İSPANYA Genel Bilgiler Coğrafi Konum Yüzölçümü 505.182 km2

İSPANYA
Genel Bilgiler
Coğrafi Konum
Yüzölçümü 505.182 km2 olan İspanya, Avrupa Birliği’nin ve Batı Avrupa’nın Fransa’dan sonra
en büyük ikinci ülkesi olarak Avrupa kıtasının güneybatısında bulunan İber Yarımadası'nda yer
almaktadır. Bu yarımadanın dışında Akdeniz'deki Balear Adaları, Afrika'nın kuzeyindeki Ceuta
ve Melilla şehirleri ve Atlantik Okyanusu'ndaki Kanarya Adaları da İspanya ulusal sınırları
içindedir. İspanya batıda yine İber Yarımadası’nda bulunan Portekiz, kuzeyde Fransa, ve
güneyde Birleşik Krallık’a bağlı Cebelitarık ile komşudur.
Ülkenin başlıca şehirleri, başkent Madrid, Barselona, Valensiya, Seville, Zaragoza ve Malaga
olarak sıralanabilir.
Batı Avrupa’nın neredeyse en geniş topraklarına ve en az nüfus yoğunluğuna sahip ülkesi olan
İspanya’da iklim ve coğrafya oldukça değişken bir yapı sergilemektedir. Deniz seviyesinden 610
metre yüksekte olan Meseta Platosu, gerek çorak toprakları gerekse kötü iklim koşullarından
dolayı Avrupa’nın en verimsiz alanlarından biridir. Bununla beraber, başkent Madrid ekonomik
olmaktan çok politik nedenlerle bu platonun merkezine kurulmuştur.
Ülke nüfusu ve ekonomik faaliyetler çoğunlukla ülkenin sahil bölgelerinde ve ülkeyi kesen iki
önemli nehrin etrafındaki vadilerde yoğunlaşmıştır. Bu nehirler kuzeyde Ebro ve güneyde
Guadalquivir nehirleridir. Ebro nehri, Akdeniz'e dökülürken denizciliğe elverişli tek nehir olan
Guadalquivir Sevilla şehrinden geçer.
Avrupa'da İsviçre'den sonra ikinci en dağlık ülke olan İspanya’da, plato ve yüksek ovaları
çevreleyen dağların batı kesimleri hariç, yarımadanın beşte ikisinden fazlasını sıradağlar kuşatır.
Ülkenin kuzeybatı bölgesinde Kuzey Atlantik etkisiyle yağışlar bol ve iklim ılımandır. Akdeniz
sahillerinde ise kışlar ılık ve yağışsız, yazlar sıcak geçer. Kuzey doğu sahillerinde yaz yağışları
yeterli düzeydeyken güney doğu sahillerinde yağışların yetersizliği özellikle meyve üretiminin
yoğun olduğu bu bölgede sulama sistemlerine başvurulması gereğini doğurmaktadır.
Guadalquivir nehrinin geniş tarım alanları sağladığı güney İspanya’da da yağışların az
olmasından dolayı sık sık kuraklıklar yaşanmaktadır. Ülkenin iç kısımlarında ve 1.200 metreyi
aşan dağlık kesimlerde kara iklimi yaşanır. Diğer taraftan, Kanarya Adaları'nda tropikal bir iklim
hakimdir.
Siyasi ve İdari Yapı
İspanya Anayasal Parlamenter Monarşi ile yönetilmektedir. Devlet başkanı Kral I. Juan
Carlos’tur. Yasama, Temsilciler Meclisi (Congreso de los Diputados) ve Senato (Senado) olmak
üzere İki Kamaralı Ulusal Meclis (Cortes Generales)’ten oluşmaktadır. Yürütme Başbakan ve
Bakanlar Kurulu tarafından gerçekleştirilmektedir.
İspanya Meclisi, 350 milletvekili ve 264 senatörden oluşur. Ülkede her dört yılda bir seçim
yapılır. Başbakan Kongre tarafından seçilmektedir.
Ülke; kentler, eyaletler ve özerk bölgelere ayrılmıştır. İspanya’da idari açıdan 17 özerk bölge
(Endülüs, Aragon, Asturya, Kastilya-La Mancha, Valensiya, Extremadura, Galiçya, Rioja, Madrid,
Murcia, Navarra, Balear Adaları, Bask Ülkesi, Kanarya Adaları, Kantabriya, Kastilya ve Leon ve
Katalunya) ile Kuzey Afrika kıyısında 2 özerk şehir (Ceuta ve Melilla) bulunmaktadır. Yedi özerk
bölgenin her biri (Asturias, Balearic Adaları, Cantabria, La Rioja, Madrid, Murcia, ve Navarre)
aynı zamanda bir ildir. Her özerk bölge kendi yasalarını uygular. Devlet bunları tanımanın
yanısıra kendi yasal düzenlemesinin bir parçası olarak korumaktadır.
General Franco’nun, 1975 yılındaki ölümüne kadar süren diktatörlüğünün ardından İspanya’nın
ilk demokratik seçimleri Haziran 1977’de gerçekleştirilmiş ve Merkezi Demokratik Birlik (Union
of the Democratic Centre/UDC) iktidara gelmiştir. 1982 yılından 1990’ların başına kadar süren
İspanyol Sosyalist İşçi Partisi (PSOE) iktidarında ülkenin demokratik kurumları sağlamlaştırılmış,
uluslararası platformda ülkenin statüsü güçlendirilmiş ve Avrupa Topluluğu’na (bugünkü AB)
üye olunarak ülke ekonomisinde büyük gelişme sağlanmıştır. Bununla beraber 1990’lı yılların
başında yaşanan bir dizi siyasi ve mali kriz, Parti’nin 1993 seçimlerinde mutlak hakimiyetini
yitirmesine sebep olmuştur. PSOE, yine de azınlık hükümeti olarak 1996 yılına kadar iktidarda
kalmıştır.
1996 yılının Mart ayında gerçekleştirilen seçimler, İspanya siyasi hayatında yeni bir dönemin
başlangıcıdır. Jose Maria Aznar başkanlığındaki orta sağ eğilimli Halkçı Parti (PP) bu seçimle
iktidara gelmiş, 1996-2000 döneminde azınlık hükümetini kurmuş, 2000 yılı Mart ayında
yapılan seçimlerde de bu kez bir çoğunluk hükümeti oluşturarak yeniden iktidara gelmiştir.
Nisan 2004’te yapılan seçimleri kazanan Sosyalist İşçi Partisi’nin (PSOE) Mart 2008’de yapılan
seçimleri kazandığında 4 yıl daha iktidarda kalacağı beklenmekteydi. Ancak 20 Kasım 2011’de
yapılan erken genel seçimlerde sağ görüşlü Halk Partisi (PP) tarihi bir zafer kazanarak tek başına
iktidara gelirken, sosyalistler demokrasi tarihindeki en kötü sonuçlarını aldı.
İspanya'da 2004 yılından bu yana, iki dönemdir süren sosyalistlerin iktidarına son veren PP,
2000 yılında, Jose Maria Aznar döneminde elde ettiği 183 milletvekilini geçmeyi başardı. PP,
İspanya demokrasi tarihinde ilk defa bu seçimlerde, 350 sandalyeden oluşan mecliste 186
sandalyeye sahip oldu.
Bu seçimlerde aday olmayan Başbakan Jose Luis Rodriguez Zapatero'nun yerine eski İçişleri
Bakanı Alfredo Perez Rubalcaba'yı başbakan adayı olarak gösteren Sosyalist İşçi Partisi (PSOE)
ise, İspanya demokrasi tarihindeki en kötü seçim sonucunu aldı. Son seçimlerde 169
milletvekiline sahip olan PSOE, son seçimler sonrasında 110 milletvekiline düştü. PSOE bu
zamana kadarki seçimlerde en kötü sonucu 118 milletvekiline sahip olduğu 1977 yılında almıştı.
Nüfus ve İşgücü Yapısı
İspanya Ulusal İstatistik Ofisi (INE) verilerine göre ülke nüfusu 46,7 milyondur. Nüfusun
%50,7’si erkek ve %49,3’ü kadındır. Nüfus ülke içinde eşit olmayan bir şekilde dağılarak, büyük
şehirlerde ve kıyı şeridinde yoğunlaşmıştır. Nüfusun %79’u şehirlerde yaşamaktadır. Nüfusun
%16’sını 0-15 yaş grubu, %67’sini 16-64 yaş grubu, %17’sini 65 yaş ve üstü oluşturmaktadır.
Nüfus İstatistikleri
Kaynak: İspanya Ulusal İstatistik Ofisi (INE)
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Nüfus (milyon kişi)
44,7
45,2
46,1
46,7
46,1
47,2
46,7
% değişim
1,4
1,1
2
1,3
-1,3
2,4
-1,06
Nüfusun Şehirlere Göre Dağılımı (kişi)
Kaynak: İspanya Ulusal İstatistik Ofisi (INE)
Şehir
Bulunduğu Bölge
2009
Madrid
Madrid
3.255.944
Barselona
Katalonya
1.621.537
Valensiya
Valensiya
814.208
Seville
Endülüs
703.206
Zaragoza
Aragon
674.317
Malaga
Endülüs
568.305
Murcia
Murcia
436.870
2010
3.273.049
1.619.337
809.267
704.198
675.121
568.507
441.345
2011
3.265.038
1.615.448
798.033
703.021
674.725
568.030
442.203
2012
3.233.527
1.620.943
797.028
702.355
679.624
567.433
441.354
Nüfusun %12,19’u yabancılardan oluşmaktadır. Ülkeye yönelik bu göçler İspanya’nın nüfus
profilini hızla değiştirmektedir. Yabancı nüfusun %53’ü erkek ve %47’si kadındır.
Ülke nüfusunun % 75,6'sı Katolik’tir. Ülke genelindeki resmi dil İspanyolca (Kastilyano)’dır.
Ancak Katalanca, Baskça ve Galiçyaca da özerk bölgelerde (Katalonya, Bask Bölgesi, Galiçya,
Valensiya, Navarra ve Balear Adaları) resmi dil olarak kullanılmaktadır. Bununla birlikte
Valensiya Bölgesi'nde Katalanca'nın bir bask lehçesi olan Valensiyaca konuşulmaktadır.
İspanya’nın 2012 yılında 23,1 milyon dolaylarında 16 yaş üstü bir işgücüne sahip olduğu ve
bunun çoğunluğunu genelde orta yaş grubunun oluşturduğu görülmektedir. İspanya’da
istihdam edilenlerin %75’i hizmetler sektöründe, % 14’ü sanayide, %7’si inşaat sektöründe ve
%4’ü tarım sektöründe çalışmaktadır. İstihdam edilen kişi sayısı 2012 yılında 17,4 milyona
gerilemiştir. Bu azalıştaki veya işsizliğin artmasındaki en önemli neden inşaat, tarım ve sanayi
sektörlerinin daralmasıdır.
