunu karþýlamaktadýr. Ayný zamanda dünya silah piyasasýnýn çoðunu da beslemektedir. Bu sayede Amerikan ekonomisine hem yurtiçi piyasadaki sirkülâsyona, hem de ihracata
baðlý önemli bir girdi saðlamaktadýr. Amerikan ulusal çýkarlarýna ve stratejik
hedeflerine yönelik realist dýþ politika anlayýþýnda ordunun kullanýmýna sýklýkla baþvurulmasý da bu sektörü önemli oranda beslemektedir. Dolayýsýyla,
Amerikan savunma sanayi ABD açýsýndan stratejik bir öneme sahiptir. Buna baðlý olarak savunma bütçesine ciddi bir pay ayýran Amerikan Hükümeti
ordunun ihtiyacýný karþýlamak ve ihracatý artýrmak için savunma sanayisini
beslemek zorundadýr. Bunun için de yeni araþtýrmalara kaynak yaratmak zorundadýr. Bu yazýda Amerikan silah teknolojisindeki son geliþmeler ve dünya silah piyasasýnda ABD'nin yeri birlikte incelenecek ve bu doðrultuda Amerikan gücünün gelecekte nasýl olacaðý ile bunun dünyayý nasýl etkileyeceði
konusunda varsayýmlarda bulunulacaktýr.
Amerikan Savunma Sanayisi'nin Geliþimi
19. yüzyýlda geliþmeye baþlayan Amerikan Silah Sanayisi, Ýç Savaþ ile birlikte yoðun bir üretim ihtiyacýyla tanýþmýþtý. Birinci Dünya Savaþý'nda Amerikan Ordusu'nun donanýmý aðýrlýkla Avrupa ülkelerinde saðlanmýþtý.
Dolayýsýyla savaþýn ardýndan NDIA'nýn (Ulusal Savunma Sanayi Ortaklýðý)
kurulmasý, Amerikan savunma sektöründe sanayi, bürokrasi, Ordu, siyaset
ve örgütler arasýnda koordinasyon saðlayarak ileriye yönelik önemli bir adým
olmuþtur.1
*
1
21.Yüzyýl Türkiye Enstitüsü ABD Araþtýrmalarý Bölümü Baþkaný.
http://en.wikipedia.org/wiki/National_Defense_Industrial_Association
[17]
Dr. Burak Çýnar
Ýki Savaþ Arasý Dönem'de Amerikan Ordusu'nun donanýmýnýn yaklaþmakta olan Ýkinci Dünya Savaþý'na göre oldukça zayýf kalmasý, hem Birinci
Dünya Savaþý sonrasýnda ABD'nin dünya siyasetinde bir güç olarak bulunmamasýndan, bu dönemdeki ekonomik kötü gidiþattan ve askeri liderlerin
çoðunun piyade odaklý savaþ tarzýna baðlý klasik askeri düþünceye baðlýlýðýndan kaynaklanmýþtýr. Ancak 1939-1941 arasýndaki Alman zaferlerinin ardýnda yatan teknolojik savaþ odaklý yeni sistem, Amerikan Ordusu'nun teknolojik savaþa hýzlý bir geçiþ yapmasýný saðlamýþtýr. 1941'de savaþa girmesiyle
birlikte aðýr sanayisini önemli oranda silah üretimine yönlendiren ABD, kýsa
zamanda kitlesel silah üretim yeteneðine sahip olarak savaþtan süper güç olarak çýkmýþtýr.
Amerikan silah sanayisi savaþ boyunca kitlesel silah üretimi sayesinde
88.410 tank, 257.390 parça top, 105.055 havan, 2.679.840 adet makineli tüfek, 2.382.311 kamyon, 324.750 uçak, 847 parça savaþ gemisi, toplam
33.993.230 tonluk nakliye gemisi ve 203 denizaltý üretmiþtir. Bu sayede Amerikan Gayrisafi Yurtiçi Hâsýlasý da 1938'den 1945'e kadar % 80 oranýnda
artmýþtýr.2 Ayrýca lojistik destek için gerekli donanýmý da saðlamýþtýr. Savaþýn
sonunda ilk jet uçaðýný üretmiþ ama bunu Almanlar gibi hizmete sokmayý
baþaramamýþtýr. Ancak bununla birlikte Atom Bombasý'nýn üretiminde Almanlarýn önüne geçerek bu silahý ilk kullanan olmasý, Amerikan Savunma
Sanayisi'nin Ar-Gesinin en büyük baþarýlarýdýr. Bu olaðanüstü üretim ve ArGe kapasitesi artýþý ABD'yi süper güç yapan önemli bir etmen olurken,
bugünün Amerikan gücünün de altyapýsýný hazýrlamýþtýr.
