Ders3

Antipsikotik ilaçlar
Etki mekanizmaları
Etki mekanizmaları
• Dopamin blokajı yaparlar
– Mezolimbik yolda blokaj > pozitif belirtiler
y
j p
– Mezokortikal yol > negatif belirtiler
• Dopamin ve serotonin blokajı yaparlar
D
i
t i bl k j
l
– Dopamin blokajı > pozitif belirtiler
– Serotonin blokajı > negatif belirtiler
Dopamin yolları
Dopamin yolları
Nigrostrial –
hareket sistemi
Mezolimbik –
pozitif belirtiler
Mezokortikal –
Tuberoinfindubülar– negatif belirtiler
prolaktin
Prolaktin ve antipsikotikler
Prolaktin ve antipsikotikler
•
•
•
•
Amenoroye (adet görememeye) neden olur
Süt salınımına ve göğüs büyümesine yol açar
Süt salınımına ve göğüs büyümesine yol açar
Risperdal, dogmatil, norodol, solian artış yapar
Zyprexa, abilify, zeldox, leponex etkilemez
Ekstrapiramidal semptomlar
Ekstrapiramidal semptomlar
• Parkinsonizm – Bradikinezi (yavaşlık)
(y ş )
– Rijidite (katılık)
– Tremor (titreme)
Tremor (titreme)
• Distoni (kasılma) – ilk dönemde ortaya çıkar
• Diskinezi (akatizi – motor huzursuzluk, yerinde duramama)
• Geç diskinezi
EPS tedavisi
EPS tedavisi
• Antipsikotik dozunun ayarlanması
• Akineton Akineton – acilde i.v. , bağımlılık yapar, yeşil acilde i.v. , bağımlılık yapar, yeşil
reçeteli
• Benadryl –
B
d l sedasyon yüksek
d
ük k
• Sormodren
• Diazem – akatizi ve distonide iyi
Diğer yan etkiler
Diğer yan etkiler
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Görme bulanıklığı
Ağız kuruluğu İdrara çıkamama
Tansiyon düşüklüğü
Tansiyon düşüklüğü
Kilo alımı
Çarpıntı Fotosensitivite Cinsel sorunlar
Kan hücrelerinde azalma (agranulasitoz)
Kan hücrelerinde azalma (agranulasitoz)
Nöroleptik malign sendrom
Nöroleptik malign sendrom •
•
•
•
•
Ölümcül olabilir
Ö
Ateş
Rijidite
Bilinç değişiklikleri
Kan basıncı değişiklikleri çarpıntı
Kan basıncı değişiklikleri, çarpıntı
Endikasyonlar
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Şizofrenik bozukluk
Şizofreniform bozukluk
Kısa reaktif bozukluk
Paranoid bozukluk
Psikotik belirti gösteren affektif bozukluklar
Dirençli anksiyete ve depresyon
Manik atak
Tik bozuklukları, tourette boz. Deliryum, demans, mental retardasyon
Dürtü kontrol boz.
Bulantı, kusma, hıçkırık
Tipik antipsikotikler
Tipik antipsikotikler
• Norodol (haloperidol) – çok etkili, EPS yüksek, p
tik, tourette’de de etkin, prolaktin artar
• Largactil (klorpromazin) hipotansiyon ve sedasyon etkisi yüksek kalp hastalarında
sedasyon etkisi yüksek, kalp hastalarında dikkat!
• Melleril (tiyoridazin) sedasyon, piyasada yok, empotans
• Nörofren (pimozid) – sedasyon düşük, günde t kd
tek doz
Tipik antipsikotikler
Tipik antipsikotikler
• Prolixin (flufenazin) –depo formu var, y
ş p
y g ç
sedasyon düşük, pozitif belirtiye güçlü etki, EPS yüksek
• Fluanxol (flupentiksol)‐
Fluanxol (flupentiksol) EPS yüksek, sedasyon EPS yüksek sedasyon
az, depo formu var, ajitasyonda etki düşük
• Clopixol (zuklopentiksol) –sedasyon yüksek, aquaphase formu hızlı etki, depo formu var
aquaphase formu hızlı etki, depo formu var
Atipik antipsikotikler
Atipik antipsikotikler
•
•
•
•
EPS düşüktür
Prolaktin artımı düşüktür
Prolaktin artımı düşüktür
Genel yan etkiler düşük, kilo alımı yüksek
Negatif belirtilere daha etkin
Atipik antipsikotikler
Atipik antipsikotikler
• Leponex (klozapin) –dirençli şizofrenide, g
g
negatif belirtiler üstüne etkin, agranulasitoz!!!
• Dogmatil ‐ Sülpir(sülpirid)‐ yan etki azdır
• Solian (amisülpirid) –
S li ( i ül i id) yüksek dozda ük k d d
kullanıldığında EPS
• Seroquel (ketiyapin) – 600 mg üstü antipsikotik çok sedatif
antipsikotik, çok sedatif
• Zyprexa ‐ Rexapin(olanzapin) – çok sedatif, kilo alımı yüksek
Atipik antipsikotikler
Atipik antipsikotikler
• Risperdal (risperidon) –pozitif belirtilere güçlü p
( p
etki, EPS olabilir, depo formu (risperdal consta), çocuklarda kullanılabilir
• Zeldox (ziprasidon) –
Zeldox (ziprasidon) yemekle birlikte alınmalı, yemekle birlikte alınmalı
kalp hastalıklarında dikkat
• Abilify (aripiprazol) – baş ağrısı, uyku hali yapar
Dikkat
• Hasta ilacı alıyor mu?
• Eksite hastalarda parenteral (ağız dışı) Eksite hastalarda parenteral (ağız dışı)
uygulama
• Birkaç gün ile birkaç hafta içinde etki başlar
Bi k
ü il bi k h f i i d
ki b l
• 4‐6 hafta içinde yanıt değerlendirilir
ç
y
ğ
• Toplumsal ilişkiler ile öz bakım en son düzelir
Sık sorulan sorular
Sık sorulan sorular
•
•
•
•
•
•
Beynimi bozar mı?
Erkekliğimi öldürür mü?
Erkekliğimi öldürür mü?
Bu beni kaskatı yapıyor?
Beni kaskatı yapar mı?
Ne kadar süre kullanmam lazım?
Ne kadar süre kullanmam lazım?
Ben deli miyim, bu deli ilacı!