Doğal Kaynaklar ve Çevre
İspanya, Avrupa'nın doğal ve yaban hayatın en çeşitli olduğu alanlara sahiptir. Iklim ve fiziksel
güzellik özellikle Akdeniz kıyılarında ve adalarda dinamik bir turizm sektörüne katkıda
bulunmaktadır. Ancak, Akdeniz sahillerinin fazla gelişmesi doğal kaynaklara zarar verdiği
tartışmasını da beraberinde getirmektedir. Ülke topraklarının yaklaşık% 10’u verimli, % 45’i
orta verimlilikte, % 35’i düşük verimlilikte ve verimsiz, % 10’u kayalıktır. Yağışların az ve
düzensiz olduğu Akdeniz kıyılarında kullanılan yoğun tarım tekniklerinin de etkisi ile toprak
erozyonu ülkenin en önemli çevre sorunlarından biri haline gelmiştir. Ülke topraklarının %30’u
ekilebilir alan, %8’i daimi ekilen alan, %13'ü çayır ve mera ve %33'ü de ormanlarla kaplıdır.
İspanya önemli petrol ve gaz kaynaklarına sahip olmamakla birlikte Batı Avrupa’nın mineral
doğal kaynaklar açısından en zengin ülkesi konumundadır. Demir-dışı ve kıymetli metal
üretiminde Avrupa’nın en önemli üreticisidir. 100’e yakın mineral ve maden rezervinin
bulunduğu İspanya bunlardan 18’inde önemli miktarda üretim yapmaktadır. Bu metal ve
mineraller; bakır, altın, demir, kurşun, çinko, aluminyum, magnezyum, civa, potasyum, flor,
bentonit, kükürt, deniz ve kaya tuzu, kalay, kireçtaşı, tungsten ve kuvarsdır. Ülkenin kömür
madenleri ve demir cevheri yatakları kuzeyde (Asturya, Kantabriya ve Bask), önemli civa
rezervleri güneybatıda Almaden yakınlarında ve bakır ve kurşun yatakları da Andaluçya'da
bulunmaktadır. Asturya'daki altın madeni Avrupa'daki en büyük altın madenlerinden biridir.
İspanya aynı zamanda granit ve mermerde dünyanın öndegelen üreticilerinden biridir. Üretim
talebin kat kat üzerinde olduğundan ihracatı da yapılmaktadır.
İspanya, petrol ve doğal gaz ihtiyacının %99’u ve kömür ihtiyacının %70’i için ithalata bağımlı
bir ülkedir. Diğer taraftan çok yavaş ama istikrarlı bir yeniden yapılanma süreci içinde bulunan
ülke içi kömür üretim sektörü rekabetçi olmayan yapısı ile ancak devlet desteği ile ayakta
durmaktadır.
Diğer taraftan, enerjinin daha etkin kullanımının sağlanması yönünde çalışmalar yapılmaktadır.
Rüzgardan yararlanarak enerji üretiminin yapıldığı parkların sayısı son yıllarda hızla artmış, ülke
bu açıdan Avrupa’nın önde gelen enerji üreticileri arasında Almanya’dan sonra ikinci sırayı
almıştır. Dünya sıralamasında ise ABD başta olmak üzere Almanya’dan sonra üçüncü sırada yer
almaktadır. 2007 yılında toplam enerji üretiminin %10’u rüzgar enerjisidir. 2010- 2012
arasındaki 3 yıllık dönemde 5.3 GW kapasiteli rüzgar enerjisi ve 1.5 GW kapasiteli güneş enerjisi
santralleri kurulacağı öngörülmektedir. Ayrıca 2013 yılında başlamak üzere 540 megavatlık
güneş enerjisi santrali projesi de onaylanmıştır. Bu projelerin hayata geçirilmesiyle 2013 yılında
İspanya'nın güneş enerjisi alanında dünya lideri konumuna yükseleceği öngörülmektedir. 2013
yılına kadar toplam enerji ihtiyacının % 12’sinin yenilenebilir kaynaklardan sağlanması yönünde
yatırımlar yapılmaktadır.
Doğal kaynaklar “Regalia İlkesi” düzenlemesi çerçevesinde devletindir. 21 Temmuz 1973 tarihli
Madencilik kanunu ve 7 Kasım 1998 tarihli “Hidrokarbon Kanunu” mineral endüstrisini
düzenlemektedir. Sanayi Ticaret ve Turizm Bakanlığı bünyesinde bulunan Enerji Politikası ve
Madencilik Genel Müdürlüğü sözkonusu kanunları uygulamaktadır. İspanya Madencilik ve
Jeoloji Enstitüsü başlıca madencilik kuruluşlarındandır. 2002 ve 2004 yıllarında sektördeki
devlet ve özel sektör monopollerinin aşamalı olarak kaldırılması ve liberalleşme yönünde
önemli düzenlemeler yapılmıştır.
Kaynaklar: EIU-The Economist Intelligence Unit Spain
http://www.technologyreview.com/microsites/spain/index.aspx
http://www.energy.eu/
http://www.euractiv.com.tr/
Country
Profile,
2008
Genel Ekonomik Durum
Ekonomik Yapı
İspanya ekonomisi GSYİH’ye göre dünyanın 13. Avrupa Birliği’nin 5. büyük ekonomisidir.
İspanya hizmet sektörü temelli modern bir ekonomiye sahiptir. Genç ve iyi eğitimli nüfusla
fiyatlarda rekabetçi ve yenilikçi uluslararası bir merkezdir.
Ekonominin gelecekteki büyümesine yönelik çalışmalar yapılmakta ve bu yönde araştırma ve
geliştirme faaliyetlerine çok önem verilmektedir.
Diğer Batı Avrupa ülkeleri gibi İspanya’nın ekonomisi de 2. Dünya Savaşı’nın ardından bir
dönüşüm sürecine girmiş, bu süreçte tarım sektörünün önemi azalırken hizmetler sektörünün
önemi giderek artmış ve bu sektör ekonominin hakim sektörü haline gelmiştir. Nitekim 2012
yılı itibarıyla tarım sektörü GSYİH’nin sadece %3,1’ini oluştururken hizmetler sektörünün payı
%70,7’ye kadar yükselmiştir. Perakendecilik, turizm, bankacılık ve telekomünikasyon sektörleri
ekonomik faaliyetin en önemli unsurlarındandır. Diğer taraftan GSYİH’nin %26,3’lük kısmını
oluşturan sanayi sektörü ekonomideki önemini korumaktadır.
GSYİH’nin Sektörlere Göre Dağılımı (%)
Kaynak: The Economist Intelligence Unit
a EIU tahmini
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013ª 2014ª 2015ª
Tarım
3,6
3,3
2,9
3,2
3,1
3,1
3,1
3,1
3,1
Sanayi
29,3
28,6
28,6
27,5
26,9
26,3
26
25,8
25,6
Hizmetler
67,1
68,2
68,5
69,3
70
70,7
70,8
71,1
71,3
Ekonomi Politikaları
Son 10 yıllık süreçte ülke ekonomisi yoğun bir özelleştirme programı çerçevesinde şekillenmiş,
hemen her alanda devlet hakimiyeti istikrarlı biçimde azalmıştır. AB mevzuatına uyum
çalışmaları, özellikle enerji ve telekomünikasyon sektörlerinde devlet hakimiyetinin ve
tekellerin kaldırılması sonucunu doğurmuştur. Ancak yine de, halen bazı alanlarda
liberalizasyon çalışmaları beklentileri karşılamamış olup, İspanya piyasasının tamamen
rekabete açılması için yapılması gereken bazı düzenlemeler bulunmaktadır.
Hükümet 2008 yılı seçimlerinden sonra söz verdiği gibi ekonominin uzun dönemli
performansını artırmak için Kasım 2009’da “sürdürülebilir ekonomi” yasasını sunmuştur. İşgücü
piyasasında da gerekli değişiklikler yapılmaktadır. Haziran 2009’da başarısız bankaların
yönetimi için yeni bir fon (Fund for Ordered Bank Restructuring - FROB) oluşturulmuştur.
Ağustos 2009’dan itibaren ekonomik kriz tüm dünyaya yayılmıştır. İspanya ekonomik krizle
mücadeleye daha iyi bir pozisyondan başlamak amacıyla kamu borçlarını (GSYİH üzerinde)
azaltma yoluna gitmiştir. Yeni vergi politikalarının uygulanması ile ekonomik modelin
yenilenebilir enerji, biyoteknoloji, bilgi teknolojileri ve telekomünikasyon gibi değer zinciri
yüksek olan yeni sektörlerde büyüme modeline geçişine olanak sağlaması planlanmıştır.
Son dönemde ekonomi politikası ekonomik darboğaza odaklanırken kamu maliyesi ve güven
verici yatırımcılara yönelmiştir. Bütçede 2009 yılının tersine kamu maliyesinin zayıflaması
nedeniyle 2010 yılında bir dizi önlem alınmıştır. Alınan bu önlemler arasında vergi artışları da
mevcuttur. Tasarruf tedbirleri halen devam etmektedir.
Yeni Halkçı Parti (PP) hükümeti geniş bir alanda yapısal reform programları ve ciddi ve sıkı
kamu maliyesi, işgücü piyasasında reform ve toplu pazarlık ve özel girişimlerin geliştirilebileceği
ekonomik ve sosyal ortama odaklanan tasarruf tedbirleri üzerine önemli vurgu yapmaktadır.
Bununla beraber genel devlet harcamalarının yarısını oluşturan emeklilik kesintileri, sağlık ve
eğitim harcamalarını göz ardı etmiştir. Devlet banka sektörünün kırılganlığını izlemeye devam
etmekte ve ülkenin tasarruf bankaları (Cajas) yeniden aktif rol oynamaktadır.
Ekonomik Performans
Ülkenin mali performansı incelendiğinde son on yılda önemli ilerleme kaydedildiği açık veren
bütçenin 2006 ve 2007 yıllarında % 1 oranında fazla verdiği görülmektedir. Ancak 2008 yılında
uzun zaman sonra İspanya’nın bütçe açığı 41 milyar avro’ya ulaşmıştır. 2008 yılında bütçe
gelirleri bir önceki yıla göre %6,9 oranında azalırkan giderler %8,7 oranında artmıştır. 2008
yılında kamu borç stoğunun GSMH oranı %33’lere kadar düşmüştür. İspanya’nın borç stoğunun
büyük bir bölümü özel kesime ait olup, yaşanan ekonomik krizin İspanya’da daha ağırlıklı olarak
hissedilmesinin bir nedeni de, borca dayalı tüketim harcamalarının birden bire daralması
neticesinde reel sektörde talep düşüşünden kaynaklanan ekonomik küçülme olduğunun
söylemek mümkündür. Genel ekonomik performans kadar bütçe performansının da olumlu
olmasında avro’ya geçilmesiyle düşen faizlerin olumlu etkisini yine vurgulamak gerekmektedir.