1945 ile 1990 arasýna damgasýný vuran Soðuk Savaþ, Amerikan Savunma
Sanayisi'nin daha hýzlý geliþmesini saðlamýþtýr. Ýleri Alman teknolojisine sahip olan ve Kore ile Vietnam savaþlarý sayesinde sürekli artan çok miktarda
kaliteli silah ihtiyacý, Amerikan Savunma Sanayisi'ni beslemiþtir. Bu sayede
Amerikan Ordusu dünyanýn en kaliteli donanýmýna sahip olurken, ABD
dünya silah ticaretinde önemli bir pay elde ederek birinci sýraya yerleþmiþtir.
ABD bu dönemden itibaren dünya silah pazarýnda öncü konumundadýr. Soðuk Savaþ'ýn ardýndan ilk baþlarda kan kaybý yaþayan silah sanayisi,
1990-1991'deki Körfez Savaþý'nýn Amerikan Ordusu'nun silah üstünlüðünü
gözler önüne sermesiyle 1990'larýn ortalarýndan itibaren canlanmaya baþlamýþtýr. Bu arada artmakta olan asimetrik savaþa baðlý olarak Amerikan Savunma Sanayisi de yeniden yapýlanmýþtýr. 11 Eylül 2001'deki terör saldýrýlarý sonrasýnda konvansiyonel savaþa uygun olan birçok silah projesinden
2
http://en.wikipedia.org/wiki/Military_production_during_World_War_II
[18]
21. YÜZYIL Aralýk 2009
Amerikan Savunma Sanayisi ve Çatýþmalarýn Geleceði
vazgeçilmiþ, bazý silahlarýn üretimiyse kýsýtlanmýþ ya da durdurulmuþtur.
Bundan itibaren konvansiyonel savaþýn yanýnda terör ve gerilla odaklý gayri
nizami harbe yönelik projelere daha çok yer verilmeye baþlanmýþtýr. Özellikle 2003'te baþlayan Irak Savaþý þehir gerillasýna karþý, 2001'de baþlayan Afganistan Savaþý da daðda üslenen gerillalara karþý yeni projelerin geliþtirilmesini ve yürürlükteki bazý projelerin hýzlandýrýlmasýný gerektirmiþtir. Bu sayede Amerikan Savunma Sanayisi'nde 2001'den bu yana bir canlanma yaþanmaktadýr. Hükümetin savunmaya ayýrdýðý bütçe de buna paralel olarak
týrmanýþa geçmiþtir.
Amerikan Savunma Bütçesi
ABD'nin Konsolide Savunma Bütçesi 2001'de 297 milyar dolarken, 11
Eylül saldýrýlarý sonrasý hýz kazanmýþ ve 2002'de 328 milyar dolara yükselmiþti. Irak ve Afganistan savaþlarýnýn etkisiyle týrmanýþa geçen bütçe 2005'te
400 milyar dolarý bulmuþtu. 2009'da 513 milyar dolar olan bütçenin 2010'da
534 milyar dolar olmasý beklenmektedir. Ayrýca savaþ harcamalarý için gelen
21. YÜZYIL Aralýk 2009
[19]
Dr. Burak Çýnar
ek talepler de karþýlanmýþtýr. Bunun için 2001'de 13 milyar dolar ek destek
saðlanýrken, 2004'te 91, 2008'de 187 milyar dolara yükselmiþtir. Böylece savaþa ve savunmaya ayrýlan toplam pay 700 milyar dolara yaklaþmýþtýr.3
Bütçe içinde araþtýrma-geliþtirme (ar-ge) programlarýna yýllýk 80 milyar
dolar ayrýlmaktadýr. Bu programlarda 2008'den 2009'a geçiþte iki milyar dolarlýk artýþ görülürken, 2010 yýlýnda ayný miktarda bir azalma beklenmesi
dikkat çekicidir. Alt programlara bakýldýðýnda sadece harekât sistemlerinin
geliþtirilmesinde artýþ görülmektedir.4 Dolayýsýyla ekonomik krizin savunma bütçesi üzerinde de etkili olduðu görülmektedir.