İspanya’nın artan faiz masrafları borç düzeyini olumsuz etkilemekte ve 2010 yılı borç hizmet
maliyetleri hükümet tahminlerine göre % 33,3 artarak 23,2 milyar avroya karşılık gelmektedir.
2004 yılında iktidar partisi değiştiğinde İspanya Başbakanı Jose Luis Rodriguez Zapatero'nun ilk
döneminden başlayarak ekonomik büyüme için GSYİH’nin büyümesi desteklenmiştir ve o
dönemden itibaren birtakım sorunlar İspanya ekonomisinin problemli gidişatına dair sinyaller
vermeye başlamıştır. Financial Times’a göre bu sorunlar arasında; dış ticaret açığının fazla
olması (2008 yılında GSYİH’nin % 10’u), ticaret ortaklarına karşı rekabet gücünün kaybı ve
geleneksel olarak diğer Avrupa ülkeleri karşısında enflasyonun yüksekliği, 1998'den itibaren
emlak fiyatlarının % 150 artışı ve petrol fiyatlarındaki artış sayılabilir.
Nisan 2008’de resmi GSYİH büyüme tahminleri % 2,3 olarak belirtilmiştir. Ancak bu tahmin
Ekonomi Bakanlığı tarafından 1,6 puan aşağı revize edilmiştir. Bu rakam, diğer birçok gelişmiş
ülkelere göre daha iyi görünmekle beraber, İspanya’nın yüksek nüfus artışı nedeniyle (fazla
miktarda göç alması) kişi başına GSYİH fazla değişmemiştir. Daha sonra, 2008 yılı üçüncü
çeyreğinde 15 yıldır ilk kez ulusal GSYİH’nin azalmasıyla Şubat 2009’da İspanya’nın ekonomik
durgunluğa girdiği onaylanmıştır.
Yaşanan ekonomik krizin devam etmesi, kamu borçlarının azaltılması için uygulanan
politikaların daha da sertleşmesine, kesintilerin artmasına ve harcamaların azalmasına
sebebiyet vermiştir. Öte yandan, 2012 yılında işsizlliğin giderek artması ve % 25’i geçmesiyle
hükümetin uyguladığı kemer sıkma politikalarının doğurduğı sıkıntı artmaktadır. 2013 yılında da
kısmen sert kemer sıkma önlemlerinin etkisiyle ekonominin daralması öngörülmektedir.
Kaynak: Economic Intelligence Unit
Ekonomide Geleceğe Yönelik Beklentiler
İspanya’nın ekonomik darboğazdan çıkma sürecinin çoğu AB üyesinden daha uzun olacağı
tahmin edilmektedir. Ülke ekonomisi 2010 yılında durgunluktan çıkmış ancak faaliyetler
istenen düzeye ulaşamamamıştır. Ulusal İstatistik Enstitüsü’ne göre; ülke ekonomisinde 2011
yılının üçüncü çeyreğinde büyüme gerçekleşmezken, dördüncü çeyreğinde de durgunlukla
sonuçlanmış olup, sözkonusu dönemden bu yana ekonomide daralma devam etmektedir. Mali
önlemler ve artan işsizliğin 2013 yılında da durgunluğun devam etmesine neden olacağı
öngörülmektedir. Şimdiye kadar durgunluğun çok sert olmamasına rağmen, daha derinleşmesi
ve tahminlerden daha uzun sürmesi riski mevcuttur. 2014-2017 yılları arasında ekonominin
yavaş bir şekilde iyileşme göstermesi (reel GSYİH büyüme oranı yılda %1’den az)
öngörülmektedir.
Ekonomik Projeksiyon
Kaynak: The Economist Intelligence Unit
b EIU tahmini, c EIU projeksiyonu, * Satınalma Gücü Paritesi (Purchasing Power Parity)
2012 2013 b 2014 c 2015 c 2016 c 2017 c
GSYİH (milyar dolar, cari fiyatlarla)
GSYİH (milyar avro, cari fiyatlarla)
Reel Büyüme Oranı (%)
Cari İşlemler Dengesi (milyar dolar)
Cari İşlemler Dengesi (GSYİH’deki payı, %)
Kişi Başına GSYİH (dolar, cari fiyatlarla)
Kişi Başına GSYİH (dolar, PPP*)
İşsizlik Oranı (%, ort.)
Enflasyon Oranı (%, ort., TÜFE)
Enflasyon Oranı (%, ort., ÜFE)
Kredi Faiz Oranı (%, ort.)
Döviz Kuru ($/€, yıl sonu)
İhracat (fob, milyar dolar)
İthalat (fob, milyar dolar)
Dış Ticaret Hacmi (fob, milyar dolar)
Dış Ticaret Dengesi (milyar dolar)
1.355
1.034
-1,3
2,1
0,2
29.146
31.925
26,3
1,8
0,8
8,0
1,29
299,9
307,2
607,1
-7,3
1.329
1.047
0,2
10,5
0,8
28.446
32.411
26,4
1,5
2,2
8,1
1,26
299,5
296,5
596,0
3,0
1.341
1.064
0,5
13,2
1,0
28.621
33.076
25,7
1,7
2,6
8,5
1,26
303,9
298,5
602,4
5,4
1.371
1.088
-1,3
11,3
0,8
29.222
33.949
24,6
2,2
2,4
8,4
1,27
307,9
302,8
610,7
5,1
1.418
1.116
0,2
13,4
0,9
30.17
34.999
23,5
2,0
2,4
8,3
1,27
317,2
308,3
625,5
8,9
1.458
1.149
0,5
18,2
1,2
30.986
36.119
22,4
1,8
2,4
8,3
1,26
327,5
315,2
642,7
12,3
Enflasyon
İspanya’da enflasyon 1980'lerin sonundan bu yana yavaş yavaş düşüş göstermektedir.
Ortalama enflasyon 1987- 1992 arasında %5,8 olarak gerçekleşmiştir. 1993’e gelindiğinde
enflasyon ilk defa %5’e düşmüştür. İzlenen sıkı para politikası, dünya petrol ve mal
fiyatlarındaki düşüş, ekonominin belli sektörlerinde yürütülen liberalizasyon çalışmaları ve
ücret artışlarının düşük tutulması gibi bir dizi nedene bağlı olarak 1990’lı yıllarda ülkede tüketici
fiyatları da azalma göstermiş, %5’lerde seyreden enflasyon oranı 2007 yılında %2,8’ye kadar
düşmüştür. 2002 yılından 2010 yılına kadar ortalama enflasyon oranı %2,78 olarak
gerçekleşmiştir. Yüksek kapasite kullanım oranları, iç ve dış baskılarla kademeli bir toparlanma
yaşayan ülkenin 2011 yılı için enflasyon oranı ise % 3,1’e yükselmiştir. Enflasyon üzerindeki
baskı küresel emtia fiyatları eğilimlerinden etkilenmiştir. Bununla beraber tüketici fiyatlarındaki
artış, ekonomideki atıl kapasite ve rekabet gücünü yeniden kazanmak için maaşlardaki
dondurmalar nedeniyle sınırlanmıştır. Enflasyon ekonomideki atıl kapasite ve rekabet
edebilirliği yeniden kazanmak için ücretlerdeki artış nedeniyle sınırlanmaktadır. Ancak Eylül
2012’de ilaçlar için katkı payının tanıtılması ve KDV oranlarındaki artış tüketici fiyatlarının 2013
yılı ortalarına kadar yukarıya çıkması yolunda baskı oluşturmuştur. Buna rağmen 2013 yılında
enflasyonun talepteki zayıflık nedeniyle %1,5’ta kalması ve 2014 yılında da %0,8’e gerilemesi
öngörülmektedir.
Kaynak: Economic Intelligence Unit
Hayat Standardı ve İşsizlik
İspanya ekonomisinin geleneksel olarak en zayıf tarafı işsizlik olmuştur. Bununla beraber, son
yıllarda işgücü piyasasında olumlu gelişmeler yaşanmış, 1994-2007 yılları arasında 8,8 milyon
istihdam yaratılmıştır. Diğer taraftan, işsizlik oranı 1994 yılındaki %24,2 düzeyinden 2007 yılı
sonunda %8,3’e kadar gerilemiştir. Ancak küresel ekonomik kriz ve göçmen sayısının artışına
paralel olarak işsizlik oranları 2010 yılında %20,1’e çıkmıştır.
İspanya Ulusal İstatistik Enstitüsü’ne göre; işsizlik oranı 2011 yılının dördüncü çeyreğinde tarihi
bir rekor kırarak %22,9’a çıkmıştır. 2012 yılında da işsizlik artarak %25’in üstüne çıkmıştır.
Ülkede işsiz sayısı 5,3 milyona çıkmıştır. Erkeklerde işsizlik oranı %24,09 iken, kadınlardaki
işsizlik oranı %24,86’dır. İşsizlik oranı tüm sektörlerde de artış göstermiştir. Hizmet sektöründe
147.900, tarımda 59.700, sanayide 49.800 ve inşaat sektöründe 29.500 kişi işsizdir.
Otonom bölgelerdeki işsizlik ise %13,55 (Pais Vasco) ile %33,17 (Andalucia) arasında
değişmektedir. Aragon’da %18,38, Katalunya’da %22,16 ve Madrid’de işsizlik oranı %18,65’tir.
Kaynak:
İspanya
The Economist Intelligence Unit
Ulusal
İstatistik
Ofisi
(INE)
Sektörler
Tarım ve Hayvancılık
İspanya tarım sektöründe verim birçok Avrupa ülkesine daha düşük düzeylerdedir. Verimliliğin
düşük olmasının sebepleri arasında son yıllarda yaşanan kuraklık ve düzensiz yağışların yanı sıra
toprak kalitesinin düşüklüğü ve ülkenin büyük kısmında arazilerin verimsiz kullanımı sayılabilir.
İspanya’nın tarımsal işletme sayısı 1,3 milyon civarındadır. Ülkenin kuzey ve doğu bölgelerinde
tarımsal işletmelerin çoğu çok küçükken güney bölgelerde özellikle de Andaluçya’da çok geniş
araziler mal sahiplerinin ilgisizliğinden dolayı kullanılmamaktadır.
İspanya’da toplam tarımsal üretim değerinin yarısını oluşturan bitkisel üretim AB üretiminin de
%12’den fazlasını oluşturmaktadır. Ülkenin değişik bölgelerinde hüküm süren farklı iklim
şartları ve toprak özelliklerine paralel olarak tarım ürünleri de çeşitlilik göstermekte olup,
ılıman akdeniz iklimine ait bitki türlerinin yanı sıra bazı tropik türler de yetiştirilmektedir. Yaş
meyve ve sebze sektöründe verim yüksek olup toplam tarımsal üretimin %30’unu
oluşturmaktadır. Başta narenciye olmak üzere hemen her tür meyve ve sebzenin üretildiği
İspanya’da üzüm bağları ve zeytinlikler de üretim miktarı ve kapladıkları alan bakımından
tarımsal üretimde önemli pay sahibidir.