Kongre Araþtýrma Servisi'nin tahminine göre, Kongre Savunma Bakanlýðý için 2001 ile 2009 arasýnda Irak ve Afganistan savaþlarý için 864 milyar dolarlýk savaþa baðlý desteði onaylamýþtýr. Bunun 657 milyar dolarý Irak
Savaþý'na harcanýrken, 173 milyar dolarý ise Afganistan Savaþý'na yönlendirilmiþtir.5 2028'e kadar savunma bütçesi dýþý toplam % 38'inin yurtdýþý harekât bölgelerine harcanacak olmasý öngörülmektedir.6
Projeler Ve Tedarik Programlarý
1980'lerden beri devam eden ve büyük masraflar edilen birçok proje
2001 yýlýnda iptal edilmiþtir. Hayalet teknolojisine sahip olan, uzun menzilli
RAH-66 Comanche saldýrý/keþif helikopteri projesi iptal edilmiþti. Yine hayalet teknolojisine sahip ve her birinin üretim masrafý birim B-2 Spirit
stratejik bombardýman uçaklarýnýn üretimi, Sovyetler Birliði'nin daðýlmasýndan sonra bu tip uçaklara olan ihtiyacýn azalmasý nedeniyle kesilerek 21
ile sýnýrlandýrýlmýþtý. Hatta nükleer yetenekli füze atmak için geliþtirilmiþ bu
uçaklar, yeni savaþ tarzýna uygun olabilmesi için iki kez modernize edilerek
bomba taþýma kapasiteleri geliþtirilmiþtir.
3
“Fiscal Year 2010 Budget Request”, Office of the Under Secretary of Defense, May 2009,
http://comptroller.defense.gov/defbudget/fy2010/fy2010_BudgetBriefing.pdf
4
“RDT-E Programs (R-1)”, Office of the Under Secretary of Defense, May 2009,
http://comptroller.defense.gov/defbudget/fy2010/fy2010_r1.pdf
ABD'nin ar-ge için ayýrdýðý pay, bütün ülkelerin konsolide savunma bütçelerinden fazladýr.
5
Travis Sharp, “Iraq and Afghanistan War Funding”, February 26, 2009,
http://www.armscontrolcenter.org/policy/securityspending/articles/022609_fy10_topline_wa
r_funding
6
Congressional Budget Office, “Long-Term Implications of the Department of
Defense's Fiscal Year 2010 Budget Submission”, defense-aerospace.com, Oct. 14, 2009,
http://www.defense-aerospace.com/article-view/release/109049/long_term-implications-offy2010-budget.html
[20]
21. YÜZYIL Aralýk 2009
Amerikan Savunma Sanayisi ve Çatýþmalarýn Geleceði
2008'den beri iyice etkin olan küresel ekonomik krizin Amerikan ekonomisine getirdiði yükten payýný alan projeler de bulunmaktadýr. Bunlardan
birim maliyeti 143 milyon dolar olan7 F-22 Raptor uçaklarýnýn üretim sayýsý
ihtiyacý 240 olarak tespit edilmiþken, bunun Amerikan Hükümeti tarafýndan
187 ile sýnýrlanmasý önemli bir örnektir. Toplam 65 milyar dolarlýk F-22 projesinin bitmesiyle birlikte 44 eyalete yayýlmýþ olan üretim firma ve tesislerinin sýkýntý yaþamasý söz konusudur.8 Yine de F-22 yerine yakýn destek kapasitesi daha yüksek olan F-35 Lightning çok maksatlý bombardýman uçaðýna öncelik verilmiþtir.9
2009'dan 2010'a geçiþte bazý silahlarýn tedarikine aktarýlan kaynaklardaki artýþlar dikkat çekmektedir. ABD'nin 2010'da öncelik verdiði konularda,
helikopter kabiliyetinin artýrýlmasý, özel harekâtlara destek veren silahlý helikopter ve uçaklarýnýn10 tedarikinin yeniden finanse edilmeleri yönündedir.