İspanya şarap, zeytinyağı, meyve ve sebzede önemli bir üreticidir. Seracılık sektörü çok
gelişmiştir. Diğer taraftan ülke içi balık tüketiminin yüksek olmasına ve limanlarının
elverişliliğine bağlı olarak balıkçılık filosu ve ilgili sanayi de çok gelişmiştir.
Yaş meyve ve sebze sektörünün verimliliği ortak tarım politikası çerçevesindeki yardımlardan
en az düzeyde yararlanan bir sektör olmasına rağmen oldukça yüksektir. Ülkenin iklimi genel
olarak modern ve sulu bahçe tarımına elverişlidir. Göreceli olarak verimsiz ve kuru bölgelerde
üretimi yapılan tahılların ise aşırı iklim farklılıklarına karşı dayanıksız olması nedeniyle
kuraklıktan en çok bu sektör etkilenmektedir.
İspanya dünyanın üçüncü büyük şarap ve en büyük zeytinyağı üreticisidir. Üreticiler kaliteli
üretim ve gelişmiş pazarlama teknikleri sayesinde rekabetçi konumlarını güçlendirmektedir.
Öte yandan tahıl, şeker pancarı gibi ürünlerde üreticiler ithalat baskısı altında kalmaktadır.
Sektörün toplam gelirlerinin yaklaşık dörtte birini oluşturan AB desteklerine rağmen zaman
zaman
tarımda
çeşitli
krizler
meydana
gelmektedir.
Ülke arazisinin yaklaşık üçte biri ormanlarla kaplı olup, son yıllarda özellikle AB destekli
ağaçlandırma çalışmaları sayesinde çiftçilerin tarım arazilerini ticari orman ürünlerine
kaydırmaları özendirilmektedir. Ulusal Orman Planı çerçevesinde önümüzdeki 30 yılda kişi
başına düşen ağaç sayısının 125’ten 250’ye çıkartılması planlanmaktadır. Bir yandan
çölleşmeye ve erozyona karşı bir önlem olarak yürütülen ağaçlandırma çalışmalarının diğer
yandan da tarımsal üretim fazlasını dengeleyerek çiftçilere yeni gelir kaynağı sağlanması yolunu
da açacağı düşünülmektedir.
Hayvancılık toplam tarımsal üretim değerinin %50’sini oluşturmaktadır. Sektör, et işleme sanayi
ile bağlantılı güçlü bir yapıya sahiptir. Süt ve et sığırı yetiştiriciliği hayvancılıkta önemli alt
sektörlerden birisidir. Özellikle domuz yetiştiriciliğinde dünyada önde gelen ülkelerden birisidir.
AB içinde domuz sayısı bakımından Almanya’dan sonra ikinci sırada gelmektedir.
İspanya, Avrupa’nın en büyük balıkçılık filosuna sahiptir (Avrupa Birliği’nin toplam balık
avlanmasının %16’sını oluşturmaktadır). Balıkçılık sektörü, yaklaşık 60 bin balıkçıya ve 375 bin
ilgili sektör çalışanına iş imkanı sağlamaktadır. Ülke bu yüksek kapasitesine rağmen, iç
tüketimin çok yüksek olmasına bağlı olarak bu alanda net ithalatçıdır (kişi başına yıllık 40
kg.balık
tüketimiyle
Japonya’dan
sonra
dünyadaki
en
büyük
ikincidir).
Kaynaklar:
The
Economist
Intelligence
Unit
Wine
Institute
(http://www.wineinstitute.org/resources/statistics)
FAO
Fisheries
Circular
(http://www.fao.org/docrep/010/ah947e/ah947e00.htm)
Ministerio de Agricultura, Alimentación y Medio Ambiente (http://www.magrama.gob.es/es/)
Sanayi
Sanayi sektörü İspanya GSYİH’sinin %24,4’lük kısmını oluşturmaktadır. İspanya sanayisinin
merkezi, geleneksel olarak, metalurji sanayisinin geliştiği Bask ile endüstriyel gelişime öncü
olan tekstil sektörünün geliştiği Katalonya bölgeleri olmuştur. Bask’ın, giderek önemini yitiren
bazı sektörlere bağımlı kalarak yakın zamana kadar ekonomiye dinamizm katmakta başarısız
olmasına rağmen bu alanlar halen ülke geleneksel sanayisinin çekirdeğini oluşturmaktadır.
Sanayi sektörü halen hizmetler sektörünün sadece 1/3’ü büyüklüğünde olmakla beraber,
Repsol, Endesa, Iberdrola gibi ciro bakımından ülkenin en büyük firmalarının çoğu halen bu
sektörde faaliyet göstermektedir. Sanayi içinde en önemli sektörler enerji üretimi, petrol ve
kimyasallar, taşıtlar ve gıda işlemedir.
1986 yılında Avrupa Topluluğu’na katılımının ardından ülkeye yönelen yabancı yatırımların
etkisiyle ülkenin sanayi temelinin büyük bir kısmı yabancıların eline geçerken sektörde ciddi bir
yeniden yapılanma da yaşanmıştır. Bunun bir sonucu olarak, ülke bugün çok sayıda rekabetçi
alt sektöre sahip olmuştur. Özellikle otomotiv sektörünün çok güçlü olduğu İspanya, Avrupa’nın
üçüncü, dünyanın da yedinci en büyük otomobil üreticisidir. Ancak sektördeki büyük firmaların
hiçbiri İspanyollara ait değildir. 2001 yılından sonra sanayi üretiminin artışı negatif seyir almaya
başlamış ve bu durum sektörde istihdamın azalmasına neden olmuştur. Ülkedeki önemli diğer
imalat sanayi sektörleri ise gıda, içecek ve tütün, kimyasal maddeler, kağıt, tekstil ve hazır
giyimdir.
Diğer taraftan imalat sanayine yönelen yabancı yatırımlarda da son yıllarda azalma
görülmektedir. Asya pazarlarının gelişmesi ve AB’nin doğuya doğru genişlemesi yabancı
yatırımcılar için ülkenin cazibesini azaltan faktörler olarak ortaya çıkmaktadır. Ülkede ücretler
Polonya, Macaristan ve Çek cumhuriyeti ile kıyaslandığında neredeyse üç kat fazladır.
Kaynaklar:
Invest
The
Economist
in
Intelligence
Unit
Spain
Madencilik
İspanya, zengin mineral kaynaklarına sahip olmasına rağmen ihtiyacının üçte birini ithalat
yoluyla karşılamaktadır. Ülke demir cevheri, civa (dünyanın en büyük üreticisi), potasyum ve
pirit (demir- sülfür minerali) rezervleri bakımından zengin olup, az miktarda uranyum rezervine
sahiptir.
Ülkenin kömür madenleri ve demir cevheri yatakları kuzeyde (Asturya, Kantabriya ve Bask),
önemli civa rezervleri güneybatıda Almaden yakınlarında ve bakır ve kurşun yatakları da
Andaluçya’da bulunmaktadır. Asturya’daki altın madeni Avrupa’daki en büyük altın
madenlerinden biridir. İspanya aynı zamanda granit ve mermerde dünyanın önde gelen
üreticilerinden biridir.
Halen 8.700 kişiyi istihdam etmekte olan kömür sanayi devlet tarafından halen ciddi bir
biçimde sübvanse edilmektedir. Sektör yıllardır yavaş ama düzenli bir biçimde yeniden
yapılandırılmaktadır. 1997 ile 2003 yılları arasında kömür üretimi %32 oranında azalmış ve 14
bin madenci erken emekli edilmiştir. 2007 itibarıyla kömür üretimi 1993 yılı düzeyinin
neredeyse yarısına düşmüştür. 2006 yılında kabul edilen yeni Ulusal Kömür Planı’na göre 2012
yılı sonuna kadar madenlerdeki işçi sayısının 5.800’e ve kömür üretiminin 12 milyon tondan 9,2
milyon tona düşürülmesi hedeflenmekteydi. Hükümetin devlet yardımı alan kömür
işletmelerinin 2013-2018 döneminde kapatılması planının aksine, yardım alan ve hala rekabet
edebilir düzeyde olan işletmelerin çalışmaya devam edebilecekleri belirtilmiştir. Bu durumda
hükümet 2019 yılına kadar kömür madenlerinin çalışmaya devam etmesini planlamaktadır.
Kaynaklar: The Economist Intelligence Unit
İnşaat
İspanya, müteahhitlik sektöründe dünyanın önde gelen ülkeleri arasında yer almaktadır. 2010
yılı ENR’ın dünyanın en büyük müteahhitlik firmaları arasına 11 firma ile giren İspanya, firma
sayısı açısından Güney Kore’den sonra 7 nci sırada yer almıştır. Koloniyel ve tarihsel
birliktelikleri sebebiyle İspanya, Güney Amerika ülkelerindeki müteahhitlik yatırımları ile ön
plana çıkmaktadır.
İspanya inşaat sektörünün gelişmesinin temel sebebleridne biri de özellikle 60 ve 70’li yıllarda
ortaya çıkan konut talebidir. İspanya’da da sözkonusu yıllarda küçük şehirlerden büyük
şehirlere göç yaşanmış, bu da konut ihtiyacınıa arttırmıştır.70’li yılların ikinci yarısından 80’li
yılların ilk yarısına kadar ise göç ile birlikte ortaya çıkan sosyal yapıya paralel olarak alt yapı
sorunlarını çözmeye yönelik yatırımlar ile düşük gelirlilere yönelik konut yapımı ile sektör
gelişme göstermiştir. İspanya’da konut sektörü izellikle bu düşük fiyatlı konutlar yüzünden
ağırlıklı olarak satın almaya yönelik gelişmiş, kiralık konut sektörü oldukça küçük kalmıştır.
Kiralık konut sektörünün gelişmesi halinde sektördeki gelişmelerin de çok yönlü olacağı
düşünülmektedir.
İspanya’da yaşanan ekonomik kriz, 2007 yılından beri inşaat sektöründeki düşüşle kendini
göstermektedir. Bu düşüş 2010 yılında da devam etmiş ve sektörü olumsuz etkilemiştir.2010
yılının Ocak-Mayıs döneminde inşaat sektörü, bir önceki yılın aynı dönemine göre %18,9
düşmüştür. Yeni konut inşaatları açısından da 2010 yılı ilk üç ayında %20’lik bir düşüş yaşanmış,
mevcut konutların tadil ve yenilenmesi işlerinde de %37’lik bir düşüş yaşanmıştır. Öte yandan
mevcut konutların satışlarında ise % 11,5 luk bir artış gerçekleşmiştir. Bu artışın temel sebebi
ise 1 Temmuz 2010 yılında yürürlüğe giren yasadır. Sözkonusu yasa ile 2011 yılından itibaren
konut vergilerinde artış öngörülmüştür. Bu sebebple 2011 yılından önce alım satımlarda bir
artış gerçekleşmiştir.
Sektördeki düşüşün önemli sebeplerinden birisi de yine kamu ihalelerindeki düşüştür.
Ekonomik kriz ve bütçe açıkları ile birlikte kamu ihalelerinde yaşanan düşüş sektörü olumsuz
etkilemiştir. 2010 yılı Ocak- Mayıs dönemi itibariyle kamu ihaleleri bir önceki yılın aynı
dönemine göre % 32 azalmıştır.
İspanya’daki işssizlik ekonomik krizle birlikte derinleşmiştir. İnşaat sektörü, hizmet sektöründen
sonra işsizliğin en çok yaşandığı ikinci sektördür.
İspanya’da 2010 yılında istihdam edilenlerin %9’u inşaat sektöründe çalışmakta olup GSYİH
içinde inşaat sektörünün payı % 11,55 olarak gerçekleşmiştir. Sektörün GSYİH’den aldığı pay
İspanyol ekonomisinin dikkat çekici bir özelliğidir ve bu pay azalmaya devam etmektedir. İnşaat
sektörünün milli gelirden aldığı paydaki azalmanın diğer bir nedenide artan maliyetlerdir.
Konut talebinde ve buna paralel olarak inşaat sektöründe yaşanan duraklamanın boyutları
henüz küçük olmakla birlikte ekonomiyi etkileyecek boyutlara ulaşmasından endişe
edilmektedir. Avrupa Komisyonu hazırladığı bir raporda İspanya’nın inşaat sektöründeki
toparlanma sürecinin yıllar alacağı bildirilmiştir.
İspanya inşaat sektöründe üretim, 2011 Şubat ayında, 2010 Şubat ayına oranla %31.3 düşüş
göstermiştir. Bu oran Eurostat kaynaklarına göre, Avrupa Birliği ülkeleri içinde yaşanan en
büyük düşüştür. Genel olarak Avrupa Birliği’nde sektör faaliyetleri 2010 yılı Şubat ayında %2,9
artarken, İspanya’da tekrar %30’u aşan düşüş görülmüş ve Ocak ayında yaşanan düşüş oranı
%40 olmuştur. İspanya’dan sonra inşaat sektöründe en yüksek düşüşü yaşayan ülke %20
oranıyla Slovenya olmuştur. Diğer taraftan, sektörde ilerleme gösteren Almanya’da %56,3 ve
Polonya’da %21,3 gelişme yaşanmıştır. Geçen yaz İspanya inşaat sektöründe yaşanan çöküş,
aynı zamanda kamu yatırımlarının (özellikle altyapı alanındaki) da düşmesine neden olmuştur.
İnşaat malzemeleri üreticileri 2008-2010 yılları arasında yaşanan talepteki azalma ile ortalama
100.000 işten çıkarma ve %10 kepenk kapatma aşamasına varacak derecede zor durumda
kalmışlardır. İnşaat sektöründe 5.000 den fazla firma, 500.000 civarında işçi bulunmaktadır ve
2009 kaynaklarına göre sektörden 40.000 milyon avronun üzerinde kazanç sağlanmaktadır.
Kaynaklar:
T.C.
The Economist
İspanya
Intelligence Unit
Büyükelçiliği
,http://www.barcelonareporter.com/
Ticaret
Müşavirliği
Turizm
Turizm sektörü İspanya için önemli sektörlerden biridir. Turizm Araştırmaları Enstitüsü
(Instituto de Estudios Turisticos) verilerine göre 2012 yılı itibarıyla ülkeye yaklaşık 57,7 milyon
turist girişi gerçekleşmiş olup turizm gelirleri toplamı 55,6 milyar avroya ulaşmıştır. İspanya
gelen turist sayısı bakımından Fransa’nın ardından dünya ikincisi ve turizm gelirleri bakımından
da ABD ve İtalya’nın ardından dünya üçüncüsü olmuştur.
Turizm İstatistikleri
Kaynak: Instituto de Estudios Turisticos (www.iet.tourspain.es)
2008
2009
2010
2011
2012
Gelen turist (bin kişi)
57.192 52.178 52.677 56.694 57.700
Turizm gelirleri (milyon avro)
51.694 47.962 48.926 52.796 55.594
Kaynaklar:
Turizm
İspanya Ulusal
Araştırmaları
İstatistik Enstitüsü
http://www.euractiv.com.tr/
Enstitüsü
(www.iet.tourspain.es)
(INE- http://www.ine.es/en/welcome_en.htm)
Ulaştırma ve Telekomünikasyon Altyapısı
Ulaştırma
İspanya’daki toplam karayolu ağı 667.391 km olup bunun 539.211 km’si şehirler arası ve
128.180 km’si şehir içi karayoludur. İberya yarımadasını Hollanda ve İtalya arasındaki
Avrupa’nın en önemli karayolu taşımacılığını rotasına bağlamaktadır. İspanya’daki otobanlar da
yaklaşık 14.000 km’lik uzunluklarıyla dünyadaki en geniş otoban ağlarından biri olup ve yolların
etkinliğini arttırmak amacıyla yenileme sürecindedir. Devlet yatırım paketi, kapsamlı otoyol ve
bölünmüş yol ağının herkesin ulaşabileceği şekilde, yani nüfusun %94’ünün yüksek kapasiteli
taşıt yolundan 30 kilometreden fazla uzak kalmayacağı şekilde yaygınlaştırılması yönündedir.
Hükümet önümüzdeki dönemde büyük altyapı yatırımları yapmaya devam etmeyi
planlamaktadır. Bu da İspanya Hükümetinin bugüne dek yaptığı en büyük altyapı taahhüdü
olan 2005-2020 Stratejik Altyapı ve Ulaşım Planı’na yansıtılmıştır. Plana göre toplam 248 milyar
avrodan fazla yatırım hedeflenmektedir. Toplam yatırımın % 25 ine denk gelen 62 milyar
avrodan fazlası ilk 4 yıl içerisinde kullanılmıştır ve planlananın üzerinde bir miktardır. Demiryolu
ulaşımı plandaki başlıca kalem olup yatırımın yaklaşık %50’sine karşılık gelmektedir.
1992 yılında tamamlanan ve Madrid-Seville hattında faaliyet gösteren hızlı tren hattı ve
Akdeniz sahil şeridinin yenilenmesi çalışmaları hariç olmak üzere ülkede uzun yıllar
demiryollarına yatırım yapılmamıştır. 2001 yılında İspanya’da tümü radyal (yarıçapsal hız)
sisteme sahip olan demiryolları (geniş ve dar raylar da dahil) 14.272 km uzunluğunda olup
bunun 7.743 km’sini elektrikli sistem oluşturmaktaydı. İspanya Hükümeti 2000-2007 yılları
altyapı planında demiryolları için 40.869 milyon avroluk bir yatırımı Hızlı Tren Hattı-AVE ‘nin
7.200 km.lik bir demiryolu ağına sahip olması gayesiyle öngörmüştür. Mart 2008 itibarıyla
8.072 km’si elektrikli ve 4.506 km’si çift hatlı 13.340 km’lik demiryolu ağı mevcuttur. 2009
yılında ise toplam demiryolu uzunluğu 15. 000 km’dir. Hükümetin alt yapı planlarında 2020
yılından önce 10.000 km daha demiryolu eklenmesi öngörülmüştür. Hızlı tren hatları
hükümetin altyapı planlarının önceliği haline gelmiştir ve 2020 yılında hızlı tren ağının 10.000
kilometreye ulaşması beklenmektedir. Bunun sonucunda, İspanya’nın bütün büyük şehirlerinin
bu ağa doğrudan erişimi olacak ve nüfusun %90’ı istasyonların birine en çok 50 kilometre
mesafede olacaktır.
Hızlı Tren Hattı (AVE) Madrid’i Zaragoza (Aragon), Barselona (Katalunya) ve Vitoria ve Irun
(Bask ülkesi) üzerinden Fransız sınırına bağlayacaktır. Bugün itibarıyla Madrid birçok İspanyol
şehrine hızlı tren hattıyla bağlanmış durumdadır. Bu hatlar şunlardır; Madrid- Sevile, MadridZaragoza-Huesca, Madrid-Zaragoza-Camp de Tarragona-Barcelona, Madrid- Malaga, MadridSegovia-Valladolid.
Madrid ve Barselona başta olmak üzere 33 uluslararası havalimanıyla bütün dünyayla ulaşım
ağı son derece etkin ve önemli bir transfer noktası olan İspanya’da 250 havayolu şirketinin
faaliyet gösterdiği 49 ticari havalimanı bulunmaktadır. İspanya Amerika, Afrika ve Avrupayı
birbirine bağlayan önemli bir merkez konumundadır. Bu nedenle, en önemli yatırım iki
uluslararası havalimanı olan Barcelona ve Madrid üzerinde yoğunlaşmıştır. 2005-2020 Stratejik
Altyapı ve Ulaştırma Planı, “The Plan Canarias” (Kanarya Planı)’nı oluşturmuştur ve buna göre
Kanarya Adaları Havalimanı’na yaklaşık 3 bilyon avro yatırım yapılmaktadır.
İspanya, coğrafi konumuna bağlı olarak AB içerisinde en uzun kıyı şeridine sahip olan
ülkelerden biridir. Atlantik ve Akdeniz sahillerinde 53 tane uluslar arası limana sahip olan
ülkede, limanlardan 27’si Bayındırlık Bakanlığı’na bağlı Devlet Liman Yönetimi tarafından idare
edilmektedir. Altyapı ve Ulaşım Stratejik Planı’na göre 2020 yılına kadar liman kapasitelerinin
%70 artırılması hedeflenmektedir. Limanların, ülkenin ticaretindeki önemini vurgulamak
açısından İspanya’nın toplam ithalatının %78’inin ve ihracatının %51’inin bu limanlar üzerinden
gerçekleştiğini
belirtmek
faydalı
olacaktır.
Deniz taşımacılığı açısından en önemli limanlar Bahia de Algeciras, Valensiya, Barselona,
Tarragona ve Bilbao’dur. Ayrıca, ülkenin ortasında yer alan Madrid’de de önemli limanlara
demiryoluyla bağlanmış olan liman bulunmaktadır.
Kaynaklar:
Invest
TC
Madrid
Büyükelçiliği
The
Economist
http://www.spainbusiness.gen.tr
in
Ticaret
Intelligence
Spain
Müşavirliği
Unit
Telekomünikasyon
İspanya aynı zamanda ileri derecede geliştirilmiş bir iletişim ağına sahiptir. İletişim neredeyse
bütün ülkeyi kapsayan 64.000 km’lik fiber optik kablo ağı ile sağlanmaktadır. Aynı zamanda
dünyanın en büyük denizaltı kablo ağı ve 5 kıtaya erişim sağlayabilen uydu bağlantısına
sahiptir.