210 milyar dolarý11 bulan projelerde Afganistan'daki savaþýn etkisi açýkça görülmektedir. Bunlardan Mayýna Dirençli Pusu Korumalý Araçlar, A-10
Thunderbolt taarruz uçaklarý, C-5 Galaxy stratejik nakliye uçaklarý, KC-X
yeni tanker uçaklarý, F-15 Strike Eagle av/bombardýman uçaklarý, UH-60
Blackhawk genel maksat helikopterleri, hafif genel maksat helikopterleri,
AH-64 Apache Longbow ile AH-1 Super Cobra taarruz helikopterlerinin
tedariði için ayrýlan paylar artýrýlmýþtýr. Bunlara göz atýldýðýnda hava yoluyla
stratejik taþýma ile uzun menzilli destek saðlama yeteneklerinin, yakýn destek
gücünün ve kara araçlarýnýn korumalarýnýn artýrýlmasý konularýnýn ön plana
çýktýðýný görüyoruz. Ayrýca tedarikte arka sýralara düþen bazý araçlarýn da savaþ bölgelerinden(aðýrlýkla Afganistan'dan) gelen taleplerde ayrýca yer aldýklarý bilinmektedir.12
Bununla birlikte avcý uçaklarý, Hummer, Stryker ve M-1 Abrams modernizasyonuna ayrýlan kaynaklar oldukça sýnýrlandýrýlmýþtýr. Konvansiyonel savaþýn vazgeçilmez hava araçlarý olan avcý uçaklarýnýn asimetrik savaþta7
http://en.wikipedia.org/wiki/F-22_Raptor
Matthew D. LaPante, “Defense cuts won't kill F-22 program in Utah”, The Salt Lake
Tribune, 17.08.2009, http://www.sltrib.com/news/ci_13096634
9
“RDT-E Programs (R-1)”, Office of the Under Secretary of Defense, May 2009,
http://comptroller.defense.gov/defbudget/fy2010/fy2010_r1.pdf
10
Çok sayýda silah ve mühimmat yüklenebilen hava araçlarý
11
“Program Acquisition Costs by Weapon Systems”, Office of the Under Secretary of
Defense, May 2009, http://comptroller.defense.gov/defbudget/fy2010/FY2010_Weapons.pdf
12
A.g.e.
8
21. YÜZYIL Aralýk 2009
[21]
Dr. Burak Çýnar
ki yer destek görevlerindeki yeteneklerinin oldukça sýnýrlý olmasý, Irak ve
Afganistan'daki Hummer kayýplarýnýn oldukça yüksek olmasý, M-1 Abrams
ana muharebe tankýnýn gerilla savaþýna fazla uygun olmamasý ve geliþtirilirken kendisinden çok þey umulan yeni tarz zýrhlý muharebe aracý Stryker'ýn
çarpýþmalarda bekleneni verememesi, bu sýnýrlamalarýn asýl nedeni olarak
gösterilebilir.
Sonuç
Amerikan Ordusu'nun dýþ politika hedeflerinde etkin rol oynayabilmesi
için Amerikan Savunma Sanayisi'nin öncelikle Ordu ihtiyaçlarýna sürekli cevap verebilmesi gerekmektedir. Dolayýsýyla savunma sektöründe araþtýrma
faaliyetlerinin devamý son derece önemlidir. Üretim konusunda Amerikan
sanayisinde zaten bir sýkýntý gözükmemektedir. Ancak ihracatýn da bu sektörde önemli bir yer tutmaktadýr. Diðer ülkelere olan silah satýþlarýnýn devamý için pazarlar gereklidir. Bu pazarlarýn daralmasýnýn Amerikan ekonomisinde ciddi sýkýntýlara yol açmasý kaçýnýlmazdýr. Hatta pazar hacminin büyüklüðüne bakarsak, ciddi bir daralmanýn çöküntüye bile neden olabileceðini söyleyebiliriz. Son on yýl içinde savunma bütçesinde iki katýna yaklaþan
önemli artýþýn bu hacmi geniþletmiþ olmasý, ani bir daralmanýn önce Amerikan ekonomisinde ciddi bir yara açmasýný, buna baðlý olarak da küresel bir
ekonomik huzursuzluk yaratacaðýný düþünebiliriz.
Her þeyden önce, Amerikan askeri kültürünün etkisinde geliþen teknoloji odaklý savaþ tarzý gelecekte de Amerikan Ordusu'nda hüküm sürecektir.
Dolayýsýyla savunma programlarýnda zaman zaman deðiþikliðe gidilse bile,
savunma sanayi uzun vadede beslenmeye devam edecektir. Bununla birlikte, Amerikan Savunma Sanayisi 2001-2009 arasýndaki araþtýrma ve üretim
faaliyetlerini asimetrik savaþa doðru kaydýrmaktadýr. Savunma Bakaný
Robert Gates bunun sinyallerini verirken, konvansiyonel savaþ için üretilen
silahlardan vazgeçilmediðini de belirtmiþti.13 Yine de 2009'dan itibaren en önemli etkenin Afganistan'daki mücadele olacaðý ortadadýr. Afganistan Savaþý'nýn külfeti de gitgide yükselmektedir. Bununla birlikte Baþkan Obama'nýn
bütün kozlarýný Afganistan için oynamýþ olmasý, savunma çevrelerindeki
bazý kýsýntýlara raðmen gerektiðinde Afganistan'a yönelik ek aktarýmlara gidebileceðini göstermektedir. Dolayýsýyla Afganistan'a yönelik yeni stratejinin açýklanmasýndan sonra, buraya daha fazla ek kaynaðýn saðlanmasý bek13
Robert M. Gates, “A Balanced Strategy: Reprogramming the Pentagon For a New
Age”, Quadrennial Defense Review 2010, http://www.defenselink.mil/qdr/gatesarticle.html
[22]
21. YÜZYIL Aralýk 2009
Amerikan Savunma Sanayisi ve Çatýþmalarýn Geleceði
lenmektedir. Hatta bu kaynaðýn önceki yýllardaki yýllýk Irak ve Afganistan'a
saðlanan toplam miktarý aþabileceðini de tahmin edebiliriz. Bu durum kendi
evinde bir yandan ekonomiyi düzeltmeye, bir yandan da saðlýk reformu yapmaya çalýþan Obama'yý zorlayacaktýr. Ancak Afganistan Savaþý þu anda
ABD'nin öncelikli konusu olduðundan, Obama'nýn savaþý kazanabilmek
için daha fazla harcama yapmasý dýþýnda kuvvetli bir seçeneði yoktur. Bu
yüzden Afganistan'daki savaþ tarzýna göre acil bir üretim ve geliþtirme programýna gidileceðini söyleyebiliriz. Bu durumda Amerikan Savunma Sanayisi'nin önümüzdeki yýllarda kan kaybetmek bir tarafa dursun, canlanacaðýný
bile söyleyebiliriz.
Amerikan Savunma Sanayisi, ordunun gerilla ve terörle mücadelesi için
destek kuvvetlerin ihtiyaçlarýný yanýsýra otomatik hedeflemesiyle atýþ doðruluk oranlarý yüksek akýllý silahlar ve bunlar için geliþtirilen akýllý mühimmatlarýn kullanýmý için doðan ihtiyaçlar doðrultusunda, ek üretim ve araþtýrmalarýn da dâhil olacaðý birçok yeni projenin ortaya çýkmasý beklenmelidir.
Silah konularýndaki araþtýrmalar çok kýsa zamanda yapýlarak üretime geçirilebilecek gibi deðildir. Bir ana muharebe tankýnýn ilk olarak servise girmesi
on yýlý bulmaktadýr. Ancak gerilla ve terörle mücadele kapsamýnda elde edilen elektronik istihbaratý daha hýzlý çözümleyen mevcut bilgi teknolojileri ile
uydu teknolojilerinin daha da geliþtirilmesi bu açýdan ön plâna çýkmaktadýr.
Amerikan uydu teknolojisi nokta hedeflere odaklanma konusunda her ne
kadar olaðanüstü yeteneðe sahip olsa bile, on binlerce savaþçýyý tek tek ya da
21. YÜZYIL Aralýk 2009
[23]
Dr. Burak Çýnar
gruplar halinde tespit ederek ordunun imha gücünü faaliyete geçirmesi sýnýrlýdýr. Coðrafi þartlar meteorolojik faaliyetler bu yeteneði zaman zaman sýnýrlamaktadýr. Uydu ve bilgi teknolojilerinin geliþmiþliðine raðmen Afganistan'da Taliban'ýn etkili olmasý, askerî teknolojinin hâlâ sýnýrlarýnýn olduðunu
göstermektedir. Buna raðmen teknoloji baðýmlýsý Amerikan Ordusu'nun ihtiyacýný karþýlayabilmek için, yine Amerikan Savunma Sanayisi'ndeki geliþmelere baþvurulacaktýr. Çünkü Amerikan savaþ tarzý kýsa vadede bu duruma
bir alternatif sunamamaktadýr.