Son yıllarda pek çok endüstride, iletişim de dahil olmak üzere, serbest politika izlenmeye
başlanmıştır. Serbest politika izlenmesiyle üretimde çok daha rekabetçi bir ortam yaratılmıştır
ve bu durumun da ekonomik büyümeye katkısı olmuştur.
Son olarak, suya ulaşılabilirliği garanti eden hidrolik altyapı alanına büyük yatırımlar
yapılmaktadır.
Bilgisayar kullanımı bakımında ülke ABD ve diğer AB ülkelerinden geridedir. 2008 yılı itibarıyla
internete bağlanma oranı %57,5 olup bu oranın 2013 itibarıyla %78,8 olması beklenmektedir.
Bununla beraber, büyük bazı firmalar dışında İspanyol firmalarının Internet kullanım oranı
oldukça düşük kalmıştır ve elektronik ticaret giderek gelişmekle beraber halen düşük
düzeydedir (%2).
Ülkede bazı özel TV kanalları bulunmakla beraber, iki büyük televizyon kanalı TVE1 ve TVE2,
halen devletin elindedir. Ayrıca ülkede, kontrolü yerel hükümetlerin elinde olan bir yerel
televizyon ağı mevcuttur. Ülkenin en önemli ulusal günlük gazeteleri El Pais ve El Mundo’dur.
ABC, El Mundo, La Vanguardia ve El Periodico de Catalunya da önemli gazeteler arasındadır.
Gazete okuma oranının %25 olarak tahmin edildiği ülkede, dağıtım rakamlarına göre her bin
kişi başına sadece 100 gazete satılıyor olması, gazeteleri paylaşarak okuma alışkanlığının yaygın
olmasından kaynaklanmaktadır.
Kaynak:
The
TC
Invest
Economist
Madrid
in
Intelligence
Ticaret
Spain
Unit
Müşavirliği
Enerji
İspanya AB içinde en çok enerji tüketen beşinci ülkedir. Ülke petrol ve doğal gaz ihtiyacının
%99’u ve kömür ihtiyacının da %70’i için ithalata bağımlı bir ülkedir. Diğer taraftan çok yavaş
ama istikrarlı bir yeniden yapılanma süreci içinde bulunan ülke içi kömür üretim sektörü
rekabetçi olmayan yapısı ile ancak devlet desteği ile ayakta durmaktadır. Ülkede petrol ve
doğal gaz rezervi arama çalışmalarının sonuçsuz kalması, hükümetin daha ziyade uzun vadeli
arz anlaşmaları yapmak veya yurtdışından rezerv satın almak yoluna gitmesi sonucunu
doğurmuştur.
1996 yılında Cezayir doğal gazının Cebelitarık Boğazı’ndan Fas ve İspanya’ya taşınmasını
sağlayan 1.255 km uzunluğunda bir boru hattı faaliyete geçmiştir. Bununla beraber ülkenin
halen mevcut doğalgaz ihtiyacının %70’ini Cezayir ve Libya’dan sağladığı göz önüne alındığında,
siyasi istikrarsızlıkların yaşandığı Kuzey Afrika’ya enerji ihtiyacı bakımından aşırı bağımlı
olunduğu açıktır.
Diğer taraftan, enerjinin daha etkin kullanımının sağlanması yönünde çalışmalar yapılmaktadır.
Rüzgardan yararlanarak enerji üretiminin yapıldığı parkların sayısı son yıllarda hızla artmış, ülke
bu açıdan Avrupa’nın önde gelen enerji üreticileri arasında Almanya’dan sonra ikinci sırayı
almıştır.
Uluslar Arası Enerji Ajansı (IEA- International Energy Agency) verilerine göre İspanya’nın enerji
tüketimi şu şekildedir: ulaşım sektörü %40, sanayi %32 ve konutlar %14.
Hükümetin 2004-2012 Büyüme ve Strateji Planı yenilenebilir enerji kaynaklarına (özellikle
rüzgar) yönelerek enerji verimliliğini artırmayı hedeflemektedir. Ayrıca 2010 yılında toplam
enerji tüketiminin %12,1’inin yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanması (%50’sinin rüzgar
enerjisinden) hedeflenmektedir.
2010 yılında AB'de rüzgar enerjisine 9 bin 648 MW ilave kapasiteyle, toplam kurulu kapasite 84
bin 650 MW düzeyine ulaşmıştır. İspanya ise bin 463 MW ilave kapasite ile rüzgar enerjisi
kapasitesini 20 bin 623 MW’a çıkarmıştır. 2011 yılında ise AB içindeki rüzgar enerjisi kapasitesi
93 bin 957 MW olurken, İspanya bu kapasiteden %23 pay almaktadır. Başka bir deyişle; 2011
yılında İspanya rüzgar enerjisi kapasitesine bin 50 MW ekleyerek var olan kurulu rüzgar enerjisi
kapasitesini 21 bin 674 MW’a çıkarmıştır. Bu değer İspanya’yı AB içinde Almanya’dan sonra
ikinci sıraya yerleştirmiştir. 2012 yılında ise bin 122 MW ekleyerek rüzgar enerjisi kaparistesini
22 bin 976 MW’a çıkarmıştır. Sözkonusu değerlerle halen AB’de Almanya’dan sonra ikinci
konumundadır.
Danimarka elektrik enerjisi tüketiminde rüzgar enerjisi kullanım oranı (%27,1) en yüksek AB
ülkesi olurken, ardından Portekiz (%16,8), İspanya (%16,3), İrlanda (%12,7) ve Almanya (%10,8)
gelmektedir.
İspanya enerji kaynakları çeşitliliğinin avantajlı yönü, tek bir ürün kaynağına bağımlı
olmamasıdır. Siyasi açıdan bakacak olursak, kömür madenciliği, fiyatlandırma politikaları ve
sanayi koruma hukuku açılarından özel işlemler gerektirmektedir. Diğer sektörlerle
karşılaştırıldığında, İspanya enerji sektörü, geleneksel ya da tarihsel olarak
nitelendirilebilinecek ve yakın gelecekte dezavantaja neden olabilecek pek çok sorunla
karşılaşmaktadir:
• Petrole aşırı bağımlılık. İspanyol ürünlerinin %70’i karayolu ile taşınmaktadır.
• Temel elektrik kaynaklarından bir tanesi ulusal kömür kaynaklarıdır. Bu kömür çeşidi diğer
ithal edilenlerle karşılaştırıldığında çok daha pahalı ve daha düşük kaliteye sahiptir, ancak
sektörün işlerliğinin teşviki ve özellikle Kuzey İspanya’nın bazı bölgelerinde temel geçim yolu
olması
gibi
politik
nedenlerle
hala
kullanımına
devam
edilmektedir.
• Hidroelektrik enerji üretimi için yeteri kadar elverişli alanın bulunmaması. Bu enerji çesidi için
elverişli alanların tamamı halihazırda kullanılmaktadır ve diğer uygun alanlar için ise ciddi
yatırım yapılması gerekmektedir. Ya da uygun olabilecek alanlar koruma altındadir.
• Petrolün büyük bir kısmı tek bir ülkeden, Cezayir’den alınmaktadır. Bu sebeple ülkedeki en
küçük istikrarsızlık dahi İspanya enerji yapısında önemli sorunlar yaratabilmektedir.
• Nükleer enerji İspanyol halkı tarafından çok fazla desteklenmemektedir. Bu nedenle yeni bir
istasyon kurulumu planları yapılmamaktadir. Hatta yakın gelecekte 6 istasyonun kapatılması
düşünülmektedir.
• Elektrik jeneratörleri ve taşımacılık ülkede kirliliğe en çok neden olan endüstrilerdir.
Kaynaklar:
The
Economist
Intelligence
Unit,
TC
Madrid
Büyükelçiliği
Ticaret
Müşavirliği,
Uluslar
Arası
Enerji
Ajansı
(http://www.iea.org/),
European Wind Energy Association (http://www.ewea.org/)
Bankacılık
İspanya 1 Ocak 2002 tarihinden itibaren avroya geçen AB ülkelerinden birisidir. Avroya geçişle
Avrupa Merkez Bankaları Sistemi’ne uyum sağlanmış ve Avrupa Merkez Bankası’nın yetkileri
tanınmıştır. AB para politikaları Avrupa Merkez Bankası tarafından yürütülmektedir.
İspanya bankacılık sisteminde 3 tür banka vardır ;
-Bankalar
-TasarrufBankaları
- Resmi Kredi Kuruluşları
İspanya’nın çok sayıda ticari bankasının arasında 6 tanesi sektörün yaklaşık % 80’ni kontrol
etmektedir.
İspanya Merkez Bankası, Banco de Espana’dır. İspanya içinde yurt içi şube ağı ve/veya yurtdışı
temsilcilikler yoluyla faliyet gösteren başlıca finans kuruluşları: Banco Bilbao Vizcaya
Argentaria, Banco Espanol de Credito, Banco Pastor, Banco Popular Espanol, Banco Sabadell,
Banco Santander Central Hispano ve Banco Atlantico olarak sıralanabilir.
Yurtdışında da bürosu olan başlıca tasarruf bankaları da, La Caixa, Caja Madrid, Bancaja, Caja
Galicia, Caja Duero, Caixa Nova ve İspanya Tasarruf Fonu Konfederasyonu’dur.
Kaynaklar:
The
Economist
TC Madrid Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği
Intelligence
Unit
Perakende Sektörü
Perakende sektörü GSYİH ve işgücüne önemli oranda katkıda bulunmaktadır. ANGED
(Asociación Española de Grandes Empresas de Distribución) verilerine göre İspanya’da 500’den
fazla alışveriş merkezi bulunmaktadır.
İspanya 47,2 milyon nüfusuyla AB’de beşinci büyük pazardır. Perakende pazarı son on yılda
değişime uğramıştır. Süpermarketler ve büyük perakende mağazalarının sayısı artış
göstermiştir. Pazara yabancı firmalar da giriş yaparak dağıtım kanallarının yapısını
değiştirmiştir. Carrefour (Fransız), Auchan (Fransız) ve Ikea (İsveç) pazara giren en büyük
perakendecilerdir. Sektördeki bu gelişmeye rağmen hala batı Avrupa ortalamasının üstünde bir
sayıda küçük marketler de varlığını sürdürmektedir. Amerikan tarzı alış veriş merkezlerinin
sayısı da artış göstermektedir.
Gıda ürünlerinin tüketiciye sunulması büyük oranda süpermarket ve hipermarketler yoluyla
yapılmaktadır. Ülkede ulusal veya uluslararası büyük zincir mağazalar mevcut olup, bunlar
perakende dağıtım kanalının en önemli aktörleridir. Büyük hipermarketlerin birçoğu kendi
markalarıyla fason üretim yaptırmakta, bazıları da doğrudan ithalat yoluna gitmektedir.
Ülkedeki en büyük perakende firmaları El Corte Inglés (İspanyol), Carrefour (Fransız),
Mercadona (İspanyol), Eroski (İspanyol) ve Auchan (Fransız)’dır. Planet Retail’e göre El Corte
Inglés 1.400 mağazasıyla ülkedeki en büyük perakendecidir. Firma süpermarketleri için
Superecor markasını, hipermarketleri için Hipercor markasını ve mini marketleri için Opencor
markasını kullanmaktadır. Firmanın aynı zamanda giyim mağazası zinciri (Sfera) ve yapı market
zinciri (Bricor) de vardır. El Corte Inglés gelirinin büyük bölümünü gıda dışı ürünlerden
sağlamaktadır. En büyük beş perakendecinin web sayfası aşağıda verilmiştir:
Auchan:
Carrefour:
El
Corte
Eroski:
Mercadona: www.mercadona.es
Inglés:
www.auchan.com
www.carrefour.com
www.elcorteingles.es
www.eroski.com
İspanya’da bulunan büyük süpermarketlerin hepsinin kendi özel markaları mevcuttur.
Mercadona SA ve Centros Comerciales Carrefour SA özel markaların piyasaya sürülmesi
konusunda öncülük etmişlerdir. Mercadona kaliteli özel markaları uygun fiyatlarla satışa
sunmaktadır.
Özel markaların payı perakende sektörde artış göstermektedir ve bu eğilimin önümüzdeki
dönemde de devam etmesi beklenmektedir.
İspanya’da bilgisayarı olan kişi sayısının ve internete erişim düzeyinin yüksek olmaması
elektronik satışların batı Avrupa’daki kadar yüksek olmamasına neden olmaktadır. Ancak eticaret giderek artmaktadır. El Corte Ingles, Mercadona ve Eroski gibi birkaç büyük
perakendecinin online işlemleri mevcuttur. Ödeme sırasında güvenlikten endişe duyulması eticaretin gelişmesini engellemektedir fakat zamanla bu endişe azalmaktadır.
Kaynaklar:
Euromonitor
The
Economist
Intelligence
Unit
TÜRKİYE İLE TİCARET
Genel Durum
Ülkemizin Avrupa Birliği ile 1996 yılı başından itibaren uygulamaya koyduğu Gümrük Birliği’nin
beklenilen bir sonucu olarak, İspanya’dan yapılan ithalat ve bu ülkeye yapılan ihracatta sürekli
ve düzenli artış görülmektedir.
Türkiye-İspanya Dış Ticaret Değerleri
Kaynak: TC Ekonomi Bakanlığı Bilgi Sistemi
İhracat $ /
Genel İhracata İthalat $ /
Genel İthalata Hacim $ / Denge $ /
Yıl
Bin
Oranı %
Bin
Oranı %
Bin
Bin
2000
712.889
%2,57 1.678.156
%3,08 2.391.046
-965.267
2001
950.362
%3,03 1.066.141
%2,58 2.016.503
-115.779
2002 1.125.072
%3,12 1.419.212
%2,75 2.544.284
-294.140
2003 1.789.497
%3,79 2.003.745
%2,89 3.793.242
-214.248
2004 2.619.784
%4,15 3.253.675
%3,34 5.873.460
-633.891
2005 3.010.857
%4,10 3.555.106
%3,04 6.565.963
-544.249
2006 3.720.458
%4,35 3.832.589
%2,75 7.553.047
-112.132
2007 4.579.995
%4,27 4.342.994
%2,55 8.922.988
237.001
2008 4.047.267
%3,07 4.548.182
%2,25 8.595.449
-500.915
2009 2.823.657
%2,76 3.776.917
%2,68 6.600.575
-953.260
2010 3.536.205
%3,11 4.840.062
%2,61 8.376.267 -1.303.857
2011 3.917.559
%2,90 6.196.452
%2,57 10.114.011 -2.278.893
2012 3.717.345
%2,44 6.107.987
%2,58 9.825.333 -2.390.642
2013 4.337.678
%2,86 6.416.653
%2,55 10.754.331 -2.078.975
Türkiye’nin İspanya’ya İhracatında Başlıca Ürünler (bin dolar)
Kaynak: Ekonomi Bakanlığı Dış Ticaret Bilgi Sistemi
Gtip
% 2012-2013
Ürün adı
2011
2012
2013
no
Pay Değişim %
Genel Toplam
3.917.559 3.717.345 4.337.678 100,0
16,7
Otomobili, steyşın vagonlar, yarış
8703
418.018 289.528 311.171 7,2
7,5
arabaları
Petrol yağları ve bitümenli
2710
15.433 82.247 282.300 6,5
243,2
minerallerden elde edilen yağlar
Kadın/ kız çocuk için takım, takım
6204
248.180 276.003 278.793 6,4
1,0
elbise, ceket vs.
Erkek/ erkek çocuk için takım,
6203
181.892 212.075 232.064 5,3
9,4
takım elbise, ceket vs.
6109 Tişört, fanila, diğer iç giyim eşyası 285.337 245.993 214.110 4,9
-13,0
(örme)
Kazak, süveter, hırka, yelek vb.
6110
eşya (örme)
Eşya taşımaya mahsus motorlu
8704
taşıtlar
8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları
Televizyon alıcıları, video
8528
monitörleri ve projektörler
Kadın/ kız çocuk için takım elbise,
6104
takım, ceket, panolon vs. (örme)
Kadın/ kız çocuk için gömlek,
6206
bluz, vs.
Çorap; külotlu, kısa; uzun konçlu,
6115
soketler (örme)
Buzdolapları, dondurucular,
8418
soğutucular, ısı pompaları
2902 Siklik hidrokarbonlar
8450 Çamaşır yıkama makineleri
4011 Kauçuktan yeni dış lastikler
6205 Erkek/ erkek çocuk için gömlek
Zeytinyağı ve fraksiyonları
1509
(kimyasal olarak değiştirilmemiş)
Demir/ çelik sıcak hadde yassı
7208
mamulleri-genişlik 600mm. fazla
Erkek/ erkek çocuk için takım
6103 elbise, takım, ceket, pantolon vs.
(örme)
Balon, hava gemisi, planör vb.
8803 diğer hava taşıtlarının aksam ve
parçaları
Karbonat; peroksikarbonat;
2836 amonyum karbonat içeren ticari
amonyum karbonat
Yıkama, temizleme, kurutma,
8422 doldurma vb. İşler için makine,
cihaz
Kadın/ kız çocuk için bluz,
6106
gömlek, gömlek; bluz (örme)
4016 Vulkanize kauçuktan diğer eşya
Sentetik iplik, monofil, şeritlerle
5407
dokumalar
Demir/ çelik döküntü ve
7204
hurdaları, bunların külçeleri
Diğer kabuklu meyveler (taze/
0802 kurutulmuş) (kabuğu çıkarılmış/
soyulmuş)
103.998 152.427 206.332
4,8
35,4
190.373 137.902 148.314
3,4
7,6
100.720
89.885 144.811
3,3
61,1
89.574 148.269 121.777
2,8
-17,9
135.092 123.380 103.766
2,4
-15,9
69.242
68.699
92.805
2,1
35,1
80.223
75.112
90.757
2,1
20,8
59.986
73.207
73.435
1,7
0,3
38.821
70.809
66.628
50.284
81.371
56.874
56.170
52.235
69.943
69.151
64.430
63.125
1,6
1,6
1,5
1,5
-14,0
21,6
14,7
20,8
5.043
61.130
1,4
1112,1
111.287
32.481
60.332
1,4
85,7
20.800
46.468
53.128
1,2
14,3
42.868
40.453
52.029
1,2
28,6
37.456
42.988
44.894
1,0
4,4
28.761
29.209
36.235
0,8
24,1
37.711
38.433
30.503
0,7
-20,6
36.052
27.730
30.076
0,7
8,5
24.892
26.646
28.847
0,7
8,3
3.745
5.326
28.191
0,6
429,3
22.176
26.276
27.755
0,6
5,6
1005 Mısır
Pamuk (dikiş hariç) ipliği (ağırlık;
5205
=>%85 pamuk) (toptan)
Plastikten diğer levha, yaprak,
3920
pelikül ve lamlar
Aluminyum sac, levha ve şeritler,
7606
kalınlık>0, 2mm
Feldispat; lösit; nefelin ve siyenit
2529
nefelin; florspat
Sentetik devamsız lifler (işlem
5503
görmemiş)
Pamuk men (dokuma %85 <
5209
pamuklu 200g/ m2 den fazla)
Buhar kazanları dışında kalan
8403
merkezi ısıtma kazanları
İçten yanmalı, pistonlu
8409
motorların aksam-parçaları
Taşkömürü, linyit ve turbun
2706 damıtılmasından elde edilen
katran
Masa, mutfak, tuvalet, ev
7013
tezyinatı vb. için cam eşya
Kıymetli metaller ve
7113 kaplamalarından mücevherci
eşyası
1.861
2.969
25.783
0,6
768,4
22.362
24.409
25.594
0,6
4,9
26.074
25.561
24.682
0,6
-3,4
32.991
23.593
24.630
0,6
4,4
19.566
18.815
23.341
0,5
24,1
17.630
17.101
23.210
0,5
35,7
10.128
20.931
22.176
0,5
5,9
21.429
20.802
21.067
0,5
1,3
18.021
21.679
19.530
0,5
-9,9
11.369
18.540
19.392
0,4
4,6
20.047
19.992
18.830
0,4
-5,8
21.066
23.973
18.281
0,4
-23,7
Türkiye’nin İspanya’dan İthalatında Başlıca Ürünler (bin dolar)
Kaynak: Ekonomi Bakanlığı Dış Ticaret Bilgi Sistemi
Gtip
% 2012-2013
Ürün adı
2011
2012
2013
no
Pay Değişim %
Genel Toplam
6.196.452 6.107.987 6.416.653 100,0
5,1
Otomobili, steyşın vagonlar,
8703
1.210.263 887.715 1.199.955 18,7
35,2
yarış arabaları
Arıtılmış bakır, işlenmemiş
7403
217.615 388.579 312.714 4,9
-19,5
bakır alaşımları
Kara taşıtları için aksam,
8708
268.262 229.503 258.176 4,0
12,5
parçaları
7216 Demir/ alaşımsız çelikten profil 231.522 185.592 180.467 2,8
-2,8
Demir/ çelik filmaşin (sıcak
7213
95.048 128.615 140.587 2,2
9,3
haddelenmiş, rulo halinde)
7901 İşlenmemiş çinko
62.800 75.949 123.776 1,9
63,0
3902 Propilen ve diğer olefinlerin
131.783 114.529 119.981 1,9
4,8
polimerleri (ilk şekillerde)
3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde) 113.760 116.096 108.285
Elektrik kontrol, dağıtım
8537
55.818 21.097 103.189
tabloları, mücehhez tablolar
Petrol yağları ve bitümenli
2710 minerallerden elde edilen
159.469 218.470 100.977
yağlar
Polikarboksilik asitler,
2917 anhidritleri, halojenürleri ve
100.929 75.903 88.957
türevleri
4102 Koyun ve kuzuların ham derileri 89.655 86.717 86.839
2902 Siklik hidrokarbonlar
85.448 74.993 84.285
Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra
7108
33.063 145.439 84.192
halinde)
Tedavide/ korunmada
3004 kullanılmak üzere hazırlanan
87.869 85.650 81.669
ilaçlar (dozlandırılmış)
Eşya taşımaya mahsus motorlu
8704
86.380 87.783 67.319
taşıtlar
Alternatif-rotatif kıvılcım
8407 ateşlemeli, içten yanmalı
48.869 58.682 63.046
motorlar
Kaldırma, istifleme, yükleme,
8428
33.232 27.425 60.708
boşaltma makine ve cihazları
Elektrojen grupları, rotatif
8502
67.778 33.988 57.518
elektrik konvertisörleri
Dizel, yarı dizel motorlar (hava
8408
87.791 68.046 56.096
basıncı ile ateşlenen, pistonlu)
Seramik, emaye/ cam
3207 sanayinde kullanılan boya, sır,
52.931 60.123 52.317
cila vb.