Asimetrik savaþa odaklanmýþ bir savunma sanayi üretiminde ana sistemlerden alt ya da yan sistemlere doðru kayma gerçekleþeceðinden, büyük
üreticileri isyan ettirebilecek ölçüde düþüþlerin yaþanmasý beklenebilir. Bununla birlikte orta ölçekli üreticilerin karlarýndaki artýþ fazla olduðu takdirde
Amerikan ekonomisinde bir canlanmanýn yaþanma ihtimali vardýr. Çünkü
alt ya da yan sistemleri üreten firmalar büyük savunma sanayi firmalarýna
göre genellikle sivil sektörde daha fazla çalýþmaktadýrlar. Aslýnda savunma
sektöründen sivil sektöre böyle bir kayma olmasý, demokrat bir baþkan için
ideal bir tutum sayýlabilir. Ancak böyle bir durumun Obama'nýn siyasî kariyerinin kýsa sürmesine neden olmasý beklenmeAraþtýrma ve üretim asi- lidir. Çünkü büyük silah üreticileri daha çok
metrik savaþa yönlendi- Cumhuriyetçilerle iþbirliði içinde olup, Demokrildikçe, Amerikan kon- ratlar aleyhine yüklü miktarda sponsorluklar yapabilirler. Ayrýca Pentagon ile iliþkileri oldukça
vansiyonel savaþ gücüsýký olan bu firmalar, Gates'in görevden alýnmanün azalmasý da kaçýnýl- sý gibi radikal talepleri gündeme getirerek
Obama üzerinde yoðun bir baský kampanyasýna
mazdýr.
girebilirler.
Bu arada Irak Savaþý'na harcamalar hýzla azalýrken, Afganistan'da artmasý doðaldýr. Ancak bu pay Afganistan'a göre ciddi bir rakam olup, baþka
savaþ bölgelerinin olabileceði düþüncesini akla getirmektedir. 2028'e kadar
yapýlan deðerlendirmelerde harekât bölgelerine yapýlacak harcamalarýn yüksek olmasýnýn beklenmesi, Ýran ve Suriye gibi ülkeler ile savaþa girme olasýlýðýný göz önüne getirmektedir. Bu durumda hem konvansiyonel, hem de asimetrik savaþa yönelik üretim politikasýnýn sürdürülmesi beklenebilir.
Araþtýrma ve üretim asimetrik savaþa yönlendirildikçe, Amerikan konvansiyonel savaþ gücünün azalmasý da kaçýnýlmazdýr. Bu durum 2008'den
beri uluslararasý siyasette daha çok söz sahibi olmaya baþlayan ve artýk süper
güç adaylýðýný da pek saklamayan Rusya için bir fýrsattýr. ABD'nin kanayan
yarasý olan savaþlar sayesinde, savunma sanayisinde Rusya ile arasýndaki far[24]
21. YÜZYIL Aralýk 2009
Amerikan Savunma Sanayisi ve Çatýþmalarýn Geleceði
kýn yavaþ yavaþ kapanmasýna neden olmaktadýr. Bu alanda iki ülke arasýndaki fark henüz fazla gözükse de, enerjiyi silah olarak kullanarak ekonomik iyileþmesine hýz kazandýrmayý öðrenmiþ olan Rusya, savunma sanayisine gitgide daha iyi yatýrým yapabilmektedir. Ayrýca Çin ile yaptýðý stratejik iþbirliði
de önemlidir. Dolayýsýyla Afganistan'a baðlý bu üretim kaymasý ABD ile
Rusya arasýndaki savunma alanýndaki farkýn kapanmasý 2010'larda hýz
kazanabilir.
Bunlarýn yanýnda Çin de askeri teknolojisini modernize ederek kaliteli
ve kitlesel silah üretimini kendi ihtiyaç seviyesine çekebilmek için uzun zamandýr çalýþmaktadýr. Çin'in dýþa baðlý ekonomik kalkýnmasý ve Çin mallarýna uygulanacak yaptýrýmlar, Çin ile ABD arasýndaki askeri teknoloji farkýnýn kapanmasýný önleyebilir. Bununla birlikte ar-ge yapýsýný kuvvetlendirmiþ
ve bunu da uzaya insan yollayarak kanýtlamýþ olan Çin'in Savunma Sanayisi'nin istikrarlý ama hýzlý olmayan bir þekilde büyüyeceðini düþünebiliriz.
Burada muallâkta olan soru, Çin'in Amerikan silah pazarlarýný delebilecek
güce kavuþup kavuþmayacaðýdýr. Dolayýsýyla ABD ile gelecekte silahlanma
yarýþýna girebilecek tek ülke olarak Rusya'yý görmekte fayda vardýr.
2008'deki ekonomik krizin olumsuz etkileOrtadoðu'da güçlenmeyi
diði silah pazarlarý, ABD'nin baþýný çekebileceði
yeni bir savaþ ile canlandýrýlabilir. Afganistan ve baþardýðý takdirde,
çevresinde böyle bir canlanma görülmemiþtir. Irak'ýn Amerikan güdüKörfez Savaþý ile gelen Ortadoðu'daki canlan- müyle Ýran ya da Suriye
manýn benzeri, Irak Savaþý sonrasýnda ortaya üzerine saldýrmasý gibi
çýkmamýþtýr. Zaten ABD de iki cephede birden
savaþabilecek durumda deðildir. Yine de çýk- bir senaryo ortaya atýlamasý muhtemel yeni bir savaþýn etrafýnda belli bilir.
bir ülke kalabalýðýnýn bulunduðu ve bu ülkelerin
de stratejik kaynaklara sahip olduðu bölgelere bakmak gerekmektedir. Bu
durumda gözler Avrupa ve Ortadoðu'ya dönecektir. Avrupa'daki savaþ ihtimali çok düþüktür. Ancak Ortadoðu'da güçlenmeyi baþardýðý takdirde,
Irak'ýn Amerikan güdümüyle Ýran ya da Suriye üzerine saldýrmasý gibi bir
senaryo ortaya atýlabilir. Bu durumda Irak, Türkiye, Suudi Arabistan, Ýsrail
ve Kuveyt'in yeni silah alýmlarýna gitmesi ve bunlarý önemli ölçüde ABD'den saðlamasý da kaçýnýlmaz olur. Yine de, kýsa vadede böyle bir geliþmenin
yaþanmasý pek mümkün gözükmemektedir.
21. YÜZYIL Aralýk 2009
[25]
Dr. Burak Çýnar
Kaynaklar
http://en.wikipedia.org/wiki/Military_production_during_World_War_II
http://en.wikipedia.org/wiki/National_Defense_Industrial_Association
http://www.defense-aerospace.com/article-view/release/109049/long_termimplications-of-fy2010-budget.html
Matthew D. LaPante, “Defense cuts won't kill F-22 program in Utah”, The Salt Lake
Tribune, 17.08.2009, http://www.sltrib.com/news/ci_13096634
Office of the Under Secretary of Defense, “Fiscal Year 2010 Budget Request”, May
2009, http://comptroller.defense.gov/defbudget/fy2010/fy2010_BudgetBriefing.pdf
Office of the Under Secretary of Defense, “Program Acquisition Costs by Weapon
Systems”, May 2009,
http://comptroller.defense.gov/defbudget/fy2010/FY2010_Weapons.pdf
Office of the Under Secretary of Defense, “RDT-E Programs (R-1)”, May 2009,
http://comptroller.defense.gov/defbudget/fy2010/fy2010_r1.pdf ABD'nin ar-ge için ayýrdýðý
pay diðer ülkelerin savunma bütçelerinden fazladýr. http://en.wikipedia.org/wiki/F-22_Raptor
Robert M. Gates, “A Balanced Strategy: Reprogramming the Pentagon For a New
Age”, Quadrennial Defense Review 2010, http://www.defenselink.mil/qdr/gates-article.html
Travis Sharp, “Iraq and Afghanistan War Funding”, February 26, 2009,
http://www.armscontrolcenter.org/policy/securityspending/articles/022609_fy10_topline_wa
r_funding
[26]
21. YÜZYIL Aralýk 2009