Amino reçineler, fenolik
3909 reçineler, poliüretanlar (ilk
66.892 65.924 52.186
şekilde)
Poliasetaller, diğer polieterler,
3907 epoksit-alkid reçineler vb. (ilk
72.198 59.204 50.528
şekilde)
Muslukçu, borucu eşyası-basınç
8481 düşürücü, termostatik valf
41.544 34.789 50.364
dahil
Kömür elektrotlar; kömür
8545 fırçaları; lamba, pil kömürleri
44.599 57.473 50.266
vb.
Yontulmaya, inşaata elverişli
6802
29.666 33.916 48.847
işlenmiş taşlar (kayagan hariç)
3904 Vinil klorür/ halojenli diğer
35.133 45.427 48.394
1,7
-6,7
1,6
389,1
1,6
-53,8
1,4
17,2
1,4
1,3
0,1
12,4
1,3
-42,1
1,3
-4,6
1,0
-23,3
1,0
7,4
0,9
121,4
0,9
69,2
0,9
-17,6
0,8
-13,0
0,8
-20,8
0,8
-14,7
0,8
44,8
0,8
-12,5
0,8
44,0
0,8
6,5
olefin polimerleri (ilk şekilde)
Demir/ çelik yassı mamul, kaplı,
7210
sıvanmış (600mm. Den geniş)
Bir/ iki yüzü kaolin, inorganik
4810
madde sıvanmış kağıtlar
Isı değişikliği yöntemi ile
8419
maddeleri işlemek için cihazlar
Soya fasulyesi yağı üretiminden
2304
arta kalan küspe ve katı atıklar
Elektrikli sinyalizasyon, trafik
8530
kontrol ve kumanda cihazları
Elektrikli su ısıtıcıları,
8516 elektrotermik cihazlar
(şofbenler)
4011 Kauçuktan yeni dış lastikler
4703 Sodalı ve sülfatlı odun hamuru
İçten yanmalı, pistonlu
8409
motorların aksam-parçaları
Demir/ çelik döküntü ve
7204
hurdaları, bunların külçeleri
8701 Traktörler
İnsan ve hayvan kanı, serum,
3002
aşı, toksin vb. Ürünler
Hava-vakum pompası, hava/
8414 gaz kompresörü, vantilatör,
aspiratör
20.109
25.382
46.815
0,7
84,4
38.542
43.595
46.093
0,7
5,7
6.790
10.110
45.417
0,7
349,2
23.568 160.338
44.912
0,7
-72,0
15.953
14.519
42.408
0,7
192,1
38.546
33.734
40.227
0,6
19,2
60.648
24.676
47.717
28.064
40.136
35.968
0,6
0,6
-15,9
28,2
34.094
45.921
35.667
0,6
-22,3
25.105
94.550
35.138
0,5
-62,8
3.345
2.782
33.748
0,5
1113,2
30.369
27.678
32.497
0,5
17,4
22.907
14.501
31.673
0,5
118,4
İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller
İki Ülke Arasındaki Ticaretin Altyapısını Düzenleyen Anlaşma ve Protokoller
İkili Hava Ulaştırması Anlaşması (15 Temmuz 1975)
Ekonomik ve Sınai İşbirliği Anlaşması (6 Şubat 1992)
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (15 Şubat 1995)
Türkiye İspanya Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Anlaşması (3 Mart 1998)
Ekonomik ve Mali İşbirliği Mutabakat Zaptı (13 Ocak 1998)
Türkiye İspanya Ortak Çalışma Grubu Toplantısı Mutabakat Zaptı (26 Eylül 1998)
Türkiye İspanya KEK I. Dönem Toplantısı Mutabakat Zaptı (28 Ekim 1998)
Türkiye İspanya KOBİ’lere İlişkin Konularda İşbirliği Mutabakat Zaptı (28 Ekim 1998)
Yeniden Yapılanma İçin Mali İşbirliği Mutabakat Zaptı (30 Kasım 1999)
Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması (18 Aralık 2003)
Türkiye-İSPANYA Yatırım İlişkileri
Türkiye’nin toplam kayıtlı sermaye ihracatı içinde İspanya, firma sayısı açısından 35., sermaye
miktarı açısından 43. sırada yer almaktadır. 1999 yılı sonunda Türkiye’den İspanya’ya toplam
kayıtlı sermaye ihracı 12.800 dolar iken, 2007 yılı sonu itibarıyla sermaye ihracı 5,6 milyon
dolara çıkmıştır. Benzer şekilde, 1999 yılında İspanya’da yerleşik Türk firma sayısı 3 iken, 2007
yılı sonunda 9’a yükselmiştir. Sermaye miktarı açısından Türk yatırımlarının % 59,1’i ticaret, %
22,7’si imalat ve %18,1’si ulaştırma sektöründe gerçekleştirilmiştir. 2002- 2011 yılları arasında
İspanya’daki doğrudan yabancı yatırım stoğu 19 milyon dolardır. 2011 yılı doğrudan Türk
yatırımları 6 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
İspanya’daki Türk yatırımları ağırlıklı olarak ticaret ofisleridir. Üretime yönelik en önemli
yatırım Borusan Mannesman tarafından yapılan spiral boru fabrikası yatırımıdır. İspanya’da
yerleşik Türk firmaları Borusan, Nuh Çimento, Sabancı Holding, Arçelik, Vestel, Sarar,
Hidromek, Poseidon, Atateks ve Entes’tir. İspanya’da faaliyet gösteren Türk firmalarının listesi
www.musavirlikler.gov.tr adresinden temin edilebilir.
Türkiye İspanya Hükümeti tarafından ticaret ve yatırımda öncelikli ülkeler arasına seçilmiştir.
İspanya Devlet Ticaret Sekreterliği tarafından yapılan bir değerlendirme ile Pazar Geliştirme
Planı’na önceden seçilmiş olan ABD, Meksika, Fas, Cezayir, Brezilya, Çin, Hindistan, Rusya ve
Japonya’nın yanı sıra ülkemiz ve Güney Kore’nin de eklenmesine karar verilmiş ve listede yer
alan ülke sayısı 11’e çıkmıştır.
İspanya’nın 2000-2008 (Ocak-Haziran) yılları arasında ülkemize yapmış olduğu yatırım miktarı
2,8 milyar avro olmuştur. Bu miktarın 2,4 milyar avroluk kısmının 2006-2008 döneminde
gerçekleşmesi özellikle son yıllarda İspanyol firmalarının ülkemize olan ilgisinin arttığını
göstermektedir. 2007 yılında 80’e yakın İspanyol firması ülkemize yatırım yapmış veya ticari
faaliyet göstermeye başlamıştır. Böylece Türkiye’deki İspanyol sermayeli şirketlerin toplam
sayısı
208’e
ulaşmıştır.
2002-2011 yılları arasında Türkiye’deki İspanyol yatırım stoğu 4,1 milyar dolardır. 2011
dönemindeki
yatırım
ise
2,3
milyar
dolardır.
Ülkemizdeki İspanyol yatırımlarının sektörel dağılımına bakıldığında, toplam İspanyol
yatırımlarının %81,3’ünü makineler, endüstriyel ekipman ve metalurjinin oluşturduğu
görülmektedir. Turizm ve gıda işleme sektörleri ise kalan %18,7’lik bölümü oluşturmaktadır.
Türkiye, İspanya’nın en fazla yatırım yaptığı onuncu ülkedir. Ülkemizdeki İspanyol firmalarının
listesine www.spainbusiness.gen.tr adresinden ulaşılabilir. 2008 yılında ülkemize yönelik
İspanyol yatırımlarının maden, fabrikasyon, inşaat, otomotiv, turizm ve emlak sektörlerinde
yoğunlaştığı görülmektedir. Yatırımların artışında turizm sektörüne yönelen firmaların emlak
yatırımları ve faiz-borsa kazançları nedeniyle ülkemize yönelen İspanyol fonlarının artmasının
da etkisi bulunmaktadır.
Türkiye’de yatırım yapan başlıca İspanyol firmalar ELIOP (otomatik kontrol sistemleri), TEKA
(mutfak mobilyası), ROCA (banyo malzemeleri ve seramik fayans), TECASA (ısıtma sistemleri),
FAGOR (sanayi mutfakları), MANTEROL (battaniye), MANGO ve ZARA (konfeksiyon), DIA (gıdasüpermarket), GREFUSA (kuruyemiş ve aperatifler), AGRUCAPERS (kapari-turşu), SOL,
BARCELO ve RIU (çeşitli oteller zinciri), MAPFRE (sigortacılık), BAMESA (metalürji),
ORMAZABAL (elektrik sektörü) ve MIRALBUENO (otomotiv sektörü), ANTOLİN (otomotiv
aksesuarı), SEAT (otomotiv), OHL (tren projeleri) olarak sıralanabilir. Ayrıca İspanya’nın
dördüncü büyük finansal grubu olan Banco Sabadell Türkiye’deki ilk İspanyol bankası olarak bir
temsilcilik açmıştır.
Kaynaklar:
Dış
T.C.
Madrid
www.ispanyaticaret.org.tr
T.C. Ekonomi Bakanlığı
Ekonomik
Büyükelçiliği
İlişkiler
Kurulu
Ticaret
(DEİK)
Müşavirliği